strong bīng èr strong
兵二
fǎ zhì
法制
sūn zǐ yuē:" fǎ zhě, qū zhì, guān dào, zhǔ yòng yě. qū zhì zhě, bù qǔ fān zhì jīn gǔ zhī zhì yě. guān zhě, bǎi guān zhī fēn yòng yě dào zhě, liáng lù yě. zhǔ yòng zhě, zhǔ jūn fèi yòng. zú yǐ qīn fù ér fá bù xíng zhě, zé bù kě yòng yě. gù lìng zhī yǐ wén, qí zhī yǐ wǔ, wén rén, wǔ fǎ. shì wèi bì qǔ. wén ēn, wǔ fá. lìng sù xíng, yǐ jiào qí rén zhě yě. lìng sù xíng, zé rén fú lìng sù bù xíng, zé rén bù fú. lìng sù xìn zhù zhě, yǔ zhòng xiāng de yě. hòu ér bù néng shǐ, ài ér bù néng lìng, luàn ér bù néng zhì, pì rú jiāo zǐ, bù kě yòng yě. yán ēn bù kě chún rèn, hái wèi jǐ hài yě. jūn zhèng yuē:' yán bù xiāng wén, gù wèi jīn gǔ jīn, zhēng duó yě. tīng qí yīn shēng, yǐ wéi ěr hòu. shì bù xiāng jiàn, gù wèi jīng qí.' zhān qí zhǐ huī, yǐ wéi mù hòu. fū jīn gǔ jīng qí zhě, suǒ yǐ yī rén zhī ěr mù yě qí yī ěr mù zhī shì tīng, shǐ zhī jìn tuì zhī dù. rén jì zhuān yī, zé yǒng zhě bù dé dú jìn, qiè zhě bù dé dú tuì. qí zhī yǐ fǎ jiào, shǐ qiáng ruò bù dé xiāng yú. fēn fēn yún yún, dòu luàn ér bù kě luàn jīng qí luàn yě. shì dí ruò luàn, yǐ jīn gǔ qí zhī. fēn fēn, jīng qí xiàng. yún yún, shì zú mào. yán jīng qí fān zhuǎn, yī hé yī lí shì zú jìn tuì, huò wǎng huò lái shì zhī ruò sàn, rǎo zhī ruò luàn. rán qí fǎ lìng sù dìng, dù zhì fēn míng, gè yǒu fèn shù, rǎo ér bù luàn zhě yě. hún hún dùn dùn, xíng yuán ér bù kě bài." chē qí qí zhuǎn. xíng yuán zhě, chū rù yǒu dào, qí zhěng yě. hún hún, chē lún zhuàn xíng. dùn dùn, bù zhòu bēn chí. shì qí xíng chén zòng héng, yuán ér bù fāng, rán zé zhǐ qù, gè yǒu suǒ yīng. gù wáng zǐ yuē:" jiāng yù nèi míng ér wài àn, nèi zhì ér wài hún, suǒ yǐ shì dí zhī qīng jǐ zhě yě." hún, hú běn fǎn. dùn, tú sǔn fǎn.
孙子曰:"法者,曲制,官道,主用也。(曲制者,部曲、幡帜、金鼓之制也。官者,百官之分用也;道者,粮路也。主用者,主军费用。)卒已亲附而罚不行者,则不可用也。故令之以文,齐之以武,(文仁,武法。)是谓必取。(文恩,武罚。)令素行,以教其人者也。令素行,则人服;令素不行,则人不服。令素信著者,与众相得也。厚而不能使,爱而不能令,乱而不能治,譬如骄子,不可用也。(言恩不可纯任,还为己害也。)军政曰:'言不相闻,故为金鼓;(金,钲铎也。听其音声,以为耳候。)视不相见,故为旌旗。'(瞻其指麾,以为目候。)夫金鼓旌旗者,所以一人之耳目也;(齐一耳目之视听,使知进退之度。)人既专一,则勇者不得独进,怯者不得独退。(齐之以法教,使强弱不得相逾。)纷纷纭纭,斗乱而不可乱;(旌旗乱也。示敌若乱,以金鼓齐之。纷纷,旌旗像。纭纭,士卒貌。言旌旗翻转,一合一离;士卒进退,或往或来;视之若散,扰之若乱。然其法令素定,度帜分明,各有分数,扰而不乱者也。)浑浑沌沌,形圆而不可败。"(车骑齐转。形圆者,出入有道,齐整也。浑浑,车轮转行。沌沌,步骤奔驰。视其行陈纵横,圆而不方,然则指趣,各有所应。故王子曰:"将欲内明而外暗,内治而外浑,所以示敌之轻己者也。"浑,胡本反。沌,徒损反。)
zhōu chū, tài gōng yuē:" jiào zhàn zhī fǎ, bì míng gào lì shì, shēn sān wǔ zhī lìng, jiào qí cāo bīng, qǐ jū jìn zhǐ, jīng qí zhǐ huī, zhèn ér fāng zhī, zuò ér qǐ zhī, xíng ér zhǐ zhī, zuǒ ér yòu zhī, liè ér hé zhī, jué ér jiě zhī, wú fàn jìn zhǐ zhī jié, wú shī yǐn shí zhī yí, wú jué rén mǎ zhī lì. lìng lì shì yī rén xué zhàn, jiào chéng shí rén shí rén xué zhàn, jiào chéng bǎi rén bǎi rén xué zhàn, jiào chéng qiān rén qiān rén xué zhàn, jiào chéng wàn rén wàn rén xué zhàn, jiào chéng sān jūn zhī zhòng dà zhàn zhī fǎ, jiào chéng lìng zhī bǎi wàn zhī shī, gù néng chéng dà gōng yě." yòu fù jūn jiè fǎ yuē:" zhū jūn chū xíng, jiàng lìng bǎi guān shì zú yuē: mǒu rì chū mǒu mén, lì shì bù dé yì jià sè, fá shù mù, shā liù chù, lüè qǔ cái wù, jiān fàn rén fù nǚ, wéi lìng zhě zhǎn." yòu yuē:" fán xíng jūn, lì shì yǒu sǐ wáng zhě, gěi qí sàng jù, shǐ guī yì mù, cǐ jiān jūn quán guó zhī dào yě. jūn rén bèi chuāng, jí gěi yī yào, shǐ jǐn shì zhī. yī bù jí zhì shì, biān zhī. jūn yè jīng, lì shì jiān zuò zhèn, jiāng chí bīng, wú huān huá dòng yáo, yǒu qǐ lí zhèn zhě zhǎn. jūn mén cháng jiāo jǐ, jǐn chū rù zhě ruò jìn dí, dāng jī ā chū rù zhě." sān lüè yuē:" jūn zhōng wū zhù, bù dé yǔ jūn rén bǔ shì jí xiōng, wèi qí wù huò jūn shì yě."
周初,太公曰:"教战之法,必明告吏士,申三五之令,教其操兵,起居进止,旌旗指麾,阵而方之,坐而起之,行而止之,左而右之,列而合之,绝而解之,无犯进止之节,无失饮食之宜,无绝人马之力。令吏士一人学战,教成十人;十人学战,教成百人;百人学战,教成千人;千人学战,教成万人;万人学战,教成三军之众;大战之法,教成令之百万之师,故能成大功也。"又覆军诫法曰:"诸军出行,将令百官士卒曰:某日出某门,吏士不得刈稼穑,伐树木,杀六畜,掠取财物,奸犯人妇女,违令者斩。"又曰:"凡行军,吏士有死亡者,给其丧具,使归邑墓,此坚军全国之道也。军人被疮,即给医药,使谨视之。医不即治视,鞭之。军夜惊,吏士坚坐阵,将持兵,无讙譁动摇,有起离阵者斩。军门常交戟,谨出入者;若近敌,当讥呵出入者。"三略曰:"军中巫祝,不得与军人卜筮吉凶,为其误惑军士也。"
zhōu mò, wú wáng hé lǘ yǐ sūn wǔ wèi jiāng, ér wèi wǔ yuē:" kě xiǎo shì lè bīng hū?" duì yuē:" kě." hé lú yuē:" kě shì yǐ fù rén hū?" yuē:" kě." yú shì chū gōng zhōng měi rén bǎi bā shí rén. wǔ fēn wéi èr duì, yǐ wáng chǒng jī èr rén gè wèi duì zhǎng, jiē lìng chí jǐ. lìng zhī yuē:" rǔ zhī ér xīn yǔ zuǒ yòu shǒu, bèi hū?" fù rén yuē:" zhī zhī." wǔ yuē:" qián, zé shì xīn zuǒ, shì zuǒ shǒu yòu, shì yòu shǒu hòu, jí shì bèi." fù rén yuē:" nuò." yuē shù jì bù, nǎi shè fū yuè, jí sān lìng wǔ shēn zhī. yú shì gǔ zhī yòu, fù rén dà xiào. wǔ yuē:" yuē shù bù míng, shēn lìng bù shú, jiāng zhī zuì yě." fù sān lìng wǔ shēn ér gǔ zhī zuǒ, fù rén fù dà xiào. wǔ yòu yuē:" yuē shù bù míng, shēn lìng bù shú, jiāng zhī zuì yě. jì yǐ míng ér bù rú fǎ zhě, lì shì zhī zuì yě." nǎi yù zhǎn zuǒ yòu duì zhǎng. wú zǐ cóng tái shàng guān, jiàn qiě zhǎn ài jī, dà hài. qù shǐ xià lìng yuē:" guǎ rén yǐ zhī jiāng jūn néng yòng bīng yǐ. guǎ rén fēi cǐ èr rén, shí bù gān wèi, wù zhǎn yě." wǔ yuē:" chén jì yǐ shòu mìng ér jiāng, jiāng zài jūn, jūn mìng yǒu suǒ bù shòu." suì zhǎn duì zhǎng èr rén yǐ xùn. yòng qí cì wèi duì zhǎng, yú shì fù gǔ zhī. fù rén zuǒ yòu qián hòu guì qǐ jiē zhōng guī jǔ shéng mò, wú gǎn chū shēng zhě. yú shì wǔ shǐ shǐ bào wú zǐ yuē:" bīng jì zhěng qí, wáng shì xià guān, wéi wáng suǒ yù yòng zhī, suī fù shuǐ huǒ yóu kě yě." wú zǐ yuē:" jiāng jūn bà xiū jiù shě, guǎ rén bù yuàn xià guān." wǔ yuē:" wáng tú hǎo qí yán, bù néng yòng qí shí." yú shì hé lú zhī sūn zi néng, zú yǐ wéi jiāng, xī pò chǔ, rù yǐng, běi wēi qí jìn.
