shī zi wèi wǔ dì hòu wèi zhuāng dì zá shuō
狮子 魏武帝 后魏庄帝 杂说
xī tōng tiān xī zá shuō
犀通天犀 杂说
xiàng bái xiàng láng zhōu mò yáo huá róng zhuāng xiàng ān nán liè zhě huái nán liè zhě jiǎng wǔ zá shuō
象白象 阆州莫徭 华容庄象 安南猎者 淮南猎者 蒋武 杂说
zá shòu xiāo zhì zhōng
杂兽 萧志忠
wèi wǔ dì
魏武帝
wèi wǔ dì fá mò dú, jīng bái láng shān, féng shī zi, shǐ rén gé zhī, shā shāng shén zhòng. wáng nǎi zì lǜ cháng cóng jiàn ér shù bǎi rén jī zhī. shī zi xiāo hǒu fèn xùn, zuǒ yòu xián jīng hàn. hū jiàn yī wù cóng lín zhōng chū, rú lí, chāo shàng wáng chē è shàng. shī zǐ jiāng zhì, cǐ shòu biàn tiào yú shī zi tóu shàng, shī zi jí fú bù gǎn qǐ. yú shì suì shā zhī, dé shī zi yī zi. cǐ shòu hái, wèi zhì luò yáng sān shí lǐ, lù zhōng jī gǒu jiē fú, wú míng fèi zhě. chū bó wù zhì
魏武帝伐冒顿,经白狼山,逢狮子,使人格之,杀伤甚众。王乃自率常从健儿数百人击之。狮子哮吼奋迅,左右咸惊汗。忽见一物从林中出,如狸,超上王车轭上。狮子将至,此兽便跳于狮子头上,狮子即伏不敢起。于是遂杀之,得狮子一子。此兽还, 未至洛阳三十里, 路中鸡狗皆伏, 无鸣吠者。(出《博物志》)
hòu wèi zhuāng dì
后魏庄帝
hòu wèi, bō sī guó xiàn shī zi, yǒng ān mò shǐ dá jīng shī. zhuāng dì wèi shì zhōng lǐ huò yuē :" zhèn wén hǔ jiàn shī zi bì fú, kě mì shì zhī ." yú shì zhào jìn shān jùn xiàn, bǔ hǔ yǐ sòng. gǒng xiàn shān yáng bìng sòng èr hǔ yī bào, jiàn shī zi, xī jiē míng mù, bù gǎn yǎng shì. yuán zhōng sù yǒu yī máng xióng, xìng shén xún shàn, dì lìng qǔ shì zhī. yú rén qiān máng xióng zhì, wén shī zi qì, jīng bù tiào liáng, yè suǒ ér zǒu. dì dà xiào. chū qié lán jì
后魏,波斯国献狮子,永安末始达京师。庄帝谓侍中李或曰 :“朕闻虎见狮子必伏,可觅试之 。”于是诏近山郡县,捕虎以送。巩县山阳并送二虎一豹,见狮子,悉皆瞑目,不敢仰视。园中素有一盲熊,性甚驯善,帝令取试之。虞人牵盲熊至,闻狮子气,惊怖跳踉,曳锁而走。帝大笑。(出《伽蓝记》)
zá shuō
杂说
shì shì shū yán: shī zi jīn wèi xián, gǔ zhī, zhòng xián jiē jué. xī yù yǒu hēi shī zi bàng shī zi. jí xián xiào lǐ zhāng xī fù yán :" jiù yǒu shī zi wěi fú, xià yuè yíng ruì bù gǎn jí qí shàng ." jiù shuō, sū hé xiāng, shī zi fèn yě. chū yǒu yáng zá zǔ
释氏书言:狮子筋为弦,鼓之,众弦皆绝。西域有黑狮子、棒狮子。集贤校理张希复言 :“旧有狮子尾拂,夏月蝇蚋不敢集其上 。”旧说,苏合香,狮子粪也。(出《酉阳杂俎》)
xī
犀
tōng tiān xī
通天犀
tōng tiān xī jiǎo, yǒu yī bái lǐ rú xiàn zhě. yǐ shèng mǐ, zhì qún jī zhōng. jī yù wǎng zhuó mǐ, zhì zhé jīng què, gù nán rén míng wéi hài jī yě. dé zhēn jiǎo yī chǐ, kè yǐ wéi yú, ér xián yǐ rù shuǐ, shuǐ cháng wèi kāi. fāng sān chǐ, kě dé xī qì shuǐ zhōng. yǐ qí jiǎo wèi chā dǎo zhě, jiāng zhǔ dú yào wèi tāng, yǐ cǐ chā dǎo jiǎo zhī, jiē shēng bái mò, wú fù dú yǐ. chū bào piáo zi
通天犀角,有一白理如线者。以盛米,置群鸡中。鸡欲往啄米,至辄惊却,故南人名为骇鸡也。得真角一尺,刻以为鱼,而衔以入水,水常为开。方三尺,可得息气水中。以其角为叉导者,将煮毒药为汤,以此叉导搅之,皆生白末,无复毒矣。(出《抱朴子》)
zá shuō
杂说
