wǔ xíng èr
五行二
wǔ xíng chuán yuē: zhì gōng shì, shì tái xiè, nèi yín luàn, fàn qīn qī, wǔ fù xiōng, zé jià sè bù chéng. wèi tǔ shī qí xìng, zé yǒu shuǐ hàn zhī zāi, cǎo mù bǎi gǔ bù shú yě. yòu yuē: sī xīn bù ruì, shì wèi bù shèng. jué jiù wù, jué fá cháng fēng, jué jí xiōng duǎn zhé. shí zé yǒu zhī yè zhī yāo, shí zé yǒu huá niè luǒ chóng zhī niè, shí zé yǒu niú huò, shí zé yǒu xīn fù zhī ē, shí zé yǒu huáng shěng huáng xiáng, shí zé yǒu mù huǒ jīn shuǐ lì tǔ.
《五行傳》曰:「治宮室,飾台榭,內淫亂,犯親戚,侮父兄,則稼穡不成。」 謂土失其性,則有水旱之災,草木百穀不熟也。又曰:』思心不睿,是謂不聖。厥 咎霧,厥罰常風,厥極凶短折。時則有脂夜之妖,時則有華孽、蠃蟲之孽,時則有 牛禍,時則有心腹之痾,時則有黃眚黃祥,時則有木、火、金、水沴土。」
jià sè bù chéng
○稼穡不成
zhēn guān yuán nián, guān nèi jī.
貞觀元年,關內飢。
zǒng zhāng èr nián, zhū zhōu sì shí yú jī, guān zhōng yóu shén.
總章二年,諸州四十餘飢,關中尤甚。
yí fèng sì nián chūn, dōng dōu jī.
儀鳳四年春,東都飢。
diào lù yuán nián qiū, guān zhōng jī.
調露元年秋,關中飢。
yǒng lóng yuán nián dōng, dōng dōu jī.
永隆元年冬,東都飢。
yǒng chún yuán nián, guān zhōng jí shān nán zhōu èr shí liù jī, jīng shī rén xiāng shí.
永淳元年,關中及山南州二十六飢,京師人相食。
chuí gǒng sān nián, tiān xià jī.
垂拱三年,天下飢。
dà zú yuán nián chūn, hé nán zhū zhōu jī.
大足元年春,河南諸州飢。
jǐng lóng èr nián chūn, jī. sān nián sān yuè, jī.
景龍二年春,飢。三年三月,飢。
xiān tiān èr nián dōng, jīng shī qí lǒng yōu zhōu jī.
先天二年冬,京師、岐、隴、幽州飢。
kāi yuán shí liù nián, hé běi jī.
開元十六年,河北飢。
qián yuán sān nián chūn, jī, mǐ dòu qián qiān wǔ bǎi.
乾元三年春,飢,米斗錢千五百。
guǎng dé èr nián qiū, guān fǔ jī, mǐ dòu qiān qián.
廣德二年秋,關輔飢,米斗千錢。
yǒng tài yuán nián, jī, jīng shī mǐ dòu qiān qián.
永泰元年,飢,京師米斗千錢。
zhēn yuán yuán nián chūn, dà jī, dōng dōu hé nán hé běi mǐ dòu qiān qián, sǐ zhě xiāng zhěn. èr nián wǔ yuè, mài jiāng dēng ér yǔ lín, mǐ dòu qiān qián. shí sì nián, jīng shī jí hé nán jī. shí jiǔ nián qiū, guān fǔ jī.
貞元元年春,大飢,東都、河南、河北米斗千錢,死者相枕。二年五月,麥將 登而雨霖,米斗千錢。十四年,京師及河南飢。十九年秋,關輔飢。
yuán hé qī nián chūn, jī. bā nián, guǎng zhōu jī. jiǔ nián chūn, guān nèi jī. shí yī nián, dōng dōu chén xǔ zhōu jī.
元和七年春,飢。八年,廣州飢。九年春,關內飢。十一年,東都、陳許州飢。
zhǎng qìng èr nián, jiāng huái jī.
長慶二年,江淮飢。
dà hé sì nián, hé běi jí tài yuán jī. liù nián chūn, jiàn nán jī. jiǔ nián chūn, jī, hé běi yóu shén.
大和四年,河北及太原飢。六年春,劍南飢。九年春,飢,河北尤甚。
kāi chéng sì nián, wēn tái míng děng zhōu jī.
開成四年,溫、台、明等州飢。
dà zhōng wǔ nián dōng, hú nán jī. liù nián xià, huái nán jī, hǎi líng gāo yóu mín yú guān hé zhōng lù dé yì mǐ, hào shèng mǐ. jiǔ nián qiū, huái nán jī.
大中五年冬,湖南飢。六年夏,淮南飢,海陵、高郵民於官河中漉得異米,號 「聖米」。九年秋,淮南飢。
xián tōng sān nián xià, huái nán hé nán jī. jiǔ nián qiū, jiāng zuǒ jí guān nèi jī, dōng dōu yóu shén.
咸通三年夏,淮南、河南飢。九年秋,江左及關內飢,東都尤甚。
gān fú sān nián chūn, jīng shī jī.
乾符三年春,京師飢。
zhōng hé èr nián, guān nèi dà jī. sì nián, guān nèi dà jī, rén xiāng shí.
中和二年,關內大飢。四年,關內大飢,人相食。
guāng qǐ èr nián èr yuè, jīng xiāng dà jī, mǐ dòu sān qiān qián, rén xiāng shí. sān nián, yáng zhōu dà jī, mǐ dòu wàn qián.
光啟二年二月,荊、襄大飢,米斗三千錢,人相食。三年,揚州大飢,米斗萬 錢。
dà shùn èr nián chūn, huái nán dà jī.
大順二年春,淮南大飢。
tiān yòu yuán nián shí yuè, jīng shī dà jī.
天祐元年十月,京師大飢。
cháng fēng
○常風
wǔ dé èr nián shí èr yuè rén zǐ, dà fēng bá mù. yì xùn wèi fēng, zhòng xùn yǐ shēn mìng. qí jí wù yě, xiàng rén jūn gào mìng, qí gǔ dòng yú tiān dì jiān, yǒu shí fēi shā yáng chén, nù yě, fà wū bá mù zhě, nù shén yě. qí zhàn: dà chén zhuān zì ér qì shèng, zhòng nì tóng zhì, jūn xíng méng àn, shī yú shì zé jiē shāng hài, gù cháng fēng. yòu piāo fēng rù gōng què, yī rì zài sān, ruò fēng shēng rú léi chù dì ér qǐ, wèi bīng jiāng xìng.
武德二年十二月壬子,大風拔木。《易》巽為風,「重巽以申命」。其及物也, 象人君誥命,其鼓動於天地間,有時飛沙揚塵,怒也,髮屋拔木者,怒甚也。其占: 「大臣專恣而氣盛,眾逆同志,君行蒙暗,施於事則皆傷害,故常風。」又「飄風 入宮闕,一日再三,若風聲如雷觸地而起,為兵將興。」
zhēn guān shí sì nián liù yuè yǐ yǒu, dà fēng bá mù.
貞觀十四年六月乙酉,大風拔木。
xián hēng sì nián bā yuè jǐ yǒu, dà fēng luò tài miào chī wěi.
咸亨四年八月己酉,大風落太廟鴟尾。
yǒng lóng èr nián qī yuè, yōng zhōu dà fēng hài jià.
永隆二年七月,雍州大風害稼。
hóng dào yuán nián shí èr yuè rén wǔ huì, sòng zhōu dà fēng bá mù.
弘道元年十二月壬午晦,宋州大風拔木。
sì shèng yuán nián sì yuè dīng sì, níng zhōu dà fēng bá mù.
嗣聖元年四月丁巳,寧州大風拔木。
chuí gǒng sì nián shí yuè xīn hài, dà fēng bá mù.
垂拱四年十月辛亥,大風拔木。
yǒng chāng èr nián wǔ yuè dīng hài, dà fēng bá mù.
永昌二年五月丁亥,大風拔木。
shén lóng yuán nián sān yuè yǐ yǒu, mù zhōu dà fēng bá mù. cuī xuán wéi fēng bó líng jùn wáng yě, dà fēng zhé qí hé gài. èr nián liù yuè yǐ hài, huá zhōu dà fēng bá mù.
神龍元年三月乙酉,睦州大風拔木。崔玄韋封博陵郡王也,大風折其輅蓋。 二年六月乙亥,滑州大風拔木。
jǐng lóng yuán nián qī yuè, chēn zhōu dà fēng, fà wū bá mù. bā yuè, sòng zhōu dà fēng bá mù, huài lú shě. èr nián shí yuè xīn hài, huá zhōu bào fēng fà wū. sān nián sān yuè xīn wèi, cáo zhōu dà fēng bá mù.
景龍元年七月,郴州大風,髮屋拔木。八月,宋州大風拔木,壞廬舍。二年十 月辛亥,滑州暴風髮屋。三年三月辛未,曹州大風拔木。
kāi yuán èr nián liù yuè, jīng shī dà fēng fà wū, dà mù bá zhě shí qī bā. sì nián liù yuè xīn wèi, jīng shī shǎn huá dà fēng bá mù. jiǔ nián qī yuè bǐng chén, yáng zhōu rùn zhōu bào fēng yǔ, fà wū bá mù. shí sì nián liù yuè wù wǔ, dà fēng bá mù fà wū, duān mén chī wěi jǐn luò. duān mén, hào lìng suǒ cóng chū yě. shí jiǔ nián liù yuè yǐ yǒu, dà fēng bá mù. èr shí èr nián wǔ yuè wù zǐ, dà fēng bá mù.
開元二年六月,京師大風髮屋,大木拔者十七八。四年六月辛未,京師、陝、 華大風拔木。九年七月丙辰,揚州、潤州暴風雨,髮屋拔木。十四年六月戊午,大 風拔木髮屋,端門鴟尾盡落。端門,號令所從出也。十九年六月乙酉,大風拔木。 二十二年五月戊子,大風拔木。
tiān bǎo shí yī zài wǔ yuè jiǎ zǐ, dōng jīng dà fēng bá mù. shí sān zài sān yuè xīn yǒu, dà fēng bá mù.
天寶十一載五月甲子,東京大風拔木。十三載三月辛酉,大風拔木。
yǒng tài yuán nián sān yuè xīn hài, dà fēng bá mù.
永泰元年三月辛亥,大風拔木。
dà lì qī nián wǔ yuè yǐ yǒu, dà fēng bá mù. shí nián wǔ yuè jiǎ yín, dà fēng bá mù.
大曆七年五月乙酉,大風拔木。十年五月甲寅,大風拔木。
zhēn yuán yuán nián qī yuè gēng zǐ, dà fēng bá mù. liù nián sì yuè jiǎ shēn, dà fēng yǔ. bā nián wǔ yuè jǐ wèi, bào fēng fā tài miào wū wǎ, huǐ mén què guān shǔ lú shě bù kě shèng jì. shí nián liù yuè xīn wèi, dà fēng bá mù. shí sì nián bā yuè guǐ wèi, guǎng zhōu dà fēng, huài wū fù zhōu.