周末,吴王阖闾以孙武为将,而谓武曰:"可小试勒兵乎?"对曰:"可。"阖庐曰:"可试以妇人乎?"曰:"可。"於是出宫中美人百八十人。武分为二队,以王宠姬二人各为队长,皆令持戟。令之曰:"汝知而心与左、右手,背乎?"妇人曰:"知之。"武曰:"前,则视心;左,视左手;右,视右手;后,即视背。"妇人曰:"诺。"约束既布,乃设鈇钺,即三令五申之。於是鼓之右,妇人大笑。武曰:"约束不明,申令不熟,将之罪也。"复三令五申而鼓之左,妇人复大笑。武又曰:"约束不明,申令不熟,将之罪也。既已明而不如法者,吏士之罪也。"乃欲斩左右队长。吴子从台上观,见且斩爱姬,大骇。趣使下令曰:"寡人已知将军能用兵矣。寡人非此二人,食不甘味,勿斩也。"武曰:"臣既已受命而将,将在军,君命有所不受。"遂斩队长二人以徇。用其次为队长,於是复鼓之。妇人左右前后跪起皆中规矩绳墨,无敢出声者。於是武使使报吴子曰:"兵既整齐,王试下观,唯王所欲用之,虽赴水火犹可也。"吴子曰:"将军罢休就舍,寡人不愿下观。"武曰:"王徒好其言,不能用其实。"於是阖庐知孙子能,卒以为将,西破楚,入郢,北威齐、晋。
jìn fá qí ā juàn, ā, jīn jì yáng jùn dōng ē xiàn. juàn yīn juàn, jīn pú yáng jùn juàn chéng xiàn shì yě. ér yàn qīn hé shàng, qí shī bài jī. yàn píng zhòng jiàn sī mǎ ráng jū wén néng fù zhòng, wǔ néng wēi dí. jǐng gōng yǐ wéi jiāng, lǜ bīng gǎn yàn jìn zhī shī. ráng jū yuē:" chén sù bēi jiàn, jūn zhuó zhī lǘ wǔ zhī zhōng, shì zú wèi fù, bǎi xìng bù xìn, rén wēi quán qīng, yuàn dé jūn zhī chǒng chén, guó zhōng suǒ zūn zhě, yǐ jiān jūn." nǎi shǐ zhuāng jiǎ wǎng. ráng jū jì cí, yǔ zhuāng jiǎ yuē yuē:" rì zhōng huì yú jūn mén." ráng jū xiān chí zhì jūn, lì biǎo xià lòu dài jiǎ. mù shí nǎi zhì, ráng jū yuē:" hé hòu qī wèi?" jiǎ xiè yuē:" dài fū qīn qī sòng zhī, gù liú yě." ráng jū yuē:" jiāng shòu mìng zhī rì zé wàng qí jiā, lín jūn yuē shù zé wàng qí qīn, yuán fú gǔ zhī jí zé wàng qí shēn. jīn dí guó shēn qīn, bāng nèi sāo dòng, shì zú bào lù yú jìng, gōng qǐn bù ān xí, shí bù gān wèi, bǎi xìng zhī mìng jiē xiàn yú jūn, hé wèi xiāng sòng hū!" zhào jūn zhèng wèn yuē:" jūn fǎ qī ér hòu zhě yún hé?" duì yuē:" dāng zhǎn." suì zhǎn zhuāng jiǎ yǐ xùn sān jūn. shì jiē zhèn lì. yàn jìn zhī shī wén zhī, xī yǐn ér guī, jiē fù fǎn suǒ qīn zhī dì.
晋伐齐阿、鄄,(阿,今济阳郡东阿县。鄄音绢,今濮阳郡鄄城县是也。)而燕侵河上,齐师败绩。晏平仲荐司马穰苴文能附众,武能威敌。景公以为将,率兵扞燕、晋之师。穰苴曰:"臣素卑贱,君擢之闾伍之中,士卒未附,百姓不信,人微权轻,愿得君之宠臣,国中所尊者,以监军。"乃使庄贾往。穰苴既辞,与庄贾约曰:"日中会於军门。"穰苴先驰至军,立表下漏待贾。暮时乃至,穰苴曰:"何后期为?"贾谢曰:"大夫、亲戚送之,故留也。"穰苴曰:"将受命之日则忘其家,临军约束则忘其亲,援桴鼓之急则忘其身。今敌国深侵,邦内骚动,士卒暴露於境,公寝不安席,食不甘味,百姓之命皆县於君,何谓相送乎!"召军正问曰:"军法期而后者云何?"对曰:"当斩。"遂斩庄贾以徇三军。士皆震栗。燕、晋之师闻之,悉引而归,皆复反所侵之地。
wú qǐ jiào zhàn fǎ: duǎn zhě chí máo jǐ, zhǎng zhě chí gōng nǔ, qiáng zhě chí jīng qí, yǒng zhě chí jīn gǔ, ruò zhě gěi zhǒng yǎng, zhì zhě wèi móu shì. xiāng lǐ xiāng bǐ, shén wǔ xiāng bǎo. yī gǔ zhěng bīng, èr gǔ zhàn zhèn, sān gǔ qù shí, sì gǔ yán bàn, wǔ gǔ jiù xíng. wén gǔ shēng hé, rán hòu jǔ qí.
吴起教战法:短者持矛戟,长者持弓弩,强者持旌旗,勇者持金鼓,弱者给冢养,智者为谋士。乡里相比,什伍相保。一鼓整兵,二鼓战阵,三鼓趣食,四鼓严办,五鼓就行。闻鼓声合,然后举旗。
sūn bìn yuē:" yòng qí yǒu shí lì: yī yuē yíng dí shǐ zhì èr yuē chéng dí xū bèi sān yuē zhuī sǎn luàn jī sì yuē yíng dí jī hòu, shǐ dí bēn zǒu wǔ yuē zhē qí liáng shí, jué qí jūn dào liù yuē bài qí jīn guān, fā qí qiáo liáng qī yuē yǎn qí bù bèi, zú jī qí wèi zhěng lǚ bā yuē gōng qí xiè dài, chū qí bù yì jiǔ yuē shāo qí jī jù, xū qí shì lǐ shí yuē lüè qí tián yě, xì lèi qí zǐ dì. cǐ shí zhě, qí zhàn lì yě. fū qí zhě, néng lí néng hé, néng sàn néng jí, bǎi lǐ wéi qī, qiān lǐ ér fù, chū rù wú xián, gù míng lí hé zhī bīng yě."
孙膑曰:"用骑有十利:一曰迎敌始至;二曰乘敌虚背;三曰追散乱击;四曰迎敌击后,使敌奔走;五曰遮其粮食,绝其军道;六曰败其津关,发其桥梁;七曰掩其不备,卒击其未整旅;八曰攻其懈怠,出其不意;九曰烧其积聚,虚其市里;十曰掠其田野,系累其子弟。此十者,骑战利也。夫骑者,能离能合,能散能集,百里为期,千里而赴,出入无閒,故名离合之兵也。"
hòu hàn wèi wǔ jūn lìng: wú jiàng shì wú zhāng gōng nǔ yú jūn zhōng. qí suí dà jūn xíng, qí yù shì diào gōng nǔ zhě dé zhāng zhī, bù dé zhe jiàn. fàn zhě biān èr bǎi, mò rù lì. bù dé yú yíng zhōng tú shā mài zhī, fàn lìng méi suǒ mài pí. dū du bù jiū bái, zhàng wǔ shí. shǐ chū yíng, shù máo jǐ, shū fān qí, míng gǔ xíng sān lǐ, pì máo jǐ, jié fān qí, zhǐ gǔ jiāng zhì yíng, shū fān qí, míng gǔ zhì yíng qì, fù jié fān qí, zhǐ gǔ. wéi lìng zhě, kūn jiǎn yǐ xùn. jūn xíng, bù dé zhuó fá tián zhōng wǔ guǒ sāng zhè jí zǎo.
后汉魏武军令:吾将士无张弓弩於军中。其随大军行,其欲试调弓弩者得张之,不得著箭。犯者鞭二百,没入吏。 不得於营中屠杀卖之,犯令没所卖皮。都督不纠白,杖五十。 始出营,竖矛戟,舒幡旗,鸣鼓;行三里,辟矛戟,结幡旗,止鼓;将至营,舒幡旗,鸣鼓;至营讫,复结幡旗,止鼓。违令者,髡翦以徇。 军行,不得斫伐田中五果、桑、柘、棘、枣。
chuán zhàn lìng yuē: léi gǔ yī tòng, lì shì jiē yán zài tōng, shén wǔ jiē jiù chuán, zhěng chí lǔ zhào, zhàn shì gè chí bīng qì jiù chuán, gè dāng qí suǒ, zhuàng fān qí gǔ gè suí jiāng suǒ zài chuán gǔ sān tòng míng, dà xiǎo zhàn chuán yǐ cì fā, zuǒ bù dé zhì yòu, yòu bù dé zhì zuǒ, qián hòu bù dé yì chù. wéi lìng zhě, zhǎn.
