wū hū, zì gǔ huàn nǚ zhī huò shēn yǐ! míng zhě wèi xíng ér zhī jù, àn zhě huàn jí ér yóu ān yān, zhì yú luàn wáng ér bù kě huǐ yě. suī rán, bù kě yǐ bù jiè. zuò huàn zhě chuán.
嗚呼，自古宦、女之禍深矣！明者未形而知懼，暗者患及而猶安焉，至於亂亡 而不可悔也。雖然，不可以不戒。作《宦者傳》。

zhāng chéng yè
○張承業

zhāng chéng yè, zì jì yuán, táng xī zōng shí huàn zhě yě. běn xìng kāng, yòu yān, wèi nèi cháng shì zhāng tài yǎng zi. jìn wáng bīng jī wáng xíng yú, chéng yè shù wǎng lái bīng jiān, jìn wáng xǐ qí wèi rén. jí zhāo zōng wèi lǐ mào zhēn suǒ pò, jiāng chū bēn tài yuán, nǎi xiān qiǎn chéng yè shǐ jìn yǐ dào yì, yīn yǐ wèi hé dōng jiān jūn. qí hòu cuī yìn zhū huàn guān, huàn guān zài wài zhě, xī zhào suǒ zài shā zhī. jìn wáng lián chéng yè, bù rěn shā, nì zhī hú lǜ sì. zhāo zōng bēng, nǎi chū chéng yè, fù wèi jiān jūn.
張承業，字繼元，唐僖宗時宦者也。本姓康，幼閹，為內常侍張泰養子。晉王 兵擊王行瑜，承業數往來兵間，晉王喜其為人。及昭宗為李茂貞所迫，將出奔太原， 乃先遣承業使晉以道意，因以為河東監軍。其後崔胤誅宦官，宦官在外者，悉詔所 在殺之。晉王憐承業，不忍殺，匿之斛律寺。昭宗崩，乃出承業，復為監軍。

jìn wáng bìng qiě gé, yǐ zhuāng zōng shǔ chéng yè yuē: yǐ yà zi lèi gōng děng. zhuāng zōng cháng xiōng shì chéng yè, suì shí shēng táng bài mǔ, shén qīn zhòng zhī. zhuāng zōng zài wèi, yǔ liáng zhàn hé shàng shí yú nián, jūn guó zhī shì, jiē wěi chéng yè, chéng yè yì jǐn xīn bù xiè. fán suǒ yǐ chù jī jīn sù, shōu shì bīng mǎ, quàn kè nóng sāng, ér chéng zhuāng zōng zhī yè zhě, chéng yè zhī gōng wèi duō. zì zhēn jiǎn tài hòu hán dé fēi yī shū fēi jí zhū gōng zǐ zài jìn yáng zhě, chéng yè yī qiè yǐ fǎ shéng zhī, quán guì jiē liǎn shǒu wèi chéng yè.
晉王病且革，以莊宗屬承業曰：「以亞子累公等。」莊宗常兄事承業，歲時升 堂拜母，甚親重之。莊宗在魏，與梁戰河上十餘年，軍國之事，皆委承業，承業亦 盡心不懈。凡所以畜積金粟，收市兵馬，勸課農桑，而成莊宗之業者，承業之功為 多。自貞簡太后、韓德妃、伊淑妃及諸公子在晉陽者，承業一切以法繩之，權貴皆 斂手畏承業。

