lǐ yí qī
礼仪七
gāo zǔ chū jí wèi, jiāng gǎi zhōu zhì, nǎi xià zhào yuē:" xuān ní zhì fǎ, yún xíng xià zhī shí, chéng yīn zhī lù. yì yè gòng zūn, lǐ wú kě gé. rán sān dài suǒ shàng, zhòng lùn duō duān, huò yǐ wéi suǒ jiàn zhī shí, huò yǐ wéi suǒ gǎn zhī ruì, huò dāng qí xíng sè, yīn yǐ cóng zhī. jīn suī xià shù dé tiān, lì dài tōng yòng, hàn shàng yú chì, wèi shàng yú huáng, lí mǎ xuán shēng, yǐ fú xiāng zhǒng, míng bù kě gǎi, jiàn yín suì shǒu, cháng fú yú hēi. zhèn chū shòu tiān mìng, chì què lái yí, jiān jī zhōu yǐ hái, yú zī liù dài, sān zhèng huí fù, wǔ dé xiāng shēng, zǒng yǐ yán zhī, bìng yí huǒ sè. chuí yī yǐ jiàng, sǔn yì kě zhī, shàng sè suī shū, cháng jiān qián dài. qí jiāo qiū miào shè, kě yī gǔn miǎn zhī yí, cháo huì yī shang, yí jǐn yòng chì. xī dān wū mù yùn, jī yǒu dà bái zhī qí, huáng xīng tǔ dé, cáo chéng hēi shǒu zhī mǎ, zài sì yǔ róng, qí shàng héng yì. jīn zhī róng fú, jiē kě shàng huáng, zài wài cháng suǒ zhù zhě, tōng yòng zá sè. jì sì zhī fú, xū hé lǐ jīng, yí jí tōng rú, gèng kě xiáng yì." tài zǐ shù zǐ shè tài cháng shǎo qīng péi zhèng zòu yuē:" qiè jiàn hòu zhōu zhì miǎn, jiā wèi shí èr, jí yǔ qián lǐ shù nǎi bù tóng, ér sè yīng wǔ xíng, yòu fēi diǎn gù. jǐn àn sān dài zhī guān, qí míng gè bié. liù děng zhī miǎn, chéng yòng qū fēn, zǎo yù wǔ cǎi, suí bān yì shì, dōu wú yíng qì biàn sè zhī wén. wéi yuè lìng zhě, qǐ yú qín dài, nǎi yǒu qīng qí chì yù, bái luò hēi yī, yǔ sì shí ér sè biàn, quán bù yán yú biàn miǎn. wǔ shí miǎn sè, lǐ jì wú wén, jī yú zhèng diǎn, nán yǐ jīng zhèng. qiě hòu wèi yǐ lái, zhì dù xián quē. tiān xìng zhī suì, cǎo chuàng shàn xiū, suǒ zào chē fú, duō cān hú zhì. gù wèi shōu lùn zhī, chēng wéi wéi gǔ, shì yě. zhōu shì yīn xí, jiāng wèi gù shì, dà xiàng chéng tǒng, xián qǔ yòng zhī, yú niǎn yì guān, shén duō yū guài. jīn huáng suí gé mìng, xiàn zhāng qián dài, qí wèi zhōu niǎn lù bù hé zhì zhě, yǐ chì yǒu sī jǐn lìng chú fèi, rán yì guān lǐ qì, shàng qiě jiān xíng. nǎi yǒu lì xià gǔn yī, yǐ chì wèi zhì, yíng qiū píng miǎn, yòng bái chéng xíng, jì yuè diǎn zhāng, xū gé qí miù. jǐn àn xù hàn shū lǐ yí zhì yún' lì chūn zhī rì, jīng dū jiē zhe qīng yī', qiū xià xī rú qí sè. dǎi yú wèi jìn, yíng qì wǔ jiāo, xíng lǐ zhī rén, jiē tóng cǐ zhì. kǎo xún gù shì, wéi zé cóng yī sè. jīn qǐng guān jí miǎn, sè bìng yòng xuán, wéi yīng zhe zé zhě, rèn yī hàn jìn." zhì yuē: " kě."
高祖初即位,将改周制,乃下诏曰:“宣尼制法,云行夏之时,乘殷之辂。弈 叶共遵,理无可革。然三代所尚,众论多端,或以为所建之时,或以为所感之瑞, 或当其行色,因以从之。今虽夏数得天,历代通用,汉尚于赤,魏尚于黄,骊马玄 牲,已弗相踵,明不可改,建寅岁首,常服于黑。朕初受天命,赤雀来仪,兼姬周 已还,于兹六代,三正回复,五德相生,总以言之,并宜火色。垂衣已降,损益可 知,尚色虽殊,常兼前代。其郊丘庙社,可依衮冕之仪,朝会衣裳,宜尽用赤。昔 丹乌木运,姬有大白之旂,黄星土德,曹乘黑首之马,在祀与戎,其尚恆异。今之 戎服,皆可尚黄,在外常所著者,通用杂色。祭祀之服,须合礼经,宜集通儒,更 可详议。”太子庶子、摄太常少卿裴政奏曰:“窃见后周制冕,加为十二,即与前 礼数乃不同,而色应五行,又非典故。谨案三代之冠,其名各别。六等之冕,承用 区分,璪玉五采,随班异饰,都无迎气变色之文。唯《月令》者,起于秦代,乃有 青旂赤玉,白骆黑衣,与四时而色变,全不言于弁冕。五时冕色,《礼》既无文, 稽于正典,难以经证。且后魏已来,制度咸阙。天兴之岁,草创缮修,所造车服, 多参胡制。故魏收论之,称为违古,是也。周氏因袭,将为故事,大象承统,咸取 用之,舆辇衣冠,甚多迂怪。今皇隋革命,宪章前代,其魏、周辇辂不合制者,已 敕有司尽令除废,然衣冠礼器,尚且兼行。乃有立夏衮衣,以赤为质,迎秋平冕, 用白成形,既越典章,须革其谬。谨案《续汉书·礼仪志》云‘立春之日,京都皆 著青衣’,秋夏悉如其色。逮于魏、晋,迎气五郊,行礼之人,皆同此制。考寻故 事,唯帻从衣色。今请冠及冕,色并用玄,唯应著帻者,任依汉、晋。”制曰: “可。”
yú shì dìng lìng, cǎi yòng dōng qí zhī fǎ. shèng yú gǔn miǎn, chuí bái zhū shí yǒu èr liú, yǐ zǔ wèi yīng, sè rú qí shòu, tǒu kuàng chōng ěr, yù jī. xuán yī, xūn shang. yī, shān lóng huá chóng huǒ zōng yí wǔ zhāng shang, zǎo fěn mǐ fǔ fú sì zhāng. yī zhòng zōng yí, shang zhòng fǔ fú, wèi shí èr děng. yī biǎo lǐng zhī chéng shēng lóng, bái shā nèi dān, fǔ lǐng, qīng biǎo zhuàn jū. gé dài, yù gōu qián, dà dài, sù dài zhū lǐ, pī qí wài, shàng yǐ zhū, xià yǐ lǜ. " suí shang sè, lóng huǒ shān sān zhāng. lù lú yù jù jiàn, huǒ zhū biāo shǒu. bái yù shuāng pèi, xuán zǔ. shuāng dà shòu, liù cǎi, xuán huáng chì bái piāo lǜ, chún xuán zhì, zhǎng èr zhàng sì chǐ, wǔ bǎi shǒu, guǎng yī chǐ xiǎo shuāng shòu, zhǎng èr chǐ liù cùn, sè tóng dà shòu, ér shǒu bàn zhī, jiān shī sān yù huán. zhū wà, chì xì, xì jiā jīn shì. sì yuán qiū fāng zé gǎn dì míng táng wǔ jiāo yú là fēng shàn cháo rì xī yuè zōng miào shè jì jí tián miào qiǎn shàng jiàng zhēng hái yǐn zhì yuán fú nà hòu zhēng yuè shòu cháo jí lín xuān bài wáng gōng, zé fú zhī. tōng tiān guān, jiā jīn bó shān, fù chán, shí èr shǒu, shī zhū cuì, hēi jiè zé, yù zān dǎo. jiàng shā páo, shēn yī zhì, bái shā nèi dān, zào lǐng biǎo zhuàn jū, jiàng shā bì xī, bái jiǎ dài, fāng xīn qǔ lǐng. qí gé dài jiàn pèi shòu xì, yǔ shàng tóng. ruò wèi jiā yuán fú, zé shuāng tóng jì, kōng dǐng hēi jiè zé, shuāng yù dǎo, jiā bǎo shì. shuò rì shòu cháo yuán huì jí dōng huì zhū jì hái, zé fú zhī. wǔ biàn, jīn fù chán, píng jīn zé, yú fú jù fú. jiǎng wǔ chū zhēng sì shí sōu shòu dà shè mà lèi yí shè shǎng zǔ fá shè zuǎn yán, zé fú zhī. hēi jiè zé, bái shā dān yī, wū pí lǚ, bài líng zé fú zhī. bái shā mào, bái liàn qún rú, wū pí lǚ, shì cháo tīng sòng jí yàn jiàn bīn kè, jiē fú zhī. bái qià, bái shā dān yī, wū pí lǚ, jǔ āi zé fú zhī.
于是定令,采用东齐之法。乘舆衮冕,垂白珠十有二旒,以组为缨,色如其绶, 黈纩充耳,玉笄。玄衣,纁裳。衣,山、龙华虫、火、宗彝五章;裳,藻、粉米、 黼、黻四章。衣重宗彝,裳重黼黻,为十二等。衣褾、领织成升龙,白纱内单,黼 领,青褾、襈、裾。革带,玉钩灊,大带,素带硃里,纰其外,上以硃,下以绿。 “X随裳色,龙、火、山三章。鹿卢玉具剑,火珠镖首。白玉双佩,玄组。双大绶, 六采,玄黄赤白缥绿,纯玄质,长二丈四尺,五百首,广一尺;小双绶,长二尺六 寸,色同大绶,而首半之,间施三玉环。硃袜,赤舄,舄加金饰。祀圆丘、方泽、 感帝、明堂、五郊、雩、蜡、封禅、朝日、夕月、宗庙、社稷、籍田、庙遣上将、 征还饮至、元服、纳后、正月受朝及临轩拜王公,则服之。通天冠,加金博山,附 蝉,十二首,施珠翠,黑介帻,玉簪导。绛纱袍,深衣制,白纱内单,皁领、褾、 襈、裾,绛纱蔽膝,白假带,方心曲领。其革带、剑、佩、绶、舄,与上同。若未 加元服,则双童髻,空顶黑介帻,双玉导,加宝饰。朔日受朝、元会及冬会、诸祭 还,则服之。武弁,金附蝉,平巾帻,余服具服。讲武、出征、四时蒐狩、大射、 祃、类、宜社、赏祖、罚社、纂严,则服之。黑介帻,白纱单衣,乌皮履,拜陵则 服之。白纱帽,白练裙襦,乌皮履,视朝、听讼及宴见宾客,皆服之。白帢,白纱 单衣,乌皮履,举哀则服之。
shén xǐ, bǎo ér bù yòng. shòu mìng xǐ, fēng shàn zé yòng zhī." huáng dì xíng xǐ", fēng mìng zhū hóu jí sān shī sān gōng zé yòng zhī." huáng dì zhī xǐ", cì zhū hóu jí sān shī sān gōng shū zé yòng zhī." huáng dì xìn xǐ", zhēng zhū xià bīng zé yòng zhī." tiān zǐ xíng xǐ", fēng mìng fān guó zhī jūn zé yòng zhī." tiān zǐ zhī xǐ", cì fān guó zhī jūn shū zé yòng zhī." tiān zǐ xìn xǐ", zhēng fān guó bīng zé yòng zhī. cháng xíng zhào chì, zé yòng nèi shǐ mén xià yìn.
神玺,宝而不用。受命玺,封禅则用之。“皇帝行玺”,封命诸侯及三师、三 公则用之。“皇帝之玺”,赐诸侯及三师、三公书则用之。“皇帝信玺”,征诸夏 兵则用之。“天子行玺”,封命蕃国之君则用之。“天子之玺”,赐蕃国之君书则 用之。“天子信玺”,征蕃国兵则用之。常行诏敕,则用内史门下印。
huáng dì lín chén zhī sàng, sān pǐn yǐ shàng, fú xī shuāi wǔ děng zhū hóu, sī shuāi sì pǐn yǐ xià, yí shuāi.
皇帝临臣之丧,三品已上,服锡衰;五等诸侯,缌衰;四品已下,疑衰。
huáng tài zǐ gǔn miǎn, chuí bái zhū jiǔ liú, qīng kuàng chōng ěr, xī jī. xuán yī, xūn shang. yī, shān lóng huá chóng huǒ zōng yí wǔ zhāng shang, zǎo fěn mǐ fǔ fú sì zhāng. zhī chéng wéi zhī. bái shā nèi dān, fǔ lǐng, qīng biǎo zhuàn jū. gé dài, jīn gōu qián, dà dài, sù dài bù zhū lǐ, yì pī yǐ zhū lǜ. fú suí shang sè, huǒ shān èr zhāng. yù jù jiàn, huǒ zhū biāo shǒu. yú yù shuāng pèi, zhū zǔ. shuāng, dà shòu, sì cǎi, chì bái piāo gàn, chún zhū zhì, zhǎng yī zhàng bā chǐ, sān bǎi èr shí shǒu, guǎng jiǔ cùn xiǎo shuāng shòu, zhǎng èr chǐ liù cùn, sè tóng dà shòu, ér shǒu bàn zhī, jiān shī èr yù huán. zhū wà, chì xì, yǐ jīn shì. shì cóng huáng dì jì sì jí yè miào yuán fú nà fēi, zé fú zhī.
皇太子衮冕,垂白珠九旒,青纩充耳,犀笄。玄衣,纁裳。衣,山、龙、华虫、 火、宗彝五章;裳,藻、粉米、黼、黻四章。织成为之。白纱内单,黼领,青褾、 襈、裾。革带,金钩灊,大带,素带不硃里,亦纰以硃绿。黻随裳色,火、山二章。 玉具剑,火珠镖首。瑜玉双佩,硃组。双,大绶,四采,赤白缥绀,纯硃质,长一 丈八尺,三百二十首,广九寸;小双绶,长二尺六寸,色同大绶,而首半之,间施 二玉环。硃袜,赤舄,以金饰。侍从皇帝祭祀及谒庙、元服、纳妃,则服之。
yuǎn yóu sān liáng guān, jiā jīn fù chán, jiǔ shǒu, shī zhū cuì, hēi jiè zé, yīng cuì ruí, xī zān dǎo. jiàng shā páo, bái shā nèi dān, zào lǐng biǎo zhuàn jū, bái jiǎ dài, fāng xīn qǔ lǐng, jiàng shā bì xī, wà, xì. qí gé dài jiàn pèi shòu yǔ shàng tóng. wèi guān zé shuāng tóng jì, kōng dǐng hēi jiè zé, shuāng yù dǎo, jiā bǎo shì. yè miào hái gōng yuán rì shuò rì rù cháo shì diàn, zé fú zhī.
远游三梁冠,加金附蝉,九首,施珠翠,黑介帻,缨翠緌,犀簪导。绛纱袍, 白纱内单,皁领、褾、襈、裾,白假带,方心曲领,绛纱蔽膝,袜,舄。其革带、 剑、佩、绶与上同。未冠则双童髻,空顶黑介帻,双玉导,加宝饰。谒庙、还宫、 元日朔日入朝、释奠,则服之。
yuǎn yóu guān, gōng fú, jiàng shā dān yī, gé dài, jīn gōu qián, jiǎ dài, fāng xīn. fēn zhǎng liù chǐ sì cùn, guǎng èr cùn sì fēn, sè tóng qí shòu. jīn lǚ pán náng, wà lǚ. wǔ rì cháng cháo, zé fú zhī.
远游冠,公服,绛纱单衣,革带,金钩灊,假带,方心。纷长六尺四寸,广二 寸四分,色同其绶。金缕鞶囊,袜履。五日常朝,则服之。
bái qià, dān yī, wū pí lǚ, wèi gōng chén jǔ āi, zé fú zhī.
白帢,单衣,乌皮履,为宫臣举哀,则服之。
huáng tài zǐ xǐ, gōng nèi dà shì yòng zhī. xiǎo shì yòng zuǒ yòu shù zǐ yìn.
皇太子玺,宫内大事用之。小事用左、右庶子印。
huáng tài zǐ lín diào sān shī sān shǎo, zé xī shuāi gōng chén sì pǐn yǐ shàng, sī shuāi wǔ pǐn yǐ xià, yí shuāi.
皇太子临吊三师、三少,则锡衰;宫臣四品已上,缌衰;五品已下,疑衰。
gǔn miǎn, qīng zhū jiǔ liú, yǐ zǔ wèi yīng, sè rú qí shòu. zì cǐ yǐ xià, yīng jiē rú zhī. fú jiǔ zhāng, tóng huáng tài zǐ. wáng guó gōng kāi guó gōng chū shòu cè, zhí zhì, rù cháo, jì, qīn yíng, zé fú zhī. sān gōng zhù jì zhě yì fú zhī.
衮冕,青珠九旒,以组为缨,色如其绶。自此已下,缨皆如之。服九章,同皇 太子。王、国公、开国公初受册,执贽,入朝,祭,亲迎,则服之。三公助祭者亦 服之。
miǎn, hóu bā liú, bó qī liú. fú qī zhāng. yī, huá chóng huǒ zōng yí sān zhāng shang, zǎo fěn mǐ fǔ fú sì zhāng. bā liú zhě, zhòng zōng yí. hóu bó chū shòu cè, zhí zhì, rù cháo, jì, qīn yíng, zé fú zhī.
冕,侯八旒,伯七旒。服七章。衣,华虫、火、宗彝三章;裳,藻、粉、米、 黼黻四章。八旒者,重宗彝。侯、伯初受册,执贽,入朝,祭,亲迎,则服之。
cuì miǎn, zi liù liú, nán wǔ liú. fú wǔ zhāng. yī, zōng yí zǎo fěn mǐ sān zhāng, shang fǔ fú èr zhāng. liù liú zhě shang zhòng fú zǐ nán chū shòu cè, zhí zhì, rù cháo, jì, qīn yíng, zé fú zhī.
毳冕,子六旒,男五旒。服五章。衣,宗彝、藻粉米三章,裳、黼、黻二章。 六旒者裳重黻子、男初受册,执贽,入朝,祭,亲迎,则服之。
yī zhǐ miǎn, sān pǐn qī liú, sì pǐn liù liú, wǔ pǐn wǔ liú. fú sān zhāng. qī liú zhě, yī fěn mǐ yī zhāng wèi sān zhòng, shang fǔ fú èr zhāng gè èr chóng. liù liú zhě, jiǎn fǔ yī zhòng. wǔ liú, yòu jiǎn fú yī zhòng. zhèng sān pǐn yǐ xià, cóng wǔ pǐn yǐ shàng, zhù jì zé fú zhī.
