yì shù
○藝術
fū yīn yáng suǒ yǐ zhèng shí rì, shùn qì xù zhě yě bǔ shì suǒ yǐ jué xián yí, dìng yóu yù zhě yě yī wū suǒ yǐ yù yāo xié, yǎng xìng mìng zhě yě yīn lǜ suǒ yǐ hé rén shén, jié āi lè zhě yě xiāng shù suǒ yǐ biàn guì jiàn, míng fēn lǐ zhě yě jì qiǎo suǒ yǐ lì qì yòng, jì jiān nán zhě yě. cǐ jiē shèng rén wú xīn, yīn mín shè jiào, jiù xù zāi huàn, jìn zhǐ yín xié. zì sān wǔ zhé wáng, qí suǒ yóu lái jiǔ yǐ. rán xī zhī yán yīn yáng zhě, zé yǒu jī zǐ bì zào zǐ shèn zi wéi xiǎo yīn lǜ zhě, zé shī kuàng shī zhì bó yá dù kuí xù bǔ shì, zé shǐ biǎn shǐ sū yán jūn píng sī mǎ jì zhǔ lùn xiāng shù, zé nèi shǐ shū fú gū bù zǐ qīng táng jǔ xǔ fù yǔ yī, zé wén zhì biǎn què jì xián huá tuó qí qiǎo sī, zé xī zhòng mò dí zhāng píng zi mǎ dé héng. fán cǐ zhū jūn zhě, yǎng guān fǔ chá, tàn zé suǒ yǐn, xián yì yōu wēi, sī móu zào huà, tōng líng rù miào, shū cái jué jì. huò hóng dào yǐ jì shí, huò yǐn shēn yǐ lì wù, shēn bù kě cè, gù wú dé ér chēng yān. jìn gǔ shè hū sī shù zhě, xiān yǒu cún fū zhēn yī, duō sì qí yín pì, hòu wū tiān dào. huò biàn luàn yīn yáng, qū chéng jūn yù, huò jiǎ tuō shén guài, yíng huò mín xīn. suì lìng shí sú yāo é, bù huò fǎn qí zhēn xìng, shēn lí zāi dú, mò de shòu zhōng ér sǐ. yì chéng ér xià, yì zài zī hū? lì guān jīng shǐ bǎi jiā zhī yán, wú bù cún fū yì shù, huò xù qí xuán miào, huò jì qí yū dàn, fēi tú yòng guǎng yì wén, jiāng yǐ míng hū quàn jiè. shì yǐ hòu lái zuò zhě, huò xiāng zǔ shù, gù jīn yì cǎi qí yóu zhù zhě, liè wèi yì shù piān yún.
夫陰陽所以正時日,順氣序者也;卜筮所以決嫌疑,定猶豫者也;醫巫所以御 妖邪,養性命者也;音律所以和人神,節哀樂者也;相術所以辯貴賤,明分理者也; 技巧所以利器用,濟艱難者也。此皆聖人無心,因民設教,救恤災患,禁止淫邪。 自三五哲王,其所由來久矣。然昔之言陰陽者,則有箕子、裨灶、梓慎、子韋;曉 音律者,則師曠、師摯、伯牙、杜夔;敘卜筮,則史扁、史蘇、嚴君平、司馬季主; 論相術,則內史叔服、姑布子卿、唐舉、許負;語醫,則文摯、扁鵲、季咸、華佗; 其巧思,則奚仲、墨翟、張平子、馬德衡。凡此諸君者,仰觀俯察,探賾索隱,咸 詣幽微,思侔造化,通靈入妙,殊才絕技。或弘道以濟時,或隱身以利物,深不可 測,固無得而稱焉。近古涉乎斯術者,鮮有存夫貞一,多肆其淫僻,厚誣天道。或 變亂陰陽,曲成君欲,或假託神怪,熒惑民心。遂令時俗妖訛,不獲返其真性,身 罹災毒,莫得壽終而死。藝成而下,意在茲乎?歷觀經史百家之言,無不存夫藝術, 或敘其玄妙,或記其迂誕,非徒用廣異聞,將以明乎勸戒。是以後來作者,或相祖 述,故今亦采其尤著者,列為《藝術篇》雲。
yǔ jì cái zǐ zhì lú tài yì gěng xún
庾季才子質 盧太翼 耿詢
yǔ jì cái, zì shū yì, xīn yě rén yě. bā shì zǔ tāo, suí jìn yuán dì guò jiāng, guān zhì sàn qí cháng shì, fēng suì chāng hóu, yīn jiā yú nán jùn jiāng líng xiàn. zǔ shēn, liáng chù shì, yǔ zōng rén yì qí míng. fù màn qiàn, guāng lù qīng. jì cái yòu yǐng wù, bā suì sòng shàng shū, shí èr tōng zhōu yì, hǎo zhàn xuán xiàng. jū sàng yǐ xiào wén. liáng lú líng wáng jī pì jīng zhōu zhǔ bù, xiāng dōng wáng yì zhòng qí shù yì, yǐn shòu wài bīng cān jūn. xī tái jiàn, lèi qiān zhōng shū láng, lǐng tài shǐ, fēng yí chāng xiàn bó. jì cái gù cí tài shǐ, yuán dì yuē: hàn sī mǎ qiān lì shì shī zhǎng, wèi gāo táng lóng yóu lǐng cǐ zhí, bù wú qián lì, qīng hé dàn yān. dì yì pō míng xīng lì, yīn gòng yǎng guān, cóng róng wèi jì cái yuē: zhèn yóu lǜ huò qǐ xiāo qiáng, hé fāng kě xī? jì cái yuē: qǐng tiān xiàng gào biàn, qín jiāng rù yǐng, bì xià yí liú zhòng chén, zuò zhèn jīng shǎn, zhěng pèi hái dōu, yǐ bì qí huàn. jiǎ lìng jié kòu qīn cù, zhǐ shī jīng xiāng, zài yú shè jì, kě dé wú lǜ. bì jiǔ tíng liú, kǒng fēi tiān yì yě. dì chū rán zhī, hòu yǔ lì bù shàng shū zōng lǐn děng yì, nǎi zhǐ. é ér jiāng líng xiàn miè, jìng rú qí yán.
庾季才,字叔奕,新野人也。八世祖滔,隨晉元帝過江,官至散騎常侍,封遂 昌侯,因家於南郡江陵縣。祖詵,梁處士,與宗人易齊名。父曼倩,光祿卿。季才 幼穎悟,八歲誦《尚書》,十二通《周易》,好占玄象。居喪以孝聞。梁廬陵王績 辟荊州主簿,湘東王繹重其術藝,引授外兵參軍。西台建,累遷中書郎,領太史, 封宜昌縣伯。季才固辭太史,元帝曰:「漢司馬遷歷世屍掌,魏高堂隆猶領此職, 不無前例,卿何憚焉。」帝亦頗明星曆,因共仰觀,從容謂季才曰:「朕猶慮禍起 蕭牆,何方可息?」季才曰:「頃天象告變,秦將入郢,陛下宜留重臣,作鎮荊陝, 整旆還都,以避其患。假令羯寇侵蹙,止失荊湘,在於社稷,可得無慮。必久停留, 恐非天意也。」帝初然之,後與吏部尚書宗懍等議,乃止。俄而江陵陷滅,竟如其 言。
zhōu tài zǔ yī jiàn jì cái, shēn jiā yōu lǐ, lìng cān zhǎng tài shǐ. měi yǒu zhēng tǎo, héng yù shì cóng. cì zhái yī qū, shuǐ tián shí qǐng, bìng nú bì niú yáng shí wù děng, wèi jì cái yuē: qīng shì nán rén, wèi ān běi tǔ, gù yǒu cǐ cì zhě, yù jué qīng nán wàng zhī xīn. yí jǐn chéng shì wǒ, dāng yǐ fù guì xiāng dá. chū, yǐng dū zhī xiàn yě, yì guān shì rén duō méi wèi jiàn. jì cái sàn suǒ cì wù, gòu qiú qīn gù. wén dì wèn: hé néng ruò cǐ? jì cái yuē: pū wén wèi kè xiāng yáng, xiān zhāo yì dù, jìn píng jiàn yè, xǐ de shì héng. fá guó qiú xián, gǔ zhī dào yě. jīn yǐng dū fù bài, jūn xìn yǒu zuì, jìn shēn hé jiù, jiē wèi jiàn lì! bǐ rén jī lǚ, bù gǎn xiàn yán, chéng qiè āi zhī, gù shú gòu ěr. tài zǔ nǎi wù yuē: wú zhī guò yě. wēi jūn suì shī tiān xià zhī wàng! yīn chū lìng miǎn liáng fú wèi nú bì zhě shù qiān kǒu.
周太祖一見季才,深加優禮,令參掌太史。每有征討,恆預侍從。賜宅一區, 水田十頃,並奴婢牛羊什物等,謂季才曰:「卿是南人,未安北土,故有此賜者, 欲絕卿南望之心。宜盡誠事我,當以富貴相答。」初,郢都之陷也,衣冠士人多沒 為賤。季才散所賜物,購求親故。文帝問:「何能若此?」季才曰:「仆聞魏克襄 陽,先昭異度,晉平建業,喜得士衡。伐國求賢,古之道也。今郢都覆敗,君信有 罪,晉紳何咎,皆為賤隸!鄙人羈旅,不敢獻言,誠切哀之,故贖購耳。」太祖乃 悟曰:「吾之過也。微君遂失天下之望!」因出令免梁俘為奴婢者數千口。
wǔ chéng èr nián, yǔ wáng bāo yǔ xìn tóng bǔ lín zhǐ xué shì. lèi qiān shāo bó dài fū chē qí dà jiāng jūn yí tóng sān sī. qí hòu dà zhǒng zǎi yǔ wén hù zhí zhèng, wèi jì cái yuē: bǐ rì tiān dào, yǒu hé zhēng xiáng? jì cái duì yuē: hé ēn shēn hòu, ruò bù jǐn yán, biàn tóng mù shí. qǐng shàng tái yǒu biàn, bù lì zǎi fǔ, gōng yí guī zhèng tiān zǐ, qǐng lǎo sī mén. cǐ zé zì xiǎng qī yí, ér shòu dàn shì zhī měi, zi sūn fān píng, zhōng bǎo wéi chéng zhī gù. bù rán zhě, fēi fù suǒ zhī. hù shěn yín jiǔ zhī, wèi jì cái yuē: wú běn yì rú cǐ, dàn cí wèi huò miǎn ěr. gōng jì wáng guān, kě yī cháo lì, wú fán bié cān guǎ rén yě. zì shì jiàn shū, bù fù bié jiàn. jí hù miè zhī hòu, yuè qí shū jì, wǔ dì qīn zì lín jiǎn, yǒu jiǎ tuō fú mìng, wàng zào yì duān zhě, jiē zhì zhū lù. wéi dé jì cái shū liǎng zhǐ, shèng yán wěi hòu zāi xiáng, yí fǎn zhèng guī quán. dì wèi shǎo zōng bó hú sī zhēng yuē: yǔ jì cái zhì chéng jǐn què, shén dé rén chén zhī lǐ. yīn cì sù sān bǎi shí, bó èr bǎi duàn. qiān tài shǐ zhōng dài fū, zhào zhuàn líng tái mì yuàn, jiā shang yí tóng, fēng lín yǐng bó, yì liù bǎi hù. xuān dì sì wèi, jiā biāo qí dà jiāng jūn kāi fǔ yí tóng sān sī, zēng yì sān bǎi hù.