貞元元年七月庚子,大風拔木。六年四月甲申,大風雨。八年五月己未,暴風 發太廟屋瓦,毀門闕、官署、廬舍不可勝紀。十年六月辛未,大風拔木。十四年八 月癸未,廣州大風,壞屋覆舟。
yuán hé yuán nián liù yuè bǐng shēn, dà fēng bá mù. sān nián sì yuè rén shēn, dà fēng huǐ hán yuán diàn lán kǎn èr shí qī jiān. zhàn wèi bīng qǐ. sì nián shí yuè rén wǔ, tiān yǒu qì rú yān, chòu rú fán pí, rì dié dà fēng ér zhǐ. wǔ nián sān yuè bǐng zǐ, dà fēng huǐ chóng líng shàng gōng yá diàn chī wěi jí shén mén jǐ gān liù, huài xíng yuán sì shí jiān. bā nián liù yuè gēng yín, jīng shī dà fēng yǔ, huǐ wū piāo wǎ, rén duō yā sǐ zhě, bǐng shēn, fù píng dà fēng, bá zǎo mù qiān yú zhū. shí èr nián chūn, qīng zhōu yī xī bào fēng zì xī běi, tiān dì huì míng, kōng zhōng yǒu ruò jīng qí zhuàng, wū wǎ shàng rú róu lì shēng. yǒu rì zhě zhàn zhī yuē: bù jí wǔ nián, zī dì dāng dà shā lù.
元和元年六月丙申,大風拔木。三年四月壬申,大風毀含元殿欄檻二十七間。 占為兵起。四年十月壬午,天有氣如煙,臭如燔皮,日昳大風而止。五年三月丙子, 大風毀崇陵上宮衙殿鴟尾及神門戟竿六,壞行垣四十間。八年六月庚寅,京師大風 雨,毀屋飄瓦,人多壓死者,丙申,富平大風,拔棗木千餘株。十二年春,青州一 夕暴風自西北,天地晦冥,空中有若旌旗狀,屋瓦上如蹂躒聲。有日者占之曰: 「不及五年,茲地當大殺戮。」
zhǎng qìng èr nián zhēng yuè jǐ yǒu, dà fēng mái. shí yuè, xià zhōu dà fēng, fēi shā wèi duī, gāo jí chéng dié. sān nián zhèng yuè dīng sì shuò, dà fēng, hūn mái zhōng rì. sì nián liù yuè gēng yín, dà fēng huǐ yán xǐ mén jí jǐng fēng mén.
長慶二年正月己酉,大風霾。十月,夏州大風,飛沙為堆,高及城堞。三年正 月丁巳朔,大風,昏霾終日。四年六月庚寅,大風毀延喜門及景風門。
dà hé bā nián liù yuè guǐ wèi, bào fēng huài zhǎng ān xiàn shǔ jí jīng xíng sì tǎ. jiǔ nián sì yuè xīn chǒu, dà fēng bá mù wàn zhū, duò hán yuán diàn sì chī wěi, bá diàn tíng shù sān, huài jīn wú zhàng shě, fā chéng mén lóu guān nèi wài sān shí yú suǒ, guāng huà mén xī chéng shí shù zhì huài.
大和八年六月癸未,暴風壞長安縣署及經行寺塔。九年四月辛丑,大風拔木萬 株,墮含元殿四鴟尾,拔殿廷樹三,壞金吾仗舍,發城門樓觀內外三十餘所,光化 門西城十數雉壞。
kāi chéng sān nián zhēng yuè wù chén, dà fēng bá mù. wǔ nián sì yuè jiǎ zǐ, dà fēng bá mù wǔ yuè rén yín, yì rú zhī qī yuè wù yín, yì rú zhī.
開成三年正月戊辰,大風拔木。五年四月甲子,大風拔木;五月壬寅,亦如之; 七月戊寅,亦如之。
huì chāng yuán nián sān yuè, qián nán dà fēng piāo wǎ.
會昌元年三月,黔南大風飄瓦。
xián tōng liù nián zhēng yuè, jiàng zhōu dà fēng bá mù, yǒu shí wéi zhě. shí yī yuè jǐ mǎo huì, tóng guān yè zhōng dà fēng, chū rú hǒu léi, hé pēn shí míng, qún wū luàn fēi, zhòng guān qīng cè. shí èr yuè, dà fēng bá mù.
咸通六年正月,絳州大風拔木,有十圍者。十一月己卯晦,潼關夜中大風,出 如吼雷,河噴石鳴,群烏亂飛,重關傾側。十二月,大風拔木。
gān fú wǔ nián wǔ yuè dīng yǒu, dà fēng bá mù.
乾符五年五月丁酉,大風拔木。
guǎng míng yuán nián sì yuè jiǎ shēn, jīng shī jí dōng dōu rǔ zhōu yǔ báo, dà fēng bá mù. sì nián liù yuè yǐ sì, tài yuán dà fēng yǔ, bá mù qiān zhū, hài jià bǎi lǐ.
廣明元年四月甲申,京師及東都、汝州雨雹,大風拔木。四年六月乙巳,太原 大風雨,拔木千株,害稼百里。
guāng huà sān nián qī yuè yǐ chǒu, míng zhōu dà fēng, bá mù fà wū.
光化三年七月乙丑,洺州大風,拔木髮屋。
tiān fù èr nián, shēng zhōu dà fēng, fà wū fēi dà mù.
天復二年,昇州大風,髮屋飛大木。
yè yāo
○夜妖
dà hé jiǔ nián shí yī yuè wù chén, zhòu huì.
大和九年十一月戊辰,晝晦。
xián tōng qī nián jiǔ yuè xīn mǎo shuò, tiān àn.
咸通七年九月辛卯朔,天暗。
gān fú èr nián èr yuè, xuān wǔ jìng nèi hēi fēng, yǔ tǔ.
乾符二年二月,宣武境內黑風,雨土。
tiān yòu yuán nián rùn sì yuè yǐ wèi shuò, dà fēng, yǔ tǔ.
天祐元年閏四月乙未朔,大風,雨土。
huá niè
○華孽
yán zài yuán nián jiǔ yuè, nèi chū lí huá yī zhī shì zǎi xiàng. wàn mù yáo luò ér shēng huá, yīn yáng dú yě. chuán yuē: tiān fǎn shí wèi zāi. yòu jìn cháng yù yě.
延載元年九月,內出梨華一枝示宰相。萬木搖落而生華,陰陽黷也。《傳》曰: 「天反時為災。」又近常燠也。
shén lóng èr nián shí yuè, chén zhōu lǐ yǒu huá, xiān mào rú chūn.
神龍二年十月,陳州李有華,鮮茂如春。
yuán hé shí yī nián shí èr yuè, táo xìng huá.
元和十一年十二月,桃杏華。
dà hé èr nián jiǔ yuè, xú zhōu huá zhōu lǐ yǒu huá, shí kě shí.
大和二年九月,徐州、滑州李有華,實可食。
huì chāng sān nián dōng, qìn yuán táo lǐ huá.
會昌三年冬,沁源桃李華。
guǎng míng yuán nián dōng, táo lǐ huá, shān huá jiē fā.
廣明元年冬,桃李華,山華皆發。
zhōng hé èr nián jiǔ yuè, tài yuán zhū shān táo xìng huá, yǒu shí.
中和二年九月,太原諸山桃杏華,有實。
jǐng fú zhōng, cāng zhōu chéng qiàn zhōng bīng yǒu wén, rú huà dà shù huá yè fēn fū zhě, shí rén yǐ wèi qí dì dāng yǒu bīng nán. jìn huá niè yě.
景福中,滄州城塹中冰有文,如畫大樹、華葉芬敷者,時人以為其地當有兵難。 近華孽也。
yíng chóng zhī niè
○嬴蟲之孽
zhēn guān èr shí yī nián bā yuè, lái zhōu míng.
貞觀二十一年八月,萊州螟。
kāi yuán èr shí èr nián bā yuè, yú guān zǐ fāng chóng hài jià, rù píng zhōu jiè, yǒu qún què lái shí zhī, yī rì ér jǐn. èr shí liù nián, yú guān zǐ fāng chóng hài jià, qún què lái shí zhī. sān zài, qīng zhōu zǐ chóng shí tián, yǒu niǎo shí zhī.
開元二十二年八月,榆關虸蚄蟲害稼,入平州界,有群雀來食之,一日而盡。 二十六年,榆關虸蚄蟲害稼,群雀來食之。三載,青州紫蟲食田,有鳥食之。
guǎng dé yuán nián qiū, zǐ fāng chóng hài jià, guān zhōng yóu shén, mǐ dòu qiān qián.
廣德元年秋,虸蚄蟲害稼,關中尤甚,米斗千錢。
zhēn yuán shí nián sì yuè, jiāng xī xī jiàn yú tóu jiē dài qiū yǐn.
貞元十年四月,江西溪澗魚頭皆戴蚯蚓。
zhǎng qìng sì nián, jiàng zhōu zǐ fāng chóng hài jià.
長慶四年,絳州虸蚄蟲害稼。
dà hé yuán nián qiū, hé dōng tóng guó děng zhōu zǐ fāng chóng hài jià.
大和元年秋,河東、同虢等州虸蚄蟲害稼。
kāi chéng yuán nián, jīng chéng yǒu yǐ jù, zhǎng wǔ liù shí bù, kuò wǔ chǐ zhì yī zhàng, hòu wǔ cùn zhì yī chǐ zhě. sì nián, hé nán hēi chóng shí tián.
開成元年,京城有蟻聚,長五六十步,闊五尺至一丈,厚五寸至一尺者。四年, 河南黑蟲食田。
niú huò
○牛禍
diào lù yuán nián chūn, niú dà yì. jīng fáng yì chuán yuē niú shǎo zhě gǔ bù chéng. yòu zhàn yuē: jīn gé dòng.
調露元年春,牛大疫。京房《易傳》曰;「牛少者谷不成。」又占曰:「金革 動。」
zhǎng ān zhōng, yǒu xiàn niú wú qián bó, sān zú ér xíng zhě. yòu yǒu niú bó shàng shēng shù zú, tí jiǎ jiē jù zhě. wǔ tài hòu cóng zǐ zhī zǐ sī nóng qīng zōng jìn qīng jiā niú shēng sān jiǎo.
長安中,有獻牛無前膊,三足而行者。又有牛膊上生數足,蹄甲皆具者。武太 後從姊之子司農卿宗晉卿家牛生三角。
shén lóng yuán nián chūn, niú yì. èr nián dōng, niú dà yì.
神龍元年春,牛疫。二年冬,牛大疫。
xiān tiān chū, luò yáng shì yǒu niú, zuǒ xié yǒu rén shǒu, zhǎng yī chǐ, huò qiān zhī yǐ qǐ gài.
先天初,洛陽市有牛,左脅有人手,長一尺,或牽之以乞丐。
kāi yuán shí wǔ nián chūn, hé běi niú dà yì.
開元十五年春,河北牛大疫。
dà lì bā nián, wǔ gōng lì yáng mín jiā niú shēng dú, èr shǒu.
大曆八年,武功、櫟陽民家牛生犢,二首。
zhēn yuán èr nián, niú yì. sì nián èr yuè, jiāo niú shēng dú, liù zú, zú duō zhě, xià bù yī. jiāo suǒ yǐ fèng tiān. qī nián, guān fǔ niú dà yì, sǐ zhě shí wǔ liù.
貞元二年,牛疫。四年二月,郊牛生犢,六足,足多者,下不一。郊所以奉天。 七年,關輔牛大疫,死者十五六。
xián tōng qī nián, jīng zhōu mín jiā niú shēng dú, wǔ zú. shí wǔ nián xià, yú zhōu jiāng yáng yǒu shuǐ niú shēng luó jū, jū sǐ.
咸通七年,荊州民家牛生犢,五足。十五年夏,渝州江陽有水牛生騾駒,駒死。
guāng qǐ yuán nián, hé dōng yǒu niú rén yán, qí jiā shā ér shí zhī. èr nián, yán zhōu fū shī yǒu niú sǐ fù shēng.