舡战令曰:雷鼓一通,吏士皆严;再通,什伍皆就舡,整持橹棹,战士各持兵器就船,各当其所,幢幡旗鼓各随将所载船;鼓三通鸣,大小战船以次发,左不得至右,右不得至左,前后不得易处。违令者,斩。
bù zhàn lìng yuē: yán gǔ yī tòng, bù qí xī zhuāng zài tōng, qí shàng mǎ, bù jié tún sān tòng, yǐ cì chū zhī, suí fān zhù zhě, jié tún zhù fān hòu. wén jí gǔ yīn, zhěng zhèn, chì hòu zhě shì dì xíng guǎng xiá, cóng sì jiǎo miàn lì biǎo, zhì zhàn zhèn zhī yí. zhū bù qǔ zhě, gè zì ān bù. zhèn bīng shū shù, bīng cáo jǔ bái bù rú lìng zhě, zhǎn. bīng ruò yù zuò zhèn duì dí, yíng xiān bái biǎo, nǎi yǐn bīng jiù biǎo ér zhèn. lín zhèn jiē wú huān huá, míng tīng gǔ yīn, qí fān huī qián zé qián, huī hòu zé hòu, huī zuǒ zé zuǒ, huī yòu zé yòu. bù wén lìng ér shàn qián hòu zuǒ yòu zhě, zhǎn. wǔ zhōng yǒu bù jìn zhě, wǔ zhǎng shā zhī wǔ zhǎng yǒu bù jìn zhě, shén zhǎng shā zhī shén zhǎng yǒu bù jìn zhě, dōu bó shā zhī. dū zhàn bù qǔ jiāng, bá rèn zài hòu chá, wéi lìng bù jìn zhě, zhǎn zhī. yī bù shòu dí, yú bù bù jìn jiù zhě, zhǎn. lín zhàn, bīng nǔ bù kě lí zhèn, lí zhèn, wǔ zhǎng shén zhǎng bù jǔ fā yǔ tóng zuì. wú jiāng jūn lìng, yǒu wàng xíng zhèn xián zhě, zhǎn. lín zhàn zhèn qí jiē dāng zài jūn liǎng tóu, qián xiàn zhèn qí cì zhī, yóu qí zài hòu. wéi lìng, kūn biān èr bǎi. bīng jìn tuì rù zhèn xián zhě, zhǎn. ruò bù qí yǔ zéi duì zhèn, lín shí jiàn dì shì biàn, yù shǐ qí dú jìn tǎo zéi zhě, wén sān gǔ yīn, qí tè cóng liǎng tóu jìn zhàn, shì huī suǒ zhǐ wén sān jīn yīn, hái. cǐ dàn wèi dú jìn zhàn shí yě. qí bù qí dà zhàn, jìn tuì zì rú fǎ. lì shì xiàng zhèn qí chí mǎ zhě, zhǎn. lì shì yǒu wàng hū dà shēng zhě, zhǎn. zhuī zéi, bù dé dú zài qián zài hòu. fàn lìng zhě fá jīn sì liǎng. shì jiāng zhàn, jiē bù dé qǔ niú mǎ yī wù. fàn lìng zhě zhǎn. jìn zhàn, shì gè suí qí hào, bù suí hào zhě, suī yǒu gōng bù shǎng. jìn zhàn, hòu bīng chū qián, qián bīng zài hòu, suī yǒu gōng bù shǎng. lín zhèn, yá mén jiāng qí dū míng shòu dōu lìng. zhū bù qǔ dū du jiāng lì shì gè zhàn shí, xiào dū bù qǔ dū zhù zhèn hòu, chá fán wéi lìng wèi nuò zhě. yǒu jí, wén léi gǔ yīn jué hòu, liù yīn yán bì, bái biàn biàn chū. zú táo guī, zhǎn zhī. yī rì jiā rén fú bǔ zhí, jí bù yán yú lì, jǐn yǔ tóng zuì.
步战令曰:严鼓一通,步骑悉装;再通,骑上马,步结屯;三通,以次出之,随幡住者,结屯住幡后。闻急鼓音,整阵,斥候者视地形广狭,从四角面立表,制战阵之宜。诸部曲者,各自安部。阵兵疏数,兵曹举白不如令者,斩。 兵若欲作阵对敌,营先白表,乃引兵就表而阵。临阵皆无讙譁,明听鼓音,旗幡麾前则前,麾后则后,麾左则左,麾右则右。不闻令而擅前后左右者,斩。 伍中有不进者,伍长杀之;伍长有不进者,什长杀之;什长有不进者,都伯杀之。督战部曲将,拔刃在后察,违令不进者,斩之。 一部受敌,馀部不进救者,斩。 临战,兵弩不可离阵,离阵,伍长、什长不举发与同罪。 无将军令,有妄行阵閒者,斩。 临战阵骑皆当在军两头,前陷阵骑次之,游骑在后。违令,髡鞭二百。 兵进退入阵閒者,斩。 若步骑与贼对阵,临时见地势便,欲使骑独进讨贼者,闻三鼓音,骑特从两头进战,视麾所指;闻三金音,还。此但谓独进战时也。其步骑大战,进退自如法。 吏士向阵骑驰马者,斩。 吏士有妄呼大声者,斩。 追贼,不得独在前在后。犯令者罚金四两。 士将战,皆不得取牛马衣物。犯令者斩。 进战,士各随其号,不随号者,虽有功不赏。 进战,后兵出前,前兵在后,虽有功不赏。 临阵,牙门将、骑督明受都令。诸部曲都督将吏士各战时,校督部曲督住阵后,察凡违令畏懦者。 有急,闻雷鼓音绝后,六音严毕,白辨便出。 卒逃归,斩之。一日家人弗捕执,及不言於吏,尽与同罪。
dà táng wèi gōng lǐ jìng bīng fǎ yuē:
大唐卫公李靖兵法曰:
zhū jūn jiāng wǔ qí, gè zhǔn fāng sè: chì, nán fāng, huǒ bái, xī fāng, jīn zào, běi fāng, shuǐ bì, dōng fāng, mù hé shì qīng, wèi yǔ zào sè xiàng luàn, gù gǎi wéi bì. huáng, zhōng yāng, tǔ. tǔ jì bù dòng, yòng wèi sì qí zhī zhǔ, ér dà jiàng xíng dòng, chí cǐ huáng qí yú qián lì. rú dōng xī nán běi yǒu zéi, gè suí fāng sè jǔ qí, dāng fāng miàn bīng jí xū zhuāng shù. qí xiàng qián yà, fāng miàn bīng jí xū jìn qí zhèng shù, jí zhù wò, jí huí. shěn xì kàn dà jiàng jūn suǒ jǔ zhī qí, xū yī jié dù.
诸军将五旗,各准方色:赤,南方,火;白,西方,金;皂,北方,水;碧,东方,木;(合是青,为与皂色相乱,故改为碧。)黄,中央,土。土既不动,用为四旗之主,而大将行动,持此黄旗於前立。如东西南北有贼,各随方色举旗,当方面兵急须装束。旗向前亚,方面兵急须进;旗正竖,即住;卧,即回。审细看大将军所举之旗,须依节度。
zhū měi duì gěi yī qí, xíng zé yǐn duì, zhù zé lì yú duì qián. qí dà zǒng guǎn jí fù zǒng guǎn, zé lì shí qí yǐ shàng, zi zǒng guǎn zé lì sì qí yǐ shàng, xíng zé yǐn duì, zhù zé lì yú zhàng cè. tǒng tóu yì bié gěi yì sè qí, nǐ lín zhèn zhī shí, zé biàn qí jìn tuì. zhù duì děng qí, bié yàng bié zào, lìng yǐn zī zhòng. gè lìng běn jūn yíng duì shí rèn qí qí. rú bīng shù xiào duō, jūn yíng fù zhòng, ruò yǐ yì sè rèn qí, yuǎn kàn nán biàn, jí měi yíng gè bié huà qín shòu, zì wèi biāo jì yì dé. bù rán, qí shēn qí jiǎo dàn qǔ wǔ fāng sè huí hù wèi zhī, zé gēng yì biàn. wéi xū yíng yíng zì bié, wù shǐ zhǐ huī fēn míng. fán jiāng chū shī, qí jīng qí qiè xū jiān láo. ruò huò qīng cè, zhòng shēng yì yì yě.
诸每队给一旗,行则引队,住则立於队前。其大总管及副总管,则立十旗以上,子总管则立四旗以上,行则引队,住则立於帐侧。统头亦别给异色旗,拟临阵之时,则辨其进退。驻队等旗,别样别造,令引辎重。各令本军营队识认其旗。如兵数校多,军营复众,若以异色认旗,远看难辨,即每营各别画禽兽,自为标记亦得。不然,旗身旗脚但取五方色回互为之,则更易辨。唯须营营自别,务使指麾分明。(凡将出师,其旌旗切须坚牢。若或倾侧,众生异议也。)
zhū jiào zhàn zhèn, měi wǔ shí rén wéi duì, cóng yíng chán qiāng fān. zhì jiào chǎng zuǒ yòu xiāng, gè yī duì cì jiě fān lì duì, duì bié xiāng qù gè shí bù, qí duì fāng shí bù, fēn bù shǐ jūn. qí zhù duì sāi kōng, qù qián duì èr shí bù. liè bù qì, zhū yíng shí jiāng yī shí jí xiàng dà jiàng chù shòu chǔ fèn. měi gé yī duì, dìng yī zhàn duì, jí chū xiàng qián, gè jìn wǔ shí bù. tīng jiǎo shēng dì yī shēng jué, zhū duì jí yī shí sàn lì dì èr shēng jué, zhū duì yī shí nà qiāng juǎn fān, zhāng gōng bá dāo dì sān shēng jué, zhū duì yī shí jǔ qiāng dì sì shēng jué, zhū duì yī shí lóng qiāng guì xī zuò, mù kàn dà zǒng guǎn chù dài huáng qí, ěr tīng gǔ shēng. huáng qí xiàng qián yà, gǔ shēng dòng, qí chàng" wū hū! wū hū!" bìng qù shēng. qí xiàng qián, zhì zhōng jiè, yī shí qí dòu, chàng" shā" qí rù. dí tuì bài qì, kě chèn xíng sān shí bù, shěn zhī zéi tú sàng bài, mǎ jūn cóng bèi zhú běi. wén jīn zhēng dòng, jí xū xī jiào què xíng, bó shàng jià qiāng, cè xíng huí shēn, xiàng běn chǔ sàn lì. dì yī shēng jué, yī shí nà qiāng, biàn jiě fān qí dì èr shēng jué, yī shí jǔ qiāng dì sān shēng jué, yī shí cù duì. yī kàn dà zǒng guǎn chù liǎng qí jiāo, jí wǔ duì hé yī duì, jí shì èr bǎi wǔ shí rén wéi yī duì, qí duì fǎ jí juǎn fān jǔ qiāng cù duì dòu zhàn yī yī qián fǎ. yī kàn dà zǒng guǎn chù wǔ qí jiāo, jí shí duì hé wéi yī duì, jí shì wǔ bǎi rén wéi yī duì, qí duì fǎ jí jǔ fān jǔ qiāng cù duì dòu zhàn fǎ bìng yī qián. tīng dì yī shēng jiǎo jué, jí sàn, èr bǎi wǔ shí rén wéi yī duì dì èr shēng jiǎo jué, jí sàn, wǔ shí rén wéi yī duì. rú cǐ fán sān dù, jí jiào bì. zhū shí jiāng yī shí qǔ dà jiàng shǎng fá jìn zhǐ. dì sān jiǎo shēng jué, jí cóng tóu juǎn yǐn hái jūn. yī yún: chū chū yíng, shù máo jǐ, shū qí fān, míng gǔ jiǎo. xíng sān lǐ, pì máo jǐ, jié qí fān, zhǐ gǔ jiǎo. wèi zhì yíng sān lǐ, fù shù máo jǐ, shū qí fān, míng gǔ jiǎo. zhì yíng, fù jié qí fān, zhǐ gǔ jiǎo. lín zhèn jiē wú xuān huá, míng tīng gǔ yīn, jǐn shì qí fān, huī qián zé qián, huī hòu zé hòu, huī zuǒ zé zuǒ, huī yòu zé yòu, shì huī suǒ zhǐ. wén sān jīn yīn zhǐ, sān jīn yīn hái.