武成二年,與王褒、庾信同補麟趾學士。累遷稍伯大夫、車騎大將軍、儀同三 司。其後大冢宰宇文護執政,謂季才曰:「比日天道,有何徵祥?」季才對曰: 「荷恩深厚,若不盡言,便同木石。頃上台有變,不利宰輔,公宜歸政天子,請老 私門。此則自享期頤,而受旦、奭之美,子孫籓屏,終保維城之固。不然者,非復 所知。」護沈吟久之,謂季才曰:「吾本意如此,但辭未獲免耳。公既王官,可依 朝例,無煩別參寡人也。」自是漸疏,不復別見。及護滅之後,閱其書記,武帝親 自臨檢,有假託符命,妄造異端者,皆致誅戮。唯得季才書兩紙,盛言緯候災祥, 宜反政歸權。帝謂少宗伯斛斯徵曰:「庾季才至誠謹愨,甚得人臣之禮。」因賜粟 三百石,帛二百段。遷太史中大夫,詔撰《靈台秘苑》,加上儀同,封臨潁伯,邑 六百戶。宣帝嗣位,加驃騎大將軍、開府儀同三司,增邑三百戶。
jí gāo zǔ wèi chéng xiàng, cháng yè zhào jì cái ér wèn yuē: wú yǐ yōng xū, shòu zī gù mìng, tiān shí rén shì, qīng yǐ wèi hé rú? jì cái yuē: tiān dào jīng wēi, nán kě yì chá, qiè yǐ rén shì bo zhī, fú zhào yǐ dìng. jì cái zòng yán bù kě, gōng qǐ fù dé wèi jī yǐng zhī shì hū? gāo zǔ mò rán jiǔ zhī, yīn jǔ shǒu yuē: wú jīn pì yóu qí shòu, chéng bù dé xià yǐ. yīn cì zá cǎi wǔ shí pǐ, juàn èr bǎi duàn, yuē: kuì gōng cǐ yì, yí shàn wèi sī zhī. dà dìng yuán nián zhēng yuè, jì cái yán yuē: jīn yuè wù xū píng dàn, qīng qì rú lóu què, jiàn yú guó chéng zhī shàng, é ér biàn zǐ, nì fēng xī xíng. qì jīng yún: tiān bù néng wú yún ér yǔ, huáng wáng bù néng wú qì ér lì. jīn wáng qì yǐ jiàn, xū jí yīng zhī. èr yuè rì chū mǎo rù yǒu, jū tiān zhī zhèng wèi, wèi zhī èr bā zhī mén. rì zhě, rén jūn zhī xiàng, rén jūn zhèng wèi, yí yòng èr yuè. qí yuè shí sān rì jiǎ zǐ, jiǎ wèi liù jiǎ zhī shǐ, zi wèi shí èr chén zhī chū, jiǎ shù jiǔ, zi shù yòu jiǔ, jiǔ wèi tiān shù. qí rì jí shì jīng zhé, yáng qì zhuàng fā zhī shí. xī zhōu wǔ wáng yǐ èr yuè jiǎ zǐ dìng tiān xià, xiǎng nián bā bǎi, hàn gāo dì yǐ èr yuè jiǎ wǔ jí dì wèi, xiǎng nián sì bǎi, gù zhī jiǎ zǐ jiǎ wǔ wèi dé tiān shù. jīn èr yuè jiǎ zǐ, yí yīng tiān shòu mìng. shàng cóng zhī.
及高祖為丞相,嘗夜召季才而問曰:「吾以庸虛,受茲顧命,天時人事,卿以 為何如?」季才曰:「天道精微,難可意察,切以人事卜之,符兆已定。季才縱言 不可,公豈復得為箕、潁之事乎?」高祖默然久之,因舉首曰:「吾今譬猶騎獸, 誠不得下矣。」因賜雜彩五十匹,絹二百段,曰:「愧公此意,宜善為思之。」大 定元年正月,季才言曰:「今月戊戌平旦,青氣如樓闕,見於國城之上,俄而變紫, 逆風西行。《氣經》云:『天不能無雲而雨,皇王不能無氣而立。』今王氣已見, 須即應之。二月日出卯入酉,居天之正位,謂之二八之門。日者,人君之象,人君 正位,宜用二月。其月十三日甲子,甲為六甲之始,子為十二辰之初,甲數九,子 數又九,九為天數。其日即是驚蟄,陽氣壯發之時。昔周武王以二月甲子定天下, 享年八百,漢高帝以二月甲午即帝位,享年四百,故知甲子、甲午為得天數。今二 月甲子,宜應天受命。」上從之。
kāi huáng yuán nián, shòu tōng zhí sàn qí cháng shì. gāo zǔ jiāng qiān dōu, yè yǔ gāo jiǒng sū wēi èr rén dìng yì, jì cái dàn ér zòu yuē: chén yǎng guān xuán xiàng, fǔ chá tú jì, guī zhào yǔn xí, bì yǒu qiān dōu. qiě yáo dōu píng yáng, shùn dōu jì tǔ, shì zhī dì wáng jū zhǐ, shì dài bù tóng. qiě hàn yíng cǐ chéng, jīng jīn jiāng bā bǎi suì, shuǐ jiē xián lǔ, bù shèn yí rén. yuàn bì xià xié tiān rén zhī xīn, wèi qiān xǐ zhī jì. gāo zǔ è rán, wèi jiǒng děng yuē: shì hé shén yě! suì fā zhào shī xíng, gòu juàn sān bǎi duàn, mǎ liǎng pǐ, jìn jué wèi gōng. wèi jì cái yuē: zhèn zì jīn yǐ hòu, xìn yǒu tiān dào yǐ. yú shì lìng jì cái yǔ qí zi zhì zhuàn chuí xiàng dì xíng děng zhì. shàng wèi jì cái yuē: tiān dì mì ào, tuī cè duō tú, zhí jiàn bù tóng, huò zhì chà chuǎn. zhèn bù yù wài rén gàn yù cǐ shì, gù shǐ gōng fù zǐ gòng wèi zhī yě. jí shū chéng zòu zhī, cì mǐ qiān dàn, juàn liù bǎi duàn. jiǔ nián, chū wèi jūn zhōu cì shǐ. cè shū shǐ jiàng, jiāng jiù fān, shí yì yǐ jì cái shù yì jīng tōng, yǒu zhào hái wěi jiù rèn. jì cái yǐ nián lǎo, pín biǎo qù zhí, měi jiàng yōu zhǐ bù xǔ. huì zhāng zhòu xuán lì xíng, jí yuán chōng yán rì yǐng zhǎng. shàng yǐ wèn jì cái, jì cái yīn yán chōng miù. shàng dà nù, yóu shì miǎn zhí, gěi bàn lù guī dì. suǒ yǒu xiáng yì, cháng shǐ rén jiù jiā fǎng yān. rén shòu sān nián zú, shí nián bā shí bā.
開皇元年,授通直散騎常侍。高祖將遷都,夜與高熲、蘇威二人定議,季才旦 而奏曰:「臣仰觀玄象,俯察圖記,龜兆允襲,必有遷都。且堯都平陽,舜都冀土, 是知帝王居止,世代不同。且漢營此城,經今將八百歲,水皆鹹鹵,不甚宜人。願 陛下協天人之心,為遷徙之計。」高祖愕然,謂熲等曰:「是何神也!」遂發詔施 行,購絹三百段,馬兩匹,進爵為公。謂季才曰:「朕自今已後,信有天道矣。」 於是令季才與其子質撰《垂象》、《地形》等志。上謂季才曰:「天地秘奧,推測 多途,執見不同,或致差舛。朕不欲外人干預此事,故使公父子共為之也。」及書 成奏之,賜米千石,絹六百段。九年,出為均州刺史。策書始降,將就籓,時議以 季才術藝精通,有詔還委舊任。季才以年老,頻表去職,每降優旨不許。會張胄玄 歷行,及袁充言日影長。上以問季才,季才因言充謬。上大怒,由是免職,給半祿 歸第。所有祥異,常使人就家訪焉。仁壽三年卒,時年八十八。
jì cái jú liàng kuān hóng, shù yè yōu bó, dǔ yú xìn yì, zhì hǎo bīn yóu. cháng jí rì liáng chén, yǔ láng yá wáng bāo péng chéng liú hé dōng péi zhèng jí zōng rén xìn děng, wèi wén jiǔ zhī huì. cì yǒu liú zhēn míng kè ràng liǔ biàn zhī tú, suī wèi hòu jìn, yì shēn yóu kuǎn. zhuàn líng tái mì yuàn yī bǎi èr shí juǎn, chuí xiàng zhì yī bǎi sì shí èr juǎn, dì xíng zhì bā shí qī juǎn, bìng xíng yú shì.
季才局量寬弘,術業優博,篤於信義,志好賓游。常吉日良辰,與琅琊王褒、 彭城劉、河東裴政及宗人信等,為文酒之會。次有劉臻、明克讓、柳抃之徒,雖 為後進,亦申游款。撰《靈台秘苑》一百二十卷,《垂象志》一百四十二卷,《地 形志》八十七卷,並行於世。
yǔ zhì, zì xíng xiū, shǎo ér míng mǐn, zǎo yǒu zhì shàng. bā suì sòng liáng shì zǔ xuán lǎn yán zhì děng shí fù, bài tóng zǐ láng. shì zhōu qí yáng wáng jì shì. kāi huáng yuán nián, chú fèng cháo qǐng, lì yān líng lìng, qiān lǒng zhōu sī mǎ. dà yè chū, shòu tài shǐ lìng. cāo lǚ zhēn què, lì yán zhōng gěng, měi yǒu zāi yì, bì zhǐ shì miàn chén. ér yáng dì xìng duō jì kè, qí wáng jiǎn yì bèi cāi xián. zhì zi jiǎn shí wèi qí wáng shǔ, dì wèi zhì yuē: rǔ bù néng yī xīn shì wǒ, nǎi shǐ ér shì qí wáng, hé xiàng bèi rú cǐ xié? zhì yuē: chén shì bì xià, zi shì qí wáng, shí shì yī xīn, bù gǎn yǒu èr. dì nù bù jiě, yóu shì chū wèi hé shuǐ lìng. bā nián, dì qīn fá liáo dōng, zhēng yì xíng zài suǒ. zhì lín yú yè jiàn, dì wèi zhì yuē: zhèn chéng xiān zhǐ, qīn shì gāo lì, dù qí tǔ dì rén mín, cái dāng wǒ yī jùn, qīng yǐ wèi kè bù? zhì duì yuē: yǐ chén guǎn kuī, fá zhī kě kè, qiè yǒu yú jiàn, bù yuàn bì xià qīn xíng. dì zuò sè yuē: zhèn jīn zǒng bīng zhì cǐ, qǐ kě wèi jiàn zéi ér zì tuì yě? zhì yòu yuē: bì xià ruò xíng, lǜ sǔn jūn wēi. chén yóu yuàn ān jià zhù cǐ, mìng xiāo jiāng yǒng shì zhǐ shòu guī mó, bèi dào jiān xíng, chū qí bù yì. shì yí zài sù, huǎn bì wú gōng. dì bù yuè yuē: rǔ jì nán xíng, kě zhù cǐ yě. jí shī hái, shòu tài shǐ lìng. jiǔ nián, fù zhēng gāo lì, yòu wèn zhì yuē: jīn duàn fù hé rú? duì yuē: chén shí yú mí, yóu zhí qián jiàn. bì xià ruò qīn dòng wàn chéng, mí fèi shí duō. dì nù yuē: wǒ zì xíng shàng bù néng kè, zhí qiǎn rén qù, qǐ yǒu chéng gōng yě! dì suì xíng. jì ér lǐ bù shàng shū yáng xuán gǎn jù lí yáng fǎn, bīng bù shì láng hú sī zhèng bēn gāo lì, dì dà jù, jù ér xī hái, wèi zhì yuē: qīng qián bù xǔ wǒ xíng, dāng wèi cǐ ěr. jīn zhě xuán gǎn qí chéng shì hū? zhì yuē: xuán gǎn dì shì suī lóng, dé wàng fēi sù, yīn bǎi xìng zhī láo kǔ, jì jiǎo xìng ér chéng gōng. jīn tiān xià yī jiā, wèi yì kě dòng. dì yuē: yíng huò rù dòu rú hé? duì yuē: dòu, chǔ zhī fēn, xuán gǎn zhī suǒ fēng yě. jīn huǒ sè shuāi xiè, zhōng bì wú chéng. shí nián, dì zì xī jīng jiāng wǎng dōng dōu, zhì jiàn yuē: bǐ suì fá liáo, mín shí láo bì, bì xià yí zhèn fǔ guān nèi, shǐ bǎi xìng bì lì guī nóng. sān wǔ nián jiān, lìng sì hǎi shǎo dé fēng shí, rán hòu xún shěng, yú shì wèi yí. bì xià sī zhī. dì bù yuè, zhì cí jí bù cóng. dì wén zhī, nù, qiǎn shǐ chí chuán, suǒ zhì yì xíng zài suǒ. zhì dōng dōu, zhào lìng xià yù, jìng sǐ yù zhōng.
瘐質,字行修,少而明敏,早有志尚。八歲誦梁世祖《玄覽》、《言志》等十 賦,拜童子郎。仕周齊煬王記室。開皇元年,除奉朝請,歷鄢陵令,遷隴州司馬。 大業初,授太史令。操履貞愨,立言忠鯁,每有災異,必指事面陳。而煬帝性多忌 刻,齊王暕亦被猜嫌。質子儉時為齊王屬,帝謂質曰:「汝不能一心事我,乃使兒 事齊王,何向背如此邪?」質曰:「臣事陛下,子事齊王,實是一心,不敢有二。」 帝怒不解,由是出為合水令。八年,帝親伐遼東,征詣行在所。至臨渝謁見,帝謂 質曰:「朕承先旨,親事高麗,度其土地人民,才當我一郡,卿以為克不?」質對 曰:「以臣管窺,伐之可克,切有愚見,不願陛下親行。」帝作色曰:「朕今總兵 至此,豈可未見賊而自退也?」質又曰:「陛下若行,慮損軍威。臣猶願安駕住此, 命驍將勇士指授規模,倍道兼行,出其不意。事宜在速,緩必無功。」帝不悅曰: 「汝既難行,可住此也。」及師還,授太史令。九年,復征高麗,又問質曰:「今 段復何如?」對曰:「臣實愚迷,猶執前見。陛下若親動萬乘,糜費實多。」帝怒 曰:「我自行尚不能克,直遣人去,豈有成功也!」帝遂行。既而禮部尚書楊玄感 據黎陽反,兵部侍郎斛斯政奔高麗,帝大懼,遽而西還,謂質曰:「卿前不許我行, 當為此耳。今者玄感其成事乎?」質曰:「玄感地勢雖隆,德望非素,因百姓之勞 苦,冀僥倖而成功。今天下一家,未易可動。」帝曰:「熒惑入斗如何?」對曰: 「斗,楚之分,玄感之所封也。今火色衰謝,終必無成。」十年,帝自西京將往東 都,質諫曰:「比歲伐遼,民實勞敝,陛下宜鎮撫關內,使百姓畢力歸農。三五年 間,令四海少得豐實,然後巡省,於事為宜。陛下思之。」帝不悅,質辭疾不從。 帝聞之,怒,遣使馳傳,鎖質詣行在所。至東都,詔令下獄,竟死獄中。
zi jiǎn, yì chuán fù yè, jiān yǒu xué shí. shì lì xiāng wǔ lìng yuán dé tài zǐ xué shì qí wáng shǔ. yì níng chū, wèi tài shǐ lìng, shí yǒu lú tài yì gěng xún, bìng yǐ xīng lì zhī míng.
