strong sān yì fāng dāng jiān shòu yān zā èr xián zhuāng mài mǎ shí háo jié strong
三義坊當鐧受腌臢 二賢莊賣馬識豪傑
cí yuē:
詞曰:
pìn mǔ lí huáng, qū qū qǐ shì yīng xióng xiāng? méi gè sūn yáng, jùn gǔ shuí xiāng shǎng? fú lì bēi míng, qì tǔ qīng yún yàng. duō chóu chàng, yán chē zhí zhú, tài háng dào shàng.
牝牡驪黃,區區豈是英雄相?沒個孫陽,駿骨誰相賞?伏櫪悲鳴,氣吐青雲漾。多惆悵,鹽車躑躅,太行道上。
diào jì diǎn jiàng chún
調寄「點絳唇」
bǎo dāo suī lì, bù dòng wén shì zhī xīn. jùn mǎ suī liáng, bù zhōng nóng fū zhī yòng. yīng xióng suī yǒu xiān tiān jiē dì shǒu duàn. nà gè shí tā zhòng tā? hái yào xī luò tā. nà liǎng gè shào nián yǔ wáng xiǎo èr gǒng shǒu, jiù wèn dào: zhè wèi jiù shì qín yé me? xiǎo èr dào: zhèng shì. èr rén dào: qín dà gē qǐng le. shū bǎo bù zhī qí gù, dào táng qián xù yī. èr rén shàng zuò. shū bǎo zhǔ xí xiāng péi. wáng xiǎo èr kàn sān bēi chá lái. chá bà, shū bǎo kāi yán dào: èr xiōng yǒu hé jiàn jiào? èr rén dá dào: xiǎo de men yě zài běn zhōu dāng gè xiǎo chāi shǐ. wén qín xiōng shì gè fāng jiā, tè lái shuō fēn shàng. shū bǎo dào: yǒu shèn jiàn jiào? èr rén dào: zhè wáng xiǎo èr zài chǎng yá mén qián kāi fàn diàn duō nián, dào yě fù gè zhōng hòu zhī míng. bù zhī zěn me qiān rì zhī zhǎng, yī rì zhī duǎn, dé zuì yú qín xiōng? shuō réng rán guài tā, xiǎo de men tè lái péi zuì. shū bǎo dào: bìng méi yǒu zhè huà, zhè què cóng hé ér lái? èr rén dào: dōu shuō xiōng guài tā, yǒu xiē diàn zhàng bù kěn hái tā. ruò guǒ rán guài tā, suǒ xìng hái le tā yín zi bǎi bù tā yī chǎng, què shì bù nán de. ruò bù hái tā yín zi, shǐ xiǎo rén dé yǐ jiè kǒu. shū bǎo hé děng nán zǐ, shòu tā diān bǒ, zǎo zhī shì wáng xiǎo èr yāng lái, huì shuō huà de qiáo rén le. wǒ zhǐ bǎ zhí yán xiāng gào èr xiōng: wǒ bìng bù guài tā fū fù, zhǐ yīn wǒ náng tuó qìng kōng, yǒu xiē pán fèi yín liǎng, zài yī gè fán péng yǒu shēn biān. tā wǎng zé zhōu tóu wén, zhī zài zǎo wǎn lái, suàn hái tā diàn zhàng. èr rén dào: xiōng shān dōng péng yǒu, dà dǐ rèn xìng de duō. děng jiàn nà gè péng yǒu, yě yào chī bǎo le fàn, cái hǎo děng de jiào tā kāi fàn diàn de yě nán fú shi. ruò yào zhào jiù guǎn gù, běn qián bù fū ruò jiǎn màn le xiōng, jiù shuō kāi fàn diàn de yán liáng, yàn cháng xǐ xīn. kè rén rú hǔ jū shān, chuán jiāng chū qù, guǐ yě méi dé shàng mén, fàn diàn dōu kāi bù chéng le. cháng yán dào: qiú rén bù rú qiú jǐ. jiǎ ruò fán péng yǒu yī nián bù lái, yě děng yī nián bù chéng? xiōng běn yá mén, bù jiàn sǐ huí yě yào zhuō bǐ, zhái shàng miǎn bù dé jīng tiān dòng dì. fán shì yào zì jǐ huó biàn. shū bǎo rú jiǔ zuì fāng xǐng, duì èr rén dào: chéng xiōng zhǐ jiào, wǒ yě bù děng nà fán péng yǒu lái le. yǒu liǎng gēn jīn zhuāng jiān, jiāng tā mài le suàn hái diàn zhàng yú xià de zuò huí xiāng lù fèi. èr rén jiào wáng xiǎo èr dào: xiǎo èr gē, qín yé bìng bù guài nǐ. dào yào bǎ jīn zhuāng jiān mài le, hái nǐ fàn qián. nǐ xū zhào jiù fú shì. yě bù tōng xìng míng, jǔ shǒu zuò bié ér qù. hǎo sì:
寶刀雖利,不動文士之心。駿馬雖良,不中農夫之用。英雄雖有掀天揭地手段。那個識他、重他?還要奚落他。那兩個少年與王小二拱手,就問道:「這位就是秦爺麼?」小二道:「正是。」二人道:「秦大哥請了。」叔寶不知其故,到堂前敘揖。二人上坐。叔寶主席相陪。王小二看三杯茶來。茶罷,叔寶開言道:「二兄有何見教?」二人答道:「小的們也在本州當個小差使。聞秦兄是個方家,特來說分上。」叔寶道:「有甚見教?」二人道:「這王小二在敞衙門前開飯店多年,倒也負個忠厚之名。不知怎麼千日之長,一日之短,得罪於秦兄?說仍然怪他,小的們特來陪罪。」叔寶道:「並沒有這話,這卻從何而來?」二人道:「都說兄怪他,有些店帳不肯還他。若果然怪他,索性還了他銀子;擺布他一場,卻是不難的。若不還他銀子,使小人得以藉口。」叔寶何等男子,受他顛簸,早知是王小二央來,會說話的喬人了。「我只把直言相告二兄:我並不怪他夫婦,只因我囊橐罄空,有些盤費銀兩,在一個樊朋友身邊。他往澤州投文,只在早晚來,算還他店帳。」二人道:「兄山東朋友,大抵任性的多。等見那個朋友,也要吃飽了飯,才好等得;叫他開飯店的也難服事。若要照舊管顧,本錢不敷;若簡慢了兄,就說開飯店的炎涼,厭常喜新。客人如虎居山,傳將出去,鬼也沒得上門,飯店都開不成了。常言道:『求人不如求己。』假若樊朋友一年不來,也等一年不成?兄本衙門,不見死回也要捉比,宅上免不得驚天動地。凡事要自己活變。」叔寶如酒醉方醒,對二人道:「承兄指教,我也不等那樊朋友來了。有兩根金裝鐧,將他賣了算還店帳;餘下的做回鄉路費。」二人叫王小二道:「小二哥,秦爺並不怪你。倒要把金裝鐧賣了,還你飯錢。你須照舊伏侍。」也不通姓名,舉手作別而去。好似:
zài lóng qú yù néng diào shé, qù shuǐ jiāo lóng wèi dé fēi.
