chéng jié
○誠節
yì chēng: shèng rén dà bǎo yuē wèi, hé yǐ shǒu wèi yuē rén. yòu yún: lì rén zhī dào yuē rén yǔ yì. rán ér shì zhī lì shēn chéng míng, zài hu rén yì ér yǐ. gù rén dào bù yuǎn, zé shā shēn yǐ chéng rén, yì zhòng yú shēng, zé juān shēng ér qǔ yì. shì yǐ lóng féng tóu qū yú xià guǐ, bǐ gàn jié jié yú shāng xīn, shēn kuǎi duàn bì yú qí zhuāng, hóng yǎn nà gān yú wèi yì. yuán dǎi hàn zhī jì xìn luán bù, jìn zhī xiàng xióng jī shào, fán zài lì míng zhī shì, mò bù shù jǐ yān. zhì yú lín nán wàng shēn, jiàn wēi shòu mìng, suī sī wén bù zhuì, ér xíng zhī gài guǎ, gù zhī shì zhī suǒ zhòng, xìn zài zī hū! fēi fū nèi huái tiě shí zhī xīn, wài fù líng shuāng zhī jié, shú néng ān zhī ruò mìng, fù dǎo rú guī zhě yě. huáng fǔ dàn děng, dāng rǎo rǎng zhī jì, jiàn bì sǐ zhī jī, bái rèn lín jǐng, què hū bù bá, kě wèi suì hán zhēn bǎi, jí fēng jìn cǎo, qiān zài zhī hòu, lǐn lǐn rú shēng. qǐ dú wén bǐ bó yí, nuò fū lì zhì, yì jì jiāng lái jūn zǐ, yǒu suǒ shù jǐ. gù duō cǎi suǒ wén, wèi chéng jié chuán.
《易》稱:「聖人大寶曰位,何以守位曰仁。」又云:「立人之道曰仁與義。」 然而士之立身成名,在乎仁義而已。故仁道不遠,則殺身以成仁,義重於生,則捐 生而取義。是以龍逢投軀於夏癸,比干竭節於商辛,申蒯斷臂於齊莊,弘演納肝於 衛懿。爰逮漢之紀信、欒布,晉之向雄、嵇紹,凡在立名之士,莫不庶幾焉。至於 臨難忘身,見危授命,雖斯文不墜,而行之蓋寡,固知士之所重,信在茲乎!非夫 內懷鐵石之心,外負凌霜之節,孰能安之若命,赴蹈如歸者也。皇甫誕等,當擾攘 之際,踐必死之機,白刃臨頸,確乎不拔,可謂歲寒貞柏,疾風勁草,千載之後, 懍懍如生。豈獨聞彼伯夷,懦夫立志,亦冀將來君子,有所庶幾。故掇采所聞,為 《誠節傳》。
liú hóng
○劉弘
liú hóng, zì zhòng yuǎn, péng chéng cóng tíng lǐ rén, wèi tài cháng qīng fāng zhī sūn yě. shǎo hǎo xué, yǒu xíng jiǎn, zhòng jié gài. shì qí xíng tái láng zhōng xiāng chéng pèi jùn gǔ yáng sān jùn tài shǒu xī chǔ zhōu cì shǐ. jí qí wáng, zhōu wǔ dì yǐ wèi běn jùn tài shǒu. wèi jiǒng zhī luàn yě, qiǎn qí jiāng xí pí lüè xú yǎn. hóng lè bīng jù zhī, yǐ gōng shòu yí tóng yǒng chāng tài shǒu qí zhōu zhǎng shǐ. zhì zài lì gōng, bù ān zuǒ zhí. píng chén zhī yì, biǎo qǐng cóng jūn, yǐ xíng jūn zhǎng shǐ cóng zǒng guǎn tǔ wàn xù dù jiāng. yǐ gōng jiā shang yí tóng, fēng huò zé xiàn gōng, bài quán zhōu cì shǐ. huì gāo zhì huì zuò luàn, yǐ bīng gōng zhōu, hóng chéng shǒu bǎi yú rì, jiù bīng bù zhì. qián hòu chū zhàn, sǐ wáng tài bàn, liáng jǐn wú suǒ shí, yǔ shì zú shù bǎi rén zhǔ xī jiǎ yāo dài, jí bō shù pí ér shí zhī, yī wú lí pàn. zéi zhī qí jī è, yù jiàng zhī, hóng kàng jié mí lì. zéi xī zhòng lái gōng, chéng xiàn, wèi zéi suǒ hài. shàng wén ér jiā tàn zhě jiǔ zhī, cì wù èr qiān duàn. zi zhǎng xìn, xí qí guān jué.
劉弘,字仲遠,彭城叢亭里人,魏太常卿芳之孫也。少好學,有行檢,重節概。 仕齊行台郎中、襄城、沛郡、谷陽三郡太守、西楚州刺史。及齊亡,周武帝以為本 郡太守。尉迥之亂也,遣其將席毗掠徐、兗。弘勒兵拒之,以功授儀同、永昌太守、 齊州長史。志在立功,不安佐職。平陳之役,表請從軍,以行軍長史從總管吐萬緒 度江。以功加上儀同,封濩澤縣公,拜泉州刺史。會高智慧作亂,以兵攻州,弘城 守百餘日,救兵不至。前後出戰,死亡太半,糧盡無所食,與士卒數百人煮犀甲腰 帶,及剝樹皮而食之,一無離叛。賊知其飢餓,欲降之,弘抗節彌厲。賊悉眾來攻, 城陷,為賊所害。上聞而嘉嘆者久之,賜物二千段。子長信,襲其官爵。
huáng fǔ dàn táo mó jìng zhāo
皇甫誕陶模 敬釗
huáng fǔ dàn, zì xuán lǜ, ān dìng wū shì rén yě. zǔ hé, wèi jiāo zhōu cì shǐ. fù fán, zhōu suí zhōu cì shǐ. dàn shǎo gāng yì, yǒu qì jú. zhōu bì wáng yǐn wèi cāng cáo cān jūn. gāo zǔ shòu chán, wèi bīng bù shì láng. shù nián, chū wèi lǔ zhōu zhǎng shǐ. kāi huáng zhōng, fù rù wèi bǐ bù xíng bù èr cáo shì láng, jù yǒu néng míng. qiān zhì shū shì yù shǐ, cháo chén wú bù sù dàn. shàng yǐ bǎi xìng duō liú wáng, lìng dàn wèi hé nán dào dà shǐ yǐ jiǎn kuò zhī. jí hái, zòu shì chēng zhǐ, shàng shén yuè, lìng pàn dà lǐ shǎo qīng. míng nián, qiān shàng shū yòu chéng, é yǐ mǔ yōu qù zhí. wèi qī, qǐ lìng shì shì. xún zhuǎn shàng shū zuǒ chéng. shí hàn wáng liàng wèi bīng zhōu zǒng guǎn, cháo tíng shèng xuǎn liáo zuǒ, qián hòu zhǎng shǐ sī mǎ, jiē yī shí míng shì. shàng yǐ dàn gōng fāng zhe chēng, bài bīng zhōu zǒng guǎn sī mǎ, zǒng fǔ zhèng shì, yī yǐ zī zhī, liàng shén jìng yān. jí yáng dì jí wèi, zhēng liàng rù cháo, liàng yòng zī yì wáng kuǐ zhī móu, fā bīng zuò luàn. dàn shù jiàn zhǐ, liàng bù nà. dàn yīn liú tì yuē: qiè liào dà wáng bīng zī, wú dí jīng shī zhě, jiā yǐ jūn chén wèi dìng, nì shùn shì shū, shì mǎ suī jīng, nán yǐ qǔ shèng. yuàn wáng fèng zhào rù cháo, shǒu chén zǐ zhī jié, bì yǒu sōng qiáo zhī shòu, lěi dài zhī róng. rú gèng qiān yán, xiàn shēn pàn nì, yī guà xíng shū, wèi bù yī qián shǒu bù kě de yě. yuàn chá qū qū zhī xīn, sī wàn quán zhī jì, gǎn yǐ sǐ qǐng. liàng nù ér qiú zhī. jí yáng sù jiāng zhì, liàng tún qīng yuán yǐ jù zhī. liàng zhǔ bù dòu lú yù chū dàn yú yù, xiāng yǔ xié móu, bì chéng jù liàng. liàng xí jī pò zhī, bìng kàng jié ér yù hài. dì yǐ dàn wáng shēn xùn guó, jiā dào zhě jiǔ zhī, xià zhào yuē: bāo xiǎn míng jié, yǒu guó tōng guī, jiā děng shì zhōng, yì wéi lìng diǎn. bīng zhōu zǒng guǎn sī mǎ huáng fǔ dàn, xìng lǐ yān tōng, zhì huái shěn zhèng, xiào guān zàn wù, shēng jī kè xuān. zhí kuáng bèi gòu huò, xiōng wēi kǒng chì, què xùn dān chéng, bù cóng yāo nì. suī yōu zhí kòu shǒu, ér yǎ zhì mí lì, suì qián yǔ yì tú jù chéng kàng jù. zhòng guǎ bù dí, yǎn zhì fēi mìng. kě zèng zhù guó, fēng hóng yì gōng, shì yuē míng. zi wú yì sì.
皇甫誕,字玄慮,安定烏氏人也。祖和,魏膠州刺史。父璠,周隋州刺史。誕 少剛毅,有器局。周畢王引為倉曹參軍。高祖受禪,為兵部侍郎。數年,出為魯州 長史。開皇中,復入為比部、刑部二曹侍郎,俱有能名。遷治書侍御史,朝臣無不 肅憚。上以百姓多流亡,令誕為河南道大使以檢括之。及還,奏事稱旨,上甚悅, 令判大理少卿。明年,遷尚書右丞,俄以母憂去職。未期,起令視事。尋轉尚書左 丞。時漢王諒為并州總管,朝廷盛選僚佐,前後長史、司馬,皆一時名士。上以誕 公方著稱,拜并州總管司馬,總府政事,一以諮之,諒甚敬焉。及煬帝即位,征諒 入朝,諒用諮議王頍之謀,發兵作亂。誕數諫止,諒不納。誕因流涕曰:「竊料大 王兵資,無敵京師者,加以君臣位定,逆順勢殊,士馬雖精,難以取勝。願王奉詔 入朝,守臣子之節,必有松、喬之壽,累代之榮。如更遷延,陷身叛逆,一掛刑書, 為布衣黔首不可得也。願察區區之心,思萬全之計,敢以死請。」諒怒而囚之。及 楊素將至,諒屯清源以拒之。諒主簿豆盧毓出誕於獄,相與協謀,閉城拒諒。諒襲 擊破之,並抗節而遇害。帝以誕亡身徇國,嘉悼者久之,下詔曰:「褒顯名節,有 國通規,加等飾終,抑惟令典。并州總管司馬皇甫誕,性理淹通,志懷審正,效官 贊務,聲績克宣。值狂悖構禍,凶威孔熾,確殉單誠,不從妖逆。雖幽縶寇手,而 雅志彌厲,遂潛與義徒據城抗拒。眾寡不敵,奄致非命。可贈柱國,封弘義公,諡 曰明。」子無逸嗣。
wú yì xún wèi yù yáng tài shǒu, zhèng shén yǒu shēng. dà yè lìng xíng, jiù jué lì chú, yǐ wú yì chéng yì zhī hòu, cì jué píng yú hóu. rù wèi xíng bù shì láng, shǒu yòu wǔ wèi jiāng jūn.
