wáng shěn zhī, zì xìn tōng, guāng zhōu gù shǐ rén yě. fù nèn, shì wèi nóng. xiōng cháo, wèi xiàn shǐ. táng mò qún dào qǐ, shòu zhōu rén wáng xù gōng xiàn gù shǐ, xù wén cháo xiōng dì cái yǒng, zhào zhì jūn zhōng, yǐ cháo wèi jūn xiào. shì shí, cài zhōu qín zōng quán fāng mù shì yǐ yì bīng, nǎi yǐ xù wèi guāng zhōu cì shǐ, zhào qí bīng huì jī huáng cháo. xù chí liú bù xíng, zōng quán fā bīng gōng xù. xù lǜ zhòng nán bēn, suǒ zhì piāo lüè, zì nán kāng rù lín tīng, xiàn zhāng pǔ, yǒu zhòng shù wàn. xù xìng cāi jì, bù jiāng yǒu cái néng zhě, duō yīn shì shā zhī, cháo pō zì jù. jūn cì nán ān, cháo shuō qí qián fēng jiāng yuē: wú shǔ qì fén mù qī zǐ ér wèi dào zhě, wèi xù suǒ xié ěr, qǐ qí běn xīn zāi! jīn xù xióng cāi, jiāng lì zhī cái néng zhě bì sǐ, wú shǔ bù zì bǎo zhāo xī, kuàng yù tú chéng shì zāi! qián fēng jiāng dà wù, yǔ cháo xiāng chí ér qì. nǎi xuǎn zhuàng shì shù shí rén, fú huáng zhú jiān, cì xù zhì, yuè chū qín zhī, qiú zhī jūn zhōng. xù hòu zì shā.
王審知，字信通，光州固始人也。父恁，世為農。兄潮，為縣史。唐末群盜起， 壽州人王緒攻陷固始，緒聞潮兄弟材勇，召置軍中，以潮為軍校。是時，蔡州秦宗 權方募士以益兵，乃以緒為光州刺史，召其兵會擊黃巢。緒遲留不行，宗權發兵攻 緒。緒率眾南奔，所至剽掠，自南康入臨汀，陷漳浦，有眾數萬。緒性猜忌，部將 有材能者，多因事殺之，潮頗自懼。軍次南安，潮說其前鋒將曰：「吾屬棄墳墓、 妻子而為盜者，為緒所脅爾，豈其本心哉！今緒雄猜，將吏之材能者必死，吾屬不 自保朝夕，況欲圖成事哉！」前鋒將大悟，與潮相持而泣。乃選壯士數十人，伏篁 竹間，伺緒至，躍出擒之，囚之軍中。緒後自殺。

xù yǐ jiàn fèi, qián fēng jiāng yuē: shēng wǒ zhě cháo yě. nǎi tuī cháo wèi zhǔ. shì shí, quán zhōu cì shǐ liào yàn ruò wèi zhèng tān bào, quán rén kǔ zhī, wén cháo lüè dì zhì qí jìng, ér jūn xíng zhěng sù, qí qí lǎo xiāng shuài zhē dào liú zhī, cháo jí yǐn bīng wéi yàn ruò, yú nián kè zhī. guāng qǐ èr nián, fú jiàn guān chá shǐ chén yán biǎo cháo quán zhōu cì shǐ. jǐng fú yuán nián yán zú, qí xù fàn huī zì chēng liú hòu. cháo qiǎn shěn zhī gōng huī, jiǔ bù kè, shì zú shāng sǐ shén zhòng, shěn zhī qǐng bān shī, cháo bù xǔ. yòu qǐng cháo zì lín jūn, qiě yì bīng, cháo bào yuē: bīng yǔ jiāng jù jǐn, wú dāng zì wǎng. shěn zhī nǎi qīn dū shì zú gōng pò zhī, huī jiàn shā. táng jí yǐ cháo wèi fú jiàn guān chá shǐ, cháo yǐ shěn zhī wèi fù shǐ.
緒已見廢，前鋒將曰：「生我者潮也。」乃推潮為主。是時，泉州刺史廖彥若 為政貪暴，泉人苦之，聞潮略地至其境，而軍行整肅，其耆老相率遮道留之，潮即 引兵圍彥若，逾年克之。光啟二年，福建觀察使陳岩表潮泉州刺史。景福元年岩卒， 其婿范暉自稱留後。潮遣審知攻暉，久不克，士卒傷死甚眾，審知請班師，潮不許。 又請潮自臨軍，且益兵，潮報曰：「兵與將俱盡，吾當自往。」審知乃親督士卒攻 破之，暉見殺。唐即以潮為福建觀察使，潮以審知為副使。

shěn zhī wèi rén zhuàng ér xióng wěi, lóng zhǔn fāng kǒu, cháng chéng bái mǎ, jūn zhōng hào bái mǎ sān láng. gān níng sì nián, cháo zú, shěn zhī dài lì. táng yǐ fú zhōu wèi wēi wǔ jūn, bài shěn zhī jié dù shǐ, lèi qiān tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì, fēng láng yá wáng. táng wáng, liáng tài zǔ jiā bài shěn zhī zhōng shū lìng, fēng mǐn wáng, shēng fú zhōu wèi dà dū dū fǔ. shì shí, yáng xíng mì jù yǒu jiāng huái, shěn zhī suì qiǎn shǐ fàn hǎi, zì dēng lái cháo gòng yú liáng, shǐ zhě rù hǎi, fù nì cháng shí sān sì.
審知為人狀兒雄偉，隆準方口，常乘白馬，軍中號「白馬三郎」。乾寧四年， 潮卒，審知代立。唐以福州為威武軍，拜審知節度使，累遷同中書門下平章事，封 琅琊王。唐亡，梁太祖加拜審知中書令，封閩王，升福州為大都督府。是時，楊行 密據有江淮，審知歲遣使泛海，自登、萊朝貢於梁，使者入海，覆溺常十三四。