zhuāng zōng suì shí zì wèi guī shěng qīn, xū qián pú bó shǎng cì líng rén, ér chéng yè zhǔ cáng, qián bù kě dé. zhuāng zōng nǎi zhì jiǔ kù zhōng, jiǔ hān, shǐ zi jì jí wèi chéng yè qǐ wǔ, wǔ bà, chéng yè chū bǎo dài bì mǎ wèi zèng, zhuāng zōng zhǐ qián jī hū jì jí xiǎo zì yǐ yǔ chéng yè yuē: hé gē fá qián, kě yǔ qián yī jī, hé yòng dài mǎ wèi yě? chéng yè xiè yuē: guó jiā qián, fēi chén suǒ de sī yě. zhuāng zōng yǐ yǔ qīn zhī, chéng yè nù yuē: chén, lǎo chì shǐ, fēi wèi zi sūn jì, xī cǐ kù qián, zuǒ wáng chéng bà yè ěr! ruò yù yòng zhī, hé bì wèn chén? cái jǐn bīng sàn, qǐ dú chén shòu huò yě? zhuāng zōng gù yuán xíng qīn yuē: qǔ jiàn lái! chéng yè qǐ, chí zhuāng zōng yī ér qì, yuē: chén shòu xiān wáng gù tuō zhī mìng, shì xuě jiā guó zhī chóu. jīn rì wèi wáng xī kù wù ér sǐ, sǐ bù kuì yú xiān wáng yǐ! yán bǎo cóng páng jiě chéng yè shǒu lìng qù, chéng yè fèn quán ōu bǎo bó, mà yuē: yán bǎo, zhū wēn zhī zéi, méng jìn hòu ēn, bù néng yǒu yī yán zhī zhōng, ér fǎn chǎn yú zì róng xié! tài hòu wén zhī, shǐ zhào zhuāng zōng. zhuāng zōng xìng zhì xiào, wén tài hòu zhào, shén jù, nǎi zhuó liǎng zhī xiè chéng yè yuē: wú bēi jiǔ zhī shī, qiě dé zuì tài hòu. yuàn gōng yǐn cǐ, wèi wú fēn guò. chéng yè bù kěn yǐn. zhuāng zōng rù nèi, tài hòu shǐ rén xiè chéng yè yuē: xiǎo ér wǔ gōng, yǐ chī zhī yǐ. míng rì, tài hòu yǔ zhuāng zōng jù guò chéng yè dì, wèi láo zhī.
莊宗歲時自魏歸省親，須錢蒲博、賞賜伶人，而承業主藏，錢不可得。莊宗乃 置酒庫中，酒酣，使子繼岌為承業起舞，舞罷，承業出寶帶、幣、馬為贈，莊宗指 錢積呼繼岌小字以語承業曰：「和哥乏錢，可與錢一積，何用帶、馬為也？」承業 謝曰：「國家錢，非臣所得私也。」莊宗以語侵之，承業怒曰：「臣，老敕使，非 為子孫計，惜此庫錢，佐王成霸業爾！若欲用之，何必問臣？財盡兵散，豈獨臣受 禍也？」莊宗顧元行欽曰：「取劍來！」承業起，持莊宗衣而泣，曰：「臣受先王 顧托之命，誓雪家國之讎。今日為王惜庫物而死，死不愧於先王矣！」閻寶從旁解 承業手令去，承業奮拳毆寶踣，罵曰：「閻寶，硃溫之賊，蒙晉厚恩，不能有一言 之忠，而反諂諛自容邪！」太后聞之，使召莊宗。莊宗性至孝，聞太后召，甚懼， 乃酌兩卮謝承業曰：「吾杯酒之失，且得罪太后。願公飲此，為吾分過。」承業不 肯飲。莊宗入內，太后使人謝承業曰：「小兒忤公，已笞之矣。」明日，太后與莊 宗俱過承業第，慰勞之。

lú zhì shì jiǔ ào hū, zì zhuāng zōng jí zhū gōng zǐ duō jiàn wǔ màn, zhuāng zōng shēn jí zhī. chéng yè chéng jiān qǐng yuē: lú zhì shì jiǔ wú lǐ, chén qǐng wèi wáng shā zhī. zhuāng zōng yuē: wú fāng zhāo nà xián cái yǐ jiù gōng yè, gōng hé yán zhī guò yě! chéng yè qǐ hè yuē: wáng néng rú cǐ, tiān xià bù zú píng yě! zhì yīn cǐ huò miǎn.
盧質嗜酒傲忽，自莊宗及諸公子多見侮慢，莊宗深嫉之。承業乘間請曰：「盧 質嗜酒無禮，臣請為王殺之。」莊宗曰：「吾方招納賢才以就功業，公何言之過也！」 承業起賀曰：「王能如此，天下不足平也！」質因此獲免。

