běi dí
北狄
qì dān, běn dōng hú zhǒng, qí xiān wèi xiōng nú suǒ pò, bǎo xiān bēi shān. wèi qīng lóng zhōng, bù qiú bǐ néng shāo jié ào, wèi yōu zhōu cì shǐ wáng xióng suǒ shā, zhòng suì wēi, táo huáng shuǐ zhī nán, huáng lóng zhī běi. zhì yuán wèi, zì hào yuē qì dān. dì zhí jīng shī dōng běi wǔ qiān lǐ ér yíng, dōng jù gāo lí, xī xī, nán yíng zhōu, běi mò hé shì wéi, zǔ lěng xíng shān yǐ zì gù. shè liè jū chǔ wú cháng. qí jūn dà hè shì, yǒu shèng bīng sì wàn, xī bā bù, chén yú tū jué, yǐ wéi qí jīn. fán diào fā gōng zhàn, zé zhū bù bì huì liè zé bù dé zì xíng. yǔ xī bù píng, měi dòu bù lì, zhé dùn bǎo xiān bēi shān. fēng sú yǔ tū jué dà dǐ lüè móu. sǐ bù mù, yǐ mǎ chē zài shī rù shān, zhì yú shù diān. zǐ sūn sǐ, fù mǔ dàn xī kū fù mǔ sǐ zé fǒu, yì wú sàng qī.
契丹,本东胡种,其先为匈奴所破,保鲜卑山。魏青龙中,部酋比能稍桀骜, 为幽州刺史王雄所杀,众遂微,逃潢水之南,黄龙之北。至元魏,自号曰契丹。地 直京师东北五千里而赢,东距高丽,西奚,南营州,北靺鞨、室韦,阻冷陉山以自 固。射猎居处无常。其君大贺氏,有胜兵四万,析八部,臣于突厥,以为俟斤。凡 调发攻战,则诸部毕会;猎则部得自行。与奚不平,每斗不利,辄遁保鲜卑山。风 俗与突厥大抵略侔。死不墓,以马车载尸入山,置于树颠。子孙死,父母旦夕哭; 父母死则否,亦无丧期。
wǔ dé zhōng, qí dà qiú sūn áo cáo yǔ mò hé zhǎng tū dì jī jù qiǎn rén lái zhāo, ér jūn zhǎng huò xiǎo rù kòu biān. hòu èr nián, jūn zhǎng nǎi qiǎn shǐ zhě shàng míng mǎ fēng diāo. zhēn guān èr nián, mó huì lái jiàng. tū jué xié lì kè hán bù yù wài yí yǔ táng hé, nǎi qǐng yǐ liáng shī dōu yì qì dān. tài zōng yuē:" qì dān tū jué bù tóng lèi, jīn yǐ jiàng wǒ, shàng kě suǒ xié? shī dōu, táng biān hù, dào wǒ zhōu bù, tū jué zhé wèi zhù, wǒ jiāng qín zhī, yì bù kě yì jiàng zhě." míng nián, mó huì fù rù cháo, cì gǔ dào, yóu shì yǒu cháng gòng. dì fá gāo lí, xī fā qiú zhǎng yǔ xī shǒu lǐng cóng jūn. dì hái, guò yíng zhōu, jǐn zhào qí zhǎng kū gē jí lǎo rén, chà cì zēng cǎi, yǐ kū gē wèi zuǒ wǔ wèi jiāng jūn.
武德中,其大酋孙敖曹与靺鞨长突地稽俱遣人来朝,而君长或小入寇边。后二 年,君长乃遣使者上名马、丰貂。贞观二年,摩会来降。突厥颉利可汗不欲外夷与 唐合,乃请以梁师都易契丹。太宗曰:“契丹、突厥不同类,今已降我,尚可索邪? 师都,唐编户,盗我州部,突厥辄为助,我将禽之,谊不可易降者。”明年,摩会 复入朝,赐鼓纛,由是有常贡。帝伐高丽,悉发酋长与奚首领从军。帝还,过营州, 尽召其长窟哥及老人,差赐缯采,以窟哥为左武卫将军。
dà qiú rǔ gē zhǔ qū jù yòu lǜ zhòng guī, jí qí bù wèi xuán zhōu, bài qū jù cì shǐ, lì yíng zhōu dū du fǔ. wèi jǐ, kū gē jǔ bù nèi shǔ, nǎi zhì sōng mò dū du fǔ, yǐ kū gē wèi shǐ chí jié shí zhōu zhū jūn shì sōng mò dū du, fēng wú jí nán, cì shì lǐ. yǐ dá jī bù wèi qiào luò zhōu, gē biàn bù wèi dàn hàn zhōu, dú huó bù wèi wú féng zhōu, fēn wèn bù wèi yǔ líng zhōu, tū biàn bù wèi rì lián zhōu, ruì xī bù wèi tú hé zhōu, zhuì jīn bù wèi wàn dān zhōu, fú bù wèi pǐ lí chì shān èr zhōu, jù lì sōng mò fǔ, jí yǐ rǔ gē zhǔ wèi zhī cì shǐ.
大酋辱纥主曲据又率众归,即其部为玄州,拜曲据刺史,隶营州都督府。未几, 窟哥举部内属,乃置松漠都督府,以窟哥为使持节十州诸军事、松漠都督,封无极 男,赐氏李。以达稽部为峭落州,纥便部为弹汗州,独活部为无逢州,芬问部为羽 陵州,突便部为日连州,芮奚部为徒河州,坠斤部为万丹州,伏部为匹黎、赤山二 州,俱隶松漠府,即以辱纥主为之刺史。
kū gē sǐ, yǔ xī lián pàn, xíng jūn zǒng guǎn ā shǐ dé shū bīn děng zhí sōng mò dū du ā bo gù xiàn dōng dōu. kū gē yǒu èr sūn: yuē kū mò lí, wèi zuǒ wèi jiāng jūn dàn hàn zhōu cì shǐ, fēng guī shùn jùn wáng yuē jìn zhōng, wèi wǔ wèi dà jiàng jūn sōng mò dū du. ér áo cáo yǒu sūn yuē wàn róng, wèi guī chéng zhōu cì shǐ. yú shì yíng zhōu dū du zhào wén huì jiāo dá, shù qīn wǔ qí xià, jìn zhōng děng jiē yuàn wàng. wàn róng běn yǐ shì zi rù cháo, zhī zhōng guó xiǎn yì, xié luàn bù yí, jí gòng jǔ bīng, shā wén huì, dào yíng zhōu fǎn. jìn zhōng zì hào wú shàng kè hán, yǐ wàn róng wèi jiāng, zòng bīng sì lüè, suǒ xiàng zhé xià, bù zhòng jiā, zhòng shù wàn, wàng yán shí wàn, gōng chóng zhōu, zhí tǎo jī fù shǐ xǔ qīn jì. wǔ hòu nù, zhào yīng yáng jiāng jūn cáo rén shī jīn wú dà jiàng jūn zhāng xuán yù yòu wǔ wēi dà jiàng jūn lǐ duō zuò sī nóng shǎo qīng má rén jié děng èr shí bā jiāng jī zhī yǐ liáng wáng wǔ sān sī wèi yú guān dào ān fǔ dà shǐ, nà yán yáo wèi zhī fù. gèng hào wàn róng yuē wàn zhǎn, jìn zhōng yuē jǐn miè. zhū jiàng zhàn xī xiá shí huáng zhāng gǔ, wáng shī bài jī, xuán yù rén jié jiē wèi lǔ qín. jìn gōng píng zhōu, bù kè. bài shū wén, hòu nǎi yǐ yòu wǔ wèi dà jiàng jūn jiàn ān wáng wǔ yōu yí wèi qīng biān dào dà zǒng guǎn, jī qì dān mù tiān xià rén nú yǒu yǒng zhě, guān bì zhǔ zhí, xī fā yǐ jī lǔ. wàn róng xián méi yè xí tán zhōu, qīng biān dào fù zǒng guǎn zhāng jiǔ jié mù sǐ shì shù bǎi báo zhàn, wàn róng bài ér zǒu shān. é ér jìn zhōng sǐ, tū jué mò chuài xí pò qí bù. wàn róng shōu sǎn bīng fù zhèn, shǐ bié jiāng luò wù zhěng hé ā xiǎo rù jì zhōu, shā cì shǐ lù bǎo jī, lüè shù qiān rén.