在籠鸜鵒能調舌,去水蛟龍未得飛。
shū bǎo dào hòu biān shōu shí jīn zhuāng jiān. wáng xiǎo èr hū qǐ jiān xīn: zhè gè xìng qín de jiān zhà, dào yǒu liǎng gēn shén me jīn zhuāng jiān, bù kěn zǎo mài, zhí děng wǒ yāng rén shuō xǔ duō xián huà, fāng cái chū shǒu. bú yào jiào tā mài, kǒng bié rén tǎo le pián yí qù. wǒ hōng tā dāng zài lù zhōu, suàn hái wǒ yín zi, dǎ fā tā qǐ shēn jiā xiē lì qián ér, shú jiāng chū lái. bō jīn zi dǎ shǒu shì, yǔ lǎo pó dài jiāng qǐ lái. duō de jīn yú, shèng xià ná qù duì yǔ rén, fū qī fā jī, dōu zài zhè jīn zhuāng jiān shàng le. xiào róng mǎn miàn, zǒu dào hòu biān lái.
叔寶到後邊收拾金裝鐧。王小二忽起奸心:「這個姓秦的奸詐,到有兩根什麼金裝鐧,不肯早賣,直等我央人說許多閒話,方才出手。不要叫他賣,恐別人討了便宜去。我哄他當在潞州,算還我銀子,打發他起身;加些利錢兒,贖將出來。剝金子打首飾,與老婆帶將起來。多的金於,剩下拿去兌與人,夫妻發跡,都在這金裝鐧上了。」笑容滿面,走到後邊來。
shū bǎo zuò zài cǎo pù shàng, jiāng liǎng tiáo jiān héng zài zì jǐ xī shàng, shàng miàn yǒu xiē tóng qīng le. tā zhè jiān yuán bú shì chún jīn de, yuán shì shú tóng liú jīn zài shàng miàn. cóng zǔ qín xù chuán fù qín yí, chuán dào tā yǐ jīng sān shì le. guà zài ān páng, nà jiān léng shàng de jīn dōu mó qù le, zhǐ shì cáo āo lǐ yǒu xiē jīn qì. fàng zài cǎo pù shàng, dì shī fā le tóng qīng. shū bǎo zì jué méi yǒu kàn xiàng, zhǐ de ná yī bǎ ráng cǎo, jiāng tóng qīng cā qù yào mù zhēng guāng. wáng xiǎo èr zhī dào shàng biān yǒu duō shǎo jīn zi, méng zhuó yǎn dào: qín yé, zhè gè jiān bú yào mài. shū bǎo dào: wèi hé bú yào mài? xiǎo èr dào: wǒ zhè lù zhōu yǒu gè lóng mào hào dāng pù, zhuān dāng rén shén me duǎn jiǎo huò. qín yé jiāng zhè jiān dǐ dāng jǐ liǎng yín zi, mǎi xiē chái mǐ, jiāng gāo jiù dī, wǒ fú shì nǐ lǎo rén jiā. dài píng yáng fǔ fán yé lái dào, jiā xiē lì qián, shú qù jiù shì le. shū bǎo yě shě bù dé liǎng tiáo jīn jiān mài yǔ tā rén, qíng yuàn qù dāng, huí dá xiǎo èr dào: nǐ de suǒ jiàn, zhèng hé wǒ yì, tóng qù dāng le bà!
叔寶坐在草鋪上,將兩條鐧橫在自己膝上,上面有些銅青了。他這鐧原不是純金的,原是熟銅流金在上面。從祖秦旭傳父秦彝,傳到他已經三世了。掛在鞍旁,那鐧楞上的金都磨去了,只是槽凹里有些金氣。放在草鋪上,地濕發了銅青。叔寶自覺沒有看相,只得拿一把穰草,將銅青擦去;耀目爭光。王小二隻道上邊有多少金子,朦着眼道:「秦爺,這個鐧不要賣。」叔寶道:「為何不要賣?」小二道:「我這潞州有個隆茂號當鋪,專當人什麼短腳貨。秦爺將這鐧抵當幾兩銀子,買些柴米,將高就低,我伏事你老人家。待平陽府樊爺來到,加些利錢,贖去就是了。」叔寶也捨不得兩條金鐧賣與他人,情願去當,回答小二道:「你的所見,正合我意,同去當了罷!」
tóng wáng xiǎo èr zǒu dào sān yì fāng yī gè dà xìng rén jiā, mén páng hēi zhí líng nèi, mén guà lóng mào hào dāng zì pái. jìng zǒu jìn qù, jiāng jiān zài guì shàng yī fàng, fàng dé zhòng le xiē, zhǔ rén jiù yǒu xiē hèn xián zhī yì. ya! bú yào dǎ huài le wǒ de guì zhuō! shū bǎo dào: yào dāng yín zi. zhǔ rén dào: zhè yàng dōng xī, zhǐ hǎo suàn fèi tóng. shū bǎo dào: shì wǒ yòng de bīng qì, zěn me jiào zuò fèi tóng ne? zhǔ rén dào: nǐ biàn ná dé tā dòng, jiào zuò bīng qì. wǒ men dāng jiǔ le, méi yòng tā chù, zhǐ hǎo róng zuò jiā huǒ mài, què bú shì fèi tóng? shū bǎo dào: jiù shì fèi tóng bà le. ná dà chēng lái chēng jīn liǎng, nà liǎng gēn jiān zhòng yī bǎi èr shí bā jīn. zhǔ rén dào: péng yǒu, hái yào chú xiē shé hào. shū bǎo dào: shàng miàn jīn zi yě bù suàn, yǒu shén me shé hào? zhǔ rén dào: bù guò shì jīn zi de guāng jǐng, nà lǐ zuò dé zhàng! kuàng qiě nà liǎng gè bǎ zǐ, suàn bù dé tóng jià, huà tóng shí jiù shāo chéng huī le. rú jīn shì tiě lì mù de, chén zhòng. shū bǎo què kāng kǎi dào: bǎ nà bā jīn líng tóu chú qù, zuò yī bǎi èr shí jīn shí shù. zhǔ rén dào: zhè shì lù zhōu chū chǎn de qù chù, hǎo tóng dāng jià shì sì fēn yī jīn, gāi wǔ liǎng duǎn èr qián, duō yī fēn yě bù dāng. shū bǎo suàn sì wǔ liǎng yín zi, jǐ rì yòu chī zài dù lǐ, yòu bù dé huí xiāng, réng rán ná huí qù. xiǎo èr yǐ yǒu xiē bù yuè zhī sè. shū bǎo huí diàn, zuò zài fáng zhōng nà mèn.
