yī
一
shī shǐ yú yú shùn, biān yú kǒng zǐ. wú rú bù fèng liǎng shèng rén zhī jiào, ér yuǎn yǐn fó lǎo, hé yé? ruǎn tíng hǎo yǐ chán wù bǐ shī, rén fèng wèi zhì lùn. yú bó zhī yuē: máo shī sān bǎi piān, qǐ fēi jué diào? bù zhī ěr shí, chán zài hé chù? fú zài hé fāng? rén bù néng dá. yīn gào zhī yuē: shī zhě, rén zhī xìng qíng yě. jìn qǔ zhū shēn ér zú yǐ. qí yán dòng xīn, qí sè duó mù, qí wèi shì kǒu, qí yīn yuè ěr: biàn shì jiā shī. kǒng zǐ yuē bù xué shī, wú yǐ yán. yòu yuē: shī kě yǐ xìng. liǎng jù xiāng yīng. wéi qí yán zhī gōng miào, suǒ yǐ néng shǐ rén gǎn fā ér xìng qǐ tǎng zhí shuài yōng fǔ zhī yán, néng xìng zhě qí shuí yé?
《詩》始於虞舜,編於孔子。吾儒不奉兩聖人之教,而遠引佛老,何耶?阮亭好以禪悟比詩,人奉為至論。余駁之曰:「《毛詩三百篇》,豈非絕調?不知爾時,禪在何處?佛在何方?」人不能答。因告之曰:「詩者,人之性情也。近取諸身而足矣。其言動心,其色奪目,其味適口,其音悅耳:便是佳詩。孔子曰;『不學詩,無以言。』又曰:『詩可以興。』兩句相應。惟其言之工妙,所以能使人感發而興起;倘直率庸腐之言,能興者其誰耶?」
èr
二
lǐ yù zhōu xiān shēng yuē: fán duō dú shū, wèi shī jiā zuì yào shì. suǒ yǐ bì xū xiōng yǒu wàn juǎn zhě, yù qí zhù wǒ shén qì ěr. qí lì shì bù lì shì, zuò shī zhě bù zì zhī, dú shī zhě yì bù zhī: fāng kě wèi zhī zhēn shī. ruò yǒu xīn jīn xuàn yān bó, biàn là xià chéng. yòu yǒu rén wèn xiān shēng yuē: dà tí mù yòng quán lì le què, gù jiàn lì liàng tǎng xiē xiǎo tí, yì yòng zhǎng piān, qǐ bù gēng jiàn cái rén shǒu duàn? xiān shēng xiào yuē: shī zi bó tù, bì yòng quán lì: zhōng shì shī zi zhī yú.
李玉洲先生曰:「凡多讀書,為詩家最要事。所以必須胸有萬卷者,欲其助我神氣耳。其隸事、不隸事,作詩者不自知,讀詩者亦不知:方可謂之真詩。若有心矜炫淹博,便落下乘。」又有人問先生曰:「大題目用全力了卻,固見力量;倘些小題,亦用長篇,豈不更見才人手段?」先生笑曰:「獅子搏兔,必用全力:終是獅子之愚。」
sān
三
tóng yī lè qì: sè yuē gǔ, qín yuē cāo. tóng yī zhù shù wén yuē zuò, shī yuē yín. kě zhī yīn jié zhī bù kě bù jiǎng. rán yīn jié yī shì, nán yǐ yán chuán, shǎo líng qún shān wàn hè fù jīng mén, shǐ gǎi qún zì wèi qiān zì, biàn bù rù diào. wáng chāng líng bù zhǎn lóu lán gèng bù hái, shǐ gǎi gèng zì wèi zhōng zì, yòu bù rù diào. zì yì yī yě ér chā zhī háo lí, shī yǐ qiān lǐ. qí tā kě yǐ lèi tuī.
同一樂器:瑟曰鼓,琴曰操。同一著述;文曰作,詩曰吟。可知音節之不可不講。然音節一事,難以言傳,少陵「群山萬壑赴荊門」,使改「群」字為「千」字,便不入調。王昌齡「不斬樓闌更不還」,使改「更」字為「終」字,又不入調。字義一也;而差之毫厘,失以千里。其他可以類推。
sì
四
shěn yún jiāo shì láng wèi yù shí, guǎn yú chén méi cén jiā qí shí méi cén shàng tiáo yě. rán méi cén shī bǐ qīng xīn, shí wèi xiān shēng chuán shòu. yàn yún: kāi kǒu rǔ yào chī dé hǎo. cǐ zhī wèi yě. méi cén cháng sòng xiān shēng wǔ rì qín huái yún: chāng pú lǜ yìng shí liú hóng, yīng àng dōng xī fàng jǐ cóng. bù biàn shuí jiā zhuāng gé dǐ, yuǎn shān duō zài huà píng zhōng. lán gàn yǐng lǐ qǐ shū héng, ài jiǔ qí hān xiào yǔ yíng. lóu shàng yī fēng lóu xià shuǐ, yī lián xiāng wù bù fēn míng. dān fú fēng biāo fú fān rú, shàn yǐng cān chà yàng bì xū. yī piàn hú guāng xīng wàn diǎn, jiā jiā shuǐ gé shàng dēng chū. liǔ yīn kǎn wài pō chuán tóu, dōu xiàng zūn qián tīng duǎn ōu. què dào zhōng liú qīng jǐng hǎo, jiǎng wáng shān shàng yuè rú gōu. wǎn guò fēng qiáo yún: yǔ bù chéng sī liǔ dài yān, mù tiān yuǎn shuǐ zhèng wú biān. kè chóu zuì pà zhōng shēng jiǎo, bù xiàng fēng qiáo yè pō chuán. fàn zhōu chéng běi yún: zuì shì zhǎng tiáo liǔ, yī yī yī chuàng qíng. lú huā yóu wèi bái, yǐ jiě zuò qiū shēng.
沈雲椒侍郎未遇時,館於陳梅岑家;其時梅岑尚髫也。然梅岑詩筆清新,實為先生傳授。諺云:「開口乳要吃得好。」此之謂也。梅岑嘗誦先生《午日秦淮》云:「菖蒲綠映石榴紅,罌盎東西放幾叢。不辨誰家妝閣底,遠山多在畫屏中。」「闌干影里綺疏橫,艾酒齊酣笑語迎。樓上衣風樓下水,一簾香霧不分明。」「丹符風颮佛幡如,扇影參差漾碧虛。一片湖光星萬點,家家水閣上燈初。」「柳陰檻外泊船頭,都向尊前聽短謳。卻到中流清景好,蔣王山上月如鈎。」《晚過楓橋》云:「雨不成絲柳帶煙,暮天遠水正無邊。客愁最怕鐘聲攪,不向楓橋夜泊船。」《泛舟城北》云:「最是長條柳,依依一愴情。蘆花猶未白,已解作秋聲。」
wǔ
五
zhèng jī chǐ xiān shēng yǒng jìng yún: zhū yán shuí bù xī? bái fà ěr xiān zhī. kě wèi jiā yǐ. hòu wén yú hè líng xiù cái yǒng jìng yǒu bái fà zhū yán guǎn yī shēng, qī zì yóu jiā. qí miào chù zài yī guǎn zì.
鄭璣尺先生詠《鏡》云:「朱顏誰不惜?白髮爾先知。」可謂佳矣。後聞俞鶴齡秀才詠《鏡》有「白髮朱顏管一生」,七字尤佳。其妙處在一「管」字。
liù
六
zhào yún sōng guò sū xiǎo fén yún: sū xiǎo fén lín yuè wáng mù, yīng xióng ér nǚ gè qiān qiū. sūn jiǔ chéng guò pí pá tíng yún wèi yǒu pí pá shù xíng zì, dí huā fēng yè yě qiān qiū. jù fǎ xiāng sì.
趙雲松《過蘇小墳》云:「蘇小墳鄰岳王墓,英雄兒女各千秋。」孫九成《過琵琶亭》雲;「為有琵琶數行字,荻花楓葉也千秋。」句法相似。
qī
七
jìn rì yǒu jù gōng jiào rén zuò shī, bì xū qióng jīng dú zhù shū, rán hòu luò bǐ, shī nǎi kě chuán. yú wén zhī, xiào yuē: qiě wù lùn jiàn ān dà lì, kāi fǔ cān jūn, qí jīng xué hé rú, zhǐ wèn guān guān jū jiū cǎi cǎi juǎn ěr, shì qióng hé jīng hé zhù shū, dé cǐ bù xiǔ zhī zuò? táo shī dú jué qiān gǔ, ér dú shū bù qiú shèn jiě hé bù dú cǐ shū yǐ jiě zhī? liáng zhāo míng tài zǐ yǔ xiāng dōng wáng shū yún: fū liù diǎn sān lǐ, suǒ shī yǒu dì, suǒ yòng yǒu yí. wèi wén yín yǒng qíng xìng, fǎn nǐ nèi zé zhī piān cāo bǐ xiě zhì, gèng mó jiǔ gào zhī zuò. chí chí chūn rì, fān xué guī cáng zhàn zhàn jiāng shuǐ, jìng tóng dà gào. cǐ shù yán zhèn lóng fā kuì xiǎng dāng shí bì yǒu yū rú qū shì, yǐ jīng xué tán shī zhě, gù wèi cǐ yǔ yǐ xiǎo zhī.
近日有巨公教人作詩,必須窮經讀註疏,然後落筆,詩乃可傳。余聞之,笑曰:且勿論建安、大曆,開府、參軍,其經學何如,只問「關關雎鳩」、「采采卷耳」,是窮何經、何註疏,得此不朽之作?陶詩獨絕千古,而「讀書不求甚解」;何不讀此疏以解之?梁昭明太子《與湘東王書》云:「夫六典、三禮,所施有地,所用有宜。未聞吟詠情性,反擬《內則》之篇;操筆寫志,更摹《酒誥》之作。『遲遲春日』,翻學《歸藏》;『湛湛江水』,竟同《大誥》。」此數言振聾發聵;想當時必有迂儒曲士,以經學談詩者,故為此語以曉之。
bā
八
rén wèn: dù líng bù xǐ táo shī, ōu gōng bù xǐ dù shī: hé yé? yú yuē: rén gè yǒu xìng qíng. táo shī gān, dù shī kǔ, ōu shī duō yīn, dù shī duō chuàng: cǐ qí suǒ yǐ bù hé yě. yuán wēi zhī yún: niǎo bù zǒu, mǎ bù fēi, bù xiāng néng, hú xiāng jī?
人問:「杜陵不喜陶詩,歐公不喜杜詩:何耶?」余曰:「人各有性情。陶詩甘,杜詩苦,歐詩多因,杜詩多創:此其所以不合也。元微之云:『鳥不走,馬不飛,不相能,胡相譏?」』
jiǔ
九
sòng rén yú fù cí yún: guī lái yuè xià yú zhōu àn, rèn dé shān qī jié wǎng dēng. yòu yún: bù chóu rì chuí hái jiā cuò, rèn dé bā jiāo chū jǐn lí. èr yǔ xiāng sì. yú yù xī hú dé shēng ān, yè shēn duàn qiáo dú bù, cháng kǒng mí lù, jǐn wàng sēng ān dēng yǐng ér guī, fāng jué èr shī zhī miào.
宋人《漁父》詞云:「歸來月下漁舟暗,認得山妻結網燈。」又云:「不愁日垂還家錯,認得芭蕉出槿籬。」二語相似。余寓西湖德生庵,夜深斷橋獨步,常恐迷路,緊望僧庵燈影而歸,方覺二詩之妙。
shí
十
fán líng sǔn yú xiā, cóng shuǐ zhōng cǎi dé, guò bàn gè shí chén, zé sè wèi jù biàn qí wèi líng sǔn yú xiā zhī xíng zhì, yī rán shàng zài, ér qí tiān zé yǐ shī yǐ. yàn yún: sǐ jiāo lóng, bù ruò huó lǎo shǔ. kě wù zuò shī wén zhī zhǐ. rán rén mò bù yǐn shí yě, xiān néng zhī wèi yě. zuò zhě nán, zhī zhě yóu nán.
凡菱筍、魚蝦,從水中採得,過半個時辰,則色味俱變;其為菱筍、魚蝦之形質,依然尚在,而其天則已失矣。諺云:「死蛟龍,不若活老鼠。」可悟作詩文之旨。然人莫不飲食也,鮮能知味也。作者難,知者尤難。
yī shí yī
一十一
yǐn wén duān gōng chū jiāng rù xiàng, chuí sì shí nián, cháng qiān qiān rán bù zì xǐ. wéi xiǎo qī zhāng shì yǐ suǒ shēng nǚ rù gōng, wèi huáng zǐ fēi, gào fēng yī pǐn fū rén, féng rén bì kuā. gù jì ēn shī yuē: ruì rì tóng lóng zhǎn cuì píng, huán jiē bài wǔ zhù cí níng. zhēng chuán wáng mǔ yáo chí huì, jìng jiàn xiān bān liè xiǎo xīng.
尹文端公出將入相,垂四十年,常謙謙然不自喜。惟小妻張氏以所生女入宮,為皇子妃,誥封一品夫人,逢人必夸。故《紀恩》詩曰:「瑞日瞳朧展翠屏,環階拜舞祝慈寧。爭傳王母瑤池會,竟見仙班列小星。」
yī shí èr
一十二
yú lǚ mì tóng nián yáng jiān shān dà chēn shī bù dé. jīn nián dào sū zhōu, dé qí gǔ xiāng táng shī gǎo. qín gōng yún wǔ zhàng qí piāo fù dào kuān, xiǎo zhuāng rén shì lǜ yún pán. xū xuán zhào dǎn qín gōng jìng, bù jiàn zhǎng chéng bái gǔ hán. zhōu zhōng yún: duàn yún zuò yì héng yáo lǐng, míng yuè duō qíng sòng duǎn péng. zuì ài fēng biāo liǎng gōng zǐ, yī shēng xiāo shòu lǜ lú fēng. yòu: chūn yī diǎn jǐn hái shē jiǔ, hè fèng fēn lái yòu mǎi huā. jiē tái dàng kě xǐ.