無逸尋為淯陽太守,政甚有聲。《大業令》行,舊爵例除,以無逸誠義之後, 賜爵平輿侯。入為刑部侍郎,守右武衛將軍。
chū, hàn wáng liàng zhī fǎn yě, zhōu xiàn mò bù xiǎng yīng, yǒu lán zhōu sī mǎ táo mó fán zhì lìng jìng zhāo, bìng kàng jié bù cóng.
初,漢王諒之反也,州縣莫不響應,有嵐州司馬陶模、繁畤令敬釗,並抗節不 從。
táo mó, jīng zhào rén yě. xìng míng mǐn, yǒu qì gàn. rén shòu chū, wèi lán zhōu sī mǎ. liàng jì zuò luàn, cì shǐ qiáo zhōng kuí fā bīng jiāng fù nì, mó jù zhī yuē: hàn wáng suǒ tú bù guǐ, gōng hé guó hòu ēn, zhì wèi fāng bó, wèi dāng jié chéng xiào mìng yǐ dá cí zào, qǐ yǒu dà xíng huáng dì zǐ gōng wèi yǎn, fān wèi lì jiē! zhōng kuí shī sè yuē: sī mǎ fǎn xié? lín zhī yǐ bīng, cí qì bù náo, kuí yì ér shì zhī. jūn lì jìn yuē: ruò bù zhǎn mó, hé yǐ yā zhòng xīn? yú shì qiú zhī yú yù, xī lüè qǔ zī cái, fēn cì dǎng yǔ. jí liàng píng, yáng dì jiā zhī, bài kāi fǔ, shòu dà xìng lìng. yáng xuán gǎn zhī fǎn yě, lǜ bīng cóng wèi xuán jī zhī, yǐ gōng jìn wèi yín qīng guāng lù dài fū, zú guān.
陶模,京兆人也。性明敏,有器干。仁壽初,為嵐州司馬。諒既作亂,刺史喬 鍾葵發兵將赴逆,模拒之曰:「漢王所圖不軌,公荷國厚恩,致位方伯,謂當竭誠 效命以答慈造,豈有大行皇帝梓宮未掩,翻為厲階!」鍾葵失色曰:「司馬反邪?」 臨之以兵,辭氣不撓,葵義而釋之。軍吏進曰:「若不斬模,何以壓眾心?」於是 囚之於獄,悉掠取資財,分賜黨與。及諒平,煬帝嘉之,拜開府,授大興令。楊玄 感之反也,率兵從衛玄擊之,以攻進位銀青光祿大夫,卒官。
jìng zhāo zì jī shàn, hé dōng pú bǎn rén yě. fù yuán yuē, zhōu bù xiàn zhōng dài fū. zhāo rén shòu zhōng wèi fán zhì lìng, shén yǒu néng míng. jí zéi zhì, lì zhàn chéng xiàn. zéi shuài mò bì lüè qí zī chǎn ér lín zhī yǐ bīng, zhāo cí qì bù náo. bì yì ér zhǐ zhī, zhí sòng yú wěi jiāng qiáo zhōng kuí suǒ. zhōng kuí shì zhī, shǔ wèi dài zhōu zǒng guǎn sī mǎ, zhāo zhèng sè jù zhī, zhì yú zài sān. zhōng kuí fèn rán yuē: shòu guān zé kě, bù rán dāng zhǎn! zhāo dá yuē: tiǎn wèi xiàn zǎi, zāo féng nì luàn, jìn bù néng bǎo jìng, tuì bù néng sǐ jié, wèi rǔ yǐ duō, hé nǎi fù yǐ wěi guān xiāng pò yě? sǐ shēng wéi mìng, yú fēi suǒ wén. zhōng kuí nù shén, shú shì zhāo yuē: qīng bù wèi sǐ xié? fù jiāng shā zhī. huì yáng yì chén jūn zhì, zhōng kuí jù chū zhàn, yīn ér dà bài, zhāo suì dé miǎn. dà yè sān nián, yáng dì bì shǔ fén yáng gōng, dài zhōu zhǎng shǐ liǔ quán sī mǎ cuī bǎo shān shàng qí zhuàng, fù yǒu sī jiāng jiā bāo shǎng, huì yú shì jī zòu gé ér zhǐ. hòu qiān cháo yì lìng, wèi jǐ, zhōng.
敬釗字積善,河東蒲坂人也。父元約,周布憲中大夫。釗仁壽中為繁畤令,甚 有能名。及賊至,力戰城陷。賊帥墨弼掠其資產而臨之以兵,釗辭氣不撓。弼義而 止之,執送於偽將喬鍾葵所。鍾葵釋之,署為代州總管司馬,釗正色拒之,至於再 三。鍾葵忿然曰:「受官則可,不然當斬!」釗答曰:「忝為縣宰,遭逢逆亂,進 不能保境,退不能死節,為辱已多,何乃復以偽官相迫也?死生唯命,余非所聞。」 鍾葵怒甚,熟視釗曰:「卿不畏死邪?」復將殺之。會楊義臣軍至,鍾葵遽出戰, 因而大敗,釗遂得免。大業三年,煬帝避暑汾陽宮,代州長史柳銓、司馬崔寶山上 其狀,付有司將加褒賞,會虞世基奏格而止。後遷朝邑令,未幾,終。
yóu yuán
○游元
yóu yuán, zì chǔ kè, guǎng píng rèn rén, wèi wǔ gēng míng gēn zhī xuán sūn yě. fù bǎo cáng, wèi zhì tài shǒu. yuán shǎo cōng mǐn, nián shí liù, qí sī tú xú xiǎn xiù yǐn wèi cān jūn shì. zhōu wǔ dì píng qí zhī hòu, lì shòu chūn lìng qiào zhōu sī mǎ, jù yǒu néng míng. kāi huáng zhōng, wèi diàn nèi shì yù shǐ. jìn wáng guǎng wèi yáng zhōu zǒng guǎn, yǐ yuán wèi fǎ cáo cān jūn, fù yōu qù zhí. hòu wèi nèi zhí jiān. yáng dì sì wèi, qiān shàng shū dù zhī láng. liáo dōng zhī yì, lǐng zuǒ xiāo wèi zhǎng shǐ, wèi gài móu dào jiān jūn, bài cháo qǐng dài fū, jiān zhì shū shì yù shǐ. yǔ wén shù děng jiǔ jūn bài jī, dì lìng yuán àn qí yù. shù shí guì xìng, qí zi shì jí yòu shàng nán yáng gōng zhǔ, shì qīng cháo tíng. qiǎn jiā tóng zào yuán, yǒu suǒ qǐng shǔ. yuán bù zhī jiàn. tā rì, shù shù yuē: gōng dì shǔ qīn xián, fù xīn shì jì, dāng jiù shēn zé jǐ, yǐ quàn shì jūn, nǎi qiǎn rén xiāng zào, yù hé suǒ dào? àn zhī yù jí, réng yǐ zhuàng hé zhī. dì jiā qí gōng zhèng, cì cháo fú yī xí. jiǔ nián, fèng shǐ yú lí yáng dū yùn, yáng xuán gǎn zuò nì, nǎi wèi yuán yuē: dú fū sì nüè, tiān xià shì dài fū gān nǎo tú dì, jiā yǐ xiàn shēn jué yù zhī suǒ, jūn liáng duàn jué, cǐ yì tiān wáng zhī shí yě. wǒ jīn qīn lǜ yì bīng, yǐ zhū wú dào, qīng yì rú hé? yuán zhèng sè dá yuē: zūn gōng hé guó chǒng líng, gōng cān zuǒ mìng, gāo guān zhòng lù, jìn gǔ mò chóu, gōng zhī dì xiōng, qīng zǐ jiāo yìng, dāng wèi jié chéng jǐn jié, shàng dá hóng ēn. qǐ yì fén tǔ wèi gān, qīn tú fǎn shì, shēn wèi míng gōng bù qǔ, yuàn sī huò fú zhī duān. pū yǒu sǐ ér yǐ, bù gǎn wén mìng. xuán gǎn nù ér qiú zhī, lǚ xié yǐ bīng, jìng bù qū jié, yú shì hài zhī. dì shén jiā tàn, zèng yín qīng guāng lù dài fū, cì jiān wǔ bǎi pǐ. bài qí zi rén zōng wèi zhèng yì dài fū yì yáng jùn tōng shǒu.