子儉,亦傳父業,兼有學識。仕歷襄武令、元德太子學士、齊王屬。義寧初, 為太史令,時有盧太翼、耿詢,並以星曆知名。
lú tài yì, zì xié zhāo, hé jiān rén yě, běn xìng zhāng chóu shì. qī suì yì xué, rì sòng shù qiān yán, zhōu lǐ hào yuē shén tóng. jí zhǎng, xián jū wèi dào, bù qiú róng lì. bó zōng qún shū, yuán jí fú dào, jiē dé qí jīng wēi. yóu shàn zhàn hòu suàn lì zhī shù. yǐn yú bái lù shān, shù nián xǐ jū lín lǜ shān zhū yú jiàn. qǐng yè zhě zì yuǎn ér zhì, chū wú suǒ jù, hòu dàn qí fán, táo yú wǔ tái shān. dì duō yào wù, yǔ dì zǐ shù rén lú yú yán xià, xiāo rán jué shì, yǐ wèi shén xiān kě zhì. huáng tài zǐ yǒng wén ér zhào zhī, tài yì zhī tài zǐ bì bù wèi sì, wèi suǒ qīn yuē: wú jū bī ér lái, bù zhī suǒ shuì jià yě! jí tài zǐ fèi, zuò fǎ dāng sǐ, gāo zǔ xī qí cái ér bù hài, pèi wèi guān nú. jiǔ zhī, nǎi shì. qí hòu mù máng, yǐ shǒu mō shū ér zhī qí zì. rén shòu mò, gāo zǔ jiāng bì shǔ rén shòu gōng, tài yì gù jiàn bù nà, zhì yú zài sān. tài yì yuē: chén yú qǐ gǎn shì cí, dàn kǒng shì xíng luán yú bù fǎn. gāo zǔ dà nù, xì zhī zhǎng ān yù, qī hái ér zhǎn zhī. gāo zǔ zhì gōng qǐn jí, lín bēng, wèi huáng tài zǐ yuē: zhāng chóu yì, fēi cháng rén yě, qián hòu yán shì, wèi cháng bù zhōng. wú lái rì dào dāng bù fǎn, jīn guǒ zhì cǐ, ěr yí shì zhī. jí yáng dì jí wèi, hàn wáng liàng fǎn, dì yǐ wèn zhī. dá yuē: shàng jī xuán xiàng, xià cān rén shì, hé suǒ néng wèi? wèi jǐ, liàng guǒ bài. dì cháng cóng róng yán jí tiān xià shì zú, wèi tài yì yuē: qīng xìng zhāng chóu, sì yuè zhī zhòu, yǔ lú tóng yuán. yú shì cì xìng wèi lú shì. dà yè jiǔ nián, cóng jià zhì liáo dōng, tài yì yán yú dì yuē: lí yáng yǒu bīng qì. hòu shù rì ér xuán gǎn fǎn shū wén, dì shén yì zhī, shù jiā shǎng cì. tài yì suǒ yán tiān wén zhī shì, bù kě chēng shù, guān zhū mì mì, shì mò de wén. hòu shù zài, zú yú luò yáng.
盧太翼,字協昭,河間人也,本姓章仇氏。七歲詣學,日誦數千言,州里號曰 神童。及長,閒居味道,不求榮利。博綜群書,爰及佛道,皆得其精微。尤善占候 算曆之術。隱於白鹿山,數年徙居林慮山茱萸澗。請業者自遠而至,初無所拒,後 憚其煩,逃於五台山。地多藥物,與弟子數人廬於岩下,蕭然絕世,以為神仙可致。 皇太子勇聞而召之,太翼知太子必不為嗣,謂所親曰:「吾拘逼而來,不知所稅駕 也!」及太子廢,坐法當死,高祖惜其才而不害,配為官奴。久之,乃釋。其後目 盲,以手摸書而知其字。仁壽末,高祖將避暑仁壽宮,太翼固諫不納,至於再三。 太翼曰:「臣愚豈敢飾詞,但恐是行鑾輿不反。」高祖大怒,系之長安獄,期還而 斬之。高祖至宮寢疾,臨崩,謂皇太子曰:「章仇翼,非常人也,前後言事,未嘗 不中。吾來日道當不反,今果至此,爾宜釋之。」及煬帝即位,漢王諒反,帝以問 之。答曰:「上稽玄象,下參人事,何所能為?」未幾,諒果敗。帝常從容言及天 下氏族,謂太翼曰:「卿姓章仇,四岳之胄,與盧同源。」於是賜姓為盧氏。大業 九年,從駕至遼東,太翼言於帝曰:「黎陽有兵氣。」後數日而玄感反書聞,帝甚 異之,數加賞賜。太翼所言天文之事,不可稱數,關諸秘密,世莫得聞。後數載, 卒於洛陽。
gěng xún, zì dūn xìn, dān yáng rén yě. huá jī biàn gěi, jì qiǎo jué rén. chén hòu zhǔ zhī shì, yǐ kè cóng dōng héng zhōu cì shǐ wáng yǒng yú lǐng nán. yǒng zú, xún bù guī, suì yǔ zhū yuè xiāng jié, jiē dé qí huān xīn. huì jùn lǐ fǎn pàn, tuī xún wèi zhǔ. zhù guó wáng shì jī tǎo qín zhī, zuì dāng zhū. zì yán yǒu qiǎo sī, shì jī shì zhī, yǐ wèi jiā nú. jiǔ zhī, jiàn qí gù rén gāo zhì bǎo yǐ xuán xiàng zhí tài shǐ, xún cóng zhī shòu tiān wén suàn shù. xún chuàng yì zào hún tiān yí, bù jiǎ rén lì, yǐ shuǐ zhuǎn zhī, shī yú àn shì zhōng, shǐ zhì bǎo wài hòu tiān shí, hé rú fú qì. shì jī zhī ér zòu zhī, gāo zǔ pèi xún wèi guān nú, gěi shǐ tài shǐ jú. hòu cì shǔ wáng xiù, cóng wǎng yì zhōu, xiù shén xìn zhī. jí xiù fèi, fù dāng zhū, hé chóu yán yú gāo zǔ yuē: gěng xún zhī qiǎo, sī ruò yǒu shén, chén chéng wèi cháo tíng xī zhī. shàng yú shì tè yuán qí zuì. xún zuò mǎ shàng kè lòu, shì chēng qí miào. yáng dì jí wèi, jìn yī qì, dì shàn zhī, fàng wèi liáng mín. suì yú, shòu yòu shàng fāng shǔ jiān shì. qī nián, chē jià dōng zhēng, xún shàng shū yuē: liáo dōng bù kě tǎo, shī bì wú gōng. dì dà nù, mìng zuǒ yòu zhǎn zhī, hé chóu kǔ jiàn dé miǎn. jí píng rǎng zhī bài, dì yǐ xún yán wèi zhōng, yǐ xún shǒu tài shǐ chéng. yǔ wén huà jí shì nì zhī hòu, cóng zhì lí yáng, wèi qí qī yuē: jìn guān rén shì, yuǎn chá tiān wén, yǔ wén bì bài, lǐ shì dāng wáng, wú zhī suǒ guī yǐ. xún yù qù zhī, wèi huà jí suǒ shā. zhe niǎo qíng zhàn yī juàn, xíng yú shì.
耿詢,字敦信,丹陽人也。滑稽辯給,伎巧絕人。陳後主之世,以客從東衡州 刺史王勇於嶺南。勇卒,詢不歸,遂與諸越相結,皆得其歡心。會郡俚反叛,推詢 為主。柱國王世積討擒之,罪當誅。自言有巧思,世積釋之,以為家奴。久之,見 其故人高智寶以玄象直太史,詢從之受天文算術。詢創意造渾天儀,不假人力,以 水轉之,施於暗室中,使智寶外候天時,合如符契。世積知而奏之,高祖配詢為官 奴,給使太史局。後賜蜀王秀,從往益州,秀甚信之。及秀廢,復當誅,何稠言於 高祖曰:「耿詢之巧,思若有神,臣誠為朝廷惜之。」上於是特原其罪。詢作馬上 刻漏,世稱其妙。煬帝即位,進欹器,帝善之,放為良民。歲余,授右尚方署監事。 七年,車駕東征,詢上書曰:「遼東不可討,師必無功。」帝大怒,命左右斬之, 何稠苦諫得免。及平壤之敗,帝以詢言為中,以詢守太史丞。宇文化及弒逆之後, 從至黎陽,謂其妻曰:「近觀人事,遠察天文,宇文必敗,李氏當王,吾知所歸矣。」 詢欲去之,為化及所殺。著《鳥情占》一卷,行於世。
wéi dǐng
○韋鼎
wéi dǐng, zì chāo shèng, jīng zhào dù líng rén yě. gāo zǔ xuán, yǐn yú shāng shān, yīn ér guī sòng. zǔ ruì, liáng kāi fǔ yí tóng sān sī. fù zhèng, huáng mén shì láng. dǐng shǎo tōng tuō, bó shè jīng shǐ, míng yīn yáng nì cì, yóu shàn xiāng shù. shì liáng, qǐ jiā xiāng dōng wáng fǎ cáo cān jūn. zāo fù yōu, shuǐ jiāng bù rù kǒu zhě wǔ rì, āi huǐ guò lǐ, dài jiāng miè xìng. fú què, wèi shào líng wáng zhǔ bù. hóu jǐng zhī luàn, dǐng xiōng áng zú yú jīng chéng, dǐng fù shī chū, jì yú zhōng xìng sì. qiú guān wú suǒ de, dǐng āi fèn tòng kū, hū jiàn jiāng zhōng yǒu wù, liú zhì dǐng suǒ, dǐng qiè yì zhī. wǎng jiàn, nǎi xīn guān yě, yīn yǐ chōng liàn. yuán dì wén zhī, yǐ wèi jīng chéng suǒ gǎn. hóu jǐng píng, sī tú wáng sēng biàn yǐ wèi hù cáo shǔ, lì tài wèi yuàn dà sī mǎ cóng shì zhōng shū shì láng.
韋鼎,字超盛,京兆杜陵人也。高祖玄,隱於商山,因而歸宋。祖睿,梁開府 儀同三司。父正,黃門侍郎。鼎少通脫,博涉經史,明陰陽逆刺,尤善相術。仕梁, 起家湘東王法曹參軍。遭父憂,水漿不入口者五日,哀毀過禮,殆將滅性。服闋, 為邵陵王主簿。侯景之亂,鼎兄昂卒於京城,鼎負屍出,寄於中興寺。求棺無所得, 鼎哀憤慟哭,忽見江中有物,流至鼎所,鼎切異之。往見,乃新棺也,因以充殮。 元帝聞之,以為精誠所感。侯景平,司徒王僧辯以為戶曹屬,歷太尉掾、大司馬從 事、中書侍郎。
chén wǔ dì zài nán xú zhōu, dǐng wàng qì zhī qí dāng wáng, suì jì nú yān. yīn wèi chén wǔ dì yuē: míng nián yǒu dà chén zhū sǐ, hòu sì suì, liáng qí dài zhōng, tiān zhī lì shù dāng guī shùn hòu. xī zhōu miè yīn shì, fēng guī mǎn yú wǎn qiū, qí yì zi sūn yīn wèi chén shì. pū guān míng gōng tiān zòng shén wǔ, jì jué tǒng zhě, wú nǎi shì hū! wǔ dì yīn yǒu tú sēng biàn yì, wén qí yán, dà xǐ, yīn ér dìng cè. jí shòu chán, bài huáng mén shì láng, é qiān sī nóng qīng sī tú yòu zhǎng shǐ zhēn wēi jiāng jūn, lǐng ān yòu jìn ān wáng zhǎng shǐ xíng fǔ guó shì, zhuǎn tíng wèi qīng. tài jiàn zhōng, wèi pìn zhōu zhǔ shǐ, jiā sàn qí cháng shì. xún wèi mì shū jiān xuān yuǎn jiāng jūn, zhuǎn lín hǎi wáng zhǎng shǐ, xíng wú xìng jùn shì. rù wèi tài fǔ qīng. zhì dé chū, dǐng jǐn zhì huò tián zhái, yù jū sēng sì. yǒu rén dà jiàng qīng máo biāo wèn qí gù, dá yuē: jiāng dōng wáng qì jǐn yú cǐ yǐ. wú yǔ ěr dāng zàng zhǎng ān. qī yùn jiāng jí, gù pò chǎn ěr.