xī zhī tōng tiān zhě bì è yǐng, cháng yǐn zhuó shuǐ. dāng qí nì shí, rén gǎn bù fù yí zú. jiǎo zhī lǐ, xíng sì bǎi wù. huò lǐ bù tōng zhě, shì qí bìng. rán qí lǐ yǒu dào chā zhèng chā yāo gǔ. dào chā zhě, yī bàn yǐ xià tōng zhèng zhě, yī bàn yǐ shàng tōng yāo gǔ zhě, zhōng duàn bù tōng. gù bō sī wèi yá wèi" bái àn", xī wèi" hēi àn". duàn chéng shì mén xià yī rén wú shì gāo cháng zhí yú nán hǎi jùn, jiàn bó zhǔ shuō, běn guó qǔ xī, xiān yú shān lù duō zhí mù rú cú yì. yún xī qián jiǎo zhí, cháng yǐ mù ér xī, mù làn zhé, zé bù néng qǐ. xī jiǎo yī míng nú jiǎo. yǒu hè chù bì yǒu xī yě, xī sān máo yī kǒng. liú xiào biāo yán: xī duò jiǎo mái zhī, rén yǐ jiǎ jiǎo yì zhī ." chū yǒu yáng zá zǔ
犀之通天者必恶影,常饮浊水。当其溺时,人赶不复移足。角之理,形似百物。或理不通者,是其病。然其理有倒插、正插、腰鼓。倒插者,一半已下通;正者,一半已上通;腰鼓者,中断不通。故波斯谓牙为“白暗”,犀为“黑暗”。段成式门下医人吴士皋常职于南海郡,见舶主说,本国取犀,先于山路多植木如徂杙。云犀前脚直,常椅木而息,木烂折, 则不能起。犀角一名奴角。有鹤处必有犀也,犀三毛一孔。刘孝标言:犀堕角埋之,人以假角易之 。”(出《酉阳杂俎》)
xiàng
象
bái xiàng
白象
hòu wèi luò shuǐ qiáo nán dào dōng yǒu bái xiàng fāng, bái xiàng zhě, yǒng píng èr nián, gān tuó luó guó suǒ xiàn, bèi shè wǔ cǎi píng fēng qī bǎo zuò chuáng, róng shù shí rén, zhēn shì yì wù, cháng yǎng yú chéng huáng. xiàng cháng céng huài wū huǐ qiáng, zǒu chū yú wài, féng shù jí bá, yù qiáng yì dào. bǎi xìng jīng bù, bēn zǒu jiāo chí, tài hòu suì xǐ xiàng yú cǐ fāng. chū qié lán jì
后魏洛水桥南道东有白象坊,白象者,永平二年,乾陁罗国所献,背设五彩屏风、七宝坐床,容数十人,真是异物,常养于乘黄。象常曾坏屋毁墙,走出于外,逢树即拔,遇墙亦倒。百姓惊怖,奔走交驰,太后遂徙象于此坊。(出《伽蓝记》)
láng zhōu mò yáo
阆州莫徭
láng zhōu mò yáo yǐ qiáo cǎi wèi shì, cháng yú jiāng biān yì lú, yǒu dà xiàng yǎn zhì, juǎn zhī shàng bèi, xíng bǎi yú lǐ, shēn rù zé zhōng, zé zhōng yǒu lǎo xiàng, wò ér chuǎn xī, tòng shēng shén kǔ. zhì qí suǒ, xià yú dì, lǎo xiàng jǔ zú, zú zhōng yǒu zhú dīng. mò yáo xiǎo qí yì, yǐ yāo shéng xì zhú dīng, wèi bá chū, nóng xuè wǔ liù shēng xǔ. xiǎo xiàng fù bí juǎn qīng ài, yù lìng sāi chuāng. mò yáo zhāi ài shú nuó, yǐ cì sāi zhī, jǐn ài fāng mǎn. jiǔ zhī, bìng xiàng néng qǐ, dōng xī xíng lì. yǐ ér fù wò, huí gù xiǎo xiàng, yǐ bí zhǐ shān, yōu yōu yǒu shēng, xiǎo xiàng nǎi qù. xū yú, dé yī yá zhì, bìng xiàng jiàn yá dà hǒu, yì ruò xián zhī, xiǎo xiàng chí yá qù. qǐng zhī, yòu jiāng dà yá. mò yáo hū xiàng wèi" jiāng jūn", yán wèi shí, huàn jī, xiàng wǎng zhé shān lì shù zhī shí zhī, nǎi bǎo, rán hòu sòng rén jí yá hái. xíng wǔ shí lǐ, hū ěr què zhuǎn, rén chū bù liǎo qí yì, nǎi hái qǔ qí yí dāo. rén dé dāo bì, sòng zhì běn chǔ, yǐ tóu dǐ rén, zuǒ yòu yáo ěr, jiǔ zhī nǎi qù. qí yá kù dà, zài zhì hóng zhōu, yǒu shāng hú qiú mǎi, lèi zì jiā zhí, zhì sì shí wàn. xún zhì tā rén sì, hú jù yǐ wěi xí fù yá, tā hú wèn:" shì hé bǎo, ér zhé jiàn bì?" zhǔ rén chú xí yún :" zhǐ yī dà yá ěr ." tā hú jiàn yá sè dòng, sī bái zhǔ rén, xǔ chóu bǎi wàn, yòu yǐ yī wàn wéi zhǔ rén shào jiè, yáng gè bà qù. qǐng jiān, hé qián ér zhì, běn hú fù zhēng zhī yún :" běn mǎi yá zhě wǒ yě, zhǎng zhě cān shì, wéi gōng fǎ. zhǔ rén ruò qiú