shěn zhī suī qǐ dào zéi, ér wèi rén jiǎn yuē, hǎo lǐ xià shì. wáng dàn, táng xiāng pǔ zhī zǐ yáng yí, táng xiāng shè cóng dì xú yín, táng shí zhī míng jìn shì, jiē yī shěn zhī shì huàn. yòu jiàn xué sì mén, yǐ jiào mǐn shì zhī xiù zhě. zhāo lái hǎi zhōng mán yí shāng jiǎ. hǎi shàng huáng qí, bō tāo wèi yīn, yī xī fēng yǔ léi diàn zhèn jī, kāi yǐ wèi gǎng, mǐn rén yǐ wèi shěn zhī dé zhèng suǒ zhì, hào wèi gān táng gǎng.
審知雖起盜賊，而為人儉約，好禮下士。王淡，唐相溥之子；楊沂，唐相涉從 弟；徐寅，唐時知名進士，皆依審知仕宦。又建學四門，以教閩士之秀者。招來海 中蠻夷商賈。海上黃崎，波濤為陰，一夕風雨雷電震擊，開以為港，閩人以為審知 德政所致，號為甘棠港。

shěn zhī tóng guāng sān nián zú, nián liù shí sì, shì yuē zhōng yì. zi yán hàn lì.
審知同光三年卒，年六十四，諡曰忠懿。子延翰立。

yán hàn zì zi yì, shěn zhī zhǎng zi yě. tóng guāng sì nián, táng bài yán hàn jié dù shǐ. shì suì, zhuāng zōng yù shì, zhōng guó duō gù, yán hàn nǎi qǔ sī mǎ qiān shǐ jì mǐn yuè wáng wú zhū chuán shì qí jiāng lì yuē: mǐn, zì gǔ wáng guó yě, wú jīn bù wáng, hé dài zhī yǒu? yú shì jūn fǔ jiāng lì shàng shū quàn jìn. shí yuè, yán hàn jiàn guó chēng wáng, ér yóu bǐng táng zhēng shuò.
延翰字子逸，審知長子也。同光四年，唐拜延翰節度使。是歲，莊宗遇弒，中 國多故，延翰乃取司馬遷《史記》閩越王無諸傳示其將吏曰：「閩，自古王國也， 吾今不王，何待之有？」於是軍府將吏上書勸進。十月，延翰建國稱王，而猶稟唐 正朔。

yán hàn wèi rén zhǎng dà, měi xī rú yù, qí qī cuī shì lòu ér yín, yán hàn bù néng zhì. shěn zhī sàng wèi qī, chè qí jǐ yán, yòu duō xuǎn liáng jiā zǐ wèi qiè. cuī shì xìng shí, liáng jiā zǐ zhī měi zhě, zhé yōu zhī bié shì, xì yǐ dà xiè, kè mù wèi rén shǒu yǐ jī jiá, yòu yǐ tiě zhuī cì zhī, yī suì zhōng sǐ zhě bā shí sì rén. cuī shì hòu bìng, jiàn yǐ wèi suì ér zú.
延翰為人長大，美皙如玉，其妻崔氏陋而淫，延翰不能制。審知喪未期，徹其 几筵，又多選良家子為妾。崔氏性石，良家子之美者，輒幽之別室，系以大械， 刻木為人手以擊頰，又以鐵錐刺之，一歲中死者八十四人。崔氏後病，見以為祟而 卒。

shěn zhī yǎng zi jiàn zhōu cì shǐ yán bǐng, běn xìng zhōu shì, zì shěn zhī shí yǔ yán hàn bù yè. yán hàn lì, yǐ qí dì yán jūn wèi quán zhōu cì shǐ, yán jūn nù. èr rén yīn móu zuò luàn. shí èr yuè, yán bǐng yán jūn jiē yǐ bīng rù, zhí yán hàn shā zhī. ér yán jūn lì, gēng míng lín.
審知養子建州刺史延稟，本姓周氏，自審知時與延翰不葉。延翰立，以其弟延 鈞為泉州刺史，延鈞怒。二人因謀作亂。十二月，延稟、延鈞皆以兵入，執延翰殺 之。而延鈞立，更名鏻。

lín, shěn zhī cì zǐ yě. táng jí bài lín jié dù shǐ, lěi jiā jiǎn xiào tài shī zhōng shū lìng, fēng mǐn wáng. chū, yán bǐng yǔ lín zhī móu shā yán hàn yě, yán bǐng zhī bīng xiān zhì, yǐ zhí yán hàn ér shā zhī, dǎn rì lín bīng shǐ zhì, yán bǐng zì yǐ yǎng zi, tuī lín ér lì zhī. yán bǐng hái jiàn zhōu, lín jiàn yú jiāo, yán bǐng lín jué wèi lín yuē: shàn jì xiān zhì, wú fán lǎo xiōng fù lái! lín xián zhī. zhǎng xìng èr nián, yán bǐng lǜ bīng jī lín, gōng qí xī mén, shǐ qí zi jì xióng zhuǎn hǎi gōng qí nán mén, lín qiǎn wáng rén dá jù zhī. rén dá fú jiǎ zhōu zhōng, wěi lì bái zhì qǐng jiàng, jì xióng xìn zhī, dēng zhōu, fú bīng fā, cì shā zhī, xiāo qí shǒu xī mén, qí bīng jiàn zhī jiē kuì qù, yán bǐng jiàn zhí. lín qiào zhī yuē: yǔ bù néng jì xiān zhì, guǒ fán lǎo xiōng fù lái! yán lǐn bù néng duì, suì shā zhī. yán bǐng zi jì shēng shǒu jiàn zhōu, wén bài, bēn yú qián táng.
鏻，審知次子也。唐即拜鏻節度使，累加檢校太師、中書令，封閩王。初，延 稟與鏻之謀殺延翰也，延稟之兵先至，已執延翰而殺之，膽日鏻兵始至，延稟自以 養子，推鏻而立之。延稟還建州，鏻餞於郊，延稟臨訣謂鏻曰：「善繼先志，毋煩 老兄復來！」鏻銜之。長興二年，延稟率兵擊鏻，攻其西門，使其子繼雄轉海攻其 南門，鏻遣王仁達拒之。仁達伏甲舟中，偽立白幟請降，繼雄信之，登舟，伏兵發， 刺殺之，梟其首西門，其兵見之皆潰去，延稟見執。鏻誚之曰：「予不能繼先志， 果煩老兄復來！」延廩不能對，遂殺之。延稟子繼升守建州，聞敗，奔於錢塘。

