dù tōng dá xíng wén zōng zhǎng sūn wú jì lóu shī dé wáng zhèn jiāng róng lǐ zhāo dé gōng sì yè zhōu xìng yú sī xuǎn suǒ yuán lǐ zhāng chǔ jīn cuī rì zhī sū tǐng lǐ zhī táng wáng huáng hòu yáng shèn jīn shī yè guāng cuī wèi zi
杜通达 邢文宗 长孙无忌 娄师德 王瑱 江融 李昭德 弓嗣业 周兴 鱼思咺 索元礼 张楚金 崔日知 苏颋 李之 唐王皇后 杨慎矜 师夜光 崔尉子
dù tōng dá
杜通达
táng qí zhōu gāo yuàn rén dù tōng dá, zhēn guān nián zhōng, xiàn chéng mìng lìng sòng yī sēng xiàng běi." xiàn chéng mìng" jù míng chāo běn zuò" cháng yè yǒu yī sēng qiú sù". tōng dá jiàn sēng jīng xiāng, wèi yì qí zhōng shì sī juàn, nǎi yǔ qī gòng jì, jī sēng shā zhī. sēng wèi sǐ, wén sòng zhòu sān liǎng jù, suì yǒu yī yíng fēi rù qí bí, jiǔ mèn bù chū. tōng dá yǎn bí jù, méi fā jí luò, mí huò shī dào, jīng shén jǔ sàng. wèi jǐ zhī jiān, biàn yù è jí, bù jīng yī nián ér sǐ. lín zhōng zhī jì, yíng suì fēi chū, hái rù qī bí, qí qī dé bìng, suì yú fù zú. chū fǎ yuàn zhū lín
唐齐州高苑人杜通达,贞观年中,县承命令送一僧向北。(“县承命”句明抄本作“常夜有一僧求宿”。)通达见僧经箱,谓意其中是丝绢,乃与妻共计,击僧杀之。僧未死,闻诵咒三两句,遂有一蝇飞入其鼻,久闷不出。通达眼鼻遽,眉发即落,迷惑失道,精神沮丧。未几之间,便遇恶疾,不经一年而死。临终之际,蝇遂飞出,还入妻鼻,其妻得病,岁余复卒。(出《法苑珠林》)
xíng wén zōng
邢文宗
táng hé jiān xíng wén zōng, jiā jiē yōu yàn, bǐng xìng cū xiǎn. zhēn guān nián zhōng, hū yù è fēng jí, xún rì zhī jiān, méi fā luò jǐn, yú hòu jiù sì guī chàn. zì yún: jìn zhě xiàng yōu zhōu, lù féng yī kè, jiāng juàn shí yú pǐ, jiǒng zé wú rén, yīn jí jié shā, cǐ rén yún:" jiāng xiàng fáng zhōu, yù mǎi jīng zhǐ." zhōng bù dé miǎn. shǎo jiàn, shǔ yī lǎo sēng fù yù nán qù, yù wén zōng, jù shì fā jué, huī dāo nǐ sēng, sēng kòu tóu yuē:" qǐ cún xìng mìng, shì yuàn zhōng shēn bù yán." wén zōng shā zhī, qì zhī cǎo jiān. jīng èr shí yú rì, xíng hái, guò sēng sǐ chù, shí dāng shǔ yuè, yí jiē làn huài, shì wǎng shì zhī, yǎn ruò shēng rì. wén zōng yīn yǐ mǎ xià cè zhù sēng zhī kǒu, kǒu chū yī yíng, fēi míng qīng chè, zhí rù zōng bí, jiǔ mèn bù chū, yīn dé dà bìng, suì yú ér sǐ.