窟哥死,与奚连叛,行军总管阿史德枢宾等执松漠都督阿卜固献东都。窟哥有 二孙:曰枯莫离,为左卫将军、弹汗州刺史,封归顺郡王;曰尽忠,为武卫大将军、 松漠都督。而敖曹有孙曰万荣,为归诚州刺史。于是营州都督赵文翙骄沓,数侵侮 其下,尽忠等皆怨望。万荣本以侍子入朝,知中国险易,挟乱不疑,即共举兵,杀 文翙,盗营州反。尽忠自号无上可汗,以万荣为将,纵兵四略,所向辄下,不重浃, 众数万,妄言十万,攻崇州,执讨击副使许钦寂。武后怒,诏鹰扬将军曹仁师、金 吾大将军张玄遇、右武威大将军李多祚、司农少卿麻仁节等二十八将击之;以梁王 武三思为榆关道安抚大使,纳言姚为之副。更号万荣曰万斩,尽忠曰尽灭。诸将 战西硖石黄麞谷,王师败绩,玄遇、仁节皆为虏禽。进攻平州,不克。败书闻,后 乃以右武卫大将军建安王武攸宜为清边道大总管,击契丹;募天下人奴有勇者,官 畀主直,悉发以击虏。万荣衔枚夜袭檀州,清边道副总管张九节募死士数百薄战, 万荣败而走山。俄而尽忠死,突厥默啜袭破其部。万荣收散兵复振,使别将骆务整、 何阿小入冀州,杀刺史陆宝积,掠数千人。
wǔ hòu wén jìn zhōng sǐ, gèng zhào xià guān shàng shū wáng xiào jié yǔ lín wèi jiāng jūn sū hóng huī lǜ bīng shí qī wàn tǎo qì dān, zhàn dōng xiá shí, shī bài, xiào jié sǐ zhī. wàn róng xí yǐ shèng, suì tú yōu zhōu. yōu yí qiǎn jiàng tǎo bǔ, bù néng kè. nǎi mìng yòu jīn wú wèi dà jiàng jūn hé nèi jùn wáng wǔ yì zōng wèi shén bīng dào dà zǒng guǎn, yòu sù zhèng tái yù shǐ dài fū lóu shī dé wèi qīng biān dào dà zǒng guǎn, yòu wǔ wēi wèi dà jiàng jūn shā zhā zhōng yì wèi qīng biān zhōng dào qián jūn zǒng guǎn, bīng fán èr shí wàn jī zéi. wàn róng ruì shén, gǔ ér nán, cán yíng zhōu shǔ xiàn, zì sì wú suǒ dàn. yú shì shén bīng dào zǒng guǎn yáng xuán jī lǜ xī jūn yǎn qí wěi, qì dān dà bài, huò hé ā xiǎo, jiàng bié jiāng lǐ kǎi gù luò wù zhěng, shōu zhàng xiè rú jī. wàn róng wěi jūn zǒu, cán duì fù hé, yǔ xī bó. xī sì miàn gōng, nǎi dà kuì, wàn róng zuǒ chí. zhāng jiǔ jié wèi sān fú cì zhī, wàn róng qióng, yǔ jiā nú qīng qí zǒu lù hé dōng, bèi shén, wò lín xià, nú zhǎn qí shǒu, jiǔ jié chuán zhī dōng dōu, yú zhòng kuì. yōu yí kǎi ér hái, hòu xǐ, wèi shè tiān xià, gǎi yuán wèi shén gōng.
武后闻尽忠死,更诏夏官尚书王孝杰、羽林卫将军苏宏晖率兵十七万讨契丹, 战东硖石,师败,孝杰死之。万荣席已胜,遂屠幽州。攸宜遣将讨捕,不能克。乃 命右金吾卫大将军河内郡王武懿宗为神兵道大总管,右肃政台御史大夫娄师德为清 边道大总管,右武威卫大将军沙吒忠义为清边中道前军总管,兵凡二十万击贼。万 荣锐甚,鼓而南,残瀛州属县,恣肆无所惮。于是神兵道总管杨玄基率奚军掩其尾, 契丹大败,获何阿小,降别将李楷固、骆务整,收仗械如积。万荣委军走,残队复 合,与奚搏。奚四面攻,乃大溃,万荣左驰。张九节为三伏伺之,万荣穷,与家奴 轻骑走潞河东,惫甚,卧林下,奴斩其首,九节传之东都,馀众溃。攸宜凯而还, 后喜,为赦天下,改元为神功。
qì dān bù néng lì, suì fù tū jué. jiǔ shì yuán nián, zhào zuǒ yù qián wèi dà jiàng jūn lǐ kǎi gù yòu wǔ wēi wèi jiāng jūn luò wù zhěng tǎo qì dān, pò zhī. cǐ liǎng rén jiē lǔ shàn jiāng, cháng fàn biān, shù jiǒng guān jūn zhě yě, jí shì yǒu gōng.
契丹不能立,遂附突厥。久视元年,诏左玉钤卫大将军李楷固、右武威卫将军 骆务整讨契丹,破之。此两人皆虏善将,尝犯边,数窘官军者也,及是有功。
kāi yuán èr nián, jìn zhōng cóng fù dì dū du shī huó yǐ mò chuài zhèng shuāi, lǜ bù luò yǔ xié lì fā yī jiàn chuài lái guī, xuán zōng cì dān shū tiě quàn. hòu èr nián, yǔ xī zhǎng lǐ dà pú jiē lái, zhào fù zhì sōng mò fǔ, yǐ shī huó wèi dū du, fēng sōng mò jùn wáng, shòu zuǒ jīn wú wèi dà jiàng jūn. réng qí fǔ zhì jìng xī jūn, yǐ shī huó wèi jīng lüè dà shǐ, suǒ tǒng bā bù jiē zhuó qí qiú wèi cì shǐ. zhào jiāng jūn xuē tài wèi yā fān luò shǐ, dū jūn zhèn fǔ. dì yǐ dōng píng wáng wài sūn yáng yuán sì nǚ wèi yǒng lè gōng zhǔ, qī shī huó. míng nián, shī huó sǐ, zèng tè jìn, dì qiǎn shǐ diào cí, yǐ qí dì zhōng láng jiàng suō gù xí fēng jí suǒ lǐng. míng nián, suō gù yǔ gōng zhǔ lái zhāo, yàn jī yǒu jiā.
开元二年,尽忠从父弟都督失活以默啜政衰,率部落与颉利发伊健啜来归,玄 宗赐丹书铁券。后二年,与奚长李大酺皆来,诏复置松漠府,以失活为都督,封松 漠郡王,授左金吾卫大将军。仍其府置静析军,以失活为经略大使,所统八部皆擢 其酋为刺史。诏将军薛泰为押蕃落使,督军镇抚。帝以东平王外孙杨元嗣女为永乐 公主,妻失活。明年,失活死,赠特进,帝遣使吊祠,以其弟中郎将娑固袭封及所 领。明年,娑固与公主来朝,宴赍有加。
yǒu kě tū yú zhě, wèi jìng xī jūn fù shǐ, hàn yǒng dé zhòng, suō gù yù qù zhī, wèi jué. kě tū yú fǎn gōng suō gù, suō gù bēn yíng zhōu. dū du xǔ qīn dàn yǐ zhōu jiǎ wǔ bǎi, hé xī jūn zhǎng lǐ dà pú bīng gòng gōng kě tū yú. bù shèng, suō gù dà pú jiē sǐ. qīn dàn jù, xǐ jūn rù yú guān. kě tū yú fèng suō gù cóng fù dì yù yú wèi jūn, qiǎn shǐ zhě xiè zuì. yǒu zhào jí bài yù yú sōng mò jùn wáng, ér shè kě tū yú. yù yú lái zhāo, shòu lǜ gèng lìng, yǐ zōng shì suǒ chū nǚ mù róng wèi yàn jùn gōng zhǔ qī zhī. kě tū yú yì lái zhāo, zhuó zuǒ yǔ lín wèi jiāng jūn. yù yú sǐ, dì tǔ yú sì, yǔ kě tū yú yǒu xì, bù néng dìng qí xià, xié gōng zhǔ lái bēn, fēng liáo yáng jùn wáng, liú sù wèi. kě tū yú fèng jìn zhōng dì shào gù tǒng zhòng, zhào xǔ xí wáng. tiān zǐ fēng shàn, shào gù yǔ zhū fān zhǎng jiē cóng xíng zài. míng nián, bài zuǒ yǔ lín wèi dà jiàng jūn, xǐ wáng guǎng huà jùn, yǐ zōng shì chū nǚ chén wèi dōng huá gōng zhǔ, qī shào gù, zhào guān qí bù qiú zhǎng bǎi yú rén, shào gù yǐ zi rù shì.
有可突于者,为静析军副使,悍勇得众,娑固欲去之,未决。可突于反攻娑固, 娑固奔营州。都督许钦澹以州甲五百,合奚君长李大酺兵共攻可突于。不胜,娑固、 大酺皆死。钦澹惧,徙军入榆关。可突于奉娑固从父弟郁于为君,遣使者谢罪。有 诏即拜郁于松漠郡王,而赦可突于。郁于来朝,授率更令,以宗室所出女慕容为燕 郡公主妻之。可突于亦来朝,擢左羽林卫将军。郁于死,弟吐于嗣,与可突于有隙, 不能定其下,携公主来奔,封辽阳郡王,留宿卫。可突于奉尽忠弟邵固统众,诏许 袭王。天子封禅,邵固与诸蕃长皆从行在。明年,拜左羽林卫大将军,徙王广化郡, 以宗室出女陈为东华公主,妻邵固,诏官其部酋长百馀人,邵固以子入侍。
kě tū yú fù lái, bù wéi zǎi xiàng lǐ yuán hóng suǒ lǐ, yāng yāng qù. zhāng shuō yuē:" bǐ shòu xīn zhě, wéi lì shì xiàng. qiě fāng chí guó, xià suǒ fù yě, bù jiǎ yǐ lǐ, bù lái yǐ." hòu sān nián, kě tū yú shā shào gù, lì qū liè wèi wáng, xié xī zhòng gòng jiàng tū jué. gōng zhǔ zǒu píng lú jūn. zhào yōu zhōu zhǎng shǐ zhī fàn yáng jié dù shì zhào hán zhāng jī zhī. qiǎn zhōng shū shè rén péi kuān jǐ shì zhōng xuē kǎn dà mù zhuàng shì, bài zhōng wáng jùn hé běi dào héng jūn yuán shuài, yǐ yù shǐ dài fū lǐ cháo yǐn jīng zhào yǐn péi zhòu xiān fù zhī, shuài chéng bó xiàn zhāng wén yǎn sòng zhī tì lǐ dōng méng zhào wàn gōng guō yīng jié děng bā zǒng guǎn bīng jī qì dān. jì yòu yǐ zhōng wáng jiān hé dōng dào zhū jūn yuán shuài, wáng bù xíng. yǐ lǐ bù shàng shū xìn ān jùn wáng yī chí jié hé běi dào héng jūn fù yuán shuài, yǔ hán zhāng chū sài bǔ lǔ, dà pò zhī. kě tū yú zǒu, xī zhòng jiàng, wáng yǐ èr fān fú jí gào zhū miào.