游元,字楚客,廣平任人,魏五更明根之玄孫也。父寶藏,位至太守。元少聰 敏,年十六,齊司徒徐顯秀引為參軍事。周武帝平齊之後,歷壽春令、譙州司馬, 俱有能名。開皇中,為殿內侍御史。晉王廣為揚州總管,以元為法曹參軍,父憂去 職。後為內直監。煬帝嗣位,遷尚書度支郎。遼東之役,領左驍衛長史,為蓋牟道 監軍,拜朝請大夫,兼治書侍御史。宇文述等九軍敗績,帝令元按其獄。述時貴幸, 其子士及又尚南陽公主,勢傾朝廷。遣家僮造元,有所請屬。元不之見。他日,數 述曰:「公地屬親賢,腹心是寄,當咎身責己,以勸事君,乃遣人相造,欲何所道?」 按之愈急,仍以狀劾之。帝嘉其公正,賜朝服一襲。九年,奉使於黎陽督運,楊玄 感作逆,乃謂元曰:「獨夫肆虐,天下士大夫肝腦塗地,加以陷身絕域之所,軍糧 斷絕,此亦天亡之時也。我今親率義兵,以誅無道,卿意如何?」元正色答曰: 「尊公荷國寵靈,功參佐命,高官重祿,近古莫儔,公之弟兄,青紫交映,當謂竭 誠盡節,上答鴻恩。豈意墳土未乾,親圖反噬,深為明公不取,願思禍福之端。仆 有死而已,不敢聞命。」玄感怒而囚之,屢脅以兵,竟不屈節,於是害之。帝甚嘉 嘆,贈銀青光祿大夫,賜縑五百匹。拜其子仁宗為正議大夫、弋陽郡通守。
féng cí míng
○馮慈明
féng cí míng, zì wú yì, xìn dōu zhǎng lè rén yě. fù zǐ cóng, shì qí guān zhì shàng shū yòu pú shè. cí míng zài qí, yǐ qī shǔ zhī gù, nián shí sì, wèi huái yáng wáng kāi fǔ cān jūn shì. xún bǔ sī zhōu zhǔ bù, jìn chú zhōng shū shè rén. zhōu wǔ píng qí, shòu shuài dū du. gāo zǔ shòu chán, kāi sān fǔ guān, chú sī kōng sī cāng cān jūn shì. lèi qiān xíng tái lǐ bù shì láng. jìn wáng guǎng wèi bīng zhōu zǒng guǎn, shèng xuǎn liáo shǔ, yǐ cí míng wèi sī shì. hòu lì lì bù yuán wài láng, jiān nèi shǐ shè rén. yáng dì jí wèi, yǐ mǔ yōu qù zhí. dì yǐ cí míng shǐ shì fān dǐ, hòu gèng zài tái, yì shén xián zhī, zhì shì zhé wèi yī wú zhèn fù. wèi zhī guān, zhuǎn jiāo zhǐ jùn chéng. dà yè jiǔ nián, bèi zhēng rù cháo. shí bīng bù shì láng hú sī zhèng wáng bēn gāo lì, dì jiàn cí míng, shēn wèi miǎn zhī. é bài shàng shū bīng cáo láng, jiā wèi cháo qǐng dài fū. shí sān nián, shè jiāng dū jùn chéng shì. lǐ mì zhī bī dōng dōu yě, zhào lìng cí míng ān jí shui chán luò, zhuī bīng jī mì. zhì yān líng, wèi mì dǎng cuī shū suǒ zhí. mì yán cí míng yú zuò, láo kǔ zhī, yīn ér wèi yuē: suí zuò yǐ jǐn, qū yǔ fèi téng, wú gōng lǜ yì bīng, suǒ xiàng wú dí, dōng dōu wēi jí, jì rì jiāng xià. jīn yù lǜ sì fāng zhī zhòng, wèn zuì yú jiāng dū, qīng yǐ wèi hé rú? cí míng dá yuē: cí míng zhí dào shì rén, yǒu sǐ ér yǐ, bù yì zhī yán, fēi suǒ gǎn duì. mì bù yuè, jì qí hòu gǎi, hòu jiā lǐ yān. cí míng qián shǐ rén fèng biǎo jiāng dū, jí zhì shū dōng dōu liú shǒu, lùn zéi xíng shì. mì zhī qí zhuàng, yòu yì ér shì zhī. chū zhì yíng mén, zéi shuài dí ràng nù yuē: ěr wèi shǐ rén, wèi wǒ suǒ zhí, wèi gōng xiāng dài zhì hòu, céng wú gǎn dài, níng yǒu wèi hū? cí míng bó rán yuē: tiān zǐ shǐ wǒ lái, zhèng yù chú ěr bèi, bù tú wèi zéi dǎng suǒ huò. wǒ qǐ cóng rǔ qiú huó yé? yù shā dàn shā, hé xū mà lì! yīn wèi qún zéi yuē: rǔ děng běn wú ě xīn, yīn jī jǐn zhú shí zhì cǐ. guān jūn zhì, zǎo wèi shēn jì. ràng yì nù, yú shì luàn dāo zhǎn zhī. shí nián liù shí bā. liáng jùn tōng shǒu yáng wāng shàng zhuàng, dì tàn xī zhī, zèng yín qīng guāng lù dài fū. bài qí èr zi dūn pēng jù wèi shàng shū chéng wù láng. wáng chōng tuī yuè wáng dòng wèi zhǔ, zhòng zèng zhù guó hù bù shàng shū chāng lí jùn gōng, shì yuē zhuàng wǔ.
馮慈明,字無佚,信都長樂人也。父子琮,仕齊官至尚書右僕射。慈明在齊, 以戚屬之故,年十四,為淮陽王開府參軍事。尋補司州主簿,進除中書舍人。周武 平齊,授帥都督。高祖受禪,開三府官,除司空司倉參軍事。累遷行台禮部侍郎。 晉王廣為并州總管,盛選僚屬,以慈明為司士。後歷吏部員外郎,兼內史舍人。煬 帝即位,以母憂去職。帝以慈明始事籓邸,後更在台,意甚銜之,至是謫為伊吾鎮 副。未之官,轉交止郡丞。大業九年,被征入朝。時兵部侍郎斛斯政亡奔高麗, 帝見慈明,深慰勉之。俄拜尚書兵曹郎,加位朝請大夫。十三年,攝江都郡丞事。 李密之逼東都也,詔令慈明安集氵廛、洛,追兵擊密。至鄢陵,為密黨崔樞所執。 密延慈明於坐,勞苦之,因而謂曰:「隋祚已盡,區宇沸騰,吾躬率義兵,所向無 敵,東都危急,計日將下。今欲率四方之眾,問罪於江都,卿以為何如?」慈明答 曰:「慈明直道事人,有死而已,不義之言,非所敢對。」密不悅,冀其後改,厚 加禮焉。慈明潛使人奉表江都,及致書東都留守,論賊形勢。密知其狀,又義而釋 之。出至營門,賊帥翟讓怒曰:「爾為使人,為我所執,魏公相待至厚,曾無感戴, 寧有畏乎?」慈明勃然曰:「天子使我來,正欲除爾輩,不圖為賊黨所獲。我豈從 汝求活耶?欲殺但殺,何須罵詈!」因謂群賊曰:「汝等本無噁心,因饑饉逐食至 此。官軍至,早為身計。」讓益怒,於是亂刀斬之。時年六十八。梁郡通守楊汪上 狀,帝嘆惜之,贈銀青光祿大夫。拜其二子惇、怦俱為尚書承務郎。王充推越王侗 為主,重贈柱國、戶部尚書、昌黎郡公,諡曰壯武。
zhǎng zi chén, xiān zài dōng dōu, wáng chōng pò lǐ mì, chén yì zài jūn zhōng, suì qiǎn nú fù fù shī jiù yì dōng dōu, shēn bù zì sòng. wèi jǐ, yòu shèng huā zhú nà shì. shí lùn chǒu zhī.
長子忱,先在東都,王充破李密,忱亦在軍中,遂遣奴負父屍柩詣東都,身不 自送。未幾,又盛花燭納室。時論丑之。
zhāng xū tuó
○張須陀
zhāng xū tuó, hóng nóng wén xiāng rén yě. xìng gāng liè, yǒu yǒng lüè. ruò guàn cóng shǐ wàn suì tǎo xī cuàn, yǐ gōng shòu yí tóng, cì wù sān bǎi duàn. yáng dì sì wèi, hàn wáng liàng zuò luàn bīng zhōu, cóng yáng sù jī píng zhī, jiā kāi fǔ. dà yè zhōng, wèi qí jùn chéng. huì xìng liáo dōng zhī yì, bǎi xìng shī yè, yòu shǔ suì jī, gǔ mǐ yǒng guì, xū tuó jiāng kāi cāng zhèn gěi, guān shǔ xián yuē: xū dài zhào chì, bù kě shàn yǔ. xū tuó yuē: jīn dì zài yuǎn, qiǎn shǐ wǎng lái, bì yān suì xù. bǎi xìng yǒu dào xuán zhī jí, rú dài bào zhì, dāng wěi gōu hè yǐ. wú ruò yǐ cǐ huò zuì, sǐ wú suǒ hèn. xiān kāi cāng ér hòu shàng zhuàng, dì zhī zhī ér bù zé yě. míng nián, zéi shuài wáng báo jù jié wáng mìng shù wàn rén, kòu lüè jùn jìng. guān jūn jī zhī, duō bù lì. xū tuó fā bīng jù zhī, báo suì yǐn jūn nán, zhuǎn lüè lǔ jùn. xū tuó niè zhī, jí yú dài shān zhī xià. báo shì zhòu shèng, bù shè bèi. xū tuó xuǎn jīng ruì, chū qí bù yì jī zhī, báo zhòng dà kuì, yīn chéng shèng zhǎn shǒu shù qiān jí. báo shōu hé wáng sàn, dé wàn yú rén, jiāng běi dù hé. xū tuó zhuī zhī, zhì lín yì, fù pò zhī, zhǎn wǔ qiān yú jí, huò liù chù wàn jì. shí tiān xià chéng píng rì jiǔ, duō bù xí bīng, xū tuó dú yǒng jué shàn zhàn. yòu zhǎng yú fǔ yù, dé shì zú xīn, lùn zhě hào wèi míng jiāng. báo fù běi zhàn, lián dòu zi zéi sūn xuān yǎ shí zhī dū hǎo xiào dé děng zhòng shí yú wàn gōng zhāng qiū. xū tuó qiǎn zhōu shī duàn qí jīn jì, qīn lǜ mǎ bù èr wàn xí jī, dà pò zhī, zéi tú sàn zǒu. jì zhì jīn liáng, fù wèi zhōu shī suǒ jù, qián hòu láng bèi, huò qí jiā lěi zī zhòng bù kě shèng jì, lù bù yǐ wén. dì dà yuè, yōu zhào bāo yáng, lìng shǐ zhě tú huà qí xíng róng ér zòu zhī. qí nián, zéi péi zhǎng cái shí zǐ hé děng zhòng èr wàn, yǎn zhì chéng xià, zòng bīng dà lüè. xū tuó wèi xiá jí bīng, qīn lǜ wǔ qí yǔ zhàn. zéi jìng fù zhī, wéi bǎi yú zhòng, shēn zhōng shù chuàng, yǒng qì mí lì. huì chéng zhōng bīng zhì, zéi shāo què, xū tuó dū jūn fù zhàn, zhǎng cái bài zǒu. hòu shù xún, zéi shuài qín jūn hóng guō fāng yù děng hé jūn wéi běi hǎi, bīng fēng shén ruì, xū tuó wèi guān shǔ yuē: zéi zì shì qiáng, wèi wǒ bù néng jiù, wú jīn sù qù, pò zhī bì yǐ. yú shì jiǎn jīng bīng, bèi dào ér jìn, zéi guǒ wú bèi, jī dà pò zhī, zhǎn shù wàn jí, huò zī zhòng sān qiān liǎng. sī lì cì shǐ péi cāo zhī shàng zhuàng, dì qiǎn shǐ láo wèn zhī. shí nián, zéi zuǒ xiào yǒu zhòng jiāng shí wàn, tún yú dūn gǒu shān. xū tuó liè bā fēng yíng yǐ bī zhī, fù fēn bīng è qí yào hài. xiào yǒu jiǒng pò, miàn fù lái jiàng. qí dǎng jiě xiàng wáng liáng zhèng dà biāo lǐ wǎn děng zhòng gè wàn jì, xū tuó xī tǎo píng zhī, wēi zhèn dōng xià. yǐ gōng qiān qí jùn tōng shǒu, lǐng hé nán dào shí èr jùn chù zhì tǎo bǔ dà shǐ. é ér zéi lú míng yuè zhòng shí yú wàn, jiāng kòu hé běi, cì zhù ā, xū tuó yāo jī, shā shù qiān rén. zéi lǚ míng xīng shuài rén tài huò xiǎo hàn děng zhòng gè wàn yú, rǎo jì běi, xū tuó jìn jūn jī zǒu zhī. xún jiāng bīng jù dōng jùn zéi dí ràng, qián hòu sān shí yú zhàn, měi pò zǒu zhī. zhuǎn xíng yáng tōng shǒu. shí lǐ mì shuō ràng qǔ luò kǒu cāng, ràng dàn xū tuó, bù gǎn jìn. mì quàn zhī, ràng suì yǔ mì lǜ bīng bī xíng yáng, xū tuó jù zhī. ràng jù ér tuì, xū tuó chéng zhī, zhú běi shí yú lǐ. shí lǐ mì xiān fú shù qiān rén yú lín mù jiān, yāo jī xū tuó jūn, suì bài jī. mì yǔ ràng hé jūn wéi zhī, xū tuó kuì wéi zhé chū, zuǒ yòu bù néng jǐn chū, xū tuó yuè mǎ rù jiù zhī. lái wǎng shù sì, zhòng jiē bài sàn, nǎi yǎng tiān yuē: bīng bài rú cǐ, hé miàn jiàn tiān zǐ hū? nǎi xià mǎ zhàn sǐ. shí nián wǔ shí èr. qí suǒ bù bīng, jǐn yè hào kū, shù rì bù zhǐ. yuè wáng dòng qiǎn zuǒ guāng lù dài fū péi rén jī zhāo fǔ qí zhòng, yí zhèn wǔ láo. dì lìng qí zi yuán bèi zǒng fù bīng, yuán bèi shí zài qí jùn, yù zéi, jìng bù guǒ xíng.