同王小二走到三義坊一個大姓人家,門旁黑直欞內,門掛「隆茂號當」字牌。徑走進去,將鐧在柜上一放,放得重了些,主人就有些恨嫌之意。「呀!不要打壞了我的櫃桌!」叔寶道:「要當銀子。」主人道:「這樣東西,只好算廢銅。」叔寶道:「是我用的兵器,怎麼叫做廢銅呢?」主人道:「你便拿得他動,叫做兵器。我們當久了,沒用他處,只好熔做傢伙賣,卻不是廢銅?」叔寶道:「就是廢銅罷了。」拿大稱來稱斤兩,那兩根鐧重一百二十八斤。主人道:「朋友,還要除些折耗。」叔寶道:「上面金子也不算,有什麼折耗?」主人道:「不過是金子的光景,那裡作得帳!況且那兩個靶子,算不得銅價,化銅時就燒成灰了。如今是鐵櫪木的,沉重。」叔寶卻慷慨道:「把那八斤零頭除去,作一百二十斤實數。」主人道:「這是潞州出產的去處,好銅當價是四分一斤,該五兩短二錢,多一分也不當。」叔寶算四五兩銀子,幾日又吃在肚裡,又不得回鄉,仍然拿回去。小二已有些不悅之色。叔寶回店,坐在房中納悶。
jǔ shì jǐn ròu yǎn, shuí néng bié qí zhēn? suǒ yǐ yīng xióng shì, lù lù duō yān lùn.
舉世盡肉眼,誰能別奇珍?所以英雄士,碌碌多湮論。
wáng xiǎo èr jiù shì bī mìng yì bān, yòu zǒu jiāng jìn lái, xiàng shū bǎo dào: nǐ lǎo rén jiā zài xún xiē shén me zhí qián de dōng xī dāng bà! shū bǎo dào: xiǎo èr gē, nǐ hǎo dāi! wǒ gōng mén zhōng dào lù, chú le suí shēn bīng qì, nán dào dài shén me jīn bǎo wán wù bù chéng? xiǎo èr dào: gù bù de nǐ lǎo rén jiā. shū bǎo dào: wǒ qí zhè pǐ huáng biāo mǎ, kě yǒu rén yào? xiǎo èr dào: qín yé zài wǒ jiā zhù yǒu hǎo jǐ shí, zài bù céng shuō zhè jù shuō shén me jīn zhuāng jiān, wǒ zhè lù zhōu rén, zhēn jīn le hái rèn zuò jiǎ de, nà xiǎo dé yǒu yòng de bīng qì! ruò shuō qǐ mǎ lái, wǒ men zhè lǐ shì hàn dì, ruò dà ruò xiǎo rén jiā, dōu yǒu jiǎo lì. wǒ kàn qín yé zhè pǐ huáng biāo, dào yǒu jǐ bù hǎo zǒu, ruò shì kěn mài, zǎo xiān huí jiā, gōng shì dōu wán le. shū bǎo dào: zhè shì jiù yǒu yín zi de? xiǎo èr dào: mǎ chū mén jiù yǒu yín zi jìn mén. shū bǎo dào: zhè lǐ de mǎ shì, zài zěn me suǒ zài? xiǎo èr dào: jiù zài xī mén lǐ dà jiē shàng. shū bǎo dào: shén me shí hòu qù? xiǎo èr dào: wǔ gēng shí kāi shì, tiān míng jiù sàn shì le. xiǎo èr jiào qī zǐ shōu shí wǎn fàn yǔ qín yé chī le, míng rì wǔ gēng tiān, yào qù mài mǎ.