可突于复来,不为宰相李元纮所礼,鞅鞅去。张说曰:“彼兽心者,唯利是向。 且方持国,下所附也,不假以礼,不来矣。”后三年,可突于杀邵固,立屈烈为王, 胁奚众共降突厥。公主走平庐军。诏幽州长史、知范阳节度事赵含章击之。遣中书 舍人裴宽、给事中薛偘大募壮士,拜忠王浚河北道行军元帅,以御史大夫李朝隐、 京兆尹裴伷先副之,帅程伯献、张文俨、宋之悌、李东蒙、赵万功、郭英杰等八总 管兵击契丹。既又以忠王兼河东道诸军元帅,王不行。以礼部尚书信安郡王祎持节 河北道行军副元帅,与含章出塞捕虏,大破之。可突于走,奚众降,王以二蕃俘级 告诸庙。
míng nián, kě tū yú dào biān, yōu zhōu zhǎng shǐ xuē chǔ yù fù zǒng guǎn guō yīng jié wú kè qín wū zhī yì luó shǒu zhōng lǜ wàn qí jí xī jī zhī, zhàn dōu shān xià. kě tū yú yǐ tū jué bīng lái, xī jù, chí liǎng duān, zhòng zǒu xiǎn zhī yì shǒu zhōng bài, yīng jié kè qín sǐ zhī, shā táng bīng wàn rén. dì zhuó zhāng shǒu guī wèi yōu zhōu zhǎng shǐ jīng lüè zhī. shǒu guī jì shàn jiāng, kě tū yú kǒng, yáng qǐng chén ér shāo qū xī běi yǐ tū jué. qí yá guān lǐ guò zhé yǔ kě tū yú nèi bù píng, shǒu guī shǐ kè wáng huǐ yīn yāo zhī, yǐ bīng wéi kě tū yú, guò zhé jí yè zhǎn kě tū yú qū liè jí zhī dǎng shù shí rén, zì guī. shǒu guī shǐ guò zhé tǒng qí bù, hán kě tū yú děng shǒu chuán dōng dōu. bài guò zhé běi píng jùn wáng, wèi sōng mò dū du. kě tū yú cán dǎng jī shā guò zhé, tú qí jiā. yī zi lá gān zǒu ān dōng, bài zuǒ xiāo wèi jiāng jūn. èr shí wǔ nián, shǒu guī tǎo qì dān, zài pò zhī, yǒu zhào zì jīn zhàn yǒu gōng bì gào miào.
明年,可突于盗边,幽州长史薛楚玉、副总管郭英杰、吴克勤、乌知义、罗守 忠率万骑及奚击之,战都山下。可突于以突厥兵来,奚惧,持两端,众走险;知义、 守忠败,英杰、克勤死之,杀唐兵万人。帝擢张守珪为幽州长史经略之。守珪既善 将,可突于恐,阳请臣而稍趋西北倚突厥。其衙官李过折与可突于内不平,守珪使 客王悔阴邀之,以兵围可突于,过折即夜斩可突于、屈烈及支党数十人,自归。守 珪使过折统其部,函可突于等首传东都。拜过折北平郡王,为松漠都督。可突于残 党击杀过折,屠其家。一子剌乾走安东,拜左骁卫将军。二十五年,守珪讨契丹, 再破之,有诏自今战有功必告庙。
tiān bǎo sì zài, qì dān dà qiú lǐ huái xiù jiàng, bài sōng mò dū du, fēng chóng shùn wáng, yǐ zōng shì chū nǚ dú gū wèi jìng lè gōng zhǔ qī zhī. shì suì, shā gōng zhǔ pàn qù, fàn yáng jié dù shǐ ān lù shān tǎo pò zhī. gèng fēng qí qiú kǎi luò wèi gōng rén wáng, dài sōng mò dū du. lù shān fāng xìng, biǎo tǎo qì dān yǐ xiàng dì yì. fā yōu zhōu yún zhōng píng lú hé dōng bīng shí yú wàn, yǐ xī wèi xiāng dǎo, dà zhàn huáng shuǐ nán. lù shān bài, sǐ zhě shù qiān. zì shì lù shān yǔ xiāng qīn lüè wèi cháng jiě, zhì qí fǎn nǎi yǐ.
天宝四载,契丹大酋李怀秀降,拜松漠都督,封崇顺王,以宗室出女独孤为静 乐公主妻之。是岁,杀公主叛去,范阳节度使安禄山讨破之。更封其酋楷落为恭仁 王,代松漠都督。禄山方幸,表讨契丹以向帝意。发幽州、云中、平庐、河东兵十 余万,以奚为乡导,大战潢水南。禄山败,死者数千。自是禄山与相侵掠未尝解, 至其反乃已。
qì dān zài kāi yuán tiān bǎo jiān, shǐ cháo xiàn zhě wú lǜ èr shí. gù shì, yǐ fàn yáng jié dù wèi yā xī qì dān shǐ, zì zhì dé hòu, fān zhèn shàn dì wù zì ān, zhāng shù chì hòu yì jǐn, bù shēng shì yú biān xī qì dān yì xiān rù kòu, suì xuǎn qiú háo shù shí rù cháng ān cháo huì, měi yǐn jiàn, cì yǔ yǒu zhì, qí xià lǜ shù bǎi jiē zhù guǎn yōu zhōu. zhì dé bǎo yìng shí zài cháo xiàn, dà lì zhōng shí sān, zhēn yuán jiān sān, yuán hé zhōng qī, dà hé kāi chéng jiān fán sì. rán tiān zǐ è qí wài fù huí hú, bù fù guān jué qú zhǎng. huì chāng èr nián, huí hú pò, qì dān qiú qū shù shǐ fù nèi fù, bài yún huī jiāng jūn shǒu yòu wǔ wèi jiāng jūn. yú shì yōu zhōu jié dù shǐ zhāng zhòng wǔ wèi yì huí hú suǒ yǔ jiù yìn, cì táng xīn yìn, yuē" fèng guó qì dān zhī yìn".
契丹在开元、天宝间,使朝献者无虑二十。故事,以范阳节度为押奚、契丹使, 自至德后,籓镇擅地务自安,鄣戍斥候益谨,不生事于边;奚、契丹亦鲜入寇,岁 选酋豪数十入长安朝会,每引见,赐与有秩,其下率数百皆驻馆幽州。至德、宝应 时再朝献,大历中十三,贞元间三,元和中七,大和、开成间凡四。然天子恶其外 附回鹘,不复官爵渠长。会昌二年,回鹘破,契丹酋屈戍始复内附,拜云麾将军、 守右武卫将军。于是幽州节度使张仲武为易回鹘所与旧印,赐唐新印,曰“奉国契 丹之印”。
xián tōng zhōng, qí wáng xí ěr zhī zài qiǎn shǐ zhě rù cháo, bù luò jìn qiáng. xí ěr zhī sǐ, zú rén qīn dé sì. guāng qǐ shí, fāng tiān xià dào xìng, běi jiāng duō gù, nǎi chāo xī shì wéi, xiǎo xiǎo bù zhǒng jiē yì fú zhī, yīn rù kòu yōu jì. liú rén gōng qióng shī yú zhāi xīng shān tǎo zhī, suì liáo sāi xià cǎo, shǐ bù dé liú mù, mǎ duō sǐ. qì dān nǎi qǐ méng, xiàn liáng mǎ qiú mù dì, rén gōng xǔ zhī. fù bài yuē rù kòu, liú shǒu guāng shù píng zhōu, qì dān yǐ wàn qí rù, shǒu guāng wěi yǔ hé, zhàng yǐn jù yú yě, fú fā, qín qí dà jiàng. qún hú tòng, yuàn nà mǎ wǔ qiān yǐ shú, bù xǔ. qīn dé shū zhòng lù qiú zhī, nǎi yǔ méng, shí nián bù gǎn jìn biān.
咸通中,其王习尔之再遣使者入朝,部落浸强。习尔之死,族人钦德嗣。光启 时,方天下盗兴,北疆多故,乃钞奚、室韦,小小部种皆役服之,因入寇幽、蓟。 刘仁恭穷师逾摘星山讨之,岁燎塞下草,使不得留牧,马多死。契丹乃乞盟,献良 马求牧地,仁恭许之。复败约入寇,刘守光戍平州,契丹以万骑入,守光伪与和, 帐饮具于野,伏发,禽其大将。群胡恸,愿纳马五千以赎,不许。钦德输重赂求之, 乃与盟,十年不敢近边。
qīn dé wǎn jié zhèng bù jìng, qí bā bù dà rén fǎ cháng sān suì dài, shí yē lǜ ā bǎo jī jiàn gǔ qí wèi yī bù, bù kěn dài, zì hào wèi wáng ér yǒu guó, dà hè shì suì wáng.
钦德晚节政不竞,其八部大人法常三岁代,时耶律阿保机建鼓旗为一部,不肯 代,自号为王而有国,大贺氏遂亡。
xī, yì dōng hú zhǒng, wèi xiōng nú suǒ pò, bǎo wū wán shān. hàn cáo cāo zhǎn qí shuài tà dùn, gài qí hòu yě. yuán wèi shí zì hào kù zhēn xī, jū xiān bēi gù dì, zhí jīng shī dōng běi sì qiān lǐ. qí dì dōng běi jiē qì dān, xī tū jué, nán bái láng hé, běi. yǔ tū jué tóng sú, zhú shuǐ cǎo xù mù, jū zhān lú, huán chē wèi yíng. qí jūn zhǎng cháng yǐ wǔ bǎi rén chí bīng wèi yá zhōng, yú bù sàn shān gǔ jiān, wú fù rù, yǐ shè liè wèi zī. jià duō jì, yǐ huò, jiào shān xià. duàn mù wèi jiù, wǎ dǐng wèi zhān, zá hán shuǐ ér shí. xǐ zhàn dòu, bīng yǒu wǔ bù, bù yī qí jīn zhǔ zhī. qí guó xī dǐ dà luò pō, jù huí hé yá sān qiān lǐ, duō yī tǔ hù zhēn shuǐ. qí mǎ shàn dēng, qí yáng hēi. shèng xià bì xǐ bǎo lěng xíng shān, shān zhí guī zhōu xī běi. zhì suí shǐ qù" kù zhēn", dàn yuē xī.