張須陀,弘農閿鄉人也。性剛烈,有勇略。弱冠從史萬歲討西爨,以功授儀同, 賜物三百段。煬帝嗣位,漢王諒作亂并州,從楊素擊平之,加開府。大業中,為齊 郡丞。會興遼東之役,百姓失業,又屬歲飢,穀米踴貴,須陀將開倉賑給,官屬咸 曰:「須待詔敕,不可擅與。」須陀曰:「今帝在遠,遣使往來,必淹歲序。百姓 有倒懸之急,如待報至,當委溝壑矣。吾若以此獲罪,死無所恨。」先開倉而後上 狀,帝知之而不責也。明年,賊帥王薄聚結亡命數萬人,寇掠郡境。官軍擊之,多 不利。須陀發兵拒之,薄遂引軍南,轉掠魯郡。須陀躡之,及於岱山之下。薄恃驟 勝,不設備。須陀選精銳,出其不意擊之,薄眾大潰,因乘勝斬首數千級。薄收合 亡散,得萬餘人,將北度河。須陀追之,至臨邑,復破之,斬五千餘級,獲六畜萬 計。時天下承平日久,多不習兵,須陀獨勇決善戰。又長於撫馭,得士卒心,論者 號為名將。薄復北戰,連豆子賊孫宣雅、石秪闍、郝孝德等眾十餘萬攻章丘。須陀 遣舟師斷其津濟,親率馬步二萬襲擊,大破之,賊徒散走。既至津梁,復為舟師所 拒,前後狼狽,獲其家累輜重不可勝計,露布以聞。帝大悅,優詔褒揚,令使者圖 畫其形容而奏之。其年,賊裴長才、石子河等眾二萬,奄至城下,縱兵大掠。須陀 未暇集兵,親率五騎與戰。賊競赴之,圍百餘重,身中數創,勇氣彌厲。會城中兵 至,賊稍卻,須陀督軍復戰,長才敗走。後數旬,賊帥秦君弘、郭方預等合軍圍北 海,兵鋒甚銳,須陀謂官屬曰:「賊自恃強,謂我不能救,吾今速去,破之必矣。」 於是簡精兵,倍道而進,賊果無備,擊大破之,斬數萬級,獲輜重三千兩。司隸刺 史裴操之上狀,帝遣使勞問之。十年,賊左孝友眾將十萬,屯於蹲狗山。須陀列八 風營以逼之,復分兵扼其要害。孝友窘迫,面縛來降。其黨解象、王良、鄭大彪、 李宛等眾各萬計,須陀悉討平之,威振東夏。以功遷齊郡通守,領河南道十二郡 黜陟討捕大使。俄而賊廬明月眾十餘萬,將寇河北,次祝阿,須陀邀擊,殺數千人。 賊呂明星、帥仁泰、霍小漢等眾各萬餘,擾濟北,須陀進軍擊走之。尋將兵拒東郡 賊翟讓,前後三十餘戰,每破走之。轉滎陽通守。時李密說讓取洛口倉,讓憚須陀, 不敢進。密勸之,讓遂與密率兵逼滎陽,須陀拒之。讓懼而退,須陀乘之,逐北十 余里。時李密先伏數千人於林木間,邀擊須陀軍,遂敗績。密與讓合軍圍之,須陀 潰圍輒出,左右不能盡出,須陀躍馬入救之。來往數四,眾皆敗散,乃仰天曰: 「兵敗如此,何面見天子乎?」乃下馬戰死。時年五十二。其所部兵,盡夜號哭, 數日不止。越王侗遣左光祿大夫裴仁基招撫其眾,移鎮武牢。帝令其子元備總父兵, 元備時在齊郡,遇賊,竟不果行。
yáng shàn huì
○楊善會
yáng shàn huì, zì jìng rén, hóng nóng huá yīn rén yě. fù chū, guān zhì pí líng tài shǒu. shàn huì dà yè zhōng wèi shū lìng, yǐ qīng zhèng wén. é ér shān dōng jī jǐn, bǎi xìng xiāng jù wèi dào, shàn huì yǐ zuǒ yòu shù bǎi rén zhú bǔ zhī, wǎng jiē kè jié. qí hòu zéi shuài zhāng jīn chēng zhòng shù wàn, tún yú xiàn jiè, tú chéng piāo yì, jùn xiàn mò néng yù. shàn huì lǜ lì suǒ lǐng, yǔ zéi bó zhàn, huò rì yǒu shù hé, měi cuò qí fēng. yáng dì qiǎn jiāng jūn duàn dá lái tǎo jīn chēng, shàn huì jìn jì yú dá, dá bù néng yòng, jūn jìng bài yān. dá shēn xiè shàn huì. hòu fù yǔ zéi zhàn, jìn zhǐ yī yǐ móu zhī, yú shì dà kè. jīn chēng fù yǐn bó hǎi zéi sūn xuān yǎ gāo shì dá děng zhòng shù shí wàn, pò lí yáng ér hái, jūn fēng shén shèng. shàn huì yǐ jìn bīng qiān rén yāo jī, pò zhī, zhuó bài cháo qǐng dài fū qīng hé jùn chéng. jīn chēng shāo gèng tún jù, yǐ qīng bīng lüè guān shì. shàn huì yǔ píng yuán tōng shǒu yáng yuán hóng bù qí shù wàn zhòng, xí qí běn yíng. wǔ bì láng jiāng wáng biàn jūn yì zhì, jīn chēng shì guān shì lái yuán, yīn yǔ biàn zhàn, bù lì, shàn huì xuǎn jīng ruì wǔ bǎi fù zhī, suǒ dāng jiē mí, biàn jūn fù zhèn. zéi tuì shǒu běn yíng, zhū jūn gè hái. yú shí shān dōng sī luàn, cóng dào rú shì, jùn xiàn wēi ruò, xiàn méi xiāng jì. néng kàng zéi zhě, wéi shàn huì ér yǐ. qián hòu qī bǎi yú zhèn, wèi cháng fù bài, měi hèn zhòng guǎ xuán shū, wèi néng miè zéi. huì tài pú yáng yì chén tǎo jīn chēng, fù wèi zéi suǒ bài, tuì bǎo lín qīng. qǔ shàn huì zhī cè, pín yǔ jué zhàn, zéi nǎi tuì zǒu. chéng shèng suì pò qí yíng, jǐn fú qí zhòng. jīn chēng jiāng shù bǎi rén dùn táo, hòu guī zhāng nán, zhāo jí yú dǎng. shàn huì zhuī bǔ zhǎn zhī, chuán shǒu xíng zài suǒ. dì cì yǐ shàng fāng jiǎ shuò gōng jiàn, jìn bài qīng hé tōng shǒu. qí nián, cóng yáng yì chén zhǎn zhāng nán zéi shuài gāo shì dá, chuán shǒu jiāng dū gōng, dì xià zhào bāo yáng zhī. shì dá suǒ bù jiāng dòu jiàn dé, zì hào zhǎng lè wáng, lái gōng xìn dōu. lín qīng zéi wáng ān zǔ bīng shù qiān, yǔ jiàn dé xiāng yǐng xiǎng. shàn huì xí ān zhǎn zhī. jiàn dé jì xià xìn dōu, fù rǎo qīng hé, shàn huì nì jù zhī, fǎn wèi suǒ bài, yīng chéng gù shǒu. zéi wéi zhī sì xún, chéng xiàn, wèi zéi suǒ zhí. jiàn dé shì ér lǐ zhī, yòng wèi bèi zhōu cì shǐ. shàn huì mà zhī yuē: lǎo zéi hé gǎn nǐ yì guó shì! hèn wú lì liè, bù néng qín rǔ děng. wǒ qǐ shì rǔ tú gū ér bèi, gǎn yù gèng xiāng lì xié? lín zhī yǐ bīng, cí qì bù náo. jiàn dé yóu yù huó zhī, wèi qí bù xià suǒ qǐng, yòu zhī zhōng bù wèi jǐ yòng, yú shì hài zhī. qīng hé shì shù mò bù shāng tòng yān.
楊善會,字敬仁,弘農華陰人也。父初,官至毗陵太守。善會大業中為鄃令, 以清正聞。俄而山東饑饉,百姓相聚為盜,善會以左右數百人逐捕之,往皆克捷。 其後賊帥張金稱眾數萬,屯於縣界,屠城剽邑,郡縣莫能御。善會率勵所領,與賊 搏戰,或日有數合,每挫其鋒。煬帝遣將軍段達來討金稱,善會進計於達,達不能 用,軍竟敗焉。達深謝善會。後復與賊戰,進止一以謀之,於是大克。金稱復引渤 海賊孫宣雅、高士達等眾數十萬,破黎陽而還,軍鋒甚盛。善會以勁兵千人邀擊, 破之,擢拜朝請大夫、清河郡丞。金稱稍更屯聚,以輕兵掠冠氏。善會與平原通守 楊元弘步騎數萬眾,襲其本營。武賁郎將王辯軍亦至,金稱釋冠氏來援,因與辯戰, 不利,善會選精銳五百赴之,所當皆靡,辯軍復振。賊退守本營,諸軍各還。於時 山東思亂,從盜如市,郡縣微弱,陷沒相繼。能抗賊者,唯善會而已。前後七百餘 陣,未嘗負敗,每恨眾寡懸殊,未能滅賊。會太僕楊義臣討金稱,復為賊所敗,退 保臨清。取善會之策,頻與決戰,賊乃退走。乘勝遂破其營,盡俘其眾。金稱將數 百人遁逃,後歸漳南,招集餘黨。善會追捕斬之,傳首行在所。帝賜以尚方甲槊弓 劍,進拜清河通守。其年,從楊義臣斬漳南賊帥高士達,傳首江都宮,帝下詔褒揚 之。士達所部將竇建德,自號長樂王,來攻信都。臨清賊王安阻兵數千,與建德相 影響。善會襲安斬之。建德既下信都,復擾清河,善會逆拒之,反為所敗,嬰城固 守。賊圍之四旬,城陷,為賊所執。建德釋而禮之,用為貝州刺史。善會罵之曰: 「老賊何敢擬議國士!恨吾力劣,不能擒汝等。我豈是汝屠酤兒輩,敢欲更相吏邪?」 臨之以兵,辭氣不撓。建德猶欲活之,為其部下所請,又知終不為己用,於是害之。 清河士庶莫不傷痛焉。
dú gū shèng
○獨孤盛
dú gū shèng, shàng zhù guó kǎi zhī dì yě. xìng gāng liè, yǒu dǎn qì. yáng dì zài fān, shèng yǐ zuǒ yòu cóng, lèi qiān wèi chē qí jiāng jūn. jí dì sì wèi, yǐ fān dǐ zhī jiù, jiàn jiàn qīn dài, lèi zhuǎn wèi yòu tún wèi jiāng jūn. yǔ wén huà jí zhī zuò luàn yě, péi qián tōng yǐn bīng zhì chéng xiàng diàn, sù wèi zhě jiē shì zhàng ér zǒu. shèng wèi qián tōng yuē: hé wù bīng? xíng shì tài yì yě! qián tōng yuē: shì shì yǐ rán, bù yù jiāng jūn shì. jiāng jūn shèn wú dòng. shèng dà mà yuē: lǎo zéi shì hé wù yǔ! bù jí bèi jiǎ, yǔ zuǒ yòu shí yú rén nì jù zhī, wèi luàn bīng suǒ shā. yuè wáng dòng chēng zhì, zèng guāng lù dà fū jì guó gōng, shì yuē wǔ jié.