zhǎng xìng sān nián, lín shàng shū yán: chǔ wáng mǎ yīn wú yuè wáng qián liú jiē wèi shàng shū lìng, jīn jiē yǐ hōng, qǐng shòu chén shàng shū lìng. táng bù bào, lín suì jué cháo gòng.
長興三年，鏻上書言：「楚王馬殷、吳越王錢鏐皆為尚書令，今皆已薨，請授 臣尚書令。」唐不報，鏻遂絕朝貢。

lín hǎo guǐ shén dào jiā zhī shuō, dào shì chén shǒu yuán yǐ zuǒ dào jiàn xìn, jiàn bǎo huáng gōng yǐ jū zhī. shǒu yuán wèi lín yuē: bǎo huáng mìng wáng shǎo bì qí wèi, hòu dāng wèi liù shí nián tiān zǐ. lín xīn rán xùn wèi, mìng qí zi jì péng quán zhǔ fǔ shì. jì ér fù wèi, qiǎn shǒu yuán wèn bǎo huáng: liù shí nián hòu jiāng ān guī? shǒu yuán chuán bǎo huáng yǔ yuē: liù shí nián hòu, dāng wèi dà luó xiān rén. lín nǎi jí huáng dì wèi, shòu cè yú bǎo huáng, yǐ huáng lóng jiàn zhēn fēng zhái, gǎi yuán wèi lóng qǐ, guó hào mǐn. zhuī shì shěn zhī wèi zhāo wǔ xiào huáng dì, miào hào tài zǔ, lì wǔ miào, zhì bǎi guān, yǐ fú zhōu wèi zhǎng lè fǔ. ér mǐn dì xiá, guó yòng bù zú, yǐ zhōng jūn shǐ xuē wén jié wèi guó jì shǐ. wén jié duō chá mín jiān yīn shì, zhì fù rén yǐ zuì, ér jí méi qí zī yǐ zuǒ yòng, mǐn rén jiē yuàn. yòu jiàn yāo wū xú yàn, yuē: bì xià zuǒ yòu duō jiān chén, bù zhì zhū guǐ shén, jiāng wèi luàn. lín shǐ yàn shì guǐ yú gōng zhōng.
鏻好鬼神、道家之說，道士陳守元以左道見信，建寶皇宮以居之。守元謂鏻曰： 「寶皇命王少避其位，後當為六十年天子。」鏻欣然遜位，命其子繼鵬權主府事。 既而復位，遣守元問寶皇：「六十年後將安歸？」守元傳寶皇語曰：「六十年後， 當為大羅仙人。」鏻乃即皇帝位，受冊於寶皇，以黃龍見真封宅，改元為龍啟，國 號閩。追諡審知為昭武孝皇帝，廟號太祖，立五廟，置百官，以福州為長樂府。而 閩地狹，國用不足，以中軍使薛文杰為國計使。文杰多察民間陰事，致富人以罪， 而籍沒其貲以佐用，閩人皆怨。又薦妖巫徐彥，曰：「陛下左右多奸臣，不質諸鬼 神，將為亂。」鏻使彥視鬼於宮中。

wén jié yǔ nèi shū mì shǐ wú yīng yǒu xì, yīng bìng zài gào, wén jié wèi yīng yuē: shàng yǐ gōng jū jìn mì, ér lǚ yǐ jí gào, jiāng bà gōng. yīng yuē: nài hé? wén jié yīn jiào yīng yuē: jí shàng qiǎn rén wèn gōng jí, dāng yán tóu tòng ér yǐ, wú tā kǔ yě. yīng yǐ wèi rán. míng rì, fěng lín shǐ wū shì yīng jí, wū yán: rù běi miào, jiàn yīng wèi chóng shùn wáng suǒ xùn, yuē: rǔ hé gǎn móu fǎn? yǐ jīn chuí jī qí shǒu. lín yǐ yǔ wén jié, wén jié yuē: wèi kě xìn yě, yí wèn qí jí rú hé. lín qiǎn rén wèn zhī, yīng yuē: tóu tòng. lín yǐ wèi rán, jí yǐ yīng xià yù, mìng wén jié hé zhī, yīng zì wū fú, jiàn shā. yīng cháng zhǔ mǐn bīng, dé qí jūn shì xīn, jūn shì wén yīng sǐ, jiē nù. shì suì, wú rén gōng jiàn zhōu, lín qiǎn qí jiāng wáng yán zōng jiù zhī, bīng shì zài dào bù kěn jìn, yuē: dé wén jié nǎi jìn. lín xī zhī bù yǔ, qí zi jì péng qǐng yǔ zhī yǐ shū nán, nǎi yǐ kǎn chē sòng wén jié jūn zhōng. wén jié shàn shù shù, zì zhàn yún: guò sān rì kě wú huàn. sòng zhě wén zhī, jí chí èr rì ér zhì, jūn shì yǒng yuè, zhé wén jié yú shì, mǐn rén zhēng yǐ wǎ shí tóu zhī, luán shí lì jǐn. míng rì, lín shǐ zhě zhì, shè zhī, yǐ bù jí. chū, wén jié wèi lín zào kǎn chē, yǐ wèi gǔ zhì shū kuò, nǎi gèng qí zhì, lìng shàng xià tōng, zhōng yǐ tiě máng nèi xiàng, dòng zhé chù zhī, jì chéng, shǒu bèi qí dú.
文杰與內樞密使吳英有隙，英病在告，文杰謂英曰：「上以公居近密，而屢以 疾告，將罷公。」英曰：「奈何？」文杰因教英曰：「即上遣人問公疾，當言『頭 痛而已，無他苦也。』」英以為然。明日，諷鏻使巫視英疾，巫言：「入北廟，見 英為崇順王所訊，曰：『汝何敢謀反？』以金槌擊其首。」鏻以語文杰，文杰曰： 「未可信也，宜問其疾如何。」鏻遣人問之，英曰：「頭痛。」鏻以為然，即以英 下獄，命文杰劾之，英自誣伏，見殺。英嘗主閩兵，得其軍士心，軍士聞英死，皆 怒。是歲，吳人攻建州，鏻遣其將王延宗救之，兵士在道不肯進，曰：「得文杰乃 進。」鏻惜之不與，其子繼鵬請與之以紓難，乃以檻車送文杰軍中。文杰善數術， 自占云：「過三日可無患。」送者聞之，疾馳二日而至，軍士踴躍，磔文杰於市， 閩人爭以瓦石投之，臠食立盡。明日，鏻使者至，赦之，已不及。初，文杰為鏻造 檻車，以謂古制疏闊，乃更其制，令上下通，中以鐵芒內向，動輒觸之，既成，首 被其毒。