qiān bǎi zhī guàn, wǒ qǐ wú yé?" wǎng fù jiāo zhēng, suì xiāng ōu jī. suǒ yóu bái xiàn, xiàn yǐ bái fǔ. fǔ jí qí yóu, hú chū bù kěn yǐ yá wèi bǎo, fǔ jūn yuē :" cǐ yá huì xiàn tiān zǐ. rǔ bèi bù yán, yì zhōng wú yì ." gù jìn, hú fāng bái yún :" yá zhōng yǒu èr lóng, xiāng jué ér lì, kě jué wèi jiǎn. běn guó zhòng cǐ zhě yǐ wéi huò, dāng zhí shù shí wàn wàn, dé zhī wèi dà shāng gǔ yǐ. hóng zhōu nǎi yǐ yá jí yá zhǔ èr hú bìng jìn zhī. tiān hòu mìng pōu yá, guǒ dé lóng jiǎn. wèi yá zhǔ yuē :" rǔ mào pín jiàn, bù kě duō shòu qián wù ." cì chì láng zhōu, měi nián gěi wǔ shí qiān, jǐn ér fù qǔ, yǐ zhōng qí shēn. chū guǎng yì jì
阆州莫徭以樵采为事,常于江边刈芦,有大象奄至,卷之上背,行百余里,深入泽中,泽中有老象,卧而喘息,痛声甚苦。至其所,下于地,老象举足,足中有竹丁。莫徭晓其意,以腰绳系竹丁,为拔出,脓血五六升许。小象复鼻卷青艾,欲令塞疮。莫徭摘艾熟梛,以次塞之,尽艾方满。久之,病象能起,东西行立。已而复卧,回顾小象,以鼻指山,呦呦有声,小象乃去。须臾,得一牙至,病象见牙大吼,意若嫌之,小象持牙去。顷之,又将大牙。莫徭呼象为“将军”, 言未食,患饥,象往折山栗数枝食之,乃饱,然后送人及牙还。行五十里,忽尔却转,人初不了其意,乃还取其遗刀。人得刀毕,送至本处,以头抵人,左右摇耳,久之乃去。其牙酷大,载至洪州,有商胡求买,累自加直,至四十万。寻至他人肆,胡遽以苇席覆牙,他胡问:“是何宝,而辄见避?”主人除席云 :“止一大牙耳 。”他胡见牙色动,私白主人,许酬百万,又以一万为主人绍介,佯各罢去。顷间,荷钱而至,本胡复争之云 :“本买牙者我也,长者参市,违公法。主人若求千百之贯,我岂无耶?”往复交争,遂相殴击。所由白县,县以白府。府诘其由,胡初不肯以牙为宝,府君曰 :“此牙会献天子。汝辈不言,亦终无益 。”固靳,胡方白云 :“牙中有二龙,相躩而立,可绝为简。本国重此者以为货,当值数十万万,得之为大商贾矣。洪州乃以牙及牙主二胡并进之。天后命剖牙,果得龙简。谓牙主曰 :“汝貌贫贱,不可多受钱物 。”赐敕阆州, 每年给五十千,尽而复取,以终其身。(出《广异记》)
huá róng zhuāng xiàng
华容庄象
shàng yuán zhōng, huá róng xiàn yǒu xiàng, rù zhuāng jiā zhōng tíng wò. qí zú xià yǒu cuō, rén wéi chū zhī, xiàng nǎi fú. lìng rén qí rù shēn shān, yǐ bí bā tǔ, dé xiàng yá shù shí yǐ bào zhī. chū cháo yě qiān zài
上元中,华容县有象,入庄家中庭卧。其足下有搓,人为出之,象乃伏。令人骑入深山,以鼻扒土,得象牙数十以报之。(出《朝野佥载》)
ān nán liè zhě
安南猎者
ān nán rén yǐ shè liè wèi yè, měi yào fù jiàn zú, shè niǎo shòu, zhōng zhě bì bì. kāi yuán zhōng, qí rén céng rù shēn shān, jiǎ mèi shù xià, hū yǒu wù chù zhī. jīng qǐ, jiàn shì bái xiàng, dà bèi tā xiàng, nán rén hū zhī wèi jiāng jūn, zhù zhī ér bài. xiàng yǐ bí juǎn rén shàng bèi, fù qǔ qí gōng shǐ yào tǒng děng yǐ shòu zhī. yīn ěr suì chěng xíng bǎi yú lǐ, rù suì gǔ, zhì píng shí. jiǒng wàng shí lǐ xǔ, liǎng yá xī shì dà shù, wéi rú jù wū, sēn rán yǐn tiān. xiàng zhì píng shí, zhàn jù, qiě xíng qiě wàng. jīng liù qī lǐ, wǎng yǐ dà shù, yǐ bí yǎng fú rén. rén wù qí yì, nǎi xié gōng jiàn, yuán shù shàng. xiàng yú shù xià wàng zhī. kě shàng èr shí yú zhàng, yù zhǐ, xiàng bí zhí zhǐ, yì rú dǎo lìng fù shàng. rén zhī qí yì, jìng shàng liù shí zhàng, xiàng shì bì zǒu qù. qí rén yè sù shù shàng, zhì míng, jiàn píng shí shàng yǒu èr mù guāng, jiǔ zhī, jiàn jù shòu, gāo shí yú zhàng, máo sè zhèng hēi. xū yú qīng lǎng, zuó suǒ jiàn dà xiàng, lǐng fán xiàng bǎi yú tóu, xún shān ér lái, fú yú qí qián. jù shòu jué shí èr xiàng, shí bì, gè yǐn qù. rén