诸教战阵,每五十人为队,从营缠枪幡。至教场左右厢,各依队次解幡立队,队别相去各十步,其队方十步,分布使均。其驻队塞空,去前队二十步。列布讫,诸营十将一时即向大将处受处分。每隔一队,定一战队,即出向前,各进五十步。听角声第一声绝,诸队即一时散立;第二声绝,诸队一时捺枪卷幡,张弓拔刀;第三声绝,诸队一时举枪;第四声绝,诸队一时笼枪跪膝坐,目看大总管处大黄旗,耳听鼓声。黄旗向前亚,鼓声动,齐唱"呜呼!呜呼!"(并去声。)齐向前,至中界,一时齐斗,唱"杀"齐入。敌退败讫,可趁行三十步,审知贼徒丧败,马军从背逐北。闻金钲动,即须息呌卻行,膊上架枪,侧行回身,向本处散立。第一声绝,一时捺枪,便解幡旗;第二声绝,一时举枪;第三声绝,一时簇队。一看大总管处两旗交,即五队合一队,即是二百五十人为一队,其队法及卷幡、举枪、簇队、斗战一依前法。一看大总管处五旗交,即十队合为一队,即是五百人为一队,其队法及举幡、举枪、簇队、斗战法并依前。听第一声角绝,即散,二百五十人为一队;第二声角绝,即散,五十人为一队。如此凡三度,即教毕。诸十将一时取大将赏罚进止。第三角声绝,即从头卷引还军。(一云:初出营,竖矛戟,舒旗幡,鸣鼓角。行三里,辟矛戟,结旗幡,止鼓角。未至营三里,复竖矛戟,舒旗幡,鸣鼓角。至营,复结旗幡,止鼓角。临阵皆无諠譁,明听鼓音,谨视旗幡,麾前则前,麾后则后,麾左则左,麾右则右,视麾所指。闻三金音止,三金音还。)
yòu yún:
又云:
jiào zhàn liàn bīng, zhōng xián duì xū jiā jiǎn, shěn kàn dà zǒng guǎn chù bái bì liǎng qí jiāo, tiào dàng duì zhàn fēng duì zhù duì měi sè sān duì, hé wéi yī duì, tiān rù zhōng duì, jì huì shǐ xī chóu jūn, jí shì yī bǎi wǔ shí rén wéi duì. rú bù xū gèng hé duì, biàn jí jiāo zhàn, yī zhǔn qián nà qiāng jiě fān. rú xū jiā bīng hé duì, jí kàn dà zǒng guǎn chù chì zào liǎng qí jiāo, zhū duì gè yī běn shǎi, yòu sān duì hé wéi yī duì, zhǔn qián tiān rù zhōng duì, shǐ xī chóu jūn, jí shì sì bǎi wǔ shí rén wéi yī duì. rú xū jiào zhàn, juǎn fān jǔ qiāng cù duì bìng yī qián.
教战练兵,中閒队须加减,审看大总管处白碧两旗交,跳荡队、战锋队、驻队每色三队,合为一队,添入中队,计会使稀稠均,即是一百五十人为队。如不须更合队,便即交战,一准前捺枪、解幡。如须加兵合队,即看大总管处赤皂两旗交,诸队各依本色,又三队合为一队,准前添入中队,使稀稠均,即是四百五十人为一队。如须教战,卷幡、举枪、簇队并依前。
jiào zhàn le, yù sàn hái yíng, kàn dà zǒng guǎn chù liǎng qí wò, jí fēn sǎn, què wèi yī bǎi wǔ shí rén duì, gè yī jiù lì yòu liǎng qí wò, jí sàn, wǔ shí rén wéi yī duì, hái yī jiù chū lì tīng jiǎo dì yī shēng jué, yī shí nà qiāng, biàn jiě fān dì èr shēng jué, yī shí jǔ qiāng dì sān shēng jué, yī shí cù duì, tīng hái yíng jìn zhǐ. rú fàng sàn, gèng tīng yī huì jiǎo shēng, jí yī jūn wǔ cì fā yǐn hái yíng.
教战了,欲散还营,看大总管处两旗卧,即分散,卻为一百五十人队,各依旧立;又两旗卧,即散,五十人为一队,还依旧初立;听角第一声绝,一时捺枪,便解幡;第二声绝,一时举枪;第三声绝,一时簇队,听还营进止。如放散,更听一会角声,即依军伍次发引还营。
qí yīng qián jìn ér bù jìn, yīng què tuì ér bù tuì, yīng zuò ér bù zuò, yīng qǐ ér bù qǐ, yīng cù ér bù cù, yīng sàn ér bù sàn, yīng nà ér bù nà, yīng juǎn ér bù juǎn, yīng hé duì ér bù hé duì, yīng bāi ér cuò bāi rù tā duì, yán yǔ huān huá, bù wén gǔ shēng, jīng qí fēn rǎo, shū mì shī suǒ, bìng jié jí kē fá. qí jiào fǎ, gè lìng zǐ zǒng guǎn yǐ xià lù yī běn, jiào yī bīng shì jiào qí fǎ. yǐ shàng bìng wèi gōng bīng fǎ.
其应前进而不进,应卻退而不退,应坐而不坐,应起而不起,应簇而不簇,应散而不散,应捺而不捺,应卷而不卷,应合队而不合队,应擘而错擘入他队,言语讙譁,不闻鼓声,旌旗分扰,疏密失所,并节级科罚。其教法,各令子总管以下录一本,教依兵士教旗法。(以上并卫公兵法。)
yī yún, fán jiào qí, yú píng yuán kuàng yě dēng gāo yuǎn shì chù, dà jiàng jū qí shàng, nán xiàng, zuǒ yòu gè zhì gǔ shí èr miàn, jiǎo shí èr jù, zuǒ yòu gè shù wǔ sè qí, liù dào jū qián, liè qí cì zhī, zuǒ yòu yá guān zhù duì rú yǎn yuè xíng wèi hòu qí, xià lín píng yě, shǐ shì zú mù jiàn jīng qí, ěr wén gǔ jiǎo, xīn cún hào lìng. nǎi mìng zhū jiàng fēn wéi zuǒ yòu, jiē qù bīng rèn, jīng xīn jiǎ zhòu. fān zhì fēn wéi zuǒ yòu xiāng, gè yǐ bīng mǎ shǐ cháng bān bù qí cì. zhèn xián róng zhèn, duì xián róng duì, qū xián róng qū, yǐ zhǎng cān duǎn, yǐ duǎn cān zhǎng, huí jūn zhuǎn zhèn, yǐ hòu wèi qián, yǐ qián wèi hòu, jìn wú bēn bèng, tuì wú qū zǒu, sūn zi suǒ wèi" fēn fēn yún yún, dòu luàn ér bù kě luàn hún hún dùn dùn, xíng yuán ér bù kě bài" zhě, qí zhèng yě. yǐ zhèng hé, yǐ qí shèng, tīng yīn dǔ huī, zhà hé zhà lí. yú shì sān lìng wǔ shēn, bái qí diǎn, gǔ yīn dòng, zé zuǒ yòu xiāng qí hé zhū qí diǎn, jiǎo shēng dòng, zé zuǒ yòu xiāng qí lí. hé zhī yǔ lí, jiē bù lí zhōng yāng zhī dì. zuǒ xiāng yáng xiàng ér xuán, yòu xiāng yīn xiàng ér xuán, zuǒ yòu gè fù běn chū. bái qí diào, gǔ yīn dòng, zuǒ yòu gè yún zhēng niǎo sàn, mí chuān luò yě, rán ér bù shī bù duì zhī shū mì zhū qí diào, jiǎo yīn dòng, zuǒ yòu gè fù běn chū, qián hòu zuǒ yòu, wú chà chǐ cùn. sàn zé fǎ tiān, jù zé fǎ dì. rú cǐ zé sān hé ér sān lí, sān jù ér sān sàn, bù rú fǎ zhě, lì shì zhī zuì, cóng jūn lìng. yú shì dà jiàng chū wǔ cǎi qí shí èr kǒu, gè shù yú zuǒ yòu xiāng zhèn qián, měi qí mìng zhuàng yǒng shì wǔ shí rén shǒu qí, xuǎn zhuàng yǒng shì wǔ shí rén duó qí, zuǒ xiāng duó yòu xiāng, yòu xiāng duó zuǒ xiāng, gǔ yīn dòng ér duó, jiǎo yīn dòng ér zhǐ. dé qí zhě shèng, shī qí zhě fù, shèng shǎng ér fù fá. lí hé zhī shì, jù sàn zhī xíng, shèng fù zhī lǐ, shǎng fá zhī xìn, yīn shì ér jiào zhī. yī shì xué zhàn, jiào chéng hé zhī shí rén shí rén xué zhàn, jiào chéng hé zhī bǎi rén jiàn zhì sān jūn zhī zhòng. xiào liè: yī rén shǒu wéi dì sān chǐ, liàng rén duō shǎo, yǐ zuǒ yòu liǎng jiāng wèi jiāo tóu, qí cì zuǒ yòu jiāng gè zhǔ shì wǔ wèi háng liè, jiē yǐ jīn gǔ qí wèi jié zhì. qí chū qǐ wéi zhāng yì, suí shān lín dì shì, wú yuǎn jìn bù fèn. qí hé wéi dì, yú hòu xiān zé dìng qì. yǐ shàn hú shǐ zhě wèi wéi zhōng qí, qí bù zú qiāng fān shǒu wéi, yǒu lòu shòu, zuò shǒu wéi lì. dà shòu gōng zhī, xiǎo shòu sī zhī, yǐ guān jìn zhǐ. sī yì jiào zhàn yī duān yě.