tiān yòu shí bā nián, zhuāng zōng yǐ nuò zhū jiāng jí huáng dì wèi. chéng yè fāng wò bìng, wén zhī, zì tài yuán jiān yú zhì wèi, jiàn yuē: dài wáng fù zǐ yǔ liáng xuè zhàn sān shí nián, běn yù xuě jiā guó zhī chóu, ér fù táng zhī shè jì. jīn yuán xiōng wèi miè, ér jù yǐ zūn míng zì jū, fēi wáng fù zǐ zhī chū xīn, qiě shī tiān xià wàng, bù kě. zhuāng zōng xiè yuē: cǐ zhū jiāng zhī suǒ yù yě. chéng yè yuē: bù rán, liáng, táng jìn zhī chóu zéi, ér tiān xià suǒ gòng è yě. jīn wáng chéng néng wèi tiān xià qù dà è, fù liè shèng zhī shēn chóu, rán hòu qiú táng hòu ér lì zhī. shǐ táng zhī zǐ sūn zài, shú gǎn dāng zhī? shǐ táng wú zi sūn, tiān xià zhī shì, shuí kě yǔ wáng zhēng zhě? chén, táng jiā yī lǎo nú ěr, chéng yuàn jiàn dài wáng zhī chéng gōng, rán hòu tuì shēn tián lǐ, shǐ bǎi guān sòng chū luò dōng mén, ér lìng lù rén zhǐ ér tàn yuē cǐ běn cháo chì shǐ, xiān wáng shí jiān jūn yě, qǐ bù chén zhǔ jù róng zāi? zhuāng zōng bù tīng. chéng yè zhī bù kě jiàn, nǎi yǎng tiān dà kū yuē: wú wáng zì qǔ zhī! wù wǒ nú yǐ. jiān yú guī tài yuán, bù shí ér zú, nián qī shí qī. tóng guāng yuán nián, zèng zuǒ wǔ wèi shàng jiāng jūn, shì yuē zhèng xiàn.
天祐十八年，莊宗已諾諸將即皇帝位。承業方臥病，聞之，自太原肩輿至魏， 諫曰：「大王父子與梁血戰三十年，本欲雪家國之讎，而復唐之社稷。今元兇未滅， 而遽以尊名自居，非王父子之初心，且失天下望，不可。」莊宗謝曰：「此諸將之 所欲也。」承業曰：「不然，梁，唐、晉之仇賊，而天下所共惡也。今王誠能為天 下去大惡，複列聖之深讎，然後求唐後而立之。使唐之子孫在，孰敢當之？使唐無 子孫，天下之士，誰可與王爭者？臣，唐家一老奴耳，誠願見大王之成功，然後退 身田裡，使百官送出洛東門，而令路人指而嘆曰『此本朝敕使，先王時監軍也』， 豈不臣主俱榮哉？」莊宗不聽。承業知不可諫，乃仰天大哭曰：「吾王自取之！誤 我奴矣。」肩輿歸太原，不食而卒，年七十七。同光元年，贈左武衛上將軍，諡曰 正憲。