王小二就是逼命一般,又走將進來,向叔寶道:「你老人家再尋些什麼值錢的東西當罷!」叔寶道:「小二哥,你好呆!我公門中道路,除了隨身兵器,難道帶什麼金寶玩物不成?」小二道:「顧不的你老人家。」叔寶道:「我騎這匹黃驃馬,可有人要?」小二道:「秦爺在我家住有好幾時,再不曾說這句;說什麼金裝鐧,我這潞州人,真金了還認做假的,那曉得有用的兵器!若說起馬來,我們這裡是旱地,若大若小人家,都有腳力。我看秦爺這匹黃驃,倒有幾步好走,若是肯賣,早先回家,公事都完了。」叔寶道:「這是就有銀子的?」小二道:「馬出門就有銀子進門。」叔寶道:「這裡的馬市,在怎麼所在?」小二道:「就在西門裡大街上。」叔寶道:「什麼時候去?」小二道:「五更時開市,天明就散市了。」小二叫妻子收拾晚飯與秦爺吃了,明日五更天,要去賣馬。
shū bǎo zhè yī yè hǎo nán guò, shēng pà cuò guò le mǎ shì, yòu shì yī rì, rú zuò zhēn zhān. pàn dào jiāo wǔ gēng shí hòu qǐ lái, jiāng xiē lěng tāng xǐ le liǎn, shū le tóu. xiǎo èr zhǎng dēng qiān mǎ chū cáo. shū bǎo jiāng mǎ yī kàn, jiào shēng āi ya dào: mǎ dōu è huài zài zhè lǐ le! rén bèi tā yán liáng dào zhè děng tián dì, nà gè mǎ yī fā kě zhī liǎo. zì cóng suàn zhàng zhī hòu, bú yào shuō xì liào, lián cū liào yě méi yǒu de yǔ tā chī le, è dé nà mǎ zài cáo tóu sī hǎn. fù rén xīn cí, yòu bù huì zhá cǎo, mán le zhàng fū, tōu liǎng shù zhǎng tóu cǎo, diū zài cáo lǐ, píng nà mǎ chī yě de, bù chī yě de. bǎ yī pǐ qiān lǐ shén jū, nòng dé tí chuān bí bǎi, dù dà máo zhǎng. shū bǎo gǎn nù ér bù gǎn yán. yào shuō è huài le wǒ de mǎ, kǒng nà xiǎo rén bù zhī gāo dī, jiù dào lián rén yě méi yǒu de chī, nà zài mǎ hū? zhǐ de jiē chě lǒng tóu, qiān mǎ wài zǒu. wáng xiǎo èr kāi mén, shū bǎo xiān chū mén wài, mǎ què bù kěn chū mén, jìng xiǎo dé zhǔ rén yào mài tā de yì sī. mǎ biàn rú hé xiǎo dé mài tā ne? cǐ lóng jū shén mǎ, nǎi shì líng shòu, xiǎo dé cái jiāo wǔ gēng. ruò shì huí jiā, jiù shì sān gēng tiān yě bèi ān pèi shāo xíng lǐ le. qiān zhàn mǎ chū mén, chú fēi shì yǐn shuǐ wéi qīng, méi yǒu wǔ gēng tiān qiān tā yǐn shuǐ de lǐ. mǎ bǎ liǎng zhī qián tuǐ dēng dìng zhè mén kǎn, liǎng zhī hòu tuǐ dào zuò jiāng xià qù. ruò lùn shū bǎo qì lì, bú yào shuō zhè bìng mǎ, jiù shì měng hǔ, yě tuō chū qù le. yīn jiàn nà mǎ wéi shòu dé jǐn, bù rěn jiā yǒng lì qù chě tā, zhǐ shì diào xī mián mián de huàn. wáng xiǎo èr què shì hěn xīn de rén, jiàn nà mǎ bù kěn chū mén, ná qǐ yī gēn mén shuān lái, zhào nà shòu mǎ de hòu tuǐ shàng, liǎng sān mén shuān, dǎ dé nà mǎ hù téng pū dì tiào jiāng chū qù. xiǎo èr bǎ mén yī guān dào: mài bù dé, zài bú yào huí lái!
叔寶這一夜好難過,生怕錯過了馬市,又是一日,如坐針氈。盼到交五更時候起來,將些冷湯洗了臉,梳了頭。小二掌燈牽馬出槽。叔寶將馬一看,叫聲噯呀道:「馬都餓壞在這裡了!」人被他炎涼到這等田地,那個馬一發可知了。自從算帳之後,不要說細料,連粗料也沒有得與他吃了,餓得那馬在槽頭嘶喊。婦人心慈,又不會鍘草,瞞了丈夫,偷兩束長頭草,丟在槽里,憑那馬吃也得,不吃也得。把一匹千里神駒,弄得蹄穿鼻擺,肚大毛長。叔寶敢怒而不敢言。要說餓壞了我的馬,恐那小人不知高低,就道連人也沒有得吃,那在馬乎?只得接扯攏頭,牽馬外走。王小二開門,叔寶先出門外,馬卻不肯出門,徑曉得主人要賣他的意思。馬便如何曉得賣他呢?此龍駒神馬,乃是靈獸,曉得才交五更。若是回家,就是三更天也鞴鞍轡、捎行李了。牽棧馬出門,除非是飲水囗青,沒有五更天牽他飲水的理。馬把兩隻前腿蹬定這門檻,兩隻後腿倒坐將下去。若論叔寶氣力,不要說這病馬,就是猛虎,也拖出去了。因見那馬囗瘦得緊,不忍加勇力去扯他,只是調息綿綿的喚。王小二卻是狠心的人,見那馬不肯出門,拿起一根門閂來,照那瘦馬的後腿上,兩三門閂,打得那馬護疼撲地跳將出去。小二把門一關道:「賣不得,再不要回來!」
què shuō shū bǎo qiān mǎ dào xī yíng shì lái. mǎ shì yǐ kāi, mǎi mǎ yǔ mài mǎ de wáng sūn gōng zǐ, wǎng lái luò yì bù jué. kàn mǎ de chí zhòu zá wéi, bù jì qí shù. yǒu jǐ gè rén kàn jiàn shū bǎo qiān zhe yī pǐ mǎ lái, dōu jiào: liè wèi ràng kāi xiē, qióng hàn zi qiān le yī pǐ bìng mǎ lái le! bú yào āi dào le tā. hé chún hé shé de táo qì. shū bǎo qiān zhe mǎ zài shì lǐ, diān dào zǒu le jǐ huí, wèn yě méi rén wèn yī shēng, duì mǎ tàn dào: mǎ, nǐ zài shān dōng bǔ dào shí, hé děng jīng zhuàng! zěn me jīn rì jiù chuí tóu sàng qì dào zhè bān guāng jǐng! jiào wǒ zěn me yuàn nǐ, wǒ shì hé děng de rén? wèi shǎo le jǐ liǎng diàn zhàng, yě nòng dé chuí tóu sàng qì, hé kuàng yú nǐ! cháng yán dào dé hǎo
卻說叔寶牽馬到西營市來。馬市已開,買馬與賣馬的王孫公子,往來絡繹不絕。看馬的馳驟雜囗,不記其數。有幾個人看見叔寶牽着一匹馬來,都叫:「列位讓開些,窮漢子牽了一匹病馬來了!不要挨倒了他。」合唇合舌的淘氣。叔寶牽着馬在市里,顛倒走了幾回,問也沒人問一聲,對馬嘆道:「馬,你在山東捕盜時,何等精壯!怎麼今日就垂頭喪氣到這般光景!叫我怎麼怨你,我是何等的人?為少了幾兩店帳,也弄得垂頭喪氣,何況於你!」常言道得好;
rén dāng pín jiàn yǔ shēng dī, mǎ shòu máo zhǎng bù xiǎn féi.
