gāo zǔ huáng hòu lǐ shì
○高祖皇后李氏

gāo zǔ huáng hòu lǐ shì, jìn yáng rén yě, qí fù wèi nóng. gāo zǔ shǎo wèi jūn zú, mù mǎ jìn yáng, yè rù qí jiā jié qǔ zhī. gāo zǔ yǐ guì, fēng wèi guó fū rén, shēng yǐn dì. kāi yùn sì nián, gāo zǔ qǐ bīng tài yuán, shǎng jūn shì, tǎng zàng bù zú chōng, yù liǎn yú mín. hòu jiàn yuē: fāng jīn qǐ shì, hào wèi yì bīng, mín wèi zhī huì ér xiān duó qí cái, dài fēi xīn tiān zǐ suǒ yǐ jiù mín zhī yì yě. jīn hòu gōng suǒ yǒu, qǐng xī chū zhī, suī qí bù zú, shì yì bù yǐ wèi yuàn yě. gāo zǔ wèi gǎi róng xiè zhī. gāo zǔ jí wèi, lì wèi huáng hòu. gāo zǔ bēng, yǐn dì cè zūn wèi huáng tài hòu.
高祖皇后李氏，晉陽人也，其父為農。高祖少為軍卒，牧馬晉陽，夜入其家劫 取之。高祖已貴，封魏國夫人，生隱帝。開運四年，高祖起兵太原，賞軍士，帑藏 不足充，欲斂於民。後諫曰：「方今起事，號為義兵，民未知惠而先奪其財，殆非 新天子所以救民之意也。今後宮所有，請悉出之，雖其不足，士亦不以為怨也。」 高祖為改容謝之。高祖即位，立為皇后。高祖崩，隱帝冊尊為皇太后。

dì nián shào, shù yǔ xiǎo rén guō yǔn míng hòu zàn lǐ yè děng yóu xì gōng zhōng, hòu shù qiè zé zhī. dì yuē: guó jiā zhī shì, wài yǒu zhāo tíng, fēi tài hòu suǒ yí yán yě. tài cháng qīng zhāng zhāo wén zhī, shàng shū jiàn dì, qǐng: qīn jìn shī fù, yán wèn zhèng rén, yǐ kāi cōng míng. dì yì bù xǐng. qí hòu, dì zú yǔ yǔn míng děng móu yì, suì zhì yú wáng.
帝年少，數與小人郭允明、後贊、李業等遊戲宮中，後數切責之。帝曰：「國 家之事，外有朝廷，非太后所宜言也。」太常卿張昭聞之，上疏諫帝，請：「親近 師傅，延問正人，以開聰明。」帝益不省。其後，帝卒與允明等謀議，遂至於亡。

chū, dì yǔ yǔn míng děng móu zhū yáng bīn shǐ hóng zhào děng, yì yǐ dìng, rù bái tài hòu. tài hòu yuē: cǐ dà shì yě, dāng yǔ zǎi xiàng yì zhī. lǐ yè cóng páng duì yuē: xiān huáng dì píng shēng yán, cháo tíng dà shì, wù wèn shū shēng. tài hòu shēn yǐ wèi bù kě, dì fú yī ér qù, yuē: hé bì móu yú guī mén! bīn děng sǐ, zhōu tài zǔ qǐ bīng xiàng jīng shī, mù róng yàn chāo bài yú liú zi bēi, dì yù chū zì lín bīng, tài hòu zhǐ zhī yuē: guō wēi běn wú jiā rén, fēi qí wēi yí, hé kěn zhì cǐ! jīn ruò àn bīng wú dòng, yǐ zhào yù wēi, wēi bì yǒu shuō, zé jūn chén zhī jì, shù jǐ shàng quán. dì bù cóng yǐ chū, suì jí yú nán.
初，帝與允明等謀誅楊邠、史弘肇等，議已定，入白太后。太后曰：「此大事 也，當與宰相議之。」李業從旁對曰：「先皇帝平生言，朝廷大事，勿問書生。」 太后深以為不可，帝拂衣而去，曰：「何必謀於閨門！」邠等死，周太祖起兵向京 師，慕容彥超敗於劉子陂，帝欲出自臨兵，太后止之曰：「郭威本吾家人，非其危 疑，何肯至此！今若按兵無動，以詔諭威，威必有說，則君臣之際，庶幾尚全。」 帝不從以出，遂及於難。