zhāng jū hàn
○張居翰

zhāng jū hàn, zì dé qīng, gù táng yē tíng lìng zhāng cóng méi zhī yǎng zi. zhāo zōng shí, wèi fàn yáng jūn jiān jūn, yǔ jié dù shǐ liú rén gōng xiāng shàn. tiān fù zhōng, dà zhū huàn zhě, rén gōng nì jū hàn dà ān shān zhī běi xī yǐ miǎn. qí hòu, liáng bīng gōng rén gōng, rén gōng qiǎn jū hàn cóng jìn wáng gōng liáng lù zhōu yǐ qiān qí bīng, jìn suì qǔ lù zhōu, yǐ jū hàn wèi zhāo yì jiān jūn. zhuāng zōng jí wèi, yǔ guō chóng tāo bìng wèi shū mì shǐ. zhuāng zōng miè liáng ér jiāo, huàn guān yīn yǐ yòng shì, guō chóng tāo yòu zhuān rèn zhèng, jū hàn mò mò, gǒu miǎn ér yǐ. wèi wáng pò shǔ, wáng yǎn cháo jīng shī, xíng zhì qín chuān, ér míng zōng jūn biàn yú wèi. zhuāng zōng dōng zhēng, lǜ yǎn yǒu biàn, qiǎn rén chí zhào wèi wáng shā zhī. zhào shū yǐ yìn huà, ér jū hàn fā shì zhī, zhào shū yán zhū yǎn yī xíng, jū hàn yǐ wèi shā jiàng bù xiáng, nǎi yǐ zhào fù zhù, kāi qù xíng zì, gǎi wèi yī jiā. shí shǔ jiàng rén yǔ yǎn jù dōng zhě qiān yú rén, jiē huò miǎn. zhuāng zōng yù shì, jū hàn jiàn míng zōng yú zhì dé gōng, qiú guī tián lǐ. tiān chéng sān nián, zú yú zhǎng ān, nián qī shí yī.
張居翰，字德卿，故唐掖廷令張從玫之養子。昭宗時，為范陽軍監軍，與節度 使劉仁恭相善。天復中，大誅宦者，仁恭匿居翰大安山之北谿以免。其後，梁兵攻 仁恭，仁恭遣居翰從晉王攻梁潞州以牽其兵，晉遂取潞州，以居翰為昭義監軍。莊 宗即位，與郭崇韜並為樞密使。莊宗滅梁而驕，宦官因以用事，郭崇韜又專任政， 居翰默默，苟免而已。魏王破蜀，王衍朝京師，行至秦川，而明宗軍變於魏。莊宗 東征，慮衍有變，遣人馳詔魏王殺之。詔書已印畫，而居翰發視之，詔書言「誅衍 一行」，居翰以謂殺降不祥，乃以詔傅柱，揩去「行」字，改為一「家」。時蜀降 人與衍俱東者千餘人，皆獲免。莊宗遇弒，居翰見明宗於至德宮，求歸田裡。天成 三年，卒於長安，年七十一。

wǔ dài wén zhāng lòu yǐ, ér shǐ guān zhī zhí fèi yú sàng luàn, chuán jì xiǎo shuō duō shī qí chuán, gù qí shì jī, zhōng shǐ bù wán, ér zá yǐ é móu. zhì yú yīng háo fèn qǐ, zhàn zhēng shèng bài, guó jiā xìng fèi zhī jì, qǐ wú móu chén zhī lüè, biàn shì zhī tán? ér wén zì bù zú yǐ fā zhī, suì shǐ mǐn rán wú chuán yú hòu shì. rán dú zhāng chéng yè shì zhuō zhuō zài rén ěr mù, zhì jīn gù lǎo yóu néng dào zhī. qí lùn yì kě wèi jié rán yú! dài fēi huàn zhě zhī yán yě.
五代文章陋矣，而史官之職廢於喪亂，傳記小說多失其傳，故其事跡，終始不 完，而雜以訛繆。至於英豪奮起，戰爭勝敗，國家興廢之際，豈無謀臣之略，辯士 之談？而文字不足以發之，遂使泯然無傳於後世。然獨張承業事卓卓在人耳目，至 今故老猶能道之。其論議可謂傑然歟！殆非宦者之言也。