余屢覓同年楊兼山大琛詩不得。今年到蘇州,得其《古香堂詩稿》。《秦宮》雲;「五丈旗飄復道寬,曉妝人試綠雲盤。虛懸照膽秦宮鏡,不見長城白骨寒。」《舟中》云:「斷雲作意橫遙嶺,明月多情送短篷。最愛風標兩公子,一生消受綠蘆風。」又:「春衣典盡還賒酒,鶴俸分來又買花。」皆駘蕩可喜。
yī shí sān
一十三
gēng shēn chū chūn, yú yǔ jiān shān jí zhū tóng nián zài jīng shī yóu táo rán tíng. jiān shān cì bì jiān tián tuì zhāi shǎo zǎi yùn yún: yù yǔ bù yǔ chūn zhòu yīn, chéng nán tíng zi tóng dēng lín. xuě hén xiāo jǐn wěi gēn chū, qìng xiǎng duàn shí qín yǔ shēn. qiě xǐ sēng liáo wú sú yùn, màn jiāng huàn jī tuō chén yín. dīng xiāng jǐ shù cái hán è, jì qǔ huā shí cè zhàng xún. jiān shān wǎn nián chǒng qiè, yǔ fū rén fǎn mù. yú xì zhī yuē: jūn kě jì sì shí nián qián zèng nèi shī hū? jiān shān qǐng sòng zhī. yuē: bǎi chǔ wǔ chuāng pín dǎo yào, yī dēng zǐ yè shàng fèng yī. cǐ yǔ táng míng huáng wáng fū rén, tuō ā zhōng bàn bì zuò shēng rì hé shū? dú zhī kě zuò tóng xīn yuàn yǐ. jiān shān xiào ér bù dá. tián shǎo zǎi huì mào, shān xī xiàng gōng cóng diǎn zhī zǐ, lì cháo yǒu shēng.
庚申初春,余與兼山及諸同年在京師游陶然亭。兼山《次壁間田退齋少宰韻》云:「欲雨不雨春晝陰,城南亭子同登臨。雪痕消盡葦根出,磬響斷時禽語深。且喜僧寮無俗韻,漫將宦跡托沉吟。丁香幾樹才含萼,記取花時策杖尋。」兼山晚年寵妾,與夫人反目。余戲之曰:「君可記四十年前《贈內》詩乎?」兼山請誦之。曰:「『百杵午窗頻搗藥,一燈子夜尚縫衣。』此與唐明皇、王夫人,脫阿忠半臂作生日何殊?讀之可作《同心院》矣。」兼山笑而不答。田少宰諱懋,山西相公從典之子,立朝有聲。
yī shí sì
一十四
háng jǐn pǔ lùn qī lǜ, bù xǐ ǎo tǐ. yú dào shī jìng shén kuān, shí yǒu yīn ǎo zhuǎn qiào zhě. yīn sòng ní zǐ zhēn xiān shēng kè zhōng yì xī hú yún jiāng shuǐ bù rú hú shuǐ chéng, nán fēng liáng nuǎn shí kān dēng. rù yún dàn wèn cǎi qiáo kè, tà yè ǒu suí guī sì sēng. yī jū quán yīn shòu jiāo huó, mǎn shān guì yǔ qīng xiá zhēng. bái bō miǎo miǎo wèi kě dù, kōng yǐ gé bēi sān chǐ téng. shì cǐ bā jù, yī diào píng zè, biàn suǒ rán wú wèi yǐ. háng yì yǐ wèi rán. xiān shēng guān yù shǐ, gǔ mào qīng biāo, shí yú yú wèi dì shí. yú xué xiě diàn shì juǎn, xiān shēng jiào yǐ piān páng diǎn huà: zhì zú gǎn yě. jì qí dù jiāng yù fēng yún: yuè yīn yǐ sù jiè, shè bō fù xīn nuò. hū rán féng yí nù, yè zhōu jìng xiān bō. mìng zhǐ bǐ máo qīng, xīn yǐ pīn zèng pò. qiě shǒu duò qiáng lì, dú bào zhōng xìn wò. xū yú hóng tāo píng, bái ōu fú yī gè. zài shì yuàn zhōng dá lì yī wéi shì láng yún: wén rù gòu zhōng xū shǎng shí, qí yú jú wài yì fēn míng. zèng dān guì yún: lǎo gān shí nián kàn dú lì, dān xīn yī diǎn zǎo píng fēn. qí cún xīn zhī gōng zhèng kě xiǎng. sù lú xī yún: bì fēng xiān pō àn, guò yǔ gèng guān lán. jiē miào. xiān shēng míng guó liǎn.
杭堇浦論七律,不喜拗體。余道詩境甚寬,實有因拗轉峭者。因誦倪紫珍先生《客中憶西湖》雲;「江水不如湖水澄,南峰涼暖時堪登。入雲但問采樵客,踏葉偶隨歸寺僧。一掬泉因瘦蛟活,滿山桂與青霞蒸。白波渺渺未可渡,空倚葛陂三尺藤。」似此八句,一調平仄,便索然無味矣。杭亦以為然。先生官御史,古貌清標,識余於未第時。余學寫殿試卷,先生教以偏旁點畫:致足感也。記其《渡江遇風》云:「越陰已夙戒,涉波復新懦。忽然馮夷怒,葉舟竟掀播。命只比毛輕,心已拼甑破。且守柁檣立,獨抱忠信臥。須臾洪濤平,白鷗浮一個。」《在試院中答厲衣圍侍郎》云:「文入彀中須賞識,棋於局外易分明。」《贈丹桂》云:「老乾十年看獨立,丹心一點早平分。」其存心之公正可想。《宿瀘溪》云:「避風先泊岸,過雨更觀瀾。」皆妙。先生名國璉。
yī shí wǔ
一十五
lǐ jǐn hún zhī yóu líng yǐn sì: yún lín dà shī chū shì yòu jūn gǎn huái zhá, zhǐ mò cán quē, rú liè chūn bīng. yòu chū shān gǔ xiāng yáng èr zhá. lǐ tí yún: yù yìn hé shí lēi, zhēn guān shí wǔ nián. bù duō wán bǐ mò, yī bàn bǔ yún yān. xī shì wú rén xìn, míng shān yǒu fú lián. wǒ lái zhǎng guì dú, shēn xìng jiàn cán jiān. guān méi yún: bù bù méi huā lǐ, chí chí guò shí liáng. liǎng shān qīng jiàn hé, yí lù bái yún xiāng. ǒu yuē tàn chūn lǚ, tóng dēng xuǎn fú chǎng. xiàn tā xiū dé dào, kuì wǒ bàn shēng máng. yòu: gù wǒ hū wú yǐng, qián fēng luò zhào wēi. shí zì yì chāo.
李謹琿芝游靈隱寺:雲林大師出示右軍《感懷札》,紙墨殘缺,如裂春冰。又出山谷、襄陽二札。李題云:「玉印何時勒,貞觀十五年。不多完筆墨,一半補雲煙。稀世無人信,名山有佛憐。我來長跪讀,深幸見殘箋。」《觀梅》云:「步步梅花里,遲遲過石樑。兩山清澗合,一路白雲香。偶約探春侶,同登選佛場。羨他修得到,愧我半生忙。」又:「顧我忽無影,前峰落照微。」十字亦超。
yī shí liù
一十六
yú yóu wǔ yí, zhì dà zàng fēng wàng bàn zì shān, xué zhōng yǒu qiáo bǎn liáng zhù, dà xiǎo bǎi qiān gēn, cān chà duī jià, huī mò sè, zhǎng duǎn bù qí, jì bù xiǔ làn, yòu bù qīng luò. qí xià tuān jí, zhōu nán tíng bó. yǒu mǒu guān, jī yǐ niǎo qiāng, luò mù tī shù piàn. zhū zǐ yún: shì yáo shí mín, bì hóng shuǐ jū cǐ. shuǐ píng shí, rén xià ér mù cún. xiǎng yì yǒu lǐ. yú hái háng zhōu hòu, yǔ sūn jǐng gāo shì jiǎng tán jí zhī. sūn chū suǒ cáng hóng qiáo bǎn yī piàn, zhǎng chǐ xǔ, báo sān fēn, yún dé zì zhāng qǐ táng, zhāng yòu dé yú wú dá fū. liáng shān zhōu tí yún: hóng qiáo zhī bǎn zhǎng jìng chǐ, fù yǔ yōu rén zhèn yù gé. yán líng jiā cáng dōng hǎi tí, tí chù tiān rán yī jiǎo bái. shū bù kě xìn zì kě chuán, fēi sōng fēi bǎi wú rén shí. jí jīn sàn luò shì chán zhōng, jūn dú hé yuán shōu shí dé. dāng nián chuī duò wǔ yí fēng, xiān fán chǎng huǎng jiāng wú tóng. xū fáng yī yè fēng shuāng qǐ, fēi shàng qīng tiān huà duàn hóng. zhǔ rén tí yún: hóng qiáo yí jī qiàn shuí sōu, qiān zài yóu kàn piàn bǎn liú. mò dào xiān zōng miǎo nán wèn, yǒu rén céng xiàng wǔ yí yóu. jiǔ qǔ huán xī suǒ cuì yān, xiān fēng chuī duò jǐ hé nián? tí lái hǎo jù yóu zhēn zhòng, wèi wǒ píng shēng shì gǔ yuán.
余游武夷,至大藏峰;望半字山,穴中有橋板樑柱,大小百千根,參差堆架,灰墨色,長短不齊,既不朽爛,又不傾落。其下湍急,舟難停泊。有某官,擊以鳥槍,落木梯數片。朱子云:「是堯時民,避洪水居此。水平時,人下而木存。」想亦有理。余還杭州後,與孫景高世講談及之。孫出所藏虹橋板一片,長尺許,薄三分,雲得自張芑堂,張又得於吳達夫。梁山舟題云:「虹橋之板長徑尺,付與幽人鎮玉格。延陵家藏東海題,題處天然一角白。書不可信字可傳,非松非柏無人識。即今散落市廛中,君獨何緣收拾得。當年吹墮武夷峰,仙凡惝恍將毋同。須防一夜風霜起,飛上青天化斷虹。」主人題云:「虹橋遺蹟倩誰搜,千載猶看片板留。莫道仙蹤渺難問,有人曾向武夷游。」「九曲環溪鎖翠煙,仙風吹墮幾何年?題來好句尤珍重,慰我平生嗜古緣。」
yī shí qī
一十七
rén kuì dé xīn dà shī jī zi sì shí, shī dà tūn yàn. rén xiào zhī. shī zuò jì yún: hùn dùn qián kūn yī kǒu bāo, yě wú pí xuè yě wú máo. lǎo sēng dài ěr xī tiān qù, miǎn zài rén jiān shòu yī dāo.
人饋得心大師雞子四十,師大吞咽。人笑之。師作偈云:「混沌乾坤一口包,也無皮血也無毛。老僧帶爾西天去,免在人間受一刀。」
yī shí bā
一十八
jīn líng shān chuān zhī qì, sàn ér bù jù yǐ gù tǔ zhù zhě jué shǎo chuán rén. wáng xiè dù jiāng, duō zuò jì gōng, yì fù mén hù bù jiǔ cǐ qí zhèng yě. rán jiē qú hóng kuò, mín qì chún jìng, zhì jīn shì dài fū wài lái zhě, yóu xǐ jiā yān. tóng chéng yáo jī chuán tài shǐ zhǎng jiào zhōng shān, yǒu yí jū zhī zhì. fù shī yún yòu xiàng jīn líng shí rì liú, yī rán shuāng què wàng niú tóu. jiāo yóu jù chù sī yí zhái, shuāi bìng xíng shí ài zhào zhōu. xiāo sì fēng duō yí zuò yǔ, hòu hú yān dàn zǒng rú qiū. sēng shū nǐ gòng shū wáng dú, bù diào xìng wáng rě lèi liú. yú wèi dì sì jù yóu hé yú yì. yú dāng wèi shuāi shí, yì xǐ zhōu xíng, wèi lù xíng yě.
金陵山川之氣,散而不聚;以故土著者絕少傳人。王、謝渡江,多作寄公,亦復門戶不久;此其證也。然街衢宏闊,民氣淳靜,至今士大夫外來者,猶喜家焉。桐城姚姬傳太史掌教鐘山,有移居之志。賦詩云;「又向金陵十日留,依然雙闕望牛頭。交遊聚處思移宅,衰病行時愛棹舟。蕭寺風多疑作雨,後湖煙淡總如秋。僧書擬共舒王讀,不吊興亡惹淚流。」余謂第四句尤合余意。余當未衰時,亦喜舟行,畏陸行也。
tài shǐ qī gǔ xióng hòu, xī piān zhǎng nán lù. lù qí yuè yáng lóu jiàn yuè yún: gāo lóu shēn yè jìng qiū kōng, dàng dàng jiāng hú jī qì tōng. wàn qǐng bō píng tiān sì miàn, jiǔ xiāo fēng dìng yuè dāng zhōng. yún jiān zhū niǎo fēng hé chù? shuǐ shàng cāng lóng sè wèi zhōng. biàn yù fú yī qióng dǎo wài, zhǐ liú qīng xiào luò xiāng dōng. diào wáng yàn zhāng yún luàn shì niǎo fēi nán zé mù, nán ér bào sǐ zì liú pí. kū liú gēng nán yún bié lái shū dào zhǎng ān shǎo, sǐ qù cái jiào tiān xià kōng. huái shàng yún: zhǐ chóu tiān shàng táo huā shuǐ, jìn shī huái nán guì shù shān. diào tái yún: kě lián gāo niǎo jǐn, huí yì diào yú jī. jiē jué miào yě. jǐ sì suì, yú zhōng qiū yè dù jiāng yún: shì shàng yè shēn qiū zhèng bàn, jiāng xīn fēng dìng yuè dāng zhōng. yì yǔ xiān shēng yuè yáng sān sì lián xiāng sì. xiān shēng cóng fù nán qīng huì fàn, zài zhǎng ān yǔ yú yǒu chē lì zhī hǎo, xué wèn yān bó, ér bù xǐ yín shī. yú gǎi guān jiāng nán, sòng xíng shī má jí, ér nán qīng wú yǒu yě. yú diào zhī yún: nán qīng ài rén rú lǎo yù, chū rù hàn lín shū xǔ xǔ. píng shí zhù shù qiān wàn yán, lín bié zèng wǒ wú yī yǔ.