奚,亦东胡种,为匈奴所破,保乌丸山。汉曹操斩其帅蹋顿,盖其后也。元魏 时自号库真奚,居鲜卑故地,直京师东北四千里。其地东北接契丹,西突厥,南白 狼河,北。与突厥同俗,逐水草畜牧,居氈庐,环车为营。其君长常以五百人持 兵卫牙中,馀部散山谷间,无赋入,以射猎为赀。稼多穄,已获,窖山下。断木为 臼,瓦鼎为飦,杂寒水而食。喜战斗,兵有五部,部一俟斤主之。其国西抵大洛泊, 距回纥牙三千里,多依土护真水。其马善登,其羊黑。盛夏必徙保冷陉山,山直妫 州西北。至隋始去“库真”,但曰奚。
wǔ dé zhōng, gāo kāi dào jiè qí bīng zài kòu yōu zhōu, zhǎng shǐ wáng shēn jī pò zhī. tài zōng zhēn guān sān nián shǐ lái zhāo, yuè shí qī suì, fán sì cháo gòng. dì fá gāo lí, dà qiú sū zhī cóng zhàn yǒu gōng. bù shù nián, qí zhǎng kě dù zhě nèi fù, dì wèi zhì ráo lè dū du fǔ, bài kě dù zhě shǐ chí jié liù zhōu zhū jūn shì ráo lè dū du, fēng lóu fán xiàn gōng, cì lǐ shì. yǐ ā huì bù wèi ruò shuǐ zhōu, chǔ hé bù wèi qí lí zhōu, ào shī bù wèi luò guī zhōu, dù jī bù wèi tài lǔ zhōu, yuán qí zhé bù wèi kě yě zhōu, gè yǐ qiú lǐng rǔ gē zhǔ wèi cì shǐ, lì ráo yuè fǔ. fù zhì dōng yí dū hù fǔ yú yíng zhōu, jiān tǒng sōng mò ráo lè dì, zhì dōng yí xiào wèi.
武德中,高开道借其兵再寇幽州,长史王诜击破之。太宗贞观三年始来朝,阅 十七岁,凡四朝贡。帝伐高丽,大酋苏支从战有功。不数年,其长可度者内附,帝 为置饶乐都督府,拜可度者使持节六州诸军事、饶乐都督,封楼烦县公,赐李氏。 以阿会部为弱水州,处和部为祁黎州,奥失部为洛瑰州,度稽部为太鲁州,元俟折 部为渴野州,各以酋领辱纥主为刺史,隶饶乐府。复置东夷都护府于营州,兼统松 漠、饶乐地,置东夷校尉。
xiǎn qìng jiān kě dù zhě sǐ, xī suì pàn. wǔ nián, yǐ dìng xiāng dū du ā shǐ dé shū bīn zuǒ wǔ hòu jiāng jūn yán tuó tī zhēn jū yán zhōu dū du lǐ hán zhū wèi lěng xíng dào héng jūn zǒng guǎn. míng nián, zhào shàng shū yòu chéng cuī yú qìng chí jié zǒng hù dìng xiāng děng sān dū dū tǎo zhī, xī jù qǐ xiáng, zhǎn qí wáng pǐ dì. wàn suì tōng tiān zhōng, qì dān fǎn, xī yì pàn, yǔ tū jué xiāng biǎo lǐ, hào" liǎng fān". yán hé yuán nián, yǐ zuǒ yǔ lín wèi dà jiàng jūn yōu zhōu dū du sūn quán zuǒ xiāo wèi jiāng jūn lǐ kǎi luò zuǒ wēi wèi jiāng jūn zhōu yǐ tì shuài bīng shí èr wàn, wèi sān jūn, xí jī qí bù. cì lěng xíng, qián jūn kǎi luò yǔ xī qiú lǐ dà pú zhàn bù lì. quán jù, liǎn jūn, zhà dà pú yuē:" wǒ fèng zhào lái wèi fǔ ruò děng, ér kǎi luò wéi jié dù zhé zhàn, fēi tiān zǐ yì, fāng lù yǐ xùn." dà pú yuē:" chéng wèi fǔ wǒ, yǒu suǒ cì hū?" quán chū jūn zhōng zēng bó páo dài yǔ zhī. dà pú xiè, qǐng quán hái shī, jǔ jūn dé tuō, zhēng xiān wú bù wǔ, dà pú bīng niè zhī, suì dà bài, shā shāng shù wàn. quán yǐ tì jiē wèi lǔ qín, sòng mò chuài hài zhī. cháo tíng fāng duō gù, bù xiá tǎo.
显庆间可度者死,奚遂叛。五年,以定襄都督阿史德枢宾、左武候将军延陀梯 真、居延州都督李含珠为冷陉道行军总管。明年,诏尚书右丞崔馀庆持节总护定襄 等三都督讨之,奚惧乞降,斩其王匹帝。万岁通天中,契丹反,奚亦叛,与突厥相 表里,号“两蕃”。延和元年,以左羽林卫大将军幽州都督孙佺、左骁卫将军李楷 洛、左威卫将军周以悌帅兵十二万,为三军,袭击其部。次冷陉,前军楷洛与奚酋 李大酺战不利。佺惧,敛军,诈大酺曰:“我奉诏来慰抚若等,而楷洛违节度辄战, 非天子意,方戮以徇。”大酺曰:“诚慰抚我,有所赐乎?”佺出军中缯帛、袍带 与之。大酺谢,请佺还师,举军得脱,争先无部伍,大酺兵蹑之,遂大败,杀伤数 万。佺、以悌皆为虏禽,送默啜害之。朝廷方多故,不暇讨。
xuán zōng kāi yuán èr nián, shǐ ào sū huǐ luò gài jiàng, fēng ráo lè jùn wáng, zuǒ jīn wú wèi dà jiàng jūn ráo lè dū du. zhào zōng shì chū nǚ xīn wèi gù ān gōng zhǔ, qī dà pú. míng nián, shēn rù cháo chéng hūn. shǐ fù yíng zhōu dū du fǔ, qiǎn yòu lǐng jūn jiāng jūn lǐ jì chí jié hù sòng. dà pú hòu yǔ qì dān kě tū yú dòu, sǐ. dì lǔ sū lǐng qí bù, xí wáng. zhào jiān bǎo sāi jūn jīng lüè dà shǐ. yá guān sāi mò jié móu pàn, gōng zhǔ zhì jiǔ yòu shā zhī, dì jiā qí gōng, cì zhǔ lèi wàn. huì yǔ qí mǔ xiāng gào jié dé zuì, gèng yǐ shèng ān gōng zhǔ nǚ wéi wèi dōng guāng gōng zhǔ qī zhī. hòu sān nián, fēng lǔ sū fèng chéng jùn wáng, yòu yǔ lín wèi jiāng jūn, zhuó qí shǒu lǐng wú lǜ èr bǎi rén, jiē wèi láng jiāng.
玄宗开元二年,使奥苏悔落丐降,封饶乐郡王,左金吾卫大将军、饶乐都督。 诏宗室出女辛为固安公主,妻大酺。明年,身入朝成昏。始复营州都督府,遣右领 军将军李济持节护送。大酺后与契丹可突于斗,死。弟鲁苏领其部,袭王。诏兼保 塞军经略大使。牙官塞默羯谋叛,公主置酒诱杀之,帝嘉其功,赐主累万。会与其 母相告讦得罪,更以盛安公主女韦为东光公主妻之。后三年,封鲁苏奉诚郡王,右 羽林卫将军,擢其首领无虑二百人,皆位郎将。
jiǔ zhī, qì dān kě tū yú fǎn, xié xī zhòng bìng fù tū jué. lǔ sū bù néng zhì, bēn yú guān, gōng zhǔ bēn píng lú. yōu zhōu zhǎng shǐ zhào hán zhāng fā qīng yí jūn tǎo pò zhī, zhòng shāo zì guī. míng nián, xìn ān wáng yī jiàng qí qiú lǐ shī suǒ gāo děng bù luò wǔ qiān zhàng, yǐ qí dì wèi guī yì zhōu, yīn yǐ wáng shī, bài zuǒ yǔ lín jūn dà jiàng jūn běn zhōu dū du, cì bó shí wàn, zhì qí bù yōu zhōu zhī piān.
久之,契丹可突于反,胁奚众并附突厥。鲁苏不能制,奔榆关,公主奔平庐。 幽州长史赵含章发清夷军讨破之,众稍自归。明年,信安王祎降其酋李诗锁高等部 落五千帐,以其地为归义州,因以王诗,拜左羽林军大将军、本州都督,赐帛十万, 置其部幽州之偏。
lǐ shī sǐ, zi yán chǒng sì, yǔ qì dān yòu pàn, wèi yōu zhōu zhāng shǒu guī suǒ kùn. yán chǒng jiàng, fù bài ráo lè dū du huái xìn wáng, yǐ zōng shì chū nǚ yáng wèi yí fāng gōng zhǔ qī zhī. yán chǒng shā gōng zhǔ fù pàn, zhào lì tā qiú pó gù wèi zhāo xìn wáng ráo lè dū du, yǐ dìng qí bù. ān lù shān jié dù fàn yáng, guǐ biān gōng, shù yǔ áo dòu, shì fú yǐ xiàn, zhū qí jūn lǐ rì yuè, liào suǒ fú xiāo zhuàng shù yún nán. zhōng dì shì, fán bā cháo xiàn, zhì dé dà lì jiān shí èr.
李诗死,子延宠嗣,与契丹又叛,为幽州张守珪所困。延宠降,复拜饶乐都督、 怀信王,以宗室出女杨为宜芳公主妻之。延宠杀公主复叛,诏立它酋婆固为昭信王、 饶乐都督,以定其部。安禄山节度范阳,诡边功,数与鏖斗,饰俘以献,诛其君李 日越,料所俘骁壮戍云南。终帝世,凡八朝献,至德、大历间十二。
zhēn yuán sì nián, yǔ shì wéi gōng zhèn wǔ. hòu qī nián, yōu zhōu cán qí zhòng liù wàn. dé zōng shí, liǎng cháo xiàn. yuán hé yuán nián, jūn méi luò shēn rù cháo, bài jiǎn jiào sī kōng guī chéng jùn wáng. yǐ bù qiú suǒ shì wèi zuǒ wēi wèi jiāng jūn tán jì zhōu yóu yì bīng mǎ shǐ, méi rǔ gū píng zhōu yóu yì bīng mǎ shǐ, jiē cì lǐ shì. rán yīn jié huí hú shì wéi bīng fàn xī chéng zhèn wǔ. dà dǐ xiàn zōng shì sì cháo xiàn.