衤黹冕,三品七旒,四品六旒,五品五旒。服三章。七旒者,衣粉米一章为三 重,裳黼、黻二章各二重。六旒者,减黼一重。五旒,又减黻一重。正三品已下, 从五品已上,助祭则服之。
zì wáng gōng yǐ xià fú zhāng, jiē xiù wèi zhī. jì fú miǎn, jiē zān dǎo qīng kuàng chōng ěr. xuán yī, xūn shang, bái shā nèi dān, fǔ lǐng, yī zhǐ miǎn yǐ xià, nèi dān qīng lǐng. qīng biǎo zhuàn jū. gé dài, gōu qián, dà dài, wáng sān gōng jí gōng hóu bó zǐ nán, sù dài, bù zhū lǐ, jiē pī qí wài, shàng yǐ zhū, xià yǐ lǜ. zhèng sān pǐn yǐ xià, cóng wǔ pǐn yǐ shàng, sù dài, pī qí chuí, wài yǐ xuán, nèi yǐ huáng. niǔ yuē jiē yòng qīng zǔ. zhū" fán" jiē suí shang sè, gǔn cuì, huǒ shān èr zhāng. yī zhǐ, shān yī zhāng. jiàn, pèi, shòu, wà, chì xì.
自王公已下服章,皆绣为之。祭服冕,皆簪导、青纩充耳。玄衣,纁裳,白纱 内单,黼领,衤黹冕已下,内单青领。青褾、襈、裾。革带,钩灊,大带,王、三 公及公、侯、伯、子、男,素带,不硃里,皆纰其外,上以硃,下以绿。正三品已 下,从五品已上,素带,纰其垂,外以玄,内以黄。纽约皆用青组。硃“X凡“X 皆随裳色,衮、、毳,火、山二章。衤黹,山一章。剑,佩,绶,袜,赤舄。
jué biàn, xuán yīng wú liú, cóng jiǔ pǐn yǐ shàng, zhù jì, zé fú zhī. qí zhì fú zān dǎo, xuán yī xūn shang wú zhāng, bái juàn nèi dān, qīng lǐng biǎo zhuàn jū, gé dài, dà dài, liàn dài pī qí chuí, nèi wài yǐ zī. niǔ yuē yòng qīng zǔ. jué bì, wà, chì lǚ.
爵弁,玄缨无旒,从九品已上,助祭,则服之。其制服簪导,玄衣、薰裳无章, 白绢内单,青领、褾、襈、裾,革带,大带,练带纰其垂,内外以缁。纽约用青组。 爵韠,袜,赤履。
wǔ biàn, píng jīn zé, zhū wǔ zhí jí shì chén tōng fú zhī. shì chén jiā jīn dāng fù chán, yǐ diāo wèi shì, shì zuǒ zhě zuǒ ěr, yòu zhě yòu ěr.
武弁,平巾帻,诸武职及侍臣通服之。侍臣加金珰附蝉,以貂为饰,侍左者左 珥,右者右珥。
yuǎn yóu sān liáng guān, hēi jiè zé, zhū wáng fú zhī.
远游三梁冠,黑介帻,诸王服之。
jìn xián guān, hēi jiè zé, wén guān fú zhī. cóng sān pǐn yǐ shàng sān liáng, cóng wǔ pǐn yǐ shàng liǎng liáng, liú nèi jiǔ pǐn yǐ shàng yī liáng.
进贤冠,黑介帻,文官服之。从三品已上三梁,从五品已上两梁,流内九品已 上一梁。
fǎ guān, yī míng xiè zhì guān, tiě wèi zhù, qí shàng shī zhū liǎng méi, wèi xiè zhì jiǎo xíng. fǎ guān fú zhī.
法冠,一名獬豸冠,铁为柱,其上施珠两枚,为獬豸角形。法官服之。
gāo shān guān, yè zhě fú zhī.
高山冠,谒者服之。
què fēi guān, mén zhě jí jìn fáng cì fēi fú zhī.
却非冠,门者及禁防伺非服之。
hēi jiè zé, píng jīn hēi zé, yīng fú zhě, bìng shàng xià tōng fú zhī. páo rén zé lǜ zé.
黑介帻,平巾黑帻,应服者,并上下通服之。庖人则绿帻。
bái qià, bái shā dān yī, wū pí lǚ, shàng xià tōng fú zhī.
白帢,白纱单衣,乌皮履,上下通服之。
wěi mào guān, wèi guān zé shuāng tóng jì, kōng dǐng hēi jiè zé, jiē shēn yī, qīng lǐng, wū pí lǚ. guó zǐ tài xué sì mén shēng fú zhī.
委貌冠,未冠则双童髻,空顶黑介帻,皆深衣,青领,乌皮履。国子太学四门 生服之。
cháo fú, yì míng jù fú guān, zé zān dǎo, bái bǐ, jiàng shā dān yī, bái shā nèi dān, zào lǐng xiù, zào zhuàn, gé dài, gōu qián, jiǎ dài, qū lǐng fāng xīn, jiàng shā bì xī, zhuàn, xì, shòu, jiàn, pèi. cóng wǔ pǐn yǐ shàng, péi jì cháo xiǎng bài biǎo, fán dà shì zé fú zhī. liù pǐn yǐ xià, cóng qī pǐn yǐ shàng, qù jiàn pèi shòu, yú bìng tóng.
朝服,亦名具服冠,帻簪导,白笔,绛纱单衣,白纱内单,皁领、袖,皁襈, 革带,钩灊,假带,曲领方心,绛纱蔽膝,襈,舄,绶,剑,佩。从五品已上,陪 祭、朝飨、拜表,凡大事则服之。六品已下,从七品已上,去剑、佩、绶,余并同。
zì yú gōng shì, jiē cóng gōng fú. yì míng cóng shěng fú guān, zé, zān dǎo, jiàng shā dān yī, gé dài, gōu qián, jiǎ dài, fāng xīn, wà, lǚ, fēn, pán náng. cóng wǔ pǐn yǐ shàng fú zhī.
自余公事,皆从公服。亦名从省服冠,帻,簪导,绛纱单衣,革带,钩灊,假 带,方心,袜,履,纷,鞶囊。从五品已上服之。
jiàng gōu yī gōng fú, yī jí dān yī zhī bù chuí hú yě. xiù xiá, xíng zhí rú nèi. yú tóng cóng shěng. liú wài wǔ pǐn yǐ xià jiǔ pǐn yǐ shàng fú zhī.
绛褠衣公服,衣即单衣之不垂胡也。袖狭,形直如内。余同从省。流外五 品已下、九品已上服之。
shòu, wáng, xūn zhū shòu, sì cǎi, chì huáng piāo gàn, chún zhū zhì, xūn wén zhī, zhǎng yī zhàng bā chǐ, èr bǎi sì shí shǒu, guǎng jiǔ cùn. gōng, xuán zhū shòu, sì cǎi, xuán chì piāo gàn, chún zhū zhì, xuán wén zhī, zhǎng yī zhàng bā chǐ, èr bǎi sì shí shǒu, guǎng jiǔ cùn. hóu bó, qīng zhū shòu, sì cǎi, qīng chì bái piāo, chún zhū zhì, qīng wén zhī, zhǎng yī zhàng liù chǐ, bǎi bā shí shǒu, guǎng bā cùn. zǐ nán, sù zhū shòu, sān cǎi, qīng chì bái, chún zhū zhì, bái wén zhī chéng, yī zhàng sì chǐ, bǎi sì shí shǒu, guǎng qī cùn. zhèng cóng yī pǐn, lǜ lì shòu, sì cǎi, lǜ zǐ huáng chì, chún lǜ zhì, zhǎng yī zhàng bā chǐ, èr bǎi sì shí shǒu, guǎng jiǔ cùn. cóng sān pǐn yǐ shàng, zǐ shòu, sān cǎi, zǐ huáng chì, chún zǐ zhì, zhǎng yī zhàng liù chǐ, bǎi bā shí shǒu, guǎng bā cùn. yín qīng guāng lù dài fu, cháo yì dài fū jí zhèng cóng sì pǐn, qīng shòu, sān cǎi, qīng bái hóng, chún qīng zhì, zhǎng yī zhàng sì chǐ, bǎi sì shí shǒu, guǎng qī cùn. zhèng cóng wǔ pǐn, mò shòu, èr cǎi, qīng gàn, chún gàn zhì, zhǎng yī zhàng èr chǐ, bǎi shǒu, guǎng liù cùn. zì wáng gōng yǐ xià, jiē yǒu xiǎo shuāng shòu, zhǎng èr chǐ liù cùn, sè tóng dà shòu, ér shǒu bàn zhī. zhèng cóng yī pǐn, shī èr yù huán, yǐ xià bù hé. qí yǒu shòu zhě zé yǒu fēn, jiē zhǎng liù chǐ sì cùn, guǎng èr cùn sì fēn, gè suí qí shòu sè.
绶,王,纁硃绶,四采,赤黄缥绀,纯硃质,纁文织,长一丈八尺,二百四十 首,广九寸。公,玄硃绶,四采,玄赤缥绀,纯硃质,玄文织,长一丈八尺,二百 四十首,广九寸。侯、伯,青硃绶,四采,青赤白缥,纯硃质,青文织,长一丈六 尺,百八十首,广八寸。子、男,素硃绶,三采,青赤白,纯硃质,白文织成,一 丈四尺,百四十首,广七寸。正、从一品,绿綟绶,四采,绿紫黄赤,纯绿质,长 一丈八尺,二百四十首,广九寸。从三品已上,紫绶,三采,紫黄赤,纯紫质,长 一丈六尺,百八十首,广八寸。银青光禄大夫,朝议大夫及正、从四品,青绶,三 采,青白红,纯青质,长一丈四尺,百四十首,广七寸。正、从五品,墨绶,二采, 青绀,纯绀质,长一丈二尺,百首,广六寸。自王公已下,皆有小双绶,长二尺六 寸,色同大绶,而首半之。正、从一品,施二玉环,已下不合。其有绶者则有纷, 皆长六尺四寸,广二寸四分,各随其绶色。
pán náng, èr pǐn yǐ shàng jīn lǚ, sān pǐn jīn yín lǚ, sì pǐn jí kāi guó nán yín lǚ, wǔ pǐn cǎi lǚ. guān wú shòu zhě, zé bù hé jiàn pèi. yī pǐn jí wǔ děng zhū hóu, bìng pèi shān xuán yù. wǔ pǐn yǐ shàng, pèi shuǐ cāng yù.
鞶囊,二品已上金缕,三品金银缕,四品及开国男银缕,五品彩缕。官无绶者, 则不合剑佩。一品及五等诸侯,并佩山玄玉。五品已上,佩水苍玉。
nián gāo zhì shì jí yǐ lǐ qù guān, bèi zhào yè jiàn, jiē fú qián guān cóng shěng fú. zhōu jùn xiù xiào, shì jiàn zhī rì, jiē jiǎ jìn xián yī liáng guān, jiàng gōng fú.
年高致仕及以理去官,被召谒见,皆服前官从省服。州郡秀孝,试见之日,皆 假进贤一梁冠,绛公服。
yǐn jū dào sù zhī shì, bèi zhào rù yè jiàn zhě, hēi jiè zé, bái dān yī, gé dài, wū pí lǚ.
隐居道素之士,被召入谒见者,黑介帻,白单衣,革带,乌皮履。
zuǒ yòu wèi zuǒ yòu wǔ wèi zuǒ yòu wǔ hòu dà jiàng jūn lǐng zuǒ yòu dà jiàng jūn, bìng wǔ biàn, jiàng cháo fú, jiàn, pèi, shòu. shì cóng zé píng jīn zé, zǐ shān, dà kǒu kù zhě, jīn dài mào zhuāng liǎng dāng jiǎ. wéi zuǒ yòu wǔ wèi dà jiàng jūn zhí chì chēng zhàng. zuǒ yòu wèi zuǒ yòu wǔ wèi zuǒ yòu wǔ hòu jiāng jūn lǐng zuǒ yòu jiāng jūn zuǒ yòu jiān mén wèi jiāng jūn tài zǐ zuǒ yòu wèi zuǒ yòu zōng wèi zuǒ yòu nèi děng lǜ zuǒ yòu jiān mén láng jiāng jí zhū fù lǜ, bìng wǔ biàn, jiàng cháo fú, jiàn, pèi, shòu. shì cóng zé píng jīn zé, zǐ shān, dà kǒu kù, jīn zhuāng liǎng dāng jiǎ. wéi zuǒ yòu wǔ wèi jiāng jūn tài zǐ zuǒ yòu zōng wèi lǜ, zhí bái tán zhàng.
左右卫、左右武卫、左右武候大将军、领左右大将军,并武弁,绛朝服,剑, 佩,绶。侍从则平巾帻,紫衫,大口袴褶,金玳瑁装两裆甲。唯左右武卫大将军执 赤柽杖。左右卫、左右武卫、左右武候将军、领左右将军、左右监门卫将军、太子 左右卫、左右宗卫、左右内等率、左右监门郎将及诸副率,并武弁,绛朝服,剑, 佩,绶。侍从则平巾帻,紫衫,大口袴,金装两裆甲。唯左右武卫将军、太子左右 宗卫率,执白檀杖。
zhí gé jiāng jūn zhí qǐn zhí zhāi tài zǐ zhí gé, wǔ biàn, jiàng cháo fú, jiàn, pèi, shòu. shì cóng zé píng jīn zé, jiàng shān, dà kǒu kù zhě, yín zhuāng liǎng dāng jiǎ.
直阁将军、直寝、直斋、太子直阁,武弁,绛朝服,剑,佩,绶。侍从则平巾 帻,绛衫,大口袴褶,银装两裆甲。
huáng hòu shǒu shì, huā shí èr shù. huáng tài zǐ fēi, gōng zhǔ, wáng fēi, sān shī sān gōng jí gōng fū rén, yī pǐn mìng fù, bìng jiǔ shù. hóu fū rén, èr pǐn mìng fù, bìng bā shù. bó fū rén, sān pǐn mìng fù, bìng qī shù. zi fū rén, shì fù jí huáng tài zǐ zhāo xùn, sì pǐn yǐ shàng guān mìng fù, bìng liù shù. nán fū rén, wǔ pǐn mìng fù, wǔ shù. nǚ yù jí huáng tài zǐ liáng dì, sān shù. zì huáng hòu yǐ xià, xiǎo huā bìng rú dà huā zhī shù, bìng liǎng bó bìn yě.
皇后首饰,花十二树。皇太子妃,公主,王妃,三师、三公及公夫人,一品命 妇,并九树。侯夫人,二品命妇,并八树。伯夫人,三品命妇,并七树。子夫人, 世妇及皇太子昭训,四品已上官命妇,并六树。男夫人,五品命妇,五树。女御及 皇太子良娣,三树。自皇后已下,小花并如大花之数,并两博鬓也。
huáng hòu huī yī, shēn qīng zhī chéng wéi zhī. wèi huī dí zhī xíng, sù zhì, wǔ sè, shí èr děng. qīng shā nèi dān, fǔ lǐng, luó hú biǎo zhuàn, bì xī, suí shang sè, yòng dí wèi zhāng, sān děng. dà dài, suí yī sè, zhū lǐ, pī qí wài, shàng yǐ zhū jǐn, xià yǐ lǜ jǐn. niǔ yuē yòng qīng zǔ. yǐ qīng yī, gé dài, qīng wà xì xì jiā jīn shì bái yù pèi, xuán zǔ shòu. zhāng cǎi chǐ cùn, yǔ shèng yú tóng. jì jí cháo huì, fán dà shì zé fú zhī.
皇后袆衣,深青织成为之。为翚翟之形,素质,五色,十二等。青纱内单,黼 领,罗縠褾、襈,蔽膝,随裳色,用翟为章,三等。大带,随衣色,硃里,纰其外, 上以硃锦,下以绿锦。纽约用青组。以青衣,革带,青袜、舄舄加金饰白玉佩,玄 组、绶。章采尺寸,与乘舆同。祭及朝会,凡大事则服之。
jū yī, huáng luó wèi zhī. yīng fú zhě jiē tóng qí bì xī dà dài jí yī gé dài xì, suí yī sè. yú yǔ huī yī tóng, wéi wú zhì. qīn cán zé fú zhī. yīng fú zhě jiē yǐ zhù jì
鞠衣,黄罗为之。应服者皆同其蔽膝、大带及衣、革带、舄,随衣色。余与袆 衣同,唯无雉。亲蚕则服之。应服者皆以助祭
qīng yī, qīng luó wèi zhī, zhì yǔ jū yī tóng. qù huā dà dài jí pèi shòu. yǐ lǐ jiàn huáng dì, zé fú zhī.
青衣,青罗为之,制与鞠衣同。去花、大带及佩绶。以礼见皇帝,则服之。
zhū yī, fēi luó wèi zhī, zhì rú qīng yī. yàn jiàn bīn kè zé fú zhī.
硃衣,绯罗为之,制如青衣。宴见宾客则服之。
huáng tài hòu fú yǔ huáng hòu tóng. huáng tài hòu xǐ, bù xíng yòng, ruò fēng lìng shū, zé yòng gōng guān zhī yìn.
皇太后服与皇后同。皇太后玺,不行用,若封令书,则用宫官之印。
huáng hòu xǐ, bù xíng yòng, ruò fēng lìng shū, zé yòng nèi shì zhī yìn.
皇后玺,不行用,若封令书,则用内侍之印。
huáng tài zǐ fēi yú dí, qīng zhī chéng wéi zhī. wèi yáo dí zhī xíng, qīng zhì, wǔ sè, jiǔ děng. qīng shā nèi dān, fǔ lǐng, luó hú biǎo zhuàn, bì xī, suí yī sè, yǐ yáo dí wèi zhāng, sān děng. dà dài, suí yī sè, xià zhū lǐ, pī qí wài, shàng yǐ zhū jǐn, xià yǐ lǜ jǐn. niǔ yuē yòng qīng zǔ. yǐ qīng yī, gé dài, qīng wà xì, xì jiā jīn shì yú yù pèi, chún zhū shòu. zhāng cǎi chǐ cùn, yǔ huáng tài zǐ tóng. zhù jì cháo huì, fán dà shì zé fú zhī. yì yǒu jū yī.