zì gǔ huàn zhě luàn rén zhī guó, qí yuán shēn yú nǚ huò. nǚ, sè ér yǐ huàn zhě zhī hài, fēi yī duān yě. gài qí yòng shì yě jìn ér xí, qí wèi xīn yě zhuān ér rěn. néng yǐ xiǎo shàn zhōng rén zhī yì, xiǎo xìn gù rén zhī xīn, shǐ rén zhǔ bì xìn ér qīn zhī. dài qí yǐ xìn, rán hòu jù yǐ huò fú ér bǎ chí zhī. suī yǒu zhōng chén shuò shì liè yú cháo tíng, ér rén zhǔ yǐ wèi qù jǐ shū yuǎn, bù ruò qǐ jū yǐn shí qián hòu zuǒ yòu zhī qīn wèi kě shì yě. gù qián hòu zuǒ yòu zhě rì yì qīn, zé zhōng chén shuò shì rì yì shū, ér rén zhǔ zhī shì rì yì gū. shì gū, zé jù huò zhī xīn rì yì qiè, ér bǎ chí zhě rì yì láo. ān wēi chū qí xǐ nù, huò huàn fú yú wéi tà, zé xiàng zhī suǒ wèi kě shì zhě, nǎi suǒ yǐ wèi huàn yě. huàn yǐ shēn ér jué zhī, yù yǔ shū yuǎn zhī chén tú zuǒ yòu zhī qīn jìn, huǎn zhī zé yǎng huò ér yì shēn, jí zhī zé xié rén zhǔ yǐ wèi zhì, suī yǒu shèng zhì bù néng yǔ móu, móu zhī ér bù kě wèi, wèi zhī ér bù kě chéng, zhì qí shén, zé jù shāng ér liǎng bài. gù qí dà zhě wáng guó, qí cì wáng shēn, ér shǐ jiān háo dé jiè yǐ wèi zī ér qǐ, zhì jué qí zhǒng lèi, jǐn shā yǐ kuài tiān xià zhī xīn ér hòu yǐ. cǐ qián shǐ suǒ zài huàn zhě zhī huò cháng rú cǐ zhě, fēi yī shì yě. fū wèi rén zhǔ zhě, fēi yù yǎng huò yú nèi ér shū zhōng chén shuò shì yú wài, gài qí jiàn jī ér shì shǐ zhī rán yě. fū nǚ sè zhī huò, bù xìng ér bù wù, zé huò sī jí yǐ, shǐ qí yī wù, zuó ér qù zhī kě yě. huàn zhě zhī wèi huò, suī yù huǐ wù, ér shì yǒu bù dé ér qù yě, táng zhāo zōng zhī shì shì yǐ. gù yuē shēn yú nǚ huò zhě, wèi cǐ yě. kě bù jiè zāi! zhāo zōng xìn xiá huàn zhě, yóu shì yǒu dōng gōng zhī yōu. jì chū ér yǔ cuī yìn tú zhī, yìn wèi zǎi xiàng, gù lì bù zú wèi, nǎi zhào bīng yú liáng. liáng bīng qiě zhì, ér huàn zhě xié tiān zǐ zǒu zhī qí. liáng bīng wéi zhī sān nián, zhāo zōng jì chū, ér táng wáng yǐ.
自古宦者亂人之國，其源深於女禍。女，色而已；宦者之害，非一端也。蓋其 用事也近而習，其為心也專而忍。能以小善中人之意，小信固人之心，使人主必信 而親之。待其已信，然後懼以禍福而把持之。雖有忠臣碩士列於朝廷，而人主以為 去己疏遠，不若起居飲食、前後左右之親為可恃也。故前後左右者日益親，則忠臣 碩士日益疏，而人主之勢日益孤。勢孤，則懼禍之心日益切，而把持者日益牢。安 危出其喜怒，禍患伏於帷闥，則向之所謂可恃者，乃所以為患也。患已深而覺之， 欲與疏遠之臣圖左右之親近，緩之則養禍而益深，急之則挾人主以為質，雖有聖智 不能與謀，謀之而不可為，為之而不可成，至其甚，則俱傷而兩敗。故其大者亡國， 其次亡身，而使奸豪得藉以為資而起，至抉其種類，盡殺以快天下之心而後已。此 前史所載宦者之禍常如此者，非一世也。夫為人主者，非欲養禍於內而疏忠臣碩士 於外，蓋其漸積而勢使之然也。夫女色之惑，不幸而不悟，則禍斯及矣，使其一悟， 捽而去之可也。宦者之為禍，雖欲悔悟，而勢有不得而去也，唐昭宗之事是已。故 曰深於女禍者，謂此也。可不戒哉！昭宗信狎宦者，由是有東宮之幽。既出而與崔 胤圖之，胤為宰相，顧力不足為，乃召兵於梁。梁兵且至，而宦者挾天子走之岐。 梁兵圍之三年，昭宗既出，而唐亡矣。