贞元四年,与室韦攻振武。后七年,幽州残其众六万。德宗时,两朝献。元和 元年,君梅落身入朝,拜检校司空、归诚郡王。以部酋索氏为左威卫将军、檀蓟州 游弈兵马使,没辱孤平州游弈兵马使,皆赐李氏。然阴结回鹘、室韦兵犯西城、振 武。大抵宪宗世四朝献。
dà hé sì nián, fù dào biān, lú lóng lǐ zài yì pò zhī, zhí dà jiàng èr bǎi yú rén, fù qí shuài rú jié lái xiàn, wén zōng cì guàn dài, shòu yòu xiāo wèi jiāng jūn. hòu wǔ nián, dà shǒu lǐng nì shě lǎng lái zhāo. dà zhōng yuán nián, běi bù zhū shān xī xī pàn, lú lóng zhāng zhòng wǔ qín qiú qú, shāo zhàng luò èr shí wàn, qǔ qí cì shǐ yǐ xià miàn ěr sān bǎi, yáng niú qī wàn, zī zhù wǔ bǎi chéng, xiàn jīng shī. xián tōng jiǔ nián, qí wáng tū dǒng sū shǐ dà dū dū sà gé rù cháo.
大和四年,复盗边,庐龙李载义破之,执大将二百余人,缚其帅茹羯来献,文 宗赐冠带,授右骁卫将军。后五年,大首领匿舍朗来朝。大中元年,北部诸山奚悉 叛,庐龙张仲武禽酋渠,烧帐落二十万,取其刺史以下面耳三百,羊牛七万,辎贮 五百乘,献京师。咸通九年,其王突董苏使大都督萨葛入朝。
shì hòu qì dān fāng qiáng, xī bù gǎn kàng, ér jǔ bù yì shǔ. lǔ zhèng kē, xī yuàn zhī, qí qiú qù zhū yǐn bié bù nèi fù, bǎo guī zhōu běi shān, suì wèi dōng xī xī.
是后契丹方强,奚不敢亢,而举部役属。虏政苛,奚怨之,其酋去诸引别部内 附,保妫州北山,遂为东、西奚。
shì wéi, qì dān bié zhǒng, dōng hú zhī běi biān, gài dīng líng miáo yì yě. dì jù huáng lóng běi, bàng yuè hé, zhí jīng shī dōng běi qī qiān lǐ, dōng hēi shuǐ mò hé, xī tū jué, nán qì dān, běi bīn hǎi. qí guó wú jūn zhǎng, wéi dà qiú, jiē hào" mò hè duō", shè guǎn qí bù ér fù yú tū jué. xiǎo huò qiān hù, dà shù qiān hù, bīn sàn chuān gǔ, zhú shuǐ cǎo ér chù, bù shuì liǎn. měi yì liè jí xiāng xiào jù, shì bì qù, bù xiāng chén zhì, gù suī měng hàn xǐ zhàn, ér zú bù néng wéi qiáng guó. shàn mù wèi lí, rén wǎn yǐ gēng, tián huò shén biǎn. qí qì hòu duō hán, xià wù yǔ, dōng shuāng sǎn. qí sú, fù rén yǐ wǔ sè zhū chuí lǐng, hūn jià zé nán xiān yōng nǚ jiā sān suì, ér hòu fēn yǐ chǎn, yǔ fù gòng zài, gǔ wǔ ér hái. fū sǐ, bù zài jià. měi bù gòng gòu dà péng, sǐ zhě zhì shī qí shàng, sàng qī sān nián. tǔ shǎo jīn tiě, lǜ zī yú gāo lí. qì yǒu jiǎo gōng hù shǐ, rén yóu shàn shè. měi rù xià, xī bǎo tè bó cì duì èr shān. shān duō cǎo mù niǎo shòu, rán kǔ fēi wén, zé cháo jū yǐ bì. qiú shuài sǐ, yǐ zǐ dì jì, wú zé tuī háo jié lì zhī. lǜ chéng niú chē, qú chú wèi shì, dù shuǐ zé shù xīn wèi fú, huò yǐ pí wèi zhōu. mǎ jiē cǎo jiān shéng jī dí. suǒ jū huò pí méng shì, huò qū mù yǐ qú chú fù, xǐ zé zài ér xíng. qí chù wú yáng shǎo mǎ, yǒu niú bù yòng, yǒu jù shǐ shí zhī, wéi qí pí wèi fú ruò xí. qí yǔ yán, mò hé yě.
室韦,契丹别种,东胡之北边,盖丁零苗裔也。地据黄龙北,傍越河,直京 师东北七千里,东黑水靺鞨,西突厥,南契丹,北濒海。其国无君长,惟大酋,皆 号“莫贺咄”,摄筦其部而附于突厥。小或千户,大数千户,滨散川谷,逐水草而 处,不税敛。每弋猎即相啸聚,事毕去,不相臣制,故虽猛悍喜战,而卒不能为强 国。剡木为犁,人挽以耕,田获甚褊。其气候多寒,夏雾雨,冬霜霰。其俗,富人 以五色珠垂领,婚嫁则男先佣女家三岁,而后分以产,与妇共载,鼓舞而还。夫死, 不再嫁。每部共构大棚,死者置尸其上,丧期三年。土少金铁,率资于高丽。器有 角弓、楛矢,人尤善射。每溽夏,西保貣勃、次对二山。山多草木鸟兽,然苦飞蚊, 则巢居以避。酋帅死,以子弟继,无则推豪桀立之。率乘牛车,蘧蒢为室,度水则 束薪为桴,或以皮为舟。马皆草鞯、绳羁靮。所居或皮蒙室,或屈木以蘧蒢覆,徙 则载而行。其畜无羊少马,有牛不用,有巨豕食之,韦其皮为服若席。其语言,靺 鞨也。
fēn bù fán èr shí yú: yuē lǐng xī bù shān běi bù huáng tóu bù, qiáng bù yě dà rú zhě bù xiǎo rú zhě bù pó wō bù nè běi bù luò dān bù, xī chù liǔ chéng dōng běi, jìn zhě sān qiān, yuǎn liù qiān lǐ ér yíng zuì xī yǒu wū sù gù bù, yǔ huí hé jiē, dāng jù lún pō zhī xī nán zì pō ér dōng yǒu yí sāi méi bù shāo dōng yǒu sāi hé zhī bù, zuì qiáng bù yě, jū chuài hé zhī yīn, yì yuē yàn zhī hé yì dōng yǒu hé jiě bù wū luó hù bù nà lǐ bù lǐng xī bù zhí běi yuē nè bǐ zhī bù, běi yǒu dà shān, shān wài yuē dà shì wéi, bīn yú shì jiàn hé, hé chū jù lún, chuò yě ér dōng hé nán yǒu méng wǎ bù, qí běi luò tǎn bù shuǐ dōng hé nà hé hū hàn hé, yòu dōng guàn hēi shuǐ mò hé, gù mò hé kuà shuǐ yǒu nán běi bù, ér dōng zhù yú hǎi. yuè hé dōng nán yì yǔ nà hé hé, qí běi yǒu dōng shì wéi, gài wū wán dōng nán bǐ yú rén yě.
分部凡二十馀:曰岭西部、山北部、黄头部,强部也;大如者部、小如者部、 婆莴部、讷北部、骆丹部,悉处柳城东北,近者三千,远六千里而赢;最西有乌素 固部,与回纥接,当俱伦泊之西南;自泊而东有移塞没部;稍东有塞曷支部,最强 部也,居啜河之阴,亦曰燕支河;益东有和解部、乌罗护部、那礼部、岭西部;直 北曰讷比支部,北有大山,山外曰大室韦,濒于室建河,河出俱伦,{辶也}而东; 河南有蒙瓦部,其北落坦部;水东合那河、忽汗河,又东贯黑水靺鞨,故靺鞨跨水 有南北部,而东注于海。越河东南亦与那河合,其北有东室韦,盖乌丸东南鄙馀 人也。
zhēn guān wǔ nián, shǐ lái gòng fēng diāo, hòu zài rù cháo. cháng shòu èr nián pàn, jiāng jūn lǐ duō zuò jī dìng zhī. jǐng lóng chū, fù cháo xiàn, qǐng zhù tǎo tū jué. kāi yuán tiān bǎo jiān, fán shí cháo xiàn, dà lì zhōng shí yī. zhēn yuán sì nián, yǔ xī gòng kòu zhèn wǔ, jié dù shǐ táng cháo chén fāng jiāo láo tiān zǐ shǐ zhě, jīng ér zǒu jūn, shì wéi zhí zhào shǐ, dà shā lüě ér qù. míng nián, shǐ zhě lái xiè. dà hé zhōng sān cháo xiàn. dà zhōng zhōng yī lái. xián tōng shí, dà qiú dá liè yǔ xī jiē qiǎn shǐ zhì jīng shī, rán fēi xiǎn yí hòu, shǐ guān shī chuán.
贞观五年,始来贡丰貂,后再入朝。长寿二年叛,将军李多祚击定之。景龙初, 复朝献,请助讨突厥。开元、天宝间,凡十朝献,大历中十一。贞元四年,与奚共 寇振武,节度使唐朝臣方郊劳天子使者,惊而走军,室韦执诏使,大杀掠而去。明 年,使者来谢。大和中三朝献。大中中一来。咸通时,大酋怛烈与奚皆遣使至京师, 然非显夷后,史官失传。
hēi shuǐ mò hé jū sù shèn dì, yì yuē yì lóu, yuán wèi shí yuē wù jí. zhí jīng shī dōng běi liù qiān lǐ, dōng bīn hǎi, xī shǔ tū jué, nán gāo lí, běi shì wéi. lí wéi shù shí bù, qiú gè zì zhì. qí zhù zhě yuē sù mò bù, jū zuì nán, dǐ tài bái shān, yì yuē tú tài shān, yǔ gāo lí jiē, yī sù mò shuǐ yǐ jū, shuǐ yuán yú shān xī, běi zhù tā lòu hé shāo dōng běi yuē mì duō bù yòu cì yuē ān jū gǔ bù yì dōng yuē fú niè bù jū gǔ zhī xī běi yuē hēi shuǐ bù sù mò zhī dōng yuē bái shān bù. bù jiān yuǎn zhě sān sì bǎi lǐ, jìn èr bǎi lǐ.