獨孤盛,上柱國楷之弟也。性剛烈,有膽氣。煬帝在籓,盛以左右從,累遷為 車騎將軍。及帝嗣位,以籓邸之舊,漸見親待,累轉為右屯衛將軍。宇文化及之作 亂也,裴虔通引兵至成象殿,宿衛者皆釋仗而走。盛謂虔通曰:「何物兵?形勢太 異也!」虔通曰:「事勢已然,不預將軍事。將軍慎無動。」盛大罵曰:「老賊是 何物語!」不及被甲,與左右十餘人逆拒之,為亂兵所殺。越王侗稱制,贈光祿大 夫、紀國公,諡曰武節。
yuán wén dōu
○元文都
yuán wén dōu, xún yáng gōng xiào jǔ zhī xiōng zi yě. fù xiào zé, zhōu xiǎo zhǒng zǎi jiāng líng zǒng guǎn. wén dōu xìng gěng zhí, míng biàn yǒu qì gàn. shì zhōu wèi yòu shì shàng shì. kāi huáng chū, shòu nèi shǐ shè rén, lì kù bù kǎo gōng èr cáo láng, jù yǒu néng míng. zhuó wèi shàng shū zuǒ chéng, zhuǎn tài fǔ shǎo qīng. yáng dì sì wèi, zhuǎn sī nóng shǎo qīng sī lì dài fū, xún bài yù shǐ dài fū, zuò shì miǎn. wèi jǐ, shòu tài fǔ qīng, dì jiàn rèn zhī, shén yǒu dāng shí zhī yù. dà yè shí sān nián, dì xìng jiāng dōu gōng, zhào wén dōu yǔ duàn dá huáng fǔ wú yì wéi jīn děng tóng wèi dōng dōu liú shǒu. jí dì bēng, wén dōu yǔ dá jīn děng gòng tuī yuè wáng dòng wèi dì. dòng shǔ wén dōu wèi nèi shǐ lìng kāi fǔ yí tóng sān sī guāng lù dài fū zuǒ xiāo wèi dà jiāng jūn shè yòu yì wèi jiāng jūn lǔ guó gōng. jì ér yǔ wén huà jí lì qín wáng hào wèi dì, yōng bīng zhì péng chéng, suǒ zài xiǎng zhèn. wén dōu fěng dòng qiǎn shǐ tōng yú lǐ mì. mì yú shì qǐng jiàng, yīn shòu guān jué, lǐ qí shǐ shén hòu. wáng chōng bù yuè, yīn yǔ wén dōu yǒu xì. wén dōu zhī zhī, yīn yǒu zhū chōng zhī jì. dòng fù yǐ wén dōu lǐng yù shǐ dài fū, chōng gù zhí ér zhǐ. lú chǔ shuō wén dōu yuē: wáng chōng wài jūn yī jiāng ěr, běn fēi liú shǒu zhī tú, hé dé yù wú shì! qiě luò kǒu zhī bài, zuì bù róng zhū, jīn zhě gǎn huái bá hù, zǎi zhì shí zhèng, cǐ ér bù chú, fāng wèi guó huàn. wén dōu rán zhī, suì huái zòu rù diàn. shì lín fā, yǒu rén yǐ gào chōng. chōng shí zài cháo táng, jù ér chí hái hán jiā chéng, móu zuò luàn. wén dōu pín qiǎn hū zhī, chōng chēng jí bù fù. zhì yè zuò luàn, gōng dōng tài yáng mén ér rù, bài yú zǐ wēi guān xià. dòng qiǎn rén wèi zhī yuē: hé wèi zhě? chōng yuē: yuán wén dōu lú chǔ móu xiāng shā hài, qǐng zhǎn wén dōu, guī zuì sī kòu. dòng jiàn bīng shì jiàn shèng, dù zhōng bù miǎn, wèi wén dōu yuē: gōng zì jiàn wáng jiāng jūn yě. wén dōu qiān yán ér qì, dòng qiǎn qí shǔ jiāng jūn huáng táo shù zhí wén dōu yǐ chū. wén dōu gù wèi dòng yuē: chén jīn zhāo wáng, bì xià yì dāng xī jí. dòng tòng kū ér qiǎn zhī, zuǒ yòu mò bù mǐn mò. chū zhì xìng jiào mén, chōng lìng zuǒ yòu luàn zhǎn zhī, zhū zi bìng jiàn hài.
元文都,洵陽公孝矩之兄子也。父孝則,周小冢宰、江陵總管。文都性鯁直, 明辯有器干。仕周為右侍上士。開皇初,授內史舍人,歷庫部、考功二曹郎,俱有 能名。擢為尚書左丞,轉太府少卿。煬帝嗣位,轉司農少卿、司隸大夫,尋拜御史 大夫,坐事免。未幾,授太府卿,帝漸任之,甚有當時之譽。大業十三年,帝幸江 都宮,詔文都與段達、皇甫無逸、韋津等同為東都留守。及帝崩,文都與達、津等 共推越王侗為帝。侗署文都為內史令、開府儀同三司、光祿大夫、左驍衛大將軍、 攝右翊衛將軍、魯國公。既而宇文化及立秦王浩為帝,擁兵至彭城,所在響震。文 都諷侗遣使通於李密。密於是請降,因授官爵,禮其使甚厚。王充不悅,因與文都 有隙。文都知之,陰有誅充之計。侗復以文都領御史大夫,充固執而止。盧楚說文 都曰:「王充外軍一將耳,本非留守之徒,何得預吾事!且洛口之敗,罪不容誅, 今者敢懷跋扈,宰制時政,此而不除,方為國患。」文都然之,遂懷奏入殿。事臨 發,有人以告充。充時在朝堂,懼而馳還含嘉城,謀作亂。文都頻遣呼之,充稱疾 不赴。至夜作亂,攻東太陽門而入,拜於紫微觀下。侗遣人謂之曰:「何為者?」 充曰:「元文都、盧楚謀相殺害,請斬文都,歸罪司寇。」侗見兵勢漸盛,度終不 免,謂文都曰:「公自見王將軍也。」文都遷延而泣,侗遣其署將軍黃桃樹執文都 以出。文都顧謂侗曰:「臣今朝亡,陛下亦當夕及。」侗慟哭而遣之,左右莫不憫 默。出至興教門,充令左右亂斬之,諸子並見害。
lú chǔ
○盧楚
lú chǔ, zhuō jùn fàn yáng rén yě. zǔ jǐng zuò, wèi sī kōng yuàn. chǔ shǎo yǒu cái xué, gěng jí kǒu chī, yán yǔ sè nán. dà yè zhōng, wèi shàng shū yòu sī láng, dāng cháo zhèng sè, shén wèi gōng qīng suǒ dàn. jí dì xìng jiāng dū, dōng dōu guān liáo duō bù fèng fǎ, chǔ měi cún jiū jǔ, wú suǒ huí bì. yuè wáng dòng chēng zūn hào, yǐ chǔ wèi nèi shǐ lìng zuǒ bèi shēn jiāng jūn shè shàng shū zuǒ chéng yòu guāng lù dài fū, fēng zhuō jùn gōng, yǔ yuán wén dōu děng tóng xīn lù lì yǐ fǔ yòu zhǔ. jí wáng chōng zuò luàn, bīng gōng tài yáng mén, wǔ wèi jiāng jūn huáng fǔ wú yì zhǎn guān táo nán, hū chǔ tóng qù. chǔ wèi zhī yuē: pū yǔ yuán gōng yǒu yuē, ruò shè jì yǒu nán, shì yǐ jù sǐ, jīn shě qù bù yì. jí bīng rù, chǔ nì yú tài guān shǔ, zéi dǎng zhí zhī, sòng yú chōng suǒ. chōng fèn mèi lìng zhǎn zhī, yú shì fēng rèn jiāo xià, zhī tǐ mí suì.