唐河间邢文宗,家接幽燕,秉性粗险。贞观年中,忽遇恶风疾,旬日之间,眉发落尽,于后就寺归忏。自云:近者向幽州,路逢一客,将绢十余匹,迥泽无人,因即劫杀,此人云:“将向房州,欲买经纸。”终不得免。少间,属一老僧复欲南去,遇文宗,惧事发觉,挥刀拟僧,僧叩头曰:“乞存性命,誓愿终身不言。”文宗杀之,弃之草间。经二十余日,行还,过僧死处,时当暑月,疑皆烂坏,试往视之,俨若生日。文宗因以马下策筑僧之口,口出一蝇,飞鸣清彻,直入宗鼻,久闷不出,因得大病,岁余而死。
zhǎng sūn wú jì
长孙无忌
táng zhào gōng zhǎng sūn wú jì zòu bié chì cháng liú, yǐ wéi yǒng lì. hòu zhào gōng fàn shì, chì cháng liú lǐng nán, zhì sǐ bù fù huí, cǐ yì wèi fǎ zhī bì. chū cháo yě qiān zài
唐赵公长孙无忌奏别敕长流,以为永例。后赵公犯事,敕长流岭南,至死不复回,此亦为法之弊。(出《朝野佥载》)
lóu shī dé
娄师德
lóu shī dé yǐ diàn zhōng chōng hé yuán jūn shǐ, táng yǒng hé zhōng, pò tǔ bō yú bái yáng jiàn, bā zòng qī jié, yōu zhì bāo měi, shòu zuǒ xiāo qí míng chāo běn zuò" wèi". láng jiāng. gāo zōng shǒu zhào yuē:" qīng yǒu wén wǔ cái gàn, gù shòu qīng wǔ zhí, wù cí yě." lèi qiān nà yán. lín zhōng shù rì, qǐn xìng bù ān, wú gù jīng yuē:" fǔ wǒ bèi zhě shuí?" shì zhě yuē:" wú suǒ jiàn." nǎi dú yán, yǐ yǒu suǒ zhēng zhě, yuē:" wǒ dāng shòu bā shí, jīn zhuī wǒ hé yě?" fù zì yán wèi guān wù shā èr rén, jiǎn shí nián, cí qì ruò yǒu qū fú, é ér qì jué. yǐ lóu gōng zhī míng shù, shàng bù miǎn làn, wéi zhèng dé bù shèn zhī yú! chū dà táng xīn yǔ
娄师德以殿中充河源军使,唐永和中,破吐蕃于白羊涧,八纵七捷,优制褒美,授左骁骑(明抄本作“卫”。)郎将。高宗手诏曰:“卿有文武才干,故授卿武职,勿辞也。”累迁纳言。临终数日,寝兴不安,无故惊曰:“抚我背者谁?”侍者曰:“无所见。”乃独言,以有所争者,曰:“我当寿八十,今追我何也?”复自言为官误杀二人,减十年,词气若有屈伏,俄而气绝。以娄公之明恕,尚不免滥,为政得不慎之欤!(出《大唐新语》)
wáng zhèn
王瑱
táng jì zhōu cì shǐ wáng zhèn, xìng kù liè. shí yǒu chì shǐ zhì zhōu, zhèn yǔ shǐ yǔ, wǔ qiáng xiàn wèi lìn jiǎng yuē:" rì guò. yí jiù yīn chǔ." zhèn nù, lìng diǎn yù pū zhī, xiàng gǔ zhé ér sǐ. zhì míng rì, yù diǎn dàng zhōu mén xiàn chuí jiǎo zuò, mén shàn wú gù zì fā, dǎ shuāng jiǎo jìng jù zhé. zhèn bìng, jiàn jiǎng lái, qǐ, zì yǐ jiǔ shí qiú zhī, bù xǔ. zhèn è zhī, huí miàn xiàng liáng, jiǎng zài wū liáng, xún rì ér sǐ. chū cháo yě qiān zài
唐冀州刺史王瑱,性酷烈。时有敕史至州,瑱与使语,武强县尉蔺奖曰:“日过。移就阴处。”瑱怒,令典狱扑之,项骨折而死。至明日,狱典当州门限垂脚坐,门扇无故自发,打双脚胫俱折。瑱病,见奖来,起,自以酒食求之,不许。瑱恶之,回面向梁,奖在屋梁,旬日而死。(出《朝野佥载》)
jiāng róng
江融
táng zuǒ shǐ jiāng róng, gěng jiè zhèng zhí. yáng zhōu xú jìng yè fǎn, bèi luó zhī. kù lì zhōu xìng děng wǎng zòu shā zhī, zhǎn yú dōng dōu dōu tíng yì qián. róng jiāng bèi zhū, qǐng zòu shì yǐn jiàn, xìng yuē:" qiú hé dé zòu shì?" róng nù chì zhī yuē:" wú wú zuì wǎng lù, sǐ bù shě rǔ." suì zhǎn zhī, shī nǎi jī yáng ér qǐ, cèng dèng shí yú bù, xíng xíng zhě tà dào. hái qǐ zuò, rú cǐ zhě sān, nǎi jué. suī duàn qí tóu, shì nù bù xī, wú hé zhōu xìng sǐ. chū cháo yě qiān zài