chū, zhāo zōng zhī chū yě, liáng wáng xī zhū táng huàn zhě dì wǔ kě fàn děng qī bǎi yú rén, qí zài wài zhě, xī zhào tiān xià bǔ shā zhī, ér huàn zhě duō wèi zhū zhèn suǒ cáng nì ér bù shā. shì shí, fāng zhèn jiàn nǐ, xī yǐ huàn guān gěi shì, ér wú yuè zuì duō. jí zhuāng zōng lì, zhào tiān xià fǎng qiú gù táng shí huàn zhě xī sòng jīng shī, dé shù bǎi rén, huàn zhě suì fù yòng shì, yǐ zhì yú wáng. cǐ hé yì qiú yǐ fù zhī chē, gōng jià ér lǚ qí zhé yě? kě wèi bēi fū!
初，昭宗之出也，梁王悉誅唐宦者第五可范等七百餘人，其在外者，悉詔天下 捕殺之，而宦者多為諸鎮所藏匿而不殺。是時，方鎮僭擬，悉以宦官給事，而吳越 最多。及莊宗立，詔天下訪求故唐時宦者悉送京師，得數百人，宦者遂復用事，以 至於亡。此何異求已覆之車，躬駕而履其轍也？可為悲夫！

zhuāng zōng wèi miè liáng shí, chéng yè yǐ sǐ. qí hòu jū hàn suī wèi shū mì shǐ, ér bù yòng shì. yǒu xuān huī shǐ mǎ shào hóng zhě, cháng cì xìng lǐ, pō jiàn xìn yòng. rán wū shā dà chén, dú huò lù, zhuān wēi fú, yǐ qǔ yuàn yú tiān xià zhě, zuǒ yòu xiá nì, huáng mén nèi yǎng zhī tú yě. shì shí, míng zōng zì zhèn zhōu rù jìn, fèng cháo qǐng yú jīng shī. zhuāng zōng pō yí qí yǒu yì zhì, yīn qiǎn shào hóng cì qí dòng jìng, shào hóng fǎn yǐ qíng gào míng zōng. míng zōng zì wèi ér fǎn, tiān xià jiē zhī huò qǐ yú wèi, shú zhī qí qǐ míng zōng zhī èr xīn zhě, zì shào hóng shǐ yě! guō chóng tāo yǐ pò shǔ, zhuāng zōng xìn huàn zhě yán ér yí zhī. rán chóng tāo zhī sǐ, zhuāng zōng bù zhī, jiē huàn zhě wèi zhī yě. dāng cǐ zhī shí, jǔ táng zhī jīng bīng jiē zài shǔ, shǐ chóng tāo bù sǐ, míng zōng rù luò, qǐ wú xī gù zhī huàn? qí néng yàn rán qǔ táng ér dài zhī xié? jí míng zōng rù lì, yòu zhào tiān xià xī bǔ huàn zhě ér shā zhī. huàn zhě wáng cuàn shān gǔ, duō xuē fà wèi fú tú. qí wáng zhì tài yuán zhě qī shí yú rén, xī bǔ ér shā zhī dōu tíng yì, liú xiě yíng tíng.
莊宗未滅梁時，承業已死。其後居翰雖為樞密使，而不用事。有宣徽使馬紹宏 者，嘗賜姓李，頗見信用。然誣殺大臣，黷貨賂，專威福，以取怨於天下者，左右 狎暱，黃門內養之徒也。是時，明宗自鎮州入覲，奉朝請於京師。莊宗頗疑其有異 志，陰遣紹宏伺其動靜，紹宏反以情告明宗。明宗自魏而反，天下皆知禍起於魏， 孰知其啟明宗之二心者，自紹宏始也！郭崇韜已破蜀，莊宗信宦者言而疑之。然崇 韜之死，莊宗不知，皆宦者為之也。當此之時，舉唐之精兵皆在蜀，使崇韜不死， 明宗入洛，豈無西顧之患？其能晏然取唐而代之邪？及明宗入立，又詔天下悉捕宦 者而殺之。宦者亡竄山谷，多削髮為浮圖。其亡至太原者七十餘人，悉捕而殺之都 亭驛，流血盈庭。