人當貧賤語聲低,馬瘦毛長不顯肥。
dé shí māo ér qiáng shì hǔ, bài líng yīng wǔ bù rú jī.
得食貓兒強似虎,敗翎鸚鵡不如雞。
xiān shí hái shì rén qiān mǎ, hòu lái dào shì mǎ dài zhe rén zǒu. yī yè bù céng shuì dé, wǔ gēng tiān qǐ lái, kōng dù lǐ chū mén, mǎ shì lǐ méi rén chǒu cǎi, zǒu zhe lù dōu shì dǎ dǔn shuì zháo de. tiān sè yǐ míng, zǒu guò le mǎ shì, chéng mén dà kāi, xiāng xià nóng fū tiāo chái jìn chéng lái mài. lù zhōu jí jīn shān xī dì fāng, qiū shōu dōu shì nà rú rú jiē ér ruò shì bié de liáng shí, shōu shí qǐ lái kū gǎo le, dú yǒu zhè yī zhǒng qì wàng, qiū shōu zhī hòu, hái yǒu qīng yè zài shàng. mǎ shì è jí de le, jiàn le qīng yè, yī kǒu pū qù, jiāng mài chái de lǎo zhuāng jiā yī jiāo pū dào. shū bǎo rú mèng zhōng jīng jué, jí qù chān fú. nà rén lǎo dāng yì zhuàng, fān shēn tiào qǐ dào: péng yǒu, bú yào zháo máng, bù céng diē huài wǒ nà lǐ. nà shí mǎ jué qīng chái, bù dé liū jiāng. lǎo zhě dào: nǐ zhè pǐ mǎ qiān zhe bù qí, màn màn de zǒu, gǎn shì yào mài de me? shū bǎo dào: biàn shì yào mài tā, zài zhè lǐ zhuàng gè zhǔ gù. lǎo zhě dào: mǎ biāo suī shì diē le, jiāng kǒu dào hái hǎo lī! shū bǎo zhèng zài ào mèn zhī jì, jiàn lǎo zhě zhī yán, fǎn huān xǐ qǐ lái le.
先時還是人牽馬,後來到是馬帶着人走。一夜不曾睡得,五更天起來,空肚裡出門,馬市里沒人瞅睬,走着路都是打盹睡着的。天色已明,走過了馬市,城門大開,鄉下農夫挑柴進城來賣。潞州即今山西地方,秋收都是那茹茹秸兒;若是別的糧食,收拾起來枯槁了,獨有這一種氣旺,秋收之後,還有青葉在上。馬是餓極的了,見了青葉,一口撲去,將賣柴的老莊家一交撲倒。叔寶如夢中驚覺,急去攙扶。那人老當益壯,翻身跳起道:「朋友,不要着忙,不曾跌壞我那裡。」那時馬嚼青柴,不得溜韁。老者道:「你這匹馬牽着不騎,慢慢的走,敢是要賣的麼?」叔寶道:「便是要賣他,在這裡撞個主顧。」老者道:「馬膘雖是跌了,韁口倒還好哩!」叔寶正在懊悶之際,見老者之言,反歡喜起來了。
xǐ féng bó lè gù, jì běi shǐ kōng qún.
喜逢伯樂顧,冀北始空群。
wèn lǎo zhě dào: nǐ shì biān zhàng xíng, hái shì shòu yī chū shēn? lǎo zhě dào: wǒ yě bú shì biān zhàng xíng, yě bú shì shòu yī. lǎo hàn jīn nián liù shí suì le, lí chéng shí wǔ lǐ jū zhù. zhè sì shù chái yǒu yī bǎi duō jīn, wǒ tiāo jìn chéng lái, jiān yě bù céng huàn yī huàn, nǐ zhè mǎ qīng qīng de pū le yī kǒu qīng chái, wǒ biàn diē le yī jiāo, jiù zhī zhè mǎ jiāng kǒu hái hǎo zhǐ kě xī nǐ tóu lù bù shú, zǒu dào zhè mǎ shì lǐ lái. zhè mǎ shì lǐ mǎi mǎ de, dōu shì nà děng bù dé qióng de rén. shū bǎo xiào dào: zěn me jiào zuò děng bù dé qióng de rén? lǎo zhě dào: dàn fán fù guì zǐ dì, wèi zēng mǎi mǎ, xiān jiào shǒu xià rén ná zhe yī fù ān pèi gēn zhe zǒu. kàn zhòng le mǎ de máo piàn, dā shàng zì jǐ de ān pèi, fàng gè pèi tóu, zhòng yì fāng cái kěn mǎi. tā zěn kěn mǎi nǐ de bìng mǎ péi yǎng? zì gǔ dào: mǎi jīn xū xiàng shí jīn jiā. zěn me zài zhè gè suǒ zài chū tuō bìng mǎ lái? nǐ biàn zǒu shàng jǐ rì, yě méi yǒu rén qiáo zhe lǐ! shū bǎo dào: nǐ mài chái de xiǎo shì. nǐ ruò yǐn wǒ qù mài le zhè pǐ mǎ, shì chéng zhī hòu, sòng nǐ yī liǎng yín zi yá qián. lǎo zhě tīng shuō, dà xǐ dào: zhè lǐ chū xī mén qù shí wǔ lǐ dì, yǒu gè zhǔ rén xìng dān, shuāng míng xióng xìn, pái háng dì èr, wǒ men dōu chēng tā zuò èr yuán wài. tā jié jiāo háo jié, mǎi hǎo mǎ sòng péng yǒu.