唐左使江融,耿介正直。扬州徐敬业反,被罗织。酷吏周兴等枉奏杀之,斩于东都都亭驿前。融将被诛,请奏事引见,兴曰:“囚何得奏事?”融怒叱之曰:“吾无罪枉戮,死不舍汝。”遂斩之,尸乃激扬而起,蹭蹬十余步,行刑者踏倒。还起坐,如此者三,乃绝。虽断其头,似怒不息,无何周兴死。(出《朝野佥载》)
lǐ zhāo dé
李昭德
táng fèng gé shì láng lǐ zhāo dé, wēi quán zài jǐ. xuān chū yī chì yún:" zì jīn yǐ hòu, gōng zuò tú, sī zuò liú, jīng ēn bǎi rì bù shǒu, yī fǎ kē zuì." zhāo dé xiān shòu sūn wàn róng huì cái, zòu yǔ sān pǐn, hòu wàn róng jù yíng zhōu fǎn, huò qiú shì bài, pín jīng ēn shè, yǐ bǎi rì bù shǒu, zhǔn zàng duàn jiǎo. chū cháo yě qiān zài
唐凤阁侍郎李昭德,威权在己。宣出一敕云:“自今已后,公坐徒,私坐流,经恩百日不首,依法科罪。”昭德先受孙万荣贿财,奏与三品,后万荣据营州反,货求事败,频经恩赦,以百日不首,准脏断绞。(出《朝野佥载》)
gōng sì yè
弓嗣业
táng luò zhōu sī mǎ gōng sì yè luò yáng lìng zhāng sì míng, zào dà jiā, zhǎng liù chǐ, kuò sì chǐ, hòu wǔ cùn. yǐ qián, rén mò zhī fàn. hòu sì míng jí sì yè, zī qiǎn nì zéi xú zhēn běi tóu tū jué, shì bài, yè děng zì zhe cǐ jiā, bǎi xìng kuài zhī yě. chū cháo yě qiān zài
唐洛州司马弓嗣业、洛阳令张嗣明,造大枷,长六尺,阔四尺,厚五寸。倚前,人莫之犯。后嗣明及嗣业,资遣逆贼徐真北投突厥,事败,业等自著此枷,百姓快之也。(出《朝野佥载》)
zhōu xìng
周兴
táng qiū guān shì láng zhōu xìng, yǔ lái jùn chén duì tuī shì. jùn chén bié fèng fèng yuán běn zuò zòu, jù míng chāo běn gǎi. jìn zhǐ jū xìng, xìng bù zhī zhī yě. jí tóng shí, wèi xìng yuē:" qiú duō bù kěn chéng, ruò wéi zuò fǎ?" xìng yuē:" shén yì yě, qǔ dà wèng, yǐ tàn sì miàn zhì zhī, lìng qiú rén chù zhī qí zhōng, hé shì bù tǔ?" jí suǒ dà wèng, yǐ huǒ wéi zhī, qǐ wèi xìng yuē:" yǒu nèi zhuàng kān lǎo xiōng, qǐng xiōng rù cǐ wèng." xìng huáng kǒng kòu tóu, xián jí kuǎn fú, duàn sǐ, fàng liú lǐng nán. suǒ pò rén jiā, liú zhě shén duō, wèi chóu jiā suǒ shā. chuán yuē:" duō xíng wú lǐ bì zì jí", xìn zāi! chū cháo yě qiān zài
唐秋官侍郎周兴,与来俊臣对推事。俊臣别奉(奉原本作奏,据明抄本改。)进止鞫兴,兴不之知也。及同食,谓兴曰:“囚多不肯承,若为作法?”兴曰:“甚易也,取大瓮,以炭四面炙之,令囚人处之其中,何事不吐?”即索大瓮,以火围之,起谓兴曰:“有内状勘老兄,请兄入此瓮。”兴惶恐叩头,咸即款伏,断死,放流岭南。所破人家,流者甚多,为仇家所杀。传曰:“多行无礼必自及”,信哉!(出《朝野佥载》)
yú sī xuǎn
鱼思咺
táng yú sī xuǎn yǒu chén sī, jí qiǎo. shàng yù zào guǐ, zhào gōng jiàng, wú rén zuò dé zhě. xuǎn yìng zhì wèi zhī, shén hé guī jǔ, suì yòng zhī. wú hé yǒu rén tóu guǐ yán xuǎn, yún:" xú jìng yè zài yáng zhōu fǎn, xuǎn wèi jìng yè zuò dāo lún yǐ chōng zhèn, shā shāng guān jūn shén zhòng." tuī wèn jù chéng, zhū zhī. wèi fǎ zì bì, nǎi zhì yú cǐ. chū cháo yě qiān zài
唐鱼思咺有沈思,极巧。上欲造匦,召工匠,无人作得者。咺应制为之,甚合规矩,遂用之。无何有人投匦言咺,云:“徐敬业在扬州反,咺为敬业作刀轮以冲阵,杀伤官军甚众。”推问具承,诛之。为法自毙,乃至于此。(出《朝野佥载》)
suǒ yuán lǐ