皇太子妃褕翟,青织成为之。为摇翟之形,青质,五色,九等。青纱内单,黼 领,罗縠褾、襈,蔽膝,随衣色,以摇翟为章,三等。大带,随衣色,下硃里,纰 其外,上以硃锦,下以绿锦。纽约用青组。以青衣,革带,青袜、舄,舄加金饰瑜 玉佩,纯硃绶。章采尺寸,与皇太子同。助祭朝会,凡大事则服之。亦有鞠衣。
huáng tài zǐ fēi xǐ, bù xíng yòng, ruò fēng shū, zé yòng diǎn nèi zhī yìn.
皇太子妃玺,不行用,若封书,则用典内之印。
gōng zhǔ, wáng fēi, sān shī sān gōng jí gōng hóu bó fū rén, fú yú dí. xiù wèi zhī. gōng zhǔ, wáng fēi, sān shī sān gōng jí gōng fū rén wéi jiǔ děng, hóu fū rén bā děng, bó fū rén qī děng. zhù jì cháo huì, fán dà shì zé fú zhī. yì yǒu jū yī.
公主,王妃,三师、三公及公侯伯夫人,服褕翟。绣为之。公主,王妃,三师 三公及公夫人为九等,侯夫人八等,伯夫人七等。助祭朝会,凡大事则服之。亦有 鞠衣。
zǐ nán fū rén, fú quē dí. fēi luó wèi zhī. kè chì zēng wèi dí xíng, bù xiù, zhuì yú fú shàng. zi fū rén liù děng, nán fū rén wǔ děng. zhù jì cháo huì, fán dà shì zé fú zhī. yì yǒu jū yī.
子、男夫人,服阙翟。绯罗为之。刻赤缯为翟形,不绣,缀于服上。子夫人六 等,男夫人五等。助祭朝会,凡大事则服之。亦有鞠衣。
zhū wáng gōng hóu bó zǐ nán zhī mǔ, yǔ fēi fū rén tóng. qí jùn xiàn jūn, gè shì qí fū jí zi. ruò jùn xiàn jūn pǐn gāo jí wú fū zǐ zhě, zhǔn pǐn.
诸王、公、侯、伯、子、男之母,与妃、夫人同。其郡县君,各视其夫及子。 若郡县君品高及无夫、子者,准品。
pín jí cóng sān pǐn yǐ shàng guān mìng fù, qīng fú. zhì yǔ yú dí tóng, qīng luó wèi zhī, wéi wú zhì. zhù jì cháo huì, fán dà shì zé fú zhī. yì yǒu jū yī.
嫔及从三品已上官命妇,青服。制与褕翟同,青罗为之,唯无雉。助祭朝会, 凡大事则服之。亦有鞠衣。
shì fù jí huáng tài zǐ zhāo xùn, cóng wǔ pǐn yǐ shàng guān mìng fù, fú qīng fú. zhù jì cóng cán cháo huì, fán dà shì zé fú zhī.
世妇及皇太子昭训,从五品已上官命妇,服青服。助祭从蚕朝会,凡大事则服 之。
nǚ yù jí huáng tài zǐ liáng yuàn, zhū fú. zhì yǔ qīng fú tóng, qù pèi shòu. zhù jì cóng cán cháo huì, fán dà shì zé fú zhī.
女御及皇太子良媛,硃服。制与青服同,去佩绶。助祭从蚕朝会,凡大事则服 之。
liù shàng, zhū sī bù gōng fú. zhù jì cóng cán cháo huì, fán dà shì zé fú zhī.
六尚,硃丝布公服。助祭从蚕朝会,凡大事则服之。
liù sī liù diǎn jí huáng tài zǐ sān sī sān diǎn sān zhǎng, qīng shā gōng fú. zhù jì cóng cán cháo huì, fán dà shì zé fú zhī.
六司、六典及皇太子三司、三典、三掌,青纱公服。助祭从蚕朝会,凡大事则 服之。
pèi shòu, pín tóng jiǔ qīng, shì fù jí huáng tài zǐ zhāo xùn tóng wǔ pǐn, gōng zhǔ wáng fēi tóng zhū wáng, sān shī sān gōng wǔ děng guó fū rén jí cóng wǔ pǐn yǐ shàng guān mìng fù, jiē zhǔn qí fū. wú fū zhě zhǔn pǐn.
佩绶,嫔同九卿,世妇及皇太子昭训同五品,公主、王妃同诸王,三师、三公、 五等国夫人及从五品已上官命妇,皆准其夫。无夫者准品。
dìng lìng qì.
定令讫。
gāo zǔ yuán zhèng cháo huì, fāng yù tōng tiān fú, jiāo qiū zōng miào, jǐn yòng lóng gǔn yī, dà qiú cuì yī zhǐ, jiē wèi néng bèi. zhì píng chén, dé qí qì wù, yì guān fǎ fú, shǐ yī lǐ jù. rán jiē cáng yù fǔ, fú fú yòng yān. bǎi guān cháng fú, tóng yú pǐ shù, jiē zhe huáng páo, chū rù diàn shěng. gāo zǔ cháo fú yì rú zhī, wéi dài jiā shí sān huán, yǐ wéi chā yì. gài qǔ yú biàn shì. jí dà yè yuán nián, yáng dì shǐ zhào lì bù shàng shū niú hóng gōng bù shàng shū yǔ wén kǎi jiān nèi shǐ shì láng yú shì jī jǐ shì láng xǔ shàn xīn yí cáo láng yuán lǎng děng, xiàn zhāng gǔ zhì, chuàng zào yì guān, zì tiān zǐ dǎi yú xū zào, fú zhāng jiē yǒu děng chà. ruò xiān suǒ yǒu zhě, zé yīn xún qǔ yòng, hóng děng yì dìng shèng yú fú, hé bā děng yān.
高祖元正朝会,方御通天服,郊丘宗庙,尽用龙衮衣,大裘毳衤黹,皆未能备。 至平陈,得其器物,衣冠法服,始依礼具。然皆藏御府,弗服用焉。百官常服,同 于匹庶,皆著黄袍,出入殿省。高祖朝服亦如之,唯带加十三环,以为差异。盖取 于便事。及大业元年,炀帝始诏吏部尚书牛弘、工部尚书宇文恺、兼内史侍郎虞世 基、给事郎许善心、仪曹郎袁朗等,宪章古制,创造衣冠,自天子逮于胥皁,服章 皆有等差。若先所有者,则因循取用,弘等议定乘舆服,合八等焉。
dà qiú miǎn zhī zhì, àn zhōu lǐ, dà qiú zhī miǎn, wú liú. sān lǐ yī fú tú:" dà qiú ér miǎn, wáng sì hào tiān shàng dì jí wǔ dì zhī fú." zhì qín, chú liù miǎn, wéi liú xuán miǎn. hàn míng dì yǒng píng zhōng, fāng shǐ chuàng zhì. dǒng bā zhì yún:" hàn liù miǎn tóng zhì jiē kuò qī cùn, zhǎng chǐ èr cùn, qián yuán hòu fāng." yú shì suì yī cǐ wèi dà qiú miǎn zhì, qīng biǎo, zhū lǐ, bù shī liú kuàng, bù tōng yú xià. qí dà qiú zhī fú, àn zhōu guān zhù" gāo qiú yě". qí zhì, zhǔn lǐ tú, yǐ gāo zhèng hēi zhě wèi zhī, qǔ tóng sè zēng yǐ wéi lǐng xiù. qí shang yòng xūn, ér wú zhāng shì, jiàng wà, chì xì. sì yuán qiū gǎn dì fēng shàn wǔ jiāo míng táng yú là, jiē fú zhī.
大裘冕之制,案《周礼》,大裘之冕,无旒。《三礼衣服图》:“大裘而冕, 王祀昊天上帝及五帝之服。”至秦,除六冕,唯留玄冕。汉明帝永平中,方始创制。 董巴《志》云:“汉六冕同制皆阔七寸,长尺二寸,前圆后方。”于是遂依此为大 裘冕制,青表,硃里,不施旒纩,不通于下。其大裘之服,案《周官》注“羔裘也”。 其制,准《礼图》,以羔正黑者为之,取同色缯以为领袖。其裳用纁,而无章饰, 绛袜,赤舄。祀圆丘、感帝、封禅、五郊、明堂、雩、蜡,皆服之。
gǔn miǎn zhī zhì, àn lǐ yù zǎo" shí yǒu èr liú". dà dài lǐ yún:" miǎn ér jiā liú, yǐ bì míng yě, xiù kuàng sāi ěr, yǐ bì cōng yě." yòu lǐ hán wén jiā:" qián hòu suì yán, bù shì xié yě, jiā yǐ tǒu kuàng, bù tīng chán yě." sān wáng zhī miǎn, jì bù tōng zhì, gù fū zǐ yún:" xíng xià zhī shí, fú zhōu zhī miǎn." jīn yǐ cǎi yán guàn zhū, wèi liú shí èr. suì yán zhě, chū miǎn qián hòu ér xià chuí zhī, liú qí yú bó, kuàng qí yú ěr, zǔ wèi yīng, yù jī dǎo. qí wèi fú zhī zhì, àn shì míng yún:" gǔn, juǎn yě", wèi huà lóng yú shàng yě. shì shí yú shì jī zòu yuē:
衮冕之制,案《礼·玉藻》“十有二旒”。《大戴礼》云:“冕而加旒,以蔽 明也,琇纩塞耳,以蔽聪也。”又《礼含文嘉》:“前后邃延,不视邪也,加以黈 纩,不听谗也。”三王之冕,既不通制,故夫子云:“行夏之时,服周之冕。”今 以采綖贯珠,为旒十二。邃延者,出冕前后而下垂之,旒齐于髆,纩齐于耳,组为 缨,玉笄导。其为服之制,案《释名》云:“衮,卷也”,谓画龙于上也。是时虞 世基奏曰:
hòu zhōu gù shì, shēng rì yuè yú jīng qí, nǎi quē sān chén, ér zhāng wú shí èr. dàn yǒu shān lóng huá chóng zuò huì, zōng yí zǎo huǒ fěn mǐ fǔ fú, nǎi yǔ sān gōng bù yì. kāi huáng zhōng, jiù lǐ yù shēng fēn bié, gù yī zhòng zōng yí, shang zhòng fǔ fú, hé zhòng èr wù, yǐ jiù jiǔ zhāng, wèi shí èr děng. dàn měi yī wù, shàng xià chóng xíng. gǔn fú yòng jiǔ, fú yòng qī, jīn zhòng cǐ sān wù, nǎi fēi diǎn gù. qiě zhōu shì zhí qiān, bù gǎn fù yú rì yuè, suǒ yǐ zhuì cǐ sān xiàng, wéi shī tài cháng, tiān wáng gǔn yī, zhāng nǎi cóng jiǔ. dàn tiān zǐ pì rì, dé zài zhào lín, chén wèi dì wèi, yuè zhǔ zhèng hòu, fù cǐ sān wù, hé dé qí míng, zì gǔ yǒu zhī, lǐ yīng wú huò. zhōu zhí qiān dào, shū wèi kě yī, zhòng yòng zōng yí, yòu guāi fǎ fú. jīn zhǔn shàng shū:" yǔ yù guān gǔ rén zhī fú, rì yuè xīng chén shān lóng huá chóng zuò huì, zōng yí zǎo huǒ fěn mǐ fǔ fú chī xiù." jù yī cǐ, yú zuǒ yòu bó shàng wèi rì yuè gè yī, dāng hòu lǐng xià ér wèi xīng chén, yòu shān lóng jiǔ wù, gè chóng xíng shí èr. yòu jìn dài gù shí, yī shàng shū dà chuán:" shān lóng chún qīng, huá chóng chún huáng, zuò huì zōng yí chún hēi, zǎo chún bái, huǒ chún chì." yǐ cǐ xiāng jiàn, ér wèi wǔ cǎi. zhèng xuán yì yǐ zì fēi zhī, yún:" wǔ cǎi xiāng cuò, fēi yī sè yě." jīn bìng yòng zhī chéng yú xiù, wǔ sè cuò wén. zhǔn kǒng ān guó, yī zhì yǐ xuán, jiā shān lóng huá chóng huǒ zōng yí děng, bìng zhī chéng wéi wǔ wù, shang zhì yǐ xūn, jiā zǎo fěn mǐ fǔ fú zhī sì. yī shang tōng shù, cǐ wèi jiǔ zhāng, jiān shàng sān chén, ér bèi shí èr yě. yī biǎo lǐng shàng gè tiē shēng lóng, hàn jìn yǐ lái, lǜ jiē rú cǐ. jì shì xiān wáng fǎ fú, bù kě chéng yú xià zhì, zhēng ér yòng zhī, lǐ jiāng wèi yǔn.
后周故事,升日月于旌旗,乃阙三辰,而章无十二。但有山、龙、华虫作绘, 宗彝、藻、火、粉米、黼、黻,乃与三公不异。开皇中,就里欲生分别,故衣重宗 彝,裳重黼黻,合重二物,以就九章,为十二等。但每一物,上下重行。衮服用九, 服用七,今重此三物,乃非典故。且周氏执谦,不敢负于日月,所以缀此三象, 唯施太常,天王衮衣,章乃从九。但天子譬日,德在照临,辰为帝位,月主正后, 负此三物,合德齐明,自古有之,理应无惑。周执谦道,殊未可依,重用宗彝,又 乖法服。今准《尚书》:“予欲观古人之服,日、月、星辰、山、龙、华虫作会, 宗彝、藻、火、粉、米、黼黻絺绣。”具依此,于左右髆上为日月各一,当后领下 而为星辰,又山、龙九物,各重行十二。又近代故实,依《尚书大传》:“山龙纯 青,华虫纯黄,作会;宗彝纯黑,藻纯白,火纯赤。”以此相间,而为五采。郑玄 议已自非之,云:“五采相错,非一色也。”今并用织成于绣,五色错文。准孔安 国,衣质以玄,加山、龙、华虫、火、宗彝等,并织成为五物,裳质以纁,加藻、 粉米、黼、黻之四。衣裳通数,此为九章,兼上三辰,而备十二也。衣褾、领上各 帖升龙,汉、晋以来,率皆如此。既是先王法服,不可乘于夏制,征而用之,理将 为允。
mò chì yuē:" kě." chéng yǐ dān yī. yòu àn dǒng bā yú fú zhì zōng miào miǎn fú yún:" jiàng lǐng xiù wèi nèi dān yī." yòu chē fú zá jì yuē:" tiān zǐ shì diàn jiāo jì ér dān yī, yǐ jiàng yuán." jīn yòng bái shā wèi nèi dān, fǔ lǐng, jiàng biǎo, qīng jū jí zhuàn. gé dài, yù gōu qián, dà dài zhū lǐ, pī qí wài. niǔ yuē yòng zǔ, shàng jiā zhū". yòu àn shuō wén:" bì," yě. suǒ yǐ bì qián." lǐ jì yuē:" yǒu yú shì ", xià hòu shì shān, yīn huǒ, zhōu lóng zhāng." zhèng xuán yuē:" miǎn zhī" yě, shùn shǐ zuò zhī, yǐ zūn jì fú. yǔ tāng zhì zhōu, zēng yǐ wén shì." lǐ jì yuē:" jūn zhū bì." zhèng yuē:" bì xiàng shang sè." jīn yī bái wǔ tōng zhù, yǐ bì shang qián, shàng kuò yī chǐ, xiàng tiān shù yě xià kuò èr chǐ, xiàng dì shù yě zhǎng sān chǐ, xiàng sān cái yě jiā lóng zhāng shān huǒ, yǐ bèi sān dài zhī fǎ yě. yú shì zhì gǔn miǎn zhī fú, xuán yī, xūn shang, hé jiǔ zhāng wèi shí èr děng. bái shā nèi dān, fǔ lǐng, qīng biǎo zhuàn. gé dài, yù gōu qián, dà dài,", lù lú yù jù jiàn, huǒ zhū biāo shǒu, bái yù shuāng pèi, xuán zǔ, dà xiǎo shòu. zhū wà, chì xì, xì shì yǐ jīn. zōng miào shè jì jí tián fāng zé cháo rì xī yuè qiǎn jiàng shòu lǜ zhēng hái yǐn zhì jiā yuán fú nà hòu zhèng dōng shòu cháo lín xuān bài jué, jiē fú zhī.
墨敕曰:“可。”承以单衣。又案董巴《舆服志》宗庙冕服云:“绛领、袖为 内单衣。”又《车服杂记》曰:“天子释奠、郊祭而单衣,以绛缘。”今用白纱为 内单,黼领,绛褾,青裾及襈。革带,玉钩灊,大带硃里,纰其外。纽约用组,上 加硃“X。又案《说文》:“韠,“X也。所以蔽前。”《礼记》曰:“有虞氏 “X,夏后氏山,殷火,周龙章。”郑玄曰:“冕之“X也,舜始作之,以尊祭服。 禹、汤至周,增以文饰。”《礼记》曰:“君硃韠。”郑曰:“韠象裳色。”今依 《白武通注》,以蔽裳前,上阔一尺,象天数也;下阔二尺,象地数也;长三尺, 象三才也;加龙章山火,以备三代之法也。于是制衮冕之服,玄衣,纁裳,合九章 为十二等。白纱内单,黼领,青褾、襈。革带,玉钩灊,大带,“X,鹿卢玉具剑, 火珠镖首,白玉双佩,玄组,大、小绶。硃袜,赤舄,舄饰以金。宗庙、社稷、籍 田、方泽、朝日、夕月、遣将授律、征还饮至、加元服、纳后、正冬受朝、临轩拜 爵,皆服之。
tōng tiān guān zhī zhì, àn dǒng bā zhì:" guān gāo jiǔ cùn, xíng zhèng shù, dǐng shǎo xié què, hòu nǎi zhí xià wèi tiě juǎn liáng, qián yǒu gāo shān." gù lǐ tú huò wèi zhī gāo shān guān yě. jìn qǐ jū zhù, chéng dì xián hé wǔ nián, zhì zhào diàn nèi yuē:" píng tiān tōng tiān guān, bìng bù néng jiā, kě gèng xiū lǐ zhī." suī zài lǐ wú wén, gù zhī tiān zǐ suǒ guān, qí lái jiǔ yǐ. yòu xú shì yú fú zhù yuē:" tōng tiān guān, gāo jiǔ cùn, hēi jiè zé, jīn bó shān." xú yuán yì yuē:" bó shān fù chán, wèi zhī jīn yán." jīn zhì yī cǐ, bù tōng yú xià, dú tiān zǐ yuán huì lín xuān fú zhī. qí fú jiàng shā páo, shēn yī zhì, bái shā nèi dān, zào lǐng biǎo jū zhuàn, jiàng shā bì xī, bái jiǎ dài, fāng xīn qǔ lǐng. qí jiàn pèi shòu xì gé dài, jiē yǔ shàng tóng. yuán dōng xiǎng huì zhū jì hái, zé fú zhī. sì shí shì shuò, zé nèi dān lǐng zhuàn, gè suí qí fāng sè. wéi qiū fāng sè bái, yǐ lǜ dài zhī.