問老者道:「你是鞭杖行,還是獸醫出身?」老者道:「我也不是鞭杖行,也不是獸醫。老漢今年六十歲了,離城十五里居住。這四束柴有一百多斤,我挑進城來,肩也不曾換一換,你這馬輕輕的撲了一口青柴,我便跌了一交,就知這馬韁口還好;只可惜你頭路不熟,走到這馬市里來。這馬市里買馬的,都是那等不得窮的人。」叔寶笑道:「怎麼叫做等不得窮的人?」老者道:「但凡富貴子弟,未曾買馬,先叫手下人拿着一副鞍轡跟着走。看中了馬的毛片,搭上自己的鞍轡,放個轡頭,中意方才肯買。他怎肯買你的病馬培養?自古道:『買金須向識金家。』怎麼在這個所在出脫病馬來?你便走上幾日,也沒有人瞧着哩!」叔寶道:「你賣柴的小事。你若引我去賣了這匹馬,事成之後,送你一兩銀子牙錢。」老者聽說,大喜道:「這裡出西門去十五里地,有個主人姓單,雙名雄信,排行第二,我們都稱他做二員外。他結交豪傑,買好馬送朋友。」
shū bǎo rú jiǔ zuì fāng xǐng, dà mèng chū dǎng de yì bān, àn àn zì huǐ: wǒ shī le jiǎn diǎn. zài jiā shí cháng wén péng yǒu shuō: lù zhōu èr xián zhuāng dān xióng xìn, shì gè yán nà de háo jié. wǒ zěn me dào cǐ, jiù bù qù bài tā? rú jīn nòng dé yī shān lán lǚ, hú miàn jiū xíng yì bān, què qù bài tā, qǐ bú shì chí le! zhèng shì lín kě jué jǐng, huǐ zhī wú jí. ruò bù wǎng èr xián zhuāng qù, guò le cǐ dù, yòu wú chuán le, què zěn me chù? yě bà, zhǐ shì mài mǎ, bú yào rèn mù míng de péng yǒu jiù shì le. lǎo rén jiā, nǐ yǐn wǒ qián qù guǒ rán mài le cǐ mǎ, shí sòng nǐ yī liǎng yín zi. lǎo zhě tān le hòu xiè, jiāng sì shù chái jì zài dòu fǔ diàn mén kǒu, jiào mài dòu fǔ de: tì wǒ zhào guǎn yī zhào guǎn. biǎn dān tóu shàng, yǒu yī gè qīng bù kǒu dài ér, dài le yī shēng huáng dòu, jìn chéng lái huàn chá yè de. jiàn mǎ è dé hěn, bǎ dòu ér dào zài gè shēn kēng táng lǐ miàn, chě xiē qīng chái, bàn le yǔ nà mǎ qiě chī le. lǎo zhuāng jiā ná biǎn dān ér yǐn lù, shū bǎo qiān mǎ jìng chū xī mén. yuē shí shù lǐ zhī dì, guǒ rán yī suǒ dà zhuāng, zěn jiàn dé? dàn jiàn:
叔寶如酒醉方醒,大夢初黨的一般,暗暗自悔:「我失了檢點。在家時常聞朋友說:『潞州二賢莊單雄信,是個延納的豪傑。』我怎麼到此,就不去拜他?如今弄得衣衫襤褸,鵠面鳩形一般,卻去拜他,豈不是遲了!正是臨渴掘井,悔之無及。若不往二賢莊去,過了此渡,又無船了,卻怎麼處?也罷,只是賣馬,不要認慕名的朋友就是了。老人家,你引我前去;果然賣了此馬,實送你一兩銀子。」老者貪了厚謝,將四束柴寄在豆腐店門口,叫賣豆腐的:「替我照管一照管。」扁擔頭上,有一個青布口袋兒,袋了一升黃豆,進城來換茶葉的。見馬餓得狠,把豆兒倒在個深坑塘裡面,扯些青柴,拌了與那馬且吃了。老莊家拿扁擔兒引路,叔寶牽馬竟出西門。約十數里之地,果然一所大莊,怎見得?但見:
bì liú yíng rào, gǔ mù yīn sēn. bì liú yīng rào, wǎng lái yú téng zòng héng gǔ mù yīn sēn, shàng xià niǎo shēng chóu zá. xiǎo qiáo hóng kuà, jǐng sè qīng yōu gāo shà yún lián, guī mó qí zhěng. ruò fēi jiù fá, dìng shì míng mén.