索元礼
táng suǒ yuán lǐ, wèi tiě lóng tóu yǐ xùn qiú. hòu zuò zāng huì, bù chéng, shǐ rén yuē:" qǔ gōng tiě lóng tóu." lǐ jí chéng fú. chū cháo yě qiān zài
唐索元礼,为铁笼头以讯囚。后坐赃贿,不承,使人曰:“取公铁笼头。”礼即承伏。(出《朝野佥载》)
zhāng chǔ jīn
张楚金
táng zhāng chǔ jīn wèi qiū guān shì láng, zòu fǎn nì rén chí chí míng chāo běn zuò tè, xià tóng. chì miǎn sǐ, jiā kǒu jí jiǎo zhǎn jí pèi mò rù guān wèi nú bì děng. bìng rù lǜ. hòu chǔ jīn bèi luó zhī fǎn, chí chì miǎn sǐ, nán zǐ shí wǔ yǐ shàng zhǎn, qī zǐ pèi méi. shí zhě yuē: wèi fǎ zì bì, suǒ wèi jiāo bào yě. chū cháo yě qiān zài
唐张楚金为秋官侍郎,奏反逆人持(持明抄本作特,下同。)敕免死,家口即绞斩及配没入官为奴婢等。并入律。后楚金被罗织反,持敕免死,男子十五以上斩,妻子配没。识者曰:为法自毙,所谓交报也。(出《朝野佥载》)
cuī rì zhī
崔日知
táng jīng zhào yǐn cuī rì zhī chǔ fèn cháng ān wàn nián jí zhū xiàn zuǒ jiàng liú yí rén, bù xǔ zàn tíng, yǒu wéi guǐ kè, suǒ yóu jué zhàng. wú hé, rì zhī biǎn shè xiàn chéng, bèi xiàn jiā cuī, qiú yǔ qī zǐ bié bù dé. chū cháo yě qiān zài
唐京兆尹崔日知处分长安万年及诸县左降流移人,不许暂停,有违晷刻,所由决杖。无何,日知贬歙县丞,被县家催,求与妻子别不得。(出《朝野佥载》)
sū tǐng
苏颋
táng shàng shū sū tǐng, shǎo shí yǒu rén xiāng zhī yún:" dāng zhì shàng shū, wèi zhōng èr pǐn." hòu zhì shàng shū sān pǐn, bìng jí, hū wū xí shì zhī, wū yún:" gōng mìng jǐn, bù kě fù qǐ." tǐng yīn fù lùn xiāng zhě zhī yán, wū yún:" gōng chū shí rán, yóu zuò guì fǔ shí shā èr rén, jīn cǐ èr rén dì xià sù gōng, suǒ sī jiǎn èr nián shòu, yǐ cǐ bù zhì èr pǐn." tǐng sù lì guì zhōu, yǒu èr lì sù xiàn lìng, tǐng wèi lìng shā lì. nǎi jiē tàn jiǔ zhī ér sǐ. chū guǎng yì jì
唐尚书苏颋,少时有人相之云:“当至尚书,位终二品。”后至尚书三品,病亟,呼巫觋视之,巫云:“公命尽,不可复起。”颋因复论相者之言,巫云:“公初实然,由作桂府时杀二人,今此二人地下诉公,所司减二年寿,以此不至二品。”颋夙莅桂州,有二吏诉县令,颋为令杀吏。乃嗟叹久之而死。(出《广异记》)
lǐ zhī
李之
táng wáng yuè wèi táng chāng lìng, shā lù shì lǐ zhī ér bù gū. zhī jì sǐ, zhǎng zǐ zuò líng yǔ yuē:" wáng yuè bù dào, wǎng shā yǔ, yǔ bì bào." qí shēng shén lì. jīng shù rì, yuè zhòu zuò tīng shì, hū quán ōu qí yāo, wén zhě yīn rán, jīng gù wú rén. jì mù, jī chù wēi zhǒng yān, qiě tòng. qí rì, lǐ zhī nán yòu yán yuē:" wú yǐ jī wáng yuè, zhèng zhòng yào hài chù, jí dāng shā zhī." yuè jí shén, zé zhì shǔ jùn yè yī, bù yù. wèi sǐ zhī qián rì, lǐ zhī mìng qí jiā zào shù rén zhuàn, réng yán yuē:" wú yǔ kè sān rén zhì shǔ jùn, lù wáng yuè, shí bì dāng háng." míng rì ér yuè sǐ." yuè zhǒng kuì chù. zhèng dāng yòu shèn, jí lǐ zhī suǒ wéi yě. chū jì wén