lóng qǐ sān nián, gǎi yuán yǒng hé. wáng rén dá wèi lín shā yán bǐng yǒu gōng, ér diǎn qīn bīng, lín xīn jì zhī, cháng wèn rén dá yuē: zhào gāo zhǐ lù wèi mǎ, yǐ yú èr shì, guǒ yǒu zhī xié? rén dá yuē: qín èr shì yú, gù gāo zhǐ lù wèi mǎ, fēi gāo néng yú èr shì yě. jīn bì xià cōng míng, cháo tíng guān bù mǎn bǎi, qǐ jū dòng jìng, bì xià jiē zhī zhī, gǎn yǒu zuò wēi fú zhě, zú miè zhī ér yǐ. lín cán, cì yǔ jīn bó wèi ān zhī. tuì ér wèi rén yuē: rén dá zhì lüè, zài wú shì kě yòng, bù kě yí hòu shì huàn. zú wū yǐ zuì shā zhī.
龍啟三年，改元永和。王仁達為鏻殺延稟有功，而典親兵，鏻心忌之，嘗問仁 達曰：「趙高指鹿為馬，以愚二世，果有之邪？」仁達曰：「秦二世愚，故高指鹿 為馬，非高能愚二世也。今陛下聰明，朝廷官不滿百，起居動靜，陛下皆知之，敢 有作威福者，族滅之而已。」鏻慚，賜與金帛慰安之。退而謂人曰：「仁達智略， 在吾世可用，不可遺後世患。」卒誣以罪殺之。

lín qī zǎo zú, jì shì jīn shì xián ér bù jiàn dá. shěn zhī bì jīn fèng, xìng chén shì, lín bì zhī, suì lì yǐ wèi hòu. chū, lín yǒu bì lì guī shǒu míng zhě, yǐ sè jiàn xìng, hào guī láng, lín hòu dé fēng jí, chén shì yǔ guī láng jiān. yòu yǒu bǎi gōng yuàn shǐ lǐ kě yīn, yīn guī láng yǐ tōng chén shì. lín mìng jǐn gōng zuò jiǔ lóng zhàng, guó rén gē yuē: shuí wèi jiǔ lóng zhàng, wéi zhù yī guī láng!
鏻妻早卒，繼室金氏賢而不見答。審知婢金鳳，姓陳氏，鏻嬖之，遂立以為後。 初，鏻有嬖吏歸守明者，以色見倖，號歸郎，鏻後得風疾，陳氏與歸郎奸。又有百 工院使李可殷，因歸郎以通陳氏。鏻命錦工作九龍帳，國人歌曰：「誰謂九龍帳， 惟貯一歸郎！」

lín bì chūn yàn yǒu sè, qí zi jì péng zhēng zhī, lín yǐ bìng, jì péng yīn chén shì yǐ qiú chūn yàn, lín yàng yàng yǔ zhī. qí cì zǐ jì tāo nù, móu shā jì péng, jì péng jù, yǔ huáng chéng shǐ lǐ fǎng tú zhī. shì suì shí yuè, jīn lín xiǎng jūn yú dà pú diàn, zuò zhōng hūn rán, yán jiàn yán bǐng lái, fǎng yǐ wèi lín bìng yǐ shèn, nǎi lìng zhuàng shì xiān shā lǐ kě yīn yú jiā. míng rì chén cháo, lín wú yàng, wèn fǎng shā kě yīn hé zuì, fǎng jù ér chū, yǔ jì péng lǜ huáng chéng wèi shì ér rù. lín wén gǔ zào shēng, zǒu nì jiǔ lóng zhàng zhōng, wèi shì cì zhī bù cú, gōng rén bù rěn qí kǔ, wèi jué zhī. jì tāo jí chén hòu guī láng jiē wèi fǎng suǒ shā. lín lì shí nián jiàn shā, shì yuē huì huáng dì, miào hào tài zōng.
鏻婢春燕有色，其子繼鵬蒸之，鏻已病，繼鵬因陳氏以求春燕，鏻怏怏與之。 其次子繼韜怒，謀殺繼鵬，繼鵬懼，與皇城使李仿圖之。是歲十月，釒粦饗軍於大 酺殿，坐中昏然，言見延稟來，仿以為鏻病已甚，乃令壯士先殺李可殷於家。明日 晨朝，鏻無恙，問仿殺可殷何罪，仿懼而出，與繼鵬率皇城衛士而入。鏻聞鼓譟聲， 走匿九龍帳中，衛士刺之不殂，宮人不忍其苦，為絕之。繼韜及陳後、歸郎皆為仿 所殺。鏻立十年見殺，諡曰惠皇帝，廟號太宗。