通天冠之制,案董巴《志》:“冠高九寸,形正竖,顶少邪却,后乃直下为铁 卷梁,前有高山。”故《礼图》或谓之高山冠也。《晋起居注》,成帝咸和五年, 制诏殿内曰:“平天、通天冠,并不能佳,可更修理之。”虽在《礼》无文,故知 天子所冠,其来久矣。又徐氏《舆服注》曰:“通天冠,高九寸,黑介帻,金博山。” 徐爰亦曰:“博山附蝉,谓之金颜。”今制依此,不通于下,独天子元会临轩服之。 其服绛纱袍,深衣制,白纱内单,皁领、褾、裾、襈,绛纱蔽膝,白假带,方心曲 领。其剑、佩、绶、舄、革带,皆与上同。元冬飨会、诸祭还,则服之。四时视朔, 则内单、领、襈,各随其方色。唯秋方色白,以绿代之。
yuǎn yóu guān zhī zhì, àn hàn zá shì yuē:" tài zǐ zhū wáng fú zhī." gù huái nán zǐ yuē:" chǔ zhuāng wáng guān tōng liáng, zǔ yīng." zhù yún:" tōng liáng, yuǎn yóu yě." jìn lìng:" huáng tài zǐ zhū wáng, gěi yuǎn yóu guān." xú shì zá zhù yuē:" tiān zǐ zá fú, yuǎn yóu wǔ liáng. tài zǐ zhū wáng sān liáng." dǒng bā zhì yuē:" zhì rú tōng tiān, yǒu zhǎn tǒng, héng zhī zé shàng." jīn zhì yī cǐ, tiān zǐ jiā jīn bó shān, jiǔ shǒu, shī zhū cuì, hēi jiè zé, jīn yuán, yǐ chéng zhī. cuì ruí yīng, xī zān dǎo. tài zǐ qīn wáng jiā jīn fù chán, zōng shì wáng qù fù chán, bìng bù tōng yú shù xìng. qí shèng yú yuǎn yóu guān fú, bái shā dān yī, chéng yǐ qún rú, wū pí lǚ. bài shān líng zé fú zhī.
远游冠之制,案《汉杂事》曰:“太子诸王服之。”故《淮南子》曰:“楚庄 王冠通梁,组缨。”注云:“通梁,远游也。”晋令:“皇太子诸王,给远游冠。” 徐氏《杂注》曰:“天子杂服,远游五梁。太子诸王三梁。”董巴《志》曰:“制 如通天,有展筒,横之帻上。”今制依此,天子加金博山,九首,施珠翠,黑介帻, 金缘,以承之。翠緌缨,犀簪导。太子亲王加金附蝉,宗室王去附蝉,并不通于庶 姓。其乘舆远游冠服,白纱单衣,承以裙襦,乌皮履。拜山陵则服之。
wǔ biàn zhī zhì, àn xú yuán sòng zhì, wèi lóng guān shì yě. lǐ tú yuē:" wǔ shì fú zhī." dǒng bā yú fú zhì yún:" zhū cháng shì nèi cháng shì, jiā huáng jīn fù chán ěr wěi, wèi zhī huì wén guān." jīn zhì, tiān zǐ jīn bó shān, sān gōng yǐ shàng yù guān zhī, sì pǐn yǐ shàng jīn zhī. shì chén jiā fù chán, ěr fēng diāo, wén guān qī pǐn yǐ shàng ěr bái bǐ, bā pǐn yǐ xià jí wǔ guān, jiē bù ěr bǐ. qí shèng yú wǔ biàn zhī fú, yī shang shòu rú tōng tiān zhī fú. jiǎng wǔ chū zhēng sì shí sōu shòu dà shè mà lèi yí shè shǎng zǔ fá shè zuǎn yán, jiē fú zhī.
武弁之制,案徐爰《宋志》,谓笼冠是也。《礼图》曰:“武士服之。”董巴 《舆服志》云:“诸常侍、内常侍,加黄金附蝉、毦尾,谓之惠文冠。”今制,天 子金博山,三公已上玉冠枝,四品已上金枝。侍臣加附蝉,毦丰貂,文官七品已上 毦白笔,八品已下及武官,皆不毦笔。其乘舆武弁之服,衣、裳、绶如通天之服。 讲武、出征、四时蒐狩、大射、祃、类、宜社、赏祖、罚社、纂严,皆服之。
biàn zhī zhì, àn wǔ jīng tōng yì" gāo wǔ cùn, qián hòu yù shì." shī yún:" huì biàn rú xīng." dǒng bā yuē:" yǐ lù pí wèi zhī." shàng shū gù mìng:" sì rén qí biàn, zhí gē." gù zhī zì tiān zǐ zhì yú zhí gē, tōng guì jiàn yǐ. wèi tái fǎng yì yuē:" tiān zǐ yǐ wǔ cǎi yù zhū shí èr shì zhī." jīn cān zhǔn cǐ, tōng yòng wū qī shā ér wèi zhī. tiān zǐ shí èr qí, huáng tài zǐ jí yī pǐn jiǔ qí, èr pǐn bā qí, sān pǐn qī qí, sì pǐn liù qí, wǔ pǐn wǔ qí, liù pǐn yǐ xià wú qí. wéi wén guān fú zhī, bù tōng wǔ zhí. àn lǐ tú, yǒu jié yīng ér wú jī dǎo. shào fǔ shǎo jiān hé chóu, qǐng shī xiàng yá zān dǎo. zhào xǔ zhī. biàn jiā zān dǎo, zì zī shǐ yě. shèng yú lù pí biàn fú, fēi dà rú, bái luó qún, jīn wū pí lǚ, gé dài, xiǎo shòu zhǎng èr chǐ liù cùn, sè tóng dà shòu, ér shǒu bàn zhī, jiān shī sān yù huán, bái yù pèi yī shuāng. shì cháo tīng sòng zé fú zhī. fán biàn fú, zì tiān zǐ yǐ xià, nèi wài jiǔ pǐn yǐ shàng, biàn jiē yǐ wū wèi zhì, bìng yī kù zhě. wǔ pǐn yǐ shàng yǐ zǐ, liù pǐn yǐ xià yǐ jiàng. sù wèi jí zài zhàng nèi, jiā liǎng dāng, téng shé jiàng gōu yī, lián shang. diǎn yè zàn yǐn, liú wài rǒng lì, tōng fú zhī, yǐ màn. hòu zhì lù pí biàn, yǐ cì jìn chén.
弁之制,案《五经通义》“高五寸,前后玉饰。”《诗》云:“璯弁如星。” 董巴曰:“以鹿皮为之。”《尚书顾命》:“四人綦弁,执戈。”故知自天子至于 执戈,通贵贱矣。《魏台访议》曰:“天子以五采玉珠十二饰之。”今参准此,通 用乌漆纱而为之。天子十二琪,皇太子及一品九琪,二品八琪,三品七琪,四品六 琪,五品五琪,六品已下无琪。唯文官服之,不通武职。案《礼图》,有结缨而无 笄导。少府少监何稠,请施象牙簪导。诏许之。弁加簪导,自兹始也。乘舆鹿皮弁 服,绯大襦,白罗裙,金乌皮履,革带,小绶长二尺六寸,色同大绶,而首半之, 间施三玉环,白玉佩一双。视朝听讼则服之。凡弁服,自天子已下,内外九品已上, 弁皆以乌为质,并衣袴褶。五品已上以紫,六品已下以绛。宿卫及在仗内,加两裆, 螣蛇绛褠衣,连裳。典谒赞引,流外冗吏,通服之,以缦。后制鹿皮弁,以赐近臣。
mào, gǔ yě rén zhī fú yě. dǒng bā yún:" shàng gǔ xué jū yě chǔ, yī máo mào pí." yǐ cǐ ér yán, bù shī yì guān míng yǐ. àn sòng qí zhī jiān, tiān zǐ yàn sī, zhe bái gāo mào, shì shù yǐ wū, qí zhì bù dìng. huò yǒu juǎn hé, huò yǒu xià qún, huò yǒu shā gāo wū, huò yǒu wū shā zhǎng ěr. hòu zhōu zhī shí, xián zhe tū qí mào, rú jīn hú mào, chuí qún fù dài, gài suǒ fā zhī yí xiàng yě. yòu wén dì xiàng yǒu liú jí, bù yù rén jiàn, měi cháng zhe yān. xiāng wèi zhī shí, zhe ér yè dì, gù hòu zhōu yī dài, jiāng wèi yǎ fú, xiǎo cháo gōng yàn, xián xǔ dài zhī. kāi huáng chū, gāo zǔ cháng zhe wū shā mào, zì cháo guì yǐ xià, zhì yú rǒng lì, tōng zhe rù cháo. jīn fù zhì bái shā gāo wū mào, qí fú, liàn qún rú, wū pí lǚ. yàn jiē bīn kè zé fú zhī.
帽,古野人之服也。董巴云:“上古穴居野处,衣毛帽皮。”以此而言,不施 衣冠明矣。案宋、齐之间,天子宴私,著白高帽,士庶以乌,其制不定。或有卷荷, 或有下裙,或有纱高屋,或有乌纱长耳。后周之时,咸著突骑帽,如今胡帽,垂裙 覆带,盖索发之遗象也。又文帝项有瘤疾,不欲人见,每常著焉。相魏之时,著而 谒帝,故后周一代,将为雅服,小朝公宴,咸许戴之。开皇初,高祖常著乌纱帽, 自朝贵已下,至于冗吏,通著入朝。今复制白纱高屋帽,其服,练裙襦,乌皮履。 宴接宾客则服之。
bái qià, àn fù zi:" wèi tài zǔ yǐ tiān xià xiōng huāng, zī cái fá kuì, nǐ gǔ pí biàn, cái jiān bó yǐ wéi zhī." gài zì wèi shǐ yě. liáng lìng, tiān zǐ wèi cháo chén děng jǔ āi zé fú zhī. jīn yì zhǔn cǐ. qí fú, bái shā dān yī, chéng yǐ qún rú, wū pí lǚ. jǔ āi lín sàng zé fú zhī.
白帢,案《傅子》:“魏太祖以天下凶荒,资财乏匮,拟古皮弁,裁缣帛以为 之。”盖自魏始也。《梁令》,天子为朝臣等举哀则服之。今亦准此。其服,白纱 单衣,承以裙襦,乌皮履。举哀临丧则服之。
zé, àn dǒng bā yún:" qǐ yú qín rén, shī yú wǔ jiàng, chū wèi jiàng pà, yǐ biǎo guì jiàn yān. zhì hàn xiào wén shí, nǎi jiā yǐ gāo yán." xiào yuán dì é yǒu zhuàng fā, bù yù rén jiàn, nǎi shǐ jìn zé. yòu dǒng yǎn zhào jiàn, lǜ zé fù gōu. dōng guān jì yún:" zhào cì duàn jiǒng chì zé dà guān yī jù." gù zhī zì shàng yǐ xià, zhì yú zào lì, jí jiàng shuài děng, jiē tōng fú zhī. jīn tiān zǐ tián liè yù róng, wén guān chū yóu tián lǐ, wǔ guān zì yī pǐn yǐ xià, zhì yú jiǔ pǐn, bìng liú wài lì sè, jiē tóng wū. chú rén yǐ lǜ, zú jí yù rén yǐ chì, jǔ niǎn rén yǐ huáng. jià wǔ lù rén, zhú qí chē sè. chéng yuǎn yóu jìn xián zhě, shī yǐ zhǎng dǎo, wèi zhī jiè zé. chéng wǔ biàn zhě, shī yǐ jī dǎo, wèi zhī píng jīn. qí shèng yú hēi jiè zé zhī fú, zǐ luó zhě, nán bù kù, yù liáng dài, zǐ sī xié, zhǎng yào xuē. tián liè yù yóu zé fú zhī.
帻,案董巴云:“起于秦人,施于武将,初为绛袙,以表贵贱焉。至汉孝文时, 乃加以高颜。”孝元帝额有壮发,不欲人见,乃始进帻。又董偃召见,绿帻傅韝。 《东观记》云:“诏赐段颎赤帻大冠一具。”故知自上已下,至于皁隶,及将帅等, 皆通服之。今天子畋猎御戎,文官出游田里,武官自一品已下,至于九品,并流外 吏色,皆同乌。厨人以绿,卒及驭人以赤,举辇人以黄。驾五辂人,逐其车色。承 远游、进贤者,施以掌导,谓之介帻。承武弁者,施以笄导,谓之平巾。其乘舆黑 介帻之服,紫罗褶,南布袴,玉梁带,紫丝鞋,长靿靴。畋猎豫游则服之。
huáng tài zǐ fú liù děng, gǔn miǎn jiǔ liú, zhū zǔ yīng, qīng kuàng chōng ěr, xī zān dǎo. gàn yī, xūn shang, qù rì yuè xīng chén wèi jiǔ zhāng. bái shā nèi dān, fǔ fú lǐng, qīng biǎo zhuàn jū. gé dài, jīn gōu qián, dà dài," èr zhāng, yù jù jiàn. shì cóng jì sì, jí yè miào jiā yuán fú nà fēi, zé fú zhī. jù jìn xián níng sì nián gù shì, yī sè yòng xuán, gǎi yòng gàn. jiù zhāng yòng zhī chéng, jiàng yǐ xiù. yù jù jiàn, gù shì yǐ huǒ zhū biāo shǒu, gǎi yǐ bái zhū. kāi huáng zhōng, huáng tài zǐ miǎn tóng tiān zǐ, guàn bái zhū. jí rén shòu yuán nián, yáng dì wèi tài zǐ, yǐ bái zhū tài bī, biǎo qǐng cóng qīng zhū. yú shì tài zǐ gǔn miǎn yǔ sān gōng wáng děng, jiē qīng zhū jiǔ liú. liú duǎn bù jí bó, jiàng tiān zǐ èr cùn.
皇太子服六等,衮冕九旒,硃组缨,青纩珫耳,犀簪导。绀衣,纁裳,去日月 星辰为九章。白纱内单,黼黻领,青褾、襈、裾。革带,金钩灊,大带,“X二章, 玉具剑。侍从祭祀,及谒庙、加元服、纳妃,则服之。据晋咸宁四年故事,衣色用 玄,改用绀。旧章用织成,降以绣。玉具剑,故事以火珠镖首,改以白珠。开皇中, 皇太子冕同天子,贯白珠。及仁寿元年,炀帝为太子,以白珠太逼,表请从青珠。 于是太子衮冕与三公王等,皆青珠九旒。旒短不及髆,降天子二寸。
yuǎn yóu guān, jīn fù chán, jiā bǎo shì zhū cuì, jiǔ shǒu, zhū yīng cuì ruí, xī zān dǎo. jiàng shā páo, bái shā nèi dān, zào lǐng biǎo zhuàn jū. bái jiǎ dài, fāng xīn qǔ lǐng, jiàng shā bì xī. wà, xì, gé dài, jiàn, pèi, shòu tóng gǔn miǎn. wèi guān zé shuāng tóng jì, kōng dǐng hēi jiè zé, shuāng yù dǎo, jiā bǎo shì zhū cuì, èr shǒu. yè miào hái, yuán rì shuò dàn rù cháo, shì diàn, zé fú zhī. shǐ hòu zhōu cǎi yòng zhōu lǐ, huáng tài zǐ cháo jià, jiē gǔn miǎn jiǔ zhāng fú. kāi huáng chū, zì fēi zhù jì, jiē guān yuǎn yóu guān. zhì cǐ, niú hóng zòu yún:" huáng tài zǐ dōng zhèng dà cháo, qǐng fú gǔn miǎn." dì wèn jǐ shì láng xǔ shàn xīn yuē:" tài zǐ cháo yè, zhe yuǎn yóu guān, yǒu hé diǎn gù?" duì yuē:" jìn lìng huáng tài zǐ gěi wǔ shí cháo fú yuǎn yóu guān. zhì sòng tài shǐ liù nián, gèng yì yí zhù, yí cáo láng qiū zhòng qǐ yì:' àn zhōu lǐ, gōng zì gǔn miǎn yǐ xià, zhì qīng dài fū zhī xuán miǎn, jiē qí cháo pìn zhī fú yě. fú xún gǔ zhī gōng hóu, shàng dé fú gǔn, yǐ rù cháo jiàn, kuàng huáng tài zǐ chǔ fù zhī zūn, wèi yí shì zūn shèng diǎn, fú gǔn cháo hè.' jiān zuǒ chéng lù chéng yì:' fú miǎn yǐ cháo, shí zhe jīng diǎn, zì qín chú liù miǎn zhī zhì, hòu hàn shǐ bèi gǔ zhāng. wèi jìn yǐ lái, fēi sì zōng miào, bù yù lìng chén xià fú yú gǔn miǎn, wèi wèi gōng zhě, bì jiā shì guān, gù tài zǐ rù cháo, yīn yì bù zhe. dàn chéng tiān zuò fù, lǐ jué qún hòu, yí zūn qián wáng zhī lìng diǎn, gé jìn dài zhī lòu zhì, huáng tài zǐ cháo, qǐng fú miǎn.' zì sòng yǐ xià, shǐ dìng cǐ yí. zhì liáng jiǎn wén zhī wèi tài zǐ, xián yú shàng bī, hái guān yuǎn yóu, xià jí yú chén, jiē yī cǐ fǎ. hòu zhōu zhī shí, yì yán fú gǔn rù cháo. zhì yú kāi huáng, fù zūn wèi jìn gù shì. chén wèi gǔn miǎn zhī fú, zhāng yù suī chà, yī rì ér guān, pō yù xiāng lèi. chén zǐ zhī dào, yì wú shàng bī. gù jìn wǔ dì tài shǐ sān nián, zhào tài zǎi ān píng wáng fú zhe shì nèi zhī fú, sì nián, yòu cì zhào yàn lè ān wáng děng sàn qí cháng shì zhī fú. zì sī yǐ hòu, tái dǐng guì chén, bìng jiā diāo dāng wǔ biàn, gù huáng tài zǐ suì zhe yuǎn yóu, qiān bù bī zūn, yú lǐ wèi yǔn." dì yuē:" shàn." jìng yòng kāi huáng jiù shì.