光啟元年,河東有牛人言,其家殺而食之。二年,延州膚施有牛死復生。
huáng shěng huáng xiáng
○黃眚黃祥
zhēn guān qī nián sān yuè dīng mǎo, yǔ tǔ. èr shí nián rùn sān yuè jǐ yǒu, yǒu huáng yún kuò yī zhàng, dōng xī jì tiān. huáng wèi tǔ gōng.
貞觀七年三月丁卯,雨土。二十年閏三月己酉,有黃雲闊一丈,東西際天。黃 為土功。
yǒng huī sān nián sān yuè xīn sì, yǔ tǔ.
永徽三年三月辛巳,雨土。
jǐng lóng yuán nián liù yuè gēng wǔ, shǎn zhōu yǔ tǔ. shí èr yuè dīng chǒu, yǔ tǔ.
景龍元年六月庚午,陝州雨土。十二月丁丑,雨土。
tiān bǎo shí sān zài èr yuè dīng chǒu, yǔ huáng tǔ.
天寶十三載二月丁丑,雨黃土。
dà lì qī nián shí èr yuè bǐng yín, yǔ tǔ.
大曆七年十二月丙寅,雨土。
zhēn yuán èr nián sì yuè jiǎ xū, yǔ tǔ. bā nián èr yuè gēng zǐ, yǔ tǔ.
貞元二年四月甲戌,雨土。八年二月庚子,雨土。
dà hé bā nián shí yuè jiǎ zǐ, tǔ wù zhòu hūn, zhì yú shí yī yuè guǐ chǒu.
大和八年十月甲子,土霧晝昏,至於十一月癸丑。
kāi chéng yuán nián qī yuè yǐ hài, yǔ tǔ.
開成元年七月乙亥,雨土。
xián tōng shí sì nián sān yuè guǐ sì, yǔ huáng tǔ.
咸通十四年三月癸巳,雨黃土。
zhōng hé èr nián wǔ yuè xīn yǒu, dà fēng, yǔ tǔ.
中和二年五月辛酉,大風,雨土。
tiān fù sān nián èr yuè, yǔ tǔ, tiān dì hūn mái.
天復三年二月,雨土,天地昏霾。
tiān yòu yuán nián rùn sì yuè jiǎ chén, dà fēng, yǔ tǔ.
天祐元年閏四月甲辰,大風,雨土。
mù huǒ jīn shuǐ lì tǔ
○木火金水沴土
wǔ dé èr nián shí yuè yǐ wèi, jīng shī dì zhèn. yīn shèng ér fǎn cháng zé dì zhèn, gù qí zhàn wèi chén qiáng, wèi hòu fēi zhuān zì, wèi yí fàn huá, wèi xiǎo rén dào zhǎng, wèi kòu zhì, wèi pàn chén. qī nián qī yuè, juàn zhōu dì zhèn, shān cuī yōng jiāng, shuǐ yē liú.
武德二年十月乙未,京師地震。陰盛而反常則地震,故其占為臣強,為后妃專 恣,為夷犯華,為小人道長,為寇至,為叛臣。七年七月,雋州地震,山摧壅江, 水噎流。
zhēn guān qī nián shí yuè yǐ chǒu, jīng shī dì zhèn, shí èr nián zhēng yuè rén yín, sōng cóng èr zhōu dì zhèn, huài lú shě. èr shí nián jiǔ yuè xīn hài, líng zhōu dì zhèn, yǒu shēng rú léi. èr shí sān nián bā yuè guǐ yǒu shuò, hé dōng dì zhèn, jìn zhōu yóu qí, yā shā wǔ shí yú rén yǐ hài, yòu zhèn. shí yī yuè yǐ chǒu, yòu zhèn.
貞觀七年十月乙丑,京師地震,十二年正月壬寅,松、叢二州地震,壞廬舍。 二十年九月辛亥,靈州地震,有聲如雷。二十三年八月癸酉朔,河東地震,晉州尤 其,壓殺五十餘人;乙亥,又震。十一月乙丑,又震。
yǒng huī yuán nián sì yuè jǐ sì shuò, jìn zhōu dì zhèn jǐ mǎo, yòu zhèn. liù yuè gēng chén, yòu zhèn, yǒu shēng rú léi. èr nián shí yuè, yòu zhèn. shí yī yuè wù yín, dìng xiāng dì zhèn. dì shǐ fēng jìn wáng, chū jí wèi ér dì lǚ zhèn, tiān xià jiāng yóu dì ér dòng yáo xiàng yě.
永徽元年四月己巳朔,晉州地震;己卯,又震。六月庚辰,又震,有聲如雷。 二年十月,又震。十一月戊寅,定襄地震。帝始封晉王,初即位而地屢震,天下將 由帝而動搖象也。
yí fèng èr nián zhēng yuè gēng chén, jīng shī dì zhèn.
儀鳳二年正月庚辰,京師地震。
yǒng chún yuán nián shí yuè jiǎ zǐ, jīng shī dì zhèn.
永淳元年十月甲子,京師地震。
chuí gǒng sān nián qī yuè yǐ hài, jīng shī dì zhèn. sì nián qī yuè wù wǔ, yòu zhèn. bā yuè wù xū, shén dōu dì zhèn.
垂拱三年七月乙亥,京師地震。四年七月戊午,又震。八月戊戌,神都地震。
yán zài yuán nián sì yuè rén xū, cháng zhōu dì zhèn.
延載元年四月壬戌,常州地震。
dà zú yuán nián qī yuè yǐ hài, yáng chǔ cháng rùn sū wǔ zhōu dì zhèn. èr nián bā yuè xīn hài, jiàn nán liù zhōu dì zhèn.
大足元年七月乙亥,楊、楚、常、潤、蘇五州地震。二年八月辛亥,劍南六州 地震。
jǐng lóng sì nián wǔ yuè dīng chǒu, shàn xiàn dì zhèn.
景龍四年五月丁丑,剡縣地震。
jǐng yún sān nián zhēng yuè jiǎ xū, bìng fén jiàng sān zhōu dì zhèn, huài lú shě, yā sǐ bǎi yú rén.
景雲三年正月甲戌,並、汾、絳三州地震,壞廬舍,壓死百餘人。
kāi yuán èr shí èr nián èr yuè rén yín, qín zhōu dì zhèn, xī běi yǐn yǐn yǒu shēng, chè ér fù hé, jīng shí bù zhǐ, huài lú shě dài jǐn, yā sǐ sì qiān yú rén. èr shí liù nián sān yuè guǐ sì, jīng shī dì zhèn.
開元二十二年二月壬寅,秦州地震,西北隱隱有聲,坼而複合,經時不止,壞 廬舍殆盡,壓死四千餘人。二十六年三月癸巳,京師地震。
zhì dé yuán zài shí yī yuè xīn hài shuò, hé xī dì zhèn liè yǒu shēng, xiàn lú shě, zhāng yē jiǔ quán yóu shén, zhì èr zài sān yuè guǐ hài nǎi zhǐ.
至德元載十一月辛亥朔,河西地震裂有聲,陷廬舍,張掖、酒泉尤甚,至二載 三月癸亥乃止。
dà lì èr nián shí yī yuè rén shēn, jīng shī dì zhèn, zì dōng běi lái, qí shēng rú léi zhě. sān nián wǔ yuè bǐng xū, yòu zhèn. shí èr nián, héng dìng èr zhōu dì dà zhèn, sān rì nǎi zhǐ, shù lù níng jìn dì liè shù zhàng, shā shí suí shuǐ liú chū píng dì, huài lú shě, yā sǐ zhě shù bǎi rén.
大曆二年十一月壬申,京師地震,自東北來,其聲如雷者。三年五月丙戌,又 震。十二年,恆、定二州地大震,三日乃止,束鹿、寧晉地裂數丈,沙石隨水流出 平地,壞廬舍,壓死者數百人。
jiàn zhōng yuán nián sì yuè jǐ hài, jīng shī dì zhèn. sān nián liù yuè jiǎ zǐ, yòu zhèn. sì nián sì yuè jiǎ zǐ, yòu zhèn. wǔ yuè xīn sì, yòu zhèn.
建中元年四月己亥,京師地震。三年六月甲子,又震。四年四月甲子,又震。 五月辛巳,又震。
zhēn yuán èr nián wǔ yuè jǐ yǒu, yòu zhèn. sān nián shí yī yuè dīng chǒu yè, jīng shī dōng dōu pú shǎn dì zhèn. sì nián zhēng yuè gēng xū shuò yè, jīng shī dì zhèn xīn hài rén zǐ dīng mǎo wù chén gēng wǔ guǐ yǒu jiǎ xū yǐ hài, jiē zhèn, jīn fáng èr zhōu yóu shén, jiāng yì shān liè, wū yǔ duō huài, rén jiē lù chù. èr yuè rén wǔ, jīng shī yòu zhèn jiǎ shēn yǐ yǒu, bǐng shēn, sān yuè jiǎ yín jǐ wèi gēng wǔ xīn wèi, wǔ yuè bǐng yín dīng mǎo, jiē zhèn. bā yuè jiǎ wǔ, yòu zhèn, yǒu shēng rú léi jiǎ chén, yòu zhèn. jiǔ nián sì yuè xīn yǒu, yòu zhèn, yǒu shēng rú léi, hé zhōng guān fǔ yóu shén, huài chéng bì lú shě, dì liè shuǐ yǒng. shí nián sì yuè wù shēn, jīng shī dì zhèn. guǐ chǒu, yòu zhèn, shì zhōng hún jiān dì yǒu shù yǒng chū, shù zhī jiē dài qiū yǐn. shí sān nián qī yuè yǐ wèi, yòu zhèn.
貞元二年五月己酉,又震。三年十一月丁丑夜,京師、東都、蒲、陝地震。四 年正月庚戌朔夜,京師地震;辛亥、壬子、丁卯、戊辰、庚午、癸酉、甲戌、乙亥, 皆震,金、房二州尤甚,江溢山裂,屋宇多壞,人皆露處。二月壬午,京師又震; 甲申、乙酉,丙申,三月甲寅、己未、庚午、辛未,五月丙寅、丁卯,皆震。八月 甲午,又震,有聲如雷;甲辰,又震。九年四月辛酉,又震,有聲如雷,河中、關 輔尤甚,壞城壁廬舍,地裂水涌。十年四月戊申,京師地震。癸丑,又震,侍中渾 瑊第有樹湧出,樹枝皆戴蚯蚓。十三年七月乙未,又震。
yuán hé qī nián bā yuè, jīng shī dì zhèn, cǎo shù jiē yáo. jiǔ nián sān yuè bǐng chén, juàn zhōu dì zhèn, zhòu yè bā shí, yā sǐ bǎi yú rén, dì xiàn zhě sān shí lǐ. shí nián shí yuè, jīng shī dì zhèn. shí yī nián èr yuè dīng chǒu, yòu zhèn. shí wǔ nián zhēng yuè, mù zōng jí wèi, wù chén, shǐ cháo qún chén yú xuān zhèng diàn, shì yè dì zhèn.
元和七年八月,京師地震,草樹皆搖。九年三月丙辰,雋州地震,晝夜八十, 壓死百餘人,地陷者三十里。十年十月,京師地震。十一年二月丁丑,又震。十五 年正月,穆宗即位,戊辰,始朝群臣於宣政殿,是夜地震。
dà hé èr nián zhēng yuè rén shēn, dì zhèn qī nián liù yuè jiǎ xū, yòu zhèn. jiǔ nián sān yuè yǐ mǎo, jīng shī dì zhèn, wū wǎ jiē zhuì, hù yǒu jiān yǒu shēng kāi chéng yuán nián èr yuè yǐ hài, yòu zhèn èr nián shí yī yuè yǐ chǒu yè, yòu zhèn sì nián shí yī yuè jiǎ xū, yòu zhèn.