黑水靺鞨居肃慎地,亦曰挹娄,元魏时曰勿吉。直京师东北六千里,东濒海, 西属突厥,南高丽,北室韦。离为数十部,酋各自治。其著者曰粟末部,居最南, 抵太白山,亦曰徒太山,与高丽接,依粟末水以居,水源于山西,北注它漏河;稍 东北曰汨咄部;又次曰安居骨部;益东曰拂涅部;居骨之西北曰黑水部;粟末之东 曰白山部。部间远者三四百里,近二百里。
bái shān běn chén gāo lí, wáng shī qǔ píng rǎng, qí zhòng duō rù táng, mì duō ān jū gǔ děng jiē bēn sàn, jìn wēi wú wén yān, yí rén bèng rù bó hǎi. wéi hēi shuǐ wán qiáng, fēn shí liù luò, yǐ nán běi chēng, gài qí jū zuì běi fāng zhě yě. rén jìn jiàn, shàn bù zhàn, cháng néng huàn tā bù. sú biān fā, zhuì yě shǐ yá, chā zhì wěi wèi guān shì, zì bié yú zhū bù. xìng rěn hàn, shàn shè liè, wú yōu qī, guì zhuàng jiàn lǎo. jū wú shì lú, fù shān shuǐ kǎn dì, liáng mù qí shàng, fù yǐ tǔ, rú qiū zhǒng rán. xià chū suí shuǐ cǎo, dōng rù chù. yǐ nì guàn miàn, yú yí dí zuì zhuó huì. sǐ zhě mái zhī, wú guān guǒ, shā suǒ chéng mǎ yǐ jì. qí qiú yuē dà mò fú mán duō, shì xiàng chéng wèi zhǎng. wú shū qì. qí shǐ shí zú, zhǎng èr cùn, gài hù nǔ yí fǎ. chù duō shǐ, wú niú yáng. yǒu chē mǎ, tián ǒu yǐ gēng, chē zé bù tuī. yǒu sù mài. tǔ duō diāo shǔ bái tù bái yīng. yǒu yán quán, qì zhēng báo, yán níng shù diān.
白山本臣高丽,王师取平壤,其众多入唐,汨咄、安居骨等皆奔散,浸微无闻 焉,遗人迸入渤海。唯黑水完强,分十六落,以南北称,盖其居最北方者也。人劲 健,善步战,常能患它部。俗编发,缀野豕牙,插雉尾为冠饰,自别于诸部。性忍 悍,善射猎,无忧戚,贵壮贱老。居无室庐,负山水坎地,梁木其上,覆以土,如 丘冢然。夏出随水草,冬入处。以溺盥面,于夷狄最浊秽。死者埋之,无棺椁,杀 所乘马以祭。其酋曰大莫拂瞒咄,世相承为长。无书契。其矢石镞,长二寸,盖楛 砮遗法。畜多豕,无牛羊。有车马,田耦以耕,车则步推。有粟麦。土多貂鼠、白 兔、白鹰。有盐泉,气蒸薄,盐凝树颠。
wǔ dé wǔ nián, qú zhǎng ā gù láng shǐ lái. tài zōng zhēn guān èr nián, nǎi chén fù, suǒ xiàn yǒu cháng, yǐ qí dì wèi yàn zhōu. dì fá gāo lí, qí běi bù fǎn, yǔ gāo lí hé. gāo huì zhēn děng lǜ zhòng yuán ān shì, měi zhàn, mò hé cháng jū qián. dì pò ān shì, zhí huì zhēn, shōu mò hé bīng sān qiān yú, xī kēng zhī.
武德五年,渠长阿固郎始来。太宗贞观二年,乃臣附,所献有常,以其地为燕 州。帝伐高丽,其北部反,与高丽合。高惠真等率众援安市,每战,靺鞨常居前。 帝破安市,执惠真,收靺鞨兵三千余,悉坑之。
kāi yuán shí nián, qí qiú ní shǔ lì jī lái zhāo, xuán zōng jí bài bó lì zhōu cì shǐ. yú shì ān dōng dū hù xuē tài qǐng zhì hēi shuǐ fǔ, yǐ bù zhǎng wèi dū du cì shǐ, cháo tíng wèi zhì zhǎng shǐ jiān zhī, cì fǔ dū du xìng lǐ shì, míng yuē xiàn chéng, yǐ yún huī jiāng jūn lǐng hēi shuǐ jīng lüè shǐ, lì yōu zhōu dū du. qì dì shì, cháo xiàn zhě shí wǔ. dà lì shì fán qī, zhēn yuán yī lái, yuán hé zhōng zài.
开元十年,其酋倪属利稽来朝,玄宗即拜勃利州刺史。于是安东都护薛泰请置 黑水府,以部长为都督、刺史,朝廷为置长史监之,赐府都督姓李氏,名曰献诚, 以云麾将军领黑水经略使,隶幽州都督。讫帝世,朝献者十五。大历世凡七,贞元 一来,元和中再。
chū, hēi shuǐ xī běi yòu yǒu sī mù bù, yì běi xíng shí rì dé jùn lì bù, dōng běi xíng shí rì dé kū shuō bù, yì hào qū shè, shāo dōng nán xíng shí rì dé mò yè jiē bù, yòu yǒu fú niè yú lóu yuè xǐ tiě lì děng bù. qí dì nán jù bó hǎi, běi dōng jì yú hǎi, xī dǐ shì wéi, nán běi mào èr qiān lǐ, dōng xī qiān lǐ. fú niè tiě lì yú lóu yuè xǐ shí shí tōng zhōng guó, ér jùn lì, qū shè mò yè jiē bù néng zì tōng. jīn cún qí cháo jīng shī zhě fù zuǒ fāng.
初,黑水西北又有思慕部,益北行十日得郡利部,东北行十日得窟说部,亦号 屈设,稍东南行十日得莫曳皆部,又有拂涅、虞娄、越喜、铁利等部。其地南距渤 海,北、东际于海,西抵室韦,南北袤二千里,东西千里。拂涅、铁利、虞娄、越 喜时时通中国,而郡利,屈设、莫曳皆不能自通。今存其朝京师者附左方。
fú niè, yì chēng dà fú niè, kāi yuán tiān bǎo jiān bā lái, xiàn jīng jīng diāo shǔ bái tù pí tiě lì, kāi yuán zhōng liù lái yuè xǐ, qī lái, zhēn yuán zhōng yī lái yú lóu, zhēn guān jiān zài lái, zhēn yuán yī lái. hòu bó hǎi shèng, mò hé jiē yì shǔ zhī, bù fù yǔ wáng huì yǐ.
拂涅,亦称大拂涅,开元、天宝间八来,献鲸睛、貂鼠、白兔皮;铁利,开元 中六来;越喜,七来,贞元中一来;虞娄,贞观间再来,贞元一来。后渤海盛,靺 鞨皆役属之,不复与王会矣。
bó hǎi, běn sù mò mò hé fù gāo lí zhě, xìng dà shì. gāo lí miè, lǜ zhòng bǎo yì lóu zhī dōng móu shān, dì zhí yíng zhōu dōng èr qiān lǐ, nán bǐ xīn luó, yǐ ní hé wèi jìng, dōng qióng hǎi, xī qì dān. zhù chéng guō yǐ jū, gāo lí bū cán shāo guī zhī.
渤海,本粟末靺鞨附高丽者,姓大氏。高丽灭,率众保挹娄之东牟山,地直营 州东二千里,南比新罗,以泥河为境,东穷海,西契丹。筑城郭以居,高丽逋残稍 归之。
wàn suì tōng tiān zhōng, qì dān jìn zhōng shā yíng zhōu dū du zhào huì fǎn, yǒu shè lì qǐ qǐ zhòng xiàng zhě, yǔ mò hé qiú qǐ sì bǐ yǔ jí gāo lí yú zhǒng dōng zǒu, dù liáo shuǐ, bǎo tài bái shān zhī dōng běi, zǔ ào lóu hé, shù bì zì gù. wǔ hòu fēng qǐ sì bǐ yǔ wèi xǔ guó gōng, qǐ qǐ zhòng xiàng wèi zhèn guó gōng, shè qí zuì. bǐ yǔ bù shòu mìng, hòu zhào yù qián wèi dà jiàng jūn lǐ kǎi gù zhōng láng jiàng suǒ chóu jī zhǎn zhī. shì shí zhòng xiàng yǐ sǐ, qí zi zuò róng yǐn cán yí dùn qù, kǎi gù qióng niè, dù tiān mén lǐng. zuò róng yīn gāo lí mò hé bīng jù kǎi gù, kǎi gù bài hái. yú shì qì dān fù tū jué, wáng shī dào jué, bù kè tǎo. zuò róng jí bìng bǐ yǔ zhī zhòng, shì huāng yuǎn, nǎi jiàn guó, zì hào zhèn guó wáng, qiǎn shǐ jiāo tū jué, dì fāng wǔ qiān lǐ, hù shí yú wàn, shèng bīng shù wàn. pō zhī shū qì, jǐn dé fú yú wò jǔ biàn hán cháo xiǎn hǎi běi zhū guó. zhōng zōng shí, shǐ shì yù shǐ zhāng xíng jí zhāo wèi, zuò róng qiǎn zi rù shì. ruì zōng xiān tiān zhōng, qiǎn shǐ bài zuò róng wèi zuǒ xiāo wèi dà jiàng jūn bó hǎi jùn wáng, yǐ suǒ tǒng wèi hū hàn zhōu, lǐng hū hàn zhōu dū du. zì shì shǐ qù mò hé hào, zhuān chēng bó hǎi.