jì péng, lín zhǎng zi yě. jì lì, gēng míng chǎng, gǎi yuán tōng wén, yǐ lǐ fǎng pàn liù jūn zhū wèi shì. fǎng yǒu shì jūn zhī zuì, jì lì chǎng, ér xīn cháng zì yí, duō yǎng sǐ shì yǐ wèi bèi. chǎng huàn zhī, yīn dà xiǎng jūn, fú jiǎ qín fǎng shā zhī, xiāo qí shǒu yú shì. fǎng bù qǔ qiān rén pàn, shāo qǐ shèng mén, duó fǎng shǒu, bēn yú qián táng.
繼鵬，鏻長子也。既立，更名昶，改元通文，以李仿判六軍諸衛事。仿有弒君 之罪，既立昶，而心常自疑，多養死士以為備。昶患之，因大享軍，伏甲擒仿殺之， 梟其首於市。仿部曲千人叛，燒啟聖門，奪仿首，奔於錢塘。

jìn tiān fú èr nián, chǎng qiǎn shǐ cháo gòng jīng shī, gāo zǔ qiǎn sàn qí cháng shì lú sǔn cè chǎng mǐn wáng, bài qí zi jì gōng lín hǎi jùn wáng. sǔn zhì mǐn, chǎng chēng jí bù jiàn, lìng jì gōng zhǔ zhī. yòu qiǎn zhōng shū shè rén liú yǐ láo sǔn yú guǎn, yǐ yì guān wěi rán, zōu tóng shén shèng. tā rì sǔn yù yǐ yú tú, bù yī máng juē ér yǐ, sǔn shǐ rén qiào zhī yuē: fèng gé shè rén, hé bī xià zhī shén yě! yǐ xiū kuì, yǐ shǒu yǎn miàn ér zǒu. chǎng wén zhī, nù sǔn qīn rǔ zhī, sǔn hái, chǎng wú suǒ dá. ér qí zi jì gōng qiǎn qí zuǒ zhèng yuán bì suí sǔn zhì jīng shī gòng fāng wù, zhì shū jìn dà chén, shù chǎng yì qiú yǐ dí guó lǐ xiāng wǎng lái. gāo zǔ nù qí bù xùn, xià zhào bào qí zuì, guī qí gòng wù bù nà. bīng bù yuán wài láng lǐ zhī sǔn shàng shū qǐng jí méi qí wù ér jìn gù shǐ zhě, yú shì yǐ yuán bì xià yù. yù jù yǐn jiàn, yuán bì fǔ fú yuē: chǎng, yí mò zhī jūn, bù zhī lǐ yì, bì xià fāng shì dà xìn, yǐ lái yuǎn rén, chén jiāng mìng wú zhuàng, yuàn fú fǔ jīn zhì, yǐ shú chǎng zuì. gāo zǔ nǎi shè yuán bì, qiǎn guī.
晉天福二年，昶遣使朝貢京師，高祖遣散騎常侍盧損冊昶閩王，拜其子繼恭臨 海郡王。損至閩，昶稱疾不見，令繼恭主之。又遣中書舍人劉乙勞損於館，乙衣冠 偉然，騶僮甚盛。他日損遇乙於途，布衣芒屩而已，損使人誚之曰：「鳳閣舍人， 何偪下之甚也！」乙羞愧，以手掩面而走。昶聞之，怒損侵辱之，損還，昶無所答。 而其子繼恭遣其佐鄭元弼隨損至京師貢方物，致書晉大臣，述昶意求以敵國禮相往 來。高祖怒其不遜，下詔暴其罪，歸其貢物不納。兵部員外郎李知損上書請籍沒其 物而禁錮使者，於是以元弼下獄。獄具引見，元弼俯伏曰：「昶，夷貊之君，不知 禮義，陛下方示大信，以來遠人，臣將命無狀，願伏斧釒質，以贖昶罪。」高祖乃 赦元弼，遣歸。

chǎng yì hǎo wū, bài dào shì tán zǐ xiāo wèi zhèng yī xiān shēng, yòu bài chén shǒu yuán wèi tiān shī, ér yāo rén lín xìng yǐ wū jiàn xìng, shì wú dà xiǎo, xìng zhé yǐ bǎo huáng yǔ mìng zhī ér hòu xíng. shǒu yuán jiào chǎng qǐ sān qīng tái sān céng, yǐ huáng jīn shù qiān jīn zhù bǎo huáng jí yuán shǐ tiān zūn tài shàng lǎo jūn xiàng, rì fén lóng nǎo xūn lù zhū xiāng shù jīn, zuò lè yú tái xià, zhòu yè shēng bù chuò, yún rú cǐ kě qiú dà hái dān. sān nián xià, hóng jiàn qí gōng zhōng, lín xìng chuán shén yán: cǐ zōng shì jiāng wèi luàn zhī zhào yě. nǎi mìng xìng lǜ zhuàng shì shā shěn zhī zi yán wǔ yán wàng jí qí zi wǔ rén. hòu xìng shì bài, yì bèi shā. ér chǎng yù huò luàn, lì fù bì chūn yàn wèi shū fēi, hòu lì yǐ wèi huáng hòu. yòu qiǎn yī rén chén jiū yǐ kōng míng táng dié mài guān.
昶亦好巫，拜道士譚紫霄為正一先生，又拜陳守元為天師，而妖人林興以巫見 幸，事無大小，興輒以寶皇語命之而後行。守元教昶起三清台三層，以黃金數千斤 鑄寶皇及元始天尊、太上老君像，日焚龍腦、薰陸諸香數斤，作樂於台下，晝夜聲 不輟，雲如此可求大還丹。三年夏，虹見其宮中，林興傳神言：「此宗室將為亂之 兆也。」乃命興率壯士殺審知子延武、延望及其子五人。後興事敗，亦被殺。而昶 愈惑亂，立父婢春燕為淑妃，後立以為皇后。又遣醫人陳究以空名堂牒賣官。