大和二年正月壬申,地震;七年六月甲戌,又震。九年三月乙卯,京師地震, 屋瓦皆墜,戶牖間有聲;開成元年二月乙亥,又震;二年十一月乙丑夜,又震;四 年十一月甲戌,又震。
huì chāng èr nián zhēng yuè guǐ hài, sòng bó èr zhōu dì zhèn. shí èr yuè guǐ wèi, jīng shī dì zhèn.
會昌二年正月癸亥,宋、亳二州地震。十二月癸未,京師地震。
dà zhōng sān nián shí yuè xīn sì, shàng dōu jí zhèn wǔ hé xī tiān dé líng wǔ yán xià děng zhōu dì zhèn, huài lú shě, yā sǐ shù shí rén. shí èr nián bā yuè dīng sì, tài yuán dì zhèn.
大中三年十月辛巳,上都及振武、河西、天德、靈武、鹽夏等州地震,壞廬舍, 壓死數十人。十二年八月丁巳,太原地震。
xián tōng yuán nián wǔ yuè, shàng dōu dì zhèn. liù nián shí èr yuè, jìn jiàng èr zhōu dì zhèn, huài lú shě, dì liè quán yǒng, ní chū qīng sè. bā nián zhēng yuè dīng wèi, hé zhōng jìn jiàng sān zhōu dì dà zhèn, huài lú shě, rén yǒu sǐ zhě. shí sān nián sì yuè gēng zǐ shuò, zhè dōng xī dì zhèn.
咸通元年五月,上都地震。六年十二月,晉、絳二州地震,壞廬舍,地裂泉涌, 泥出青色。八年正月丁未,河中、晉、絳三州地大震,壞廬舍,人有死者。十三年 四月庚子朔,浙東、西地震。
gān fú sān nián liù yuè yǐ chǒu, xióng zhōu dì zhèn, zhì qī yuè xīn sì zhǐ, zhōu chéng lú shě jǐn huài, dì xiàn shuǐ yǒng, shāng sǐ shén zhòng shì yuè, pú zhōu dì zhèn. shí èr yuè, jīng shī dì zhèn yǒu shēng. sì nián liù yuè gēng yín, xióng zhōu dì zhèn. liù nián èr yuè, jīng shī dì zhèn, yǒu shēng rú léi, lán tián shān liè shuǐ yǒng.
乾符三年六月乙丑,雄州地震,至七月辛巳止,州城廬舍盡壞,地陷水涌,傷 死甚眾;是月,濮州地震。十二月,京師地震有聲。四年六月庚寅,雄州地震。六 年二月,京師地震,有聲如雷,藍田山裂水涌。
zhōng hé sān nián qiū, jìn zhōu dì zhèn, yǒu shēng rú léi.
中和三年秋,晉州地震,有聲如雷。
guāng qǐ èr nián chūn, chéng dū dì zhèn, yuè zhōng shí shù. zhàn yuē: bīng jī. shí èr yuè, wèi zhōu dì zhèn.
光啟二年春,成都地震,月中十數。占曰:「兵、飢。」十二月,魏州地震。
gān níng èr nián sān yuè gēng wǔ, hé dōng dì zhèn.
乾寧二年三月庚午,河東地震。
shān cuī
○山摧
zhēn guān bā nián qī yuè, lǒng yòu shān cuī. shān zhě gāo jùn, zì shàng ér yǔn zhī xiàng yě.
貞觀八年七月,隴右山摧。山者高峻,自上而隕之象也。
chuí gǒng èr nián jiǔ yuè jǐ sì, yōng zhōu xīn fēng xiàn lù tái xiāng dà fēng yǔ, zhèn diàn, yǒu shān yǒng chū, gāo èr shí zhàng, yǒu chí zhōu sān bǎi mǔ, chí zhōng yǒu lóng fèng zhī xíng mài zhī yì, wǔ hòu yǐ wèi xiū yīng, míng yuē qìng shān. jīng zhōu rén yú wén jùn shàng yán: tiān qì bù hé ér hán shǔ gé, rén qì bù hé ér zhuì yóu shēng, dì qì bù hé ér duī fù chū. jīn bì xià yǐ nǚ zhǔ jū yáng wèi, fǎn yì gāng róu, gù dì qì gé sāi, shān biàn wèi zāi. bì xià yǐ wèi qìng shān, chén yǐ wèi fēi qìng yě. yí cè shēn xiū dé yǐ dá tiān qiǎn, bù rán, kǒng zāi huò zhì. hòu nù, liú yú lǐng nán.
垂拱二年九月己巳,雍州新豐縣露台鄉大風雨,震電,有山湧出,高二十丈, 有池周三百畝,池中有龍鳳之形、麥之異,武后以為休應,名曰「慶山」。荊州人 俞文俊上言:「天氣不和而寒暑隔,人氣不和而贅疣生,地氣不和而堆阜出。今陛 下以女主居陽位,反易剛柔,故地氣隔塞,山變為災。陛下以為『慶山』,臣以為 非慶也。宜側身脩德以答天譴,不然,恐災禍至。」後怒,流於嶺南。
yǒng chāng zhōng, huá zhōu chì shuǐ nán àn dà shān, zhòu rì hū fēng hūn, yǒu shēng yǐn yǐn rú léi, qǐng zhī jiàn yí dōng shù bǎi bù, yōng chì shuǐ, yā zhāng cūn mín sān shí yú jiā, shān gāo èr bǎi yú zhàng, shuǐ shēn sān shí zhàng, pō shàng cǎo mù wǎn rán. jīn téng yuē: shān xǐ zhě rén jūn bù yòng dào, lù qù gōng shì, shǎng fá bù yóu jūn, nìng rén zhí zhèng, zhèng zài nǚ zhǔ, bù chū wǔ nián, yǒu zǒu wáng.
永昌中,華州赤水南岸大山,晝日忽風昏,有聲隱隱如雷,頃之漸移東數百步, 擁赤水,壓張村民三十餘家,山高二百餘丈,水深三十丈,坡上草木宛然。《金滕》 曰:「山徙者人君不用道,祿去公室,賞罰不由君,佞人執政,政在女主,不出五 年,有走王。」
kāi yuán shí qī nián sì yuè yǐ hài, dà fēng zhèn diàn, lán tián shān cuī liè bǎi yú bù, jī nèi shān yě. guó zhǔ shān chuān, shān cuī chuān jié, wáng zhī zhèng yě. zhàn yuē: rén jūn dé xiāo zhèng yì zé rán.
開元十七年四月乙亥,大風震電,藍田山摧裂百餘步,畿內山也。國主山川, 山摧川竭,亡之證也。占曰:「人君德消政易則然。」
dà lì jiǔ nián shí yī yuè wù xū, tóng zhōu xià yáng yǒu shān xǐ yú hé shàng, shēng rú léi. shí sān nián, chēn zhōu huáng qín shān cuī, yā sǐ zhě shù bǎi rén.
大曆九年十一月戊戌,同州夏陽有山徙於河上,聲如雷。十三年,郴州黃芩山 摧,壓死者數百人。
jiàn zhōng èr nián, huò shān liè.
建中二年,霍山裂。
yuán hé bā nián wǔ yuè dīng chǒu, dà kuí shān cuī. shí wǔ nián qī yuè dīng wèi, yuàn zhōng tǔ shān cuī, yā sǐ èr shí rén.
元和八年五月丁丑,大隗山摧。十五年七月丁未,苑中土山摧,壓死二十人。
guāng qǐ sān nián sì yuè, wéi zhōu shān bēng, lèi rì bù zhǐ, chén bèn gèn tiān, yōng jiāng shuǐ nì liú. zhàn yuē: guó pò.
光啟三年四月,維州山崩,累日不止,塵坌亘天,壅江水逆流。占曰:「國破。」
shān míng
○山鳴
wǔ dé èr nián sān yuè, tài háng shān shèng rén yá yǒu shēng. zhàn yuē: yǒu kòu zhì.
武德二年三月,太行山聖人崖有聲。占曰:「有寇至。」
kāi yuán èr shí bā nián liù yuè, tǔ bō wéi ān róng chéng, duàn shuǐ lù, chéng dōng shān míng shí chè, yǒng quán èr.
開元二十八年六月,吐蕃圍安戎城,斷水路,城東山鳴石坼,湧泉二。
tǔ wèi biàn guài
○土為變怪
chuí gǒng yuán nián jiǔ yuè, huái nán dì shēng máo, huò bái huò cāng, zhǎng zhě chǐ yú, biàn jū rén chuáng xià, yáng zhōu yóu shén, dà rú mǎ liè, fén zhī chòu rú liáo máo. zhàn yuē: bīng qǐ, mín bù ān.
垂拱元年九月,淮南地生毛,或白或蒼,長者尺余,遍居人床下,揚州尤甚, 大如馬鬣,焚之臭如燎毛。占曰:「兵起,民不安。」
zhǎng shòu zhōng, dōng dōu tiān gōng sì ní xiàng jiē liú hàn mài xǐ.
長壽中,東都天宮寺泥像皆流汗霢葸。
tiān bǎo shí yī zài liù yuè, guó zhōu wén xiāng huáng hé zhōng nǚ wā mù yīn dà yǔ huì míng, shī qí suǒ zài, zhì qián yuán èr nián liù yuè yǐ wèi yè, bīn hé rén wén yǒu fēng léi shēng, xiǎo jiàn qí mù yǒng chū, xià yǒu jù shí, shàng yǒu shuāng liǔ, gè zhǎng zhàng yú, shí hào fēng líng duī. zhàn yuē: zhǒng mù zì yí, tiān xià pò. shí sān zài, rǔ zhōu yè xiàn nán yǒu tǔ kuài dòu, zhōng yǒu xuè chū, shù rì bù zhǐ.
天寶十一載六月,虢州閺鄉黃河中女媧墓因大雨晦冥,失其所在,至乾元二年 六月乙未夜,瀕河人聞有風雷聲,曉見其墓踴出,下有巨石,上有雙柳,各長丈余, 時號風陵堆。占曰:「冢墓自移,天下破。」十三載,汝州葉縣南有土塊斗,中 有血出,數日不止。
dà lì liù nián sì yuè wù yín, lán tián xī yuán dì xiàn.
大曆六年四月戊寅,藍田西原地陷。
jiàn zhōng chū, wèi zhōu wèi xiàn xī sì shí lǐ, dì shù mǔ hū zhǎng chóng shù chǐ. sì nián sì yuè jiǎ zǐ, jīng shī dì shēng máo, huò huáng huò bái, yǒu zhǎng chǐ yú zhě.
建中初,魏州魏縣西四十里,地數畝忽長崇數尺。四年四月甲子,京師地生毛, 或黃或白,有長尺余者。
zhēn yuán sì nián sì yuè, huái nán jí hé nán dì shēng máo.
貞元四年四月,淮南及河南地生毛。
yuán hé shí èr nián sì yuè, wú yuán jì yǎn chéng shǒu jiāng dèng huái jīn yǐ chéng jiàng, chéng zì huài wǔ shí yú bù.
元和十二年四月,吳元濟郾城守將鄧懷金以城降,城自壞五十餘步。
dà hé liù nián èr yuè, sū zhōu dì zhèn, shēng bái máo.
大和六年二月,蘇州地震,生白毛。
zhǎng qìng zhōng, xīn dū dà dào guān ní rén shēng xū shù cùn, bá zhī fù shēng.
長慶中,新都大道觀泥人生須數寸,拔之復生。
xián tōng wǔ nián shí yuè, zhēn líng suì dào cuī xiàn. shén cè jūn yǒu fú tú xiàng, yì zōng cháng guì lǐ zhī, xiàng méi dì sì chǐ.