唐王悦为唐昌令,杀录事李之而不辜。之既死,长子作灵语曰:“王悦不道,枉杀予,予必报。”其声甚厉。经数日,悦昼坐厅事,忽拳殴其腰,闻者殷然,惊顾无人。既暮,击处微肿焉,且痛。其日,李之男又言曰:“吾已击王悦,正中要害处,即当杀之。”悦疾甚,则至蜀郡谒医,不愈。未死之前日,李之命其家造数人馔,仍言曰:“吾与客三人至蜀郡,录王悦,食毕当行。”明日而悦死。”悦肿溃处。正当右肾,即李之所为也。(出《纪闻》)
táng wáng huáng hòu
唐王皇后
táng huì fēi wǔ shì, yǒu zhuān fáng zhī chǒng, jiāng móu duó dí. wáng huáng hòu xìng dù, shāo bù néng píng. xuán zōng nǎi fèi hòu wèi shù rén. fū shòu rì wén, jí tài zǐ zhī fèi yě, xuán zōng fǎng yú zhāng jiǔ líng. duì yuē:" tài zǐ tiān xià běn yě, dòng zhī zé yáo rén xīn. tài zǐ yuán běn tài zǐ zuò jiǔ líng, jù míng chāo běn gǎi. zì jū dōng gōng, wèi wén dà è, chén wén fù zǐ zhī dào, tiān xìng yě, zi yǒu guò. fù shù ér yǎn zhī, wú yí fèi jué. qiě qí è zhuàng wèi zhe, kǒng wài rén kuī zhī, shāng bì xià cí fù zhī dào." xuán zōng bù yuè, yǐn rěn jiǔ zhī. lǐ lín fǔ děng bǐng zhèng, yīn zhòng jì yú wǔ fēi, jiāng lì qí zi yǐ zì gù, wǔ fēi yì jié zhī. nǎi xiān chù jiǔ líng ér fèi tài zǐ, tài zǐ tóng shēng è wáng yáo guāng wáng jū tóng rì pīn mìng, hǎi nèi tòng zhī, hào wèi sān shù. tài zǐ jì yuān, wǔ shì jí zuǒ yòu lǚ jiàn wèi suì, gōng zhōng zhōng yè xiāng kǒng, huò wén guǐ shēng jiào xiào, zhào xí wū shì zhī, jiē yuē sān shù wèi lì. xiān shì shōu è wáng guāng wáng, xíng xíng zhě shè ér yì zhī, nǎi mìng gǎi zàng, zhù ér lèi zhī. wǔ fēi sǐ, qí lì nǎi xī, xuán zōng nǎi lì sù zōng wèi tài zǐ, lín fǔ zhī jì bù xíng, tì rán jù yǐ. sān shù rén yǐ èr shí wǔ nián sì yuè èr shí èr rì sǐ, wǔ fēi zhì shí èr yuè ér méng, shí zhě zhī yǒu shén tōng yān. chū dà táng xīn yǔ
唐惠妃武氏,有专房之宠,将谋夺嫡。王皇后性妒,稍不能平。玄宗乃废后为庶人。肤受日闻,及太子之废也,玄宗访于张九龄。对曰:“太子天下本也,动之则摇人心。太子(原本太子作九龄,据明抄本改。)自居东宫,未闻大恶,臣闻父子之道,天性也,子有过。父恕而掩之,无宜废绝。且其恶状未著,恐外人窥之,伤陛下慈父之道。”玄宗不悦,隐忍久之。李林甫等秉政,阴中计于武妃,将立其子以自固,武妃亦结之。乃先黜九龄而废太子,太子同生鄂王瑶、光王琚同日拼命,海内痛之,号为三庶。太子既冤,武氏及左右屡见为祟,宫中终夜相恐,或闻鬼声叫笑,召觋巫视之,皆曰三庶为厉。先是收鄂王光王,行刑者射而瘗之,乃命改葬,祝而酹之。武妃死,其厉乃息,玄宗乃立肃宗为太子,林甫之计不行,惕然惧矣。三庶人以二十五年四月二十二日死,武妃至十二月而甍,识者知有神通焉。(出《大唐新语》)
yáng shèn jīn
杨慎矜
táng jiān chá yù shǐ wáng lūn wèi shuò fāng jié dù pàn guān, chéng yì, zài tú bào zú, ér yán sè bù biàn, yóu yǒu nuǎn qì, jù bù gǎn bìn. fán shí wǔ rì fù shēng, yún: zhì míng sī, yǔ míng lì yǔ, míng lì yuè zhī, lì yú fáng nèi. lì chū, lūn shì kāi qí àn dú, nǎi yáng shèn jīn yú dì suǒ sòng lǐ lín fǔ wáng hóng yě, yǐ duàn wáng hóng zú miè yǐ, yú shì bù gǎn kāi, zhì yú jiù chù ér yè wáng. wáng tíng qián dōng xī láng xià jiē chuí lián, zuò lūn lián xià, shèn jīn xiōng dì rù, jiàn wáng chēng yuān. wáng yuē:" yǐ zú wáng hóng, jí dāng dào yǐ." xū yú, suǒ hóng zhì. jiān qí zǐ dì shù rén, jiē xiè xì miàn fù, qī qiào liú xiě, wáng lìng sòng xùn suǒ. yú shì yǔ shèn jīn tóng chū, nǎi yǐn lūn jí sū. yuè yú, yǒu xíng hóng zhī shì, wáng hóng sǐ zhī. chū jì wén