chǎng dì jì yán pàn liù jūn zhū wèi shì, chǎng yí ér bà zhī, dài yǐ jì dì jì yōng, ér mù yǒng shì wèi chén wèi dōu yǐ zì wèi, qí cì yǔ gěi shǎng, dú hòu yú tā jūn. kòng hè dōu jiāng lián zhòng yù gǒng chén dōu jiāng zhū wén jìn, jiē yǐ cǐ nù jī qí jūn. shì suì xià, shù zhě yán chǎng gōng zhōng dāng yǒu zāi, chǎng xǐ nán gōng bì zāi, ér gōng zhōng huǒ, chǎng yí zhòng yù jūn shì zòng huǒ. nèi xué shì chén tán sù yǐ biàn nìng wèi chǎng suǒ qīn xìn, chǎng yǐ huǒ shì yǔ zhī, tán fǎn yǐ gào zhòng yù. zhòng yù jù, yè lǜ wèi shì zòng huǒ fén nán gōng, chǎng xié ài jī zǐ dì huáng mén wèi shì zhǎn guān ér chū, sù yú yě cì. zhòng yù yíng yán yì lì zhī. yán yì lìng qí zi jì yè lǜ bīng xí chǎng, jí zhī shè shā shù rén, chǎng zhī bù miǎn, zhì gōng yú dì, jì yè zhí ér shā zhī, jí qí qī zǐ jiē sǐ wú yí lèi. yán yì lì, shì chǎng yuē kāng zōng.
昶弟繼嚴判六軍諸衛事，昶疑而罷之，代以季弟繼鏞，而募勇士為宸衛都以自 衛，其賜予給賞，獨厚於他軍。控鶴都將連重遇、拱宸都將硃文進，皆以此怒激其 軍。是歲夏，術者言昶宮中當有災，昶徙南宮避災，而宮中火，昶疑重遇軍士縱火。 內學士陳郯素以便佞為昶所親信，昶以火事語之，郯反以告重遇。重遇懼，夜率衛 士縱火焚南宮，昶挾愛姬、子弟、黃門衛士斬關而出，宿於野次。重遇迎延義立之。 延義令其子繼業率兵襲昶，及之；射殺數人，昶知不免，擲弓於地，繼業執而殺之， 及其妻、子皆死無遺類。延義立，諡昶曰康宗。

yán yì, shěn zhī shǎo zǐ yě. jì lì, gēng míng xī, qiǎn shǐ zhě cháo gòng yú jìn, gǎi yuán yǒng lóng. zhù dà tiě qián, yǐ yī dāng shí. xī zì chǎng shì jué qiáng nán zhì, chǎng xiāng wáng tán měi yì zhé zhī, xī yì dàn tán, bù gǎn yǒu suǒ fā. xīn luó qiǎn shǐ pìn mǐn yǐ bǎo jiàn, chǎng jǔ yǐ shì tán yuē: cǐ jiāng hé wèi? tán yuē: bù zhōng bù xiào zhě, zhǎn zhī. xī jū páng sè biàn. xī jì lì, ér xīn luó fù xiàn jiàn, xī sī tán qián yán, ér tán yǐ sǐ, mìng fā zhǒng lù qí shī, tán miàn rú shēng, xuè liú bèi tǐ.
延義，審知少子也。既立，更名曦，遣使者朝貢於晉，改元永隆。鑄大鐵錢， 以一當十。曦自昶世倔強難制，昶相王倓每抑折之，曦亦憚倓，不敢有所發。新羅 遣使聘閩以寶劍，昶舉以示倓曰：「此將何為？」倓曰：「不忠不孝者，斬之。」 曦居旁色變。曦既立，而新羅復獻劍，曦思倓前言，而倓已死，命發冢戮其屍，倓 面如生，血流被體。

quán zhōu cì shǐ yú tíng yīng cháng jiǎo xī mìng lüè qǔ liáng jiā zǐ, xī nù, zhào xià yù shǐ hé zhī. tíng yīng jìn mǎi yàn qián qiān wàn, xī yuē: huáng hòu tǔ gòng hé zài? tíng yīng yòu xiàn huáng hòu qián qiān wàn, nǎi dé bù hé. xī cháng jià nǚ, cháo shì yǒu bù hè zhě chī zhī. yù shǐ zhōng chéng liú zàn zuò bù jiū jǔ, jiāng jiā chī, jiàn yì dài fū zhèng yuán bì qiè jiàn, xī wèi yuán bì yuē: qīng hé rú wèi zhèng gōng, nǎi gǎn qiáng jiàn! yuán bì yuē: bì xià shì táng tài zōng, chén wèi wèi zhèng gōng kě yǐ. xī xǐ, nǎi shì zàn bù chī.
泉州刺史余廷英嘗矯曦命掠取良家子，曦怒，召下御史劾之。廷英進買宴錢千 萬，曦曰：「皇后土貢何在？」廷英又獻皇后錢千萬，乃得不劾。曦嘗嫁女，朝士 有不賀者笞之。御史中丞劉贊坐不糾舉，將加笞，諫議大夫鄭元弼切諫，曦謂元弼 曰：「卿何如魏鄭公，乃敢強諫！」元弼曰：「陛下似唐太宗，臣為魏鄭公可矣。」 曦喜，乃釋贊不笞。