咸通五年十月,貞陵隧道摧陷。神策軍有浮屠像,懿宗嘗跪禮之,像沒地四尺。
wǔ xíng chuán yuē: hǎo gōng zhàn, qīng bǎi xìng, shì chéng guō, qīn biān jìng, zé jīn bù cóng gé. wèi jīn shī qí xìng ér wèi biàn guài yě. yòu yuē: yán zhī bù cóng, shì wèi bù yì. jué jiù jiàn, jué fá cháng yì, jué jí yōu. shí zé yǒu shī yāo é yán, shí zé yǒu máo chóng zhī niè, shí zé yǒu quǎn huò, shí zé yǒu kǒu shé zhī ē, shí zé yǒu bái shěng bái xiáng, wéi mù lì jīn.
《五行傳》曰:「好攻戰,輕百姓,飾城郭,侵邊境,則金不從革。」謂金失 其性而為變怪也。又曰:「言之不從,是謂不乂。厥咎僭,厥罰常晹,厥極憂。時 則有詩妖、訛言,時則有毛蟲之孽,時則有犬禍,時則有口舌之痾,時則有白眚白 祥,惟木沴金。」
jīn bù cóng gé
○金不從革
yáo jūn sù wèi suí shǒu pú zhōu, bīng qì yè jiē yǒu guāng rú huǒ. huǒ shuò jīn, jīn suǒ wèi yě, bài wáng zhī xiàng. liú wǔ zhōu jù bīng zhōu, bīng shì shén shèng, chéng shàng shuò rèn yè měi yǒu huǒ guāng.
堯君素為隋守蒲州,兵器夜皆有光如火。火鑠金,金所畏也,敗亡之象。劉武 周據并州,兵勢甚盛,城上槊刃夜每有火光。
zhēn guān shí qī nián bā yuè, liáng zhōu chāng sōng xiàn hóng chí gǔ yǒu shí wǔ, qīng zhì bái wén chéng zì yuē: gāo huáng huǐ chū duō zi lǐ yuán wáng bā shí nián tài píng tiān zǐ lǐ shì mín nián qiān nián tài zǐ lǐ zhì shū yān shān rén shì lè dà guó zhǔ shàng wāng chǎn jiǎng wén rén mài qiān gǔ dài wáng wǔ wáng liù wáng qī wáng shí fēng máo cái zǐ qī fó bā pú sà jí shàng jiè fú tián tiān zǐ wén wǔ zhēn guān chāng dà shèng yán sì fāng shàng bù zhì shì xiào xiān gē bā wèi shàn. tài zōng qiǎn shǐ jì zhī yuē: tiān yǒu chéng mìng, biǎo ruì zhēn shí, wén zì zhāo rán, lì shù wéi yǒng, jì jīng gāo miào zhī yè, yòu xī miǎo shēn zhī zuò. dài yú huáng tài zǐ zhì, yì jiàng zhēn fú, jù jì xìng shì. fǔ wéi guǎ báo, mí zēng yín jù. xī wèi yǐ tǔ dé dài hàn, liáng zhōu shí yǒu wén. shí, jīn lèi, yǐ wǔ shèng tuī zhī, gù shí rén wèi wèi wèi shì zhī yāo, ér jìn shì zhī ruì. táng yì tǔ dé wáng, shí yǒu wén, shì pō xiāng lèi. rán qí wén chū bù kě xiǎo, ér hòu rén yīn tuī yǐ shì yǐ yàn zhī. gài wǔ shì gé mìng, zì yǐ wèi jīn dé wáng, qí fú pú sà zhě, cí shì jīn lún zhī hào yě lè tài guó zhǔ zé zhèn guó tài píng gōng zhǔ ān lè gōng zhǔ, jiē yǐ nǚ luàn guó qí wǔ wáng liù wáng qī wáng zhě, táng shì shí bā zhī shù.
貞觀十七年八月,涼州昌松縣鴻池谷有石五,青質白文成字曰:「高皇悔出多 子李元王八十年太平天子李世民年千年太子李治書燕山人士樂大國主尚汪譂獎文仁 邁千古大王五王六王七王十風毛才子七佛八菩薩及上界佛田天子文武貞觀昌大聖延 四方上不治示孝仙戈八為善。」太宗遣使祭之曰:「天有成命,表瑞貞石,文字昭 然,歷數惟永,既旌高廟之業,又錫眇身之祚。迨於皇太子治,亦降貞符,具紀姓 氏。甫惟寡薄,彌增寅懼。」昔魏以土德代漢,涼州石有文。石,金類,以五勝推 之,故時人謂為魏氏之妖,而晉室之瑞。唐亦土德王,石有文,事頗相類。然其文 初不可曉,而後人因推已事以驗之。蓋武氏革命,自以為金德王,其「佛菩薩」者, 慈氏金輪之號也;「樂太國主」則鎮國太平公主、安樂公主,皆以女亂國;其「五 王六王七王」者,唐世十八之數。
chuí gǒng sān nián qī yuè, wèi zhōu dì chū tiě rú chuán shù shí zhàng guǎng zhōu yǔ jīn. jīn wèi zhèng qiū, wèi xíng wèi bīng. zhàn yuē: rén jūn duō shā wú gū. yī nián bīng zāi yú cháo.
垂拱三年七月,魏州地出鐵如船數十丈;廣州雨金。金位正秋,為刑、為兵。 占曰:「人君多殺無辜。一年兵災於朝。」
kāi yuán èr shí sān nián shí èr yuè yǐ sì, lóng chí shèng dé sòng shí zì míng, qí yīn qīng yuǎn rú zhōng qìng. shí yǔ jīn tóng lèi. chūn qiū chuán: yuàn dú dòng yú mín, zé yǒu fēi yán zhī wù yán. shí míng, jìn shí yán yě.
開元二十三年十二月乙巳,龍池《聖德頌》石自鳴,其音清遠如鐘磬。石與金 同類。《春秋傳》:「怨讟動於民,則有非言之物言。」石鳴,近石言也。
tiān bǎo shí zài liù yuè yǐ hài, dà tóng diàn qián zhōng zì míng. zhàn yuē: shù xióng wèi luàn.
天寶十載六月乙亥,大同殿前鍾自鳴。占曰:「庶雄為亂。」
zhì dé èr zài, zhāo líng shí mǎ hàn chū. xī zhōu wǔ dì zhī kè jìn zhōu yě, qí yǒu shí xiàng, hàn liú shī dì, cǐ qí lèi yě.
至德二載,昭陵石馬汗出。昔周武帝之克晉州也,齊有石像,汗流濕地,此其 類也。
qián yuán èr nián qī yuè yǐ hài zhòu, hún tiān yí yǒu yè rú hàn xià liú.
乾元二年七月乙亥晝,渾天儀有液如汗下流。
shàng yuán èr nián, chǔ zhōu xiàn bǎo yù shí sān: yuē xuán huáng tiān fú, xíng rú hù, zhǎng bā cùn, yǒu kǒng, yún pì bīng yì yuē yù jī máo, bái yù yě yuē gǔ bì, yì bái yù yě, sù làn zì rán, wú diāo juān jī yuē xī wáng mǔ bái huán èr yuē rú yì bǎo zhū, dà rú jī luǎn yuē hóng mò hé, dà rú jù sù yuē láng gān zhū èr, xíng rú yù huán, sì fēn quē yī yuē yù yìn, dà rú bàn shǒu, lǐ rú lù, xiàn rù yìn zhōng yuē huáng hòu cǎi sāng gōu, rú zhù qū qí mò yuē léi gōng dàn fǔ wú kǒng qí yī què. fán shí sān zhì zhī rì zhōng, bái qì lián tiān.
上元二年,楚州獻寶玉十三:曰「玄黃天符」,形如笏,長八寸,有孔,雲辟 兵疫;曰「玉雞毛」,白玉也;曰「谷璧」,亦白玉也,粟爛自然,無雕鐫跡;曰 「西王母白環」二;曰「如意寶珠」,大如雞卵;曰「紅靺鞨」,大如巨粟;曰 「琅玕珠」二,形如玉環,四分缺一;曰「玉印」,大如半手,理如鹿,陷入印中; 曰「皇后採桑鈎」,如箸屈其末;曰「雷公石斧」無孔;其一闕。凡十三;寘之日 中,白氣連天。
yuán hé zhōng, wén shuǐ wǔ shì hào bēi shī qí guī tóu. hàn lín yuàn yǒu líng, yè zhōng wén shū rù zé yǐn zhī, yǐ dài chuán hū, zhǎng qìng zhōng, hé běi yòng bīng, yè zhé zì míng, yǔ jūn zhōng xī hào xiāng yīng, shēng jí zé jūn shì jí, shēng huǎn zé jūn shì huǎn. zī zhōu yǒu shí fāng zhàng, zǒu xíng shù mǔ.
元和中,文水《武士皞碑》失其龜頭。翰林院有鈴,夜中文書入則引之,以代 傳呼,長慶中,河北用兵,夜輒自鳴,與軍中息耗相應,聲急則軍事急,聲緩則軍 事緩。資州有石方丈,走行數畝。
dà hé sān nián, nán mán wéi chéng dū, huǐ yù chén diàn wèi léi, yǒu hǒu shēng sān, nǎi zhǐ. sì nián wǔ yuè jǐ mǎo, tōng huà nán běi èr mén suǒ bù kě kāi, yào rù, rú yǒu chí zhī zhě, pò qí guǎn, mén nǎi qǐ yòu zhè xī guān chá shǐ wáng fán zhì rùn zhōu chéng huáng, zhōng de fāng shí, yǒu kè wén yuē: shān yǒu shí, shí yǒu yù, yù yǒu xiá, xiá jí xiū.
大和三年,南蠻圍成都,毀玉晨殿為礧,有吼聲三,乃止。四年五月己卯,通 化南北二門鎖不可開,鑰入,如有持之者,破其管,門乃啟;又浙西觀察使王璠治 潤州城隍,中得方石,有刻文曰:「山有石,石有玉,玉有瑕,瑕即休。」
guǎng míng yuán nián, huá yuè miào xuán zōng yù zhì bēi yǐn yǐn rán yǒu shēng, wén shù lǐ jiān, jiā xún nǎi zhǐ. jìn shí yán yě.
廣明元年,華岳廟玄宗御製碑隱隱然有聲,聞數裡間,浹旬乃止。近石言也。
guāng huà sān nián dōng, wǔ dé diàn qián zhōng shēng hū sī á tiān fù yuán nián jiǔ yuè, shēng yòu biàn xiǎo.
光化三年冬,武德殿前鐘聲忽嘶嗄;天復元年九月,聲又變小。
cháng yáng
○常暘
wǔ dé sān nián xià, hàn, zhì yú bā yuè nǎi yǔ. sì nián, zì chūn bù yǔ, zhì yú qī yuè. yǔ, shǎo yīn zhī qì, qí qì huǐ zé bù yǔ. shǎo yīn zhě, jīn yě, jīn wèi xíng wèi bīng, xíng bù gū, bīng bù jí, zé jīn qì huǐ, gù cháng wèi hàn. huǒ wèi shèng yáng, yáng qì qiáng hàn, gù shèng rén zhì lǐ yǐ jié zhī. lǐ shī zé jiàn ér jiāo kàng, yǐ dǎo shèng yáng, huǒ shèng zé jīn shuāi, gù yì hàn. yú wǔ xíng, tǔ shí zhì shuǐ, tǔ gōng xìng zé shuǐ qì yōng è, yòu cháng wèi hàn. tiān guān yǒu dōng jǐng, zhǔ shuǐ shì, tiān hàn tiān jiāng, yì shuǐ xiáng yě. shuǐ yǔ huǒ chóu, ér shòu zhì yú tǔ, tǔ huǒ zhé jiàn, ruò rì shí guò fēn ér wèi zhì, yǔ qī yào xún zhōng dào zhī nán, jiē hàn xiáng yě. qī nián qiū, guān nèi hé dōng hàn.