盧楚,涿郡范陽人也。祖景祚,魏司空掾。楚少有才學,鯁急口吃,言語澀難。 大業中,為尚書右司郎,當朝正色,甚為公卿所憚。及帝幸江都,東都官僚多不奉 法,楚每存糾舉,無所迴避。越王侗稱尊號,以楚為內史令、左備身將軍、攝尚書 左丞、右光祿大夫,封涿郡公,與元文都等同心戮力以輔幼主。及王充作亂,兵攻 太陽門,武衛將軍皇甫無逸斬關逃難,呼楚同去。楚謂之曰:「仆與元公有約,若 社稷有難,誓以俱死,今捨去不義。」及兵入,楚匿於太官署,賊黨執之,送於充 所。充奮袂令斬之,於是鋒刃交下,肢體糜碎。
liú zi yì
○劉子翊
liú zi yì, péng chéng cóng tíng lǐ rén yě. fù biàn, qí xú zhōu sī mǎ. zi yì shǎo hǎo xué, pō jiě shǔ wén, xìng gāng jiǎn, yǒu lì gàn. shì qí diàn zhōng jiāng jūn. kāi huáng chū, wèi nán hé chéng, lèi zhuǎn qín zhōu sī fǎ cān jūn shì. shí bā nián, rù kǎo gōng, shàng shū yòu pú shè yáng sù jiàn ér yì zhī, zòu wèi shì yù shǐ. shí yǒng níng lìng lǐ gōng xiào sì suì sàng mǔ, jiǔ suì wài jì, qí hòu fù gèng bié qǔ hòu qī, zhì shì ér wáng. hé jiān liú xuàn yǐ wú fǔ yù zhī ēn, yì bù jiě rèn. zi yì bó zhī yuē:
劉子翊,彭城叢亭里人也。父徧,齊徐州司馬。子翊少好學,頗解屬文,性剛 謇,有吏干。仕齊殿中將軍。開皇初,為南和丞,累轉秦州司法參軍事。十八年, 入考功,尚書右僕射楊素見而異之,奏為侍御史。時永寧令李公孝四歲喪母,九歲 外繼,其後父更別娶後妻,至是而亡。河間劉炫以無撫育之恩,議不解任。子翊駁 之曰:
chuán yún: jì mǔ rú mǔ, yǔ mǔ tóng yě. dāng yǐ pèi fù zhī zūn, jū mǔ zhī wèi, qí zhàng zhī zhì, jiē rú qīn mǔ. yòu wèi rén hòu zhě, wèi qí fù mǔ qī. bào qī zhě, zì yǐ běn shēng, fēi shū qīn zhī yǔ jì yě. fù suī zì chù bàng zūn zhī dì, yú zi zhī qíng, yóu xū lóng qí běn zhòng. shì yǐ lìng yún: wèi rén hòu zhě, wèi qí fù mǔ bìng jiě guān, shēn qí xīn sàng. fù zú mǔ jià, wèi fù hòu zhě suī bù fú, yì shēn xīn sàng. qí jì mǔ jià bù jiě guān. cǐ zhuān jù jià zhě shēng wén ěr. jiāng zhī jì mǔ zài fù zhī shì, zé zhì tóng qīn mǔ. ruò wèi fēi yǒu fǔ yù zhī ēn, tóng zhī xíng lù, hé fú zhī yǒu hū? fú jì yǒu zhī, xīn sàng yān kě dú yì? sān xǐng lìng zhǐ, qí yì shén míng. jīn yán lìng xǔ bù jiě, hé qí shén miù! qiě hòu rén zhě wèi qí fù mǔ qī, wèi yǒu biàn gé yǐ qīn jì, qīn jì jì děng, gù zhī xīn sàng bù shū. fú wèn yún: mǔ chū zé wèi jì mǔ zhī dǎng fú. qǐ bù yǐ chū mǔ zú jué, tuī ér yuǎn zhī, jì mǔ pèi fù, yǐn ér qīn zhī hū? zi sī yuē: wèi jí yě qī, shì wèi bái yě mǔ. yǒu wèi rén jí yě qī, shì bù wèi bái yě mǔ. dìng zhī fú yǐ míng zhòng, qíng yīn fù qīn, suǒ yǐ shèng rén dūn zhī yǐ xiào cí, hóng zhī yǐ míng yì. shì shǐ zi yǐ míng fú, tóng zhī qīn mǔ, jì yǐ yì bào, děng zhī jǐ shēng. rú wèi jì mǔ zhī lái, zài zi chū zhī hòu, zhì yǒu qiǎn shēn zhě, kǎo zhī jīng chuán, wèi jiàn qí wén. pì chū hòu zhī rén, suǒ hòu zhě chū wáng, hòu zhī zhě shǐ zhì, cǐ fù kě yǐ wú fǔ yù zhī ēn ér bù fú zhòng hū? xī zhǎng shā rén wáng bì, hàn mò wèi shàng jì yì jīng shī, jì ér wú wèi gé jué, bì yú nèi guó gèng qǔ, shēng zi chāng. bì sǐ hòu wèi dōng píng xiāng, shǐ zhī wú zhī mǔ wáng, biàn qíng xì jū zhòng, bù shè zhí shì. yú shí yì zhě, bù yǐ wèi fēi. rán zé jì mǔ zhī yǔ qián mǔ, yú qíng wú bié. ruò yào yǐ fǔ yù shǐ shēng fú zhì, wáng chāng fù hé zú yún hū? yòu jìn zhèn nán jiāng jūn yáng hù wú zi, qǔ dì zǐ yī wèi zi. hù hōng, yī bù fú zhòng, hù qī biǎo wén, yī cí yuē: bó shēng cún yǎng jǐ, yī bù gǎn wéi. rán wú fù mìng, gù hái běn shēng. shàng shū péng quán yì: zi zhī chū yǎng, bì yóu fù mìng, wú mìng ér chū, shì wèi pàn zi. yú shì xià zhào cóng zhī. rán zé xīn fú zhī zhì, bù dé yuán ēn ér shēng yě.
《傳》云:「繼母如母,與母同也。」當以配父之尊,居母之位,齊杖之制, 皆如親母。又「為人後者,為其父母期」。報期者,自以本生,非殊親之與繼也。 父雖自處傍尊之地,於子之情,猶須隆其本重。是以令云:「為人後者,為其父母 並解官,申其心喪。父卒母嫁,為父後者雖不服,亦申心喪。其繼母嫁不解官。」 此專據嫁者生文耳。將知繼母在父之室,則制同親母。若謂非有撫育之恩,同之行 路,何服之有乎?服既有之,心喪焉可獨異?三省令旨,其義甚明。今言令許不解, 何其甚謬!且後人者為其父母期,未有變隔以親繼,親繼既等,故知心喪不殊。 《服問》云:「母出則為繼母之黨服。」豈不以出母族絕,推而遠之,繼母配父, 引而親之乎?子思曰:「為伋也妻,是為白也母。有為亻及也妻,是不為白也母。」 定知服以名重,情因父親,所以聖人敦之以孝慈,弘之以名義。是使子以名服,同 之親母,繼以義報,等之己生。如謂繼母之來,在子出之後,制有淺深者,考之經 傳,未見其文。譬出後之人,所後者初亡,後之者始至,此復可以無撫育之恩而不 服重乎?昔長沙人王毖,漢末為上計詣京師,既而吳、魏隔絕,毖於內國更娶,生 子昌。毖死後為東平相,始知吳之母亡,便情系居重,不攝職事。於時議者,不以 為非。然則繼母之與前母,於情無別。若要以撫育始生服制,王昌復何足云乎?又 晉鎮南將軍羊祜無子,取弟子伊為子。祜薨,伊不服重,祜妻表聞,伊辭曰:「伯 生存養己,伊不敢違。然無父命,故還本生。」尚書彭權議:「子之出養,必由父 命,無命而出,是為叛子。」於是下詔從之。然則心服之制,不得緣恩而生也。
lùn yún: lǐ zhě chēng qíng ér lì wén, zhàng yì ér shè jiào. hái yǐ cǐ yì, yù bǐ zhī qíng. chēng qíng zhě, chēng rú mǔ zhī qíng, zhàng yì zhě, zhàng wèi zi zhī yì. míng yì fēn dìng, rán hòu néng zūn fù shùn míng, chóng lǐ dǔ jìng. gǒu yǐ mǔ yǎng zhī ēn shǐ chéng mǔ zǐ, zé ēn yóu bǐ zhì, fú zì jǐ lái, zé cí mǔ rú mǔ, hé dé dài fù mìng? yòu yún: jì mǔ cí mǔ, běn shí lù rén, lín jǐ yǎng jǐ, tóng zhī gǔ xuè. ruò rú sī yán, zi bù yóu fù, zòng yǒu ēn yù, dé rú mǔ hū? qí cí jì suī zài sān nián zhī xià, ér jū qí qī zhī shàng, lǐ yǒu lún lì, fú yǐ chēng qíng. jì mǔ běn yǐ míng fú, qǐ jí ēn zhī hòu bó yě. zhì yú xiōng dì zhī zǐ yóu zi yě, sī nì zhī xīn shí shū, lǐ fú zhī zhì wú èr. bǐ yán yǐ qīng rú zhòng, zì yǐ bù tóng. cǐ wèi rú zhòng zhī cí, jí tóng zhòng fǎ, ruò shǐ qīng zhòng bù děng, hé dé wèi rú? lǜ yún zhǔn wǎng fǎ zhě, dàn zhǔn qí zuì, yǐ wǎng fǎ lùn zhě, jí tóng zhēn fǎ. lǜ yǐ bì xíng, lǐ yǐ shè jiào, zhǔn zhě zhǔn nǐ zhī míng, yǐ zhě jí zhēn zhī chēng. rú yǐ èr zì, yì yòng bù shū, lǐ lǜ liǎng wén, suǒ fáng shì yī. jiāng cǐ míng bǐ, zú jiàn qí yì, qǔ pì fá kē, hé yuǎn zhī yǒu.
論云:「禮者稱情而立文,仗義而設教。」還以此義,諭彼之情。稱情者,稱 如母之情,仗義者,仗為子之義。名義分定,然後能尊父順名,崇禮篤敬。苟以母 養之恩始成母子,則恩由彼至,服自己來,則慈母如母,何得待父命?又云:「繼 母慈母,本實路人,臨己養己,同之骨血。」若如斯言,子不由父,縱有恩育,得 如母乎?其慈繼雖在三年之下,而居齊期之上,禮有倫例,服以稱情。繼母本以名 服,豈藉恩之厚薄也。至於兄弟之子猶子也,私昵之心實殊,禮服之制無二。彼言 「以」輕「如」重,自以不同。此謂如重之辭,即同重法,若使輕重不等,何得為 「如」?律雲「准枉法」者,但准其罪,「以枉法論」者,即同真法。律以弊刑, 禮以設教,准者準擬之名,以者即真之稱。「如」「以」二字,義用不殊,禮律兩 文,所防是一。將此明彼,足見其義,取譬伐柯,何遠之有。
yòu lùn yún: qǔ zi wèi hòu zhě, jiāng yǐ gōng chéng tiāo miào, fèng yǎng jǐ shēn, bù de shǐ zōng zi guī qí gù zhái, yǐ zǐ dào shì běn fù zhī hòu qī yě. rán běn fù hòu qī, yīn fù ér dé mǔ chēng, ruò rú lái zhǐ, běn fù yì kě wú xīn sàng hū? hé zhí fù zhī hòu qī. lùn yòu yún: lǐ yán jiù jūn, qí zūn qǐ fù jūn hū? yǐ qù qí wèi, fēi fù chún chén, xū yán jiù yǐ shū zhī. bié yǒu suǒ zhòng, fēi fù chún xiào, gù yán qí yǐ jiàn zhī. mù yǐ qí fù zhī wén, shì míng yì yě. cǐ yòu fēi tōng lùn. hé yǐ yán zhī? qí jiù xùn shū, suǒ yòng yì bié, jiù zhě yì xīn zhī chēng, qí zhě yīn bǐ zhī cí, ān dé yǐ xiāng lèi zāi? zhì rú lǐ yún: qí fù xī xīn, qí zi bù kè fù hé. chuán yún: wèi suī xiǎo, qí jūn zài yān. ruò qí fù ér yǒu yì, qí jūn fù yǒu yì hū? sī bù rán yǐ, sī bù rán yǐ. jīn xuàn gǎn wéi lǐ guāi lìng, wǔ shèng gàn fǎ, shǐ chū hòu zhī zǐ, wú qíng yú běn shēng, míng yì zhī fēn, yǒu kuī yú fēng sú. xùn shì fēi yú míng shì, qiáng méi niè yú lǐ jīng, suī yù yáng jǐ lù cái, bù jué yán zhī shāng lǐ.