太史七古雄厚,惜篇長難錄。錄其《岳陽樓見月》云:「高樓深夜靜秋空,蕩蕩江湖積氣通。萬頃波平天四面,九霄風定月當中。雲間朱鳥峰何處?水上蒼龍瑟未終。便欲拂衣瓊島外,止留清嘯落湘東。」《吊王彥章》雲;「亂世鳥飛難擇木,男兒豹死自留皮。」《哭劉耕南》雲;「別來書到長安少,死去才教天下空。」《淮上》云:「只愁天上桃花水,浸失淮南桂樹山。」《釣台》云:「可憐高鳥盡,回憶釣魚磯。」皆絕妙也。己巳歲,余《中秋夜渡江》云:「世上夜深秋正半,江心風定月當中。」亦與先生《岳陽》三四聯相似。先生從父南青諱范,在長安與余有車笠之好,學問淹博,而不喜吟詩。余改官江南,送行詩麻集,而南青無有也。余調之云:「南青愛人如老嫗,初入翰林殊栩栩。平時著述千萬言,臨別贈我無一語。」
yī shí jiǔ
一十九
guī xiù wú zhè wèi shèng. gēng xū chūn, sǎo mù háng zhōu, nǚ dì zǐ sūn bì wú yāo nǚ shì shí sān rén, dà huì yú hú lóu, gè yǐ shī huà wèi zhì. yú shè èr xí yǐ dài zhī. xú yù xīn, xiāng guó wén mù gōng zhī sūn nǚ yě, huà fǎ nán tián, shī yín zhōng wǎn. jí jǐng yún: dú bà huáng tíng juǎn lǎn kāi, jìng zhōng xiāo xī fèi tuī cái. chuī dēng yù jìn huā liú yǐng, gāng juǎn zhū lián yuè yòu lái. mù qiū yún: hán dié dī fēi yuè mǎn zhī, hǎi táng hóng lěng guì diāo shí. xiào nóng jìng bǐ huáng huā shòu, qīng nǚ duō qíng zhī wèi zhī? huà méi yún: liǔ shāo zhī shàng xiǎo fēng róu, mèng xǐng diāo lán yǔ wèi xiū. mò xiàng bì shā chuāng pàn huàn, měi rén yóu shì wèi shū tóu. mù chūn yún: cán hóng piàn piàn xiè yán qián, shù yǒu yú xiāng dié shàng lián. shì nǚ bù lái fāng cǎo wài, qiū qiān yóu xì lǜ yáng biān. zhōng tíng fēng jìng yóu sī luò, xiù hù lián chuí zǐ yàn chuān. qià hǎo sòng chūn shī wèi jiù, yáo tái yǒu mèi zèng yún jiān. yè yǔ yún: yè yǔ xiǎo chuāng duō shǎo, chūn huàn zi guī qù le. qǐ lái shōu shí yú huā, yòu bǎ wǔ gēng fēng nǎo.
閨秀吾浙為盛。庚戌春,掃墓杭州,女弟子孫碧梧邀女士十三人,大會於湖樓,各以詩畫為贄。余設二席以待之。徐裕馨,相國文穆公之孫女也,畫法南田,詩吟中、晚。《即景》云:「讀罷《黃庭》卷懶開,靜中消息費推裁。吹燈欲禁花留影,剛卷珠簾月又來。」《暮秋》云:「寒蝶低飛月滿枝,海棠紅冷桂凋時。笑儂競比黃花瘦,青女多情知未知?」《畫眉》云:「柳梢枝上曉風柔,夢醒雕欄語未休。莫向碧紗窗畔喚,美人猶是未梳頭。」《暮春》云:「殘紅片片卸檐前,樹有餘香蝶尚憐。士女不來芳草外,鞦韆猶系綠楊邊。中庭風靜遊絲落,繡戶簾垂紫燕穿。恰好送春詩未就,瑤台有妹贈雲箋。」《夜雨》云:「夜雨小窗多少,春喚子規去了。起來收拾余花,又把五更風惱。」
èr shí
二十
wāng shēn, zì xùn wèi, hào shùn zāi, qiū yù xiān shēng zhī nǚ yě. chūn rì shān jū yún: shān jū wú shì qǐ cháng chí, bù duàn xī shēng yǔ guò shí. zuì ài xué fēi xīn yàn zi, lián gōu dī fú yǐng chā chí. wén chóng yún sì bì luàn chóng míng, wén shēng àn zì jīng. dú lián qiū yī sè, kě nài yuè sān gēng. tàn xī yú rú zhù, dīng níng mèng wèi chéng. kě zhī wèi kè zhě, yuán ěr bèi guān qíng. qiū yuè yún: gǔ shù míng hán tuò, gū chéng jí mù zhēn. jù ráo yǒu táng yīn. sūn chūn yán guān chá diān nán, qǔ jī rén wáng shì, míng yù rú, shàn huà gōng shī, yǔ nǚ gōng zǐ yún fèng yún hè guī fáng chàng hè, yǒu lín xià fēng. xǐ dì zì diān zhì yún: jì jiàn fān yí wù, níng móu gè shěn xiáng. jiǔ nián yún chū xiù, yī xī yàn chéng háng. bié hòu cāng sāng huàn, tú zhōng suì yuè zhǎng. jiù róng jīng bàn gǎi, xiāng yǔ tàn quán wàng. duì yuè qiū chuí lèi, tīng yuán yè duàn cháng. féng rén wèn xiāo xī, mì biàn jì yī shang. jiǎn zhú xīn fāng wèi, huí tóu yì zhuǎn shāng. zì yú lí gù tǔ, lài ěr fèng gāo táng. gǎn shì cān yīng jiǎn, sī ér bìn kǒng shuāng. dì néng zhī shū shuǐ, mèi kě hù wēn liáng. wén yǐ diào qín sè, céng wú nòng wǎ zhāng. dāng nián sòng wǒ chù, jīn rì yù jūn chǎng. bǐ cǐ jiē rú mèng, yī yī liǎng miǎo máng. cǐ shī zhì bái tài fù jí zhōng, jǐ bù kě biàn. qián táng lù fēi, zì xiǎo yǐn, qián lóng yǐ yǒu jiè yuán. xìng gāo kuàng, shàn huà gōng shī, mù zhāng zhì hé zhī wèi rén, zì zào yī zhōu, qī nú chá zào, xī zài qí zhōng, áo yóu xī hú, yǐ shuǐ wèi jiā. yáng zhōu yù xuě yún yǔ suí wēi sǎn jí, chuán yǔ duàn bīng zhēng. dù qián jiāng yún: wàn nǔ shàng yú chén tiě zài, qún shān hún yù lēi cháo huí. bào zhú yún: zǔ páo yì liè pāo yí yuǎn, zhuó jiǔ néng xǐng jìn wèi fáng.
汪紳,字巽為,號順哉,秋御先生之女也。《春日山居》云:「山居無事起常遲,不斷溪聲雨過時。最愛學飛新燕子,簾鈎低拂影差池。」《聞蟲》雲;「四壁亂蟲鳴,聞聲暗自驚。獨憐秋一色,可奈月三更。嘆息余如助,丁寧夢未成。可知為客者,緣爾倍關情。」《秋月》云:「古戍鳴寒柝,孤城急暮砧。」俱饒有唐音。孫春岩觀察滇南,娶姬人王氏,名玉如,善畫工詩,與女公子云鳳、雲鶴閨房唱和,有林下風。《喜弟自滇至》云:「既見翻疑誤,凝眸各審詳。九年雲出岫,一夕雁成行。別後滄桑換,途中歲月長。舊容驚半改,鄉語嘆全忘。對月秋垂淚,聽猿夜斷腸。逢人問消息,覓便寄衣裳。剪燭心方慰,回頭意轉傷。自余離故土,賴爾奉高堂。感逝餐應減,思兒鬢恐霜。弟能支菽水,妹可護溫涼。聞已調琴瑟,曾無弄瓦璋。當年送我處,今日遇君場。彼此皆如夢,依依兩渺茫。」此詩置白太傅集中,幾不可辨。錢塘陸飛,字筱飲,乾隆乙酉解元。性高曠,善畫工詩,慕張志和之為人,自造一舟,妻孥茶灶,悉載其中,遨遊西湖,以水為家。《揚州遇雪》雲;「雨隨微霰集,船與斷冰爭。」《渡錢江》云:「萬弩尚余沉鐵在,群山渾欲勒潮回。」《爆竹》云:「組袍易裂拋宜遠,濁酒能醒近未妨。」
jìn lái xí shàng, zhàng fū duō bì chán jīn zhuó, shǒu nòng yē zhū. yú pō yǐ wèi xián. ér jǐn hòu zhě, yì fù wèi zhī. lù zuò shī cì zhī yún wǒ wén yuǎn jiǎ duō jiān yú, chán jīn huò yǐ zī qióng tú. tú qióng wèi bì fēi huái bǎo, huái cáng yì zú lái huán fú. shì rén jīn duō huī bù zú, jǔ xiù mǎn táng huáng yìng ròu. zhǐ huán bì chuàn nǎi nǚ zǐ, nán huà nǚ ér hé rì shǐ? nán fāng cǎo mù yē zuì jiǔ, shí dà rú guā jiāng zuò jiǔ. hé nián lào zǐ bǐ xuán zhū, yī chuàn mó ní shí zài shǒu. yǒu shǒu bù nòng qín yǔ shū, yǒu shǒu bù bǎ lí yǔ chú: kě xī bái rì kōng mā sā, bù yǒu bó yì yóu xián hū?
近來習尚,丈夫多臂纏金鐲,手弄椰珠。余頗以為嫌。而謹厚者,亦復為之。陸作詩刺之雲;「我聞遠賈多艱虞,纏金或以資窮途。途窮未必非懷寶,懷藏亦足來萑苻。世人金多揮不足,舉袖滿堂黃映肉。指環臂釧乃女子,男化女兒何日始?南方草木椰最久,實大如瓜漿作酒。何年落子比玄珠,一串摩尼時在手。有手不弄琴與書,有手不把犁與鋤:可惜白日空摩挲,不有博弈猶賢乎?」
yú cháng qiú chén wàng zhī xiān shēng shī ér bù dé, shī huà zhōng suǒ zài shén shǎo. jìn rì wáng mèng lóu cóng chǔ zhōng guī, sòng qí yuè yè dēng huáng hè lóu yún: dān lóu tiān wài zhì, hào yuè kōng zhōng xíng. yín tāo yǔ yù pò, xiāng jìn chū guāng míng. shù àn hàn yáng dù, yún dī è zhǔ chéng. bù zhī hé chù dí, jiě zuò luò méi shēng. fàn zhōu dēng bó yá tái yún: bó yá tái pàn xiǎo yīng fēi, méi zǐ shān qián lǜ jiàn féi. zhōu gòng fú lù liáo fàn fàn, liǔ zhē lóu gé shì yī yī. rén qín qiān gǔ zhī shuí zài? jiāng hàn cán chūn zhào bìn xī. wǒ yù lín fēng dàn yī qǔ, luò hóng chéng zhèn luàn xié huī.
余嘗求陳望之先生詩而不得,《詩話》中所載甚少。近日王夢樓從楚中歸,誦其《月夜登黃鶴樓》云:「丹樓天外峙,皓月空中行。銀濤與玉魄,相進出光明。樹暗漢陽渡,雲低鄂渚城。不知何處笛,解作落梅聲。」《泛舟登伯牙台》云:「伯牙台畔曉鶯飛,梅子山前綠漸肥。舟共鳧鷺聊泛泛,柳遮樓閣似依依。人琴千古知誰在?江漢殘春照鬢稀。我欲臨風彈一曲,落紅成陣亂斜暉。」
èr shí sì
二十四
bǐng chén zhào shì zhě èr bǎi yú rén, jīn wǔ shí wǔ nián yǐ, cún zhě wéi qián tuò shí gé xué yǔ yú liǎng rén ěr. gēng xū wǔ yuè, xiāng fǎng jiā hé, zé yǐ zhōng fēng, bàn shēn bù suí nián bā shí yǒu sān, yóu néng shāi jiào qīng tán. jiā tú bì lì, mài huà wèi shēng, guān zhì èr pǐn, lǚ zhǎng wén héng, ér qīng pín rú cǐ: zhēn gǔ rén zāi! kè tuò shí zhāi shī jí sì shí jiǔ juǎn, zuì hòu, tí chūn pǔ dì chá fǎng tú yún qīng liáng shān hòu ā xiōng tí, dà lìng míng kàn xiǎo lìng qí. sān yuè liǔ zhē jiāng lù shuǐ, shí nián rén gé xī yáng dī. quán quán niàn jiù, gài wù xī wèi guì, lǐ yīng rán yě. xiān shēng yín shī, duō shuài zhēn rèn yì, yǒu fū zǐ zì dào zhī lè. qí cūn jū yún: cūn jū shuí wèi bì mén gāo? yè yǔ pín tiān shuǐ bàn gāo. yáng liǔ chū sī yà wén xìng, mù lán rú yù zhào yīng táo. wáng guān gǔ xiǎo yún tóng zhù, huá zi gāng shēn quǎn yè háo. duǎn zhàng yī zhī fú biàn chū, xī xuān běi mò yòu dōng gāo. xiān rén bié yè yún: wū yú gāo chù fēi wàng shì, zhì yù zhōng yān cǐ dú shū. jiē yǒu tái dàng zhī zhì. xiān shēng míng zài, jiā xìng rén.
丙辰召試者二百餘人,今五十五年矣,存者惟錢籜石閣學與余兩人耳。庚戌五月,相訪嘉禾,則已中風,半身不遂;年八十有三,猶能釃酵清談。家徒壁立,賣畫為生,官至二品,屢掌文衡,而清貧如此:真古人哉!刻《籜石齋詩集》四十九卷,最後,題春圃弟《茶舫圖》雲;「清涼山後阿兄題,大令名看小令齊。三月柳遮江路水,十年人隔夕陽低。」拳拳念舊,蓋物稀為貴,理應然也。先生吟詩,多率真任意,有夫子自道之樂。其《村居》云:「村居誰為閉門高?夜雨頻添水半篙。楊柳初絲亞文杏,木蘭如玉照櫻桃。王官谷小雲同住,華子岡深犬夜嗥。短杖一枝扶便出,西軒北陌又東皋。」《先人別業》云:「屋於高處非忘世,志欲終焉此讀書。」皆有駘宕之致。先生名載,嘉興人。
èr shí wǔ
二十五
jiā cháng yǔ rù shī zuì miào. chén gǔ yú bù yī yǒng mǔ dān yún: lóu gāo zì yǒu hóng yún hù, huā hǎo hé xū lǜ yè fú. guó chū xú guàn shí jì qiè yún: shàn bǎo yù róng xiū yuàn bié, kě lián wú yì yòu shāng shēn.