唐监察御史王抡为朔方节度判官,乘驿,在途暴卒,而颜色不变,犹有暖气,惧不敢殡。凡十五日复生,云:至冥司,与冥吏语,冥吏悦之,立于房内。吏出,抡试开其案牍,乃杨慎矜于帝所讼李林甫、王鉷也,已断王鉷族灭矣,于是不敢开,置于旧处而谒王。王庭前东西廊下皆垂帘,坐抡帘下,慎矜兄弟入,见王称冤。王曰:“已族王鉷,即当到矣。”须臾,锁鉷至。兼其子弟数人,皆械系面缚,七窍流血,王令送讯所。于是与慎矜同出,乃引抡即苏。月余,有邢鉷之事,王鉷死之。(出《纪闻》)
shī yè guāng
师夜光
táng shī yè guāng zhě, jì mén rén. shǎo cōng mǐn hào xué, yǎ shàng fú tú shì, suì wèi sēng, jū yú běn jùn. jǐn shí nián, jǐn tōng nèi diǎn zhī ào. yòu yǒu shā mén huì dá zhě, jiā shén fù, yǒu jīn qián jù wàn, tān yè guāng zhī xué, yīn yǔ wèi yǒu. shì shí xuán zōng huáng dì hǎo shén xiān shì shì, qióng suǒ míng sēng fāng shì, ér yè guāng pò yú pín, bù dé xī qù, xīn cháng yàng yàng. huì dá zhī zhī, yīn yǐ qián qī shí wàn zī qí xíng, qiě wèi yè guāng yuē:" shī zhī xué yì cái yòng, yú qiè yǐ wéi wú chū yú yòu zhě, shèng shàng bá tiān xià yīng jùn, wú zi bì jiāng shǒu chū qún bèi, mù yù ēn wò. zì cǐ tuō jī zī tú, wèi míng tiān zǐ chén, kě qiáo zú ér dài yě. rán dàng shì shí, bì yǒu yōng huì zi mén, xìng wú wàng wàng yuán zuò jì, jù míng chāo běn gǎi. bàn miàn zhī jiù." yè guāng xiè yuē:" xìng shī hòu kuàng wǒ dé suì xī shàng, tǎng wèi jūn zhī wǔ pǐn, zé yǐ bào shī zhī huì yǐ." yè guāng zhì cháng ān, yīn lù jiǔ xiān gōng zhǔ zuǒ yòu, dé zhào jiàn zhào jiàn èr zì yuán zuò yǐ, jù táng shū shī yè guāng chuán gǎi. wēn quán. quán zì xià míng chāo běn kōng jiǔ zì, dāng yǒu tuō wén. mìng nèi chén xuǎn shuò xué sēng shí bèi, yǔ fāng shì yì lùn, yè guāng zài xuǎn, yǎn chàng xuán ào, fā huī yí yì, qún sēng wú gǎn bǐ zhě. shàng qí qí biàn, zhào cì yín yìn zhū shòu, bài sì mén bó shì, rì shì zuǒ yòu, cì jiǎ dì, jì jīn qián zēng cǎi yǐ qiān shù, shí hào xìng chén. huì dá suì zì jì mén rù cháng ān fǎng zhī, yè guāng wén huì dá zhì, yǐ wéi shōu zhài yú jǐ, shén bù yì. huì dá wù qí zhǐ, yīn gào qù. jì yǐ běi guī yuè yú, yè guāng lǜ qí zài lái, jí mì shū yǔ jì mén shuài zhāng tíng guī:" jìn zhě huì dá shī zhì niǎn xià, wū huǐ gōng shàn wán bīng gé, jiāng wèi nì móu, rén yì pō yǒu zhī zhě. yǐ gōng zhī zhōng, tiān xià mò bù wén zhī, jī huǐ xiāo jīn, bù kě bù jiè." tíng guī jīng nù, jí zhào huì dá biān shā zhī. hòu shù rì, yè guāng hū jiàn huì dá lái tíng zhōng, mà yè guāng yuē:" wǒ yǐ qī shí wàn qián zī rǔ xī shàng, nài hé jù xiāng wū bàng, shǐ wǒ yuān sǐ, hé fù wǒ zhī shēn yě!" yán qì, suì yuè ér shàng, guī zhuāi yè guāng, jiǔ zhī nǎi wáng suǒ jiàn, shī shì jiā tóng xián jiàn zhī. qí hòu shù rì, yè guāng zú. chū xuān shì zhì