zhōu tài zǔ rù jīng shī, jǔ shì jiē chēng tài hòu gào. yǐ ér yì lì xiāng yīn gōng yūn wèi tiān zǐ, yūn wèi zhì, tài zǔ nǎi qǐng tài hòu lín cháo. yǐ ér tài zǔ chū zhēng qì dān, jūn shì yōng zhī yǐ hái. tài zǔ qǐng shì tài hòu wèi mǔ, tài hòu gào yuē: shì zhōng gōng liè chóng gāo, dé shēng zhāo zhù, jiǎn chú huò luàn, ān dìng bāng jiā, ōu gē yǒu guī, lì shù yōu shǔ, suǒ yǐ jūn mín tuī dài, yì zhào tóng huān. lǎo shēn wèi zhōng cán nián, shǔ cǐ duō nán, wéi yǐ shuāi xiǔ, tuō yú shǐ zhōng. zài shěng lái jiān, rú mǔ jiàn dài, gǎn rèn shēn yì, tì sì héng liú. yú shì yū hòu yú tài píng gōng, shàng zūn hào yuē zhāo shèng huáng tài hòu. xiǎn dé yuán nián chūn bēng.
周太祖入京師，舉事皆稱太后誥。已而議立湘陰公贇為天子，贇未至，太祖乃 請太后臨朝。已而太祖出征契丹，軍士擁之以還。太祖請事太后為母，太后誥曰： 「侍中功烈崇高，德聲昭著，剪除禍亂，安定邦家，謳歌有歸，歷數攸屬，所以軍 民推戴，億兆同歡。老身未終殘年，屬此多難，唯以衰朽，托於始終。載省來箋， 如母見待，感認深意，涕泗橫流。」於是迂後於太平宮，上尊號曰昭聖皇太后。顯 德元年春崩。

gāo zǔ dì zǐ zhí
○高祖弟子侄

gāo zǔ èr dì sān zi: dì yuē chóng yuē xìn, zǐ yuē chéng xùn chéng yòu chéng xūn. chóng zǐ yuē yūn, gāo zǔ ài zhī, yǐ wèi jǐ zi. gān yòu yuán nián, bài yūn xú zhōu jié dù shǐ. chéng xùn zǎo zú, zhuī fēng wèi wáng. chéng yòu cì lì, shì wèi yǐn dì. chéng xūn wèi kāi fēng yǐn.
高祖二弟三子：弟曰崇、曰信，子曰承訓、承祐、承勛。崇子曰贇，高祖愛之， 以為己子。乾祐元年，拜贇徐州節度使。承訓早卒，追封魏王。承祐次立，是謂隱 帝。承勛為開封尹。