陳武帝在南徐州,鼎望氣知其當王,遂寄孥焉。因謂陳武帝曰:「明年有大臣 誅死,後四歲,梁其代終,天之歷數當歸舜後。昔周滅殷氏,封媯滿於宛丘,其裔 子孫因為陳氏。仆觀明公天縱神武,繼絕統者,無乃是乎!」武帝陰有圖僧辯意, 聞其言,大喜,因而定策。及受禪,拜黃門侍郎,俄遷司農卿、司徒右長史、貞威 將軍,領安右晉安王長史、行府國事,轉廷尉卿。太建中,為聘周主使,加散騎常 侍。尋為秘書監、宣遠將軍,轉臨海王長史,行吳興郡事。入為太府卿。至德初, 鼎盡質貨田宅,寓居僧寺。友人大匠卿毛彪問其故,答曰:「江東王氣盡於此矣。 吾與爾當葬長安。期運將及,故破產耳。」
chū, dǐng zhī pìn zhōu yě, cháng yǔ gāo zǔ xiāng yù, dǐng wèi gāo zǔ yuē: guān gōng róng mào, gù fēi cháng rén, ér shén jiān shēn yuǎn, yì fēi qún xián suǒ dǎi yě. bù jiǔ bì dà guì, guì zé tiān xià yī jiā, suì yī zhōu tiān, lǎo fū dāng wěi zhì. gōng xiāng bù kě yán, yuàn shēn zì ài. jí chén píng, shàng chí zhào zhī, shòu shàng yí tóng sān sī, dài yù shén hòu. shàng měi yǔ gōng wáng yàn shǎng, dǐng héng yù yān. gāo zǔ cháng cóng róng wèi zhī yuē: wéi shì kāng yǔ gōng xiāng qù yuǎn jìn? dǐng duì yuē: chén zōng zú fēn pài, nán běi gū jué, zì shēng yǐ lái, wèi cháng fǎng wèn. dì yuē: gōng bǎi shì qīng zú, hé dé ěr yě. nǎi mìng guān gěi jiǔ yáo, qiǎn shì kāng yǔ dǐng hái dù líng, lè yǐn shí yú rì. dǐng nǎi kǎo xiào zhāo mù, zì chǔ tài fù mèng yǐ xià èr shí yú shì, zuò wéi shì pǔ qī juǎn. shí lán líng gōng zhǔ guǎ, shàng wèi zhī qiú fū, xuǎn qīn wèi liǔ shù jí xiāo chàng děng yǐ shì yú dǐng. dǐng yuē: chàng dāng fēng hóu, ér wú guì qī zhī xiāng, shù yì tōng xiǎn, ér shǒu wèi bù zhōng. shàng yuē: wèi yóu wǒ ěr. suì yǐ zhǔ jiàng shù. shàng yòu wèn dǐng: zhū ér shuí dé sì? dá yuē: zhì zūn huáng hòu suǒ zuì ài zhě, jí dāng yǔ zhī, fēi chén gǎn yù zhī yě. shàng xiào yuē: bù kěn xiǎn yán hū?
初,鼎之聘周也,嘗與高祖相遇,鼎謂高祖曰:「觀公容貌,故非常人,而神 監深遠,亦非群賢所逮也。不久必大貴,貴則天下一家,歲一周天,老夫當委質。 公相不可言,願深自愛。」及陳平,上馳召之,授上儀同三司,待遇甚厚。上每與 公王宴賞,鼎恆預焉。高祖嘗從容謂之曰:「韋世康與公相去遠近?」鼎對曰: 「臣宗族分派,南北孤絕,自生以來,未嘗訪問。」帝曰:「公百世卿族,何得爾 也。」乃命官給酒肴,遣世康與鼎還杜陵,樂飲十餘日。鼎乃考校昭穆,自楚太傅 孟以下二十餘世,作《韋氏譜》七卷。時蘭陵公主寡,上為之求夫,選親衛柳述及 蕭瑒等以示於鼎。鼎曰:「瑒當封侯,而無貴妻之相,述亦通顯,而守位不終。」 上曰:「位由我耳。」遂以主降述。上又問鼎:「諸兒誰得嗣?」答曰:「至尊、 皇后所最愛者,即當與之,非臣敢預知也。」上笑曰:「不肯顯言乎?」
kāi huáng shí èr nián, chú guāng zhōu cì shǐ, yǐ rén yì jiào dǎo, wù hóng qīng jìng. zhōu zhōng yǒu tǔ háo, wài xiū biān fú, ér nèi xíng bù guǐ, cháng wèi jié dào. dǐng yú dōu huì shí wèi zhī yuē: qīng shì hǎo rén, nà hū zuò zéi? yīn tiáo qí tú dǎng móu yì dòu liú, qí rén jīng jù, jí zì shǒu fú. yòu yǒu rén kè yóu, tōng zhǔ jiā zhī qiè, jí qí hái qù, qiè dào zhēn wù, yú yè wáng, xún yú cǎo zhōng wèi rén suǒ shā. zhǔ jiā zhī kè yǔ qiè tōng, yīn gào kè shā zhī. xiàn sī jū wèn, jù dé jiān zhuàng, yīn duàn kè sǐ. yù chéng, shàng yú dǐng, dǐng lǎn zhī yuē: cǐ kè shí jiān, ér shā fēi yě. nǎi mǒu sì sēng jiǎn qiè dào wù, lìng nú shā zhī, zāng zài mǒu chù. jí fàng cǐ kè, qiǎn yǎn sēng, bìng huò zāng wù. zì shì bù nèi sù rán bù yán, xián chēng qí yǒu shén, dào wú shí yí. xún zhuī rù jīng, yǐ nián lǎo duō bìng, lěi jiā yōu cì. qǐng zhī, zú, nián qī shí jiǔ.
開皇十二年,除光州刺史,以仁義教導,務弘清靜。州中有土豪,外修邊幅, 而內行不軌,常為劫盜。鼎於都會時謂之曰:「卿是好人,那忽作賊?」因條其徒 黨謀議逗留,其人驚懼,即自首伏。又有人客游,通主家之妾,及其還去,妾盜珍 物,於夜亡,尋於草中為人所殺。主家知客與妾通,因告客殺之。縣司鞫問,具得 奸狀,因斷客死。獄成,上於鼎,鼎覽之曰:「此客實奸,而殺非也。乃某寺僧詃 妾盜物,令奴殺之,贓在某處。」即放此客,遣掩僧,並獲贓物。自是部內肅然不 言,咸稱其有神,道無拾遺。尋追入京,以年老多病,累加優賜。頃之,卒,年七 十九。
lái hé
○來和
lái hé, zì hóng shùn, jīng zhào zhǎng ān rén yě. shǎo hǎo xiāng shù, suǒ yán duō yàn. dà zhǒng zǎi yǔ wén hù yǐn zhī zuǒ yòu, yóu shì chū rù gōng qīng zhī mén. chū wèi xià guān fǔ xià shì, lèi qiān shǎo bo shàng shì, gòu jué ān dìng xiāng nán. qiān jī bó xià dà fū, jìn fēng huán shuǐ xiàn nán. gāo zǔ wēi shí, lái yì hé xiāng, hé dài rén qù, wèi gāo zǔ yuē: gōng dāng wáng yǒu sì hǎi. jí wèi chéng xiàng, bài yí tóng, jì shòu chán, jìn jué wèi zi. kāi huáng mò, hé shàng biǎo zì chén yuē:
來和,字弘順,京兆長安人也。少好相術,所言多驗。大冢宰宇文護引之左右, 由是出入公卿之門。初為夏官府下士,累遷少卜上士,購爵安定鄉男。遷畿伯下大 夫,進封洹水縣男。高祖微時,來詣和相,和待人去,謂高祖曰:「公當王有四海。」 及為丞相,拜儀同,既受禪,進爵為子。開皇末,和上表自陳曰:
chén zǎo fèng lóng yán, zì zhōu dài tiān hé sān nián yǐ lái, shù méng bì xià gù wèn, dāng shí jù yán zhì zūn yīng tú shòu mìng, guāng zhái qū yǔ. cǐ nǎi tiān shòu, fēi yóu rén shì suǒ jí. chén wú láo xiào, zuò zhì wǔ pǐn, èr shí yú nián. chén shì hé rén, gǎn bù cán jù! yú chén bù rèn qū qū zhī zhì, jǐn lù bì xià lóng qián zhī shí, chén yǒu suǒ yán yī de, shū zhī mì fǔ, sǐ wú suǒ hèn. xī bì xià zài zhōu, cháng yǔ yǒng fù gōng dòu róng dìng yǔ chén yuē: wǒ wén yǒu xíng shēng, jí shí qí rén. chén dāng shí jí yán gōng yǎn rú shǔ xīng, wú suǒ bù zhào, dāng wáng yǒu tiān xià, yuàn rěn zhū shā. jiàn dé sì nián wǔ yuè, zhōu wǔ dì zài yún yáng gōng, wèi chén yuē: zhū gōng jiē rǔ suǒ shí, suí gōng xiāng lù hé rú? chén bào wǔ dì yuē: suí gōng zhǐ shì shǒu jié rén, kě zhèn yī fāng. ruò wèi jiāng lǐng, chén wú bù pò. chén jí yú gōng dōng nán zòu wén. bì xià wèi chén, cǐ yǔ bù wàng. míng nián, wū wán guǐ yán yú wǔ dì yuē: suí gōng fēi rén chén. dì xún yǐ wèn chén, chén zhī dì yǒu yí, chén guǐ bào yuē: shì jié chén, gèng wú yì xiāng. yú shí wáng yì liáng yàn guāng děng zhī chén cǐ yǔ. dà xiàng èr nián wǔ yuè, zhì zūn cóng yǒng xiàng dōng mén rù, chén zài yǒng xiàng mén dōng, běi miàn lì, bì xià wèn chén yuē: wǒ wú zāi zhàng bù? chén zòu bì xià yuē: gōng gǔ fǎ qì sè xiàng yīng, tiān mìng yǐ yǒu fù shǔ. wèi jǐ, suì zǒng bǎi kuí.
臣早奉龍顏,自周代天和三年已來,數蒙陛下顧問,當時具言至尊膺圖受命, 光宅區宇。此乃天授,非由人事所及。臣無勞效,坐致五品,二十餘年。臣是何人, 敢不慚懼!愚臣不任區區之至,謹錄陛下龍潛之時,臣有所言一得,書之秘府,死 無所恨。昔陛下在周,嘗與永富公竇榮定語臣曰:「我聞有行聲,即識其人。」臣 當時即言公眼如曙星,無所不照,當王有天下,願忍誅殺。建德四年五月,周武帝 在雲陽宮,謂臣曰:「諸公皆汝所識,隋公相祿何如?」臣報武帝曰:「隋公止是 守節人,可鎮一方。若為將領,陳無不破。」臣即於宮東南奏聞。陛下謂臣,此語 不忘。明年,烏丸軌言於武帝曰:「隋公非人臣。」帝尋以問臣,臣知帝有疑,臣 詭報曰:「是節臣,更無異相。」於時王誼、梁彥光等知臣此語。大象二年五月, 至尊從永巷東門入,臣在永巷門東,北面立,陛下問臣曰:「我無災障不?」臣奏 陛下曰:「公骨法氣色相應,天命已有付屬。」未幾,遂總百揆。
shàng lǎn zhī dà yuè, jìn wèi kāi fǔ, gòu wù wǔ bǎi duàn, mǐ sān bǎi shí, dì shí qǐng.
上覽之大悅,進位開府,購物五百段,米三百石,地十頃。
hé tóng jùn hán zé, cháng yì hé xiāng, hé wèi zhī yuē: hòu sì wǔ dāng dé dà guān. rén chū bù zhī suǒ wèi. zé zhì kāi huáng shí wǔ nián wǔ yuè ér zhōng, rén wèn qí gù, hé yuē: shí wǔ nián wèi sān wǔ, jiā yǐ wǔ yuè wèi sì wǔ. dà guān, guǒ yě. hé yán duō cǐ lèi. zhe xiāng jīng sì shí juǎn.
和同郡韓則,嘗詣和相,和謂之曰:「後四五當得大官。」人初不知所謂。則 至開皇十五年五月而終,人問其故,和曰:「十五年為三五,加以五月為四五。大 官,槨也。」和言多此類。著《相經》四十卷。
dào shì zhāng bīn jiāo zi shùn yàn mén rén dǒng zi huá, cǐ sān rén, dāng gāo zǔ lóng qián shí, bìng sī wèi gāo zǔ yuē: gōng dāng wèi tiān zǐ, shàn zì ài. jí jiàn zuò, yǐ bīn wèi huá zhōu cì shǐ, zi shùn wèi kāi fǔ, zi huá wèi shàng yí tóng.