xī dì yán zhèng wèi jiàn zhōu jié dù shǐ, fēng fù shā wáng, zì xī lì, bù yè, shù jǔ bīng xiāng gōng, xī yóu cǐ è qí zōng shì, duō yǐ shì zhū zhī. jiàn yì dài fū huáng jùn yú chèn yì cháo táng jí jiàn, xī nù, biǎn jùn zhāng zhōu sī hù cān jūn. xiào shū láng chén guāng yì shàng shū shū xī guò è wǔ shí yú shì, xī mìng wèi shì biān zhī bǎi ér bù sǐ, yǐ shéng xì jǐng, guà yú mù, jiǔ ér nǎi jué. guó jì shǐ chén kuāng fàn zēng suàn shāng zhī fǎ yǐ xiàn, xī yuē: kuāng fàn rén zhōng bǎo yě. yǐ ér suì rù bù dēng qí shù, nǎi jiè yú mín yǐ zú zhī, kuāng fàn yǐ yōu sǐ. qí hòu zhī qí jiè yú mín yě, pōu guān duàn shī, qì zhī shuǐ zhōng.
曦弟延政為建州節度使，封富沙王，自曦立，不葉，數舉兵相攻，曦由此惡其 宗室，多以事誅之。諫議大夫黃峻舁櫬詣朝堂極諫，曦怒，貶峻漳州司戶參軍。校 書郎陳光逸上書疏曦過惡五十餘事，曦命衛士鞭之百而不死，以繩系頸，掛於木， 久而乃絕。國計使陳匡范增算商之法以獻，曦曰：「匡范人中寶也。」已而歲入不 登其數，乃借於民以足之，匡范以憂死。其後知其借於民也，剖棺斷屍，棄之水中。

xī xìng jì yín nüè, ér qī lǐ shì hàn ér xù jiǔ, xián fēi shàng shì yǒu sè ér chǒng. lǐ rén yù, xī shēng yě, yǐ sè bì zhī, yòng yǐ wèi xiāng. xī cháng wèi niú yǐn, qún chén shì jiǔ, zuì ér bù shèng, yǒu sù jí sī qì jiǔ zhě zhé shā zhī. zhū zi jì róu qì jiǔ, bìng shā qí zàn zhě yī rén. lián zhòng yù shā chǎng, jù wèi guó rén suǒ tǎo, yǔ zhū wén jìn lián yīn yǐ zì gù. xī xīn yí zhī, cháng yǐ yǔ qiào zhòng yù děng, zhòng yù děng liú tì zì biàn. lǐ shì shí shàng fēi zhī chǒng, yù tú xī ér lì qí zi yà chéng, nǎi shǐ rén wèi zhòng yù děng yuē: shàng xīn bù píng yú èr gōng, nài hé? zhòng yù děng jù. liù nián sān yuè, xī chū yóu, zuì guī, zhòng yù děng qiǎn zhuàng shì lā yú mǎ shàng ér shā zhī, shì yuē jǐng zōng.
曦性既淫虐，而妻李氏悍而酗酒，賢妃尚氏有色而寵。李仁遇，曦甥也，以色 嬖之，用以為相。曦常為牛飲，群臣侍酒，醉而不勝，有訴及私棄酒者輒殺之。諸 子繼柔棄酒，並殺其贊者一人。連重遇殺昶，懼為國人所討，與硃文進連姻以自固。 曦心疑之，常以語誚重遇等，重遇等流涕自辨。李氏石尚妃之寵，欲圖曦而立其 子亞澄，乃使人謂重遇等曰：「上心不平於二公，奈何？」重遇等懼。六年三月， 曦出遊，醉歸，重遇等遣壯士拉於馬上而殺之，諡曰景宗。

yán zhèng, shěn zhī zi yě. xī lì, wèi yín nüè, yán zhèng shù yí shū jiàn zhī. xī nù, qiǎn dù jiàn chóng jiān qí jūn, yán zhèng zhú zhī, xī nǎi jǔ bīng gōng yán zhèng, wèi yán zhèng suǒ bài. yán zhèng nǎi yǐ jiàn zhōu jiàn guó chēng yīn, gǎi yuán tiān dé.
延政，審知子也。曦立，為淫虐，延政數貽書諫之。曦怒，遣杜建崇監其軍， 延政逐之，曦乃舉兵攻延政，為延政所敗。延政乃以建州建國稱殷，改元天德。

míng nián, lián zhòng yù yǐ shā xī, jí mǐn qún chén gào yuē: xī tài zǔ wǔ huáng dì qīn mào shǐ shí, suì qǐ yǒu mǐn, jí qí zi sūn, yín nüè bù dào. jīn tiān yàn wáng shì, bǎi xìng yǔ néng, dāng qiú yǒu dé, yǐ ān cǐ tǔ. qún chén jiē mò gǎn yì, nǎi yē zhū wén jìn shēng diàn, lǜ bǎi guān běi miàn ér chén zhī. wén jìn yǐ zhòng yù pàn liù jūn zhū wèi shì, wáng shì zǐ dì zài fú zhōu zhě wú shǎo zhǎng jiē shā zhī. yǐ huáng shào pō shǒu quán zhōu, chéng yūn shǒu zhāng zhōu, xǔ wén chēn shǒu tīng zhōu, chēng jìn nián hào, shí kāi yùn yuán nián yě. quán zhōu jūn jiāng liú cóng xiào zhà qí zhōu rén yuē: fù shā wáng bīng shōu fú zhōu yǐ, wú shǔ shì wèi wáng shì chén, ān néng jiāo bì ér shì zéi hū? zhōu rén gòng shā shào pō, yíng wáng jì xūn wèi cì shǐ, zhāng zhōu wén zhī, yì shā yūn, yíng wáng jì chéng wèi cì shǐ, jiē wáng shì zhī zhū zi yě. wén chēn jù, yǐ tīng zhōu jiàng yú yán zhèng. yán zhèng yǐ dé sān zhōu, zhòng yù yì shā wén jìn, chuán shǒu jiàn zhōu yǐ zì guī. fú zhōu bì jiāng lín rén hàn yòu shā zhòng yù, móu yíng yán zhèng dōu fú zhōu.
明年，連重遇已殺曦，集閩群臣告曰：「昔太祖武皇帝親冒矢石，遂啟有閩， 及其子孫，淫虐不道。今天厭王氏，百姓與能，當求有德，以安此土。」群臣皆莫 敢議，乃掖硃文進升殿，率百官北面而臣之。文進以重遇判六軍諸衛事，王氏子弟 在福州者無少長皆殺之。以黃紹頗守泉州，程贇守漳州，許文縝守汀州，稱晉年號， 時開運元年也。泉州軍將留從效詐其州人曰：「富沙王兵收福州矣，吾屬世為王氏 臣，安能交臂而事賊乎？」州人共殺紹頗，迎王繼勛為刺史，漳州聞之，亦殺贇， 迎王繼成為刺史，皆王氏之諸子也。文縝懼，以汀州降於延政。延政已得三州，重 遇亦殺文進，傳首建州以自歸。福州裨將林仁翰又殺重遇，謀迎延政都福州。