zhōu tài zǔ yǐ bài hàn bīng yú běi jiāo, yǐn dì yù shì. tài zǔ rù jīng shī, yǐ wèi hàn dà chén bì xiāng tuī dài, jí jiàn zǎi xiàng féng dào děng, dào shū wú yì, tài zǔ bù dé yǐ, jiàn dào yóu xià bài, dào shòu tài zǔ bài rú píng shí, xú láo zhī yuē: gōng xíng liáng kǔ! tài zǔ yì sè jiē jǔ, yǐ wèi hàn dà chén wèi yǒu tuī lì jǐ yì, yòu nán yú zì lì, yīn bái hàn tài hòu zé lì hàn sì. ér zōng shì hé dōng jié dù shǐ chóng děng zài zhě sì rén, nǎi wèi tài hòu gào yuē: hé dōng jié dù shǐ chóng, xǔ zhōu jié dù shǐ xìn, jiē gāo zǔ zhī dì, xú zhōu jié dù shǐ yūn, kāi fēng yǐn chéng xūn, jiē gāo zǔ zhī zǐ, wén wǔ bǎi pì, qí zé sì jūn yǐ chéng tiān tǒng. yú shì zhōu tài zǔ yǔ wáng jùn rù jiàn tài hòu, yán: kāi fēng yǐn chéng xūn, gāo zǔ huáng dì zhī zǐ, yí lì. tài hòu yǐ chéng xūn jiǔ bìng, bù rèn wèi sì. tài zǔ yǔ qún chén qǐng jiàn chéng xūn shì qǐ jū, tài hòu mìng yǐ wò tà yú chéng xūn chū jiàn qún chén, qún chén shì zhī xìn rán, nǎi gòng zòu yuē: xú zhōu jié dù shǐ yūn, gāo zǔ ài zhī, yǐ wèi zi, yí lì wèi sì. nǎi qiǎn tài shī féng dào lǜ qún chén yíng yūn. dào chuāi zhōu tài zǔ yì bù zài yūn, wèi tài zǔ yuē: gōng cǐ jǔ yóu zhōng hū? tài zǔ zhǐ tiān wèi shì. dào jì xíng, wèi rén yuē: wú píng shēng bù wèi miù yǔ rén, jīn miù yǔ yǐ! dào jiàn yūn, chuán tài hòu yì zhào zhī.
周太祖已敗漢兵於北郊，隱帝遇弒。太祖入京師，以謂漢大臣必相推戴，及見 宰相馮道等，道殊無意，太祖不得已，見道猶下拜，道受太祖拜如平時，徐勞之曰： 「公行良苦！」太祖意色皆沮，以謂漢大臣未有推立己意，又難於自立，因白漢太 後擇立漢嗣。而宗室河東節度使崇等在者四人，乃為太后誥曰：「河東節度使崇， 許州節度使信，皆高祖之弟，徐州節度使贇，開封尹承勛，皆高祖之子，文武百辟， 其擇嗣君以承天統。」於是周太祖與王峻入見太后，言：「開封尹承勛，高祖皇帝 之子，宜立。」太后以承勛久病，不任為嗣。太祖與群臣請見承勛視起居，太后命 以臥榻舁承勛出見群臣，群臣視之信然，乃共奏曰：「徐州節度使贇，高祖愛之， 以為子，宜立為嗣。」乃遣太師馮道率群臣迎贇。道揣周太祖意不在贇，謂太祖曰： 「公此舉由衷乎？」太祖指天為誓。道既行，謂人曰：「吾平生不為謬語人，今謬 語矣！」道見贇，傳太后意召之。

yūn xíng zhì sòng zhōu, tài zǔ zì chán zhōu wèi bīng shì yōng hái jīng shī, wáng jùn lǜ yūn zuǒ yòu shēng biàn, qiǎn shì wèi mǎ jūn zhǐ huī shǐ guō chóng yǐ bīng qī bǎi qí wèi yūn. chóng zhì sòng zhōu, yūn dēng lóu wèn chóng suǒ yǐ lái zhī yì, chóng yuē: chán zhōu jūn biàn, jù wèi chá zhī, qiǎn chóng hù wèi, fēi è yì yě. yūn zhào chóng, chóng bù gǎn jìn, féng dào chū yǔ chóng yǔ, chóng nǎi dēng lóu jiàn yūn, yǐ ér duó yūn bù xià bīng.
贇行至宋州，太祖自澶州為兵士擁還京師，王峻慮贇左右生變，遣侍衛馬軍指 揮使郭崇以兵七百騎衛贇。崇至宋州，贇登樓問崇所以來之意，崇曰：「澶州軍變， 懼未察之，遣崇護衛，非惡意也。」贇召崇，崇不敢進，馮道出與崇語，崇乃登樓 見贇，已而奪贇部下兵。