唐师夜光者,蓟门人。少聪敏好学,雅尚浮屠氏,遂为僧,居于本郡。仅十年,尽通内典之奥。又有沙门惠达者,家甚富,有金钱巨万,贪夜光之学,因与为友。是时玄宗皇帝好神仙释氏,穷索名僧方士,而夜光迫于贫,不得西去,心常怏怏。惠达知之,因以钱七十万资其行,且谓夜光曰:“师之学艺材用,愚窃以为无出于右者,圣上拔天下英俊,吾子必将首出群辈,沐浴恩渥。自此托迹缁徒,为明天子臣,可翘足而待也。然当是时,必有拥篲子门,幸无忘(忘原作忌,据明抄本改。)半面之旧。”夜光谢曰:“幸师厚贶我得遂西上,倘为君之五品,则以报师之惠矣。”夜光至长安,因赂九仙公主左右,得召见(召见二字原作以,据《唐书·师夜光传》改。温泉。(泉字下明抄本空九字,当有脱文。)命内臣选硕学僧十辈,与方士议论,夜光在选,演畅玄奥,发挥疑义,群僧无敢比者。上奇其辩,诏赐银印朱绶,拜四门博士,日侍左右,赐甲第,洎金钱缯綵以千数,时号幸臣。惠达遂自蓟门入长安访之,夜光闻惠达至,以为收债于己,甚不怿。惠达悟其旨,因告去。既以北归月余,夜光虑其再来,即密书与蓟门帅张廷珪:“近者惠达师至辇下,诬毁公缮完兵革,将为逆谋,人亦颇有知者。以公之忠,天下莫不闻之,积毁销金,不可不戒。”廷珪惊怒,即召惠达鞭杀之。后数日,夜光忽见惠达来庭中,骂夜光曰:“我以七十万钱资汝西上,奈何遽相诬谤,使我冤死,何负我之深也!”言讫,遂跃而上,珪拽夜光,久之乃亡所见,师氏家僮咸见之。其后数日,夜光卒。(出《宣室志》)
cuī wèi zi
崔尉子
táng tiān bǎo zhōng, yǒu qīng hé cuī shì, jiā jū yú xíng yáng. mǔ lú shì, gàn yú zhì shēng, jiā pō fù. yǒu zi cè míng jīng dū, shòu jí zhōu dà hé xiàn wèi, qí mǔ liàn gù chǎn, bù zhī guān. wèi zi qǔ tài yuán wáng shì nǚ, yǔ cái shù shí wàn, nú bì shù rén. fù rèn, nǎi móu lìn zhōu ér qù, pú rén yuē:" jīn yǒu jí zhōu rén xìng sūn, yún kōng zhōu yù fǎn, yōng jià jí lián, tǎng yǔ shāng liáng, yì kǒng wěn biàn." suì zé fā rì, cuī yǔ wáng shì jí bì pú liè bài táng xià, qì bié ér dēng zhōu. bù shù chéng, wǎn lín yě àn, zhōu rén sù kuī qí náng tuó, cì cuī wèi bù yì, jù tuī luò yú shēn tán, yáng wèi zhěng nì zhī shì. tuì ér yán yuē:" hèn lì jiù bù jí yǐ!" qí jiā dà tòng, sūn yǐ rèn shì zhī, jiē huáng jù. wú fù chuǎn xī. shì yè, yì nà wáng shì. wáng fāng shēn, suì yǐ cái wù jū yú jiāng xià, hòu wáng shì shēng nán, zhōu rén yǎng wèi jǐ zi, jí ài yān. qí mǔ yì qiè huì yǐ wén zì, mǔ yì bù gào qí yóu. cuī zhī qīn lǎo zài zhèng zhōu, yà jiǔ bù dé xiāo xī. jī wàng shù nián. tiān xià lí luàn, rén duō piāo liú, cuī mǔ fēn yǔ zi yǒng gé yǐ. ěr hòu èr shí nián, sūn shì yīn cuī cái zhì chǎn jí hòu, yǎng zǐ nián shí bā jiǔ, xué yì yǐ chéng, suì qiǎn rù jīng fù jǔ. cǐ zi xī shàng, tú guò zhèng zhōu, qù zhōu yuē wǔ shí lǐ, yù yè mí lù, cháng yǒu yī huǒ qián yǐn, ér bú jiàn rén. suí huǒ ér xíng, èr shí yú lǐ, zhì zhuāng mén, kòu kāi yǐ jì sù. zhǔ rén róng zhī, shě yú tīng zhōng, nǎi cuī zhuāng yě. qí jiā rén qiè kuī, bào qí mǔ yuē:" mén qián sù kè, miàn mào xiāng sì láng jūn." jiā rén yòu cì qí yán yǔ xíng