万岁通天中,契丹尽忠杀营州都督赵翙反,有舍利乞乞仲象者,与靺鞨酋乞四 比羽及高丽馀种东走,度辽水,保太白山之东北,阻奥娄河,树壁自固。武后封乞 四比羽为许国公,乞乞仲象为震国公,赦其罪。比羽不受命,后诏玉钤卫大将军李 楷固、中郎将索仇击斩之。是时仲象已死,其子祚荣引残痍遁去,楷固穷蹑,度天 门岭。祚荣因高丽、靺鞨兵拒楷固,楷固败还。于是契丹附突厥,王师道绝,不克 讨。祚荣即并比羽之众,恃荒远,乃建国,自号震国王,遣使交突厥,地方五千里, 户十余万,胜兵数万。颇知书契,尽得扶馀、沃沮、弁韩、朝鲜海北诸国。中宗时, 使侍御史张行岌招慰,祚荣遣子入侍。睿宗先天中,遣使拜祚荣为左骁卫大将军、 渤海郡王,以所统为忽汗州,领忽汗州都督。自是始去靺鞨号,专称渤海。
xuán zōng kāi yuán qī nián, zuò róng sǐ, qí guó sī shì wèi gāo wáng. zi wǔ yì lì, chì dà tǔ yǔ, dōng běi zhū yí wèi chén zhī, sī gǎi nián yuē rén ān. dì cì diǎn cè xí wáng bìng suǒ lǐng. wèi jǐ, mò shuǐ mò hé shǐ zhě rù cháo, dì yǐ qí dì jiàn hēi shuǐ zhōu, zhì zhǎng shǐ lín zǒng. wǔ yì zhào qí xià móu yuē:" hēi shuǐ shǐ jiǎ dào yú wǒ yǔ táng tōng, yì shí qǐng tǔ tún yú tū jué, jiē xiān gào wǒ, jīn qǐng táng guān bù wú gào, shì bì yǔ táng fù bèi gōng wǒ yě." nǎi qiǎn dì mén yì jí jiù rèn yǎ xiàng fā bīng jī hēi shuǐ. mén yì cháng zhì jīng shī, zhī lì hài, wèi wǔ yì yuē:" hēi shuǐ qǐng lì ér wǒ jī zhī, shì bèi táng yě. táng, dà guó, bīng wàn bèi wǒ, yǔ zhī chǎn yuàn, wǒ qiě wáng. xī gāo lí shèng shí, shì sān shí wàn, kàng táng wèi dí, kě wèi xióng qiáng, táng bīng yī lín, sǎo dì jǐn yǐ. jīn wǒ zhòng bǐ gāo lí sān zhī yī, wáng jiāng wéi zhī, bù kě." wǔ yì bù cóng. bīng zhì jìng, yòu yǐ shū gù jiàn. wǔ yì nù, qiǎn cóng xiōng yī xià dài jiāng, zhào mén yì, jiāng shā zhī. mén yì jù, chán lù zì guī, zhào bài zuǒ xiāo wèi jiāng jūn. wǔ yì shǐ shǐ bào mén yì zuì è, qǐng zhū zhī. yǒu zhào chù zhī ān xī, hǎo bào yuē:" mén yì qióng lái guī wǒ, yì bù kě shā, yǐ tóu zhī è dì." bìng liú shǐ zhě bù qiǎn, bié zhào hóng lú shǎo qīng lǐ dào suì yuán fù yù zhǐ. wǔ yì zhī zhī, shàng shū chì yán:" bì xià bù dàng yǐ wàng shì tiān xià", yì bì shā mén yì. dì nù dào suì fù lòu yán guó shì, jiē zuǒ chú, ér yáng chì mén yì yǐ bào.
玄宗开元七年,祚荣死,其国私谥为高王。子武艺立,斥大土宇,东北诸夷畏 臣之,私改年曰仁安。帝赐典册袭王并所领。未几,墨水靺鞨使者入朝,帝以其地 建黑水州,置长史临总。武艺召其下谋曰:“黑水始假道于我与唐通,异时请吐屯 于突厥,皆先告我,今请唐官不吾告,是必与唐腹背攻我也。”乃遣弟门艺及舅任 雅相发兵击黑水。门艺尝质京师,知利害,谓武艺曰:“黑水请吏而我击之,是背 唐也。唐,大国,兵万倍我,与之产怨,我且亡。昔高丽盛时,士三十万,抗唐为 敌,可谓雄强,唐兵一临,扫地尽矣。今我众比高丽三之一,王将违之,不可。” 武艺不从。兵至境,又以书固谏。武艺怒,遣从兄壹夏代将,召门艺,将杀之。门 艺惧,儳路自归,诏拜左骁卫将军。武艺使使暴门艺罪恶,请诛之。有诏处之安西, 好报曰:“门艺穷来归我,谊不可杀,已投之恶地。”并留使者不遣,别诏鸿胪少 卿李道邃、源复谕旨。武艺知之,上书斥言:“陛下不当以妄示天下”,意必杀门 艺。帝怒道邃、复漏言国事,皆左除,而阳斥门艺以报。
hòu shí nián, wǔ yì qiǎn dà jiàng zhāng wén xiū lǜ hǎi zéi gōng dēng zhōu, dì chí qiǎn mén yì fā yōu zhōu bīng jī zhī. shǐ tài pú qīng jīn sī lán shǐ xīn luó, dū bīng gōng qí nán. huì dà hán, xuě mào zhàng, shì dòng sǐ guò bàn, wú gōng ér hái. wǔ yì wàng qí dì bù yǐ, mù kè rù dōng dōu jū cì yú dào. mén yì gé zhī, dé bù sǐ. hé nán bǔ cì kè, xī shā zhī.
后十年,武艺遣大将张文休率海贼攻登州,帝驰遣门艺发幽州兵击之。使太仆 卿金思兰使新罗,督兵攻其南。会大寒,雪袤丈,士冻死过半,无功而还。武艺望 其弟不已,募客入东都狙刺于道。门艺格之,得不死。河南捕刺客,悉杀之。
wǔ yì sǐ, qí guó sī shì wǔ wáng. zi qīn mào lì, gǎi nián dà xīng, yǒu zhào sì wáng jí suǒ lǐng, qīn mào yīn shì shè jìng nèi. tiān bǎo mò, qīn mào xǐ shàng jīng, zhí jiù guó sān bǎi lǐ hū hàn hé zhī dōng. qì dì shì, cháo xiàn zhě èr shí jiǔ. bǎo yìng yuán nián, zhào yǐ bó hǎi wèi guó, qīn mào wáng zhī, jìn jiǎn jiào tài wèi. dà lì zhōng, èr shí wǔ lái, yǐ rì běn wǔ nǚ shí yī xiàn zhū cháo. zhēn yuán shí, dōng nán xǐ dōng jīng. qīn mào sǐ, sī shì wén wáng. zi hóng lín zǎo sǐ, zú dì yuán yì lì yī suì, cāi nüè, guó rén shā zhī. tuī hóng lín zi huá yú wèi wáng, fù huán shàng jīng, gǎi nián zhōng xīng. sǐ, shì yuē chéng wáng.
武艺死,其国私谥武王。子钦茂立,改年大兴,有诏嗣王及所领,钦茂因是赦 境内。天宝末,钦茂徙上京,直旧国三百里忽汗河之东。讫帝世,朝献者二十九。 宝应元年,诏以渤海为国,钦茂王之,进检校太尉。大历中,二十五来,以日本舞 女十一献诸朝。贞元时,东南徙东京。钦茂死,私谥文王。子宏临早死,族弟元义 立一岁,猜虐,国人杀之。推宏临子华玙为王,复还上京,改年中兴。死,谥曰成 王。
qīn mào shǎo zǐ sōng lín lì, gǎi nián zhèng lì, yǒu zhào shòu yòu xiāo wèi dà jiàng jūn, sì wáng. jiàn zhōng zhēn yuán jiān fán sì lái. sǐ, shì kāng wáng. zi yuán yú lì, gǎi nián yǒng dé. sǐ, shì dìng wáng. dì yán yì lì, gǎi nián zhū què, bìng xí wáng rú gù shì. sǐ, shì xī wáng. dì míng zhōng lì, gǎi nián tài shǐ, lì yī suì sǐ, shì jiǎn wáng. cóng fù rén xiù lì, gǎi nián jiàn xìng, qí sì shì zǔ yě bó, zuò róng dì yě. rén xiù pō néng tǎo fá hǎi běi zhū bù, kāi dà jìng yǔ, yǒu gōng, zhào jiǎn jiào sī kōng xí wáng. yuán hé zhōng, fán shí liù cháo xiàn, cháng qìng sì, bǎo lì fán zài. dà hé sì nián, rén xiù sǐ, shì xuān wáng. zi xīn dé zǎo sǐ, sūn yí zhèn lì, gǎi nián xián hé. míng nián, zhào xí jué. zhōng wén zōng shì lái zhāo shí èr, huì chāng fán sì. yí zhèn sǐ, dì qián huǎng lì. sǐ, xuán xī lì. xián tōng shí, sān cháo xiàn.