远游冠,金附蝉,加宝饰珠翠,九首,珠缨翠緌,犀簪导。绛纱袍,白纱内单, 皁领、褾、襈、裾。白假带,方心曲领,绛纱蔽膝。袜,舄,革带,剑,佩,绶同 衮冕。未冠则双童髻,空顶黑介帻,双玉导,加宝饰珠翠,二首。谒庙还,元日、 朔旦入朝,释奠,则服之。始后周采用《周礼》,皇太子朝驾,皆衮冕九章服。开 皇初,自非助祭,皆冠远游冠。至此,牛弘奏云:“皇太子冬正大朝,请服衮冕。” 帝问给事郎许善心曰:“太子朝谒,著远游冠,有何典故?”对曰:“晋令皇太子 给五时朝服、远游冠。至宋泰始六年,更议仪注,仪曹郎丘仲起议:‘案《周礼》, 公自衮冕已下,至卿大夫之玄冕,皆其朝聘之服也。伏寻古之公侯,尚得服衮,以 入朝见,况皇太子储副之尊,谓宜式遵盛典,服衮朝贺。’兼左丞陆澄议:‘服冕 以朝,实著经典,自秦除六冕之制,后汉始备古章。魏、晋以来,非祀宗庙,不欲 令臣下服于衮冕,位为公者,必加侍官,故太子入朝,因亦不著。但承天作副,礼 绝群后,宜遵前王之令典,革近代之陋制,皇太子朝,请服冕。’自宋以下,始定 此仪。至梁简文之为太子,嫌于上逼,还冠远游,下及于陈,皆依此法。后周之时, 亦言服衮入朝。至于开皇,复遵魏、晋故事。臣谓衮冕之服,章玉虽差,一日而观, 颇欲相类。臣子之道,义无上逼。故晋武帝太始三年,诏太宰安平王孚著侍内之服, 四年,又赐赵、燕、乐安王等散骑常侍之服。自斯以后,台鼎贵臣,并加貂珰武弁, 故皇太子遂著远游,谦不逼尊,于理为允。”帝曰:“善。”竟用开皇旧式。
yuǎn yóu sān liáng guān, cóng shěng fú, jiàng shā dān yī, gé dài, jīn gōu qián, jiǎ dài, fāng xīn, pèi yì zhī, fēn zhǎng liù chǐ sì cùn, kuò èr cùn sì fēn, sè tóng yú shòu. jīn lǚ pán náng, bái wà, wū pí lǚ, jīn shì. wǔ rì cháng cháo zé fú zhī.
远游三梁冠,从省服,绛纱单衣,革带,金钩灊,假带,方心,佩一只,纷长 六尺四寸,阔二寸四分,色同于绶。金缕鞶囊,白袜,乌皮履,金饰。五日常朝则 服之。
lù pí biàn, jiǔ qí, fú jiàng luó rú, bái luó qún, gé dài, lǚ, wà, pèi, fēn, rú cóng shěng fú. zài gōng tīng zhèng zé fú zhī. píng jīn, hēi zé, yù guān zhī, jīn huā shì, xī zān dǎo, zǐ luó zhě, nán bù kù, yù liáng dài, zhǎng yào xuē. shì cóng tián shòu zé fú zhī.
鹿皮弁,九琪,服绛罗襦,白罗裙,革带,履,袜,佩,纷,如从省服。在宫 听政则服之。平巾,黑帻,玉冠枝,金花饰,犀簪导,紫罗褶,南布袴,玉梁带, 长靿靴。侍从田狩则服之。
bái qià, sù dān yī, wū pí lǚ. wèi gōng chén jǔ āi diào sāng zé fú zhī.
白帢,素单衣,乌皮履。为宫臣举哀吊丧则服之。
zhū wáng sān gōng yǐ xià, wèi fú zhī zhì, gǔn miǎn jiǔ zhāng fú. sān gōng shè jì jí zhū wáng chū shòu cè zhí zhì rù cháo zhù jì qīn yíng, zé fú zhī. shòu gè yī qí sè.
诸王三公已下,为服之制,衮冕九章服。三公摄祭及诸王初受册、执贽、入朝、 助祭、亲迎,则服之。绶各依其色。
miǎn, àn lǐ tú:" wáng jì xiān gōng jí qīng zhī fú." tiān zǐ jiǔ liú, yòng yù èr bǎi yī shí liù. hóu bó fú yǐ zhù jì, qī liú, yòng yù bā shí. xīn zhì yī cǐ. fú qī zhāng. sān pǐn jí gōng hóu zhù jì zé fú zhī.
冕,案《礼图》:“王祭先公及卿之服。”天子九旒,用玉二百一十六。侯 伯服以助祭,七旒,用玉八十。新制依此。服七章。三品及公侯助祭则服之。
cuì miǎn, àn lǐ tú:" wáng sì sì wàng shān chuān zhī fú." tiān zǐ qī liú, yòng yù bǎi liù shí bā. zǐ nán fú yǐ zhù jì, wǔ liú, yòng yù wǔ shí. xīn zhì yī cǐ. fú wǔ zhāng. sì pǐn jí bó zhù jì zé fú zhī.
毳冕,案《礼图》:“王祀四望山川之服。”天子七旒,用玉百六十八。子男 服以助祭,五旒,用玉五十。新制依此。服五章。四品及伯助祭则服之。
yī zhǐ miǎn, àn lǐ tú:" wáng zhě jì shè jì wǔ sì zhī fú." tiān zǐ wǔ liú, yòng yù bǎi èr shí. gū qīng fú yǐ zhù jì, sì liú, yòng yù sān shí èr. xīn zhì yī cǐ. fú sān zhāng. wǔ pǐn jí zǐ nán zhù jì zé fú zhī.
衤黹冕,案《礼图》:“王者祭社稷五祀之服。”天子五旒,用玉百二十。孤 卿服以助祭,四旒,用玉三十二。新制依此。服三章。五品及子男助祭则服之。
xuán miǎn, àn lǐ tú:" wáng jì qún xiǎo sì jí shì cháo fú." tiān zǐ sì liú, yòng yù sān shí èr. zhū hóu fú yǐ jì qí zōng miào, sān liú, yòng yù shí bā. xīn zhì yī cǐ. fú sān zhāng. tōng gěi shù xìng. yī pǐn yǐ xià, wǔ pǐn yǐ shàng, zì zhì yú jiā, jì qí sī miào. sān pǐn shěng yī fěn mǐ, jiā sān chóng shang fǔ fú, jiā èr chóng. sì pǐn jiǎn fǔ yī zhòng, wǔ pǐn jiǎn fú yī zhòng. lǐ zì xuán miǎn yǐ shàng, jiā liú yī děng, tiān zǐ jì sì, jié jí fú zhī.
玄冕,案《礼图》:“王祭群小祀及视朝服。”天子四旒,用玉三十二。诸侯 服以祭其宗庙,三旒,用玉十八。新制依此。服三章。通给庶姓。一品已下,五品 已上,自制于家,祭其私庙。三品省衣粉米,加三重;裳黼黻,加二重。四品减黼 一重,五品减黻一重。礼自玄冕以上,加旒一等,天子祭祀,节级服之。
kāi huáng yǐ lái, tiān zǐ wéi yòng gǔn miǎn, zì zhī xià, bù shī yú zūn, jù yī qián shì. ér liù děng zhī miǎn, jiē yǒu tǒu kuàng, huáng mián wèi zhī, qí dà rú jú. zì huáng tài zǐ yǐ xià, sān xī dǎo, qīng yīng jué biàn. àn dǒng bā zhì: " tóng yú jué xíng, yī míng miǎn, yǒu shōu chí jī, suǒ wèi xià shōu yīn xǔ zhě yě." cí tiān dì wǔ jiāo míng táng, yún qiào wǔ rén fú zhī. lǐ yún:" zhū gàn yù qī, miǎn ér wǔ dà xià." cǐ zhī wèi yě. lǐ tú yún:" shì zhù jūn jì fú zhī, sè rú jué tóu, wú liú yǒu kuàng." xīn zhì yī cǐ. jiǎo wèi zān dǎo, yī qīng, shang quán, bìng màn, wú zhāng. liù pǐn yǐ xià, jiē tōng fú zhī.
开皇以来,天子唯用衮冕,自之下,不施于尊,具依前式。而六等之冕,皆 有黈纩,黄绵为之,其大如橘。自皇太子以下,三犀导,青缨爵弁。案董巴《志》: “同于爵形,一名冕,有收持笄,所谓夏收、殷冔者也。”祠天地、五郊、明堂, 《云翘》舞人服之。《礼》云:“硃干玉戚,冕而舞《大夏》。”此之谓也。《礼 图》云:“士助君祭服之,色如爵头,无旒有纩。”新制依此。角为簪导,衣青, 裳縓,并缦,无章。六品已下,皆通服之。
yuǎn yóu guān fú, wáng suǒ fú yě. yī shang nèi dān. rú huáng tài zǐ, pèi shān xuán yù, jīn zhāng guī niǔ. sòng xiào jiàn gù shì yì wèi zhī xǐ, jīn wén yuē yìn. yòu bìng guī yú guān fǔ, shēn bù zì pèi, lì yǐ tóng yì zhī. dà shòu sì cǎi, xiǎo shòu tóng sè, shī èr yù huán, yù jù jiàn, wū pí xì, xì jiā jīn shì. wéi dì zi zōng shì fēng guó wáng zhě fú zhī.
远游冠服,王所服也。衣裳内单。如皇太子,佩山玄玉,金章龟钮。宋孝建故 事亦谓之玺,今文曰印。又并归于官府,身不自佩,例以铜易之。大绶四采,小绶 同色,施二玉环,玉具剑,乌皮舄,舄加金饰。唯帝子宗室封国王者服之。
jìn xián guān, àn hàn guān yún:" píng dì yuán shǐ wǔ nián, lìng gōng qīng liè hóu guān sān liáng, èr qiān dàn liǎng liáng, qiān dàn yǐ xià yī liáng." liáng bié guì jiàn, zì hàn shǐ yě. dǒng bā shì yuē:" rú zī bù guān, wén rú zhī fú yě." qián gāo qī cùn ér què, hòu gāo sān cùn ér lì. wáng mǎng zhī shí, yǐ zé chéng zhī. xīn zhì yī cǐ. nèi wài wén guān tōng fú zhī. sān pǐn yǐ shàng sān liáng, wǔ pǐn yǐ shàng liǎng liáng, jiǔ pǐn yǐ shàng yī liáng, yòng míng zūn bēi zhī děng yě. qí cháo fú, yì míng jù fú. jiàng shā dān yī, bái shā nèi dān, xuán lǐng jū zhuàn xiù, gé dài, jīn gōu qián, jiǎ dài, qū lǐng fāng xīn, jiàng shā bì xī, bái wà, wū pí xì. shuāng pèi shòu, rú yuǎn yóu zhī sè. zì yī pǐn yǐ xià, wǔ pǐn yǐ shàng, yī fú jǐn tóng, ér shòu yī qí pǐn. péi jì cháo xiǎng bài biǎo, fán dà shì jiē fú zhī. liù pǐn qī pǐn, qù jiàn pèi shòu. bā pǐn jiǔ pǐn, qù bái bǐ nèi dān, ér yòng lǚ dài xì. qí wǔ pǐn yǐ shàng, yī pǐn yǐ xià, yòu yǒu gōng fú, yì míng cóng shěng fú. bìng wū pí lǚ, qù qū lǐng nèi dān bái bǐ bì xī. kāi huáng gù shì, yì qù pán náng pèi shòu. hé chóu qǐng qù dà shòu, ér piān chuí yī xiǎo shòu, zhuì yú shòu tóu pán náng, dú yì zhī pèi, zhèng dāng yú hòu. zhào cóng zhī. yī pǐn yǐ xià, wǔ pǐn yǐ shàng, tóng.
进贤冠,案《汉官》云:“平帝元始五年,令公卿列侯冠三梁,二千石两梁, 千石以下一梁。”梁别贵贱,自汉始也。董巴释曰:“如缁布冠,文儒之服也。” 前高七寸而却,后高三寸而立。王莽之时,以帻承之。新制依此。内外文官通服之。 三品已上三梁,五品已上两梁,九品已上一梁,用明尊卑之等也。其朝服,亦名具 服。绛纱单衣,白纱内单,玄领、裾、襈、袖,革带,金钩灊,假带,曲领方心, 绛纱蔽膝,白袜,乌皮舄。双佩、绶,如远游之色。自一品已下,五品已上,衣服 尽同,而绶依其品。陪祭朝飨拜表,凡大事皆服之。六品、七品,去剑、佩、绶。 八品、九品,去白笔、内单,而用履代舄。其五品已上,一品已下,又有公服,亦 名从省服。并乌皮履,去曲领、内单、白笔、蔽膝。开皇故事,亦去鞶囊、佩、绶。 何稠请去大绶,而偏垂一小绶,缀于兽头鞶囊,独一只佩,正当于后。诏从之。一 品已下,五品已上,同。
gāo shān guān, àn dǒng bā zhì yún:" yī yuē cè zhù, yè zhě pú yè zhī suǒ fú yě." hú bó shǐ yǐ wéi qí wáng guān, qín miè qí, yǐ cì yè zhě. fù zǐ yuē:" wèi míng dì yǐ gāo shān guān shì tōng tiān, nǎi huǐ biàn qí xíng, chú qù juǎn tǒng, lìng rú jiè zé. zé shàng jiā wù, yǐ xiàng shān fēng, xíng rén shǐ zhě, tōng jiē fú zhī." xīn zhì cān yòng qí shì, xíng rú jìn xián, yú guān qián jiā sān fēng, yǐ xiàng wèi zhì. yè zhě dài fū yǐ xià fú zhī. liáng yī qí pǐn.
高山冠,案董巴《志》云:“一曰侧注,谒者仆射之所服也。”胡伯始以为齐 王冠,秦灭齐,以赐谒者。《傅子》曰:“魏明帝以高山冠似通天,乃毁变其形, 除去卷筒,令如介帻。帻上加物,以象山峰,行人使者,通皆服之。”新制参用其 事,形如进贤,于冠前加三峰,以象魏制。谒者大夫已下服之。梁依其品。
xiè zhì guān, àn lǐ tú yuē:" fǎ guān yě, yī yuē zhù hòu huì wén." rú chún zhù hàn guān yuē: " huì, chán yě, xì rú chán yì." jīn yù shǐ fú zhī. lǐ tú yòu yuē: xiè zhì guān, gāo wǔ cùn, qín zhì yě. fǎ guān fú zhī." dǒng bā zhì yuē:" xiè zhì, shén yáng yě." cài yōng yún:" rú lín, yī jiǎo." yīng shào yuē:" gǔ yǒu cǐ shòu, zhǔ chù bù zhí, gù zhí xiàn zhě, wèi guàn yǐ xiàng zhī. qín miè chǔ, yǐ qí guān cì yù shǐ." cǐ jí shì yě. kāi huáng zhōng, yù shǐ dài què fēi guān, ér wú cǐ sè. xīn zhì yòu yǐ cǐ ér dài què fēi. yù shǐ dài fū yǐ jīn, zhì shū shì yù shǐ yǐ xī, shì yù shǐ yǐ xià, yòng líng yáng jiǎo, dú yù shǐ sī lì fú zhī.
獬豸冠,案《礼图》曰:“法冠也,一曰柱后惠文。”如淳注《汉官》曰: “惠,蝉也,细如蝉翼。”今御史服之。《礼图》又曰:獬豸冠,高五寸,秦制也。 法官服之。”董巴《志》曰:“獬豸,神羊也。”蔡邕云:“如麟,一角。”应劭 曰:“古有此兽,主触不直,故执宪者,为冠以象之。秦灭楚,以其冠赐御史。” 此即是也。开皇中,御史戴却非冠,而无此色。新制又以此而代却非。御史大夫以 金,治书侍御史以犀,侍御史已下,用羚羊角,独御史、司隶服之。
jīn, àn fāng yán yún:" jīn, zhào wèi jiān tōng wèi zhī chéng lù." guō lín zōng chuán yuē:" lín zōng cháng xíng yù yǔ, jīn zhān jiǎo zhé." yòu yuán shào zhàn bài, fú jīn dù hé. cǐ zé yě rén jí jūn lǚ fú yě. zhì yǒu èr děng. jīn gāo rén dào shì suǒ zhe, shì lín zōng zhé jiǎo shù rén nóng fū cháng fú, shì yuán shào fú jīn. gù shì, yòng quán fú zào ér xiàng hòu fú fā, sú rén wèi zhī fú tóu. zì zhōu wǔ dì cái wèi sì jiǎo, jīn tōng yú guì jiàn yǐ.
巾,案《方言》云:“巾,赵、魏间通谓之承露。”《郭林宗传》曰:“林宗 尝行遇雨,巾沾角折。”又袁绍战败,幅巾渡河。此则野人及军旅服也。制有二等。 今高人道士所著,是林宗折角;庶人农夫常服,是袁绍幅巾。故事,用全幅皁而向 后襆发,俗人谓之襆头。自周武帝裁为四脚,今通于贵贱矣。
zān dǎo, àn shì míng yún:" zān, jiàn yě, suǒ yǐ jiàn guān yú fā yě. yī yuē jī. jī, xì yě, suǒ yǐ jū guān shǐ bù zhuì yě. dǎo, suǒ yǐ dǎo lüè bìn fà, shǐ rù jīn zé zhī lǐ yě." jīn yī zhōu lǐ, tiān zǐ yǐ yù jī, ér dǎo yì rú zhī. yòu shǐ jì yuē:" píng yuán jūn kuā chǔ, wèi dài mào zān." bān gù yǔ dì shū yún:" jīn yí zhòng shēng yǐ hēi xī zān." shì xiè jí yún:" qiǎn gōng cáo shǐ gòng huáng tài zǐ tōng tiān xī dǎo." gù zhī tiān zǐ dú de yòng yù, jiàng cǐ tōng yòng dài mào jí xī. jīn bìng zhǔn shì, wéi biàn yòng bái yá jī dǎo yān.
簪导,案《释名》云:“簪,建也,所以建冠于发也。一曰笄。笄,系也,所 以拘冠使不坠也。导,所以导擽鬓发,使入巾帻之里也。”今依《周礼》,天子以 玉笄,而导亦如之。又《史记》曰:“平原君夸楚,为玳瑁簪。”班固《与弟书》 云:“今遗仲升以黑犀簪。”《士燮集》云:“遣功曹史贡皇太子通天犀导。”故 知天子独得用玉,降此通用玳瑁及犀。今并准是,唯弁用白牙笄导焉。
diāo chán, àn hàn guān:" shì nèi jīn chán zuǒ diāo, jīn qǔ gāng gù, chán qǔ gāo jié yě." dǒng bā zhì yuē:" nèi cháng shì, yòu diāo jīn dāng, yín fù chán, nèi shū lìng yì tóng cǐ." jīn huàn zhě qù diāo, nèi shǐ lìng jīn chán yòu diāo, nà yán jīn chán zuǒ diāo. kāi huáng shí, jiā sàn qí cháng shì zài mén xià zhě, jiē yǒu diāo chán, zhì shì bà zhī. wéi jiā cháng shì pìn wài guó zhě, tè gěi diāo chán, hái zé shū nà yú nèi xǐng.