道士張賓、焦子順、雁門人董子華,此三人,當高祖龍潛時,並私謂高祖曰: 「公當為天子,善自愛。」及踐阼,以賓為華州刺史,子順為開府,子華為上儀同。
xiāo jí yáng bó chǒu lín xiào gōng liú yòu
蕭吉楊伯丑 臨孝恭 劉祐
xiāo jí, zì wén xiū, liáng wǔ dì xiōng zhǎng shā xuān wǔ wáng yì zhī sūn yě. bó xué duō tōng, yóu jīng yīn yáng suàn shù. jiāng líng xiàn, suì guī yú zhōu, wèi yí tóng. xuān dì shí, jí yǐ cháo zhèng rì luàn, shàng shū qiè jiàn. dì bù nà. jí suí shòu chán, jìn shàng yí tóng, yǐ běn guān tài cháng kǎo dìng gǔ jīn yīn yáng shū. jí xìng gū qiào, bù yǔ gōng qīng xiàng chén fú, yòu yǔ yáng sù bù xié, yóu shì bìn luò yú shì, yù yù bù dé zhì. jiàn shàng hǎo zhēng xiáng zhī shuō, yù gān méi zì jìn, suì jiǎo qí jī wèi yuè mèi yān. kāi huáng shí sì nián shàng shū yuē: jīn nián suì zài jiǎ yín, shí yī yuè shuò dàn, yǐ xīn yǒu wèi dōng zhì. lái nián yǐ mǎo, zhēng yuè shuò dàn, yǐ gēng shēn wèi yuán rì, dōng zhì zhī rì, jí zài shuò dàn. lè zhī tú zhēng yún: tiān yuán shí yī yuè shuò dàn dōng zhì, shèng wáng shòu xiǎng zuò. jīn shèng zhǔ zài wèi, jū tiān yuán zhī shǒu, ér shuò dàn dōng zhì, cǐ qìng yī yě. xīn yǒu zhī rì, jí shì zhì zūn běn mìng, xīn dé zài bǐng, cǐ shí yī yuè jiàn bǐng zǐ. yǒu dé zài yín, zhēng yuè jiàn yín wèi běn mìng, yǔ yuè dé hé, ér jū yuán shuò zhī shǒu, cǐ qìng èr yě. gēng shēn zhī rì, jí shì xíng nián, yǐ dé zài gēng, mǎo dé zài shēn, lái nián yǐ mǎo, shì xíng nián yǔ suì hé dé, ér zài yuán dàn zhī cháo, cǐ qìng sān yě. yīn yáng shū yún: nián mìng yǔ suì yuè hé dé zhě, bì yǒu fú qìng. hóng fàn chuán yún: suì zhī cháo, yuè zhī cháo, rì zhī cháo, zhǔ wáng zhě. jīng shū bìng wèi sān zhǎng yīng zhī zhě, yán nián fú jí. kuàng nǎi jiǎ yín bù shǒu, shí yī yuè yáng zhī shǐ, shuò dàn dōng zhì, shì shèng wáng shàng yuán. zhēng yuè shì zhèng yáng zhī yuè, suì zhī shǒu, yuè zhī xiān. shuò dàn shì suì zhī yuán, yuè zhī cháo, rì zhī xiān, jiā chén zhī huì. ér běn mìng wèi jiǔ yuán zhī xiān, xíng nián wèi sān zhǎng zhī shǒu, bìng yǔ suì yuè hé dé. suǒ yǐ líng bǎo jīng yún: jiǎo yīn lóng jīng, qí zuò rì qiáng. lái suì nián mìng nà yīn jù jiǎo, lì zhī yǔ jīng, rú hé fú qì. yòu jiǎ yín yǐ mǎo, tiān dì hé yě, jiǎ yín zhī nián, yǐ xīn yǒu dōng zhì, lái nián yǐ mǎo, yǐ jiǎ zǐ xià zhì. dōng zhì yáng shǐ, jiāo tiān zhī rì, jí shì zhì zūn běn mìng, cǐ qìng sì yě. xià zhì yīn shǐ, sì dì zhī chén, jí shì huáng hòu běn mìng, cǐ qìng wǔ yě. zhì zūn dé bìng gān zhī fù yù, huáng hòu rén tóng dì zhī zài yǎng, suǒ yǐ èr yí yuán qì, bìng huì běn chén. shàng lǎn zhī dà yuè, cì wù wǔ bǎi duàn.
蕭吉,字文休,梁武帝兄長沙宣武王懿之孫也。博學多通,尤精陰陽算術。江 陵陷,遂歸於周,為儀同。宣帝時,吉以朝政日亂,上書切諫。帝不納。及隋受禪, 進上儀同,以本官太常考定古今陰陽書。吉性孤峭,不與公卿相沉浮,又與楊素不 協,由是擯落於世,鬱郁不得志。見上好徵祥之說,欲乾沒自進,遂矯其跡為悅媚 焉。開皇十四年上書曰:「今年歲在甲寅,十一月朔旦,以辛酉為冬至。來年乙卯, 正月朔旦,以庚申為元日,冬至之日,即在朔旦。《樂汁圖徵》云:『天元十一月 朔旦冬至,聖王受享祚。』今聖主在位,居天元之首,而朔旦冬至,此慶一也。辛 酉之日,即是至尊本命,辛德在丙,此十一月建丙子。酉德在寅,正月建寅為本命, 與月德合,而居元朔之首,此慶二也。庚申之日,即是行年,乙德在庚,卯德在申, 來年乙卯,是行年與歲合德,而在元旦之朝,此慶三也。《陰陽書》云:『年命與 歲月合德者,必有福慶。』《洪範傳》云:『歲之朝,月之朝,日之朝,主王者。』 經書並謂三長應之者,延年福吉。況乃甲寅部首,十一月陽之始,朔旦冬至,是聖 王上元。正月是正陽之月,歲之首,月之先。朔旦是歲之元,月之朝,日之先,嘉 辰之會。而本命為九元之先,行年為三長之首,並與歲月合德。所以《靈寶經》云: 『角音龍精,其祚日強。』來歲年命納音俱角,歷之與經,如合符契。又甲寅、乙 卯,天地合也,甲寅之年,以辛酉冬至,來年乙卯,以甲子夏至。冬至陽始,郊天 之日,即是至尊本命,此慶四也。夏至陰始,祀地之辰,即是皇后本命,此慶五也。 至尊德並乾之覆育,皇后仁同地之載養,所以二儀元氣,並會本辰。」上覽之大悅, 賜物五百段。
fáng líng wáng shí wèi tài zǐ, yán dōng gōng duō guǐ chán, shǔ yāo shù jiàn. shàng lìng jí yì dōng gōng, ráng xié qì. yú xuān cí diàn shè shén zuò, yǒu huí fēng cóng gěn dì guǐ mén lái, sǎo tài zǐ zuò. jí yǐ táo tāng wěi huǒ qū zhú zhī, fēng chū gōng mén ér zhǐ. yòu xiè tǔ, yú wèi dì shè tán, wèi sì mén, zhì wǔ dì zuò. yú shí zhì hán, yǒu huī má cóng xī nán lái, rù rén mén, shēng chì dì zuò, hái cóng rén mén ér chū. xíng shù bù, hū rán bù jiàn. shàng dà yì zhī, shǎng cì yōu qià. yòu shàng yán tài zǐ dāng bù ān wèi, shí shàng yīn yù fèi lì, dé qí yán shì zhī. yóu cǐ měi bèi gù wèn.
房陵王時為太子,言東宮多鬼巉,鼠妖數見。上令吉詣東宮,禳邪氣。於宣慈 殿設神坐,有迴風從艮地鬼門來,掃太子坐。吉以桃湯葦火驅逐之,風出宮門而止。 又謝土,於未地設壇,為四門,置五帝坐。於時至寒,有楎蟆從西南來,入人門, 升赤帝坐,還從人門而出。行數步,忽然不見。上大異之,賞賜優洽。又上言太子 當不安位,時上陰欲廢立,得其言是之。由此每被顧問。
jí xiàn huáng hòu bēng, shàng lìng jí bo zé zàng suǒ, jí lì shì shān yuán, zhì yī chù, yún bo nián èr qiān, bo shì èr bǎi, jù tú ér zòu zhī. shàng yuē: jí xiōng yóu rén, bù zài yú dì. gāo wěi fù zàng, qǐ bù bo hū? guó xún miè wáng. zhèng rú wǒ jiā mù tián, ruò yún bù jí, zhèn bù dāng wèi tiān zǐ ruò yún bù xiōng, wǒ dì bù dāng zhàn méi. rán jìng cóng jí yán. jí biǎo yuē: qù yuè shí liù rì, huáng hòu shān líng xī běi, jī wèi míng qián, yǒu hēi yún fāng yuán wǔ liù bǎi bù, cóng dì shǔ tiān. dōng nán yòu yǒu jīng qí chē mǎ zhàng mù, bù mǎn qī bā lǐ, bìng yǒu rén wǎng lái jiǎn xiào, bù wǔ shén zhěng, rì chū nǎi miè, tóng jiàn zhě shí yú rén. jǐn àn zàng shū yún: qì wáng yǔ xìng xiāng shēng, dà jí. jīn hēi qì dāng dōng wáng, yǔ xìng xiāng shēng, shì dà jí lì, zi sūn wú jiāng zhī hòu yě. shàng dà yuè. qí hòu shàng jiāng qīn lín fā bìn, jí fù zòu shàng yuē: zhì zūn běn mìng xīn yǒu, jīn suì dòu kuí jí tiān gāng, lín mǎo yǒu, jǐn àn yīn yáng shū, bù dé lín sàng. shàng bù nà. tuì ér gào zú rén xiāo píng zhòng yuē: huáng tài zǐ qiǎn yǔ wén zuǒ lǜ shēn xiè yú yún: gōng qián chēng wǒ dāng wèi tài zi, jìng yǒu qí yàn, zhōng bù wàng yě. jīn bo shān líng, wù lìng wǒ zǎo lì. wǒ lì zhī hòu, dāng yǐ fù guì xiāng bào. wú jì zhī yuē: hòu sì zài, tài zǐ yù tiān xià. jīn shān líng qì yīng, shàng yòu lín sàng, zhào yì jiàn yǐ. qiě tài zǐ dé zhèng, suí qí wáng hū! dāng yǒu zhēn rén chū zhì zhī yǐ. wú qián dài yún bo nián èr qiān zhě, shì sān shí zì yě bo shì èr bǎi zhě, qǔ sān shí èr yùn yě. wú yán xìn yǐ, rǔ qí zhì zhī.
及獻皇后崩,上令吉卜擇葬所,吉歷筮山原,至一處,雲「卜年二千,卜世二 百」,具圖而奏之。上曰:「吉凶由人,不在於地。高緯父葬,豈不卜乎?國尋滅 亡。正如我家墓田,若雲不吉,朕不當為天子;若雲不凶,我弟不當戰沒。」然竟 從吉言。吉表曰:「去月十六日,皇后山陵西北,雞未鳴前,有黑雲方圓五六百步, 從地屬天。東南又有旌旗車馬帳幕,布滿七八里,並有人往來檢校,部伍甚整,日 出乃滅,同見者十餘人。謹案《葬書》云:『氣王與姓相生,大吉。』今黑氣當冬 王,與姓相生,是大吉利,子孫無疆之候也。」上大悅。其後上將親臨發殯,吉復 奏上曰:「至尊本命辛酉,今歲斗魁及天岡,臨卯酉,謹按《陰陽書》,不得臨喪。」 上不納。退而告族人蕭平仲曰:「皇太子遣宇文左率深謝余云:『公前稱我當為太 子,竟有其驗,終不忘也。今卜山陵,務令我早立。我立之後,當以富貴相報。』 吾記之曰:『後四載,太子御天下。』今山陵氣應,上又臨喪,兆益見矣。且太子 得政,隋其亡乎!當有真人出治之矣。吾前紿雲卜年二千者,是三十字也;卜世二 百者,取三十二運也。吾言信矣,汝其志之。」
jí yáng dì sì wèi, bài tài fǔ shǎo qīng, jiā wèi kāi fǔ. cháng xíng jīng huá yīn, jiàn yáng sù zhǒng shàng yǒu bái qì shǔ tiān, mì yán yú dì. dì wèn qí gù, jí yuē: qí hòu sù jiā dāng yǒu bīng huò, miè mén zhī xiàng. gǎi zàng zhě, shù kě miǎn hū! dì hòu cóng róng wèi yáng xuán gǎn yuē: gōng jiā yí zǎo gǎi zàng. xuán gǎn yì wēi zhī qí gù, yǐ wèi jí xiáng, tuō yǐ liáo dōng wèi miè, bù huáng sī mén zhī shì. wèi jǐ ér xuán gǎn yǐ fǎn zú miè, dì mí xìn zhī. hòu suì yú, zú guān. zhe jīn hǎi sān shí juǎn, xiāng jīng yào lù yī juàn, zhái jīng bā juǎn, zàng jīng liù juǎn, lè pǔ èr shí juǎn jí dì wáng yǎng shēng fāng èr juǎn, xiāng shǒu bǎn yào jué yī juàn, tài yī lì chéng yī juàn, bìng xíng yú shì.