碧流縈繞,古木陰森。碧流鶯繞,往來魚騰縱橫;古木陰森,上下鳥聲稠雜。小橋虹跨,景色清幽;高廈雲連,規模齊整。若非舊閥,定是名門。
lǎo zhuāng jiā chí biǎn tiāo guò qiáo rén zhuāng. shū bǎo zài qiáo nán shù xià shuān mǎ, jiàn nà mǎ shòu dé bù xiàng mó yàng, xīn zhōng àn dào: jǐ suǒ bù yù, wù shī yú rén. wǒ yě kàn bù shàng, jiào tā rén zěn me kěn mǎi? yīn lián rì méi xīn xù, bù céng qiān qù yǐn shuǐ kěn qīng shuā jīn bāo, zōng wěi dōu jié zài yī chù. shū bǎo zhǐ de jiāng zuǒ shǒu yī xiù juǎn qǐ, àn zhe mǎ ān, yòu shǒu wǔ zhǐ, jiāng mǎ lǐng zōng wǎng xià fēn lǐ. nà mǎ pà téng, jiù diào guò tóu lái, wàng zhe zhǔ rén jiāng bí xī luàn niǔ, yǎn zhōng jiù gǔn xià lèi lái. shū bǎo xīn suān, yě bù qù lǐ tā lǐng zōng, yòng shǒu zhǎng zài tā xiàng shàng, pāi le zhè liǎng zhǎng dào: mǎ yé, mǎ yé! nǐ jiù shì wǒ de tóng pú yì bān. zài shān dōng liù fǔ chí míng, yě zhàng nǐ yī bèi zhī lì. jīn rì wǒ yuè jiàn bù lì, bǎ nǐ mài zài zhè zhuāng shàng, nǐ huí tóu yǒu liàn liàn bù shě zhī yì, wǒ què rěn xīn mài nǐ, wǒ fǎn bù rú nǐ yě! mǎ jiàn zhǔ rén pāi xiàng fēn fù, yǒu yù yán zhī zhuàng: sì tí tī tiào, sī hǎn lián shēng. shū bǎo zài shù xià zhǎng tàn bù jué. zhèng shì:
老莊家持扁挑過橋人莊。叔寶在橋南樹下拴馬,見那馬瘦得不像模樣,心中暗道:「己所不欲,勿施於人。我也看不上,教他人怎麼肯買?」因連日沒心緒,不曾牽去飲水啃青刷釒包,鬃尾都結在一處。叔寶只得將左手衣袖捲起,按着馬鞍,右手五指,將馬領鬃往下分理。那馬怕疼,就掉過頭來,望着主人將鼻息亂扭,眼中就滾下淚來。叔寶心酸,也不去理他領鬃,用手掌在他項上,拍了這兩掌道:「馬耶,馬耶!你就是我的童僕一般。在山東六府馳名,也仗你一背之力。今日我月建不利,把你賣在這莊上,你回頭有戀戀不捨之意,我卻忍心賣你,我反不如你也!」馬見主人拍項吩咐,有欲言之狀:四蹄踢跳,嘶喊連聲。叔寶在樹下長嘆不絕。正是:
wēi fù kōng qún zhì, hái yú lì kuài cái. cán wú rén jiǎn fú, áng shǒu yī bēi āi.
威負空群志,還余歷塊才。慚無人剪拂,昂首一悲哀。
què shuō xióng xìn fù hòu zhī jiā, qiū shōu shì bì, xián zuò tīng qián. jiàn lǎo rén jiā shù biǎn dān yú chuāng shàn mén wài biān, jìn mén chuí shǒu, duì yuán wài dào: lǎo hàn jìn chéng mài chái, jiàn gè shān dōng rén qiān pǐ huáng biāo mǎ yào mài nà mǎ suī diē luò biāo, jiāng kǒu hái yìng. rú jīn lǐng zhe mǎ zài zhuāng wài, qǐng yuán wài kàn kàn. xióng xìn dào: kě shì huáng biāo mǎ? lǎo hàn dào: zhèng shì huáng biāo mǎ. xióng xìn qǐ shēn, cóng rén gēn suí chū zhuāng.
卻說雄信富厚之家,秋收事畢,閒坐廳前。見老人家豎扁擔於窗扇門外邊,進門垂手,對員外道:「老漢進城賣柴,見個山東人牽匹黃驃馬要賣;那馬雖跌落膘,韁口還硬。如今領着馬在莊外,請員外看看。」雄信道:「可是黃驃馬?」老漢道:「正是黃驃馬。」雄信起身,從人跟隨出莊。
shū bǎo gé xī yī wàng, jiàn xióng xìn shēn gāo yī zhàng, mào ruò líng guān, dài wàn zì dǐng zào jiá bāo jīn, chuān hán luó xì zhě, fěn dǐ zào xié. shū bǎo zì jiā kàn zhe shēn shàng, bù xiàng mó yàng dé jǐn, duǒ zài dà shù bèi hòu jiě jìng shǒu, dǒu xià yī xiù, kāi le miàn shàng lèi hén. xióng xìn guò qiáo, zhǐ qù kàn mǎ, bù qù wèn rén. xióng xìn shàn shí liáng mǎ. bǎ yī xiù liāo qǐ, yòng zuǒ shǒu zài mǎ yāo zhōng yī àn. xióng xìn lǚ lì zuì hěn, nà mǎ suī jīn gǔ jùn céng, què yě fēn háo bù dòng. tuō yī tuō tóu zhì wěi, zhǔn zhǎng zhàng yú, tí zhì zōng, zhǔn gāo bā chǐ biàn tǐ huáng máo, rú jīn sī xì juǎn, bìng wú bàn diǎn zá sè. cǐ mǎ miào chù, zhèng shì:
叔寶隔溪一望,見雄信身高一丈,貌若靈官,戴萬字頂皂莢包金,穿寒羅細褶,粉底皂鞋。叔寶自家看着身上,不像模樣得緊,躲在大樹背後解淨手,抖下衣袖,揩了面上淚痕。雄信過橋,只去看馬,不去問人。雄信善識良馬。把衣袖撩起,用左手在馬腰中一按。雄信膂力最狠,那馬雖筋骨峻嶒,卻也分毫不動。托一托頭至尾,准長丈余,蹄至鬃,准高八尺;遍體黃毛,如金絲細卷,並無半點雜色。此馬妙處,正是:
bēn téng qiān lǐ dàng chén āi, shén jùn néng kōng jì běi tāi.
奔騰千里盪塵埃,神駿能空冀北胎。
dēng duàn sī jiāng yáo yù pèi, jīn lóng fēi xià jiǔ tiān lái.
蹬斷絲韁搖玉轡,金龍飛下九天來。
xióng xìn kàn bà le mǎ, cái yǔ shū bǎo xiāng jiàn dào: mǎ shì nǐ mài de me? dān yuán wài zhī dào shì fàn mǎ de hàn zi, bù yǐ lǐ mào xiāng dài, zhǐ bǎ nǐ wǒ xiāng chēng. shū bǎo què rèn mài mǎ, bù rèn fàn mǎ, dá dào: xiǎo kě yě bú shì fàn mǎ de rén zì jǐ de jiǎo lì, qióng tú huò yú bǎo zhuāng. xióng xìn dào: yě bù guǎn nǐ mǎi lái de zì qí de, jìng shuō jià bà le. shū bǎo dào: rén pín wù jiàn, bù gǎn yán jià zhǐ cì wǔ shí liǎng, chōng qián tú pán fèi zú yǐ. xióng xìn dào: zhè mǎ tǎo wǔ shí liǎng yín zi yě bù duō zhǐ shì biāo diē zhòng le, ruò shì shàng dé xì liào, yòng xiē gōng běn, hái yǎng dé qǐ lái. ruò bù chī xì liào, zhè mǎ jiù shì fèi wù le. jīn jiàn nǐ shuō dé kě lián, wǒ yǔ nǐ sān shí liǎng yín zi, zhǐ dāng sòng xiōng lù fèi bà le. xióng xìn hái le sān shí liǎng yín zi, zhuǎn shēn guò qiáo, wǎng lǐ jiù zǒu, yě bù shí fēn qín lì yào mǎi. shū bǎo zhǐ de gēn guò qiáo lái dào: píng yuán wài cì duō shǎo bà le.