tài zǔ yǐ shū zhào dào xiān guī, liú qí fù zhào shàng jiāo wáng dù fèng yūn rù cháo tài hòu. dào nǎi xiān hái, yūn wèi dào yuē: guǎ rén cǐ lái, suǒ shì zhě yǐ gōng sān shí nián jiù xiāng, shì yǐ bù yí. dào mò rán. yūn kè jiāng jiǎ zhèng děng shù mù dào, yù tú zhī. yūn yuē: wù cǎo cǎo, shì qǐ chū yú gōng xié! dào yǐ qù, guō chóng yōu yūn yú wài guǎn, shā jiǎ zhèng jí pàn guān dǒng yì yá nèi dōu yú hòu liú fú kǒng mù guān xià zhāo dù děng.
太祖以書召道先歸，留其副趙上交、王度奉贇入朝太后。道乃先還，贇謂道曰： 「寡人此來，所恃者以公三十年舊相，是以不疑。」道默然。贇客將賈正等數目道， 欲圖之。贇曰：「勿草草，事豈出於公邪！」道已去，郭崇幽贇於外館，殺賈正及 判官董裔、牙內都虞候劉福、孔目官夏昭度等。

tài zǔ yǐ jiān guó, tài hòu nǎi xià gào yuē: cǐ zhě shū mì shǐ guō wēi, zhì ān zōng shè, yì lì zhǎng jūn, yǐ xú zhōu jié dù shǐ yūn gāo zǔ jìn qīn, lì wèi hàn sì, nǎi zì fān zhèn zhào fù jīng shī. suī gào mìng yǐ xíng, ér jūn qíng bù fù, tiān dào zài běi, rén xīn mí dōng. shì dāng gǎi bo zhī chū, bǐ yīng fēn tǔ zhī mìng, yūn kě jiàng shòu kāi fǔ yí tóng sān sī, jiǎn xiào tài shī shàng zhù guó, fēng xiāng yīn gōng. yūn yǐ yōu sǐ.
太祖已監國，太后乃下誥曰：「此者樞密使郭威，志安宗社，議立長君，以徐 州節度使贇高祖近親，立為漢嗣，乃自籓鎮召赴京師。雖誥命已行，而軍情不附， 天道在北，人心靡東。適當改卜之初，俾膺分土之命，贇可降授開府儀同三司，檢 校太師、上柱國，封湘陰公。」贇以幽死。

chū, yūn zì xú zhōu rù yě, yǐ dōu yā yá gǒng tíng měi jiào liàn shǐ yáng wēn shǒu xú zhōu. tíng měi děng wén yūn bù dé lì, nǎi bì chéng jù mìng. tài zǔ bài wáng yàn chāo xú zhōu jié dù shǐ, xià zhào yù tíng měi děng xǔ yǐ cì shǐ, bìng zhào yūn shè tíng měi děng. guǎng shùn yuán nián sān yuè, yàn chāo kè xú zhōu, tíng měi děng jiē jiàn shā.
初，贇自徐州入也，以都押衙鞏庭美、教練使楊溫守徐州。庭美等聞贇不得立， 乃閉城拒命。太祖拜王彥超徐州節度使，下詔諭庭美等許以刺史，並詔贇赦庭美等。 廣順元年三月，彥超克徐州，庭美等皆見殺。

chéng xūn, guǎng shùn yuán nián yǐ bìng zú, zhuī fēng chén wáng.
承勛，廣順元年以病卒，追封陳王。