及煬帝嗣位,拜太府少卿,加位開府。嘗行經華陰,見楊素冢上有白氣屬天, 密言於帝。帝問其故,吉曰:「其候素家當有兵禍,滅門之象。改葬者,庶可免乎!』 帝後從容謂楊玄感曰:「公家宜早改葬。」玄感亦微知其故,以為吉祥,托以遼東 未滅,不遑私門之事。未幾而玄感以反族滅,帝彌信之。後歲余,卒官。著《金海》 三十卷,《相經要錄》一卷,《宅經》八卷,《葬經》六卷,《樂譜》二十卷及 《帝王養生方》二卷,《相手版要決》一卷,《太一立成》一卷,並行於世。
shí yǒu yáng bó chǒu, lín xiào gōng liú yòu, jù yǐ yīn yáng shù shù zhī míng.
時有楊伯丑,臨孝恭、劉祐,俱以陰陽術數知名。
yáng bó chǒu, féng yì wǔ xiāng rén yě. hǎo dú yì, yǐn yú huá shān. kāi huáng chū, bèi zhēng rù cháo, jiàn gōng qīng bù wèi lǐ, wú guì jiàn jiē rǔ zhī. rén bù néng cè yě. gāo zǔ zhào yǔ yǔ, jìng wú suǒ dá. shàng cì zhī yī fú, zhì cháo táng, shě zhī ér qù. yú shì bèi fà yáng kuáng, yóu háng shì lǐ, xíng tǐ gòu huì, wèi cháng zhì mù. cháng yǒu zhāng yǒng lè zhě, mài bo jīng shī, bó chǒu měi cóng zhī yóu. yǒng lè wèi guà yǒu bù néng jué zhě, bó chǒu zhé wèi fēn xī yáo xiàng, xún yōu rù wēi. yǒng lè jiē fú, zì yǐ wèi fēi suǒ jí yě. bó chǒu yì kāi sì mài bo. yǒu rén cháng shī zi, jiù bó chǒu shì zhě. guà chéng, bó chǒu yuē: rǔ zi zài huái yuǎn fāng nán mén dào dōng běi bì shàng, yǒu qīng qún nǚ zǐ bào zhī, kě wǎng qǔ yě. rú yán guǒ dé. huò zhě yǒu jīn shù liǎng, fū qī gòng cáng zhī, yú hòu shī jīn, qí fū yì qī yǒu yì zhì, jiāng zhú zhī. qí qī chēng yuān, yǐ yì bó chǒu, wèi shì zhī yuē: jīn zài yǐ. xī hū qí jiā rén, zhǐ yī rén yuē: kě qǔ jīn lái! qí rén nǎn rán, yīng shēng ér qǔ zhī. dào shì wéi zhī cháng yì bó chǒu wèn jí xiōng, bó chǒu yuē: rǔ wù dōng běi xíng, bì bù dé yǐ, dāng zǎo hái. bù rán zhě, yáng sù zhǎn rǔ tóu. wèi jǐ, shàng lìng zhī cháng shì hàn wáng liàng. é ér shàng bēng, liàng jǔ bīng fǎn, zhī cháng táo guī jīng shī. zhī cháng xiān yǔ yáng sù yǒu xì, jí sù píng bīng zhōu, xiān fǎng zhī cháng, jiāng zhǎn zhī, lài cǐ huò miǎn. yòu rén yǒu shī mǎ, lái yì bó chǒu bo zhě. shí bó chǒu wèi huáng tài zǐ suǒ zhào, zài tú yù zhī, lì wèi zuò guà, guà chéng, yuē: wǒ bù huáng wèi qīng zhàn zhī, qīng qiě xiàng xī shì dōng bì mén nán dì sān diàn, wèi wǒ mǎi yú zuò kuài, dāng dé mǎ yǐ. qí rén rú cǐ yán, xū yú, yǒu yī rén qiān suǒ shī mǎ ér zhì, suì qín zhī. yá zhōu cháng xiàn jìng cùn zhū, qí shǐ zhě yīn yì zhī, shàng xīn yí yān, zhào bó chǒu lìng shì. bó chǒu yuē: yǒu wù chū zì shuǐ zhōng, zhì yuán ér sè guāng, shì dà zhū yě. jīn wèi rén suǒ yǐn. jù yán yǐn zhě xìng míng róng zhuàng. shàng rú yán bù zé zhī, guǒ dé běn zhū. shàng qí zhī, cì bó èr shí pǐ. guó zi jì jiǔ hé tuǒ cháng yì zhī lùn yì, wén tuǒ zhī yán, shū rán ér xiào yuē: hé yòng zhèng xuán wáng bì zhī yán hū! jiǔ zhī, wēi yǒu biàn dá, suǒ shuō cí yì, jiē yì xiān rú zhī zhǐ, ér sī lǐ xuán miào, gù lùn zhě yǐ wèi tiān rán dú dé, fēi cháng rén suǒ jí yě. jìng yǐ shòu zhōng.
楊伯丑,馮翊武鄉人也。好讀《易》,隱於華山。開皇初,被徵入朝,見公卿 不為禮,無貴賤皆汝之。人不能測也。高祖召與語,竟無所答。上賜之衣服,至朝 堂,舍之而去。於是被髮陽狂,遊行市里,形體垢穢,未嘗櫛沐。嘗有張永樂者, 賣卜京師,伯丑每從之游。永樂為卦有不能決者,伯丑輒為分析爻象,尋幽入微。 永樂嗟服,自以為非所及也。伯丑亦開肆賣卜。有人嘗失子,就伯丑筮者。卦成, 伯丑曰:「汝子在懷遠坊南門道東北壁上,有青裙女子抱之,可往取也。」如言果 得。或者有金數兩,夫妻共藏之,於後失金,其夫意妻有異志,將逐之。其妻稱冤, 以詣伯丑,為筮之曰:「金在矣。」悉呼其家人,指一人曰:「可取金來!」其人 赧然,應聲而取之。道士韋知常詣伯丑問吉凶,伯丑曰:「汝勿東北行,必不得已, 當早還。不然者,楊素斬汝頭。」未幾,上令知常事漢王諒。俄而上崩,諒舉兵反, 知常逃歸京師。知常先與楊素有隙,及素平并州,先訪知常,將斬之,賴此獲免。 又人有失馬,來詣伯丑卜者。時伯丑為皇太子所召,在途遇之,立為作卦,卦成, 曰:「我不遑為卿占之,卿且向西市東壁門南第三店,為我買魚作膾,當得馬矣。」 其人如此言,須臾,有一人牽所失馬而至,遂擒之。崖州嘗獻徑寸珠,其使者陰易 之,上心疑焉,召伯丑令筮。伯丑曰:「有物出自水中,質圓而色光,是大珠也。 今為人所隱。」具言隱者姓名容狀。上如言簿責之,果得本珠。上奇之,賜帛二十 匹。國子祭酒何妥嘗詣之論《易》,聞妥之言,倏然而笑曰:「何用鄭玄、王弼之 言乎!」久之,微有辨答,所說辭義,皆異先儒之旨,而思理玄妙,故論者以為天 然獨得,非常人所及也。竟以壽終。
lín xiào gōng, jīng zhào rén yě. míng tiān wén suàn shù, gāo zǔ shén qīn yù zhī. měi yán zāi xiáng zhī shì, wèi cháng bù zhōng, shàng yīn lìng kǎo dìng yīn yáng. guān zhì shàng yí tóng. zhe yī qì tú sān juǎn, dì dòng tóng yí jīng yī juàn, jiǔ gōng wǔ mù yī juàn, dùn jiǎ yuè lìng shí juǎn, yuán chén jīng shí juǎn, yuán chén è yī bǎi jiǔ juǎn, bǎi guài shū shí bā juǎn, lù mìng shū èr shí juǎn, jiǔ gōng guī jīng yī bǎi yī shí juǎn, tài yī shì jīng sān shí juǎn, kǒng zǐ mǎ tóu yì bo shū yī juàn, bìng xíng yú shì.
臨孝恭,京兆人也。明天文算術,高祖甚親遇之。每言災祥之事,未嘗不中, 上因令考定陰陽。官至上儀同。著《欹器圖》三卷,《地動銅儀經》一卷,《九宮 五墓》一卷,《遁甲月令》十卷,《元辰經》十卷,《元辰厄》一百九卷,《百怪 書》十八卷,《祿命書》二十卷,《九宮龜經》一百一十卷,《太一式經》三十卷, 《孔子馬頭易卜書》一卷,並行於世。
liú yòu, xíng yáng rén yě. kāi huáng chū, wèi dà dū dū, fēng suǒ lú xiàn gōng. qí suǒ zhàn hòu, hé rú fú qì, gāo zǔ shén qīn zhī. chū yǔ zhāng bīn liú huī mǎ xiǎn dìng lì. hòu fèng zhào zhuàn bīng shū shí juǎn, míng yuē jīn tāo, shàng shàn zhī. fù zhe yīn cè èr shí juǎn, guān tái fēi hòu liù juǎn, xuán xiàng yào jì wǔ juǎn, lǜ lì shù wén yī juàn, hūn yīn zhì sān juǎn, chǎn rǔ zhì èr juǎn, shì jīng sì juǎn, sì shí lì chéng fǎ yī juàn, ān lì zhì shí èr juǎn, guī zhèng yì shí juǎn, bìng xíng yú shì.
劉祐,滎陽人也。開皇初,為大都督,封索盧縣公。其所占候,合如符契,高 祖甚親之。初與張賓、劉暉、馬顯定歷。後奉詔撰兵書十卷,名曰《金韜》,上善 之。復著《陰策》二十卷,《觀台飛候》六卷,《玄象要記》五卷,《律歷術文》 一卷,《婚姻志》三卷,《產乳志》二卷,《式經》四卷,《四時立成法》一卷, 《安歷志》十二卷,《歸正易》十卷,並行於世。
zhāng zhòu xuán
○張胄玄
zhāng zhòu xuán, bó hǎi tiáo rén yě. bó xué duō tōng, yóu jīng shù shù. jì zhōu cì shǐ zhào jiǒng jiàn zhī, gāo zǔ zhēng shòu yún qí wèi, zhí tài shǐ, cān yì lǜ lì shì. shí bèi duō chū qí xià, yóu shì tài shǐ lìng liú huī děng shén jì zhī. rán huī yán duō bù zhōng, zhòu xuán suǒ tuī bù shén jīng mì, shàng yì zhī. lìng yáng sù yǔ shù shù rén lì yì liù shí yī shì, jiē jiù fǎ jiǔ nán tōng zhě, lìng huī yǔ zhòu xuán děng biàn xī zhī. huī dù kǒu yī wú suǒ dá, zhòu xuán tōng zhě wǔ shí sì yān. yóu shì zhuó bài yuán wài sàn qí shì láng, jiān tài shǐ lìng, cì wù qiān duàn, huī jí dǎng yǔ bā rén jiē chì zhú zhī. gǎi dìng xīn lì, yán qián lì chà yī rì, nèi shǐ tōng shì yán mǐn chǔ shàng yán yuē: hàn shí là xià hóng gǎi zhuān xū lì zuò tài chū lì, yún hòu dāng chà yī rì. bā bǎi nián dāng yǒu shèng zhě dìng zhī. jì jīn xiāng qù qī bǎi yī shí nián, shù zhě jǔ qí chéng shù, shèng zhě zhī wèi, qí zài jīn hū! shàng dà yuè, jiàn jiàn qīn yòng.
張胄玄,渤海蓚人也。博學多通,尤精術數。冀州刺史趙煚薦之,高祖征授雲 騎尉,直太史,參議律歷事。時輩多出其下,由是太史令劉暉等甚忌之。然暉言多 不中,胄玄所推步甚精密,上異之。令楊素與術數人立議六十一事,皆舊法久難通 者,令暉與胄玄等辯析之。暉杜口一無所答,胄玄通者五十四焉。由是擢拜員外散 騎侍郎,兼太史令,賜物千段,暉及黨與八人皆斥逐之。改定新曆,言前歷差一日, 內史通事顏敏楚上言曰:「漢時落下閎改《顓頊曆》作《太初曆》,雲後當差一日。 八百年當有聖者定之。計今相去七百一十年,術者舉其成數,聖者之謂,其在今乎!」 上大悅,漸見親用。
zhòu xuán suǒ wèi lì fǎ, yǔ gǔ bù tóng zhě yǒu sān shì:
胄玄所為曆法,與古不同者有三事:
qí yī, sòng zǔ chōng zhī yú suì zhōu zhī mò, chuàng shè chà fēn, dōng zhì jiàn yí, bù xún jiù guǐ. měi sì shí liù nián, què chà yí dù. zhì liáng yú guǎng dāo lì fǎ, xián chōng zhī suǒ chà tài duō, yīn yǐ yī bǎi bā shí liù nián dōng zhì yí yí dù. zhòu xuán yǐ cǐ èr shù, nián xiàn xuán gé, zhuī jiǎn gǔ zhù, suǒ shī jí duō, suì zhé zhōng liǎng jiā, yǐ wèi dù fǎ. dōng zhì suǒ sù, suì bié jiàn yí, bā shí sān nián què xíng yí dù, zé shàng hé yáo shí rì yǒng xīng huǒ, cì fú hàn lì sù qǐ niú chū. míng qí qián hòu, bìng jiē mì dāng.