貂蝉,案《汉官》:“侍内金蝉左貂,金取刚固,蝉取高洁也。”董巴《志》 曰:“内常侍,右貂金珰,银附蝉,内书令亦同此。”今宦者去貂,内史令金蝉右 貂,纳言金蝉左貂。开皇时,加散骑常侍在门下者,皆有貂蝉,至是罢之。唯加常 侍聘外国者,特给貂蝉,还则输纳于内省。
bái bǐ, àn xú shì zá zhù yún:" gǔ zhě guì jiàn jiē zhí hù, yǒu shì zé shū zhī, gù cháng zān bǐ. jīn zhī bái bǐ, shì yí xiàng yě." wèi lüè yuē:" míng dì shí dà huì ér shǐ zān bǐ." jīn wén guān qī pǐn yǐ shàng, tōng ěr zhī. wǔ zhí suī guì, jiē bù ěr yě.
白笔,案徐氏《杂注》云:“古者贵贱皆执笏,有事则书之,故常簪笔。今之 白笔,是遗象也。”《魏略》曰:“明帝时大会而史簪笔。”今文官七品已上,通 毦之。武职虽贵,皆不毦也。
yīng, àn yí lǐ yuē:" tiān zǐ zhū yīng, zhū hóu dān zǔ yīng." jīn miǎn, tiān zǐ yǐ xià jiē zhū yīng. yòu wèi liáo zǐ yuē:" tiān zǐ xuán yīng, zhū hóu sù yīng." bié zūn bēi yě. jīn bù yòng sù, bìng cóng guān sè yān.
缨,案《仪礼》曰:“天子硃缨,诸侯丹组缨。”今冕,天子已下皆硃缨。又 《尉缭子》曰:“天子玄缨,诸侯素缨。”别尊卑也。今不用素,并从冠色焉。
pèi, àn lǐ, tiān zǐ pèi bái yù. dǒng bā sī mǎ biāo yún:" jūn chén pèi yù, zūn bēi yǒu xù, suǒ yǐ zhāng dé yě." jīn cān yòng dù kuí zhī fǎ, tiān zǐ bái yù, tài zǐ yú yù, wáng shān xuán yù. zì gōng yǐ xià, jiē shuǐ cāng yù.
佩,案《礼》,天子佩白玉。董巴、司马彪云:“君臣佩玉,尊卑有序,所以 章德也。”今参用杜夔之法,天子白玉,太子瑜玉,王山玄玉。自公已下,皆水苍 玉。
shòu, àn lǐ:" tiān zǐ xuán zǔ shòu, hóu bó zhū zǔ shòu, dài fū chún zǔ shòu, shì zǐ qí zǔ shòu." hàn guān yún:" xiāo hé wéi xiàng guó, pèi lǜ shòu, gōng hóu zǐ, qīng èr qiān dàn qīng, lìng zhǎng qiān dàn hēi." jīn dà dǐ zhǔn cǐ. tiān zǐ yǐ shuāng shòu, liù cǎi, xuán huáng chì bái piāo lǜ, chún xuán zhì, zhǎng èr zhàng sì chǐ, wǔ bǎi shǒu, kuò yī chǐ shuāng xiǎo shòu, zhǎng èr chǐ liù cùn, sè tóng dà shòu, ér shǒu bàn zhī, jiān shī sì yù huán. kāi huáng yòng sān, jīn jiā yī. huáng tài zǐ, zhū shuāng shòu, sì cǎi, chì bái piāo gàn, chún zhū zhì, zhǎng yī zhàng bā chǐ, sān bǎi èr shí shǒu, kuò jiǔ cùn shuāng xiǎo shòu, zhǎng yī chǐ liù cùn, sè tóng dà shòu, ér shǒu bàn zhī, jiān shī sān yù huán. kāi huáng yòng èr, jīn jiā yī. sān gōng, lǜ lì shòu, sì cǎi, lǜ huáng piāo zǐ, chún lǜ zhì, huáng wén zhī zhī, zhǎng yī zhàng bā chǐ, èr bǎi sì shí shǒu, kuò jiǔ cùn, yǔ qīn wáng shòu jù shī èr yù huán. zhū wáng, xūn zhū shòu, sì cǎi, chì huáng piāo gàn, chún zhū zhì, xūn wén zhī zhī, zhǎng yī zhàng bā chǐ, èr bǎi sì shí shǒu, kuò jiǔ cùn. gōng, xuán zhū shòu, sì cǎi, chì piāo xuán gàn, chún zhū zhì, xuán wén zhī zhī, zhǎng yī zhàng bā chǐ, èr bǎi sì shí shǒu, kuò jiǔ cùn. hóu bó, qīng zhū shòu, sì cǎi, qīng chì bái piāo, chún zhū zhì, qīng wén zhī, zhǎng yī zhàng liù chǐ, bǎi bā shí shǒu, kuò bā cùn. zǐ nán, sù zhū shòu, sān cǎi, qīng chì bái, chún zhū zhì, sù wén zhī zhī, zhǎng yī zhàng sì chǐ, bǎi sì shí shǒu, kuò qī cùn. èr pǐn yǐ shàng, xūn zǐ shòu, sì cǎi, xūn zǐ chì huáng, chún zǐ zhì, xūn wén zhī zhī, zhǎng yī zhàng sì chǐ, bǎi sì shí shǒu, kuò bā cùn. sān pǐn, gàn zǐ shòu, sì cǎi, zǐ gàn huáng piāo, chún zǐ zhì, gàn wén zhī zhī, zhǎng yī zhàng liù chǐ, bǎi bā shí shǒu, kuò bā cùn. sì pǐn, qīng shòu, sān cǎi, qīng bái hóng, chún qīng zhì, zhǎng yī zhàng sì chǐ, bǎi sì shí shǒu, kuò qī cùn. wǔ pǐn, mò shòu, èr cǎi, qīng gàn, chún gàn zhì, zhǎng yī zhàng èr chǐ, bǎi èr shí shǒu, kuò liù cùn. zì wáng gōng yǐ xià, jiē yǒu xiǎo shòu èr méi, sè tóng dà shòu, ér shǒu bàn zhī. zhèng cóng yī pǐn, shī èr yù huán. fán yǒu shòu zhě, jiē yǒu fēn, bìng zhǎng liù chǐ sì cùn, kuò èr cùn sì fēn, suí yú shòu sè.
绶,案《礼》:“天子玄组绶,侯伯硃组绶,大夫纯组绶,世子綦组绶。” 《汉官》云:“萧何为相国,佩绿绶,公侯紫,卿二千石青,令长千石黑。”今大 抵准此。天子以双绶,六采,玄黄赤白缥绿,纯玄质,长二丈四尺,五百首,阔一 尺;双小绶,长二尺六寸,色同大绶,而首半之,间施四玉环。开皇用三,今加一。 皇太子,硃双绶,四采,赤白缥绀,纯硃质,长一丈八尺,三百二十首,阔九寸; 双小绶,长一尺六寸,色同大绶,而首半之,间施三玉环。开皇用二,今加一。三 公,绿綟绶,四采,绿黄缥紫,纯绿质,黄文织之,长一丈八尺,二百四十首,阔 九寸,与亲王绶俱施二玉环。诸王,纁硃绶,四采,赤黄缥绀,纯硃质,纁文织之, 长一丈八尺,二百四十首,阔九寸。公,玄硃绶,四采,赤缥玄绀,纯硃质,玄文 织之,长一丈八尺,二百四十首,阔九寸。侯、伯,青硃绶,四采,青赤白缥,纯 硃质,青文织,长一丈六尺,百八十首,阔八寸。子、男,素硃绶,三采,青赤白, 纯硃质,素文织之,长一丈四尺,百四十首,阔七寸。二品已上,纁紫绶,四采, 纁紫赤黄,纯紫质,纁文织之,长一丈四尺,百四十首,阔八寸。三品,绀紫绶, 四采,紫绀黄缥,纯紫质,绀文织之,长一丈六尺,百八十首,阔八寸。四品,青 绶,三采,青白红,纯青质,长一丈四尺,百四十首,阔七寸。五品,墨绶,二采, 青绀,纯绀质,长一丈二尺,百二十首,阔六寸。自王公已下,皆有小绶二枚,色 同大绶,而首半之。正、从一品,施二玉环。凡有绶者,皆有纷,并长六尺四寸, 阔二寸四分,随于绶色。
pán náng, àn lǐ:" nán pán gé, nǚ pán sī." dōng guān shū:" zhào cì dèng zūn shòu tóu pán náng yī méi." bān gù yǔ dì shū:" yí zhòng shēng shòu tóu páng náng, jīn cuò gōu yě." gǔ pèi yìn jiē zhù xuán zhī, gù yǒu náng chēng. huò dài yú páng, gù bān shì wèi wèi páng náng, shòu yìn niǔ yě. jīn suī bù pèi yìn, yóu cún gǔ zhì, yǒu pèi shòu zhě, tōng dé pèi zhī. wú pèi zé bù. jīn cǎi liáng chén dōng qí zhì, pǐn jí zūn zhě, yǐ jīn zhī chéng, èr pǐn yǐ shàng fú zhī. cì yǐ yín zhī chéng, sān pǐn yǐ shàng fú zhī. xià yǐ yán zhī chéng, wǔ pǐn yǐ shàng fú zhī. fēn wéi sān děng.
鞶囊,案《礼》:“男鞶革,女鞶丝。”《东观书》:“诏赐邓遵兽头鞶囊一 枚。”班固《与弟书》:“遗仲升兽头旁囊,金错钩也。”古佩印皆贮悬之,故有 囊称。或带于旁,故班氏谓为旁囊,绶印钮也。今虽不佩印,犹存古制,有佩绶者, 通得佩之。无佩则不。今采梁、陈、东齐制,品极尊者,以金织成,二品以上服之。 次以银织成,三品已上服之。下以綖织成,五品已上服之。分为三等。
gé dài, àn lǐ" bó èr cùn". lǐ tú yuē:" dāng zhuì yú gé dài." ruǎn chén yǐ wéi yǒu zhāng yìn zé yú gé dài pèi zhī. dōng guān jì:" yáng cì bài tài cháng, zhào cì zì suǒ zhe gé dài." gù zhī xíng zhì zūn bēi bù bié. jīn bó sān cùn bàn, jiā jīn lǚ qián, táng liáng gōu, yǐ xiāng jū dài. zì dà qiú zhì yú xiǎo cháo fú, jiē yòng zhī.
革带,案《礼》“博二寸”。《礼图》曰:“珰缀于革带。”阮谌以为有章印 则于革带佩之。《东观记》:“杨赐拜太常,诏赐自所著革带。”故知形制尊卑不 别。今博三寸半,加金缕灊,螳良钩,以相拘带。自大裘至于小朝服,皆用之。
jiàn, àn hàn zì tiān zǐ zhì yú bǎi guān, wú bù pèi dāo. cài mó yì yún:" dà chén yōu lǐ, jiē jiàn lǚ shàng diàn. fēi shì chén, jiě zhī." gài fáng rèn yě. jìn dài yǐ mù, wèi xiáng suǒ qǐ. dōng qí zhe lìng, wèi wèi xiàng jiàn, yán xiàng yú jiàn. zhōu wǔ dì shí, bǎi guān yàn huì, bìng dài dāo shēng zuò. zhì kāi huáng chū, yīn xí jiù shì, cháo fú dēng diàn, yì bù jiě yān. shí èr nián, yīn cài zhēng shàng shì, shǐ zhì fán cháo huì yīng dēng diàn zuò zhě, jiàn lǚ jù tuō. qí bù zuò zhě, chì zhào zòu shì jí xū shēng diàn, yì jiù xí jiě jiàn nǎi dēng. nà yán huáng mén nèi shǐ lìng shì láng shè rén, jì jiā shì zhī guān, zé bù tuō. qí jiàn jiē zhēn rèn, fēi jiǎ. jì hé jiù diǎn, hóng zhì yī dìng. yòu zhǔn jìn xián kāng yuán nián dìng lìng gù shì, zì tiān zǐ yǐ xià, jiē yì guān dài jiàn. jīn tiān zǐ zé yù jù huǒ zhū biāo shǒu, yú jiē yù biāo shǒu. wéi shì chén dài jiàn shàng diàn, zì wáng gōng yǐ xià, fēi shū lǐ yǐn shēng diàn, jiē jiù xí jiě ér hòu shēng. liù pǐn yǐ xià, wú pèi shòu zhě, jiē bù dài.
剑,案汉自天子至于百官,无不佩刀。蔡谟议云:“大臣优礼,皆剑履上殿。 非侍臣,解之。”盖防刃也。近代以木,未详所起。东齐著令,谓为象剑,言象于 剑。周武帝时,百官燕会,并带刀升座。至开皇初,因袭旧式,朝服登殿,亦不解 焉。十二年,因蔡征上事,始制凡朝会应登殿坐者,剑履俱脱。其不坐者,敕召奏 事及须升殿,亦就席解剑乃登。纳言、黄门、内史令、侍郎、舍人,既夹侍之官, 则不脱。其剑皆真刃,非假。既合旧典,弘制依定。又准晋咸康元年定令故事,自 天子已下,皆衣冠带剑。今天子则玉具火珠镖首,余皆玉镖首。唯侍臣带剑上殿, 自王公已下,非殊礼引升殿,皆就席解而后升。六品以下,无佩绶者,皆不带。
qū lǐng, àn shì míng, zài dān yī nèi jīn lǐng shàng, héng yǐ yōng jǐng. qī pǐn yǐ shàng yǒu nèi dān zhě zé fú zhī, cóng shěng fú jí bā pǐn yǐ xià jiē wú.
曲领,案《释名》,在单衣内襟领上,横以雍颈。七品已上有内单者则服之, 从省服及八品已下皆无。
tǐng, àn lǐ:" tiān zǐ jìn tǐng, fāng zhèng yú tiān xià yě." yòu wǔ jīng yì yì:" tiān zǐ hù yuē tǐng, tǐng zhí wú suǒ qū yě." jīn zhì zhǔn cǐ, zhǎng chǐ èr cùn, fāng ér bù zhé. yǐ qiú yù wèi zhī.
珽,案《礼》:“天子搢珽,方正于天下也。”又《五经异义》:“天子笏曰 珽,珽直无所屈也。”今制准此,长尺二寸,方而不折。以球玉为之。
hù, àn lǐ:" zhū hóu yǐ xiàng, dài fū yú xū wén zhú, shì yǐ zhú, běn xiàng kě yě." fán yǒu zhǐ huà yú jūn qián, shòu mìng shū yú hù, hù bì yòng yě. wǔ jīng yào yì yuē:" suǒ yǐ jì shì, fáng hū wàng." lǐ tú yún:" dù èr chǐ yǒu liù cùn, zhōng bó èr cùn, qí shā liù fēn qù yī." jìn sòng yǐ lái, wèi zhī shǒu bǎn, cǐ nǎi bù jīng, jīn hái wèi zhī hù, yǐ fǎ gǔ míng. zì xī wèi yǐ jiàng, wǔ pǐn yǐ shàng, tōng yòng xiàng yá, liù pǐn yǐ xià, jiān yòng zhú mù.
笏,案《礼》:“诸侯以象,大夫鱼须文竹,士以竹,本象可也。”凡有指画 于君前,受命书于笏,笏毕用也。《五经要义》曰:“所以记事,防忽忘。”《礼 图》云:“度二尺有六寸,中博二寸,其杀六分去一。”晋、宋以来,谓之手板, 此乃不经,今还谓之笏,以法古名。自西魏以降,五品已上,通用象牙,六品已下, 兼用竹木。
lǚ xì, àn tú yún:" fù xià yuē xì, dān xià yuē lǚ. xià gé dōng pí." jìn dài huò yǐ zhòng pí, ér bù jiā mù, shī yú gān là zhī yì. jīn qǔ gān là zhī lǐ, yǐ mù zhòng dǐ. miǎn fú zhě sè chì, miǎn yī zhě sè wū, lǚ tóng wū sè. zhū fēi shì chén, jiē tuō ér shēng diàn. fán xì, wéi miǎn fú jí jù fú zhe zhī, lǚ zé zhū fú jiē yòng. wéi zhě fú yǐ xuē. xuē, hú lǚ yě, qǔ biàn yú shì, shī yú róng fú.
履、舄,案《图》云:“复下曰舄,单下曰履。夏葛冬皮。”近代或以重皮, 而不加木,失于乾腊之义。今取乾腊之理,以木重底。冕服者色赤,冕衣者色乌, 履同乌色。诸非侍臣,皆脱而升殿。凡舄,唯冕服及具服著之,履则诸服皆用。唯 褶服以靴。靴,胡履也,取便于事,施于戎服。
zhū jiàn huá chī yí hé guān wěi mào zhǎng guān fán kuài què dí qiǎo shì shù shì què fēi děng, qián dài suǒ yǒu, jiē bù cǎi yòng.
诸建华、絺鸃、鹖冠、委貌、长冠、樊哙、却敌、巧士、术氏、却非等,前代 所有,皆不采用。
huáng hòu fú sì děng, yǒu huī yī jū yī qīng fú zhū fú.
皇后服四等,有袆衣、鞠衣、青服、硃服。
huī yī, shēn qīng zhì, zhī chéng lǐng xiù, wén yǐ huī dí, wǔ cǎi chóng xíng, shí èr děng. shǒu shì huā shí èr diàn, xiǎo huā ěr shí èr shù, bìng liǎng bó bìn. sù shā nèi dān, fǔ lǐng, luó hú biǎo zhuàn, sè jiē yǐ zhū. bì xī suí shang sè, yǐ zōu wèi yuán, yòng dí sān zhāng. dà dài suí yī shang, shì yǐ zhū lǜ zhī jǐn, qīng yuán. gé dài, qīng wà xì, xì yǐ jīn shì. bái yù pèi, xuán zǔ, shòu, zhāng cǎi chǐ cùn tóng yú shèng yú. jì jí cháo huì, fán dà shì jiē fú zhī.
袆衣,深青质,织成领袖,文以翚翟,五采重行,十二等。首饰花十二钿,小 花毦十二树,并两博鬓。素纱内单,黼领,罗縠褾、襈,色皆以硃。蔽膝随裳色, 以緅为缘,用翟三章。大带随衣裳,饰以硃绿之锦,青缘。革带,青袜、舄,舄以 金饰。白玉佩,玄组,绶,章采尺寸同于乘舆。祭及朝会,凡大事皆服之。
jū yī, huáng luó wèi zhì, zhī chéng lǐng xiù, xiǎo huā shí èr shù. bì xī, gé dài jí xì, suí yī sè. yú zhǔn huī yī, qīn cán fú yě.