wū hū! yǔ jì bēi xiāng yīn gōng yūn zhī shì, yòu jiā tíng měi yáng wēn zhī suǒ wèi. yūn yú hàn fēi dí zhǎng, tè yǐ zhōu shì yí guó, wèi tiān xià ér nán zhī, gù jiǎ yūn yǐ cì jiān ěr. dāng shì zhī shí, tiān xià jiē zhī yūn zhī bì bù lì yě, rán tíng měi wēn zhī qū qū wèi yūn shǒu gū chéng yǐ sǐ, qí shǐ zhōng zhī jī, hé kuì yú sǐ jié zhī shì zāi! rán yǔ kǎo yú shí lù, èr rén zhī sǐ zhuàng bù míng. fū èr rén zhī shì, gù zhī qí wú suǒ chéng, qí suǒ zhòng zhě sǐ ěr, rán shǐ shì bù zhe, bù zhī qí hé yǐ sǐ yě. dāng wáng yàn chāo zhī gōng xú zhōu yě, zhōu cháng qiǎn rén zhāo tíng měi děng, yǔ dé qí zhào shū sì, jiē yán tíng měi děng cháng yǐ sòng kuǎn yú zhōu, hòu jù zuì ér fù pàn, rán tíng měi děng kuǎn zhuàng yì bù jiàn, shì jiē bù kě zhī yě. fū shǐ zhī què wén, yào bù shèn zāi. qí yí yǐ chuán yí, zé xìn zhě xìn yǐ. yǔ gù jiā èr rén zhī zhōng ér bēi qí zhì, rán bù dé liè yú sǐ jié zhī shì zhě, xī zāi!
嗚呼！予既悲湘陰公贇之事，又嘉庭美、楊溫之所為。贇於漢非嫡長，特以周 氏移國，畏天下而難之，故假贇以伺間爾。當是之時，天下皆知贇之必不立也，然 庭美、溫之區區為贇守孤城以死，其始終之跡，何愧於死節之士哉！然予考於實錄， 二人之死狀不明。夫二人之事，固知其無所成，其所重者死爾，然史氏不著，不知 其何以死也。當王彥超之攻徐州也，周嘗遣人招庭美等，予得其詔書四，皆言庭美 等嘗已送款於周，後懼罪而復叛，然庭美等款狀亦不見，是皆不可知也。夫史之闕 文，要不慎哉。其疑以傳疑，則信者信矣。予固嘉二人之忠而悲其志，然不得列於 死節之士者，惜哉！

gāo zǔ cóng dì xìn
○高祖從弟信

cài wáng xìn, gāo zǔ zhī cóng dì yě. gāo zǔ zhèn tài yuán, yǐ xìn wèi xìng jié jūn dōu zhǐ huī shǐ lǐng yì chéng jūn jié dù shǐ, xǐ lǐng xǔ zhōu. gāo zǔ qǐn jí, yǐn dì dāng lì wèi sì, yáng bīn děng shòu gù mìng, bù yù xìn zài jīng shī, nǎi qiǎn xìn jiù zhèn, xìn tì qì ér qù. xìn suǒ zhì dú huò, hǎo xíng shā lù. jūn shì yǒu fàn fǎ zhě, xìn zhào qí qī zǐ, duì zhī kuī tī zhī jiě, shǐ zì shí qí ròu, xuè liú yíng qián, xìn mìng lè yǐn jiǔ zì rú yě. yáng bīn děng sǐ, xìn dà xǐ, wèi qí liáo zuǒ yuē: wú cháng wèi tiān wú yǎn, ér shǐ wǒ yù yù yú cǐ zhě sān nián yǐ! zhǔ shàng gū lì, jǐ luò zéi shǒu. zhū gōng kě yǐ quàn wǒ yī bēi yǐ. yǐ ér wén nán zuò, xìn yōu bù néng shí. zhōu tài zǔ jūn biàn yú chán zhōu, wáng jùn qiǎn qián shēn zhōu cì shǐ mǎ duó yǐ bīng xún jiǎn xǔ zhōu, xìn nǎi zì shā. zhōu tài zǔ jí wèi, zhuī fēng cài wáng.
蔡王信，高祖之從弟也。高祖鎮太原，以信為興捷軍都指揮使領義成軍節度使， 徙領許州。高祖寢疾，隱帝當立為嗣，楊邠等受顧命，不欲信在京師，乃遣信就鎮， 信涕泣而去。信所至黷貨，好行殺戮。軍士有犯法者，信召其妻子，對之刲剔支解， 使自食其肉，血流盈前，信命樂飲酒自如也。楊邠等死，信大喜，謂其寮佐曰： 「吾嘗為天無眼，而使我鬱郁於此者三年矣！主上孤立，幾落賊手。諸公可以勸我 一杯矣。」已而聞難作，信憂不能食。周太祖軍變於澶州，王峻遣前申州刺史馬鐸 以兵巡檢許州，信乃自殺。周太祖即位，追封蔡王。