nǎi sī xiàng yì, yù lìng qí shè, yīn fù yào shǐ duān, jí lì shè zhī, lèi zhōng èr shǐ. shòu shì shǐ hǒu fèn, shēng zhèn lín mù, rén yì dà hū yǐn shòu. shòu lái xún rén, rén fù shù, huì qí kāi kǒu, yòu dāng kǒu zhōng shè zhī. shòu hǒu ér zì zhì, jiǔ zhī fāng sǐ. é jiàn dà xiàng cóng píng shí rù, yī bù yī wàng, zhì shòu suǒ, shěn qí yǐ sǐ, yǐ tóu chù zhī, yǎng tiān dà hǒu. qǐng jiān, qún xiàng wǔ liù bǎi bèi, yún cuì hǒu jiào, shēng chè shù shí lǐ. dà xiàng lái zhì shù suǒ, qū xī zài bài, yǐ bí zhāo rén. rén nǎi xià shù, shàng qí bèi, xiàng zài rén qián xíng, qún xiàng cóng zhī. xún zhì yī suǒ, zhí mù rú lǒng, dà xiàng yǐ bí jiē zhā, qún xiàng jiē jiē, rì gàn ér jǐn, zhōng yǒu xiàng yá shù wàn méi. xiàng zài rén xíng, shù shí bù nèi, bì pī yī zhī, gài shì qí lù. qì, xún zhì zuó mèi zhī chù, xià rén yú dì, zài bài ér qù. qí rén guī bái dū hù. dū hù fā shǐ suí zhī, dé yá shù wàn, lǐng biǎo yá wèi zhī jiàn. shǐ rén zhì píng shí suǒ, jù shòu dàn yú gǔ cún. dū hù qǔ yī jié gǔ, shí rén yú zhì zhī. gǔ yǒu kǒng, tōng rén lái qù. chū guǎng yì jì
安南人以射猎为业,每药附箭镞,射鸟兽,中者必毙。开元中,其人曾入深山,假寐树下,忽有物触之。惊起,见是白象,大倍他象,南人呼之为将军,祝之而拜。象以鼻卷人上背,复取其弓矢药筒等以授之。因尔遂骋行百余里,入邃谷,至平石。迥望十里许,两崖悉是大树,围如巨屋,森然隐天。象至平石,战惧,且行且望。经六七里,往倚大树,以鼻仰拂人。人悟其意,乃携弓箭,缘树上。象于树下望之。可上二十余丈,欲止,象鼻直指,意如导令复上。人知其意,迳上六十丈,象视毕走去。其人夜宿树上,至明,见平石上有二目光,久之,见巨兽,高十余丈,毛色正黑。须臾清朗,昨所见大象,领凡象百余头,循山而来,伏于其前。巨兽躩食二象,食毕,各引去。人乃思象意,欲令其射,因傅药矢端,极力射之,累中二矢。兽视矢吼奋,声震林木,人亦大呼引兽。兽来寻人,人附树,会其开口,又当口中射之。兽吼而自掷,久之方死。俄见大象从平石入,一步一望,至兽所,审其已死,以头触之,仰天大吼。顷间,群象五六百辈,云萃吼叫,声彻数十里。大象来至树所,屈膝再拜,以鼻招人。人乃下树,上其背,象载人前行,群象从之。寻至一所,植木如陇,大象以鼻揭楂,群象皆揭,日旰而尽,中有象牙数万枚。象载人行,数十步内,必披一枝,盖示其路。讫,寻至昨寐之处,下人于地,再拜而去。其人归白都护。都护发使随之,得牙数万,岭表牙为之贱。使人至平石所,巨兽但余骨存。都护取一节骨,十人舁致之。骨有孔,通人来去。(出《广异记》)
huái nán liè zhě
淮南猎者
zhāng jǐng bó zhī wèi hé zhōu, huái nán duō xiàng, zhōu yǒu liè zhě, cháng zhú shòu shān zhōng. hū yǒu qún xiàng lái wéi liè zhě, lìng bù dé qù, yǒu dà xiàng zhì liè fū qián, bí jiǎo liè fū, zhì zhī yú bèi, liè fū dāo zhàng zhuì zhě, xiàng jiē wèi qǔ sòng hái zhī. yú shì tuó liè fū jìng rù shēn shān. qún xiàng sòng yú shān kǒu ér fǎn, rù shān wǔ shí lǐ, jīng dà pán shí, shí jì wú tā wù, jǐn xiàng zhī pí gé, yú xuè ròu cún yān. liè fū niàn yuē :" dé wú yú cǐ dàn wǒ hū?" xiàng fù zhī qiě guò. qù shí wǔ shí bù, yǒu dà sōng shù. xiàng yǐ bèi yī shù, liè fū yīn dé dēng mù yān. gōng zhuì yú dì, xiàng yòu bí qǔ, yǎng sòng zhī, liè fū shēn guài qí gù. xiàng jì sòng liè fū qì, yīn chí qù. é ér yǒu yī qīng shòu, zì sōng shù nán xì cǎo zhōng chū. cuì máo ér, zhǎo yá kě wèi, qí dà rú wū, diàn mù léi yīn, lái zhǐ pán shí, ruò yǒu suǒ dài. yǒu qǐng, yī cì xiàng zì běi ér lái, yáo jiàn měng shòu, fǔ fú xī xíng. jì zhì pán shí, kǒng jù zhàn lì. shòu