武德三年夏,旱,至於八月乃雨。四年,自春不雨,至於七月。雨,少陰之氣, 其氣毀則不雨。少陰者,金也,金為刑、為兵,刑不辜,兵不戢,則金氣毀,故常 為旱。火為盛陽,陽氣強悍,故聖人制禮以節之。禮失則僭而驕炕,以導盛陽,火 勝則金衰,故亦旱。於五行,土實制水,土功興則水氣壅閼,又常為旱。天官有東 井,主水事,天漢、天江,亦水祥也。水與火仇,而受制於土,土火謫見,若日蝕 過分而未至,與七曜循中道之南,皆旱祥也。七年秋,關內、河東旱。
zhēn guān yuán nián xià, shān dōng dà hàn. èr nián chūn, hàn. sān nián chūn xià, hàn. sì nián chūn, hàn. zì tài shàng huáng chuán wèi zhì cǐ, ér bǐ nián shuǐ hàn. jiǔ nián qiū, jiàn nán guān dōng zhōu èr shí sì hàn. shí èr nián, wú chǔ bā shǔ zhōu èr shí liù hàn dōng, bù yǔ, zhì yú míng nián wǔ yuè. shí qī nián chūn xià, hàn, èr shí yī nián qiū, shǎn jiàng pú kuí děng zhōu hàn. èr shí èr nián qiū, kāi wàn děng zhōu hàn dōng, bù yǔ, zhì yú míng nián sān yuè.
貞觀元年夏,山東大旱。二年春,旱。三年春、夏,旱。四年春,旱。自太上 皇傳位至此,而比年水旱。九年秋,劍南、關東州二十四旱。十二年,吳、楚、巴、 蜀州二十六旱;冬,不雨,至於明年五月。十七年春、夏,旱,二十一年秋,陝、 絳、蒲、夔等州旱。二十二年秋,開、萬等州旱;冬,不雨,至於明年三月。
yǒng huī yuán nián, jīng jī yōng tóng jiàng děng zhōu shí, hàn. èr nián jiǔ yuè, bù yǔ, zhì yú míng nián èr yuè. sì nián xià qiū, hàn, guāng wù chú yǐng děng zhōu yóu shén.
永徽元年,京畿雍、同、絳等州十,旱。二年九月,不雨,至於明年二月。四 年夏、秋,旱,光、婺、滁、潁等州尤甚。
xiǎn qìng wǔ nián chūn, hé běi zhōu èr shí èr hàn.
顯慶五年春,河北州二十二旱。
zǒng zhāng yuán nián, jīng shī jí shān dōng jiāng huái dà hàn. èr nián qī yuè, jiàn nán zhōu shí jiǔ hàn dōng, wú xuě.
總章元年,京師及山東、江淮大旱。二年七月,劍南州十九旱;冬,無雪。
xián xiǎng yuán nián chūn, hàn qiū, fù dà hàn.
咸享元年春,旱;秋,復大旱。
yí fèng èr nián xià, hé nán hé běi hàn. sān nián sì yuè, hàn.
儀鳳二年夏,河南、河北旱。三年四月,旱。
yǒng lóng èr nián, guān zhōng hàn, shuāng, dà jī.
永隆二年,關中旱,霜,大飢。
yǒng chún yuán nián, guān zhōng dà hàn, jī. èr nián xià, hé nán hé běi hàn.
永淳元年,關中大旱,飢。二年夏,河南、河北旱。
yǒng chāng yuán nián sān yuè, hàn.
永昌元年三月,旱。
shén gōng yuán nián, huáng suí děng zhōu hàn.
神功元年,黃、隋等州旱。
jiǔ shì yuán nián xià, guān nèi hé dōng hàn.
久視元年夏,關內、河東旱。
zhǎng ān èr nián chūn, bù yǔ, zhì yú liù yuè. sān nián dōng, wú xuě, zhì yú míng nián èr yuè.
長安二年春,不雨,至於六月。三年冬,無雪,至於明年二月。
shén lóng èr nián dōng, bù yǔ, zhì yú míng nián wǔ yuè, jīng shī shān dōng hé běi hé nán hàn, jī.
神龍二年冬,不雨,至於明年五月,京師、山東、河北、河南旱,飢。
tài jí yuán nián chūn, hàn qī yuè fù hàn.
太極元年春,旱;七月復旱。
kāi yuán èr nián chūn, dà hàn. shí èr nián qī yuè, hé dōng hé běi hàn, dì qīn dǎo yǔ gōng zhōng, shè tán xí, bào lì sān rì. jiǔ yuè pú tóng děng zhōu hàn. shí sì nián qiū, zhū dào zhōu shí wǔ hàn. shí wǔ nián, zhū dào zhōu shí qī hàn. shí liù nián, dōng dōu hé nán sòng bó děng zhōu hàn. èr shí sì nián xià, hàn.
開元二年春,大旱。十二年七月,河東、河北旱,帝親禱雨宮中,設壇席,暴 立三日。九月蒲、同等州旱。十四年秋,諸道州十五旱。十五年,諸道州十七旱。 十六年,東都、河南、宋亳等州旱。二十四年夏,旱。
yǒng tài yuán nián chūn xià, hàn. èr nián, guān nèi dà hàn, zì sān yuè bù yǔ, zhì yú liù yuè.
永泰元年春、夏,旱。二年,關內大旱,自三月不雨,至於六月。
dà lì liù nián chūn, hàn, zhì yú bā yuè.
大曆六年春,旱,至於八月。
jiàn zhōng sān nián, zì wǔ yuè bù yǔ, zhì yú qī yuè.
建中三年,自五月不雨,至於七月。
xìng yuán yuán nián dōng, dà hàn.
興元元年冬,大旱。
zhēn yuán yuán nián chūn, hàn, wú mài miáo, zhì yú bā yuè, hàn shén, bà chǎn jiāng jié, jǐng jiē wú shuǐ. liù nián chūn, guān fǔ dà hàn, wú mài miáo xià, huái nán zhè xī fú jiàn děng dào dà hàn, jǐng quán jié, rén hé qiě yì, sǐ zhě shén zhòng. qī nián, yáng chǔ chú shòu lǐ děng zhōu hàn. shí sì nián chūn, hàn, wú mài. shí wǔ nián xià, hàn. shí bā nián xià, shēn guāng cài zhōu hàn. shí jiǔ nián zhēng yuè, bù yǔ, zhì qī yuè jiǎ xū nǎi yǔ.
貞元元年春,旱,無麥苗,至於八月,旱甚,灞滻將竭,井皆無水。六年春, 關輔大旱,無麥苗;夏,淮南、浙西、福建等道大旱,井泉竭,人曷且疫,死者 甚眾。七年,揚、楚、滁、壽、澧等州旱。十四年春,旱,無麥。十五年夏,旱。 十八年夏,申、光、蔡州旱。十九年正月,不雨,至七月甲戌乃雨。
yǒng zhēn yuán nián qiū, jiāng zhè huái nán jīng nán hú nán è yuè chén xǔ děng zhōu èr shí liù, hàn.
永貞元年秋,江浙、淮南、荊南、湖南、鄂岳陳許等州二十六,旱。
yuán hé sān nián, huái nán jiāng nán jiāng xī hú nán guǎng nán shān nán dōng xī jiē hàn. sì nián chūn xià, dà hàn qiū, huái nán zhè xī jiāng xī jiāng dōng hàn. qī nián xià, yáng rùn děng zhōu hàn. bā nián xià, tóng huá èr zhōu hàn. shí wǔ nián xià, hàn.
元和三年,淮南、江南、江西、湖南、廣南、山南東西皆旱。四年春、夏,大 旱;秋,淮南、浙西、江西、江東旱。七年夏,揚、潤等州旱。八年夏,同、華二 州旱。十五年夏,旱。
bǎo lì yuán nián qiū, jīng nán huái nán zhè xī jiāng xī hú nán jí xuān xiāng è děng zhōu hàn.
寶曆元年秋,荊南、淮南、浙西、江西、湖南及宣、襄、鄂等州旱。
tài hé yuán nián xià, jīng jī hé zhōng tóng zhōu hàn. liù nián, hé dōng hé nán guān fǔ hàn. qī nián qiū, dà hàn. bā nián xià, jiāng huái jí shǎn huá děng zhōu hàn. jiǔ nián qiū, jīng zhào hé nán hé zhōng shǎn huá tóng děng zhōu hàn.
太和元年夏,京畿、河中、同州旱。六年,河東、河南、關輔旱。七年秋,大 旱。八年夏,江淮及陝、華等州旱。九年秋,京兆、河南、河中、陝華同等州旱。
kāi chéng èr nián chūn xià, hàn. sì nián xià, hàn, zhè dōng yóu shén.
開成二年春、夏,旱。四年夏,旱,浙東尤甚。
huì chāng wǔ nián chūn, hàn. liù nián chūn, bù yǔ dōng, yòu bù yǔ, zhì míng nián èr yuè.
會昌五年春,旱。六年春,不雨;冬,又不雨,至明年二月。
dà zhōng sì nián, dà hàn.
大中四年,大旱。
xián tōng èr nián qiū, huái nán hé nán bù yǔ, zhì yú míng nián liù yuè. jiǔ nián, jiāng huái hàn. shí nián xià, hàn. shí yī nián xià, hàn.
咸通二年秋,淮南、河南不雨,至於明年六月。九年,江淮旱。十年夏,旱。 十一年夏,旱。
guǎng míng yuán nián chūn xià, dà hàn.
廣明元年春、夏,大旱。
zhōng hé sì nián, jiāng nán dà hàn, jī, rén xiāng shí.
中和四年,江南大旱,飢,人相食。
jǐng fú èr nián qiū, dà hàn.
景福二年秋,大旱。
guāng huà sān nián dōng, jīng shī hàn, zhì yú sì nián chūn.
光化三年冬,京師旱,至於四年春。
shī yāo
○詩妖
dòu jiàn dé wèi bài shí, yǒu yáo yuē: dòu rù niú kǒu, shì bù dé jiǔ.
竇建德未敗時,有謠曰:「豆入牛口,勢不得久。」
zhēn guān shí sì nián, jiāo hé dào héng jūn dà zǒng guǎn hóu jūn jí fá gāo chāng. xiān shì qí guó zhōng yǒu tóng yáo yuē gāo chāng bīng mǎ rú shuāng xuě, hàn jiā bīng mǎ rú rì yuè, rì yuè zhào shuāng xuě, huí shǒu zì xiāo miè.
貞觀十四年,交河道行軍大總管侯君集伐高昌。先是其國中有童謠曰;「高昌 兵馬如霜雪,漢家兵馬如日月,日月照霜雪,回首自消滅。」
yǒng huī hòu, mín gē wǔ mèi niáng qū.
永徽後,民歌《武媚娘曲》。
diào lù chū, jīng chéng mín yáo yǒu cè táng táng, ráo táng táng zhī yán. tài cháng chéng lǐ sì zhēn yuē: cè zhě, bù zhèng ráo zhě, bù ān. zì suí yǐ lái, lè fǔ yǒu táng táng qū, zài yán táng zhě, táng zài shòu mìng zhī xiàng.
調露初,京城民謠有「側堂堂,橈堂堂」之言。太常丞李嗣真曰:「側者,不 正;橈者,不安。自隋以來,樂府有《堂堂曲》,再言堂者,唐再受命之象。」
yǒng chún yuán nián qī yuè, dōng dōu dà yǔ, rén duō piǎo fǒu. xiān shì tóng yáo yuē: xīn hé bù rù xiāng, xīn mài bù rù chǎng, dài jí bā jiǔ yuè, gǒu fèi kōng yuán qiáng.