又論云:「取子為後者,將以供承祧廟,奉養己身,不得使宗子歸其故宅,以 子道事本父之後妻也。」然本父後妻,因父而得母稱,若如來旨,本父亦可無心喪 乎?何直父之後妻。論又云:「禮言舊君,其尊豈復君乎?已去其位,非復純臣, 須言『舊』以殊之。別有所重,非復純孝,故言『其』已見之。目以其父之文,是 名異也。」此又非通論。何以言之?「其「舊」訓殊,所用亦別,舊者易新之稱, 其者因彼之辭,安得以相類哉?至如《禮》云:「其父析薪,其子不克負荷。」 《傳》云:「衛雖小,其君在焉。」若其父而有異,其君復有異乎?斯不然矣,斯 不然矣。今炫敢違禮乖令,侮聖干法,使出後之子,無情於本生,名義之分,有虧 於風俗。徇飾非於明世,強媒櫱於禮經,雖欲揚己露才,不覺言之傷理。
shì zòu, jìng cóng zi yì zhī yì. rén shòu zhōng, wèi xīn fēng lìng, yǒu néng míng. dà yè sān nián, chú dà lǐ zhèng, shén yǒu dāng shí zhī yù. zhuó shòu zhì shū shì yù shǐ, měi cháo tíng yí yì, zi yì wèi zhī biàn xī, duō chū zhòng rén yì biǎo. cóng xìng jiāng dū. zhí tiān xià dà luàn, dì yóu bù wù, zi yì yīn shì qiè jiàn, yóu shì wǔ zhǐ, lìng zǐ yì wèi dān yáng liú shǒu. xún qiǎn yú shàng jiāng dū yùn, wèi zéi wú qí zǐ suǒ lǔ. zi yì shuō zhī, yīn yǐ zhòng shǒu. fù qiǎn lǐng shǒu zéi qīng jiāng. yù yáng dì bèi shā, zéi zhī ér gào zhī. zi yì fú xìn, zhǎn suǒ yán zhě. zéi yòu yù qǐng yǐ wèi zhǔ, zi yì bù cóng. qún zéi zhí zi yì zhì lín chuān chéng xià, shǐ gào chéng zhōng, yún dì yǐ bēng. zi yì fǎn qí yán, yú shì jiàn hài, shí nián qī shí.
事奏,竟從子翊之議。仁壽中,為新豐令,有能名。大業三年,除大理正,甚 有當時之譽。擢授治書侍御史,每朝廷疑議,子翊為之辯析,多出眾人意表。從幸 江都。值天下大亂,帝猶不悟,子翊因侍切諫,由是忤旨,令子翊為丹陽留守。尋 遣於上江督運,為賊吳棋子所虜。子翊說之,因以眾首。復遣領首賊清江。遇煬帝 被殺,賊知而告之。子翊弗信,斬所言者。賊又欲請以為主,子翊不從。群賊執子 翊至臨川城下,使告城中,雲「帝已崩」。子翊反其言,於是見害,時年七十。
yáo jūn sù chén xiào yì zhāng jì xún sōng yūn
堯君素陳孝意 張季珣 松贇
yáo jūn sù, wèi jùn tāng yīn rén yě. yáng dì wèi jìn wáng shí, jūn sù yǐ zuǒ yòu cóng. jí sì wèi, lèi qiān yīng jī láng jiāng. dà yè zhī mò, dào zéi fēng qǐ, rén duō liú wáng, jūn sù suǒ bù dú quán. hòu cóng xiāo wèi dà jiāng jūn qū tū tōng jù yì bīng yú hé dōng. é ér tōng yǐn bīng nán dùn, yǐ jūn sù yǒu dǎn lüè, shǔ lǐng hé dōng tōng shǒu. yì shī qiǎn jiāng lǚ shào zōng wéi yì jié děng gōng zhī, bù kè. jí tōng jūn bài, zhì chéng xià hū zhī. jūn sù jiàn tōng, xū xī liú tì, bēi bù zì shèng, zuǒ yòu jiē gěng yè, tōng yì qì xià zhān jīn, yīn wèi jūn sù yuē: wú jūn yǐ bài, yì qí suǒ zhǐ, mò bù xiǎng yīng. shì shì rú cǐ, qīng dāng zǎo jiàng, yǐ qǔ fù guì. jūn sù dá yuē: gōng dāng zhǎo yá zhī jì, wèi guó dà chén, zhǔ shàng wěi gōng yǐ guān zhōng, dài wáng fù gōng yǐ shè jì, guó zuò lóng tì, xuán zhī yú gōng. nài hé bù sī bào xiào, yǐ zhì yú cǐ. zòng bù néng yuǎn cán zhǔ shàng, gōng suǒ chéng mǎ, jí dài wáng suǒ cì yě, gōng hé miàn mù chéng zhī zāi! tōng yuē: xū! jūn sù, wǒ lì qū ér lái. jūn sù yuē: fāng jīn lì yóu wèi qū, hé yòng duō yán. tōng cán ér tuì. shí wéi shén jí, xíng lǐ duàn jué, jūn sù nǎi wèi mù é, zhì biǎo yú jǐng, jù lùn shì shì, fú zhī huáng hé, yán liú ér xià. hé yáng shǒu zhě dé zhī, dá yú dōng dōu. yuè wáng dòng jiàn ér tàn xī, yú shì chéng zhì bài jūn sù wèi jīn zǐ guāng lù dài fū, mì qiǎn xíng rén láo kǔ zhī. jiān mén zhí gé páng yù wǔ wèi jiāng jūn huáng fǔ wú yì qián hòu zì dōng dōu guī yì, jù zào chéng xià, wèi chén lì hài. dà táng yòu cì jīn quàn, dài yǐ bù sǐ. jūn sù zú wú jiàng xīn. qí qī yòu zhì chéng xià wèi zhī yuē: suí shì yǐ wáng, tiān mìng yǒu shǔ, jūn hé zì kǔ, shēn qǔ huò bài. jūn sù yuē: tiān xià shì fēi fù rén suǒ zhī. yǐn gōng shè zhī, yīng xián ér dào. jūn sù yì zhī shì bì bù jì, rán yào zài shǒu sǐ bù yì, měi yán jí guó jiā, wèi cháng bù xū xī. cháng wèi jiāng shì yuē: wú shì fān dǐ jiù chén, lèi méng jiǎng zhuó, zhì yú dà yì, bù dé bù sǐ. jīn gǔ zhī shù nián, shí jǐn cǐ gǔ, zú zhī tiān xià zhī shì. bì ruò suí shì qīng bài, tiān mìng yǒu guī, wú dāng duàn tóu yǐ fù zhū jūn yě. shí bǎi xìng kǔ suí rì jiǔ, jí féng yì jǔ, rén yǒu xī jiān zhī wàng. rán jūn sù shàn yú tǒng lǐng, xià bù néng pàn. suì yú, pō dé wài shēng kǒu, chéng zhōng wēi zhī jiāng dū qīng fù. yòu liáng shí fá jué, rén bù liáo shēng, nán nǚ xiāng shí, zhòng xīn lí hài. bái hóng jiàng yú fǔ mén, bīng qì zhī duān, yè jiē guāng jiàn. yuè yú, jūn sù wèi zuǒ yòu suǒ hài.
堯君素,魏郡湯陰人也。煬帝為晉王時,君素以左右從。及嗣位,累遷鷹擊郎 將。大業之末,盜賊蜂起,人多流亡,君素所部獨全。後從驍衛大將軍屈突通拒義 兵於河東。俄而通引兵南遁,以君素有膽略,署領河東通守。義師遣將呂紹宗、韋 義節等攻之,不克。及通軍敗,至城下呼之。君素見通,歔欷流涕,悲不自勝,左 右皆哽咽,通亦泣下沾衿,因謂君素曰:「吾軍已敗,義旗所指,莫不響應。事勢 如此,卿當早降,以取富貴。」君素答曰:「公當爪牙之寄,為國大臣,主上委公 以關中,代王付公以社稷,國祚隆替,懸之於公。奈何不思報效,以至於此。縱不 能遠慚主上,公所乘馬,即代王所賜也,公何面目乘之哉!」通曰:「吁!君素, 我力屈而來。」君素曰:「方今力猶未屈,何用多言。」通慚而退。時圍甚急,行 李斷絕,君素乃為木鵝,置表於頸,具論事勢,浮之黃河,沿流而下。河陽守者得 之,達於東都。越王侗見而嘆息,於是承制拜君素為金紫光祿大夫,密遣行人勞苦 之。監門直閣龐玉、武衛將軍皇甫無逸前後自東都歸義,俱造城下,為陳利害。大 唐又賜金券,待以不死。君素卒無降心。其妻又至城下謂之曰:「隋室已亡,天命 有屬,君何自苦,身取禍敗。」君素曰:「天下事非婦人所知。」引弓射之,應弦 而倒。君素亦知事必不濟,然要在守死不易,每言及國家,未嘗不歔欷。嘗謂將士 曰:「吾是籓邸舊臣,累蒙獎擢,至於大義,不得不死。今谷支數年,食盡此谷, 足知天下之事。必若隋室傾敗,天命有歸,吾當斷頭以付諸君也。」時百姓苦隋日 久,及逢義舉,人有息肩之望。然君素善於統領,下不能叛。歲余,頗得外生口, 城中微知江都傾覆。又糧食乏絕,人不聊生,男女相食,眾心離駭。白虹降於府門, 兵器之端,夜皆光見。月余,君素為左右所害。
hé dōng chén xiào yì, shǎo yǒu zhì shàng, ruò guàn yǐ zhēn jiè zhī míng. dà yè chū, wèi lǔ jùn sī fǎ shū zuǒ, jùn nèi hào wèi lián píng. tài shǒu sū wēi cháng yù shā yī qiú, xiào yì gù jiàn, zhì yú zài sān, wēi bù xǔ. xiào yì yīn jiě yī, qǐng xiān shòu sǐ. liáng jiǔ, wēi yì nǎi jiě, xiè ér qiǎn zhī, jiàn jiā lǐ jìng. jí wēi wèi nà yán, zòu xiào yì wèi shì yù shǐ. hòu yǐ fù yōu qù zhí, jū sàng guò lǐ, yǒu bái lù xún rǎo qí lú, shí rén yǐ wèi xiào gǎn zhī yīng. wèi qī, qǐ shòu yàn mén jùn chéng. zài jùn cài shí zhāi jū, zhāo xī āi lín, měi yī fā shēng, wèi cháng bù jué dào, chái huǐ gǔ lì, jiàn zhě āi zhī. yú shí zhèng xíng rì wěn, zhǎng lì duō zéi wū, xiào yì qīng jié mí lì, fā jiān tī fú, dòng ruò yǒu shén, lì mín chēng zhī. yáng dì xìng jiāng dū, mǎ yì liú wǔ zhōu shā tài shǒu wáng rén gōng, jǔ bīng zuò luàn. xiào yì lǜ bīng yǔ wǔ bì láng jiāng wáng zhì biàn tǎo zhī, zhàn yú xià guǎn chéng, fǎn wèi suǒ bài. wǔ zhōu suì zhuǎn gōng bàng jùn, bǎi xìng xiōng xiōng, jiāng huái pàn nì. qián jùn chéng yáng zhǎng rén yàn mén lìng wáng què děng, bìng jié xiá, wèi wú lài suǒ guī, móu yīng wǔ zhōu. xiào yì yīn zhī zhī, zú miè qí jiā, jùn zhōng zhàn lì, mò gǎn yì zhì. é ér wǔ zhōu yǐn bīng lái gōng, xiào yì jù zhī, měi zhì kè jié. dàn gū chéng dú shǒu, wài wú shēng yuán, xiào yì zhí zhì, shì yǐ bì sǐ. měi qiǎn shǐ jiāng dū, dào lù gé jué, jìng wú bào mìng. xiào yì yì zhī dì bì bù fǎn, měi dàn mù xiàng zhào chì kù fǔ fú liú tì, bēi dòng zuǒ yòu. wéi chéng bǎi yú rì, liáng jǐn, wèi xiào wèi zhāng lún suǒ shā, yǐ chéng guī wǔ zhōu.