jiàn zhī xǐ, yǐ shǒu qǔ zhī, tóu yú kōng zhōng. tóu yǐ jiē qǔ, yóu wèi shí dàn. liè fū wàng zhī tàn yuē :" chù shòu zhī yú, yóu qǐng jiù yú rén. xiàng lái jiāng yǔ yú shān, yù yǔ bì cǐ shòu yě. yǔ shàn qí yì, hé kě bù jiù ." yú shì yǐn mǎn, zòng dú jiàn shè zhī, dòng qí zuǒ yè. shòu jì zhōng jiàn, lái qū liè fū. yòu yíng shè guàn xīn, shòu bó yān, wǎn zhuǎn ér sǐ. xiǎo xiàng nǎi chí hái, é ér zhū xiàng èr bǎi yú tóu, lái zhì shù xià, jiē cháng guì, zhǎn zhuǎn liè fū xià. qián suǒ fù xiàng, yòu yǐ bèi chéng zhī, fù zhī chū shān, zhū xiàng wéi rào xuān hào, jiāng liè fū zhì yī chù, zhū xiàng yǐ bí pò fù, ér chū suǒ cáng zhī yá yān. fán sān bǎi yú jīng, yǐ shì liè fū. yòu fù zhī zhì suǒ yù chù, xiàng yòu jiē guì, xiè ēn ér qù. liè fū nǎi qǔ qí yá, huò dé qián shù wàn. chū jì wén
张景伯之为和州,淮南多象,州有猎者,常逐兽山中。忽有群象来围猎者,令不得去,有大象至猎夫前,鼻绞猎夫,置之于背,猎夫刀仗坠者,象皆为取送还之。于是驮猎夫径入深山。群象送于山口而返,入山五十里,经大磐石,石际无他物,尽象之皮革,余血肉存焉。猎夫念曰 :“得无于此啖我乎?”象负之且过。去石五十步,有大松树。象以背依树,猎夫因得登木焉。弓坠于地,象又鼻取,仰送之,猎夫深怪其故。象既送猎夫讫,因驰去。俄而有一青兽,自松树南细草中出。毳毛□髵,爪牙可畏,其大如屋,电目雷音,来止磐石,若有所待。有顷,一次象自北而来,遥见猛兽,俯伏膝行。既至磐石,恐惧战栗。兽见之喜,以手取之,投于空中。投已接取,犹未食啖。猎夫望之叹曰 :“畜兽之愚,犹请救于人。向来将予于山,欲予毙此兽也。予善其意,曷可不救 。”于是引满,纵毒箭射之,洞其左腋。兽既中箭,来趋猎夫。又迎射贯心,兽踣焉,宛转而死。小象乃驰还,俄而诸象二百余头,来至树下,皆长跪,展转猎夫下。前所负象,又以背承之,负之出山,诸象围绕喧号,将猎夫至一处,诸象以鼻破阜,而出所藏之牙焉。凡三百余茎,以示猎夫。又负之至所遇处,象又皆跪,谢恩而去。猎夫乃取其牙,货得钱数万。(出《纪闻》)
jiǎng wǔ
蒋武
bǎo lì zhōng, yǒu jiǎng wǔ zhě, xún zhōu hé yuán rén yě. kuí wú wěi zhuàng, dǎn qì háo yǒng, dú chǔ shān yán, wéi qiú liè shè ér yǐ. shàn yú jué zhāng, měi jī gōng xié shǐ, yù xióng pí hǔ bào, mí bù yīng xián ér bì. pōu shì qí zú, jiē yī yī guàn xīn yān. hū yǒu wù kòu mén, shén jí sù. wǔ gé fēi ér kuī zhī, jiàn yī xīng xīng kuà bái xiàng. wǔ zhī xīng xīng néng yán, ér jí yuē :" yǔ xiàng kòu wú mén hé yě?" xīng xīng yuē :" xiàng yǒu nán, zhī wǒ néng yán, gù fù wú ér xiāng tóu ěr ." wǔ yuē :" rǔ yǒu hé kǔ? qǐng huà qí yóu." xīng xīng yuē:" cǐ shān nán èr bǎi yú lǐ, yǒu qiàn kōng zhī dà yán xué, zhōng yǒu bā shé, zhǎng shù bǎi chǐ, diàn guāng ér shǎn qí mù, jiàn rèn ér lì qí yá. xiàng zhī jīng guò, xián bèi tūn shì. zāo zhě shù bǎi, wú jì bì nì. jīn zhī shān kè shàn shè, yuàn chí dú shǐ ér shè zhī. chú dé cǐ huàn, zhòng gè sī bào ēn yǐ ." qí xiàng nǎi guì dì, sǎ tì rú yǔ. xīng xīng yuē :" shān kè ruò xǔ xíng, biàn qǐng xié shǐ ér dēng ." wǔ gǎn qí yán, yǐ dú cuì shǐ ér dēng. guǒ jiàn shuāng mù, zài qí yán xià, guāng shè shù bǎi bù. xīng xīng yuē :" cǐ shì shé mù yě ." wǔ nù, jué zhāng duān shǐ, yī fà ér zhōng qí mù. xiàng nǎi fù ér bēn bì, é ruò xué zhōng léi hǒu, shé yuè chū wān yán, huò yē huò yǒng, shù lǐ zhī nèi, lín mù cǎo jiè rú fén, zhì míng shé yǔn. nǎi kuī xué cè, xiàng gǔ yǔ yá, qí jī rú shān. yú shì yǒu shí xiàng, yǐ zhǎng bí gè juǎn qí hóng yá yī zhī, guì xiàn yú wǔ. wǔ shòu zhī, xīng xīng yì cí ér qù. suì yǐ qián xiàng fù qí yá ér guī, wǔ nǎi dà yǒu zī chǎn. chū chuán qí