一云,凡教旗,於平原旷野登高远视处,大将居其上,南向,左右各置鼓十二面,角十二具,左右各树五色旗,六纛居前,列旗次之,左右牙官驻队如偃月形为后骑,下临平野,使士卒目见旌旗,耳闻鼓角,心存号令。乃命诸将分为左右,皆去兵刃,精新甲胄。幡帜分为左右厢,各以兵马使长班布其次。阵閒容阵,队閒容队,曲閒容曲,以长参短,以短参长,回军转阵,以后为前,以前为后,进无奔迸,退无趋走,(孙子所谓"纷纷纭纭,斗乱而不可乱;浑浑沌沌,形圆而不可败"者,奇正也。)以正合,以奇胜,听音睹麾,乍合乍离。於是三令五申,白旗点,鼓音动,则左右厢齐合;朱旗点,角声动,则左右厢齐离。合之与离,皆不离中央之地。左厢阳向而旋,右厢阴向而旋,左右各复本初。白旗掉,鼓音动,左右各云蒸鸟散,弥川络野,然而不失部队之疏密;朱旗掉,角音动,左右各复本初,前后左右,无差尺寸。散则法天,聚则法地。如此则三合而三离,三聚而三散,不如法者,吏士之罪,从军令。於是大将出五采旗十二口,各树於左右厢阵前,每旗命壮勇士五十人守旗,选壮勇士五十人夺旗,左厢夺右厢,右厢夺左厢,鼓音动而夺,角音动而止。得旗者胜,失旗者负,胜赏而负罚。离合之势,聚散之形,胜负之理,赏罚之信,因是而教之。(一士学战,教成合之十人;十人学战,教成合之百人;渐至三军之众。)校猎:一人守围地三尺,量人多少,以左右两将为交头,其次左右将各主士伍为行列,皆以金、鼓、旗为节制。其初起围张翼,随山林地势,无远近部分。其合围地,虞候先择定讫。以善弧矢者为围中骑,其步卒枪幡守围,有漏兽,坐守围吏。大兽公之,小兽私之,以观进止。斯亦教战一端也。
zhào guó gōng wáng jū jiào shè jīng shàng piān yuē:" fán shè, bì zhōng xí ér zuò, yī xī zhèng dāng duǒ, yī xī héng shùn xí. zhí gōng bì zhōng, zài bǎ zhī zhōng, qiě yù dāng qí xián xīn yě. yǐ gōng dāng zuǒ xī, qián shù àn xí, shāo tǔ xià shāo xiàng qián, wēi lìng shàng qīng xiàng yòu, rán hòu qǔ jiàn, fù qí shǒu, wēi quán, lìng zhǐ dì èr jié qí píng, yǐ sān zhǐ niǎn jiàn sān fēn zhī yī, jiā yú gōng yì sān fēn zhī yī, yǐ zuǒ shǒu tóu zhǐ shòu zhī, zé zhuǎn gōng lìng xián shāo lí shēn jiù jiàn, jí yǐ yòu shǒu xún jiàn yǔ, xià zhì kuò, yǐ tóu zhǐ dì èr zhǐ jié dāng kuò, yuē xián xú xú sòng zhī, lìng zhòng chā chí rú fèng hé, shǐ dāng yú xīn, yòu lìng dāng kuò yǔ xiàng shàng. gōng xián jì lí shēn, jí yì jiàn jiàn zhī gāo xià, qǔ qí píng zhí, rán hòu tái gōng lí xí, mù nì qí de, àn shǒu yí xià, yǐn zhī lìng mǎn, qí chí gōng shǒu, yǔ kòng zhǐ jí yòu bì zhǒu píng rú shuǐ zhǔn, lìng qí zhǒu kě cuò bēi shuǐ. gù yuē duān shēn rú gàn, zhí bì rú zhī. zhí bì zhě, fēi chū zhí yě, jià xián bì biàn yǐn zhī, bǐ jí mǎn shǐ bì zhí shì yě. yǐn gōng bù dé jí, jí zé shī wēi yí ér bù zhǔ pí bù dé huǎn, huǎn zé lì nán wéi ér jiàn qù chí. wéi shàn zhě néng zhī. jiàn yǔ gōng bǎ qí wèi mǎn, dì píng zhī zhōng wèi yíng, guàn xìn měi ér shù nán chéng. yào lìng dà zhǐ zhī zú zhì, rán hòu fā jiàn. gù yuē zú bù shàng zhǐ, bì wú zhōng shǐ zhǐ bù zhī zú, tóng yú wú mù. shì zhī zhì yě, huò yǐ mù shì zú, mǎ shàng yǔ àn zhōng zé guāi, cǐ wèi wú shù yǐ. gù shǐ zài gōng yòu, shì zài gōng zuǒ, jiàn fā zé mí qí shāo, yàn qí zhǒu, yǎng qí wàn, mù yǐ zhù zhī, shǒu yǐ zhù zhī, xīn yǐ qù zhī, qí bù zhōng hé wéi yě!"
赵国公王琚教射经上篇曰:"凡射,必中席而坐,一膝正当垛,一膝横顺席。执弓必中,在把之中,且欲当其弦心也。以弓当左膝,前竖按席,稍吐下弰向前,微令上倾向右,然后取箭,覆其手,微拳,令指第二节齐平,以三指捻箭三分之一,加於弓亦三分之一,以左手头指受之,则转弓令弦稍离身就箭,即以右手寻箭羽,下至阔,以头指第二指节当阔,约弦徐徐送之,令众差池如凤翮,使当於心,又令当阔羽向上。弓弦既离身,即易见箭之高下,取其平直,然后抬弓离席,目睨其的,按手颐下,引之令满,其持弓手,与控指及右臂肘平如水准,令其肘可措杯水。故曰端身如幹,直臂如枝。直臂者,非初直也,架弦毕便引之,比及满使臂直是也。引弓不得急,急则失威仪而不主皮;不得缓,缓则力难为而箭去迟。唯善者能之。箭与弓把齐为满,地平之中为盈,贯信美而术难成。要令大指知镞至,然后发箭。故曰镞不上指,必无中矢;指不知镞,同於无目。试之至也,或以目视镞,马上与暗中则乖,此为无术矣。故矢在弓右,视在弓左,箭发则靡其弰,厌其肘,仰其腕,目以注之,手以驻之,心以趣之,其不中何为也!"
xià piān yuē," shǐ liàng qí gōng, gōng liàng qí lì, wú dòng róng, wú zuò sè, hé qí zhī tǐ, diào qí qì xī, yī qí xīn zhì, wèi zhī kǎi shì. zhī cǐ wǔ zhě wèi shàng dé. gù yuē mò huàn gōng ruǎn, fú dāng zì yuǎn mò huàn lì léi, héng dāng yǐn zhī. dàn lì shèng qí gōng, zé róng mào hé, fā wú bù zhōng. gù shǐ xué zhě, xiān xué chí mǎn, xū néng zhì qí gōng, dìng qí tǐ, hòu nǎi shè zhī. rán qí de bì shǐ yú yī zhàng, bǎi fā bǎi zhòng, cùn yǐ jiā zhī, jiàn zhì yú bǎi bù, yì bǎi fā bǎi zhòng, nǎi wèi zhī shù chéng. huò shēng qí de yú gāo shān, huò zhì qí de yú shēn gǔ, huò yè zhī, huò zhì zhī, shǐ qí de zòng héng qián què, suǒ yǐ shè qín shòu yǔ dí yě. fán gōng è yòu qīng, jiàn è qí nòu, yīn rú. yí è bàng yǐn, jǐng è què chuí, xiōng è qián yà, bèi è hòu yǎn, jiē shè zhī gǔ suǐ jí yě. gù shēn qián sǒng wèi měng wǔ fāng téng, é qián lín wèi fēng sì yù dòu, chū gōng shāo wèi huái zhōng tǔ yuè, píng jiàn kuò wèi xián shàng xiàn héng, cǐ jiē yǒu wēi róng zhī chēng yě."
下篇曰,"矢量其弓,弓量其力,无动容,无作色,和其支体,调其气息,一其心志,谓之楷式。知此五者为上德。故曰莫患弓软,服当自远;莫患力羸,恒当引之。但力胜其弓,则容貌和,发无不中。故始学者,先学持满,须能制其弓,定其体,后乃射之。然其的必始於一丈,百发百中,寸以加之,渐至於百步,亦百发百中,乃为之术成。或升其的於高山,或致其的於深谷,或曳之,或掷之,使其的纵横前卻,所以射禽兽与敌也。凡弓恶右倾,箭恶其檽,(音儒。)颐恶傍引,颈恶卻垂,胸恶前亚,背恶后偃,皆射之骨髓疾也。故身前竦为猛武方腾,额前临为封兕欲斗,出弓弰为怀中吐月,平箭阔为弦上县衡,此皆有威容之称也。"
yòu yuē:" fán kòng xián yǒu èr fǎ: wú míng zhǐ dié xiǎo zhǐ, zhōng zhǐ yā dà zhǐ, tóu zhǐ dāng xián zhí shù, zhōng guó fǎ yě qū dà zhǐ, yǐ tóu zhǐ yā gōu zhǐ, cǐ hú fǎ yě. cǐ wài jiē bù rù shù. hú fǎ lì shǎo, lì mǎ shàng hàn fǎ lì duō, lì bù yòng. rán qí chí miào zài tóu zhǐ xián. shì rén jiē yǐ qí zhǐ mò chuò xián, zé zhì jiàn qū, yòu shāng yǔ. dàn lìng zhǐ miàn suí xián zhí shù, jí cuì ér yì zhōng, qí zhì yuǎn nǎi guò cháng shù shí bù. gǔ rén yǐ wéi shén ér mì zhī. hú fǎ bù shǐ dà zhǐ guò tóu zhǐ, yì wèi miào ěr. qí zhí gōng, yù shǐ bǎ qián rù è, bǎ hòu dāng sì zhǐ běn jié, píng qí dà zhǐ chéng zú, què qí tóu zhǐ shǐ bù dé, zé hé měi yǒu shēng ér jùn kuài yě. shè zhī dào bèi yǐ zāi."
又曰:"凡控弦有二法:无名指叠小指,中指压大指,头指当弦直竖,中国法也;屈大指,以头指压勾指,此胡法也。此外皆不入术。胡法力少,利马上;汉法力多,利步用。然其持妙在头指閒。世人皆以其指末龊弦,则致箭曲,又伤羽。但令指面随弦直竖,即脆而易中,其致远乃过常数十步。古人以为神而秘之。胡法不使大指过头指,亦为妙尔。其执弓,欲使把前入阨,把后当四指本节,平其大指承镞,卻其头指使不得,则和美有声而俊快也。射之道备矣哉。"
nǔ, gǔ yǒu huáng lián bǎi zhú bā dān shuāng gōng zhī hào. jīn yǒu jiǎo chē nǔ, zhōng qī bǎi bù, gōng chéng bá lěi yòng zhī bāi zhāng nǔ, zhōng sān bǎi bù, bù zhàn yòng zhī mǎ nǔ, zhōng èr bǎi bù, mǎ zhàn yòng zhī. nǔ zhāng chí, lín dí bù guò yī èr fā, suǒ yǐ zhàn zhèn bù biàn yú nǔ. fēi nǔ bù lì yú zhàn, ér jiāng bù míng yú nǔ yě. bù kě zá yú duǎn bīng, dāng bié wèi duì, zǎn jiàn zhù shè, zé qián wú lì bīng, duì wú héng zhèn. fù yǐ zhèn zhōng zhāng, zhèn wài shè, fān cì lún huí, zhāng ér fù chū, shè ér fù rù, zé nǔ bù jué shēng, dí wú báo wǒ. fū zhì nǔ bì chù qí gāo, zhēng shān duó shuǐ, shǒu ài sāi kǒu, pò xiāo xiàn guǒ, fēi nǔ bù kè. jiào fǎ lìng yuē: zhāng nǔ dīng zì lì, dāng nǔ bā zì lì, gāo xuān shǒu, xuān yīn xuān. qū shān jīn, zuǒ shǒu chéng tóng, yòu shǒu yíng shàng, dāng xīn kàn zhāng. zhāng yǒu kuò xiá, yòu yuè bì yòu bó, hái fù dāng xīn. ān jiàn gāo jǔ zhǒu, dí yuǎn tái nǔ tóu, dí jìn píng shēn fàng, dí zài zuǒ yòu huí shēn fàng, dí zài gāo shàng qiè jiǎo fàng, fàng jiàn qì chàng shā. què chè ǎo xiē wěi, fù nǔ hái zhe dì.