河東陳孝意,少有志尚,弱冠以貞介知名。大業初,為魯郡司法書佐,郡內號 為廉平。太守蘇威嘗欲殺一囚,孝意固諫,至於再三,威不許。孝意因解衣,請先 受死。良久,威意乃解,謝而遣之,漸加禮敬。及威為納言,奏孝意為侍御史。後 以父憂去職,居喪過禮,有白鹿馴擾其廬,時人以為孝感之應。未期,起授雁門郡 丞。在郡菜食齋居,朝夕哀臨,每一發聲,未嘗不絕倒,柴毀骨立,見者哀之。於 時政刑日紊,長吏多賊污,孝意清節彌厲,發奸擿伏,動若有神,吏民稱之。煬帝 幸江都,馬邑劉武周殺太守王仁恭,舉兵作亂。孝意率兵與武賁郎將王智辯討之, 戰於下館城,反為所敗。武周遂轉攻傍郡,百姓凶凶,將懷叛逆。前郡丞楊長仁、 雁門令王確等,並桀黠,為無賴所歸,謀應武周。孝意陰知之,族滅其家,郡中戰 栗,莫敢異志。俄而武周引兵來攻,孝意拒之,每致克捷。但孤城獨守,外無聲援, 孝意執志,誓以必死。每遣使江都,道路隔絕,竟無報命。孝意亦知帝必不反,每 旦暮向詔敕庫俯伏流涕,悲動左右。圍城百餘日,糧盡,為校尉張倫所殺,以城歸 武周。
jīng zhào zhāng jì xún, fù xiáng, shǎo wèi gāo zǔ suǒ zhī, qí hòu yǐn wèi chéng xiàng cān jūn shì. kāi huáng zhōng, lèi qiān bīng zhōu sī mǎ. rén shòu mò, hàn wáng liàng jǔ bīng fǎn, qiǎn qí jiāng liú jiàn lüè dì yàn zhào. zhì jǐng xíng, xiáng lè bīng jù shǒu, jiàn gōng zhī, fù zòng huǒ shāo qí guō xià. xiáng jiàn bǎi xìng jīng hài, qí chéng cè yǒu xī wáng mǔ miào, xiáng dēng chéng wàng zhī zài bài, hào qì ér yán yuē: bǎi xìng hé zuì, zhì cǐ fén shāo! shén qí yǒu líng, kě jiàng yǔ xiāng jiù. yán qì, miào shàng yún qǐ, xū yú zhòu yǔ, qí huǒ suì miè. shì zú gǎn qí zhì chéng, mò bù yòng mìng. chéng wéi yuè yú, lǐ xióng yuán jūn zhì, zéi suì tuì zǒu. yǐ gōng shòu kāi fǔ, lì rǔ zhōu cì shǐ líng wǔ tài shǒu, rù wèi dōu shuǐ jiān, zú guān. jì xún shǎo kāng kǎi yǒu zhì jié. dà yè mò, wèi yīng jī láng jiāng, qí fǔ jù jī shān wèi gù, yǔ luò kǒu lián jiē. jí lǐ mì dí ràng gōng xiàn cāng chéng, qiǎn rén hū zhī. jì xún mà mì jí kǒu, mì nù, qiǎn bīng gōng zhī, lián nián bù néng kè. shí mì zhòng shù shí wàn zài qí chéng xià, jì xún sì miàn zǔ jué, suǒ lǐng bù guò shù bǎi rén, ér zhí zhì mí gù, shì yǐ bì sǐ. jīng sān nián, zī yòng jǐn, qiáo sū wú suǒ de, chè wū ér cuàn, rén jiē xué chù, jì xún fǔ xún zhī, yī wú lí pàn. liáng jǐn, shì zú léi bìng bù néng jù zhàn, suì wèi suǒ xiàn. jì xún zuò tīng shì, yán sè zì ruò, mì qiǎn bīng qín sòng zhī. qún zéi yè jì xún lìng bài mì, jì xún yuē: wú suī wèi bài jūn zhī jiāng, yóu shì tiān zǐ zhǎo yá zhī chén, hé róng bài zéi yě! mì zhuàng ér shì zhī. dí ràng cóng zhī qiú jīn bù dé, suì shā zhī, shí nián èr shí bā.
京兆張季珣,父祥,少為高祖所知,其後引為丞相參軍事。開皇中,累遷并州 司馬。仁壽末,漢王諒舉兵反,遣其將劉建略地燕、趙。至井陘,祥勒兵拒守,建 攻之,復縱火燒其郭下。祥見百姓驚駭,其城側有西王母廟,祥登城望之再拜,號 泣而言曰:「百姓何罪,致此焚燒!神其有靈,可降雨相救。」言訖,廟上雲起, 須臾驟雨,其火遂滅。士卒感其至誠,莫不用命。城圍月余,李雄援軍至,賊遂退 走。以功授開府,歷汝州刺史、靈武太守,入為都水監,卒官。季珣少慷慨有志節。 大業末,為鷹擊郎將,其府據箕山為固,與洛口連接。及李密、翟讓攻陷倉城,遣 人呼之。季珣罵密極口,密怒,遣兵攻之,連年不能克。時密眾數十萬在其城下, 季珣四面阻絕,所領不過數百人,而執志彌固,誓以必死。經三年,資用盡,樵蘇 無所得,撤屋而爨,人皆穴處,季珣撫巡之,一無離叛。糧盡,士卒羸病不能拒戰, 遂為所陷。季珣坐聽事,顏色自若,密遣兵擒送之。群賊曳季珣令拜密,季珣曰: 「吾雖為敗軍之將,猶是天子爪牙之臣,何容拜賊也!」密壯而釋之。翟讓從之求 金不得,遂殺之,時年二十八。
qí dì zhòng yǎn, dà yè mò wèi shàng luò lìng. jí yì bīng qǐ, lǜ lì rén chéng shǒu, bù xià shā zhī yǐ guī yì. zhòng yǎn dì cóng, wèi qiān niú zuǒ yòu, yǔ wén huà jí zhī luàn yù hài. jì xún jiā sù zhōng liè, xiōng dì jù sǐ guó nán, lùn zhě xián zhī.
其弟仲琰,大業末為上洛令。及義兵起,率吏人城守,部下殺之以歸義。仲琰 弟琮,為千牛左右,宇文化及之亂遇害。季珣家素忠烈,兄弟俱死國難,論者賢之。
běi hǎi sōng yūn, xìng gāng liè, zhòng míng yì, wèi shí mén fǔ duì zhèng. dà yè mò, yǒu zéi yáng hòu yōng tú zuò luàn, lái gōng běi hǎi xiàn, yūn cóng jùn bīng tǎo zhī. yūn qīng qí chān zéi, wèi hòu suǒ huò, hòu lìng yūn wèi chéng zhōng, yún jùn bīng yǐ pò, yí zǎo guī jiàng. yūn wěi xǔ zhī. jì zhì chéng xià, dà hū yuē: wǒ shì sōng yūn, wèi guān jūn chān zéi, xiè hòu bèi zhí, fēi lì qū yě. jīn guān jūn dà lái, bìng yǐ zhì yǐ, zéi tú guǎ ruò, dàn mù qín jiǎn, bù zú wèi yōu. zéi yǐ dāo zhú yūn kǒu, yǐn zhī ér qù, ōu jī jiāo xià. yūn mà hòu yuē: lǎo zéi hé gǎn zhì rǔ xián liáng, huò zì jí yě! yán wèi zú, zéi yǐ zhǎn duàn qí yāo. chéng zhōng wàng zhī, mò bù liú tì è wàn, ruì qì yì bèi. běi hǎi zú wán. yáng dì qiǎn hù cáo láng guō zi jiàn tǎo hòu, pò zhī, yǐ yūn wáng shēn xùn jié, jiē dào bù yǐ, shàng biǎo zòu zhī. yōu zhào bāo yáng, zèng cháo sàn dà fū běn jùn tōng shǒu.
北海松贇,性剛烈,重名義,為石門府隊正。大業末,有賊楊厚擁徒作亂,來 攻北海縣,贇從郡兵討之。贇輕騎覘賊,為厚所獲,厚令贇謂城中,雲郡兵已破, 宜早歸降。贇偽許之。既至城下,大呼曰:「我是松贇,為官軍覘賊,邂逅被執, 非力屈也。今官軍大來,並已至矣,賊徒寡弱,旦暮擒剪,不足為憂。」賊以刀築 贇口,引之而去,毆擊交下。贇罵厚曰:「老賊何敢致辱賢良,禍自及也!」言未 卒,賊已斬斷其腰。城中望之,莫不流涕扼腕,銳氣益倍。北海卒完。煬帝遣戶曹 郎郭子賤討厚,破之,以贇亡身殉節,嗟悼不已,上表奏之。優詔褒揚,贈朝散大 夫、本郡通守。
shǐ chén yuē: gǔ rén yǐ tiān xià zhì dà, fāng shēn zé xiǎo, shēng wèi zhòng yǐ, bǐ yì zé qīng. rán zé sǐ yǒu zhòng yú tài shān, shēng yǐ lǐ quán zhě yě, shēng yǒu qīng yú hóng máo, sǐ yǔ yì hé zhě yě. rán sǐ bù kě zhuī, shēng wú zài dé, gù chù bù shī jié, suǒ yǐ wèi nán yǐ. yáng liàng xuán gǎn lǐ mì fǎn xíng yǐ chéng, xiōng wēi fāng chì, huáng fǔ dàn yóu yuán féng cí míng lín wēi bù gù, shì sǐ rú guī, kě wèi yǒng yú dǎo yì yǐ. dú gū shèng yuán wén dōu lú chǔ yáo jūn sù qǐ bù zhī tiān zhī suǒ fèi, rén bù néng xìng, gān jiù zū hǎi zhī zhū, yǐ xùn zhōng zhēn zhī jié. suī gōng wèi cún yú shè jì, lì wú jiù yú diān wēi, rán shì bǐ gǒu miǎn zhī tú, guàn sān guāng ér dòng jiǔ quán yǐ. xū tuó shàn huì yǒu wēn xù zhī fēng, zi yì sōng yūn dǎo jiě yáng zhī liè. guó jiā hūn luàn yǒu zhōng chén, chéng zāi sī yán yě.
史臣曰:古人以天下至大,方身則小,生為重矣,比義則輕。然則死有重於太 山,生以理全者也,生有輕於鴻毛,死與義合者也。然死不可追,生無再得,故處 不失節,所以為難矣。楊諒、玄感、李密反形已成,凶威方熾,皇甫誕、游元、馮 慈明臨危不顧,視死如歸,可謂勇於蹈義矣。獨孤盛、元文都、盧楚、堯君素豈不 知天之所廢,人不能興,甘就菹醢之誅,以徇忠貞之節。雖功未存於社稷,力無救 於顛危,然視彼苟免之徒,貫三光而洞九泉矣。須陀、善會有溫序之風,子翊、松 贇蹈解揚之烈。國家昏亂有忠臣,誠哉斯言也。