宝历中,有蒋武者,循州河源人也。魁梧伟壮,胆气豪勇,独处山岩,唯求猎射而已。善于蹶张,每赍弓挟矢,遇熊罴虎豹,靡不应弦而毙。剖视其镞,皆一一贯心焉。忽有物叩门,甚急速。武隔扉而窥之,见一猩猩跨白象。武知猩猩能言,而诘曰 :“与象叩吾门何也?”猩猩曰 :“象有难,知我能言,故负吾而相投耳 。”武曰 :“汝有何苦?请话其由。”猩猩曰:“此山南二百余里, 有嵌空之大岩穴,中有巴蛇,长数百尺,电光而闪其目,剑刃而利其牙。象之经过,咸被吞噬。遭者数百,无计避匿。今知山客善射,愿持毒矢而射之。除得此患,众各思报恩矣 。”其象乃跪地,洒涕如雨。猩猩曰 :“山客若许行,便请挟矢而登 。”武感其言,以毒淬矢而登。果见双目,在其岩下,光射数百步。猩猩曰 :“此是蛇目也 。”武怒,蹶张端矢,一发而中其目。象乃负而奔避,俄若穴中雷吼,蛇跃出蜿蜒,或掖或踊,数里之内,林木草芥如焚,至暝蛇殒。乃窥穴侧,象骨与牙,其积如山。于是有十象,以长鼻各卷其红牙一枝,跪献于武。武受之,猩猩亦辞而去。遂以前象负其牙而归,武乃大有资产。(出《传奇》)
zá shuō
杂说
ān nán yǒu xiàng, néng mò shí rén zhī shì fēi qǔ zhí. qí wǎng lái shān zhōng yù rén xiāng zhēng yǒu lǐ zhě jí guò fù xīn zhě yǐ bí juǎn zhī, zhì kōng zhōng shù zhàng, yǐ yá jiē zhī, yìng shí suì yǐ, mò gǎn jìng zhě. chū cháo yě qiān zài
安南有象,能默识人之是非曲直。其往来山中遇人相争有理者即过;负心者以鼻卷之,掷空中数丈,以牙接之,应时碎矣,莫敢竞者。(出《朝野佥载》)
lóng xiàng, liù shí suì gǔ fāng zú. jīn jīng dì xiàng, sè hēi liǎng yá, jiāng zhū yě. xián hēng èr nián, zhōu chéng guó qiǎn shǐ shàng biǎo, yán hē jiā guó yǒu bái xiàng, kǒu chuí sì yá, shēn yùn wǔ zú. xiàng zhī suǒ zài, qí tǔ bì fēng. yǐ shuǐ xǐ yá, yǐn zhī yù jí. qǐng fā bīng yíng qǔ. xiàng dǎn suí sì shí zài sì tuǐ: chūn zài qián zuǒ, xià zài qián yòu, rú wú dìng tǐ yě. bí duān yǒu zhǎo kě shí zhēn, ròu yǒu shí èr bān, wéi bí shì qí běn ròu. táo zhēn bái yán :" xià yuè hé yào, yí zhì yá yú yào páng ." nán rén yán :" xiàng yóu è quǎn shēng. liè zhě guǒ liáng dēng gāo shù, gòu xióng cháo cì zhī. yǒu qún xiàng guò, zé wèi quǎn shēng. xī jǔ bí hǒu jiào, xún shǒu bù fù qù. huò jīng wǔ liù rì, kùn dào. zé xià, qián cì shā zhī. ěr xué báo rú gǔ pí, yī cì ér bì. xiōng qián xiǎo héng gǔ, huī zhī jiǔ fú, lìng rén néng fú shuǐ chū mò. shí qí ròu, lìng rén tǐ zhòng ." gǔ xùn yán :" xiàng yùn wǔ suì shǐ shēng ." chū yǒu yáng zá zǔ huán wáng guó yě xiàng chéng qún. yī mǔ guǎn pìn sān shí yú. pìn zhě yá cái èr chǐ, dié gōng mǔ zhě shuǐ cǎo, wò zé huán shǒu. pìn xiàng sǐ, gòng wā dì mái zhī, hào hǒu yí shí fāng sàn. yòu guó rén yǎng xún zhě, kě lìng dài qiáo. chū yǒu yáng zá zǔ
龙象,六十岁骨方足。今荆地象,色黑两牙,江猪也。咸亨二年,周澄国遣使上表,言诃伽国有白象,口垂四牙,身运五足。象之所在,其土必丰。以水洗牙,饮之愈疾。请发兵迎取。象胆随四时在四腿:春在前左,夏在前右,如无定体也。鼻端有爪可拾针, 肉有十二般,唯鼻是其本肉。陶贞白言 :“夏月合药,宜置牙于药旁 。”南人言 :“象尤恶犬声。猎者裹粮登高树,构熊巢伺之。有群象过,则为犬声。悉举鼻吼叫,循守不复去。或经五六日,困倒。则下,潜刺杀之。耳穴薄如鼓皮,一刺而毙。胸前小横骨,灰之酒服,令人能浮水出没。食其肉, 令人体重 。”古训言 :“象孕五岁始生 。”(出《酉阳杂俎》)环王国野象成群。一牡管牝三十余。牝者牙才二尺,迭供牡者水草,卧则环守。牝象死,共挖地埋之,号吼移时方散。又国人养驯者,可令代樵。(出《酉阳杂俎》)