鞠衣,黄罗为质,织成领袖,小花十二树。蔽膝,革带及舄,随衣色。余准袆 衣,亲蚕服也。
qīng fú, qù huā dà dài jí pèi shòu, jīn shì lǚ. lǐ jiàn tiān zǐ zé fú zhī.
青服,去花、大带及佩绶,金饰履。礼见天子则服之。
zhū fú, zhì rú qīng fú. yàn jiàn bīn kè zé fú zhī.
硃服,制如青服。宴见宾客则服之。
yǒu jīn xǐ, pán chī niǔ, wén yuē" huáng hòu zhī xǐ". dōng zhèng dà cháo, zé bìng huáng cóng, gè yǐ sì zhù, jìn yú zuò yú.
有金玺,盘螭钮,文曰“皇后之玺”。冬正大朝,则并黄琮,各以笥贮,进于 座隅。
huáng tài hòu fú, tóng yú hòu fú. ér guì fēi yǐ xià, bìng yì gěi yìn.
皇太后服,同于后服。而贵妃以下,并亦给印。
guì fēi dé fēi shū fēi, shì wèi sān fēi. fú yú dí zhī yī, shǒu shì huā jiǔ diàn, bìng èr bó bìn. jīn zhāng guī niǔ, wén cóng qí zhí. zǐ shòu, yī bǎi èr shí shǒu, zhǎng yī zhàng qī chǐ, jīn lǚ zhī chéng shòu tóu pán náng, pèi yú tián yù.
贵妃、德妃、淑妃,是为三妃。服褕翟之衣,首饰花九钿,并二博鬓。金章龟 钮,文从其职。紫绶,一百二十首,长一丈七尺,金缕织成兽头鞶囊,佩于阗玉。
shùn yí shùn róng shùn huá xiū yí xiū róng xiū huá chōng yí chōng róng chōng huá, shì wèi jiǔ pín. fú quē dí zhī yī, shǒu shì huā bā diàn, bìng èr bó bìn. jīn zhāng guī niǔ, wén cóng qí zhí. zǐ shòu, yī bǎi shǒu, zhǎng yī zhàng qī chǐ, jīn lǚ zhī chéng shòu tóu pán náng, pèi cǎi dú yù.
顺仪、顺容、顺华、修仪、修容、修华、充仪、充容、充华,是为九嫔。服阙 翟之衣,首饰花八钿,并二博鬓。金章龟钮,文从其职。紫绶,一百首,长一丈七 尺,金缕织成兽头鞶囊,佩采瓄玉。
jié yú, yín lǚ zhī chéng shòu tóu pán náng, shǒu shì huā qī diàn. tā rú pín fú.
婕妤,银缕织成兽头鞶囊,首饰花七钿。他如嫔服。
měi rén cái rén, fú jū yī, shǒu shì huā liù diàn, bìng èr bó bìn. yín yìn guī niǔ, wén cóng qí zhí. qīng shòu, bā shí shǒu, zhǎng yī zhàng liù chǐ. cǎi lǚ zhī chéng shòu zhǎo pán náng, pèi shuǐ cāng yù.
美人、才人,服鞠衣,首饰花六钿,并二博鬓。银印珪钮,文从其职。青绶, 八十首,长一丈六尺。彩缕织成兽爪鞶囊,佩水苍玉。
bǎo lín, fú zhǎn yī, shǒu shì huā wǔ diàn, bìng èr bó bìn. yín yìn huán niǔ, wén rú qí zhí. ài shòu, bā shí shǒu, zhǎng yī zhàng liù chǐ. pán náng, pèi yù, tóng yú jié yú.
宝林,服展衣,首饰花五钿,并二博鬓。银印环钮,文如其职。艾绶,八十首, 长一丈六尺。鞶囊,佩玉,同于婕妤。
chéng yī dāo rén cǎi nǚ, jiē fú tuàn yī, wú yìn shòu. cān zhǔn sòng tài shǐ sì nián jí liáng chén gù shì, zēng sǔn yòng zhī.
承衣刀人、采女,皆服褖衣,无印绶。参准宋泰始四年及梁、陈故事,增损用 之。
huáng tài zǐ fēi, fú yú dí zhī yī, qīng zhì, wǔ cǎi zhī chéng wéi yáo dí, yǐ bèi jiǔ zhāng. shǒu shì huā jiǔ diàn, bìng èr bó bìn. jīn xǐ guī niǔ, wén rú qí zhí. sù shā nèi dān, fǔ lǐng, luó biǎo zhuàn, sè jiē yòng zhū, bì xī èr zhāng. dà dài, tóng huī yī, qīng lǜ gé dài, zhū wà, qīng xì, xì jiā jīn shì. pèi yú yù, xūn zhū shòu, yī bǎi liù shí shǒu, zhǎng èr zhàng, shòu tóu pán náng, fán dà lǐ jiàn jiē fú zhī. wéi shì qīn sāng, zé yòng jū yī zhī fú, huā diàn pèi shòu, yǔ yú yī tóng. zhǔn sòng xiào jiàn èr nián gù shì ér zēng sǔn zhī.
皇太子妃,服褕翟之衣,青质,五采织成为摇翟,以备九章。首饰花九钿,并 二博鬓。金玺龟钮,文如其职。素纱内单,黼领,罗褾、襈,色皆用硃,蔽膝二章。 大带,同袆衣,青绿革带,硃袜,青舄,舄加金饰。佩瑜玉,纁硃绶,一百六十首, 长二丈,兽头鞶囊,凡大礼见皆服之。唯侍亲桑,则用鞠衣之服,花钿佩绶,与褕 衣同。准宋孝建二年故事而增损之。
liáng dì, jū yī zhī fú, yín yìn guī niǔ, wén rú qí zhí. pèi cǎi dú yù, qīng shòu, bā shí shǒu, zhǎng yī zhàng liù chǐ, shòu zhǎo pán náng. yú tóng shì fù.
良娣,鞠衣之服,银印珪钮,文如其职。佩采瓄玉,青绶,八十首,长一丈六 尺,兽爪鞶囊。余同世妇。
bǎo lín bā zǐ, zhǎn yī zhī fú, tóng yìn huán niǔ, wén rú qí zhí. pèi shuǐ cāng yù, ài shòu, bā shí shǒu, zhǎng yī zhàng liù chǐ, shòu zhǎo pán náng. zì liáng dì děng, zhǔn sòng dà míng liù nián gù shì ér sǔn yì zhī.
保林、八子,展衣之服,铜印环钮,文如其职。佩水苍玉,艾绶,八十首,长 一丈六尺,兽爪鞶囊。自良娣等,准宋大明六年故事而损益之。
zhū wáng tài fēi fēi cháng gōng zhǔ gōng zhǔ sān gōng fū rén yī pǐn mìng fù, yú dí zhī fú, xiù wèi jiǔ zhāng. shǒu shì huā jiǔ diàn, pèi shān xuán yù, shòu tóu pán náng. shòu tóng fū sè.
诸王太妃、妃、长公主、公主、三公夫人、一品命妇,褕翟之服,绣为九章。 首饰花九钿,佩山玄玉,兽头鞶囊。绶同夫色。
gōng fū rén, xiàn zhǔ èr pǐn mìng fù, yì fú yú dí, xiù wèi bā zhāng. shǒu shì bā diàn. shì cóng qīn sāng, tóng yòng jū yī. zì cǐ zhī xià, pèi jiē shuǐ cāng yù.
公夫人,县主、二品命妇,亦服褕翟,绣为八章。首饰八钿。侍从亲桑,同用 鞠衣。自此之下,佩皆水苍玉。
hóu bó fū rén sān pǐn mìng fù, yì fú mà dí, xiù wèi qī zhāng. shǒu shì qī diàn.
侯、伯夫人、三品命妇,亦服祃翟,绣为七章。首饰七钿。
zi fū rén sì pǐn mìng fù, fú quē dí zhī yī, kè chì zēng wèi dí, zhuì yú fú shàng, yǐ wéi liù zhāng. shǒu shì liù diàn.
子夫人、四品命妇,服阙翟之衣,刻赤缯为翟,缀于服上,以为六章。首饰六 钿。
nán fū rén wǔ pǐn mìng fù, yì fú quē dí zhī yī, kè zēng wèi dí, zhuì yú fú shàng, yǐ wéi wǔ zhāng. shǒu shì wǔ diàn. ruò dāng cóng shì qīn sāng, jiē tóng jū yī.
男夫人、五品命妇,亦服阙翟之衣,刻缯为翟,缀于服上,以为五章。首饰五 钿。若当从侍亲桑,皆同鞠衣。
yì jì dìng, dì xìng xiū wén diàn lǎn zhī, nǎi lìng hé chóu qǐ bù láng yán pí děng zào yàng shàng chéng. èr nián zǒng le, shǐ bān xíng yān, xuān miǎn zhī shèng, guàn gǔ jīn yǐ.
议既定,帝幸修文殿览之,乃令何稠、起部郎阎毗等造样上呈。二年总了,始 班行焉,轩冕之盛,贯古今矣。
sān nián zhēng yuè shuò dàn, dà chén wén wù. shí tū jué rǎn gàn cháo jiàn, mù zhī, qǐng xí guān miǎn. dì bù xǔ. míng rì, lǜ zuǒ guāng lù dài fu rù dàn tè qín ā shǐ nà zhí yù, zuǒ guāng lù dài fu tè qín ā shǐ nà yī shùn, yòu guāng lù dài fu yì lì fā shǐ shǔ hú xī děng, bìng bài biǎo, gù qǐng yì guān. dì dà yuè, wèi hóng děng yuē:" xī hàn zhì chū chéng, fāng zhī tiān zǐ zhī guì. jīn yì guān dà bèi, zú zhì chán yú jiě biàn, cǐ nǎi qīng děng gōng yě." hóng kǎi shàn xīn shì jī hé chóu yán pí děng cì bó gè yǒu chà, bìng shì chū yōu hòu.
三年正月朔旦,大陈文物。时突厥染干朝见,慕之,请袭冠冕。帝不许。明日, 率左光禄大夫、褥但特勤阿史那职御,左光禄大夫、特勤阿史那伊顺,右光禄大夫、 意利发史蜀胡悉等,并拜表,固请衣冠。帝大悦,谓弘等曰:“昔汉制初成,方知 天子之贵。今衣冠大备,足致单于解辫,此乃卿等功也。”弘、恺、善心、世基、 何稠、阎毗等赐帛各有差,并事出优厚。
shì hòu shī lǚ wù yīn, chē jià duō xíng xìng. bǎi guān xíng cóng, wéi fú kù zhě, ér jūn lǚ jiān bù biàn. zhì liù nián hòu, zhào cóng jià shè yuǎn zhě, wén wǔ guān děng jiē róng yī. guì jiàn yì děng, zá yòng wǔ sè. wǔ pǐn yǐ shàng, tōng zhe zǐ páo, liù pǐn yǐ xià, jiān yòng fēi lǜ, xū lì yǐ qīng, shù rén yǐ bái, tú shāng yǐ zào, shì zú yǐ huáng.
是后师旅务殷,车驾多行幸。百官行从,唯服袴褶,而军旅间不便。至六年后, 诏从驾涉远者,文武官等皆戎衣。贵贱异等,杂用五色。五品已上,通着紫袍,六 品已下,兼用绯绿,胥吏以青,庶人以白,屠商以皁,士卒以黄。
zhuō bǐ shàng tiān, gōng shì hùn chéng, xuán gē jū qí zuǒ, shàng jiàng jū qí yòu, hú shǐ yáng wēi, yǔ lín zhì chén. yì yuē:" tiān chuí xiàng, shèng rén zé zhī." xī xuān yuán shì zhī yǒu tiān xià yě, yǐ shī bīng wèi yíng wèi, jiàng zhì sān dài, qí yí dà bèi. xī hàn wǔ dì, měi shàng gān quán, zé liè lǔ bù, chē qiān shèng, qí wàn pǐ. qí jū qián diàn, zé zhí jǐ xuán dùn, yǐ jiè bù yú. qí suǒ yóu lái zhě shàng yǐ.
卓彼上天,宫室混成,玄戈居其左,上将居其右,弧矢扬威,羽林置陈。《易》 曰:“天垂象,圣人则之。”昔轩辕氏之有天下也,以师兵为营卫,降至三代,其 仪大备。西汉武帝,每上甘泉,则列卤簿,车千乘,骑万匹。其居前殿,则植戟悬 楯,以戒不虞。其所由来者尚矣。
liáng wǔ shòu shàn yú qí, shì wèi duō xún qí zhì. zhèng diàn biàn diàn gé jí zhū mén shàng xià, gè yǐ zhí gé jiāng jūn děng zhí lǐng. yòu zhì dāo shān yù dāo yù dùn zhī shǔ, zhí yù zuǒ yòu. jiān yǒu yù zhàng dìng shuò chì chǎng jué dǐ yǒng shì qīng chǎng wèi zhàng cháng dāo dāo jiàn xì zhàng yǔ lín děng zuǒ yòu èr bǎi qī shí liù rén, yǐ fēn zhí zhū mén. xíng zé yí wèi zuǒ yòu. yòu yǒu zuǒ yòu jiā gǔ shǔ kè dùn jiàn gé shòu yǔ lín bā cóng yóu dàng shí èr bù cóng yóu dàng zhí cóng xì shè lián chá dāo jǐ yāo nǔ dà nǔ děng duì, fán sì shí jiǔ duì, yì fēn zhí zhū mén shàng xià. xíng zé liàng wèi yí wèi. dōng xī yē duān dà sī mǎ dōng xī huá chéng míng dà tōng děng mén, yòu gè èr duì, jí fáng diàn sān duì, suī xíng xìng bù cóng. yòu yǒu bā mǎ yóu dàng mǎ zuǒ yòu jiā gǔ zuǒ yòu mǎ bǎi qí děng gè èr duì, jí qí guān yuè wǔ mǎ róng zá jì mǎ róng jí zuǒ yòu mǎ qí zhí duì, xíng zé shì wèi zuǒ yòu, fēn wéi jǐng wèi. chē jià chén yè chū rù jí shè xiǎn, jiē zuò hán. lǔ bù yīng sù wèi jūn qí, jiē zhí bīng chí mǎn, gè dāng qí suǒ bǎo hù fāng miàn. tiān míng jí dù xiǎn, nǎi zòu jiě hán, wō gǔ ér yī cháng liè. shèng yú xíng zé yǒu dà jià fǎ jià xiǎo jià. dà hè yǐ jiāo xiǎng shàng tiān, lín yù jiǔ fá. fǎ jià yǐ jì fāng zé, sì míng táng, fèng zōng miào, jí qiān mǔ. xiǎo jià yǐ jìng yuán líng, qīn sōu shòu. dà jià zé gōng qīng fèng yǐn, dà jiàng jūn cān chéng, tài jìn yù. fǎ jià xiǎo jià, jiē shì zhōng cān chéng, fèng chē láng yù, gōng qīng bù yǐn. qí yú xíng xìng, sòng wǎng láo xuán, zé shuò zhàng. jìn yàn zé duì zhàng. sān jià fǎ tiān, èr zhàng fǎ dì, qí dòng yě cān tiān ér liǎng dì yě. chén shì chéng liáng, yì wú gǎi gé.
梁武受禅于齐,侍卫多循其制。正殿便殿阁及诸门上下,各以直閤将军等直领。 又置刀钐、御刀、御楯之属,直御左右。兼有御仗、铤槊、赤氅、角抵、勇士、青 氅、卫仗、长刀、刀剑、细仗、羽林等左右二百七十六人,以分直诸门。行则仪卫 左右。又有左右夹毂、蜀客、楯剑、格兽羽林、八从游荡、十二不从游荡、直从细 射、廉察、刀戟、腰弩、大弩等队,凡四十九队,亦分直诸门上下。行则量为仪卫。 东西掖、端、大司马、东西华、承明、大通等门,又各二队,及防殿三队,虽行幸 不从。又有八马游荡、马左右夹毂、左右马百骑等各二队,及骑官、阅武马容、杂 伎马容及左右马骑直队,行则侍卫左右,分为警卫。车驾晨夜出入及涉险,皆作函。 卤簿应宿卫军骑,皆执兵持满,各当其所保护方面。天明及度险,乃奏解函,挝鼓 而依常列。乘舆行则有大驾、法驾、小驾。大贺以郊飨上天,临驭九伐。法驾以祭 方泽,祀明堂,奉宗庙,藉千亩。小驾以敬园陵,亲蒐狩。大驾则公卿奉引,大将 军骖乘,太搢驭。法驾小驾,皆侍中骖乘,奉车郎驭,公卿不引。其余行幸,送往 劳旋,则槊仗。近宴则队仗。三驾法天,二仗法地,其动也参天而两地也。陈氏承 梁,亦无改革。
qí wén xuān shòu shàn zhī hòu, jǐng wèi duō xún hòu wèi zhī yí. jí hé qīng zhōng dìng lìng, gōng wèi zhī zhì, zuǒ yòu gè yǒu yǔ lín láng shí èr duì. yòu yǒu chí jí duì dìng shuò duì cháng dāo duì xì zhàng duì, dùn shā duì xióng jǐ duì gé shòu duì chì chǎng duì jué dǐ duì yǔ lín duì bù yóu dàng duì mǎ yóu dàng duì. yòu zuǒ yòu gè wǔ bēn shí duì, zuǒ yòu yì gè sì duì, yòu bù yóu dàng mǎ yóu dàng zuǒ yòu gè sān duì, shì wèi wǔ bēn. yòu yǒu zhí cóng wǔ bēn, zuǒ yòu gè liù duì, zài zuǒ zhě wèi qián qū duì, zài yòu zhě wèi hòu jù duì. yòu yǒu mù yuán wǔ bēn duì qiáng nǔ duì, zuǒ yòu gè yī duì, zài zuǒ zhě jiē zuǒ wèi jiāng jūn zǒng zhī, zài yòu zhě jiē yòu wèi jiāng jūn zǒng zhī, yǐ bèi jǐng wèi. qí lǐng jūn zhōng lǐng jiāng jūn, shì cóng chū rù, zé zhe liǎng dāng jiǎ, shǒu zhí chēng zhàng. zuǒ yòu wèi jiāng jūn jiāng jūn zé liǎng dāng jiǎ, shǒu zhí tán zhàng. shì cóng zuǒ yòu, zé yǒu qiān niú bèi shēn zuǒ yòu bèi shēn dāo jiàn bèi shēn zhī shǔ. jiān yǒu wǔ wēi xióng qú yīng yáng děng bèi shēn sān duì, jiē lǐng zuǒ yòu jiāng jūn zhǔ zhī, sù wèi zuǒ yòu, ér róng fú zhí zhàng. bīng yǒu fǔ yuè gōng jiàn dāo shuò, jīng qí jiē náng shǒu, wǔ sè jié wén, pèi xī zhě huáng. tiān zǐ yù zhèng diàn, wéi dà chén jiā shì, bīng zhàng xī zài diàn xià. jiāo jì lǔ bù, zé dū jiāng píng jīn zé, fēi shān jiǎ, dà kǒu kù.