其一,宋祖沖之於歲周之末,創設差分,冬至漸移,不循舊軌。每四十六年, 卻差一度。至梁虞廣刂曆法,嫌沖之所差太多,因以一百八十六年冬至移一度。胄 玄以此二術,年限懸隔,追檢古注,所失極多,遂折中兩家,以為度法。冬至所宿, 歲別漸移,八十三年卻行一度,則上合堯時日永星火,次符漢歷宿起牛初。明其前 後,並皆密當。
qí èr, zhōu mǎ xiǎn zào bǐng yín yuán lì, yǒu yīn yáng zhuǎn fǎ, jiā jiǎn zhāng fēn, jìn tuì shí yú, nǎi tuī dìng rì, chuàng kāi cǐ shù. dāng shí shù zhě, duō bù néng xiǎo. zhāng bīn yīn ér yòng zhī, mò néng kǎo zhèng. zhòu xuán yǐ wèi jiā shí xiān hòu, zhú qì cān chà, jiù yuè wèi duàn, yú lǐ wèi kě. nǎi yīn èr shí sì qì liè qí yíng suō suǒ chū, shí yóu rì xíng chí zé yuè zhú rì yì jí, lìng hé shuò jiā shí zǎo, rì xíng sù zé yuè zhú rì shǎo chí, lìng hé shuò jiā shí wǎn. jiǎn qián dài jiā shí zǎo wǎn, yǐ wèi sǔn yì zhī lǜ. rì xíng zì qiū fēn yǐ hòu zhì chūn fēn, qí shì sù, jì yī bǎi bā shí èr rì ér xíng yī bǎi bā shí dù. zì chūn fēn yǐ hòu zhì qiū fēn, rì xíng chí, jì yī bǎi bā shí èr rì ér xíng yī bǎi qī shí liù dù. měi qì zhī xià, jí qí lǜ yě.
其二,周馬顯造《丙寅元歷》,有陰陽轉法,加減章分,進退蝕余,乃推定日, 創開此數。當時術者,多不能曉。張賓因而用之,莫能考正。胄玄以為加時先後, 逐氣參差,就月為斷,於理未可。乃因二十四氣列其盈縮所出,實由日行遲則月逐 日易及,令合朔加時早,日行速則月逐日少遲,令合朔加時晚。檢前代加時早晚, 以為損益之率。日行自秋分已後至春分,其勢速,計一百八十二日而行一百八十度。 自春分已後至秋分,日行遲,計一百八十二日而行一百七十六度。每氣之下,即其 率也。
qí sān, zì gǔ zhū lì, shuò wàng zhí jiāo, bù wèn nèi wài, rù xiàn biàn shí. zhāng bīn lì fǎ, chuàng yǒu wài xiàn, yīng shí bù shí, yóu wèi néng míng. zhòu xuán yǐ rì xíng huáng dào, suì yī zhōu tiān, yuè xíng yuè dào, èr shí qī rì yǒu yú yī zhōu tiān. yuè dào jiāo luò huáng dào, měi xíng huáng dào nèi shí sān rì yǒu qí ér chū, yòu xíng huáng dào wài shí sān rì yǒu qí ér rù, zhōng ér fù shǐ, yuè jīng huáng dào, wèi zhī jiāo, shuò wàng qù jiāo qián hòu gè shí wǔ dù yǐ xià, jí wèi dāng shí. ruò yuè xíng nèi dào, zé zài huáng dào zhī běi, shí duō yǒu yàn. yuè xíng wài dào, zài huáng dào zhī nán yě, suī yù zhèng jiāo, wú yóu yǎn yìng, shí duō bù yàn. suì yīn qián fǎ, bié lì dìng xiàn, suí jiāo yuǎn jìn, zhú qì qiú chà, sǔn yì shí fēn, shì jiē míng zhe.
其三,自古諸歷,朔望值交,不問內外,入限便食。張賓立法,創有外限,應 食不食,猶未能明。胄玄以日行黃道,歲一周天,月行月道,二十七日有餘一周天。 月道交絡黃道,每行黃道內十三日有奇而出,又行黃道外十三日有奇而入,終而復 始,月經黃道,謂之交,朔望去交前後各十五度已下,即為當食。若月行內道,則 在黃道之北,食多有驗。月行外道,在黃道之南也,雖遇正交,無由掩映,食多不 驗。遂因前法,別立定限,隨交遠近,逐氣求差,損益食分,事皆明著。
qí chāo gǔ dú yì zhě yǒu qī shì:
其超古獨異者有七事:
qí yī, gǔ lì wǔ xīng xíng dù jiē shǒu héng lǜ, jiàn fú yíng suō, xī wú gé zhǔn. zhòu xuán tuī zhī, gè dé qí zhēn shuài, hé jiàn zhī shù, yǔ gǔ bù tóng. qí chà duō zhě, zhì jiā jiǎn sān shí xǔ rì. jí rú yíng huò píng jiàn zài yǔ shuǐ qì, jí jūn jiā èr shí jiǔ rì, jiàn zài xiǎo xuě qì, zé jūn jiǎn èr shí wǔ rì. suī jiǎn píng jiàn, yǐ wèi dìng jiàn. zhū xīng gè yǒu yíng suō zhī shù, jiē rú cǐ lì, dàn chà shù bù tóng. tè qí jī hòu suǒ zhī, shí rén bù néng yuán qí yì zhǐ.
其一,古歷五星行度皆守恆率,見伏盈縮,悉無格准。胄玄推之,各得其真率, 合見之數,與古不同。其差多者,至加減三十許日。即如熒惑平見在雨水氣,即均 加二十九日,見在小雪氣,則均減二十五日。雖減平見,以為定見。諸星各有盈縮 之數,皆如此例,但差數不同。特其積候所知,時人不能原其意旨。
qí èr, chén xīng jiù lǜ, yī zhōng zài jiàn, fán zhū gǔ lì, jiē yǐ wèi rán, yīng jiàn bù jiàn, rén wèi néng cè. zhòu xuán jī hòu, zhī chén xīng yī zhōng zhī zhōng, yǒu shí yī jiàn, jí tóng lèi gǎn zhào, xiāng suí ér chū. jí rú chén xīng píng chén jiàn zài yǔ shuǐ qì zhě, yīng jiàn jí bù jiàn, ruò píng chén jiàn zài qǐ zhé qì zhě, qù rì shí bā dù wài, sān shí liù dù nèi, chén yǒu mù huǒ tǔ jīn yī xīng zhě, yì xiāng suí jiàn.
其二,辰星舊率,一終再見,凡諸古歷,皆以為然,應見不見,人未能測。胄 玄積候,知辰星一終之中,有時一見,及同類感召,相隨而出。即如辰星平晨見在 雨水氣者,應見即不見,若平晨見在啟蟄氣者,去日十八度外,三十六度內,晨有 木火土金一星者,亦相隨見。
qí sān, gǔ lì bù shù, xíng yǒu dìng xiàn, zì jiàn yǐ hòu, yī lǜ ér tuī. jìn tuì zhī qī, mò zhī duō shǎo. zhòu xuán jī hòu, zhī wǔ xīng chí sù liú tuì zhēn shù jiē yǔ gǔ fǎ bù tóng, duō zhě zhì chà bā shí yú rì, liú huí suǒ zài yì chà bā shí yú dù. jí rú yíng huò qián jí chū jiàn zài lì dōng chū, zé èr bǎi wǔ shí rì xíng yī bǎi qī shí qī dù, dìng jiàn zài xià zhì chū, zé yī bǎi qī shí rì xíng jiǔ shí èr dù. zhuī bù tiān yàn, jīn gǔ jiē mì.
其三,古歷步術,行有定限,自見已後,依率而推。進退之期,莫知多少。胄 玄積候,知五星遲速留退真數皆與古法不同,多者至差八十餘日,留回所在亦差八 十餘度。即如熒惑前疾初見在立冬初,則二百五十日行一百七十七度,定見在夏至 初,則一百七十日行九十二度。追步天驗,今古皆密。
qí sì, gǔ lì shí fēn, yī píng jí yòng, tuī yàn duō shǎo, shí shù hǎn fú. zhòu xuán jī hòu, zhī yuè cóng mù huǒ tǔ jīn sì xīng xíng yǒu xiàng bèi. yuè xiàng sì xīng jí sù, bèi zhī zé chí, jiē shí wǔ dù wài, nǎi xún běn lǜ. suì yú jiāo fēn, xiàn qí duō shǎo.
其四,古歷食分,依平即用,推驗多少,實數罕符。胄玄積候,知月從木、火、 土、金四星行有向背。月向四星即速,背之則遲,皆十五度外,乃循本率。遂於交 分,限其多少。
qí wǔ, gǔ lì jiā shí, shuò wàng tóng shù. zhòu xuán jī hòu, zhī rì shí suǒ zài, suí fāng gǎi biàn, bàng zhèng gāo xià, měi chù bù tóng. jiāo yǒu qiǎn shēn, chí sù yì yì, yuē shí lì chà, jiē huì tiān xiàng.
其五,古歷加時,朔望同術。胄玄積候,知日食所在,隨方改變,傍正高下, 每處不同。交有淺深,遲速亦異,約時立差,皆會天象。
qí liù, gǔ lì jiāo fēn jí wèi shí shù, qù jiāo shí sì dù zhě shí yī fēn, qù jiāo shí sān dù shí èr fēn, qù jiāo shí dù shí sān fēn. měi jìn yí dù, shí yì yī fēn, dāng jiāo jí shí jì. qí yīng shǎo fǎn duō, yīng duō fǎn shǎo, zì gǔ zhū lì, wèi xī qí yuán. zhòu xuán jī hòu, zhī dāng jiāo zhī zhōng, yuè yǎn rì bù néng bì jǐn, qí shí fǎn shǎo, qù jiāo wǔ liù shí, yuè zài rì nèi, yǎn rì biàn jǐn, gù shí nǎi jì. zì cǐ yǐ hòu, gèng yuǎn zhě qí shí yòu shǎo. jiāo zhī qián hòu zài dōng zhì jiē ěr. ruò jìn xià zhì, qí lǜ yòu chà. suǒ lì shí fēn, zuì wèi xiáng mì.
其六,古歷交分即為食數,去交十四度者食一分,去交十三度食二分,去交十 度食三分。每近一度,食益一分,當交即食既。其應少反多,應多反少,自古諸歷, 未悉其原。胄玄積候,知當交之中,月掩日不能畢盡,其食反少,去交五六時,月 在日內,掩日便盡,故食乃既。自此已後,更遠者其食又少。交之前後在冬至皆爾。 若近夏至,其率又差。所立食分,最為詳密。
qí qī, gǔ lì èr fēn, zhòu yè jiē děng. zhòu xuán jī hòu, zhī qí yǒu chà, chūn qiū èr fēn, zhòu duō yè lòu bàn kè, jiē yóu rì xíng chí jí yíng suō shǐ qí rán yě.
其七,古歷二分,晝夜皆等。胄玄積候,知其有差,春秋二分,晝多夜漏半刻, 皆由日行遲疾盈縮使其然也。
fán cǐ zhòu xuán dú dé yú xīn, lùn zhě fú qí jīng mì. dà yè zhōng zú guān.
凡此胄玄獨得於心,論者服其精密。大業中卒官。
xǔ zhì cáng
○許智藏
xǔ zhì cáng, gāo yáng rén yě. zǔ dào yòu, cháng yǐ mǔ jí, suì lǎn yī fāng, yīn ér jiū jí, shì hào míng yī. jiè qí zhū zǐ yuē: wèi rén zǐ zhě, cháng shàn shì yào, bù zhī fāng shù, qǐ wèi xiào hū? yóu shì shì xiàng chuán shòu. shì liáng, guān zhì yuán wài sàn qí shì láng. fù jǐng, wǔ líng wáng zī yì cān jūn. zhì cáng shǎo yǐ yī shù zì dá, shì chén wèi sàn qí shì láng. jí chén miè, gāo zǔ yǐ wèi yuán wài sàn qí shì láng, shǐ yì yáng zhōu. huì qín xiào wáng jùn yǒu jí, shàng chí zhào zhī. jùn yè zhōng mèng qí wáng fēi cuī shì qì yuē: běn lái xiāng yíng, bǐ wén xǔ zhì cáng jiāng zhì, qí rén ruò dào, dāng bì xiāng kǔ, wèi zhī nài hé? míng yè, jùn yòu mèng cuī shì yuē: qiè dé jì yǐ, dāng rù líng fǔ zhōng yǐ bì zhī. jí zhì cáng zhì, wèi jùn zhěn mài, yuē: jí yǐ rù xīn, láng dāng fā yǎn, bù kě jiù yě. guǒ rú yán, jùn shù rì ér hōng. shàng qí qí miào, lài wù bǎi duàn. yáng dì jí wèi, zhì cáng shí zhì shì yú jiā, dì měi yǒu suǒ kǔ, zhé lìng zhōng shǐ jiù xún fǎng, huò yǐ sōu yíng rù diàn, fú dēng yù chuáng. zhì cáng wèi fāng zòu zhī, yòng wú bù xiào. nián bā shí, zú yú jiā.