guǎng zhī shǔ jùn cháo xún zhōu duō yě xiàng, yá xiǎo ér hóng, zuì kān zuò hù. cháo xún rén huò bǔ dé xiàng, zhēng shí qí bí, yún féi cuì, piān kān zuò zhì. huò yún: xiàng ròu yǒu shí èr zhǒng, xiàng dǎn bù fù gān, suí yuè zhuǎn zài zhū ròu. chǔ yuè zhī jiān, xiàng jiē qīng hēi. wéi xī fāng fèi lín dà shí guó jí duō bái xiàng. liú xún yǒu qīn biǎo, céng fèng shǐ yún nán. bǐ zhōng háo zú, gè jiā yǎng xiàng, fù zhòng zhì yuǎn, rú zhōng xià zhī chù niú mǎ yě. mán wáng yàn hàn shǐ yú bǎi huā lóu. lóu qián rù wǔ xiàng, qū dòng lè zuò, yōu chàng yǐn rù. xiàng yǐ jīn jī luò shǒu, jǐn xiù chuí shēn, suí pāi téng tà, dòng tóu yáo wěi, jiē hé jié zòu, jí tiān bǎo zhōng wǔ mǎ zhī lèi yě. táng gān fú sì nián, zhàn chéng guó jìn xún xiàng sān tóu, dāng diàn yǐn duì, yì néng bài wǔ. hòu fàng huán běn guó. chū lǐng biǎo lù yì
广之属郡潮循州多野象,牙小而红,最堪作笏。潮循人或捕得象,争食其鼻,云肥脆,偏堪作炙。或云:象肉有十二种,象胆不附肝,随月转在诸肉。楚越之间,象皆青黑。唯西方狒林大食国即多白象。刘恂有亲表,曾奉使云南。彼中豪族,各家养象,负重致远,如中夏之畜牛马也。蛮王宴汉使于百花楼。楼前入舞象,曲动乐作,优倡引入。象以金羁络首,锦绣垂身,随拍腾蹋,动头摇尾,皆合节奏,即天宝中舞马之类也。唐乾符四年,占城国进驯象三头,当殿引对,亦能拜舞。后放还本国。(出《岭表录异》)
zá shòu
杂兽
xiāo zhì zhōng
萧至忠
táng zhōng shū lìng xiāo zhì zhōng, jǐng yún yuán nián wèi jìn zhōu cì shǐ, jiāng yǐ là rì tián yóu, dà shì zhì luó. xiān yī rì, yǒu xīn zhě qiáo yú huò shān, bào nüè bù néng guī, yīn zhǐ yán xué zhī zhōng, shēn yín bù mèi. yè jiāng ài, shì wén yǒu rén shēng, chū yǐ wéi dào zéi jiāng zhì, zé pú fú fú yú lín mù zhōng. shí shān yuè shén míng, yǒu yī rén shēn cháng zhàng yú, bí yǒu sān jiǎo, tǐ bèi bào kuò, mù shǎn shǎn rú diàn, xiàng gǔ cháng xiào. é yǒu hǔ sì lù shǐ, hú tù zhì yàn, pián zā bǎi xǔ bù, zhǎng rén jí xuān yán yuē :" yú xuán míng shǐ zhě, fèng běi dì zhī mìng, míng rì là rì, xiāo shǐ jūn dāng shùn shí tián liè. ěr děng ruò gān hé jiàn sǐ, ruò gān hé qiāng sǐ, ruò gān hé wǎng sǐ, ruò gān hé bàng sǐ, ruò gān hé gǒu sǐ, ruò gān hé yīng sǐ." yán qì, qún shòu jiē fǔ fú zhàn jù, ruò qǐng mìng zhě. lǎo hǔ jì lǎo mí jiē qū xī xiàng zhǎng rén yán yuē:" yǐ mǒu děng zhī mìng, jí shí yǐ fēn. rán xiāo gōng rén zhě, fēi yì yù hài wù, yǐ xíng shí lìng ěr. ruò yǒu shǎo gù zé zhǐ. shǐ zhě qǐ wú shù jiù mǒu děng hū?" shǐ zhě yuē :" fēi yú yù shā rǔ bèi, dàn jīn zì yǐ dì mìng xuān shì rǔ děng xíng míng, jí yú shǐ hū zhī shì bì yǐ. zì cǐ rèn ěr zì wèi jì. rán yú wén dōng gǔ yán sì xiōng shàn móu, ěr děng kě jiù bǐ qí qiú." qún shòu jiē lún zhuàn huān jiào. shǐ zhě jí dōng xíng, qún shòu bì cóng. shí xīn zhě jí yì shǎo jiàn, suí wǎng chān zhī. jì zhì dōng gǔ, yǒu máo táng shù jiān, huáng guān yī rén, jià xuán hǔ pí, shēn zhèng shú mèi. jīng qǐ jiàn shǐ zhě yuē :" kuò bié jì jiǔ, měi duō sī wàng. jīn rì zhì cǐ, dé fēi pèi qún shēng là rì xíng míng hū?" shǐ zhě yuē :" zhèng rú gāo míng suǒ wèn. rán bǐ jiē qiú jiù yú sì xiōng, sì xiōng dāng wèi móu zhī ." lǎo hǔ lǎo mí jí qū