齐文宣受禅之后,警卫多循后魏之仪。及河清中定令,宫卫之制,左右各有羽 林郎十二队。又有持钑队、铤槊队、长刀队、细仗队,楯铩队、雄戟队、格兽队、 赤氅队、角抵队、羽林队、步游荡队、马游荡队。又左右各武贲十队,左右翊各四 队,又步游荡、马游荡左右各三队,是为武贲。又有直从武贲,左右各六队,在左 者为前驱队,在右者为后拒队。又有募员武贲队、强弩队,左右各一队,在左者皆 左卫将军总之,在右者皆右卫将军总之,以备警卫。其领军、中领将军,侍从出入, 则著两裆甲,手执柽杖。左右卫将军、将军则两裆甲,手执檀杖。侍从左右,则有 千牛备身、左右备身刀剑备身之属。兼有武威、熊渠、鹰扬等备身三队,皆领左右 将军主之,宿卫左右,而戎服执仗。兵有斧钺弓箭刀槊,旌旗皆囊首,五色节文, 旆悉赭黄。天子御正殿,唯大臣夹侍,兵仗悉在殿下。郊祭卤簿,则督将平巾帻, 绯衫甲,大口袴。
hòu zhōu jǐng wèi zhī zhì, zhì zuǒ yòu gōng bó, zhǎng shì wèi zhī jìn, gè gèng zhí yú nèi. xiǎo gōng bó èr zhī. lín cháo zé fēn zài qián shì zhī shǒu, bìng jīn jiǎ, gè zhí lóng huán jīn shì cháng dāo. xíng zé jiā lù chē zuǒ yòu. zhōng shì, zhǎng yù qǐn zhī jìn, jiē jīn jiǎ, zuǒ zhí lóng huán, yòu zhí shòu huán cháng dāo, bìng shì yǐ jīn. cì zuǒ yòu shì, péi zhōng shì zhī hòu, bìng yín jiǎ, zuǒ zhí fèng huán, yòu zhí lín huán cháng dāo. cì zuǒ yòu qián shì, zhǎng yù qǐn nán mén zhī zuǒ yòu, bìng yín jiǎ, zuǒ zhí shī zi huán, yòu zhí xiàng huán cháng dāo. cì zuǒ yòu hòu shì, zhǎng yù qǐn běi mén zhī zuǒ yòu, bìng yín jiǎ, zuǒ zhí xī huán, yòu zhí sì huán zhǎng dāo. zuǒ yòu qí shì, lì yú qǐn zhī dōng xī jiē, bìng yín jiǎ, zuǒ zhí pí huán, yòu zhí xióng huán cháng dāo, shí èr rén, jiān zhí shī zi tóng dùn, liè zuǒ yòu shì zhī wài. zì zuǒ yòu shì yǐ xià, dāo bìng yǐ yín shì. zuǒ yòu zōng shì, péi zuǒ yòu qián shì zhī hòu, yè zé wèi yú qǐn tíng zhī zhōng, jiē fú jīn tú jiǎ, zuǒ zhí bào huán, yòu zhí pí huán cháng dāo, bìng jīn tú shì, shí èr rén, jiān zhí shī zi tóng dùn, liè yú zuǒ yòu qí shì zhī wài. zì zuǒ yòu zhōng shì yǐ xià, jiē xíng zé jiān dài huáng gōng shǐ, xún tián zé cháng fú, dài duǎn dāo, rú qí cháng dāo zhī shì. zuǒ yòu shù shì, zhǎng fēi huáng dì suǒ yù mén gé zhī jìn, bìng fú jīn tú jiǎ, zuǒ zhí xiè zhì huán, yòu zhí lín huán cháng jiàn, bìng jīn shì, shí èr rén, jiān zhí shī zi tóng dùn, liè yú zuǒ yòu zōng shì zhī wài. xíng zé jiān dài hào gōng shǐ. zuǒ yòu xūn shì, zhǎng péi zuǒ yòu shù shì ér shǒu chū rù, zé fú jīn tú jiǎ, zuǒ zhí jí liáng huán, yòu zhí zhēng huán cháng jiàn, shí èr rén, jiān zhí shī zi tóng dùn, liè yú zuǒ yòu shù shì zhī wài. xíng zé jiān dài lú gōng shǐ, xún tián zé yǔ zuǒ yòu shù shì jù cháng fú, pèi duǎn jiàn, rú qí cháng jiàn zhī shì. zhū shì guān, dà jià zé jù shì, zhōng jià jí lù qǐn bàn zhī, xiǎo jià sān fēn zhī yī. zuǒ yòu wǔ bó, zhǎng nèi wài wèi zhī jìn lìng, jiān liù lǜ zhī shì. huáng dì lín xuān, zé bèi sān zhàng yú tíng, fú jīn jiǎ, zhí jīn jīn kǒu zhàng, lì yú diàn shàng dōng xī jiē zhī cè. xíng zé liè bīng yú dì zhī zuǒ yòu, cóng zé fú jīn jiǎ, bèi xiù páo. zuǒ yòu xiǎo wǔ bó gè èr rén, èr zhī, fú zhí tóng yú wǔ bó, fēn lì yú dà wǔ bó xià jí lù mén zhī zuǒ yòu shú. xíng xìng zé jiā jǐn páo. zuǒ yòu wǔ bēn, lǜ zhǎng wǔ bēn zhī shì, qí duì qì fú jiē xuán, yǐ sì sè shì zhī, gè zǒng zuǒ yòu chí jīn jí zhī duì. huáng dì lín lù qǐn, zé lì yú zuǒ yòu sān zhàng dì yī xíng zhī nán běi. chū zé fēn zài duì zhī xiān hòu. qí fù lǜ èr zhī. zuǒ yòu lǚ bēn, lǜ zhǎng lǚ bēn shì, qí duì qì fú jiē qīng, yǐ zhū wèi shì, lì yú sān zhàng dì èr xíng zhī nán běi. qí fù lǜ èr zhī. zuǒ yòu shè shēng, lǜ zhǎng shè shēng zhī shì, qí qì fú jiē zhū, yǐ huáng wèi shì, lì yú sān zhàng dì sān xíng zhī nán běi. qí fù lǜ èr zhī. zuǒ yòu xiāo qí, lǜ zhǎng xiāo qí zhī shì, qì fú jiē huáng, yǐ hào wèi shì, lì yú sān zhàng dì sì háng zhī nán běi. qí fù lǜ èr zhī. zuǒ yòu yǔ lín, lǜ zhǎng yǔ lín zhī shì, qí duì qì fú jiē hào, yǐ xuán wèi shì, lì yú sān zhàng dì wǔ xíng zhī nán běi. qí fù lǜ èr zhī. zuǒ yòu yóu jī, lǜ zhǎng yóu jī zhī shì, qí qì fú jiē xuán, yǐ qīng wèi shì. qí fù lǜ èr zhī. wǔ bēn yǐ xià liù lǜ, tōng fú jīn jiǎ shī zi wén páo, zhí yín jīn kǒu tán zhàng. fù lǜ tōng fú jīn jiǎ shòu wén páo. gè yǒu rén zú cháng shuài zhǎng, xiāng cì péi liè. xíng zé yǐn qián. rén zú zhǎng tōng fú yín jiǎ bào wén páo, shuài zhǎng tōng fú yín jiǎ hé wén páo. zì fù lǜ yǐ xià, tōng zhí shòu huán yín shì cháng dāo. fán dà jià zé jǐn xíng, zhōng jià jí lù qǐn zé bàn zhī, xiǎo jià bàn zhōng jià. cháng xíng jūn lǚ, zé yī sè shàng wū.
后周警卫之制,置左右宫伯,掌侍卫之禁,各更直于内。小宫伯贰之。临朝则 分在前侍之首,并金甲,各执龙环金饰长刀。行则夹路车左右。中侍,掌御寝之禁, 皆金甲,左执龙环,右执兽环长刀,并饰以金。次左右侍,陪中侍之后,并银甲, 左执凤环,右执麟环长刀。次左右前侍,掌御寝南门之左右,并银甲,左执师子环, 右执象环长刀。次左右后侍,掌御寝北门之左右,并银甲,左执犀环,右执兕环长 刀。左右骑侍,立于寝之东西阶,并银甲,左执罴环,右执熊环长刀,十二人,兼 执师子彤楯,列左右侍之外。自左右侍以下,刀并以银饰。左右宗侍,陪左右前侍 之后,夜则卫于寝庭之中,皆服金涂甲,左执豹环,右执貔环长刀,并金涂饰,十 二人,兼执师子彤楯,列于左右骑侍之外。自左右中侍已下,皆行则兼带黄弓矢, 巡田则常服,带短刀,如其长刀之饰。左右庶侍,掌非皇帝所御门阁之禁,并服金 涂甲,左执獬豸环,右执獜环长剑,并金饰,十二人,兼执师子彤楯,列于左右宗 侍之外。行则兼带皓弓矢。左右勋侍,掌陪左右庶侍而守出入,则服金涂甲,左执 吉良环,右执狰环长剑,十二人,兼执师子彤楯,列于左右庶侍之外。行则兼带卢 弓矢,巡田则与左右庶侍俱常服,佩短剑,如其长剑之饰。诸侍官,大驾则俱侍, 中驾及露寝半之,小驾三分之一。左右武伯,掌内外卫之禁令,兼六率之士。皇帝 临轩,则备三仗于庭,服金甲,执金钅口杖,立于殿上东西阶之侧。行则列兵于帝 之左右,从则服金甲,被绣袍。左右小武伯各二人,贰之,服执同于武伯,分立于 大武伯下及露门之左右塾。行幸则加锦袍。左右武贲,率掌武贲之士,其队器服皆 玄,以四色饰之,各总左右持钅及之队。皇帝临露寝,则立于左右三仗第一行之南 北。出则分在队之先后。其副率贰之。左右旅贲,率掌旅贲士,其队器服皆青,以 硃为饰,立于三仗第二行之南北。其副率贰之。左右射声,率掌射声之士,其器服 皆硃,以黄为饰,立于三仗第三行之南北。其副率贰之。左右骁骑,率掌骁骑之士, 器服皆黄,以皓为饰,立于三仗第四行之南北。其副率贰之。左右羽林,率掌羽林 之士,其队器服皆皓,以玄为饰,立于三仗第五行之南北。其副率贰之。左右游击, 率掌游击之士,其器服皆玄,以青为饰。其副率贰之。武贲已下六率,通服金甲师 子文袍,执银钅口檀杖。副率通服金甲兽文袍。各有亻卒长、帅长,相次陪列。行 则引前。亻卒长通服银甲豹文袍,帅长通服银甲鹖文袍。自副率已下,通执兽环银 饰长刀。凡大驾则尽行,中驾及露寝则半之,小驾半中驾。常行军旅,则衣色尚乌。
gāo zǔ shòu mìng, yīn zhōu qí gōng wèi, wēi yǒu biàn gé. róng fú lín cháo dà zhàng, zé lǐng zuǒ yòu dà jiàng jūn èr rén, fēn zài zuǒ yòu xiāng. zuǒ yòu zhí qǐn zuǒ yòu zhí zhāi zuǒ yòu zhí hòu qiān niú bèi shēn zuǒ yòu bèi shēn děng, jiā shì gòng fèng yú zuǒ yòu jí zuò hòu. zuǒ yòu wèi dà jiàng jūn zuǒ yòu zhí gé jiāng jūn yǐ cì zuǒ yòu wèi jiāng jūn, gè lǐng yí dāo, wèi shí èr xíng. nèi sì háng qīn wèi, xíng bié yǐ dà dū dū lǐng. cì wài sì háng xūn wèi, yǐ shuài dū du lǐng. cì wài sì háng yì wèi, yǐ dū du lǐng. xíng gè èr rén zhí jīn huā shī zi dùn yuán dāo. yī bǎi sì shí rén, fēn zuǒ yòu, dài héng dāo. hòu jiān mén zhí zhǎng shí èr rén, zuǒ qīng lóng qí, yòu bái shòu qí. zuǒ yòu wǔ wèi kāi fǔ, gè lǐng sān zhàng liù háng, zài dà zhàng nèi, xíng bié liù shí rén, dà dū dū yī rén lǐng zhī, shuài dū du yī rén hòu zhī. dà jià zé zhí huáng huī zhàng. qí cì jǐ èr shí sì, zuǒ qīng lóng chuáng, yòu bái shòu chuáng, qiàn bì gè yī, jí jīn èr shí sì, jīn jié shí èr dào, gài shòu, yòu jiàng yǐn fān, zhū chuáng, wèi chí jí qián duì, yīng bì, dà dū dū èr rén lǐng zhī, zài yù qián héng jiē nán. zuǒ yòu wǔ wèi dà jiàng jūn, lǐng dà zhàng zuǒ yòu xiāng, gè liù háng, xíng bié sān bǎi liù shí rén, dà dū dū yī rén lǐng zhī.
高祖受命,因周、齐宫卫,微有变革。戎服临朝大仗,则领左右大将军二人, 分在左右厢。左右直寝、左右直斋、左右直后、千牛备身、左右备身等,夹侍供奉 于左右及坐后。左右卫大将军、左右直閤将军、以次左右卫将军,各领仪刀,为十 二行。内四行亲卫,行别以大都督领。次外四行勋卫,以帅都督领。次外四行翊卫, 以都督领。行各二人执金花师子盾、猨刀。一百四十人,分左右,带横刀。后监 门直长十二人,左青龙旗,右白兽旗。左右武卫开府,各领三仗六行,在大仗内, 行别六十人,大都督一人领之,帅都督一人后之。大驾则执黄麾仗。其次戟二十四, 左青龙幢,右白兽幢,蒨、毕各一,钑金二十四,金节十二道,盖兽,又绛引幡, 硃幢,为持钑前队,应跸,大都督二人领之,在御前横街南。左右武卫大将军,领 大仗左右厢,各六行,行别三百六十人,大都督一人领之。
jí dà yè sì nián, yáng dì běi xún chū sài, xíng gōng shè liù hé chéng. fāng yī bǎi èr shí bù, gāo sì zhàng èr chǐ. liù hé, yǐ mù wèi zhī, fāng liù chǐ, wài miàn yī fāng yǒu bǎn, lí hé wéi zhī, tú yǐ qīng sè. lěi liù bǎn wèi chéng, gāo sān zhàng liù chǐ, shàng jiā nǚ qiáng bǎn, gāo liù chǐ. kāi nán běi mén. yòu yú chéng sì jiǎo qǐ lóu dí èr, mén guān mén lóu kǎn jiē dān qīng qǐ huà. yòu zào liù hé diàn qiān rén zhàng, zài yǐ qiāng chē, chē zài liù hé sān bǎn. qí chē líng jiě hé jiāo chā, jí wèi mǎ qiāng. měi chē shàng zhāng mù, mù xià zhāng píng yī nǔ, fù shǐ, wǔ rén gèng shǒu. liǎng chē zhī jiān, shī chē líng mǎ qiāng, jiē wài qí yuán, yǐ wéi wài wéi. cì nèi bù tiě líng, cì nèi shī zhé jiān. měi yī zhé jiān, zhōng shī nǔ chuáng, zhǎng liù chǐ, kuò sān chǐ. chuáng guāng bì chā gāng zhuī, jiē zhǎng wǔ cùn, wèi zhī xiā xū. jiē shī jī guān, zhāng zé zhuī jiē wài xiàng. qí chuáng shàng shī xuán jī nǔ, yǐ shéng lián nǔ jī, rén cóng wài lái, chù shéng zé nǔ jī xuán zhuǎn, xiàng chù suǒ ér fā. qí wài yòu yǐ zēng zhōu wéi xíng gōng, èr zhàng yī líng yī zhù, zhù jǔ zēng, qù dì èr chǐ wǔ cùn. dāng háng gōng nán běi mén, shī chuí qìng, lián zēng, yǐ jī fā zhī. yǒu rén chù zēng, zé zhòng líng fā xiǎng, chuí jī liǎng qìng, yǐ zhī suǒ jǐng, míng wéi jī jǐng. bā nián zhēng liáo, yòu zào gōu chén, yǐ mù bǎn lián rú zhàng zi. zhāng zhī zé qǐ wén, juǎn zhī zé zhí yān. dì yù yíng yǔ zéi chéng xiāng duì, yè zhōng shè liù hé chéng, zhōu huí bā lǐ. chéng jí nǚ yuán hé gāo shí rèn, shàng bù jiǎ shì, lì zhàng jiàn qí. yòu sì yú yǒu quē, miàn bié yī guān, guān xià kāi sān mén. qí zhōng shī xíng diàn, diàn shàng róng shì chén jí sān wèi zhàng, hé liù bǎi rén. yī xiǔ ér bì, wàng zhī ruò zhēn, gāo lí dàn hū jiàn, wèi zhī wèi shén yān.
及大业四年,炀帝北巡出塞,行宫设六合城。方一百二十步,高四丈二尺。六 合,以木为之,方六尺,外面一方有板,离合为之,涂以青色。垒六板为城,高三 丈六尺,上加女墙板,高六尺。开南北门。又于城四角起楼敌二,门观、门楼槛皆 丹青绮画。又造六合殿、千人帐,载以枪车,车载六合三板。其车軨解合交叉,即 为马枪。每车上张幕,幕下张平一弩,傅矢,五人更守。两车之间,施车軨马枪, 皆外其辕,以为外围。次内布铁菱,次内施蛰鞬。每一蛰鞬,中施弩床,长六尺, 阔三尺。床桄陛插钢锥,皆长五寸,谓之虾须。皆施机关,张则锥皆外向。其床上 施旋机弩,以绳连弩机,人从外来,触绳则弩机旋转,向触所而发。其外又以矰周 围行宫,二丈一铃一柱,柱举矰,去地二尺五寸。当行宫南北门,施槌磬,连矰, 以机发之。有人触矰,则众铃发响,槌击两磬,以知所警,名为击警。八年征辽, 又造钩陈,以木板连如帐子。张之则绮文,卷之则直焉。帝御营与贼城相对,夜中 设六合城,周回八里。城及女垣合高十仞,上布甲士,立仗建旗。又四隅有阙,面 别一观,观下开三门。其中施行殿,殿上容侍臣及三卫仗,合六百人。一宿而毕, 望之若真,高丽旦忽见,谓之为神焉。