弩,古有黄连、百竹、八担、双弓之号。今有绞车弩,中七百步,攻城拔垒用之;擘张弩,中三百步,步战用之;马弩,中二百步,马战用之。弩张迟,临敌不过一二发,所以战阵不便於弩。非弩不利於战,而将不明於弩也。不可杂於短兵,当别为队,攒箭注射,则前无立兵,对无横阵。复以阵中张,阵外射,番次轮回,张而复出,射而复入,则弩不绝声,敌无薄我。夫置弩必处其高,争山夺水,守隘塞口,破骁陷果,非弩不克。教法令曰:张弩丁字立,当弩八字立,高揎手,(揎音宣。)屈衫襟,左手承橦,右手迎上,当心看张。张有阔狭,右〈月坒〉右膊,还复当心。安箭高举肘,敌远抬弩头,敌近平身放,敌在左右回身放,敌在高上挈脚放,放箭讫唱杀。卻掣拗蝎尾,覆弩还著地。
fū jūn chéng jí yě yíng xíng jūn zài wài, rì chū rì mò shí, wō gǔ qiān chuí: wō, zhì guā fǎn. sān bǎi sān shí sān chuí wèi yī tòng gǔ yīn zhǐ, jiǎo yīn dòng, chuī shí èr shēng wèi yī dié jiǎo yīn zhǐ, gǔ yīn dòng. rú cǐ sān jiǎo sān gǔ, ér hūn míng bì zhī.
夫军城及野营行军在外,日出日没时,挝鼓千搥:(挝,陟瓜反。)三百三十三搥为一通;鼓音止,角音动,吹十二声为一叠;角音止,鼓音动。如此三角三鼓,而昏明毕之。
měi yíng zhōng liǎng xiāng zhì tǔ mǎ shí èr pǐ, dà xiǎo rú cháng mǎ, jù ān. lìng shì zú huàn jiǎ zhòu, gāo yīn gāo gōng shǐ, pèi dāo jiàn, chí máo dùn, zuǒ yòu shàng xià, yǐ biàn xí qí shì.
每营中两厢置土马十二疋,大小如常马,具鞍。令士卒擐甲胄,櫜(音高)弓矢,佩刀剑,持矛楯,左右上下,以便习其事。
zá jiào lìng fù
杂教令(附)
dà táng wèi gōng lǐ jìng bīng fǎ yuē:
大唐卫公李靖兵法曰:
gǔ zhī shàn wèi jiāng zhě, bì néng shí zú ér shā qí sān, cì zhě shí shā qí yī. sān zhě, wēi zhèn yú dí guó yī zhě, lìng xíng yú sān jūn. shì zhī wèi wǒ zhě bù wèi dí, wèi dí zhě bù wèi wǒ. rú yuē jìn zhōng yì shí qīng shēng zhòng jié zhě, suī chóu bì shǎng fàn fǎ dài duò bài shì tān cái zhě, suī qīn bì fá fú zuì shū qíng zhì zhí dūn sù zhě, suī zhòng bì shě yóu cí qiǎo shì xū wěi jiǎo zhà zhě, suī qīng bì lù shàn wú wēi ér bù zàn, è wú xiān ér bù biǎn: sī nǎi lì zhòng quàn gōng zhī yào shù. xī mǎ sù jūn bài, gé liàng duì qì ér xíng zhū xiāng rén dào lì, lǚ méng xiān tì ér hòu zhǎn mǎ yì fàn mài, cáo gōng gē fā ér zì xíng liǎng yuàn cí qū, huáng gài jié wèn ér jù lù. gù zhī wēi kè qí ài, suī shǎo bì jì rú ài shèng qí wēi, suī duō bì bài. gài shǎng fá bù zài zhòng, zài bì xíng bù zài shù, zài bì dāng. gù wèi liáo zǐ yuē:" wú qǐ yǔ qín rén zhàn, zhàn ér wèi hé, yǒu yī fū bù shèng qí yǒng, nǎi nù ér qián, huò shǒu ér fǎn. wú qǐ zhǎn zhī. lì yuē:' cǐ zhuàng shì yě, bù kě zhǎn.' wú zǐ yuē:' suī zhuàng shì, rán bù cóng lìng zhě, bì zhǎn zhī.'" gù xū quàn zhī yǐ zhòng shǎng, wēi zhī yǐ yán xíng, suí shí ér yǔ zhī yí, yīn jī ér yǔ zhī huà, kě wèi bù làn yǐ. fán rén ěr mù, bù kě yǐ shì qiān lǐ zhī wài yīn rén ěr mù ér shì tīng zhī, jí wú shàn bù wén, wú è bú jiàn. gù mù guì míng, ěr guì cōng, xīn guì zhì, sān zhě bìng jìn, zé míng bù kě bì. rú néng shǎng fá bù qī, míng yú chá tīng, zé qiān lǐ zhī wài, yǐn wēi zhī shì, mò bù yīn biàn ér wèi zhōng xìn. ruò shǎng fá zhí yú ěr mù zhī qián, qí bù wén jiàn zhě, shuí kěn yòng mìng zāi? gù shàng wú yí lìng, zé xià bù èr tīng dòng wú yí shì, zé zhòng bù èr zhì. yóu shì yán zhī, zé chí jūn zhī jí wù, mò dà yú shǎng fá yǐ.
古之善为将者,必能十卒而杀其三,次者十杀其一。三者,威振於敌国;一者,令行於三军。是知畏我者不畏敌,畏敌者不畏我。如曰尽忠益时、轻生重节者,虽仇必赏;犯法怠惰、败事贪财者,虽亲必罚;服罪输情、质直敦素者,虽重必舍;游辞巧饰、虚伪狡诈者,虽轻必戮;善无微而不赞,恶无纤而不贬:斯乃励众劝功之要术。昔马谡军败,葛亮对泣而行诛;乡人盗笠,吕蒙先涕而后斩;马逸犯麦,曹公割发而自刑;两掾辞屈,黄盖诘问而俱戮。故知威克其爱,虽少必济;如爱胜其威,虽多必败。盖赏罚不在重,在必行;不在数,在必当。故尉缭子曰:"吴起与秦人战,战而未合,有一夫不胜其勇,乃怒而前,获首而返。吴起斩之。吏曰:'此壮士也,不可斩。'吴子曰:'虽壮士,然不从令者,必斩之。'"故须劝之以重赏,威之以严刑,随时而与之移,因机而与之化,可谓不滥矣。凡人耳目,不可以视千里之外;因人耳目而视听之,即无善不闻,无恶不见。故目贵明,耳贵聪,心贵智,三者并进,则明不可蔽。如能赏罚不欺,明於察听,则千里之外,隐微之事,莫不阴变而为忠信。若赏罚直於耳目之前,其不闻见者,谁肯用命哉?故上无疑令,则下不二听;动无疑事,则众不二志。由是言之,则持军之急务,莫大於赏罚矣。
zhū měi yíng bìng ér, gè dìng yī guān rén, lìng jiǎn jiào zhǔ gēng zhōu yǎng sì jí lǐng jiāng xíng. qí chū dé bìng jí bìng sǔn rén, měi cháo tōng zhuàng, bào zǒng guǎn, lìng yī rén xún yíng, jiāng yào jiù liáo. rú fā, yǎng yíng zhǔ gòng jiǎn jiào bìng ér guān, liàng bìng ér qì lì néng xíng zhě, gěi qiàn yī rén rú zhòng, bù néng xíng zhě, jiā gěi lǘ yī tóu rú bù néng chéng qí chù shēng, tōng qián gěi lǘ èr tóu, qiàn èr rén, fù yù jiāng xíng. rú qì zhì bìng ér, bù shōu shí zhě, bù yǎng sì zhě, jiǎn jiào bìng ér guān jí bìng ér qiàn rén gè zhàng yī bǎi wèi sǐ ér mái zhě, zhǎn.
诸每营病儿,各定一官人,令检校煮羹粥养饲及领将行。其初得病及病损人,每朝通状,报总管,令医人巡营,将药救疗。如发,仰营主共检校病儿官,量病儿气力能行者,给傔一人;如重,不能行者,加给驴一头;如不能乘骑畜生,通前给驴二头,傔二人,缚轝将行。如弃掷病儿,不收拾者,不养饲者,检校病儿官及病儿傔人各杖一百;未死而埋者,斩。
zhū jiàng shì bù dé yǐ zuò zhǔ shuài jí shì jǐ lì qiáng, qī ào huǒ rén, quán wú cháng yòu, jiān chī tà nuò ruò, jiǎn xiāo liáng shí yī zī, bìng jūn qì huǒ jù zì yì lìng qíng, láo yì bù děng.
诸将士不得倚作主帅及恃己力强,欺傲火人,全无长幼,兼笞挞懦弱,减削粮食、衣资,并军器、火具恣意令擎,劳逸不等。
zhū yīng qǐng jiǎ shù yè xíng shù, yú jiǎ pàn shàng chāo jì qí páo, chèng zhī jīn liǎng, yú páo bèi shàng jù zhù jīn liǎng bìng qiāng, liàng cháng duǎn chǐ zhàng: jūn sī bìng lì wéi wén àn. rú shì le què nà, qǔ àn kān shù, cháng duǎn jīn liǎng tóng jí nà rú yǒu qiàn shǎo, suí jí kē jué zhēng bèi. qí jūn qì, cháng xū mó lì xiū bǔ, yì bù dé huǐ qì.