xī āi qǐng. huáng guān yuē :" xiāo shǐ jūn měi yì rén, bì xù qí jī hán. ruò qí téng liù jiàng xuě, xùn èr qǐ fēng, jì bù fù yóu liè yǐ. yú zuó dé téng liù shū, zhī yǐ sàng ǒu. yòu wén suǒ quán jiā dì wǔ niáng zǐ wèi gē jī, yǐ dù jì chù yǐ. ruò rǔ qiú dé měi rén nà zhī, zé xuě lì jiàng yǐ. yòu xùn èr hǎo yǐn, rǔ ruò qiú dé chún láo lù zhī, zé fēng lì zhì yǐ ." yǒu èr hú zì chēng :" duō mèi, néng qǔ zhī. hé dōng xiàn wèi cuī zhī zhī dì sān mèi, měi shū jiāo yàn. jiàng zhōu lú sī hù shàn niàng láo, qī chǎn bì yǒu měi jiǔ." yán qì ér qù. zhū shòu jiē yǒu huān shēng. huáng guān nǎi wèi shǐ zhě yuē :" yì hán zhì zài xiān dōu, qǐ yì qiān nián wèi shòu shēn, yì yì bù dé zhì. liáo yǒu shù huái yī zhāng ." nǎi yín yuē :" xī wèi xiān zǐ jīn wèi hǔ, liú luò yīn yá zú fēng yǔ. gèng jiāng bān cuì bèi yú shēn, qiān zǎi kōng shān wàn bān kǔ ."" rán hán zhì qiǎn zhé yǐ mǎn, wéi yǒu shí yī rì, jí guī zǐ fǔ yǐ. jiǔ jū yú cǐ, jiāng bié bù wú hèn hèn, yīn tí shù xíng yú bì, shǐ hòu rén zhī pū céng jū yú cǐ yǐ ." nǎi shū běi bì yuē :" xià xuán bā qiān yì jiǎ zǐ, dān fēi xiān shēng yán hán zhì. zhé xià zhōng tiān bèi bān gé, liù shí jiǎ zǐ xuè shí jiàn. yǐn cè yuán yòu xià zhuó jiè, jǐng yún yuán jì shēng tài yī." shí xīn zhě sù xiǎo shū sòng, yīn mì jì de zhī. shǎo qǐng, lǎo hú fù měi nǚ zhì, cái jí jī suì, hóng mèi shì mù, cán zhuāng yāo mèi. yòu yǒu yī hú fù měi jiǔ èr píng, xiāng qì kù liè. yán sì xiōng jí yǐ měi nǚ jì měi jiǔ píng, gè nà yī náng zhōng, yǐ zhū shū yī fú, qǔ shuǐ xùn zhī, èr náng jí fēi qù. xīn zhě jù qiě wèi suǒ jiàn, jí xún lù què huí. wèi míng, fēng xuě bào zhì, jìng rì nǎi bà, ér xiāo shǐ jūn bù fù liè yǐ. chū xuán guài lù
唐中书令萧至忠,景云元年为晋州刺史,将以腊日畋游,大事置罗。先一日,有薪者樵于霍山,暴疟不能归,因止岩穴之中,呻吟不寐。夜将艾,似闻有人声,初以为盗贼将至,则匍匐伏于林木中。时山月甚明,有一人身长丈余,鼻有三角,体被豹鞟,目闪闪如电,向谷长啸。俄有虎兕鹿豕,狐兔雉雁,骈匝百许步,长人即宣言曰 :“余玄冥使者,奉北帝之命,明日腊日,萧使君当顺时畋猎。尔等若干合箭死,若干合枪死,若干合网死,若干合棒死,若干合狗死,若干合鹰死。”言讫,群兽皆俯伏战惧,若请命者。老虎洎老麋皆屈膝向长人言曰:“以某等之命,即实以分。然萧公仁者,非意欲害物,以行时令耳。若有少故则止。使者岂无术救某等乎?”使者曰 :“非余欲杀汝辈,但今自以帝命宣示汝等刑名,即余使乎之事毕矣。自此任尔自为计。然余闻东谷严四兄善谋,尔等可就彼祈求。”群兽皆轮转欢叫。使者即东行,群兽毕从。时薪者疾亦少间,随往觇之。既至东谷,有茅堂数间,黄冠一人,架悬虎皮,身正熟寐。惊起见使者曰 :“阔别既久,每多思望。今日至此,得非配群生腊日刑名乎?”使者曰 :“正如高明所问。然彼皆求救于四兄,四兄当为谋之 。”老虎老麋即屈膝哀请。黄冠曰 :“萧使君每役人,必恤其饥寒。若祈滕六降雪,巽二起风,既不复游猎矣。余昨得滕六书,知已丧偶。又闻索泉家第五娘子为歌姬,以妒忌黜矣。若汝求得美人纳之,则雪立降矣。又巽二好饮,汝若求得醇醪赂之,则风立至矣 。”有二狐自称 :“多媚,能取之。河东县尉崔知之第三妹,美淑娇艳。绛州庐司户善酿醪,妻产必有美酒。”言讫而去。诸兽皆有欢声。黄冠乃谓使者曰 :“忆含质在仙都,岂意千年为兽身,悒悒不得志。聊有述怀一章 。”乃吟曰 :“昔为仙子今为虎,流落阴涯足风雨。更将斑毳被余身, 千载空山万般苦 。”“然含质谴谪已满,唯有十一日,即归紫府矣。久居于此,将别不无恨恨,因题数行于壁,使后人知仆曾居于此矣 。”乃书北壁曰 :“下玄八千亿甲子,丹飞先生严含质。谪下中天被班革,六十甲子血食涧。饮厕猿狖下浊界,景云元纪升太一。”时薪者素晓书诵,因密记得之。少顷,老狐负美女至,才及笄岁,红袂拭目,残妆妖媚。又有一狐负美酒二瓶,香气酷烈。严四兄即以美女洎美酒瓶,各纳一囊中, 以朱书一符,取水巽之, 二囊即飞去。薪者惧且为所见,即寻路却回。未明,风雪暴至,竟日乃罢,而萧使君不复猎矣。(出《玄怪录》)