bù, zhé wú shǎo yì, yòu bái qí mǔ. mǔ yù zì shěn zhī, suì zhào rù shēng táng, yǔ zhī yǔ huà, yī rú qí zi, wèn nǎi sūn shì yǐ. qí mǔ yòu chuí qì, qí zi bù zhī suǒ yǐ. mǔ yuē:" láng jūn yuǎn lái, míng rì qiě zhù yī shí." cǐ zi bù gǎn wéi zhǎng zhě zhī yì, suì nuò zhī. míng rì, mǔ jiàn cǐ zi gào qù, suì fā shēng tòng kū, wèi cǐ zǐ yuē:" láng jūn wù jīng cǐ kū zhě. xī nián wéi yǒu yī zi, qǐng yīn fù guān, suì jué xiāo xī, yǐ èr shí nián yǐ. jīn jiàn láng jūn zhuàng mào, kù sì wú zi, bù jué bēi tòng ěr. láng jūn xī qù, huí rì bì xū xiāng guò, lǎo shēn xīn gū, jiàn láng jūn rú jǐ ér yě. yì yǒu fèng zèng, nǔ lì zǎo huí." cǐ zi zhì chūn, yìng jǔ bù jié, què guī zhì zhèng zhōu, hái guò mǔ zhuāng. mǔ jiàn xīn rán, suì liú tíng xiē shù rì, lín xíng zèng zī liáng, jiān yǔ yī yī fù yuē:" cǐ shì wú wáng zi yī fú, qù rì wèi niàn, jīn jì yǒng gé, yǐ láng jūn mào sì wú zi, biàn yǐ fèng zèng." hào kū ér bié, tā shí guò cǐ, yì xū xiāng fǎng. cǐ zi què guī, yì bù wéi fù mǔ yán zhī. hòu hū zhe lǎo mǔ suǒ yí yī shān, xià jīn yǒu huǒ shāo kǒng. qí mǔ jīng wèn:" hé chǔ dé cǐ yī?" nǎi shù běn mò. mǔ yīn píng rén, qì yǔ zi yán qí shì:" cǐ yī shì wú yǔ rǔ fù suǒ zhì, chū yùn zhī shí, wù yí huǒ suǒ ruò, rǔ fù lín fā zhī rì, ā pó liú cǐ yǐ wéi niàn. bǐ wèi rǔ yòu xiǎo, kǒng shēn lǐ bù liǎo, qǐ qī jīn rì shén lǐ zhāo rán." qí zi wén yán tòng kū, yì fǔ lùn yuān, tuī wèn guǒ fú. zhū sūn shì, ér qī yǐ bù zǎo zì chén, duàn hé cóng zuò, qí zi āi qǐng ér miǎn. chū yuán huà jì
唐天宝中,有清河崔氏,家居于荥阳。母卢氏,干于治生,家颇富。有子策名京都,受吉州大和县尉,其母恋故产,不之官。为子娶太原王氏女,与财数十万,奴婢数人。赴任,乃谋赁舟而去,仆人曰:“今有吉州人姓孙,云空舟欲返,佣价极廉,倘与商量,亦恐稳便。”遂择发日,崔与王氏及婢仆列拜堂下,泣别而登舟。不数程,晚临野岸,舟人素窥其囊橐,伺崔尉不意,遽推落于深潭,佯为拯溺之势。退而言曰:“恨力救不及矣!”其家大恸,孙以刃示之,皆惶惧。无复喘息。是夜,抑纳王氏。王方娠,遂以财物居于江夏,后王氏生男,舟人养为己子,极爱焉。其母亦窃诲以文字,母亦不告其由。崔之亲老在郑州,讶久不得消息。积望数年。天下离乱,人多飘流,崔母分与子永隔矣。尔后二十年,孙氏因崔财致产极厚,养子年十八九,学艺已成,遂遣入京赴举。此子西上,途过郑州,去州约五十里,遇夜迷路,常有一火前引,而不见人。随火而行,二十余里,至庄门,扣开以寄宿。主人容之,舍于厅中,乃崔庄也。其家人窃窥,报其母曰:“门前宿客,面貌相似郎君。”家人又伺其言语行步,辄无少异,又白其母。母欲自审之,遂召入升堂,与之语话,一如其子,问乃孙氏矣。其母又垂泣,其子不知所以。母曰:“郎君远来,明日且住一食。”此子不敢违长者之意,遂诺之。明日,母见此子告去,遂发声恸哭,谓此子曰:“郎君勿惊此哭者。昔年唯有一子,顷因赴官,遂绝消息,已二十年矣。今见郎君状貌,酷似吾子,不觉悲恸耳。郎君西去,回日必须相过,老身心孤,见郎君如己儿也。亦有奉赠,努力早回。”此子至春,应举不捷,却归至郑州,还过母庄。母见欣然,遂留停歇数日,临行赠赀粮,兼与衣一副曰:“此是吾亡子衣服,去日为念,今既永隔,以郎君貌似吾子,便以奉赠。”号哭而别,他时过此,亦须相访。此子却归,亦不为父母言之。后忽著老母所遗衣衫,下襟有火烧孔。其母惊问:“何处得此衣?”乃述本末。母因屏人,泣与子言其事:“此衣是吾与汝父所制,初熨之时,误遗火所爇,汝父临发之日,阿婆留此以为念。比为汝幼小,恐申理不了,岂期今日神理昭然。”其子闻言恸哭,诣府论冤,推问果伏。诛孙氏,而妻以不早自陈,断合从坐,其子哀请而免。(出《原化记》)