家常語入詩最妙。陳古漁布衣詠《牡丹》云:「樓高自有紅雲護,花好何須綠葉扶。」國初徐貫時《寄妾》云:「善保玉容休怨別,可憐無益又傷身。」
èr shí liù
二十六
qiū shuāng chū xià, mù yè wèi diāo, ér fú píng xiān cuì. sōng jiāng zhāng mèng jiē zhī nǚ yù zhēn yǒu jù yún: wú yīn shàng fù jiē qián cǎo, qiū xìn xiān cán shuǐ miàn huā. suī yǎn qián jǐng, wú rén dào guò. yòu zèng guī yàn yún kōng cháo wèi rǔ yīn qín hù, zhòng dào xiū mí gù zhǔ lóu. zhēn rén rén zhī yán. yù zhēn jià tài cāng xiù cái jīn hú, yǒu xiào zǐ zhī chēng.
秋霜初下,木葉未凋,而浮萍先悴。松江張夢喈之女玉珍有句云:「梧陰尚覆階前草,秋信先殘水面花。」雖眼前景,無人道過。又《贈歸燕》雲;「空巢為汝殷勤護,重到休迷故主樓。」真仁人之言。玉珍嫁太倉秀才金瑚,有孝子之稱。
èr shí qī
二十七
fán gōng jīng xué zhě, shī duō huì zhì. dú sū zhōu jiāng zhèng táng fān shī néng qīng bá wáng lán quán sī kòu zhī gāo dì zǐ yě. dēng qí yún shān yún: wēi tī gāo bǎi bù, qū zhé jìng tōng yōu. rén yǔ niǎo zhēng lù, sēng yāo yún zhù lóu. shān shōu qiān lǐ cuì, shí fàng zhòng xī liú. kōng jì wén zhōng qìng, shēng cóng hé chù qiú? yù lóu yún: dōng fēng liào qiào jué yī dān, lóu gé xū kōng mèng wèi cán. bìng lǐ yǐ jiào huā shì qù, chóu lái kěn fàng jiǔ bēi kuān? huà tú quàn kè kàn shān sè, shū juǎn liú rén rěn yè hán. qù suì jiā shū jīn suì dá, lǎo qīn wèi wǒ dìng jiā cān. sòng lán quán cóng fāng bó shēng sī kòu rù dōu yún: mín qíng ài dōng rì, cháo mìng zhuǎn qiū guān. yì hé gōng qiè!
凡攻經學者,詩多晦滯。獨蘇州江鄭堂藩詩能清拔;王蘭泉司寇之高弟子也。《登齊雲山》云:「危梯高百步,曲折徑通幽。人與鳥爭路,僧邀雲住樓。山收千里翠,石放眾溪流。空際聞鐘磬,聲從何處求?」《寓樓》云:「東風料峭覺衣單,樓閣虛空夢未殘。病里已教花事去,愁來肯放酒杯寬?畫圖勸客看山色,書卷留人忍夜寒。去歲家書今歲達,老親為我定加餐。」《送蘭泉從方伯升司寇入都》云:「民情愛冬日,朝命轉秋官。」抑何工切!
èr shí bā
二十八
yú shí èr suì, shòu wáng jiāo hé xiān shēng lán shēng zhī, rù xué shí wǔ suì, shòu lǐ ān xī xiān shēng qīng zhí zhī, bǔ zēng shí jiǔ suì, shòu shuài lán gāo xiān shēng niàn zǔ zhī, shí xì. gǎn zhī jǐ zhī ēn, qiú wáng lǐ èr gōng shī bù kě dé. jìn zài wāng sōng luó qīng shī dà yá zhōng, dé shuài gōng chūn yuán yún: qún xiāng duō pū bí, kōng cuì zǒng zhān yī. liáng yǐ dé chūn qù, yīn zhī wàng shì jī. jìng yōu dāng xiǎo jì, qín xiǎo jiàn rén fēi. wǒ yì shì rú cǐ, kàn yún hé chù guī. yòu, qiū xìn yún: liǔ cán chí shòu yuè, huā luò jìng tiān ní. dàn qín yún: ěr biān yóu yǒu yùn, kōng wài jué wú shēng.
餘十二歲,受王交河先生蘭生知,入學;十五歲,受李安溪先生清植知,補增;十九歲,受帥蘭皋先生念祖知,食餼。感知己之恩,求王、李二公詩不可得。近在汪松蘿《清詩大雅》中,得帥公《春園》云:「群香多撲鼻,空翠總沾衣。良以得春趣,因之忘世機。徑幽當曉寂,禽小見人飛。我意適如此,看云何處歸。」又,《秋信》云:「柳殘池受月,花落徑添泥。」《彈琴》云:「耳邊猶有韻,空外絕無聲。」
èr shí jiǔ
二十九
péng xiāng nán bù yī, yǔ chén cāng zhōu xiān shēng tóng xiāng jiāo hǎo. chén mò hòu, wú suǒ yī guī, yǐ xuǎn shī wèi shēng. guǐ yǒu lái jīn líng, nián qī shí yú yǐ, zhàng tóu guà gǔ qián shù méi, zhū lǚ bái fà, zhāo yáo guò shì. wèi yú yán: cāng zhōu shī zōng shǎo líng sòng qí shí xiá kàn yuè yún: bó mù cūn nán biàn, yī wēi gǔ dù páng. kōng jiāng xuán wǎng gǔ, luò rì xià niú yáng. shuǐ luò tān shēng huǎn, shān gāo shù yǐng liáng. kāi péng kàn yuè sè, yè jiǔ jiàn wèi shuāng. tā rú: yè yǔ lín dēng zhōu shì shì, jīng nián lǚ pō shuǐ wèi jiā. zhú tà ěr suí tiān lài jì, zhǐ chuāng yún gòng fú xiāng piāo. jiē jiā.
彭湘南布衣,與陳滄洲先生同鄉交好。陳歿後,無所依歸,以選詩為生。癸酉來金陵,年七十餘矣,杖頭掛古錢數枚,朱履白髮,招搖過市。為余言:滄洲詩宗少陵;誦其《石峽看月》云:「薄暮村難辨,依微古渡旁。空江懸網罟,落日下牛羊。水落灘聲緩,山高樹影涼。開篷看月色,夜久漸為霜。」他如:「夜雨鄰燈舟似市,經年旅泊水為家。」「竹榻耳隨天籟寂,紙窗雲共佛香飄。」皆佳。
sān shí
三十
sōng jiāng tí dū zhāng yún yì, yǐ gōng hóu shì zhí ér yán tān yī shǒu, dú chū xīn cái. qí cí yún: màn zhěng hé yī bài yì mín, tān shēng yóu zì dòng xīng chén. fù chūn jìn rì shuí yú fù? tiān zǐ dāng nián yǒu gù rén. míng dào xiān shēng cái shì yǐn, xián rú guāng wǔ bù chēng chén. zhǐ yīn céng zuò méi jiā xù, wài shì jiā fēng ài yǐn lún. yán xiān shēng wèi méi fú zhī xù, shì jiàn yì shǐ. yòu míng yuè dào lóu wàng shì yè, táo huā wú shuǐ bù chéng chūn. jù yǒu yì sī, bù shì guì rén bǐ mò.
松江提督張雲翼,以公侯世職;而《嚴灘》一首,獨出新裁。其詞云:「漫整荷衣拜逸民,灘聲猶自動星辰。富春近日誰漁父?天子當年有故人。名到先生才是隱,賢如光武不稱臣。只因曾作梅家婿,外氏家風愛隱淪。嚴先生為梅福之婿,事見《逸史》。」又;「明月到樓忘是夜,桃花無水不成春。」俱有意思,不似貴人筆墨。
sān shí yī
三十一
kāng xī mò nián, bù yī néng shī zhě, jīn líng yǒu qū sī qí jǐng xián, sū zhōu yǒu lǐ kè shān guǒ. èr rén jù luò luò gū gāo, yǔ zhū cǎo yī bié yī fēng gé. kè shān shī, yú jiàn shén shǎo. qū zhǎng yú wǔ gǔ, gōng fū shèng cǎo yī, ér xìng líng bù rú. zài sēng bì jiàn yǔ mǎ qiū tián shěn fāng zhōu yáo yù tíng guān qiū sè yún: xiāng gé céng luán shàng, dēng lín luò zhào biān. zhōng shēng chuán xià jiè, rén yǔ jìn zhū tiān. hóng yè qí zhēng yàn, qiū huā jìng kě lián. xiāo rán lín hè wài, guī niǎo dù hán yān. mò chóu hú yún: yī zì měi rén qù, zhì jīn fāng cǎo shēng. shī jìng lěng dàn, kě yǐ xiǎng jiàn qí rén. yú zǎi jiāng níng, cóng bù lái yī jiàn.
康熙末年,布衣能詩者,金陵有屈思齊景賢,蘇州有李客山果。二人俱落落孤高,與朱草衣別一風格。客山詩,余見甚少。屈長於五古,工夫勝草衣,而性靈不如。在僧壁見《與馬秋田、沈方舟、姚玉亭觀秋色》云:「香閣層巒上,登臨落照邊。鐘聲傳下界,人語近諸天。紅葉齊爭艷,秋花靜可憐。蕭然林壑外,歸鳥度寒煙。」《莫愁湖》云:「一自美人去,至今芳草生。」詩境冷淡,可以想見其人。余宰江寧,從不來一見。
sān shí èr
三十二
tiān zhǎng chén zhú mén yǐ gāng rén chén jìn shì, yǔ wáng mèng tíng tóng nián, lùn shī liǎng bù xiāng hé: yǐ wáng hǎo xiǎn ǎo, ér chén píng hé gù yě. chén zhǎng yú tóu zèng. zèng gù xiá jūn yún: xīn yàn chéng míng liàn diào chá, tí míng jiāng shàng yǒu lóng shā. gǔ zhōng qīng miào yuán hé bǐ, xiāo guǎn yáng zhōu dà yè huā. zhòng bì qiān zhī qīng běi dào, ruǎn hóng shí zhàng yì dōng huá. xiāng kàn huái hǎi shī rén jǐn, xié shǒu píng shān rì yòu xié.
天長陳燭門以剛壬辰進士,與王孟亭同年,論詩兩不相合:以王好險拗,而陳平和故也。陳長於投贈。《贈顧俠君》云:「心厭承明戀釣槎,題名江上有籠紗。鼓鍾清廟元和筆,簫管揚州大業花。重碧千卮傾北道,軟紅十丈憶東華。相看淮海詩人盡,攜手平山日又斜。」
sān shí sān
三十三
shěn yáng táng jùn gōng yīng sī guān jiǔ jiāng, sì fāng shī rén yóu zhě, bì yǒu chàng hè. yú yú shī huà zhōng yǐ xiáng yán qí tán diàn zhī shèng xiān shēng shī, shàng wèi jiàn yě. jìn shǐ dé qí guī zhōu jí jǐng yún: yì xìng máng zhōng jiǎn, zī yóu piàn kè qīng. àn chóng suí lǔ jí, yú huǒ tiē bō míng. shān àn cán yáng miè, jiāng hán yè qì shēng. mò jiào jīng yě pǔ, kǒng sàn bái ōu méng. huán cuì tíng nà liáng yún: gǔ tíng yǎ jí chèn xīn liáng, míng yuè yī rén zhào yì xiāng. lǎo shù jìng fēng yā shuì wěn, shān yá bào lòu gǔ shēng máng. xiàng píng xīn shì shuí zhī jǐ? yǔ liàng jīn qī zì xiào kuáng. bái xuě yáng chūn gē mǎn zuò, bù kān huí shǒu shào nián chǎng. dú zhī, xiǎng jiàn shèng shì shēng píng, guān lǐng xián cáo zhī lè. qí zi míng yín bǎo, mào rú guān yù, zǎo rù hàn lín, chū xī shān jī gōng zhī mén: rén yǐ wèi xiān shēng lǐ shì zūn xián zhī bào yě.
瀋陽唐俊公英司關九江,四方詩人游者,必有唱和。余於《詩話》中已詳言其壇坫之盛;先生詩,尚未見也。近始得其《歸舟即景》云:「逸興忙中減,茲游片刻清。岸蟲隨櫓急,漁火貼波明。山暗殘陽滅,江寒夜氣生。莫教驚野浦,恐散白鷗盟。」《環翠亭納涼》云:「古亭雅集趁新涼,明月依人照異鄉。老樹靜風鴉睡穩,山衙報漏鼓聲忙。向平心事誰知己?庾亮襟期自笑狂。《白雪陽春》歌滿座,不堪回首少年場。」讀之,想見盛世昇平,官領閒曹之樂。其子名寅保,貌如冠玉,早入翰林,出錫山嵇公之門:人以為先生禮士尊賢之報也。
sān shí sì
三十四
dù zǐ lún xiān shēng xuǎn táng rén kòu dàn jí, zhuān shàng zhōng wǎn. xué zhě cóng zī rù shǒu, kě miǎn cū yìng chá yā zhī bìng. ér zōng fǎ shǎo líng shān gǔ zhě, yì pō qīng zhī. xiān shēng hǔ qiū yǔ hòu yún: liù gōng huā lǎo lèi yān zhī, diǎn diǎn cán hóng zhuì wǎn zhī. zì shì dōng fēng wú zhe chù, běn lái xī zǐ yǒu guī shí. jǐn fān lěng luò qīng lián fǎng, yù guǎn lán shān bái zhù cí. shuāng jiǎng lǜ bō liú bú zhù, bàn táng yān liǔ yǔ rú sī. xiān shēng hàn lín qián bèi, yǔ yú tóng shì guāng míng diàn, qià wèi yī wò shǒu.