許智藏,高陽人也。祖道幼,嘗以母疾,遂覽醫方,因而究極,世號名醫。誡 其諸子曰:「為人子者,嘗膳視藥,不知方術,豈謂孝乎?」由是世相傳授。仕梁, 官至員外散騎侍郎。父景,武陵王諮議參軍。智藏少以醫術自達,仕陳為散騎侍郎。 及陳滅,高祖以為員外散騎侍郎,使詣揚州。會秦孝王俊有疾,上馳召之。俊夜中 夢其亡妃崔氏泣曰:「本來相迎,比聞許智藏將至,其人若到,當必相苦,為之奈 何?」明夜,俊又夢崔氏曰:「妾得計矣,當入靈府中以避之。」及智藏至,為俊 診脈,曰:「疾已入心,郎當發巘,不可救也。」果如言,俊數日而薨。上奇其妙, 賚物百段。煬帝即位,智藏時致仕於家,帝每有所苦,輒令中使就詢訪,或以蒐迎 入殿,扶登御床。智藏為方奏之,用無不效。年八十,卒於家。
zōng rén xǔ chéng, yì yǐ yī shù xiǎn. fù shì, shì liáng tài cháng chéng zhōng jūn zhǎng shǐ. suí liǔ zhòng lǐ rù zhǎng ān, yǔ yáo sēng yuán qí míng, bài shàng yí tóng sān sī. chéng yǒu xué shí, chuán fù yè, yóu jǐn qí miào. lì shàng yào diǎn yù jiàn yì dà fū, fēng hè chuān xiàn bó. fù zǐ jù yǐ yì shù míng zhòng yú zhōu suí èr dài. shǐ shī shì, gù fù jiàn yún.
宗人許澄,亦以醫術顯。父奭,仕梁太常丞、中軍長史。隨柳仲禮入長安,與 姚僧垣齊名,拜上儀同三司。澄有學識,傳父業,尤盡其妙。歷尚藥典御、諫議大 夫,封賀川縣伯。父子俱以藝術名重於周、隋二代。史失事,故附見雲。
wàn bǎo cháng wáng lìng yán
萬寶常王令言
wàn bǎo cháng, bù zhī hé xǔ rén yě. fù dà tōng, cóng liáng jiāng wáng lín guī yú qí. hòu fù móu hái jiāng nán, shì xiè, fú zhū. yóu shì bǎo cháng bèi pèi wèi lè hù, yīn ér miào dá zhōng lǜ, biàn gōng bā yīn. zào yù qìng yǐ xiàn yú qí. yòu cháng yǔ rén fāng shí, lùn jí shēng diào. shí wú lè qì, bǎo cháng yīn qǔ qián shí qì jí zá wù, yǐ zhù kòu zhī, pǐn qí gāo xià, gōng shāng bì bèi, xié yú sī zhú, dà wèi shí rén suǒ shǎng. rán lì zhōu jì suí, jù bù dé diào. kāi huáng chū, pèi guó gōng zhèng yì děng dìng lè, chū wèi huáng zhōng diào. bǎo cháng suī wèi líng rén, yì děng měi zhào yǔ yì, rán yán duō bù yòng. hòu yì lè chéng zòu zhī, shàng zhào bǎo cháng, wèn qí kě bù, bǎo cháng yuē: cǐ wáng guó zhī yīn, qǐ bì xià zhī suǒ yí wén! shàng bù yuè. bǎo cháng yīn jí yán lè shēng āi yuàn yín fàng, fēi yǎ zhèng zhī yīn, qǐng yǐ shuǐ chǐ wèi lǜ, yǐ diào lè qì. shàng cóng zhī. bǎo cháng fèng zhào, suì zào zhū lè qì, qí shēng lǜ xià zhèng yì diào èr lǜ. bìng zhuàn lè pǔ liù shí sì juǎn, jù lùn bā yīn xuán xiāng wèi gōng zhī fǎ, gǎi xián yí zhù zhī biàn. wèi bā shí sì diào, yī bǎi sì shí sì lǜ, biàn huà zhōng yú yī qiān bā bǎi shēng. shí rén yǐ zhōu lǐ yǒu xuán gōng zhī yì, zì hàn wèi yǐ lái, zhī yīn zhě jiē bù néng tōng, jiàn bǎo cháng tè chuàng qí shì, jiē shěn zhī. zhì shì, shì lìng wèi zhī, yīng shǒu chéng qū, wú suǒ níng zhì, jiàn zhě mò bù jiē yì. yú shì sǔn yì lè qì, bù kě shèng jì, qí shēng yǎ dàn, bù wèi shí rén suǒ hǎo, tài cháng shàn shēng zhě duō pái huǐ zhī. yòu tài zǐ xǐ mǎ sū kuí yǐ zhōng lǜ zì mìng, yóu jì bǎo cháng. kuí fù wēi, fāng yòng shì, fán yán lè zhě, jiē fù zhī ér duǎn bǎo cháng. shù yì gōng qīng yuàn wàng, sū wēi yīn jié bǎo cháng, suǒ wèi hé suǒ chuán shòu. yǒu yī shā mén wèi bǎo cháng yuē: shàng yǎ hǎo fú ruì, yǒu yán zhēng xiáng zhě, shàng jiē yuè zhī. xiān shēng dāng yán jiù hú sēng shòu xué, yún shì fó jiā pú sà suǒ chuán yīn lǜ, zé shàng bì yuè. xiān shēng suǒ wèi, kě yǐ xíng yǐ. bǎo cháng rán zhī, suì rú qí yán yǐ dá wēi. wēi nù yuē: hú sēng suǒ chuán, nǎi shì sì yí zhī lè, fēi zhōng guó suǒ yí xíng yě. qí shì jìng qǐn. bǎo cháng cháng tīng tài cháng suǒ zòu lè, xuàn rán ér qì. rén wèn qí gù, bǎo cháng yuē: lè shēng yín lì ér āi, tiān xià bù jiǔ xiāng shā jiāng jǐn. shí sì hǎi quán shèng, wén qí yán zhě jiē wèi wèi bù rán. dà yè zhī mò, qí yán zú yàn.
萬寶常,不知何許人也。父大通,從梁將王琳歸於齊。後復謀還江南,事泄, 伏誅。由是寶常被配為樂戶,因而妙達鐘律,遍工八音。造玉磬以獻於齊。又嘗與 人方食,論及聲調。時無樂器,寶常因取前食器及雜物,以箸扣之,品其高下,宮 商畢備,諧於絲竹,大為時人所賞。然歷周洎隋,俱不得調。開皇初,沛國公鄭譯 等定樂,初為黃鐘調。寶常雖為伶人,譯等每召與議,然言多不用。後譯樂成奏之, 上召寶常,問其可不,寶常曰:「此亡國之音,豈陛下之所宜聞!」上不悅。寶常 因極言樂聲哀怨淫放,非雅正之音,請以水尺為律,以調樂器。上從之。寶常奉詔, 遂造諸樂器,其聲率下鄭譯調二律。並撰《樂譜》六十四卷,具論八音旋相為宮之 法,改弦移柱之變。為八十四調,一百四十四律,變化終於一千八百聲。時人以 《周禮》有旋宮之義,自漢、魏已來,知音者皆不能通,見寶常特創其事,皆哂之。 至是,試令為之,應手成曲,無所凝滯,見者莫不嗟異。於是損益樂器,不可勝紀, 其聲雅淡,不為時人所好,太常善聲者多排毀之。又太子洗馬蘇夔以鐘律自命,尤 忌寶常。夔父威,方用事,凡言樂者,皆附之而短寶常。數詣公卿怨望,蘇威因詰 寶常,所為何所傳受。有一沙門謂寶常曰:「上雅好符瑞,有言徵祥者,上皆悅之。 先生當言就胡僧受學,雲是佛家菩薩所傳音律,則上必悅。先生所為,可以行矣。」 寶常然之,遂如其言以答威。威怒曰:「胡僧所傳,乃是四夷之樂,非中國所宜行 也。」其事竟寢。寶常嘗聽太常所奏樂,泫然而泣。人問其故,寶常曰:「樂聲淫 厲而哀,天下不久相殺將盡。」時四海全盛,聞其言者皆謂為不然。大業之末,其 言卒驗。
bǎo cháng pín wú zi, qí qī yīn qí wò jí, suì qiè qí zī wù ér táo. bǎo cháng jī něi, wú rén shàn yí, jìng è ér sǐ. jiāng sǐ yě, qǔ qí suǒ zhe shū ér fén zhī, yuē: hé yòng cǐ wèi? jiàn zhě yú huǒ zhōng tàn dé shù juǎn, jiàn xíng yú shì, shí lùn āi zhī.
寶常貧無子,其妻因其臥疾,遂竊其資物而逃。寶常飢餒,無人贍遺,竟餓而 死。將死也,取其所著書而焚之,曰:「何用此為?」見者於火中探得數卷,見行 於世,時論哀之。
kāi huáng zhī shì, yǒu zhèng yì hé tuǒ lú bì sū kuí xiāo jí, bìng tǎo lùn fén jí, zhuàn zhe lè shū, jiē wèi dāng shì suǒ yòng. zhì yú tiān rán shí lè, bù jí bǎo cháng yuǎn yǐ. ān mǎ jū cáo miào dá wáng zhǎng tōng guō lìng lè děng, néng zào qū, wèi yī shí zhī miào, yòu xí zhèng shēng, ér bǎo cháng suǒ wèi, jiē guī yú yǎ. cǐ bèi suī gōng yì bù fù bǎo cháng, rán jiē xīn fú, wèi yǐ wèi shén.
開皇之世,有鄭譯、何妥、盧賁、蘇夔、蕭吉,並討論墳籍,撰著樂書,皆為 當世所用。至於天然識樂,不及寶常遠矣。安馬駒、曹妙達、王長通、郭令樂等, 能造曲,為一時之妙,又習鄭聲,而寶常所為,皆歸於雅。此輩雖公議不附寶常, 然皆心服,謂以為神。
shí yǒu lè rén wáng lìng yán, yì miào dá yīn lǜ. dà yè mò, yáng dì jiāng xìng jiāng dū, lìng yán zhī zǐ cháng cóng, yú hù wài dàn hú pí pá, zuò fān diào ān gōng zǐ qū. lìng yán shí wò shì zhōng, wén zhī dà jīng, jué rán ér qǐ yuē: biàn, biàn! jí hū qí zǐ yuē: cǐ qū xìng zì zǎo wǎn? qí zi duì yuē: qǐng lái yǒu zhī. lìng yán suì xū xī liú tì, wèi qí zǐ yuē: rǔ shèn wú cóng xíng, dì bì bù fǎn. zi wèn qí gù, lìng yán yuē: cǐ qū gōng shēng wǎng ér bù fǎn, gōng zhě jūn yě, wú suǒ yǐ zhī zhī. dì jìng bèi shā yú jiāng dū.
時有樂人王令言,亦妙達音律。大業末,煬帝將幸江都,令言之子嘗從,於戶 外彈胡琵琶,作翻調《安公子曲》。令言時臥室中,聞之大驚,蹶然而起曰:「變, 變!」急呼其子曰:「此曲興自早晚?」其子對曰:「頃來有之。」令言遂歔欷流 涕,謂其子曰:「汝慎無從行,帝必不返。」子問其故,令言曰:「此曲宮聲往而 不反,宮者君也,吾所以知之。」帝竟被殺於江都。
shǐ chén yuē: yīn yáng bo zhù zhī shì, shèng rén zhī jiào zài yān, suī bù kě yǐ zhuān xíng, yì bù kě dé ér fèi yě. rén néng hóng dào, zé bó lì shí sú, xíng fēi qí yì, zé jiù huǐ jí shēn, gù xī zhī jūn zǐ suǒ yǐ jiè hū wàng zuò. jīn wéi lái zhī gǔ fǎ qì sè, yǔ zhāng zhī tuī bù yíng xū, suī là xià gāo táng xǔ fù zhū jiàn, bù néng shàng yě. bó chǒu guī cè, jìn zhī guǐ shén zhī qíng, gěng xún hún yí, bù chà chén xiàng zhī dù, bǎo cháng shēng lǜ, dòng yīng gōng shāng zhī hé, suī bù zú yuǎn nǐ gǔ rén, jiē yī shí zhī miào yě. xǔ shì zhī yùn zhēn shí, shì zài kě chēng, xiāo jí zhī yán yīn yáng, jìn yú wū dàn yǐ.
史臣曰:陰陽卜祝之事,聖人之教在焉,雖不可以專行,亦不可得而廢也。人 能弘道,則博利時俗,行非其義,則咎悔及身,故昔之君子所以戒乎妄作。今韋、 來之骨法氣色,庾、張之推步盈虛,雖落下、高堂、許負、硃建,不能尚也。伯丑 龜策,近知鬼神之情,耿詢渾儀,不差辰象之度,寶常聲律,動應宮商之和,雖不 足遠擬古人,皆一時之妙也。許氏之運針石,世載可稱,蕭吉之言陰陽,近於誣誕 矣。