shèng mù huáng hòu chái shì
○聖穆皇后柴氏

tài zǔ yī hòu sān fēi. shèng mù huáng hòu chái shì, xíng zhōu yáo shān rén yě, yǔ tài zǔ tóng lǐ, suì yǐ guī yān. tài zǔ wēi shí, xǐ yǐn bó rèn xiá, bù jū xì xíng, hòu cháng jiàn zhǐ zhī. tài zǔ zhuàng mào qí wěi, hòu xīn zhī qí guì rén yě, shì zhī shén jǐn. jí tài zǔ jí wèi, hòu yǐ xiān zú, nǎi xià zhào: gù fū rén chái shì, zhuī cè wèi huáng hòu, shì yuē shèng mù.
太祖一後三妃。聖穆皇后柴氏，邢州堯山人也，與太祖同里，遂以歸焉。太祖 微時，喜飲博任俠，不拘細行，後常諫止之。太祖狀貌奇偉，後心知其貴人也，事 之甚謹。及太祖即位，後已先卒，乃下詔：「故夫人柴氏，追冊為皇后，諡曰聖穆。」

shū fēi yáng shì
○淑妃楊氏

shū fēi yáng shì, zhèn zhōu zhēn dìng rén yě. fù hóng yù, zhēn dìng shǎo yǐn. fēi yòu yǐ sè xuǎn rù zhào wáng gōng, shì wáng róng. róng wèi zhāng wén lǐ suǒ shā, zhèn zhōu luàn, fēi yì liú yù mín jiān, hòu jià lǐ rén shí guāng fǔ. jū shù nián, guāng fǔ sǐ. tài zǔ chái fū rén zú, wén fēi yǒu sè ér xián, suì qǔ zhī wèi jì shì. tài zǔ fāng shì hàn gāo zǔ yú tài yuán, tiān fú zhōng fēi zú, suì zàng tài yuán zhī jìn jiāo. tài zǔ jí wèi, guǎng shùn yuán nián jiǔ yuè, zhuī cè wèi shū fēi. bài fēi dì tíng zhāng wèi yòu fēi lóng shǐ, tíng zhāng cí yuē: chén fù lǎo yǐ, yuàn yǐ shòu zhī. tài zǔ yuē: wú fāng sī zhī, qǐ wàng ěr fù xié! jí zhào hóng yù, hóng yù lǎo bù néng xíng, nǎi jiù qí jiā bài jīn zǐ guāng lù dài fū zhēn dìng shǎo yǐn. tài zǔ bēng, zàng sōng líng, yī hòu sān fēi jiē dāng péi zàng, ér tài yuán wèi kè, shì zōng zhào yǒu sī yíng sōng líng zhī cè wèi xū mù yǐ qí. xiǎn dé yuán nián, shì zōng yǐ bài liú mín yú gāo píng, suì gōng tài yuán, tài yuán bì bì bèi wéi, nǎi qiān fēi sàng ér zàng zhī.
淑妃楊氏，鎮州真定人也。父弘裕，真定少尹。妃幼以色選入趙王宮，事王熔。 熔為張文禮所殺，鎮州亂，妃亦流寓民間，後嫁里人石光輔。居數年，光輔死。太 祖柴夫人卒，聞妃有色而賢，遂娶之為繼室。太祖方事漢高祖於太原，天福中妃卒， 遂葬太原之近郊。太祖即位，廣順元年九月，追冊為淑妃。拜妃弟廷璋為右飛龍使， 廷璋辭曰：「臣父老矣，願以授之。」太祖曰：「吾方思之，豈忘爾父邪！」即召 弘裕，弘裕老不能行，乃就其家拜金紫光祿大夫、真定少尹。太祖崩，葬嵩陵，一 後三妃皆當陪葬，而太原未克，世宗詔有司營嵩陵之側為虛墓以俟。顯德元年，世 宗已敗劉旻於高平，遂攻太原，太原閉壁被圍，乃遷妃喪而葬之。