shì shí, nán táng lǐ jǐng wén mǐn luàn, fā bīng gōng zhī, yán zhèng qiǎn qí cóng zi jì chāng shǒu fú zhōu, ér nán táng bīng fāng jí gōng yán zhèng, fú zhōu jiāng lǐ rén dá wèi qí tú yuē: táng bīng gōng jiàn zhōu, fù shā wáng bù néng zì bǎo, qí néng yǒu cǐ tǔ yě? nǎi qín jì chāng shā zhī. yù zì lì, jù zhòng bù fù, yǐ xuě fēng sì sēng zhuō yǎn míng shì zhòng yuē: cǐ fēi cháng rén yě. bèi yǐ gǔn miǎn, lǜ zhū jiāng lì běi miàn ér chén zhī. yǐ ér yòu shā yǎn míng, nǎi zì lì, sòng kuǎn yú lǐ jǐng, jǐng yǐ rén dá wèi wēi wǔ jūn jié dù shǐ, gèng qí míng yuē hóng yì. ér jǐng bīng gōng pò jiàn zhōu, qiān yán zhèng zú yú jīn líng, fēng pó yáng wáng. shì suì, jǐng bǎo dà sì nián yě.
是時，南唐李景聞閩亂，發兵攻之，延政遣其從子繼昌守福州，而南唐兵方急 攻延政，福州將李仁達謂其徒曰：「唐兵攻建州，富沙王不能自保，其能有此土也？」 乃擒繼昌殺之。欲自立，懼眾不附，以雪峰寺僧卓儼明示眾曰：「此非常人也。」 被以袞冕，率諸將吏北面而臣之。已而又殺儼明，乃自立，送款於李景，景以仁達 為威武軍節度使，更其名曰弘義。而景兵攻破建州，遷延政族於金陵，封鄱陽王。 是歲，景保大四年也。

liú cóng xiào wén yán zhèng jiàng táng, zhí wáng jì xūn sòng yú jīn líng, lǐ jǐng yǐ quán zhōu wèi qīng yuán jūn, yǐ cóng xiào wèi jié dù shǐ. jǐng yǐ pò yán zhèng, qiǎn rén zhào lǐ rén dá rù cháo, rén dá bù cóng, suì jiàng yú wú yuè. ér liú cóng xiào yì zhú jǐng shǒu bīng, jù quán zhāng èr zhōu, jǐng yóu fēng cóng xiào jìn jiāng wáng. zhōu shì zōng shí, cóng xiào qiǎn yá jiāng cài zhòng xìng wèi shāng rén, jiān dào zhì jīng shī, qiú zhì dǐ nèi shǔ. shì shí, shì zōng yǔ lǐ jǐng huà jiāng wèi jiè, suì bù nà, cóng xiào réng chén yú nán táng. qí hòu shì jù guó shǐ.
留從效聞延政降唐，執王繼勛送於金陵，李景以泉州為清源軍，以從效為節度 使。景已破延政，遣人召李仁達入朝，仁達不從，遂降於吳越。而留從效亦逐景守 兵，據泉、漳二州，景猶封從效晉江王。周世宗時，從效遣牙將蔡仲興為商人，間 道至京師，求置邸內屬。是時，世宗與李景畫江為界，遂不納，從效仍臣於南唐。 其後事具國史。

jìn kāi yùn sān nián bǐng wǔ, nán táng bǎo dà sì nián yě. shì suì, lǐ jǐng bīng pò jiàn zhōu, wáng shì miè. jiāng nán lù yún: bǎo dà sān nián, lǔ wáng shì zhī zú, qiān yú jīn líng. miù yě. jù wáng cháo shí yǐ táng jǐng fú yuán nián rù fú zhōu, bài guān chá shǐ, ér hòu rén jì lù zhě, nǎi yòng qí mǎ lái qí mǎ qù zhī chèn yǐ wèi jù, suì yǐ wáng cháo guāng qǐ èr nián suì zài bǐng wǔ bài quán zhōu cì shǐ wèi shǐ nián, zhì bǎo dà sì nián, suì fù zài bǐng wǔ ér miè, gù wèi liù shí yī nián. rán qí yǎn yǒu mǐn guó, zé dāng zì jǐng fú yuán nián wèi shǐ, shí wǔ shí wǔ nián yě. jīn zhū jiā jì qí guó miè bǐng wǔ shì yě. qí shǐ nián zé qiān yú chèn shū, miù yǐ. wéi jiāng nán lù yòu chà qí mò nián yě.
晉開運三年丙午，南唐保大四年也。是歲，李景兵破建州，王氏滅。《江南錄》 云：「保大三年，虜王氏之族，遷於金陵。」謬也。據王潮實以唐景福元年入福州， 拜觀察使，而後人紀錄者，乃用「騎馬來、騎馬去」之讖以為據，遂以王潮光啟二 年歲在丙午拜泉州刺史為始年，至保大四年，歲復在丙午而滅，故為六十一年。然 其奄有閩國，則當自景福元年為始，實五十五年也。今諸家記其國滅丙午是也。其 始年則牽於讖書，謬矣。惟《江南錄》又差其末年也。