永淳元年七月,東都大雨,人多殍殕。先是童謠曰:「新禾不入箱,新麥不入 場,迨及八九月,狗吠空垣牆。」
gāo zōng zì diào lù zhōng yù fēng sōng shān, shǔ tū jué pàn ér zhǐ hòu yòu yù fēng, yǐ tǔ bō rù kòu suì tíng. shí tóng yáo yuē: sōng shān fán jǐ céng, bù wèi dēng bù dé, dàn kǒng bù dé dēng, sān dù zhēng bīng mǎ, bàng dào dǎ téng téng.
高宗自調露中欲封嵩山,屬突厥叛而止;後又欲封,以吐蕃入寇遂停。時童謠 曰:「嵩山凡幾層,不畏登不得,但恐不得登,三度徵兵馬,傍道打騰騰。」
yǒng huī mò, lǐ gē yǒu sāng tiáo wéi yě nǚ shí wéi yě lè.
永徽末,里歌有《桑條韋也》、《女時韋也》樂。
lóng shuò zhōng, shí rén yǐn jiǔ lìng yuē zǐ mǔ xiāng qù lí, lián tái ǎo dào. sú wèi bēi pán wèi zǐ mǔ, yòu míng pán wèi tái. yòu lǐ gē yǒu tū jué yán.
龍朔中,時人飲酒令曰;「子母相去離,連台拗倒。」俗謂杯盤為子母,又名 盤為台。又里歌有《突厥鹽》。
yǒng chún hòu, mín gē yuē: yáng liǔ yáng liǔ màn tóu tuó.
永淳後,民歌曰:「楊柳楊柳漫頭駝。」
chuí gǒng hòu, dōng dōu yǒu qì bì ér gē, jiē yín yàn zhī cí. qì bì, zhāng yì zhī xiǎo zì yě.
垂拱後,東都有《契苾兒歌》,皆淫艷之詞。契苾,張易之小字也。
rú yì chū, lǐ gē yuē: huáng zhāng huáng zhāng cǎo lǐ cáng, wān gōng shè ěr shāng. qí hòu, wáng xiào jié bài yú huáng zhāng gǔ.
如意初,里歌曰:「黃麞黃麞草里藏,彎弓射爾傷。」其後,王孝傑敗於黃麞 谷。
shén lóng yǐ hòu, mín yáo yuē: shān nán wū què kē, shān běi jīn luò tuó, lián kē bù záo kǒng, fǔ zi bù shī kē. shān nán, táng yě, wū què kē zhě, rén jū guǎ yě shān běi, hú yě, jīn luò tuó zhě, lǔ huò ér zhòng zài yě. ān lè gōng zhǔ yú míng zhōu zào ān lè sì, tóng yáo yuē: kě lián ān lè sì, liǎo liǎo shù tóu xuán.
神龍以後,民謠曰:「山南烏鵲窠,山北金駱駝,鐮柯不鑿孔,斧子不施柯。」 山南,唐也,烏鵲窠者,人居寡也;山北,胡也,金駱駝者,虜獲而重載也。安樂 公主於洺州造安樂寺,童謠曰:「可憐安樂寺,了了樹頭懸。」
jǐng lóng zhōng, mín yáo yuē: huáng zì dú zi wǎn zhèn duàn, liǎng zú tà dì xī duàn, chéng nán huáng zì dú zi wéi. yòu yǒu ā wěi niáng gē. shí yòu yáo yuē: kě lián shèng shàn sì, shēn zhuó lǜ máo yī, qiān lái hé lǐ yǐn, tà shā lǐ yú ér.
景龍中,民謠曰:「黃牸犢子挽紖斷,兩足踏地奚斷,城南黃牸犢子韋。」 又有《阿緯娘歌》。時又謠曰:「可憐聖善寺,身著綠毛衣,牽來河裡飲,踏殺鯉 魚兒。」
xuán zōng zài lù zhōu, yǒu tóng yáo yuē yáng tóu shān běi zuò cháo táng.
玄宗在潞州,有童謠曰;「羊頭山北作朝堂。」
tiān bǎo zhōng, yǒu shù shì lǐ xiá zhōu yú xuán dōu guān yuàn wǔ jiān wèi shī yuē: yàn shì rén jiē qù, hán guān mǎ bù guī, rén féng shān xià guǐ, huán shàng xì luó yī. ér rén jiē bù wù, jìn shī yāo yě. yòu lù shān wèi fǎn shí, tóng yáo yuē yàn yàn fēi shàng tiān, tiān shàng nǚ ér pù bái zhān, zhān shàng yǒu qiān qián. shí yōu zhōu yòu yǒu yáo yuē: jiù lái kuā dài gān, jīn rì bù kān kàn, dàn kàn wǔ yuè lǐ, qīng shuǐ hé biān jiàn qì dān.
天寶中,有術士李遐周於玄都觀院廡間為詩曰:「燕市人皆去,函關馬不歸, 人逢山下鬼,環上系羅衣。」而人皆不悟,近詩妖也。又祿山未反時,童謠曰; 「燕燕飛上天,天上女兒鋪白氈,氈上有千錢。」時幽州又有謠曰:「舊來夸戴竿, 今日不堪看,但看五月里,清水河邊見契丹。」
dé zōng shí, huò wèi shī yuē cǐ shuǐ lián jīng shuǐ, shuāng móu xuè mǎn chuān, qīng niú zhú zhū hǔ, fāng hào tài píng nián. jìn shī yāo yě. zhū cǐ wèi bài qián liǎng yuè, yǒu tóng yáo yuē: yī zhī zhù, liǎng tóu zhū, wǔ liù yuè, huà wèi qiě.
德宗時,或為詩曰;「此水連涇水,雙眸血滿川,青牛逐硃虎,方號太平年。」 近詩妖也。硃泚未敗前兩月,有童謠曰:「一隻箸,兩頭硃,五六月,化為且。」
yuán hé chū, tóng yáo yuē dǎ mài dǎ mài sān sān sān. nǎi zhuǎn shēn yuē: wǔ le yě.
元和初,童謠曰;「打麥打麥三三三。」乃轉身曰:「舞了也。」
dà zhōng mò, jīng shī xiǎo ér dié bù zì shuǐ niǔ zhī xiàng rì, wèi zhī yuē bá yūn.
大中末,京師小兒疊布漬水紐之向日,謂之曰「拔暈」。
xián tōng qī nián, tóng yáo yuē: cǎo qīng qīng, bèi yán shuāng, què shǐ hòu, kàn diān kuáng. shí sì nián, xián dōu tóng yáo yuē xián tōng guǐ sì, chū wú suǒ zhī, shé qù mǎ lái, dào lù shāo kāi, tóu wú piàn wǎ, dì yǒu cán huī. shì suì, suì yīn zài sì, míng nián zài wǔ. sì, shé yě wǔ, mǎ yě.
咸通七年,童謠曰:「草青青,被嚴霜,鵲始後,看顛狂。」十四年,咸都童 謠曰;「咸通癸巳,出無所之,蛇去馬來,道路稍開,頭無片瓦,地有殘灰。」是 歲,歲陰在巳,明年在午。巳,蛇也;午,馬也。
xī zōng shí, tóng yáo yuē: jīn sè xiā má zhēng nǔ yǎn, fān què cáo zhōu tiān xià fǎn.
僖宗時,童謠曰:「金色蝦蟆爭努眼,翻卻曹州天下反。」
gān fú liù nián, tóng yáo yuē bā yuè wú shuāng hán cǎo qīng, jiāng jūn qí mǎ chū kōng chéng, hàn jiā tiān zǐ xī xún shòu, yóu xiàng jiāng dōng gèng suǒ bīng.
乾符六年,童謠曰;「八月無霜寒草青,將軍騎馬出空城,漢家天子西巡狩, 猶向江東更索兵。」
zhōng hé chū, tóng yáo yuē: huáng cháo zǒu, tài shān dōng, sǐ zài wēng jiā wēng.
中和初,童謠曰:「黃巢走,泰山東,死在翁家翁。」
é yán
○訛言
zhēn guān shí qī nián qī yuè, mín é yán guān qiǎn chéng chéng shā rén, yǐ jì tiān gǒu, yún: qí lái yě, shēn yī gǒu pí, tiě zhǎo, měi yú àn zhōng qǔ rén xīn gān ér qù. yú shì gèng xiāng zhèn bù, měi yè jīng rǎo, jiē yǐn gōng liǎn zì fáng, wú bīng qì zhě shàn zhú wèi zhī, jiāo wài bù gǎn dú xíng. tài zōng è zhī, lìng tōng yè kāi zhū fāng mén, xuān zhǐ wèi yù, yuè yú nǎi zhǐ.
貞觀十七年七月,民訛言官遣棖棖殺人,以祭天狗,云:其來也,身衣狗皮, 鐵爪,每於暗中取人心肝而去。於是更相震怖,每夜驚擾,皆引弓斂自防,無兵器 者剡竹為之,郊外不敢獨行。太宗惡之,令通夜開諸坊門,宣旨慰諭,月余乃止。
wǔ hòu shí, mín yǐn jiǔ ōu gē, qū zhōng ér bù jǐn zhě, wèi zhī zú yán.
武后時,民飲酒謳歌,曲終而不盡者,謂之「族鹽」。
kāi yuán èr shí qī nián shí yuè, gǎi zuò dōng dōu míng táng, é yán guān qǔ xiǎo ér mái míng táng xià, yǐ wèi yàn shèng. cūn yě ér tóng cáng yú shān gǔ, dū chéng sāo rán, huò yán bīng zhì. xuán zōng è zhī, qiǎn shǐ wèi yù, jiǔ zhī nǎi zhǐ.
開元二十七年十月,改作東都明堂,訛言官取小兒埋明堂下,以為厭勝。村野 兒童藏於山谷,都城騷然,或言兵至。玄宗惡之,遣使尉諭,久之乃止。
tiān bǎo sān zài èr yuè xīn hài, yǒu xīng rú yuè, zhuì yú dōng nán, zhuì hòu yǒu shēng, jīng shī é yán guān qiǎn chéng chéng bǔ rén, qǔ gān yǐ jì tiān gǒu, rén pō kǒng jù, jī nèi yóu shén, qiǎn shǐ ān yù zhī, yǔ zhēn guān shí qī nián zhàn tóng.
天寶三載二月辛亥,有星如月,墜於東南,墜後有聲,京師訛言官遣棖棖捕人, 取肝以祭天狗,人頗恐懼,畿內尤甚,遣使安諭之,與貞觀十七年占同。
tiān bǎo hòu, shī rén duō wèi yōu kǔ liú yù zhī sī, jí jì xìng yú jiāng hú sēng sì, ér lè qū yì duō yǐ biān dì wèi míng, yǒu yī zhōu gān zhōu liáng zhōu děng, zhì qí qū biàn fán shēng, jiē wèi zhī rù pò. yòu yǒu hú xuán wǔ, běn chū kāng jū, yǐ xuán zhuǎn biàn jié wèi qiǎo, shí yòu shàng zhī. pò zhě, gài pò suì yún.
天寶後,詩人多為憂苦流寓之思,及寄興於江湖僧寺,而樂曲亦多以邊地為名, 有《伊州》、《甘州》、《涼州》等,至其曲遍繁聲,皆謂之「入破」。又有《胡 旋舞》,本出康居,以旋轉便捷為巧,時又尚之。破者,蓋破碎雲。
jiàn zhōng sān nián qiū, jiāng huái é yán yǒu máo rén shí qí xīn, rén qíng dà kǒng. zhū cǐ jì jiàn hào, míng qí jiù dì yuē qián lóng gōng, yí nèi fǔ zhēn huò yǐ shí zhī. zhàn zhě yǐ wèi, yì chēng qián lóng wù yòng, cǐ bài xiáng yě.