杜紫綸先生選《唐人叩彈集》,專尚中、晚。學者從茲入手,可免粗硬槎丫之病。而宗法少陵、山谷者,意頗輕之。先生《虎丘雨後》云:「六宮花老淚胭脂,點點殘紅墜晚枝。自是東風無着處,本來西子有歸時。錦帆冷落青簾舫,玉管闌珊《白佇》詞。雙槳綠波留不住,半塘煙柳雨如絲。」先生翰林前輩,與余同試光明殿,恰未一握手。
sān shí wǔ
三十五
shěn guī yú yán shěn fāng zhōu shī, cáng shǎo yì jiā. shǎo yì yǐ wáng, qiú zhī bù dé. háng jǐn pǔ yán fāng zhōu shī zài fú jiàn bù zhèng shǐ zhāng tíng méi jiā. huò shǎo yì jí fāng bó zhī zōng rén, wèi kě zhī yě. shěn shī yīn jié chén xióng, dé míng qī zǐ gěng gài, ér xīn yǐng guò zhī. zú jī suǒ dào, zú yǐ zhù qí háo dàng zhī qì. rú xià cháo yáng yún shì wén fēng yǔ zuò, qián yǒu dà tān lái. yī qì shuāng jiāng hé, gū chéng bǎi yuè kāi. áo shēn yí dǎo yǔ, shèn kǒu chū lóu tái. yǐ zhào huái xiāng zi, qiáo chéng lì dà zāi. yú měi guò tān, xiān wén shēng xiǎng, dú cǐ fāng zhī qí miào. tā rú jiào pō yún: zhú xuān guī niǎo hòu, cūn jìng sì cán shí. tiān qǐ dé líng yún: nèi shù yī zhāo cí yǔ biàn, ài shū sān àn shì lín kōng. huái zōng sī líng yún: yī jiàn gē jiāng gōng zhǔ ài, jiǔ mén bào dào sì rén kāi. tài shān yún: sì yuè gòng tuī qīng dì zhǎng, yī fēng hái gǔ zhàng rén zūn. jiē kuài zhì rén kǒu. yǒu zhǎng ān táo yǒu lán zhě, ài qí shī, lín zú, mìng yǐ fāng zhōu shī jí zhì guān zhōng wèi liàn. yì yì rén zāi!
沈歸愚言沈方舟詩,藏少弋家。少弋已亡,求之不得。杭堇浦言方舟詩在福建布政使張廷枚家。或少弋即方伯之宗人,未可知也。沈詩音節沉雄,得明七子梗概,而新穎過之。足跡所到,足以助其豪宕之氣。如《下朝陽》雲;「似聞風雨作,前有大灘來。一氣雙江合,孤城百粵開。鰲身移島嶼,蜃口出樓台。倚棹懷湘子,橋成力大哉。」余每過灘,先聞聲響,讀此方知其妙。他如叫、泊》云:「竹喧歸鳥後,村靜飼蠶時。」《天啟德陵》云:「內豎一朝祠宇遍,愛書三案士林空。」《懷宗思陵》云:「一劍割將公主愛,九門報道寺人開。」《泰山》云:「四岳共推青帝長,一峰還古丈人尊。」皆膾炙人口。有長安陶友蘭者,愛其詩,臨卒,命以《方舟詩集》置棺中為殮。亦異人哉!
sān shí liù
三十六
hǔ qiū shān táng yǒu bái fù jiù dī, qí bēi wèi jū mín mái nì. wāng sōng luó jué dé zhī. shěn fù shī yún: piàn shí tái fēng yuè suì huá, píng jūn mó xǐ rèn lóng shé. cóng jīn mì dé chūn fēng lù, sòng yǔ wú niáng tà luò huā. wáng hào lú zōng bó juān zī shú jiǎ yín nán fù bǎi yú kǒu. shěn zèng yún: hóng lèi qiān xíng jiàn tiě yī, qīng jiā bù xī yuán zhòng wéi. huī jīn yù xiào cáo mán lìn, zhǐ shú wén jī yī gè guī.
虎丘山塘有白傅舊堤,其碑為居民埋匿。汪松蘿掘得之。沈賦詩云:「片石苔封閱歲華,憑君磨洗認龍蛇。從今覓得春風路,送與吳娘踏落花。」王昊廬宗伯捐貲贖甲寅難婦百餘口。沈贈云:「紅淚千行濺鐵衣,傾家不惜援重圍。揮金欲笑曹瞞吝,只贖文姬一個歸。」
sān shí qī
三十七
yōng zhèng jiān, xuān chéng yǒu bù yī gé hè zì yún qú zhě, shī bǐ pō qīng, nián wèi sì shí ér wáng. chén gǔ yú sòng qí jiā jù yún: cháo qīng zhēng sù niǎo, biān xiǎng guò qiáo lǘ. yī yǔ lǚ qiān gū kè guǎn, qiū fēng xiān shòu yì xiāng rén.
雍正間,宣城有布衣葛鶴、字雲衢者,詩筆頗清,年未四十而亡。陳古漁誦其佳句云:「巢傾爭宿鳥,鞭響過橋驢。」「衣雨屢遷孤客館,秋風先瘦異鄉人。」
sān shí bā
三十八
shī yòng yǎn qián zhī diǎn, néng tiē qiè biàn jiā. chén zhú mén zèng lǐ tiān shān yún: lǎo rén chuī huǒ kuī liú xiàng, tiān zǐ lín xuān wèn zhǎng qīng. yáng jiān shān zài hù bù suì mù yún sūn bù dāng nián yóu jì zào, cuī chéng jìn rì zhǐ ó sōng. yáo jī chuán zèng táo shēng yún pín wú sù yè dàn zhǎng jiá, xíng rù zhū mén zhe xiǎo guān. yǔ jù miào. ér yáo shī shì yǒu suǒ fěng.
詩用眼前之典,能貼切便佳。陳燭門《贈李天山》云:「老人吹火窺劉向,天子臨軒問長卿。』』楊兼山《在戶部歲暮》雲;「孫簿當年猶祭灶,崔丞近日只哦松。」姚姬傳《贈陶生》雲;「貧無素業彈長鋏,行入朱門着小冠。」語俱妙。而姚詩似有所諷。
sān shí jiǔ
三十九
shī yǒu wú xīn ér xiāng tóng zhě. táo huáng cūn ǒu chéng yún: bì hù hún rú zuò fú chuáng, dàn qín zuò bàn yǐng chéng shuāng. duō qíng zhǐ yǒu xiāo xiāo zhú, shí dài xié yáng lǜ dào chuāng. yáo jī chuán yì yǒu liáng jiē yī shǒu yún: liáng jiē jīn xī yòu fēi yíng, yǐ kǎn fēng qián yǐ tì líng. rén jī bù rú xiū zhú yǐng, měi suí míng yuè dào zhōng tíng. táo tí yuè jiāng lóu yún: mù luò tiān kōng kuò, tuó míng àn dòng yáo. yì qí wěi kě xǐ. shěn fāng zhōu chū xiá yún zhōu zhì bō xīn qù, rén chuān shí xià lái. wáng lán quán zhōu zhì yù píng yún: rén cóng jī jiàn liú zhōng zuò, chuán zài bēng yá xià lǐ xíng.
詩有無心而相同者。陶篁村《偶成》云:「閉戶渾如坐佛幢,彈琴作伴影成雙。多情只有蕭蕭竹,時帶斜陽綠到窗。」姚姬傳亦有《涼階》一首云:「涼階今夕又飛螢,倚檻風前已涕零。人跡不如修竹影,每隨明月到中庭。」陶《題閱江樓》云:「木落天空闊,鼉鳴岸動搖。」亦奇偉可喜。沈方舟《出峽》雲;「舟擲波心去,人穿石罅來。」王蘭泉《舟至玉屏》云:「人從激箭流中坐,船在崩崖罅里行。」
sì shí
四十
bǐng zǐ, nián jiā zǐ táo shí xíng yǐ hú shì yī fáng shān shī jí jiàn shì, zuò zhě liù qī rén. rén yín qiū, yú guò wú hú. zhǔ rén shù quán chún yāo yóu qí chù, wū bù shèn duō ér chuāng duì zhě shān, mén lín hú shuǐ, xún jiū jiāng yī shèng jǐng yě. jí zhōng guǎn sōng yá tài shǐ gàn zhēn yún: rì xī shān shuǐ bì, líng rán qiū gèng qīng. wēi fēng hú miàn zhì, chū yuè zhú shāo shēng. pái yàn yín zhēng zhù, tiào yú yù chǐ shēng. bù chóu guī lù wǎn, cūn huǒ shì xīng míng. dàn xiá shān míng fǔ rú shuǐ yún: rù shì jú pái sān jìng xiù, kāi chuāng fēng sòng yī shān qiū. zhòng zhú tíng yùn qíng xiù cái yún: xiǎo gé zhà kāi shuāng bái bǎn, qiū shān gāng jiè yī píng fēng. sòng lì tián míng fǔ shù gǔ yún: shā wài ōu mián xián shèng kè, zhú jiān qín yǔ miào yú shī. zhǔ rén xiǎo qǐ yún: cán yuè lín zhōng guà, qíng yún kōng jì shēng. běi chuāng yōu mèng jué, tiān sè yù wēi míng. lù jǔ jiāo huā zhòng, yān níng zhú yè qīng. yíng fēng qīng liǎng ěr, qià hǎo yī chán míng.
丙子,年家子陶時行以胡氏《一房山詩集》見示,作者六七人。壬寅秋,余過蕪湖。主人漱泉淳邀游其處,屋不甚多;而窗對赭山,門臨湖水,洵鳩江一勝景也。集中管松崖太史干珍云:「日夕山水碧,泠然秋更清。微風湖面至,初月竹稍生。排雁銀箏柱,跳魚玉尺聲。不愁歸路晚,村火似星明。」淡霞山明府如水云:「入室菊排三徑秀,開窗風送一山秋。」仲燭亭蘊檠秀才云:「小閣乍開雙白板,秋山剛借一屏風。」宋笠田明府樹谷云:「沙外鷗眠閒勝客,竹間禽語妙於詩。」主人《曉起》云:「殘月林中掛,晴雲空際生。北窗幽夢覺,天色慾微明。露沮蕉花重,煙凝竹葉清。迎風傾兩耳,恰好一蟬鳴。」
sì shí yī
四十一
chū rù quán guì rén jiā, néng lǚ zhū mén rú péng hù, zé yán liáng zhī yì, zì wú suǒ dòng yú zhōng. sòng rén yǒng sōng yún: bái yún gōng chéng xiè lóng qù, guī lái zì guà qiān nián sōng. wāng yì táng cāng lín yǒng jú yún: bù méng chūn fēng róng, jù wèi qiū qì sù? kě wèi jiàn dào zhī yán. wāng yòu yǒu bái táo huā yún: tuì jǐn qiān huá lù yī cóng, qīng yīn mò mò dàn yān lóng. yú láng cuò rèn xiān yuán lù, dòng kǒu chūn shēn xuě wèi róng. qī xī chéng bīng yù zhǔ rén yún: shén guāng ài qiǎn yǒu wú zhōng, líng jià yún qú yī shuǐ tōng. yù qǐ tiān sūn wèi bǔ zhuō, míng cháo yí qiǎo dào chéng dōng. jiē yán wài yǒu yì.
出入權貴人家,能履朱門如蓬戶,則炎涼之意,自無所動於中。宋人詠《松》云:「白雲功成謝龍去,歸來自掛千年松。」汪易堂蒼霖詠《菊》云:「不蒙春風榮,詎畏秋氣肅?」可謂見道之言。汪又有《白桃花》云:「褪盡鉛華露一叢,輕陰漠漠淡煙籠。漁郎錯認仙源路,洞口春深雪未融。」《七夕呈冰玉主人》云:「神光璦譴有無中,靈駕雲衢一水通。欲乞天孫為補拙,明朝移巧到城東。」皆言外有意。
sì shí èr
四十二
bǎo shān xú shuǐ xiāng, míng sōng, bù shì jǔ yè, zhuān gōng shī, nián sān shí sān ér zú. zú qián shí rì, bìng wò chuáng, yǔ qí fù yún ér wǎng yè dòng tíng yīn jūn yǐ. wéi yī shēng xīn xuè zài shī, kě yǐ yí gǎo fù wú yǒu pǔ xiáng chūn cáng zhī. qí shí pǔ yóu wèi zhī qí sǐ yě, mèng yǔ shuǐ xiāng tán shén lè, zì yán yǐ sǐ sì rì yǐ. jīn yóu zhào qiū gǔ xiān shēng mén xià, jiǎng shī gōng fū dà jìn, yī xiào ér qù. pǔ wèi kè qí shī, hào bǎi shān xiǎo cǎo. hǎi shàng qiū xìng yún: yú lín qiān hù xiàn chū chéng, gāo zhú huí táng shì dài héng. tiān rèn gū chéng lún bì hǎi, dì zhēng chǐ tǔ yǔ cāng shēng. fú sāng rì shè fān qiáng chū, jié shí yún kāi dǎo yǔ míng. jí mù tāo tāo yān shuǐ kuò, qiū fēng wú làng zǒng kān jīng. diào hán qí wáng yún: sòng jiā yóu yǒu xī hú zài, qiě zì qí lǘ qiǎn mù nián. cǐ xī yún: míng zhī xī yù xū wán pú, wú nà kàn huā xiǎng zhé zhī. jiē yǒu xìng líng. kǒng běi hǎi yún: jīn zhī hòu shēng, xǐ bàng qián bèi. shuǐ xiāng yǒng yīng wǔ cì zhī yún: guài nóng qiǎo nòng wú duō shé, cái jiě rén yán biàn mà rén. yòu cì yuán zhěn yún: jūn chén ér nǚ qíng wú èr, bào guó céng wú báo xíng liú.
寶山徐水鄉,名崧,不事舉業,專攻詩,年三十三而卒。卒前十日,病臥床,語其父雲;「兒往謁洞庭陰君矣。惟一生心血在詩,可以遺稿付吾友浦翔春藏之。」其時浦猶未知其死也,夢與水鄉談甚樂,自言已死四日矣。今游趙秋谷先生門下,講詩工夫大進,一笑而去。浦為刻其詩,號《百刪小草》。《海上秋興》云:「魚鱗千戶縣初成,高築回塘似帶橫。天任孤城淪碧海,帝爭尺土與蒼生。扶桑日射帆檣出,碣石雲開島嶼明。極目滔滔煙水闊,秋風無浪總堪驚。」《吊韓蘄王》云:「宋家猶有西湖在,且自騎驢遣暮年。」《此夕》云:「明知惜玉須完璞,無那看花想折枝。」皆有性靈。孔北海云:「今之後生,喜謗前輩。」水鄉詠《鸚鵡》刺之云:「怪儂巧弄無多舌,才解人言便罵人。」又刺元稹云:「君臣兒女情無二,報國曾無薄行流。」
sì shí sān
四十三
shuǐ xiāng yǒu yǒu lǚ bù yíng, zì xiān kè, yì gōng shī ér zǎo wáng. zèng féng yún jiǔ yún: míng shì mén shēng yǔ shì shī, xiān tán bù shàng shào nián shí. nán ér zhī dào fēng hóu yì, wù dào tóu lú bái wèi zhī. féng qì rú rù dào, gù lǚ xiàn zhī. wáng hé, èr rén jù wáng.