雄信看罷了馬,才與叔寶相見道:「馬是你賣的麼?」單員外只道是販馬的漢子,不以禮貌相待,只把你我相稱。叔寶卻認賣馬,不認販馬,答道:「小可也不是販馬的人;自己的腳力,窮途貨於寶莊。」雄信道:「也不管你買來的自騎的,竟說價罷了。」叔寶道:「人貧物賤,不敢言價;只賜五十兩,充前途盤費足矣。」雄信道:「這馬討五十兩銀子也不多;只是膘跌重了,若是上得細料,用些工本,還養得起來。若不吃細料,這馬就是廢物了。今見你說得可憐,我與你三十兩銀子,只當送兄路費罷了。」雄信還了三十兩銀子,轉身過橋,往裡就走,也不十分勤力要買。叔寶只得跟過橋來道:「憑員外賜多少罷了。」
xióng xìn jìn zhuāng lái, lì zài dà tīng dī shuǐ yán qián. shū bǎo jiàn zhǔ rén lì zài yán qián, zhǐ de zhàn lì yú yuè tái páng biān. xióng xìn jiào shǒu xià rén, qiān mǎ dào cáo tóu qù, shàng yǐn xiē xì liào lái huí huà. bù duō shí, shǒu xià xiàng zhǔ rén ěr biān dī shēng huí fù dào: zhè mǎ hěn dé jǐn, bǎ lǎo yé yān zhī mǎ de ěr duǒ, dōu yǎo huài le. chī xià yī dòu zhēng rè lǜ dòu, hái zài cáo lǐ miàn qiǎng shuǐ cǎo chī, bù céng zhù kǒu. xióng xìn àn xǐ, qiáo zuò rén qíng dào: péng yǒu, wǒ men shǒu xià rén shuō, mǎ bù chī xì liào de le. zhǐ shì wǒ shuō chū yǔ nǐ sān shí liǎng yín zi, bù hǎo shī xìn. shū bǎo yě bù zhī mǎ chī liào bù chī liào, suí kǒu yīng dào: dàn píng zūn cì. xióng xìn jìn qù qǔ mǎ jià yín. shū bǎo què bú shì jiē xià cì hou de rén, jìn tīng zuò xià. xióng xìn sān shí liǎng yín zi, dé le qiān lǐ lóng jū, pěng zhe mǎ jià yín chū lái, xǐ róng kě jū. shū bǎo jiǔ bù jiàn yín, jiàn xióng xìn pěng zhe yī bāo yín zi chū lái, bǐ tā dé mǎ de huān xǐ, què yě bàn jīn bā liǎng. shū bǎo nán dào zhè děng jú liàng biǎn qiǎn? tā què shì gè xiào zǐ, jiǔ jū lǚ dǐ, sī xiǎng lǎo mǔ, zhòu yè áo jiān. jīn jiàn cǐ yín, dé yǐ huí jiā, jiù rú jiàn mǔ de yì bān, bù jué:
雄信進莊來,立在大廳滴水檐前。叔寶見主人立在檐前,只得站立於月台旁邊。雄信叫手下人,牽馬到槽頭去,上引些細料來回話。不多時,手下向主人耳邊低聲回覆道:「這馬狠得緊,把老爺胭脂馬的耳朵,都咬壞了。吃下一斗蒸熱綠豆,還在槽裡面搶水草吃,不曾住口。」雄信暗喜,喬做人情道:「朋友,我們手下人說,馬不吃細料的了。只是我說出與你三十兩銀子,不好失信。」叔寶也不知馬吃料不吃料,隨口應道:「但憑尊賜。」雄信進去取馬價銀。叔寶卻不是階下伺候的人,進廳坐下。雄信三十兩銀子,得了千里龍駒,捧着馬價銀出來,喜容可掬。叔寶久不見銀,見雄信捧着一包銀子出來,比他得馬的歡喜,卻也半斤八兩。叔寶難道這等局量褊淺?他卻是個孝子,久居旅邸,思想老母,晝夜熬煎。今見此銀,得以回家,就如見母的一般,不覺:
huān cóng méi jiǎo zhì, xiào xiàng jiá biān shēng.
歡從眉角至,笑向頰邊生。
shū bǎo shuāng shǒu lái jiē yín zi. xióng xìn liào yǐ mǎi chéng, yín zi bù guò shǒu, yòng hǎo yán wèn shū bǎo dào: xiōng shì shān dōng, guì fǔ shì nà yī fǔ? shū bǎo dào: jiù shì qí zhōu. xióng xìn bǎ yín zi xiàng yī xiù lǐ yī lóng, shū bǎo dà jīng, xiǎng shì bù mǎi le, xīn zhōng hǎo shēng zhuō mō bù zháo. zhèng shì:
叔寶雙手來接銀子。雄信料已買成,銀子不過手,用好言問叔寶道:「兄是山東,貴府是那一府?」叔寶道:「就是齊州。」雄信把銀子向衣袖裡一籠,叔寶大驚,想是不買了,心中好生捉摸不着。正是:
gé miàn nán zhī xīn fù shì, huáng jīn dào shǒu pà chéng kōng.
隔面難知心腹事,黃金到手怕成空。
wèi zhī xióng xìn xiù yín de yì sī rú hé, qiě tīng xià huí fēn jiě.
未知雄信袖銀的意思如何,且聽下回分解。