建中三年秋,江淮訛言有毛人食其心,人情大恐。硃泚既僭號,名其舊第曰潛 龍宮,移內府珍貨以實之。占者以為,《易》稱「潛龍勿用」,此敗祥也。
dà hé jiǔ nián, jīng shī é yán zhèng zhù wèi shàng hé jīn dān, shēng qǔ xiǎo ér xīn gān, mì zhǐ bǔ xiǎo ér wú suàn. wǎng wǎng yīn xiāng gào yuē: mǒu chù shī jǐ ér yǐ. fāng shì yán jīn dān kě zhì shén xiān, gài dàn wàng bù jīng zhī yǔ, huò xìn ér fú zhī, zé fā rè duō sǐ, rú yǒu suǒ jiè yún. xiǎo ér, wú gū zhě, qǔ qí xīn gān, jiāng yǒu shā lù xiàng.
大和九年,京師訛言鄭注為上合金丹,生取小兒心肝,密旨捕小兒無算。往往 陰相告曰:「某處失幾兒矣。」方士言金丹可致神仙,蓋誕妄不經之語,或信而服 之,則發熱多死,如有所戒雲。小兒,無辜者,取其心肝,將有殺戮象。
liú cóng jiàn wèi sǐ shí, lù zhōu yǒu kuáng rén zhé yāo yú shì yuē shí xióng qī qiān rén zhì yǐ. cóng jiàn bǔ zhǎn zhī.
劉從諫未死時,潞州有狂人折腰於市曰;「石雄七千人至矣。」從諫捕斬之。
xián tōng shí sì nián qiū, chéng dū é yán yǒu quǎn yí mǔ guǐ yè rù rén jiā, mín jiē kǒng, yè zé jù zuò. huò yuē mǒu jiā jiàn guǐ, yǎn huǎng rán rú dēng yàn, mín yì jù.
咸通十四年秋,成都訛言有犭夷母鬼夜入人家,民皆恐,夜則聚坐。或曰某家 見鬼,眼晃然如燈焰,民益懼。
huáng cháo wèi rù jīng shī shí, dōu rén yǐ huáng mǐ jí hēi dòu xiè zhēng shí zhī, wèi zhī huáng zéi dǎ hēi zéi. xī zōng shí, lǐ xiàng dòu zhě jī nù, yán: rèn jiàn yòu xiāng tiān zǐ.
黃巢未入京師時,都人以黃米及黑豆屑蒸食之,為之「黃賊打黑賊」。僖宗時, 里巷斗者激怒,言:「任見右廂天子。」
máo chóng zhī niè.
毛蟲之孽。
yǒng huī zhōng, hé yuán jūn yǒu láng sān, zhòu rù jūn mén, shè zhī, bì.
永徽中,河源軍有狼三,晝入軍門,射之,斃。
yǒng chún zhōng, lán shèng zhōu tù hài jià, qiān wàn wèi qún, shí miáo jǐn, tù yì bù fù jiàn.
永淳中,嵐、勝州兔害稼,千萬為群,食苗盡,兔亦不復見。
kāi yuán sān nián, yǒu xióng zhòu rù yáng zhōu chéng.
開元三年,有熊晝入揚州城。
qián yuán èr nián shí yuè, zhào bǎi guān shàng qín zhèng lóu guān ān xī bīng fù shǎn zhōu, yǒu hú chū yú lóu shàng, huò zhī.
乾元二年十月,詔百官上勤政樓觀安西兵赴陝州,有狐出於樓上,獲之。
dà lì sì nián bā yuè jǐ mǎo, hǔ rù jīng shī zhǎng shòu fāng zǎi chén yuán zài jiā miào, shè shā zhī. hǔ, xī fāng zhī shǔ, wēi měng tūn shì, xíng lù zhī xiàng. liù nián bā yuè dīng chǒu, huò bái tù yú tài jí diàn zhī nèi láng. zhàn yuē guó yǒu yōu. bái, sàng xiáng yě.
大曆四年八月己卯,虎入京師長壽坊宰臣元載家廟,射殺之。虎,西方之屬, 威猛吞噬,刑戮之象。六年八月丁丑,獲白兔於太極殿之內廊。占曰;「國有憂。 白,喪祥也。」
jiàn zhōng sān nián jiǔ yuè jǐ hài yè, hǔ rù xuān yáng lǐ, shāng rén èr, jié cháo huò zhī.
建中三年九月己亥夜,虎入宣陽里,傷人二,詰朝獲之。
zhēn yuán èr nián èr yuè yǐ chǒu, yǒu yě lù zhì yú hán yuán diàn qián, huò zhī rén shēn, yòu yǒu lù zhì yú hán yuán diàn qián, huò zhī. zhàn yuē: yǒu dà sàng. sì nián sān yuè guǐ hài, yǒu lù zhì jīng shī xī shì mén, huò zhī.
貞元二年二月乙丑,有野鹿至於含元殿前,獲之;壬申,又有鹿至於含元殿前, 獲之。占曰:「有大喪。」四年三月癸亥,有鹿至京師西市門,獲之。
kāi chéng sì nián sì yuè, yǒu zhāng chū yú tài miào, huò zhī.
開成四年四月,有麞出於太廟,獲之。
quǎn huò
○犬禍
wǔ dé sān nián, tū jué chù luó kè hán jiāng rù guān, yè wén quǎn qún háo ér bù jiàn quǎn.
武德三年,突厥處羅可汗將入冠,夜聞犬群嗥而不見犬。
wǔ hòu chū, kù lì qiū shén jī jiā gǒu shēng zǐ jiē wú shǒu, dāng xiàng yǒu kǒng rú kǒu, zhòu yè míng fèi, é shī suǒ zài.
武后初,酷吏丘神勣家狗生子皆無首,當項有孔如口,晝夜鳴吠,俄失所在。
shén gōng yuán nián, ān guó xiàn liǎng shǒu quǎn. shǒu duō zhě, shàng bù yī yě.
神功元年,安國獻兩首犬。首多者,上不一也。
tiān bǎo shí yī zài, lǐ lín fǔ chén qǐ guàn shì jiāng cháo, qǔ shū náng shì zhī, zhōng yǒu wù rú shǔ, yuè yú dì jí biàn wèi gǒu, zhuàng dà xióng mù, zhāng yá shì lín fǔ, lín fǔ shè zhī, zhōng, shā rán yǒu shēng, suí jiàn méi.
天寶十一載,李林甫晨起盥飾將朝,取書囊視之,中有物如鼠,躍於地即變為 狗,壯大雄目,張牙視林甫,林甫射之,中,殺然有聲,隨箭沒。
zhēn yuán qī nián, zhào zhōu bǎi xiāng mín lǐ chóng zhēn jiā huáng quǎn rǔ dú.
貞元七年,趙州柏鄉民李崇貞家黃犬乳犢。
huì chāng sān nián, dìng zhōu shēn zé lìng jiā gǒu shēng jué.
會昌三年,定州深澤令家狗生角。
dà zhōng chū, gǒu shēng jué. jīng fáng yuē: zhí zhèng shī jiāng hài zhī yīng. yòu yuē: jūn zǐ wēi xiàn, zé gǒu shēng jiǎo.
大中初,狗生角。京房曰:「執正失將害之應。」又曰:「君子危陷,則狗生 角。」
xián tōng zhōng, huì jī yǒu gǒu shēng ér bù néng fèi, jī zhī wú shēng. gǒu zhí fèi yǐ shǒu yù, qí bù néng zhě, xiàng zhèn shǒu zhě bù néng yù kòu zhī zhào.
咸通中,會稽有狗生而不能吠,擊之無聲。狗職吠以守御,其不能者,象鎮守 者不能禦寇之兆。
chéng ruì wèi jīng nán jié dù shǐ, chéng zhōng quǎn jiē yè fèi, rì zhě xiàng yǐn yǐ wèi chéng guō jiāng qiū xū.
成汭為荊南節度使,城中犬皆夜吠,日者向隱以為城郭將丘墟。
zhōng hé èr nián qiū, dān tú gǒu yǔ zhì jiāo. zhàn yuē zhū hóu yǒu móu hài guó zhě.
中和二年秋,丹徒狗與彘交。占曰;「諸侯有謀害國者。」
bái shěng bái xiáng
○白眚白祥
diào lù yuán nián shí yī yuè rén wǔ, qín zhōu shén tíng zhì běi wù kāi rú rì chū yào, yǒu bái lù bái láng jiàn. jìn bái xiáng yě.
調露元年十一月壬午,秦州神亭治北霧開如日初耀,有白鹿、白狼見。近白祥 也。
shén lóng èr nián sì yuè jǐ hài, yǔ máo yú yuè zhōu zhī mào xiàn. zhàn yuē: xié rén jìn, xián rén dùn.
神龍二年四月己亥,雨毛于越州之鄮縣。占曰:「邪人進,賢人遁。」
dà lì èr nián qī yuè jiǎ xū rì rù shí, yǒu bái qì gèn tiān. jiǔ yuè wù wǔ yè, bái wù qǐ xī běi, gèn tiān. wǔ nián wǔ yuè jiǎ shēn, xī běi yǒu bái qì gèn tiān.
大曆二年七月甲戌日入時,有白氣亘天。九月戊午夜,白霧起西北,亘天。五 年五月甲申,西北有白氣亘天。
zhēn yuán èr shí nián jiǔ yuè gēng chén jiǎ yè, yǒu bái qì bā, dōng xī jì tiān.
貞元二十年九月庚辰甲夜,有白氣八,東西際天。
dà hé sān nián bā yuè, xī fāng yǒu bái qì rú zhù. qī nián shí yuè jǐ yǒu, xī fāng yòu yǒu bái qì rú zhù zhě sān.
大和三年八月,西方有白氣如柱。七年十月己酉,西方又有白氣如柱者三。
guāng qǐ èr nián sì yuè, yǒu bái qì tóu hēi rú fā, zì dōng nán rù yú yáng zhōu miè.
光啟二年四月,有白氣頭黑如發,自東南入於揚州滅。
guāng huà èr nián sān yuè yǐ sì, rì zhōng yǒu bái qì gèn tiān, zì xī nán guàn yú dōng běi.
光化二年三月乙巳,日中有白氣亘天,自西南貫於東北。
tiān fù yuán nián bā yuè jǐ hài, xī fāng yǒu bái yún rú lǚ dǐ, zhōng chū bái qì rú pǐ liàn, zhǎng wǔ zhàng, shàng chōng tiān, fēn wèi sān huì, tóu xià chuí. zhàn yuē: tiān xià yǒu bīng. bái zhě, zhàn xiáng yě.
天復元年八月己亥,西方有白雲如履底,中出白氣如匹練,長五丈,上沖天, 分為三彗,頭下垂。占曰:「天下有兵。白者,戰祥也。」
mù lì jīn
○木沴金
shén lóng zhōng, dōng dōu bái mǎ sì tiě xiàng tóu wú gù zì luò yú diàn mén wài.
神龍中,東都白馬寺鐵像頭無故自落於殿門外。
tiān bǎo wǔ zài sì yuè, zǎi chén lǐ kuò zhī cháng liè dǐng jù shàn xiū, zhōng yè, dǐng yuè chū xiāng dòu bù jiě, dǐng ěr jí zú jiē zhé.
天寶五載四月,宰臣李适之常列鼎具膳羞,中夜,鼎躍出相鬥不解,鼎耳及足 皆折。