guì fēi zhāng shì
○貴妃張氏

guì fēi zhāng shì, zhèn zhōu zhēn dìng rén yě. zǔ jì, chéng dé jūn jié dù pàn guān jiǎn xiào bīng bù shàng shū. fù tóng zhī, shì zhào wáng wáng róng wèi zī chéng guān, guān zhì jiǎn xiào gōng bù shàng shū. róng sǐ, zhèn zhōu luàn, zhuāng zōng qiǎn yōu zhōu fú cún shěn yǐ bīng tǎo zhāng wén lǐ, bì jiāng wǔ cóng jiàn guǎn yú fēi jiā, jiàn fēi shàng yòu, lián zhī, ér cóng jiàn jiā zài tài yuán, suì yǐ fēi guī, wèi qí zi fù. jiǔ zhī, tài zǔ shì hàn gāo zǔ yú tài yuán, yáng fū rén zú, ér wǔ shì zi yì zú, nǎi nà fēi wèi jì shì. tài zǔ guì, lèi fēng wú guó fū rén. tài zǔ yǐ bīng rù jīng shī, hàn qiǎn liú zhū lù qí jiā, fēi yǔ zhū zi jiē sǐ. tài zǔ jí wèi, zhuī cè wèi guì fēi.
貴妃張氏，鎮州真定人也。祖記，成德軍節度判官、檢校兵部尚書。父同芝， 事趙王王熔為諮呈官，官至檢校工部尚書。熔死，鎮州亂，莊宗遣幽州符存審以兵 討張文禮，裨將武從諫館於妃家，見妃尚幼，憐之，而從諫家在太原，遂以妃歸， 為其子婦。久之，太祖事漢高祖於太原，楊夫人卒，而武氏子亦卒，乃納妃為繼室。 太祖貴，累封吳國夫人。太祖以兵入京師，漢遣劉銖戮其家，妃與諸子皆死。太祖 即位，追冊為貴妃。

dé fēi dǒng shì tài zǔ zi dòng xìn zhí shǒu yuàn fèng chāo xùn
○德妃董氏 太祖子侗 信 侄守願 奉超 遜

dé fēi dǒng shì, zhèn zhōu líng shòu rén yě. zǔ wén guǎng, táng shēn zhōu lù shì cān jūn. fù guāng sì, zhào zhōu zhāo qìng wèi. fēi yòu yǐng wù, shǐ néng yán, wén lè shēng zhī qí lǜ lǚ. nián qī suì, zhèn zhōu luàn, qí jiā shī zhī, wèi lù zhōu yá jiāng suǒ dé, zhì zhū chǔ zhōng yǐ guī. lù jiāng qī cháng shēng nǚ, zhé bù yù, dé fēi lián zhī, yǎng yǐ wèi zi, guò yú suǒ shēng. jū wǔ liù nián, fēi jiā bēi sī, qí xiōng yǔ qiú zhī rén jiān, mò zhī suǒ zài. lù jiāng shì yú jīng shī, yù yǔ, xīn rán guī zhī, shí nián shí sān. yǔ yǐ jià lǐ rén liú jìn chāo, jìn chāo yì shì jìn wèi nèi zhí. qì dān fàn què, jìn chāo mò yú lǔ zhōng, fēi lí jū luò yáng. hàn gāo zǔ yóu tài yuán rù jīng shī, tài zǔ cóng, guò luò yáng, wén fēi yǒu xián xíng, pìn zhī. tài zǔ jiàn guó, zhōng gōng xū wèi, suì cè wèi dé fēi. guǎng shùn sān nián zú, nián sān shí jiǔ.
德妃董氏，鎮州靈壽人也。祖文廣，唐深州錄事參軍。父光嗣，趙州昭慶尉。 妃幼穎悟，始能言，聞樂聲知其律呂。年七歲，鎮州亂，其家失之，為潞州牙將所 得，置諸褚中以歸。潞將妻嘗生女，輒不育，得妃憐之，養以為子，過於所生。居 五六年，妃家悲思，其兄瑀求之人間，莫知所在。潞將仕於京師，遇瑀，欣然歸之， 時年十三。瑀以嫁里人劉進超，進超亦仕晉為內職。契丹犯闕，進超歿於虜中，妃 嫠居洛陽。漢高祖由太原入京師，太祖從，過洛陽，聞妃有賢行，聘之。太祖建國， 中宮虛位，遂冊為德妃。廣順三年卒，年三十九。