诸应请甲数叶行数,於甲襻上钞记;其袍,秤知斤两,於袍背上具注斤两;并枪,量长短尺丈:军司并立为文案。如事了卻纳,取按勘数,长短斤两同即纳;如有欠少,随即科决徵备。其军器,常须磨砺修补,亦不得毁弃。
zhū bīng shì sǐ wáng jì mái zhī lǐ, jì bù bì bèi yǐ shēng láo, mái bù bì bèi yǐ guān guǒ, wù lìng quán yí, qīng zhòng shé zhōng. rú zéi jìng sǐ zhě, dān zhuó jì lèi, mù shēn sì chǐ, zhǔ jiàng shǐ rén lín kū. nèi dì fēi zéi tíng sǐ zhě, zhǔn qián jì kū, dì sòng běn guàn.
诸兵士死亡祭埋之礼,祭不必备以牲牢,埋不必备以棺椁,务令权宜,轻重折衷。如贼境死者,单酌祭酹,墓深四尺,主将使人临哭。内地非贼庭死者,准前祭哭,递送本贯。
zhū bīng shì suí jūn bèi dài shàng, jù zhù yī fú wù shù, bìng yī zī gōng jiàn ān pèi qì zhàng, bìng lìng jù tí běn jūn yíng zhōu xiàn fǔ wèi jí jǐ xìng míng, réng lìng yíng guān shì jiǎn yā shǔ, yíng sī chāo qǔ yī běn lì wéi wén àn. rú yǒu pò yòng, duì tóu huǒ cháng xū zhī yòng chǔ, jí chāo wéi wén jì, wǔ rì yī shēn bào yíng sī. rú qí kān jiǎn yī zī, yǔ bù bù tóng, wù yǒu shèng shù, jí shì tōu lái. bìng yǎng dāng huǒ duì jiàn yǒu tā wù, jí xū kān dāng, zhuàng sòng yíng sī. qí yī zī bù shàng wén lì, zòng shǐ dào shī, guān bù wéi lǐ, yì bù dé dì xiāng jì fù. jí shì dào lái, shòu jì jí jì wù rén bìng kē zuì.
诸兵士随军被袋上,具注衣服物数,并衣资、弓箭、鞍辔、器仗,并令具题本军营、州县府卫及己姓名,仍令营官视检押署,营司钞取一本立为文案。如有破用,队头、火长须知用处,即钞为文记,五日一申报营司。如其勘检衣资,与簿不同,物有賸数,即是偷来。并仰当火队见有他物,即须勘当,状送营司。其衣资不上文历,纵使道失,官不为理,亦不得递相寄附。即是盗来,受寄及寄物人并科罪。
zhū shí dé lán yí wù, dāng rì sòng nà yú hòu zhě, wǔ fēn shǎng yī. rú yuán jūn xū zhě, bù zài fēn shǎng zhī xiàn. sān rì nèi bù sòng nà guān zhě, hòu diàn jiàn ér bù shōu zhě, shōu ér bù shēn jūn sī zhě, bìng zhòng zuì. sān rì wài zhě, zhǎn. zhū yǒu rén shí dé lán wù, yǐn bù sòng yú hòu, páng rén néng jiū gào zhě, shǎng wù èr shí duàn. zhī ér bù jiū gào zhě, zhàng liù shí. qí yǐn wù rén zhǎn.
诸拾得阑遗物,当日送纳虞候者,五分赏一。如缘军须者,不在分赏之限。三日内不送纳官者,后殿见而不收者,收而不申军司者,并重罪。三日外者,斩。诸有人拾得阑物,隐不送虞候,旁人能纠告者,赏物二十段。知而不纠告者,杖六十。其隐物人斩。
zhū yǒu gōng hé shǎng, bù dé yú shí yǒu zuì hé fá, xiàn sān rì nèi.
诸有功合赏,不得逾时;有罪合罚,限三日内。
zhū jūn nèi bù dé shān dòng bīng shì, kǒng chī duì wǔ, miù zuò shì fēi, bài sǔn yíng lěi.
诸军内不得扇动兵士,恐哧队伍,谬作是非,败损营垒。
zhū yíng mù zuò shí shì, xū jí zǎo, tiān àn yǐ hòu jí xū miè huǒ. rú yè yǒu wén dié xū dú jí chāo xiě zhě, xū xiān zhuàng shàng yíng zhǔ.
诸营幕作食事,须及早,天暗以后即须灭火。如夜有文牒须读及钞写者,须先状上营主。
zhū jūn nèi háng wěi, wú shǒu cóng, tóng zuì. zī cái méi guān. guān diǎn qǔ bīng shì shí qián yǐ shàng, juàn yī chǐ yǐ shàng, zhòng zuì. dào jūn zī zá wù, bìng bèi zéi tōu lù yī qián yǐ shàng, wú shǒu cóng, tóng zuì. rú huò yì guān wù, jì mǎn yī pǐ, wú shǒu cóng, tóng zuì. yīng jiǎn jié bīng mǎ liáng liào yī shēng yǐ shàng, wú shǒu cóng, tóng zuì. qì zhì jūn liáng èr shēng yǐ shàng, wú shǒu cóng, xíng dào yī pǐ yǐ shàng, wú shǒu cóng, bìng tóng zuì.
诸军内行伪,无首从,同罪。资财没官。官典取兵士十钱以上,绢一尺以上,重罪。盗军资杂物,并被贼偷赂一钱以上,无首从,同罪。如货易官物,计满一疋,无首从,同罪。应减截兵马粮料一升以上,无首从,同罪。弃掷军粮二升以上,无首从,行盗一疋以上,无首从,并同罪。
zhū jūn zhōng yǒu chū pú bó xì, dǔ yī qián yǐ shàng tóng zuò, suǒ dǔ zhī wù méi guān.
诸军中有樗蒲博戏,赌一钱以上同坐,所赌之物没官。
zhū yíng gè lìng zuò yì qí yī fàng mǎ, měi duì zuò jì qí fàng lǘ. qí mǎ zhōng yāng fàng, lǘ lìng sì miàn yuán mǎ fàng, qí lǘ mǎ zǐ bìng yú lǘ qún sì miàn wéi rào lǘ qún, zhī gèng mù fàng. kuáng zéi tōu mǎ, lì xū bēn zǒu, lǘ qún zài wài, qū chèn shāo nán, yǐ cǐ fáng xián, yì shén yǔn biàn. yíng bié jí lìng bié fàng, zhū jūn bù dé xiāng jiāo. fēi zhí fà yǐn zhī shí bù nán, hū yǒu bù yú, zhuī huàn yì yì. zhū xíng jūn lì yíng, lǘ mǎ gè yú suǒ guǎn dì jiè fàng mù. rú yíng cè cǎo è, biàn zé hǎo chù fàng, réng yǔ yú hòu jì huì, bù shǐ jiāo zá. gè zhí běn yíng rèn qí, rú xū zhuī huàn, jiàn qí jí zhī lǘ mǎ chù suǒ. zhū jūn lǘ mǎ mù fàng, bù dé lián xì, měi jūn yíng lìng dìng yī guān, zhuān jiǎn jiào zhú shuǐ cǎo hé qún fàng mù réng dìng yī yú hòu guǒ yì, zhuān xún zhū yíng shuǐ cǎo, gè lìng fēn jiè mù fàng, bù shǐ cān zá. zhū yíng chú liù tuó wài, huǒ bié qiǎn mǎi lǘ yī tóu, yǒu bìng zhěn, nǐ yòng bān yùn. rú bìng rén yǒu piān, bìng qí lǘ, xiān jūn dāng duì tuó, rú dāng duì bù zú, jūn chōu bǐ duì bǐ yíng. bǐ yīn pí. zhū měi yíng zhé chōng guǒ yì, xiān gè qǐng mǎ, yá cān wǎng lái, zì hé chéng qí. duì mǎ dāng zhí, nǐ fáng jī jí, guān rén yǐ xià, bù dé chéng qí. qí zá chù, chú fēi jǐng jí, bīng shì bù dé zhé qí. zhū jūn mǎ jù huì, qí shù jì zhòng, yīng xíng liù chù, bìng yǎng míng wèi jūn yìn, réng xū bié wèi yíng yìn, fáng lán shī, nǐ píng lǐ rèn. zhū yíng bīng fā yǐ hòu, zhuō dé lán yí chù shēng, yì yǒu bīng shì shī què lǘ mǎ yī fú, tuó yùn bù néng shèng jǔ, bìng yǎng yú hàn hòu yú hòu chù qǔ lán yí chù shēng, tuó zhì qián yíng, qí liù chù què fēn fù yú hòu, bù dé bù jīng yú hòu. shàn qǔ zhě jí jiè bù sòng, bìng jiǎn pò yìn jí máo wěi zhě, zhǎn. zhū liù chù suí jūn, rú yǒu sǐ zhě, xū yì suǒ bù guān chén dié jiǎn yàn, shì dāng yíng liù chù, jiǎn yìn jì tóng, rán hòu xǔ lìng bāo pí. rú yìn bú shì běn yíng yìn, jí shì dào tā liù chù shā. zhū jiàng zá chù, bù dé fēi lǐ wù sǐ sǔn, wéi zhēng tián. zhū jūn nèi liù chù, bù dé shàn jiè rén chéng yòng. zhū fēi wéi liè, bù dé chéng guān mǎ yóu liè. ruò yīn xún jiǎn biàn xíng jí tīng, jí huí huàn jūn sī liù chù, bìng zhòng kē. zhū yīng chéng guān mǎ, shì fēi jǐng jí, bù dé zhé bēn zǒu, zhì mǎ hàn jí dǎ jí pò. yǐ shàng bìng wèi gōng jūn lìng jù suǒ kē zuì. ruò lín dí zé xū zhòng, píng jū zé xiào qīng, suí shí cái dìng.