水鄉有友呂步瀛,字仙客,亦工詩而早亡。《贈馮雲九》云:「名士門生羽士師,仙壇步上少年時。男兒只道封侯易,誤到頭顱白未知。」馮棄儒入道,故呂羨之。亡何,二人俱亡。
sì shí sì
四十四
yú cháng wèi lù fàng wēng kāng duì shān jù yī rù quán mén, míng wèi xiǎo sǔn. rán shì dài fū níng wèi quán mén zhī cǎo mù, wù wèi quán mén zhī yīng quǎn. hé yě? cǎo mù bù guò gōng qí shǎng wán, kě yǐ miǎn huò, qià wú hài yú rén wèi qí yīng quǎn, zé yǒu hài yú rén, ér jǐ yì zhōng nán miǎn huò. dōng pō yǒng mǎ jì zhǎng yún: bù ài yī liáng jì, hé xū hài lǐ gōng! suī shì luò dì èr céng shēn fèn ér yán zhī, yì kě bēi yě.
余嘗謂陸放翁、康對山俱一入權門,名為小損。然士大夫寧為權門之草木,勿為權門之鷹犬。何也?草木不過供其賞玩,可以免禍,恰無害於人;為其鷹犬,則有害於人,而己亦終難免禍。東坡《詠馬季長》云:「不礙依梁冀,何須害李公!」雖是落第二層身份而言之,亦可悲也。
sì shí wǔ
四十五
wáng lán quán fāng bó shī, duō qīng wēi píng yuǎn zhī yīn. nǐ gǔ lè fǔ jí chū táng rén tǐ, zuì shàn zhǎng. zì suí ā jiāng jūn zhēng jīn chuān, zài lù jiān jì nán dòu jí yī cè. dú zhī, zuò guǐ qí xiǎn, dà dé jiāng shān zhī zhù fāng xìn gǔ rén yún dú wàn juǎn shū, xíng wàn lǐ lù, quē yī bù kě yě.
王蘭泉方伯詩,多清微平遠之音。擬古樂府及初唐人體,最擅長。自隨阿將軍征金川,在路間寄《南斗集》一冊。讀之,做詭奇險,大得江山之助;方信古人云「讀萬卷書,行萬里路」,缺一不可也。
guò wèng zi dòng èr shǒu yún: jí liū cóng dōng lái, ruì shí hū xī jù. shuǐ wèi shí suǒ bó, bēn liú jìng huí zhù. qǐ zhī xiàn pō biāo, yù zǒu bù dé qù. huí xuán cù làng huā, xù shì zuò chí wù. hé wèi yī yè zhōu, jìng wǎng shā qí nù? zhōu shuǐ xiàng zhuàng chōng, jìn tuì lǚ dú yù. chéng jiān tū ér qián, qí jué chà jìng dù. dà shí rú fù zhōu, xiǎo shí rú duàn jiù. qí sè móu zhū gān, qí zhuàng xiào xióng shǒu, qí jī lèi zhòng yíng, qí liè huō pò fǒu. jué guǐ fēi yī xíng, zhēng chū è xī kǒu. sān shí gèng qí rán, shì jié yān xiá yǒu. lín kōng chū qiào xué, dà xiǎo mí bù yǒu. bǐ shòu gāo shī gāo, zhēn zǎi xìn fēi ǒu. yú yú duǎn gē yún: xià shān zǒu bǎn wán, shàng shān nì shuǐ chuán. xià yòng sì rén jiā, shàng yòng sì rén qiān. zhǎng shéng xì bǎn dāng xiōng chuān, yú zhě èr ǒu qū ér qián. èr shí sì zú xiāng hòu xiān, rú yú zhú duì yǐ fù shān, rú yáng dào guà qín qí qiān, wǒ shēn tuō yú yú tuō jiān. jiān shàng chǐ mù yuán yǐ yuán, mò guài ní ní zǒu bù qián, jiǎo dǐ qiān fēng fāng cì tiān.
《過瓮子洞》二首云:「急溜從東來,銳石忽西拒。水為石所搏,奔流竟回注。豈知限坡颮,欲走不得去。迴旋蹴浪花,蓄勢作馳騖。何為一葉舟,竟往殺其怒?舟水相撞舂,進退屢獨豫。乘間突而前,奇絕詫徑度。」大石如覆舟,小石如斷臼。其色侔豬肝,其狀肖熊首,其積累重贏,其裂豁破缶。譎詭非一形,爭出扼溪口。三石更頎然,似結煙霞友。臨空出竅穴,大小靡不有。俾受篙師篙,真宰信非偶。」《舁輿短歌》云:「下山走坂丸,上山逆水船。下用四人夾,上用四人牽。長繩系板當胸穿,舁者二耦趨而前。二十四足相後先,如魚逐隊蟻附膻,如羊倒掛禽齊騫,我身托輿輿托肩。肩上尺木垣以緣,莫怪倪倪走不前,腳底千峰方刺天。」
sì shí liù
四十六
rén jiān: jù nèi zhī shuō, shǐ zì hé shí? yú xì yún: shǐ yú zhuān zhū. yuè jué shū chēng zhuān zhū yǔ rén dòu, yǒu wàn fū mò dāng zhī qì wén qī yī hū, jí hái: qǐ fēi jù nèi zhī làn shāng hū? wǔ dài shí, zhū wēn suī xiōng bào, yì yǒu zhuān zhū zhī fēng. qí tā wén xué zhī shì, rú wáng xiè liǎng gōng, zhāng jì lǐ yáng zhū diǎn gù, gù wú lùn yǐ. rén yòu wèn: jù nèi kě jiàn yú shī gē fǒu? yú zhǐ jì táng zhōng zōng chǒng wéi hòu, yōu rén yīn péi tán yǔ yàn, zhī jūn chén tóng bìng, chàng huí bō cí yuē: huí bō ěr shì kǎo lǎo, pà fù yě shì dà hǎo. wài biān zhǐ yǒu péi tán, nèi lǐ wú rú lǐ lǎo. hòu xǐ, yǐ shù bó cì zhī.
人間:「懼內之說,始自何時?」余戲云:始於專諸。《越絕書》稱專諸與人斗,有萬夫莫當之氣;聞妻一呼,即還:豈非懼內之濫觴乎?五代時,朱溫雖凶暴,亦有專諸之風。其他文學之士,如王、謝兩公,張稷、李陽諸典故,固無論矣。人又問:「懼內可見於詩歌否?」余只記唐中宗寵韋後,優人因裴談與宴,知君臣同病,唱《回波詞》曰:「回波爾似栲栳,怕婦也是大好。外邊只有裴談,內里無如李老。」後喜,以束帛賜之。
sì shí qī
四十七
gē zì zuì sú, bù rù shī wén. wéi táng shí zhāng yuán yī zhǔ sī láng zhōng yǒng jìng lè xiàn gōng zhǔ yún mǎ dài táo huā jǐn, qún tuō lǜ cǎo luó. dìng zhī wéi mào dǐ, yí róng shì dà gē. qí shí, wǔ yì zōng duǎn chǒu, ér qí mèi shén zhǎng, rén hū mèi wèi dà gē. gōng zhǔ yǔ zé tiān bìng xíng, zé tiān mìng yuán yī cháo zhī, gù yún ěr yě. cǐ wài, bái xiāng shān shī yǒu hé sì shā gē lǐng cuī sǎo, bì yóu chuáng yǐn xiàng dōng chuān. shā gē zhě, yáng rǔ shì xiǎo míng. jū yì, zé yáng zhī mèi xù yě. yuán shì zǔ chēng qí chén dǒng wén bǐng wèi dǒng dà gē, yì qí.
「哥」字最俗,不入詩文。惟唐時張元一主司郎中《詠靜樂縣公主》雲;「馬帶桃花錦,裙拖綠草羅。定知幃帽底,儀容似大哥。」其時,武懿宗短丑,而其妹甚長,人呼妹為「大哥」。公主與則天並行,則天命元一嘲之,故云爾也。此外,白香山詩有「何似沙哥領崔嫂,碧油幢引向東川」。沙哥者,楊汝士小名。居易,則楊之妹婿也。元世祖稱其臣董文炳為「董大哥」,亦奇。
sì shí bā
四十八
yí zhēn shí dà nián yǒu yú fù cí yún jué tóu tǐng zi sòng shēng yá, lái wǎng tiáo xī yǔ ruò yé. shǒu bà yī gān chūn yòu lǎo, diào sī qiān shàng yě táo huā. pǔ xiáng chūn yú fù cí yún: shuǐ zhī yá, shān zhī lù, liǎo huā xíng, lú huā sù, bù tuō suō yī hān shuì zú. dé yú huàn jiǔ xiào xiàng tiān, yuè luò kōng jiāng zì gē qǔ. èr shī jù miào. shí yòu yǒu jù yún: shǒu pī bā jiāo chōng jiǎn zhǐ, yǎn kàn kē dǒu xué chóng shū.
儀真石大年有《漁父》詞雲;「橛頭艇子送生涯,來往苕溪與若耶。手把一竿春又老,釣絲牽上野桃花。」浦翔春《漁父》詞云:「水之涯,山之麓,蓼花行,蘆花宿,不脫蓑衣酣睡足。得魚換酒笑向天,月落空江自歌曲。」二詩俱妙。石又有句云:「手劈芭蕉充繭紙,眼看蝌蚪學蟲書。」
sì shí jiǔ
四十九
lù tú xíng yì zhī shī, míng jiāng jūn ruì yǒu jù yún: yán tú tīng bào zhú, zhú yì dú chūn lián. shào yuán zhí xiào lián yǒu jù yún: xíng jīng zuì xǐ qíng, wèi rè zhuǎn sī yǔ. jiē xíng lù zhī shí qíng shí jǐng yě. shào yòu yǒu jù yún: mǎ tí yì ài fēi fāng cǎo, yā bèi nán liú shì xī yáng. fú shēng ruò jì shuí fēi mèng, dào chù néng ān jí shì jiā. jù lián chē mǎ chí qū kǔ, xìng xǐ shān chuān yīng jiē máng. jiē miào. yòu, chē qián xì yǔ zhī chéng lián qī zì, yì pō shì lù zhōng yǔ jǐng.
路途行役之詩,明將軍瑞有句云:「沿途聽爆竹,逐驛讀春聯。」邵元直孝廉有句云:「行旌最喜晴,畏熱轉思雨。」皆行路之實情實景也。邵又有句云:「馬蹄易礙非芳草,鴉背難留是夕陽。」「浮生若寄誰非夢,到處能安即是家。」「劇憐車馬馳驅苦,幸喜山川應接忙。」皆妙。又,「車前細雨織成簾」七字,亦頗是路中雨景。
wǔ shí
五十
yáng shēng ān yuē: shī zhì dù ér jí shèng rán shī jiào zhī shuāi zì dù shǐ. lǐ xué zhì chéng zhū ér jí míng rán lǐ xué zhī àn zì chéng zhū shǐ. fēi dù yǔ chéng zhū zhī guò yě, shì zūn dù yǔ chéng zhū zhě zhī guò yě. kè zuò zhuì yǔ yuē: lǐ yú lín shī lǜ xì ér diào gāo rán shì wú zhōng bào fù ér jú miàn, zhǐ shì huá měi jīng zhì. ruò dù shǎo líng, biàn rú lěi shì lǎo cái zhǔ, jiā zhōng bǎi wù jù zú jí ǒu rán chén xiǔ jiān cuò, yù jiàn qí wèi fù yǒu yě. liǎng duàn yì lùn shèn jiā, gù lù zhī.
楊升庵曰:「詩至杜而極盛;然詩教之衰自杜始。理學至程、朱而極明;然理學之暗自程、朱始。非杜與程、朱之過也,是尊杜與程、朱者之過也。」《客座贅語》曰:「李於鱗詩律細而調高;然似吳中暴富兒局面,止是華美精緻。若杜少陵,便如累世老財主,家中百物具足;即偶然陳朽間錯,愈見其為富有也。」兩段議論甚佳,故錄之。
wǔ shí yī
五十一
yú dīng sì liú luò zhǎng ān, guǎn gāo yí yuán xiān shēng jiā sān yuè. hòu sì shí yú nián, xiān shēng wáng yǐ. yú gǎn qí dé, wèi zhuàn mù zhì yǐ bào. bù liào yòu gé shù nián, zhāng méng quán guǒ jì mèng zhōng yuán yī cè lái, yún: xiān shēng wáng shí, pín shén, jiā yǒu jiǔ guān wèi zàng, yè jiàn mèng yú tóng jūn èr shù, yǐ jiān zhǐ suǒ huà méi shí fú. tóng sù bù xiāng shí, jīng xǐng, zé àn shàng yǒu yú suǒ zuò mù zhì cún yān. suǒ wèi duǎn ér qú zhě, jí qí mào yě. yǐ gào méng quán. méng quán yuē: dé wú gāo gōng yù jiǎ jūn huà yǐ guī tǔ yé? gài qí shí èr rén tóng kè zhōng zhōu, ér tóng huà shén guì zhòng gù yě. tóng xīn rán wò bǐ, jí huà chéng, mǎi zhě wú rén. shì hé nán shī wǒ zhēn tài shǒu lái, jiàn zhī tàn yuē: huà méi zhù zàng, zhēn shèng dé shì., nǎi qǔ qí huà, ér zhù zàng zī èr bǎi jīn. tí shī yuē shí fú méi huā shí wàn qián, shī zhōng zhī bó huà zhōng xiān. yé xī tài shǒu juān qīng fèng, le què yōu rén mèng lǐ yuán. zhāng zhāo tóng rén hé qí shī, hào mèng zhōng yuán yún. gāo gōng míng jǐng fān, guān zhì guān chá.
余丁巳流落長安,館高怡園先生家三月。後四十餘年,先生亡矣。余感其德,為撰墓誌以報。不料又隔數年,張蒙泉果寄《夢中緣》一冊來,云:先生亡時,貧甚,家有九棺未葬,夜見夢於童君二樹,以箋紙索畫梅十幅。童素不相識,驚醒,則案上有餘所作墓誌存焉。所謂「短而癯者」,即其貌也。以告蒙泉。蒙泉曰:「得毋高公欲假君畫以歸土耶?」蓋其時二人同客中州,而童畫甚貴重故也。童欣然握筆,及畫成,買者無人。適河南施我真太守來,見之嘆曰:「畫梅助葬,真盛德事。,』乃取其畫,而助葬資二百金。題詩曰;「十幅梅花十萬錢,詩中之伯畫中仙。耶溪太守捐清俸,了卻幽人夢裡緣。」張招同人和其詩,號《夢中緣》雲。高公名景藩,官至觀察。
wǔ shí èr
五十二
yú qīn jiā xú tí kè huà chuān yún gū jiǔ tú. yú tí yún: yù mào xiān rén yī dài xié, yāo jiān píng chā lǜ méi huā. chuān yún hé shì pín lái wǎng? tiān shàng xián wú mài jiǔ jiā. hòu dú wáng jīng gōng jí, yǒu jù yún: huā qián ruò yù yú háng lǎo, wèi dào xiān rén yì jiǔ jiā. yǔ yú yì shì bù móu ér hé.