fēi xiōng sān rén: yǔ guān zhì tài zǐ yòu zàn shàn dài fū, xuán zhī zì míng jiē zhì cì shǐ.
妃兄三人：瑀官至太子右贊善大夫，玄之、自明皆至刺史。

chū, dì jǔ bīng yú wèi, hàn yǐ bīng wéi dì dì, shí zhāng guì fēi yǔ zhū zi qīng gē yì gē, zhí shǒu yún fèng chāo dìng gē, jiē bèi zhū. qīng gē yì gē, bù zhī qí mǔ shuí shì. tài zǔ jí wèi, zhào gù dì èr zi qīng gē zèng tài wèi, cì míng dòng dì sān zi yì gē zèng sī kōng, cì míng xìn huáng zhí shǒu yún zèng zuǒ lǐng jūn wèi jiāng jūn, yǐ yún shēng jìn róng, wèi shì zōng bì, gēng míng shǒu yuàn fèng chāo zèng zuǒ jiān mén wèi jiāng jūn dìng gē zèng zuǒ qiān nián wèi jiāng jūn, cì míng xùn. shì zōng xiǎn dé sì nián xià sì yuè guǐ wèi, zhào yuē: lǐ yǐ yuán qíng, ēn yǐ dào wǎng, shěn zài yǒu yú zhī liè, yóu zhōng cè chuàng zhī qíng. gù huáng dì zèng tài bǎo dòng zèng sī kōng xìn, jǐng biān chū qǐ, dà nián bù dēng, bǐ yǔ zhōng xiān, shí qín yǔ huái. dòng kě zèng tài fù, zhuī fēng tán wáng xìn sī tú, qǐ wáng. yòu zhào yuē: gù huáng cóng dì zèng zuǒ lǐng jūn wèi jiāng jūn shǒu yuàn zèng zuǒ jiān mén wèi jiāng jūn fèng chāo zèng zuǒ qiān niú wèi jiāng jūn xùn děng, qǐng yīn jì shì, bù xiǎng xiá líng, měi niàn fēi gū, nán wàng yǒu tòng. shǒu yuàn kě zèng zuǒ wèi dà jiāng jūn, fèng chāo yòu wèi dà jiāng jūn, xùn yòu wǔ wèi dà jiāng jūn.
初，帝舉兵於魏，漢以兵圍帝第，時張貴妃與諸子青哥、意哥，侄守筠、奉超、 定哥，皆被誅。青哥、意哥，不知其母誰氏。太祖即位，詔故第二子青哥贈太尉， 賜名侗；第三子意哥贈司空，賜名信；皇侄守筠贈左領軍衛將軍，以筠聲近榮，為 世宗避，更名守願；奉超贈左監門衛將軍；定哥贈左千年衛將軍，賜名遜。世宗顯 德四年夏四月癸未，詔曰：「禮以緣情，恩以悼往，矧在友於之列，尤鍾惻愴之情。 故皇弟贈太保侗、贈司空信，景邊初啟，大年不登，俾予終鮮，實勤予懷。侗可贈 太傅，追封郯王；信司徒，杞王。」又詔曰：「故皇從弟贈左領軍衛將軍守願、贈 左監門衛將軍奉超、贈左千牛衛將軍遜等，頃因季世，不享遐齡，每念非辜，難忘 有慟。守願可贈左衛大將軍，奉超右衛大將軍，遜右武衛大將軍。」