诸营各令作异旗一放马,每队作记旗放驴。其马中央放,驴令四面援马放,其驴马子并於驴群四面围绕驴群,知更牧放。狂贼偷马,例须奔走,驴群在外,驱趁稍难,以此防闲,亦甚允便。营别即令别放,诸军不得相交。非直发引之时不难,忽有不虞,追唤亦易。 诸行军立营,驴马各於所管地界放牧。如营侧草恶,便择好处放,仍与虞候计会,不使交杂。各执本营认旗,如须追唤,见旗即知驴马处所。诸军驴马牧放,不得连系,每军营令定一官,专检校逐水草合群放牧;仍定一虞候果毅,专巡诸营水草,各令分界牧放,不使参杂。 诸营除六驮外,火别遣买驴一头,有病疹,拟用搬运。如病人有偏,并其驴,先均当队驮,如当队不足,均抽比队比营。(比音毗。) 诸每营折冲、果毅,先各请马,衙参往来,自合乘骑。队马当直,拟防机急,官人以下,不得乘骑。其杂畜,除非警急,兵士不得辄骑。 诸军马聚会,其数既众,应行六畜,并仰明为军印,仍须别为营印,防阑失,拟凭理认。 诸营兵发以后,捉得阑遗畜生,亦有兵士失卻驴马、衣服,驮运不能胜举,并仰於捍后虞候处取阑遗畜生,驮至前营,其六畜卻分付虞候,不得不经虞候。擅取者及借不送,并翦破印及毛尾者,斩。 诸六畜随军,如有死者,须诣所部官陈牒检验,是当营六畜,检印记同,然后许令剥皮。如印不是本营印,即是盗他六畜杀。 诸将杂畜,不得非理误死损,违徵填。诸军内六畜,不得擅借人乘用。 诸非围猎,不得乘官马游猎。若因巡检便行即听,及回换军司六畜,并重科。 诸应乘官马,事非警急,不得辄奔走,致马汗及打脊破。(以上并卫公军令具所科罪。若临敌则须重,平居则校轻,随时裁定。)
zhū jiàng sān rì yī xún běn bù lì shì yíng mù, yuè qí shí yǐn cū jīng, jūn láo yì, xù jí kǔ, shì yī yào. yǒu sǐ jí shàng chén, yǐ lǐ jì zàng, yōu gěi jiā shì. yǒu sǐ yú xíng zhèn, tóng huǒ shōu qí shī, jí yīn dí shāng zhì bì, bìng běn jiàng xiào jù chén qí zhuàng, yì yǐ lǐ jì zàng diào zèng. rú dàn wèi dí suǒ sǔn, jí suí qīng zhòng yōu shǎng. yǒu jiū gào wéi jiào lìng zhě, bǐ cháng shǎng bèi zhī. yǒu gào dé yǔ dí tōng qíng zhě, qí jiā qī qiè pū mǎ zī chǎn xī yǐ shǎng zhī. yǒu jiū gào zhǔ zhě qī yǐn, yīng suǒ gěi bǐ cháng shǎng bèi zhī. qiān qí zhǎn jiàng, xiàn zhèn cuī fēng, shàng shǎng. pò dí suǒ de zī wù pū mǎ děng, bìng gěi zhàn shì. měi shōu zhèn zhī hòu, pí jiàng yú hòu bèi shōu liǎn, duì zǒng shuài jūn fēn. yǔ dí dòu, qí tóu bèi shāng, jiù dé zhě zhòng shǎng.
诸将三日一巡本部吏士营幕,阅其食饮粗精,均劳逸,恤疾苦,视医药。有死即上陈,以礼祭葬,优给家室。有死於行阵,同火收其尸,及因敌伤致毙,并本将校具陈其状,亦以礼祭葬吊赠。如但为敌所损,即随轻重优赏。 有纠告违教令者,比常赏倍之。 有告得与敌通情者,其家妻妾、仆马、资产悉以赏之。 有纠告主者欺隐,应所给比常赏倍之。 搴旗斩将,陷阵摧锋,上赏。 破敌所得资物、仆马等,并给战士。每收阵之后,裨将、虞候辈收敛,对总帅均分。 与敌斗,旗头被伤,救得者重赏。
lòu xiè jūn shì, zhǎn zhī. bèi jūn táo zǒu, zhǎn zhī. hòu qī, zhǎn zhī. yǒu gù, bù zuò. háng liè bù qí, jīng qí bù zhèng, jīn gé bù míng, zhǎn zhī. yǔ dí sī jiāo tōng, zhǎn zhī. yán yǔ shū shū bìng tóng. huò shuō dào shì, qí dǎo guǐ shén, yīn yáng bǔ shì, zāi xiáng é yán, yǐ dòng zhòng xīn, yǔ qí rén wǎng huán yán yì, zhǎn zhī. wú gù jīng jūn, jiào hū bēn zǒu, miù yán yān chén, zhǎn zhī. fán yán chān hòu, huò gèng xiāng tuī tuō, miù shuō shì yí, jiān fù lòu xiè zhě, bìng zhǎn zhī. lì shì suǒ jīng lì, yīn biàn qīn lüè, zhǎn zhī. jiān rén qī nǚ, jí jiāng nǚ fù rù yíng, zhǎn zhī. bù zhàn ér jiàng dí, méi qí jiā. fán yǒu sī chóu, xū xiān yán zhuàng, lìng qí bì chóu. ruò bù yán, yīn zhàn zhèn bào fù zhě, zhǎn zhī. bù zhèn qí luàn, lì shì jīng huáng, zuì zài qí tóu, zhǎn zhī. zhèn dìng, huò zhé jìn tuì, huò zhé xiān qǔ dí, zhì luàn xíng zhě, qián hòu zuǒ yòu suǒ gàn zhī xíng biàn zhǎn zhī. huò yǒu gōng nǔ yǐ zhù shǐ ér huí gù zhě, huò gàn xíng shī wèi zhě, hòu xíng zhǎn qián xíng, bù dòng xíng zhǎn gàn shī zhī xíng. shǒu wéi bù gù, yī huǒ jí zhǔ lì bìng zhǎn zhī. yù dí gōng wéi wēi jí, ruò qián hòu zuǒ yòu bù duì bù jiù zhì xiàn zhě, quán bù duì jiē zhǎn zhī. shè qí fú yǎn xí, wù yīng jī sù jié. qián jiāng xiān hé, hòu jiāng jí fù. jìn tuì yìng jiē guāi zhě, bìng zhǎn zhī. wèi dí suǒ chéng, shī qí gǔ jié yuè zhě, quán duì zhǎn zhī. zhàn dí, qí tóu bèi dí shā, zhēng de shī shǒu zhě miǎn zuò bù dé zhě, yī qí jiē zhǎn zhī. fán zhàn dí, shī zhǔ jiàng, suí cóng zhě jiē zhǎn zhī. yī jiāng yù dí, pí jiàng yǐ xià děng chà zhǔ lǜ, bù qí lì tóng zhàn gèng xiāng jiù zhù zhě, biàn rèn zhǎn zhī. lì shì suī pò dí, làn xíng shā lù, fā zhǒng mù, fén lú shì, jiàn jià sè, fá shù mù zhě, jiē zhǎn zhī. qín huò dí rén, huò yǒu lái jiàng zhě, zhí lǐng jiàn zǒng shuài, bù dé zhé fǎng wèn dí zhōng shì. ruò wéi, yīn ér lòu xiè zhě, zhǎn zhī. pò dí, xiān lǔ lüě zhě, zhǎn zhī. rù dí jìng tóng. fán yǐn qī pò lǔ suǒ shōu huò, jí lì shì shēn sǐ, yǒu yǐn qī qí zī wù, jiān wéi lìng bù shōu xù zhě, zhǎn zhī. wéi zǒng shuài yī shí zhī lìng, zhǎn zhī.
漏洩军事,斩之。 背军逃走,斩之。 后期,斩之。(有故,不坐。) 行列不齐,旌旗不正,金革不鸣,斩之。 与敌私交通,斩之。(言语、书疏并同。)或说道释,祈祷鬼神,阴阳卜筮,灾祥讹言,以动众心,与其人往还言议,斩之。 无故惊军,呌呼奔走,谬言烟尘,斩之。 凡言觇候,或更相推讬,谬说事宜,兼复漏洩者,并斩之。 吏士所经历,因便侵掠,斩之。 奸人妻女,及将女妇入营,斩之。 不战而降敌,没其家。 凡有私雠,须先言状,令其避仇。若不言,因战阵报复者,斩之。 布阵旗乱,吏士惊惶,罪在旗头,斩之。 阵定,或辄进退,或辄先取敌,致乱行者,前后左右所干之行便斩之。 或有弓弩已注矢而回顾者,或干行失位者,后行斩前行,不动行斩干失之行。守围不固,一火及主吏并斩之。 遇敌攻围危急,若前后左右部队不救致陷者,全部队皆斩之。 设奇伏掩袭,务应机速捷。前将先合,后将即副。进退应接乖者,并斩之。 为敌所乘,失旗鼓节钺者,全队斩之。 战敌,旗头被敌杀,争得尸首者免坐;不得者,一旗皆斩之。 凡战敌,失主将,随从者皆斩之。 一将御敌,裨将以下等差主率,不齐力同战、更相救助者,便任斩之。 吏士虽破敌,滥行杀戮,发冢墓,焚庐室,践稼穑,伐树木者,皆斩之。 擒获敌人,或有来降者,直领见总帅,不得辄访问敌中事。若违,因而漏洩者,斩之。 破敌,先虏掠者,斩之。(入敌境同。)凡隐欺破虏所收获,及吏士身死,有隐欺其资物,兼违令不收恤者,斩之。 违总帅一时之令,斩之。
yǐn yàn jí jù yīn yuè zhě, wéi lǜ. jūn zhōng bēn zǒu chē mǎ, wéi lǜ. zì zhèn jiāng jūn yǐ xià, bìng bù rù yíng. qí rù zhě tóng gèng pù shī hòu, fàn yè shī hào, zhǐ sù tā huǒ, wéi lǜ. jūn xíng shě xìn, gè yǐ xiào bù qián hòu wèi cì. shī wèi jí qiáo sū qǔ shuǐ chū biǎo wài zhě, wéi lǜ. fán yǒu jiàn qí yì qín shòu chóng shé zá lèi guǐ guài zhī zhuàng, huò jìn jūn wǔ, huò rù yíng lěi, dāng shí bào běn jiāng, lǐng jiàn zǒng shuài. zhé yǒu chuán shuō zhě, wéi lǜ. lì shì zài háng yíng, qiè fáng wéi rén tāo yòu. rú yǒu qīn gù zèng yí shū xìn, shǐ rén lái wǎng, jí lǐng jiàn běn jiāng, jí biàn zhēn wěi. huò zhì yí shè shū, huò zhě bù dé zhé kāi, mì fēng sòng shàng zǒng shuài. ér wéi zhě, wéi lǜ. fán wéi lǜ, xiáng qīng zhòng lùn fá, ér wèi děng chà, wèi gōng lǐ jìng bīng fǎ xī yǐ zài zhī. rú yú shù wù huò wèi jǐn zhě, gù yǐ cǐ jù zhī.
饮宴集聚音乐者,违律。 军中奔走车马,违律。(自阵将军以下,并步入营。骑入者同)更铺失候,犯夜失号,止宿他火,违律。 军行舍信,各以校部前后为次。失位及樵苏取水出表外者,违律。 凡有见奇异禽兽、虫蛇、杂类诡怪之状,或近军伍,或入营垒,当时报本将,领见总帅。辄有传说者,违律。 吏士在行营,切防为人謟诱。如有亲故赠遗书信,使人来往,即领见本将,诘辨真伪。或掷遗射书,获者不得辄开,密封送上总帅。而违者,违律。(凡违律,详轻重论罚,而为等差,卫公李靖兵法悉已载之。如於庶务或未尽者,故以此具之。)