míng zōng wǎn ér duō bìng, wáng shū fēi zhuān nèi yǐ gàn zhèng, huàn zhě mèng hàn qióng yīn yǐ yòng shì. qín wáng rù shì míng zōng jí yǐ gé, jì chū ér wén kū shēng, yǐ wèi dì bēng yǐ, nǎi móu yǐ bīng rù gōng zhě, jù bù dé lì yě. dà chén zhū hóng zhāo děng fāng tú qí shì, yì wèi jué, hàn qióng jù rù jiàn míng zōng, yán qín wáng fǎn, jí yǐ bīng zhū zhī, xiàn qín wáng dà è, ér míng zōng yǐ cǐ yǐn hèn ér zhōng. hòu mǐn dì bēn yú wèi zhōu, hàn qióng xī yíng fèi dì yú lù, fèi dì è ér shā zhī.
明宗晚而多病，王淑妃專內以干政，宦者孟漢瓊因以用事。秦王入視明宗疾已 革，既出而聞哭聲，以謂帝崩矣，乃謀以兵入宮者，懼不得立也。大臣硃弘昭等方 圖其事，議未決，漢瓊遽入見明宗，言秦王反，即以兵誅之，陷秦王大惡，而明宗 以此飲恨而終。後愍帝奔於衛州，漢瓊西迎廢帝於路，廢帝惡而殺之。

wū hū! rén qíng chù ān lè, zì fēi shèng zhé, bù néng jiǔ ér wú jiāo dài. huàn nǚ zhī huò fēi yī rì, bì cì rén zhī jiāo dài ér jìn rù zhī. míng zōng fēi yì jūn, ér yóu ruò cǐ zhě, gài qí zài wèi chà jiǔ yě. qí yú duō wǔ rén jué qǐ, jí qí sì xù, shì shù duǎn ér nián bù yǒng, gù huàn zhě mò xiá shī wèi. qí wèi dà hài zhě, lüè kě jiàn yǐ. dú chéng yè zhī lùn, wěi rán kě ài, ér jū hàn gèng yī zì yǐ huó qiān rén. jūn zǐ zhī yú rén yě, gǒu yǒu shàn yān, wú suǒ bù qǔ, wú yú sī èr rén zhě, yǒu suǒ qǔ yān. qǔ qí shàn ér jiè qí è, suǒ wèi ài ér zhī qí è, zēng ér zhī qí shàn yě. gù bìng shù qí huò bài zhī suǒ yǐ rán zhě zhe yú piān.
嗚呼！人情處安樂，自非聖哲，不能久而無驕怠。宦、女之禍非一日，必伺人 之驕怠而浸入之。明宗非佚君，而猶若此者，蓋其在位差久也。其餘多武人崛起， 及其嗣續，世數短而年不永，故宦者莫暇施為。其為大害者，略可見矣。獨承業之 論，偉然可愛，而居翰更一字以活千人。君子之於人也，苟有善焉，無所不取，吾 於斯二人者，有所取焉。取其善而戒其惡，所謂「愛而知其惡，憎而知其善」也。 故並述其禍敗之所以然者著於篇。