余親家徐題客畫《穿雲沽酒圖》。余題云:「玉貌仙人衣帶斜,腰間瓶插綠梅花。穿云何事頻來往?天上嫌無賣酒家。」後讀《王荊公集》,有句云:「花前若遇餘杭姥,為道仙人憶酒家。」與余意似不謀而合。
wǔ shí sān
五十三
mǒu tài shǐ shī jí sì shí yú juǎn, yú yǔ jiāo hǎo, yù cǎi shù yán rù shī huà, kǔ qí tài duō, tuō mén xià shì zhōu wǔ táng dài kān zhī. zhōu xì tí jiàn fù yún: hé kǔ lǎo cí tán, piān piān bié diào dàn. pī shā sān wàn hú, jiǎn dé cùn jīn nán. yú bù jué dà xiào, xì hé yún: xiāo xià xián wú shì, jiāng rén shī juǎn kàn. xuǎn shī rú xuǎn sè, zǒng jué dòng xīn nán..
某太史詩集四十餘卷,余與交好,欲采數言入《詩話》,苦其太多,托門下士周午塘代勘之。周戲題見覆云:「何苦老詞壇,篇篇別調彈。披沙三萬斛,檢得寸金難。」余不覺大笑,戲和云:「消夏閒無事,將人詩卷看。選詩如選色,總覺動心難。。
wǔ shí sì
五十四
huáng xuān, hào bǔ shān, tài zhōu bié jià yě. yǒu hūn yè xiàn jīn zhě, tí qí hán yún: gǎn jūn hòu yì hái jūn zèng, bù wèi rén zhī wèi jǐ zhī. yú fǎng qí yì, tí jìng yún: cóng wú hǎo chǒu xiàng rén shuō, zhǐ děng jūn kàn zì jǐ zhī.
黃煊,號補山,泰州別駕也。有昏夜獻金者,題其函云:「感君厚意還君贈,不畏人知畏己知。」余仿其意,題《鏡》云:「從無好醜向人說,只等君看自己知。」
wǔ shí wǔ
五十五
jīng xiàn zhào xīng gé xiān shēng qīng lí, qián lóng yuán nián chūn yān dì yī rén yě, hòu guān shì yù, yǐ ěr lóng qù guān. wèi rén gǔ dàn pǔ zhì, yǒu shī jí gāo chǐ xǔ, jì qí zhù mǒu yún: tuì shí cháng suí hè, xián xíng bù zhàng jiū. yè xíng yún: gāo shù yǐn liáng shēng yè xià, yuǎn shān xián yuè guà yú qián. yòu, zǔ fēng yún kè zhōu láo xì kè xīn fēi. qī zì yóu miào.
涇縣趙星閣先生青藜,乾隆元年春閹第一人也,後官侍御,以耳聾去官。為人古淡樸質,有詩集高尺許,記其祝某云:「退食常隨鶴,閒行不杖鳩。」《夜行》云:「高樹引涼生腋下,遠山銜月掛輿前。」又,《阻風》雲;「客舟牢系客心飛。」七字尤妙。
wǔ shí liù
五十六
yú mǎi xiǎo cāng shān fèi yuán, jiù wèi kāng xī jiān zhī zào suí gōng zhī yuán, gù réng qí xìng, yì suí wèi suí, qǔ suí zhī shí yì dà yǐ zāi zhī yì. jū sì shí yú nián yǐ, hū yú xiǎo shì shàng gòu dé qián cháo gù shàng shū dōng qiáo xiān shēng shǒu shū shī fú, tí yún: mào cí cí zhàng jiù běi shān zhī lù, gòu yuán, míng suí yuán, suǒ yú fù shī. yīn zèng yún: shuāng sōng xuě zhú yì guī chū, qiān zài yóu kān jiè kè jū. yǔ guò quán shēng fēi juǎn màn, yún shēng lán cuì yōng xíng jū. jīn zūn zuò duì xián rén jiǔ, shí shì shān cáng tài shǐ shū. gòng shuō gāo qíng qiū hè zài, cāng shēng níng wàng yì hé rú? yòu yuē: shuí xiàng shān jū tóng yē yǒng? zhǔ rén yuán shì xiè gōng cái. dú qí shī, xiǎng jiàn zhǔ rén yì shì cí guǎn wén xué zhī shì ér guī yǐn zhě. běi shān zhī lù, dāng jí zài xiǎo cāng shān zuǒ yòu. mò shǔ tiān qǐ wǔ nián, yǒu dì gù qǐ yuán shū. shì gé èr bǎi nián, ér yuán míng yǔ yú xiān hòu xiāng tóng, shì yì qí yǐ. xī mào cí èr zì, shì zì fēi míng, zhōng bù zhī qí wèi shuí yě. hòu kǎo yì zhì: mào cí míng rùn shēng, jiāo ruò hóu zhī zhǎng zi, shǒu yún nán xùn jié.
余買小倉山廢園,舊為康熙間織造隋公之園,故仍其姓,易 「隋」為「隨」,取隨之時義大矣哉之意。居四十餘年矣,忽於小市上購得前朝顧尚書東橋先生手書詩幅,題云:「茂慈詞丈就北山之麓,構園,名隨園,索余賦詩。因贈云:『霜松雪竹憶歸初,千載猶堪借客居。雨過泉聲飛卷幔,雲生嵐翠擁行裾。金尊座對賢人酒,石室山藏太史書。共說高情丘壑在,蒼生凝望意何如?」』又曰:「誰向山居同掖詠?主人原是謝公才。」讀其詩,想見主人亦是詞館文學之士而歸隱者。北山之麓,當即在小倉山左右。末署「天啟五年,友弟顧起元書」。事隔二百年,而園名與余先後相同,事亦奇矣。惜茂慈二字,是字非名,終不知其為誰也。後考邑志:茂慈名潤生,焦弱侯之長子,守雲南殉節。
wǔ shí qī
五十七
yú bǐng chén nián guò guǎng xī quán zhōu, jiàn jiāng shàng shān āo yǒu xiá, fēi shí fēi mù, pō lèi guān zhuàng. jiǎ chén zài guò guān zhī, qí xiá rú gù, sī háo wú sǔn. xiāng chuán wǔ hòu cáng bīng shū chù. huò yòng qiān lǐ jìng nì zhī, de xì shì mù xiá, fēi shí yě dàn qí shàng shì wú gài ěr. gēng xū xià jiān, ǒu yuè zhū guó zhēn yǒng chuáng xiǎo pǐn yún: jiā jìng shí, shàng qiǎn nán chāng jiāng yù shǐ fǎng qiú qí shū, rù quán zhōu, zhāng yún tī mù jiàn zú tàn qǔ, nǎi yī guān zhōng hán tóu lú shèn jù, liǎng yá zhǎng chǐ xǔ, chuí kǒu wài, rú hǔ bào zhuàng. zú qǔ qí gǔ xià shān. zú bào sǐ, jiāng mái qí gǔ, ér fù zòu yān. yú céng xì tí shí bì yún: wàn dié jīng tāo bǎi chǐ yá, shān āo shí xiá yǒu shuí kāi? cǐ zhōng bì jìng cáng hé wù? wǎng fèi xíng rén wàn gǔ cāi., ěr shí wèi jiàn yǒng chuáng suǒ zài, gù yòng yí cāi ruò jiàn cǐ shū, yì wú kě cāi yǐ. xī wǔ yí shān zhī hóng qiáo bǎn, bù dé jiāng yù shǐ dā yún tī ér yī tàn zhī!
余丙辰年過廣西全州,見江上山凹有匣,非石非木,頗類棺狀。甲辰再過觀之,其匣如故,絲毫無損。相傳武侯藏兵書處。或用千里鏡睨之,的系是木匣,非石也;但其上似無蓋耳。庚戌夏間,偶閱朱國禎《涌幢小品》云:「嘉靖時,上遣南昌姜御史訪求奇書,入全州,張雲梯募健卒探取,乃一棺;中函頭顱甚巨,兩牙長尺許,垂口外,如虎豹狀。卒取其骨下山。卒暴死,姜埋其骨,而復奏焉。」余曾戲題石壁云:「萬疊驚濤百尺崖,山凹石匣有誰開?此中畢竟藏何物?枉費行人萬古猜。,』爾時未見《涌幢》所載,故用疑猜;若見此書,亦無可猜矣。惜武夷山之紅橋板,不得姜御史搭雲梯而一探之!
wǔ shí bā
五十八
kāng xī xīn hài, zhào dòu zhān cóng jìn rù dōu, dào jīng dìng zhōu qīng fēng diàn, sù nì lǚ. zhǔ rén jiā xìng chén, hào jì míng. bì shàng yǒu jué jù yī shǒu yún mǎ zú fēi chén dào bìn biān, shāng xīn xiū zhěng jiù huā tián. huí tóu nán yì gōng zhōng shì, shuāi liǔ kōng chuí qǐ mù yān. hòu bá yún: qiè, guǎng líng rén yě. cóng shì xī gōng, céng bù yī nián, bèi lǔ qí xià, chū shǒu qín zhōng, mǎ shàng pí pá, zhú chén ér qù nì lǚ guò cǐ, yǔ bù chéng zhāng, fēi gǎn yán wén, wéi xìng wǒ zǐ lǐ tóng rén jiàn zhī, zhī qiè fú píng zhī suǒ guī ěr. shí gēng yín qiū miǎo yě. guǎng líng yè méi niáng tí.
康熙辛亥,趙斗瞻從晉入都,道經定州清風店,宿逆旅。主人家姓陳,號繼鳴。壁上有絕句一首雲;「馬足飛塵到鬢邊,傷心羞整舊花鈿。回頭難憶宮中事,衰柳空垂起暮煙。」後跋云:「妾,廣陵人也。從事西宮,曾不一年,被虜旗下,出守秦中,馬上琵琶,逐塵而去;逆旅過此,語不成章,非敢言文,惟幸我梓里同人見之,知妾浮萍之所歸耳。時庚寅秋杪也。廣陵葉眉娘題。」
wǔ shí jiǔ
五十九
tóng chéng zhāng yìng shā ruò yíng tì tǎng fù qì, zuò rè hé xún jiǎn. luán yú jià lín, yǒu tài jiān mǒu, héng suǒ jīn bó, qí shì xiōng xiōng. zhī xiàn dùn yǐ, zhāng yǐ lǐ yù zhī, tài jiān dà mà. zhāng mìng yì qín xià, zhòng zhàng èr shí. zǒng dū fāng gōng dà jīng, yǐ wèi diān, jù shí cān zòu. shàng jiā qí guān bēi ér néng zhí fǎ, jiāng tài jiān dēng shí chōng fā, ér zhuó zhāng wèi hé běi tóng zhī. yú àn: táng jìng zōng wǔ fāng xiǎo ér, sāo rǎo bǎi xìng. zhǎng ān lìng cuī fā qiǎn rén jū zhī, shàng wèi xùn yě, zhōng guān lǜ bǎi yú rén, chí bàng zhí rù, ōu cuī jǐ hōng. jìng zōng yóu nù qí shàn jū zhōng rén, xià cuī yú yù. yǐ jīn jiào xī, shèng zhǔ zhī shèng, yōng zhǔ zhī yōng, qǐ bù xiāng xuán wàn wàn zāi? yìng shā shì shèng míng zài shàng, de xíng qí zhì. zài běi lù shí, yǒu shàng gōng zhuāng tóu, qiáng shú mín tián, dài huā líng lái shuō qíng zhě shù bèi. yìng shā jǐn xíng huī qù, jū qiáng shú zhě zhàng zhī, zhòng wèi shè fú. yìng shā suī gāng zhèng, ér xǐ huī xié. tóng chéng tǔ sú hū shū shū wèi jiāo jiāo. qí shí zú dì céng chǎng biān xiū, xiāng shì fēn fáng, yǒu shū mǒu wèi dà xìng xiàn chéng, zūn lì yíng sòng. bǎng hòu, mén shēng yǒu xiàn hú qiú èr xí zhě. yìng shā fù shī cháo zhī yún: ēn zhǐ fēn fáng dì yī zāo, mǎ qián yíng sòng yǒu jiāo jiāo. lù míng yàn bà huái yín qì, hǔ bǎng rén lái niē zhǐ bāo. bái fà mén shēng shuāng xī qū, lán quān wén zì qī piān gāo. mò yán fēn xiào wú tā lè, fū fù tóng shí zhe dà máo.