钦茂少子嵩邻立,改年正历,有诏授右骁卫大将军,嗣王。建中、贞元间凡四 来。死,谥康王。子元瑜立,改年永德。死,谥定王。弟言义立,改年硃雀,并袭 王如故事。死,谥僖王。弟明忠立,改年太始,立一岁死,谥简王。从父仁秀立, 改年建兴,其四世祖野勃,祚荣弟也。仁秀颇能讨伐海北诸部,开大境宇,有功, 诏检校司空、袭王。元和中,凡十六朝献,长庆四,宝历凡再。大和四年,仁秀死, 谥宣王。子新德蚤死,孙彝震立,改年咸和。明年,诏袭爵。终文宗世来朝十二, 会昌凡四。彝震死,弟虔晃立。死,玄锡立。咸通时,三朝献。
chū, qí wáng shù qiǎn zhū shēng yì jīng shī tài xué, xí shí gǔ jīn zhì dù, zhì shì suì wèi hǎi dōng shèng guó, dì yǒu wǔ jīng shí wǔ fǔ liù shí èr zhōu. yǐ sù shèn gù dì wèi shàng jīng, yuē lóng quán fǔ, lǐng lóng hú bó sān zhōu. qí nán wèi zhōng jīng, yuē xiǎn dé fǔ, lǐng lú xiǎn tiě tāng róng xìng liù zhōu. mò gù dì wèi dōng jīng, yuē lóng yuán fǔ, yì yuē zhà chéng fǔ, lǐng qìng yán mù hè sì zhōu. wò jǔ gù dì wèi nán jīng, yuē nán hǎi fǔ, lǐng wò jīng jiāo sān zhōu. gāo lí gù dì wèi xī jīng, yuē yā lù fǔ, lǐng shén huán fēng zhèng sì zhōu yuē cháng lǐng fǔ, lǐng xiá hé èr zhōu. fú yú gù dì wèi fú yú fǔ, cháng tún jìn bīng gǎn qì dān, lǐng fú xiān èr zhōu mào jié fǔ lǐng mào gāo èr zhōu. yì lóu gù dì wèi dìng lǐ fǔ, lǐng dìng pān èr zhōu ān biān fǔ lǐng ān qióng èr zhōu. lǜ bīn gù dì wèi lǜ bīn fǔ, lǐng huá yì jiàn sān zhōu. fú niè gù dì wèi dōng píng fǔ, lǐng yī méng tuó hēi bǐ wǔ zhōu. tiě lì gù dì wèi tiě lì fǔ, lǐng guǎng fén pú hǎi yì guī liù zhōu. yuè xǐ gù dì wèi huái yuǎn fǔ, lǐng dá yuè huái jì fù měi fú xié zhī jiǔ zhōu ān yuǎn fǔ lǐng níng méi mù cháng sì zhōu. yòu yǐng tóng sù sān zhōu wèi dú zòu zhōu. sù zhōu yǐ qí jìn sù mò jiāng, gài suǒ wèi sù mò shuǐ yě. lóng yuán dōng nán bīn hǎi, rì běn dào yě. nán hǎi, xīn luó dào yě. yā lù, cháo gòng dào yě. cháng lǐng, yíng zhōu dào yě. fú yú, qì dān dào yě.
初,其王数遣诸生诣京师太学,习识古今制度,至是遂为海东盛国,地有五京、 十五府、六十二州。以肃慎故地为上京,曰龙泉府,领龙、湖、渤三州。其南为中 京,曰显德府,领庐、显、铁、汤、荣、兴六州。貃故地为东京,曰龙原府,亦曰 栅城府,领庆、盐、穆、贺四州。沃沮故地为南京,曰南海府,领沃、睛、椒三州。 高丽故地为西京,曰鸭渌府,领神、桓、丰、正四州;曰长岭府,领瑕、河二州。 扶馀故地为扶馀府,常屯劲兵扞契丹,领扶、仙二州;鄚颉府领鄚、高二州。挹娄 故地为定理府,领定、潘二州;安边府领安、琼二州。率宾故地为率宾府,领华、 益、建三州。拂涅故地为东平府,领伊、蒙、沱、黑、比五州。铁利故地为铁利府, 领广、汾、蒲、海、义、归六州。越喜故地为怀远府,领达、越、怀、纪、富、美、 福、邪、芝九州;安远府领宁、郿、慕、常四州。又郢、铜、涑三州为独奏州。涑 州以其近涑沫江,盖所谓粟末水也。龙原东南濒海,日本道也。南海,新罗道也。 鸭渌,朝贡道也。长岭,营州道也。扶馀,契丹道也。
sú wèi wáng yuē" kě dú fū", yuē" shèng wáng", yuē" jī xià". qí mìng wèi" jiào". wáng zhī fù yuē " lǎo wáng", mǔ" tài fēi", qī" guì fēi", zhǎng zǐ yuē" fù wáng", zhū zǐ yuē" wáng zǐ". guān yǒu xuān zhào shěng, zuǒ xiāng zuǒ píng zhāng shì shì zhōng zuǒ cháng shì jiàn yì jū zhī. zhōng tái shěng, yòu xiāng yòu píng zhāng shì nèi shǐ zhào gào shè rén jū zhī. zhèng táng shěng, dà nèi xiāng yī rén, jū zuǒ yòu xiāng shàng zuǒ yòu sī zhèng gè yī, jū zuǒ yòu píng zhāng shì zhī xià, yǐ bǐ pú yè zuǒ yòu yǔn bǐ èr chéng. zuǒ liù sī, zhōng rén yì bù gè yī qīng, jū sī zhèng xià, zhī sī jué cāng shàn bù, bù yǒu láng zhōng yuán wài yòu liù sī, zhì lǐ xìn bù, zhī sī róng jì shuǐ bù, qīng láng zhǔn zuǒ: yǐ bǐ liù guān. zhōng zhèng tái, dà zhōng zhèng yī, bǐ yù shǐ dài fū, jū sī zhèng xià shǎo zhèng yī. yòu yǒu diàn zhōng sì zōng shǔ sì, yǒu dà lìng. wén jí yuàn yǒu jiān. lìng jiān jiē yǒu shǎo. tài cháng sī bīn dà nóng sì, sì yǒu qīng. sī cáng sī shàn sì, sì yǒu lìng chéng. zhòu zǐ jiān yǒu jiān zhǎng. xiàng bó jú yǒu cháng shì děng guān. qí wǔ yuán yǒu zuǒ yòu měng bēn xióng wèi pí wèi, nán zuǒ yòu wèi, běi zuǒ yòu wèi, gè dà jiàng jūn yī jiāng jūn yī. dà dǐ xiàn xiàng zhōng guó zhì dù rú cǐ. yǐ pǐn wèi zhì, sān zhì yǐ shàng fú zǐ, yá hù jīn yú. wǔ zhì yǐ shàng fú fēi, yá hù yín yú. liù zhì qī zhì qiǎn fēi yī, bā zhì lǜ yī, jiē mù hù.
俗谓王曰“可毒夫”,曰“圣王”,曰“基下”。其命为“教”。王之父曰 “老王”,母“太妃”,妻“贵妃”,长子曰“副王”,诸子曰“王子”。官有宣 诏省,左相、左平章事、侍中、左常侍、谏议居之。中台省,右相、右平章事、内 史、诏诰舍人居之。政堂省,大内相一人,居左右相上;左、右司政各一,居左右 平章事之下,以比仆射;左、右允比二丞。左六司,忠、仁、义部各一卿,居司政 下,支司爵、仓、膳部,部有郎中、员外;右六司,智、礼、信部,支司戎、计、 水部,卿、郎准左:以比六官。中正台,大中正一,比御史大夫,居司政下;少正 一。又有殿中寺、宗属寺,有大令。文籍院有监。令、监皆有少。太常、司宾、大 农寺,寺有卿。司藏、司膳寺,寺有令、丞。胄子监有监长。巷伯局有常侍等官。 其武员有左右猛贲、熊卫、罴卫,南左右卫,北左右卫,各大将军一、将军一。大 抵宪象中国制度如此。以品为秩,三秩以上服紫,牙笏、金鱼。五秩以上服绯,牙 笏、银鱼。六秩、七秩浅绯衣,八秩绿衣,皆木笏。
sú suǒ guì zhě, yuē tài bái shān zhī tú, nán hǎi zhī kūn bù, zhà chéng zhī shì, fú yú zhī lù, mào jié zhī shǐ, lǜ bīn zhī mǎ, xiǎn zhōu zhī bù, wò zhōu zhī mián, lóng zhōu zhī, wèi chéng zhī tiě, lú chéng zhī dào, méi tuó hú zhī jì. guǒ yǒu jiǔ dōu zhī lǐ, lè yóu zhī lí. yú sú yǔ gāo lí qì dān lüè děng. yōu zhōu jié dù fǔ yǔ xiāng pìn wèn, zì yíng píng jù jīng shī gài bā qiān lǐ ér yuǎn. hòu cháo gòng zhì fǒu, shǐ jiā shī chuán, gù pàn fù wú kǎo yān.
俗所贵者,曰太白山之菟,南海之昆布,栅城之豉,扶馀之鹿,鄚颉之豕,率 宾之马,显州之布,沃州之绵,龙州之,位城之铁,庐城之稻,湄沱湖之鲫。果 有九都之李,乐游之梨。馀俗与高丽、契丹略等。幽州节度府与相聘问,自营、平 距京师盖八千里而远。后朝贡至否,史家失传,故叛附无考焉。
zàn yuē: táng zhī dé dà yǐ! jì tiān suǒ fù, xī chén ér shǔ zhī bó hǎi nèi wài, wú bù zhōu xiàn, suì zūn tiān zǐ yuē" tiān kè hán". sān wáng yǐ lái, wèi yǒu yǐ guò zhī. zhì huāng qū jūn zhǎng, dài táng xǐ dào nǎi néng guó yī wèi bù bīn, suí zhé yí fù. gù mán chēn yí bǎo, zhǒng xiāng dǎi yú tíng. jí chì ér shuāi, jué huò nèi yí, tiān bǎo zhī hòu, qū xià yí pò, wáng guān zhī shù, běi bù yú hé, xī zhǐ qín bīn, líng yí bǎi nián, dǎi yú wáng, gù bù tòng zāi! gù yuē: zhì jǐ zhì rén, wéi shèng rén néng zhī.
赞曰:唐之德大矣!际天所覆,悉臣而属之;薄海内外,无不州县,遂尊天子 曰“天可汗”。三王以来,未有以过之。至荒区君长,待唐玺纛乃能国;一为不宾, 随辄夷缚。故蛮琛夷宝,踵相逮于廷。极炽而衰,厥祸内移,天宝之后,区夏痍破, 王官之戍,北不逾河,西止秦、邠,凌夷百年,逮于亡,顾不痛哉!故曰:治己治 人,惟圣人能之。