桐城張映沙若瀛倜儻負氣,作熱河巡檢。鑾輿駕臨,有太監某,橫索金帛,其勢洶洶。知縣遁矣,張以理諭之,太監大罵。張命役擒下,重杖二十。總督方公大驚,以為顛,據實參奏。上嘉其官卑而能執法,將太監登時充發,而擢張為河北同知。余按:唐敬宗五坊小兒,騷擾百姓。長安令崔發遣人拘之,尚未訊也,中官率百餘人,持棒直入,毆崔幾薨。敬宗猶怒其擅拘中人,下崔於獄。以今較昔,聖主之聖,庸主之庸,豈不相懸萬萬哉?映沙恃聖明在上,得行其志。在北路時,有上公莊頭,強贖民田,戴花翎來說情者數輩。映沙盡行揮去,拘強贖者杖之,眾為懾伏。映沙雖剛正,而喜詼諧。桐城土俗呼「叔叔」為「椒椒」。其時族弟曾敞編修,鄉試分房,有叔某為大興縣丞,遵例迎送。榜後,門生有獻狐裘二襲者。映沙賦詩嘲之云: 「恩旨分房第一遭,馬前迎送有椒椒。鹿鳴宴罷懷銀器,虎榜人來捏紙包。白髮門生雙膝屈,藍圈文字七篇高。莫言分校無他樂,夫婦同時着大毛。」
liù shí
六十
rén yǒu yǐ shī zhòng zhě, yì yǒu shī yǐ rén zhòng zhě. gǔ lǐ dù hán sū, jù yǐ shī míng qiān gǔ. rán lǐ dù wú gōng yè, bù dé bù yǐ shī chuán. hán sū yǒu gōng yè, suī wú shī, qí rén yì chuán yě, ér kuàng qí yǒu shī hū? jīn líng fāng bó kāng mào yuán xiān shēng, qīng fēng huì zhèng, rén suǒ gòng zhī. zài suī níng zhì hé, luò shuǐ zhōng, shén fú yǐ qǐ. yú jì qí shì, zài wén jí zhōng. gōng qǐ jí shī yǐ chuán zhě zāi? rán zhòng qí rén, zé qí shī yì yīn rén ér zhòng. jīn chūn sān yuè, shī dì zǐ chén xī wèi chāo yī cè jiàn jì. lù qí fán shì xué shǔ yǒu huái yún wú huái zhòng fū zǐ, fù mǐ xīn rán guī. wú ài chǔ lǎo lái, piān xiān wǔ bān yī. rén shēng lí xī xià, hū hū yù hé zhī? yì wǒ shào nián shí, jǐng lǐ cóng ér xī. fǔ zhuàng yíng báo lù, chū mén yì chí chí. yī guān wèi qīn xǐ, shān chéng fù jī mí. guān lěng fàn bù zú, jiē zāi wú zhà yí! gǎn cǐ shāng kè xīn, chén hūn rěn zàn wéi. hán fēng shēng sì bì, sè sè biān rén jī. yǐ wǒ niàn mǔ rì, zhī mǔ yì ér shí. yì ér lián qí shǎo, yì mǔ lǜ qí shuāi. rén shēng yuàn wèi ér, jié niàn cháng zài zī. dēng jiāo shān yún: fú yù yáo tiān bì, huí lán zhàng hǎi mén. rén cóng chū dì rù, fēng dào shàng fāng zūn. wú chǔ dāng xuān hé, yún shān yuǎn shuǐ tūn. wǒ xún gāo shì zhái, sān zhào shí yóu cún. cǐ liǎng shǒu, yī zhēng rén xiào zhī sī, yī cún qīng miào zhī zhǐ: dú zhě rú shí suī shān táo, suī bù dé xiān, yì zú yǐ háo yǐ. gōng huì jī tián, dīng chǒu kē jìn shì, shān xī xìng xiàn rén.
人有以詩重者,亦有詩以人重者。古李、杜、韓、蘇,俱以詩名千古。然李、杜無功業,不得不以詩傳。韓、蘇有功業,雖無詩,其人亦傳也,而況其有詩乎?金陵方伯康茂園先生,清風惠政,人所共知。在睢寧治河,落水中,神扶以起。余記其事,載文集中。公豈藉詩以傳者哉?然重其人,則其詩亦因人而重。今春三月,詩弟子陳熙為抄一冊見寄。錄其《繁峙學署有懷》雲;「吾懷仲夫子,負米欣然歸。吾愛楚老萊,翩躚舞斑衣。人生離膝下,忽忽欲何之?憶我少年時,井裡從兒嬉。甫壯營薄祿,出門意遲遲。一官為親喜,山城復羈縻。官冷飯不足,嗟哉無蚱遺!感此傷客心,晨昏忍暫違。寒風生四壁,瑟瑟砭人肌。以我念母日,知母憶兒時。憶兒憐其少,憶母慮其衰。人生願為兒,結念常在茲。」《登焦山》云:「浮玉搖天碧,回瀾障海門。人從初地入,峰到上方尊。吳楚當軒合,雲山遠水吞。我尋高士宅,三詔石猶存。」此兩首,一征仁孝之思,一存清妙之旨:讀者如食綏山桃,雖不得仙,亦足以豪矣。公諱基田,丁丑科進士,山西興縣人。
liù shí yī
六十一
áo cāng lái míng fǔ yǒu mèi míng jié, wèi zǐ tíng tài shǐ zhī nǚ. xìng ài yín shī, nián shí liù, shì sì pǐn zōng shì kuí míng, nián èr shí ér guǎ, shǒu zhì fǔ gū. cháng jì cāng lái yún zhī jǐn rén jiān guǎ nǚ sī, sān gēng tì lèi yī dēng zhī. jìn lái fén què cóng qián gǎo, bù wèi huái xiōng bù zuò shī. ér nǚ gān tí shī kū yú, tōu xián cái dé jì jiā shū. wàng xiōng hǎo jì xiāng qín yè, mò shǐ guān shēng jìng bù rú. cāng lái, xiāng qín gōng chéng lóng zhī céng sūn yě, lì zǎi wú xià, qīng shèn qín mǐn, chuò yǒu zǔ fēng.
鰲滄來明府有妹名潔,為紫庭太史之女。性愛吟詩,年十六,適四品宗室魁明,年二十而寡,守志撫孤。嘗寄滄來雲;「織盡人間寡女絲,三更涕淚一燈知。近來焚卻從前稿,不為懷兄不作詩。」「兒女乾啼濕哭余,偷閒才得寄家書。望兄好繼襄勤業,莫使官聲竟不如。」滄來,襄勤公成龍之曾孫也,歷宰吳下,清慎勤敏,綽有祖風。
liù shí èr
六十二
sú chēng nǚ zǐ bù yí wèi shī, lòu zāi yán hū! shèng rén yǐ guān jū gé tán juǎn ěr, guān sān bǎi piān zhī shǒu, jiē nǚ zǐ zhī shī. dì kǒng zhēn zhǐ zhī yú, bù xiá nòng bǐ mò, ér yòu wú rén chàng hè ér biǎo zhāng zhī, zé yān méi ér bù xuān zhě duō yǐ. jiā lóng wén dì fù huáng shì yǎ yí xiāng tíng péng shì wú shì xiāng yí, jù yǒu yǎo tiǎo zhī róng, tóng jū yī shì, hù xiāng qiē cuō. huáng yǒng dēng huā yún: yín tǔ duó yuè tǔ guāng huá, yǐng rù chuāng líng tòu bì shā. wèi rěn qīng tiāo sī wèn rǔ, bù zhī hé xǐ bào wú jiā. wú yǒng méi yún: wèi ài chūn hán huā fàng chí, yóu rén piān cǎi wèi kāi shí. yī xīn qià ài tiān rán hǎo, bù rěn lín fēng zhé yī zhī. chūn qíng yún: xì yǔ lián xiāo shī ruǎn chén, jīn zhāo qíng fàng yī chuāng chūn. liǔ sī dī wǔ huā tiān xiào, dōu shì fēng qián dé yì rén. jiē qīng miào kě sòng. yòu yǒu shū duān nèi shǐ zhě, jiàn èr rén shī ér ài zhī, zèng yī jué yún: sòng jūn jiā jù ài jūn cái, wèi duì líng huā juǎn yǐ kāi. xiǎng shì yáo chí céng jié bàn, shī xiān táo xià yī shuāng lái. yú àn: gǒu fèng qiàn yún: nǚ zǐ yǐ sè wèi zhǔ, ér cái cì zhī. lǐ lì wēng zé yún yǒu sè wú cái, duàn hū bù kě. yǒu jù yún: péng xīn bù chēng rú huā mào, jīn wū nán cáng méi zì bēi. lóng wén hòu bǔ yuè xī, jiā wú dān shí, ér jiā xìn lái, guǐ yún qǔ qiè. yǎ yí dá yǐ shī yún: láng jūn xīn dé yì, zhì qì rù yún jiāo. wèi zhì huáng jīn wū, xiān móu zhù ā jiāo. gài yé yú zhī yě. xiāng yí zhī yú cǎi qí shī rù shī huà, yǐ shī xiè yún: yǒu zhì hóng chuāng xué yǒng shī, jiàng wéi shēn xìng shì liáng shī. wēi míng yě xǔ dēng shī huà, róng shì ér fū jí dì shí. xì xiāng tíng yě. yǎ yí míng zhēn, xiāng yí míng huì, shū duān xìng mèng, míng kǎi.
俗稱女子不宜為詩,陋哉言乎!聖人以《關雎》、《葛覃》、《卷耳》,冠《三百篇》之首,皆女子之詩。第恐針黹之餘,不暇弄筆墨,而又無人唱和而表章之,則淹沒而不宣者多矣。家龍文弟婦黃氏雅宜、香亭篷室吳氏香宜,俱有窈窕之容,同居一室,互相切磋。黃詠《燈花》云:「銀釷奪月吐光華,影入窗欞透碧紗。未忍輕挑私問汝,不知何喜報吾家。」吳詠《梅》云:「為愛春寒花放遲,遊人偏采未開時。依心恰愛天然好,不忍臨風折一枝。」《春晴》云:「細雨連宵濕軟塵,今朝晴放一窗春。柳絲低舞花添笑,都似風前得意人。」皆清妙可誦。又有淑端內史者,見二人詩而愛之,贈一絕云:「誦君佳句愛君才,未對菱花卷已開。想是瑤池曾結伴,詩仙逃下一雙來。」余按:苟奉倩云:「女子以色為主,而才次之。」李笠翁則雲;「有色無才,斷乎不可。」有句云:「蓬心不稱如花貌,金屋難藏沒字碑。」龍文候補粵西,家無擔石,而家信來,詭雲娶妾。雅宜答以詩云:「郎君新得意,志氣入雲驕。未置黃金屋,先謀貯阿嬌。」蓋揶揄之也。香宜知余采其詩入《詩話》,以詩謝云:「有志紅窗學詠詩,絳帷深幸侍良師。微名也許登《詩話》,榮似兒夫及第時。」戲香亭也。雅宜名楨,香宜名蕙,淑端姓孟,名楷。
liù shí sān
六十三
liáng shān zhōu shì jiǎng nán shān sǎo mù, jiàn fāng xìng rén jiā zhāng bì yī zhèng, nǎi kāng xī èr shí liù nián dīng mǎo kē tí míng lù yī zhǐ, jí shì mài zhī. wù wán hǎo rú gù, qiě kè bǎn jīng jié, bǐ jìn rì bǎi bèi. zhèng bǎng jǐn wǔ shí míng, fù bǎng shí míng, tóng kǎo shí èr fáng, bìng zhǔ sī guān jué biǎo zì xiāng guàn, yī yī xiáng zài yú chǐ fú. yòu jiān lín tí diào sān chǎng tí mù jiē quán. jiè yuán yú qián wǔ hán fēn, dì qī míng jí chá shēng shān xiān shēng yě. bǎng xìng qiū, bǎi yú nián gù zhǐ, jū rán bù huǐ, yì yī qí yě. liáng zhōng qián lóng dīng mǎo jǔ rén, shì kē yǒu zhòng yù lù míng zhī zhōu míng tiān xiàng zhě, yīn tí qí hòu yún: wǒ nián èr shí wǔ, mǎo suì lǐng xiāng jiàn. zài shàng liù shí nián, cǐ bǎng shí gāo yàn. yì yú xiāng fù shí, qún jí suí zhū yàn. lǐng xiù hè fà wēng, wèi zhōng lù dì sì shí èr míng. zhōu wēng tiān xiàng, qián táng rén. wēi rán líng guāng diàn. fēng mào jì shén gǔ, zhāng fú yì bù jiàn. sī qiè wèn xìng míng, ài lián fēn yī bàn. shào nián céng shì shì, zhì shì zhū hóu bàn. guī wò tián lǐ jiān, hòu shēng miè yóu jiàn. gōng féng shèng diǎn jǔ, zhòng yù jiā bīn yàn. jīn hòu sà nián yú, wēng jiǔ suí wù biàn. jí yú tóng nián shēng, bā jiǔ yǐ lù diàn. nǎi yú shān rén lú, hū dǔ zhǐ bàn piàn. shàng juān qiān fú míng, yī fú céng shí miàn. dāng nián qǔ shì yán, é jiě cái dà yǎn. zhǔ sī jí tóng kǎo, yī yī zài xiāng guàn. zì jī pō gōng zhěng, shǒu wěi wú màn huàn. xiǎng jiàn líng mài shí, láng jí fāng shì biàn. cǐ zhǐ yú bǎi nián, dú zài yōu tán xiàn. xián zāi fāng shān zǐ, shí dé cháng zì wán. cáng qì bǐ yín jiān, zhuāng bèi zuò huà juǎn. mǒu yě hòu jìn rù, zhāng měi zài suǒ xiān. lǜ shū wǔ zì shī, liú xià yī zhòng àn. yú dào: cǐ yǔ kāng xī nián jiān, wú lín tán jì jiǔ zài qǐ shèng cí jué dé yuán rén tí míng sān bēi: yī méng gǔ, yī sè mù, yī hàn rén: jiē yǒu zhèng fù. yú mǎi dé shào xìng shí bā nián zhū zǐ tí míng bēi xiāng fǎng.
梁山舟侍講南山掃墓,見方姓人家張壁一幀,乃康熙二十六年丁卯科《題名錄》一紙,即市賣之。物完好如故,且刻板精潔,比近日百倍。正榜僅五十名,副榜十名,同考十二房,並主司官爵、表字、鄉貫,一一詳載於尺幅。又監臨提調三場題目皆全。解元於潛伍涵芬,第七名即查聲山先生也。榜姓邱,百餘年故紙,居然不毀,亦一奇也。梁中乾隆丁卯舉人,是科有重預鹿鳴之周名天相者,因題其後云:「我年二十五,卯歲領鄉薦。再上六十年,此榜實羔雁。憶余鄉賦時,群集隨諸彥。領袖鶴髮翁,謂中《錄》第四十二名。周翁天相,錢塘人。巍然靈光殿。風貌既甚古,章服亦不賤。私竊問姓名,愛蓮分一瓣。少年曾筮仕,秩視諸侯半。歸臥田裡間,後生蔑由見。恭逢盛典舉,重預嘉賓宴。今後卅年余,翁久隨物變。即余同年生,八九已露電。乃於山人廬,忽睹紙半片。上鐫千佛名,一佛曾識面。當年取士嚴,額解才大衍。主司及同考,一一載鄉貫。字跡頗工整,首尾無漫漶。想見玲賣時,狼籍坊市遍。此紙逾百年,獨再優曇現。賢哉方山子,拾得常自玩。藏棄比吟箋,裝背作畫卷。某也後進入,彰美在所先。率書五字詩,留下一重案。」余道:此與康熙年間,吳鱗潭祭酒在啟聖祠掘得元人題名三碑:一蒙古,一色目,一漢人:皆有正副。余買得紹興十八年朱子《題名碑》相仿。