wáng jiàn, zì guāng tú, xǔ zhōu wǔ yáng rén yě. lóng méi guǎng sǎng, zhuàng mào wěi rán. shǎo wú lài, yǐ tú niú dào lǘ fàn sī yán wèi shì, lǐ rén wèi zhī zéi wáng bā. hòu wèi zhōng wǔ jūn zú, shāo qiān duì jiāng.
王建,字光圖,許州舞陽人也。隆眉廣顙,狀貌偉然。少無賴,以屠牛、盜驢、 販私鹽為事,里人謂之「賊王八」。後為忠武軍卒,稍遷隊將。
huáng cháo xiàn zhǎng ān, xī zōng zài shǔ, zhōng wǔ jūn jiāng lù yàn hóng yǐ bīng bā qiān shǔ yáng fù guāng tǎo zéi, cháo bài zǒu, fù guāng yǐ qí bīng wèi bā dōu, dōu jiāng qiān rén, jiàn yǔ yàn hóng jiē wèi yī dōu tóu. fù guāng sǐ, yàn hóng lǜ bā dōu xī yíng xī zōng yú shǔ, suǒ guò piāo lüè. xíng zhì xìng yuán, zhú jié dù shǐ niú cóng, zì chēng liú hòu. xī zōng jí yǐ yàn hóng wèi jié dù shǐ, yàn hóng yǐ jiàn děng bā dōu tóu jiē lǐng shǔ zhōu cì shǐ. yǐ ér yàn hóng yōng zhòng dōng guī, xiàn chén xǔ, jiàn yǔ jìn huī hán jiàn zhāng zào lǐ shī tài děng gè lǜ yī dōu, xī bēn yú shǔ. xī zōng dé zhī dà xǐ, hào suí jià wǔ dōu, yǐ shǔ shí jūn guān jūn róng shǐ tián lìng zī, lìng zī yǐ jiàn děng wèi yǎng zi. xī zōng hái zhǎng ān, shǐ jiàn yǔ jìn huī děng jiāng shén cè jūn sù wèi.
黃巢陷長安,僖宗在蜀,忠武軍將鹿晏弘以兵八千屬楊復光討賊,巢敗走,復 光以其兵為八都,都將千人,建與晏弘皆為一都頭。復光死,晏弘率八都西迎僖宗 於蜀,所過剽略。行至興元,逐節度使牛叢,自稱留後。僖宗即以晏弘為節度使, 晏弘以建等八都頭皆領屬州刺史。已而晏弘擁眾東歸,陷陳、許,建與晉暉、韓建、 張造、李師泰等各率一都,西奔於蜀。僖宗得之大喜,號「隨駕五都」,以屬十軍 觀軍容使田令孜,令孜以建等為養子。僖宗還長安,使建與晉暉等將神策軍宿衛。
guāng qǐ yuán nián, hé wáng zhòng róng yǔ lìng zī zhēng yán chí, zhòng róng zhào jìn bīng fàn jīng shī, xī zōng xìng fèng xiáng. èr nián sān yuè, yí xìng xìng yuán, yǐ jiàn wèi qīng dào shǐ, fù yù xǐ yǐ cóng. xíng zhì dāng tú yì, lǐ chāng fú fén zhàn dào, zhàn dào jǐ duàn, jiàn kòng xī zōng mǎ, mào yān yàn zhōng guò, sù bǎn xià, xī zōng zhěn jiàn xī qǐn, jì jué, tì qì, jiě yù yī cì zhī.
光啟元年,河王重榮與令孜爭鹽池,重榮召晉兵犯京師,僖宗幸鳳翔。二年三 月,移幸興元,以建為清道使,負玉璽以從。行至當塗驛,李昌符焚棧道,棧道幾 斷,建控僖宗馬,冒煙焰中過,宿坂下,僖宗枕建膝寢,既覺,涕泣,解御衣賜之。
xī zōng yǐ zhì xìng yuán, lìng zī yǐ wèi tiān zǐ bō yuè, yóu jǐ zhì zhī, jù qiě dé zuì, xī chuān jié dù shǐ chén jìng xuān, lìng zī tóng mǔ dì yě, lìng zī yīn qiú wèi xī chuān jiān jūn, yáng fù gōng dài wèi jūn róng shǐ. fù gōng chū jiàn wèi bì zhōu cì shǐ, jiàn nǎi zhāo jí wáng mìng jí xī dòng yí luò, yǒu zhòng bā qiān, yǐ gōng làng zhōu, zhí qí cì shǐ yáng xíng qiān. yòu gōng lì zhōu, lì zhōu cì shǐ wáng gǒng qì chéng zǒu. jìng xuān huàn zhī, yǐ wèn lìng zī, lìng zī yuē: wáng bā wú ér yě, yǐ yī jiè zhào zhī, kě zhì huī xià. nǎi shǐ rén zhāo jiàn.
僖宗已至興元,令孜以謂天子播越,由己致之,懼且得罪,西川節度使陳敬瑄, 令孜同母弟也,令孜因求為西川監軍,楊復恭代為軍容使。復恭出建為壁州刺史, 建乃招集亡命及溪洞夷落,有眾八千,以攻閬州,執其刺史楊行遷。又攻利州,利 州刺史王珙棄城走。敬瑄患之,以問令孜,令孜曰:「王八吾兒也,以一介召之, 可置麾下。」乃使人招建。
dōng chuān gù yàn lǎng yǔ jiàn yǒu jiù, jiàn wén lìng zī zhào jǐ, dà xǐ, yīn zhì zǐ zhōu, wèi yàn lǎng yuē: shí jūn ā fù zhào wǒ, wǒ yù zhì chéng dū jiàn chén gōng, yǐ qiú yī zhèn. jí yǐ qí jiā shǔ tuō yàn lǎng, xuǎn jīng bīng èr qiān, chí zhī chéng dū. xíng zhì lù tóu guān, jìng xuān huǐ zhào jiàn, shǐ rén zhǐ zhī. jiàn dà nù, jī pò lù tóu guān, qǔ hàn zhōu. yàn lǎng wén zhī, chū bīng zhù jiàn, jūn yú xué shè. jìng xuān qiǎn jiāng jù wéi lì nì jiàn, jiàn jī bài zhī, suì gōng péng zhōu. jìng xuān qiǎn méi zhōu cì shǐ shān xíng zhāng jiāng bīng wǔ wàn tún xīn fán, jiàn yòu jī bài zhī, lǔ huò wàn yú rén, héng shī sì shí lǐ. jìng xuān fā bīng qī wàn yì xíng zhāng, yǔ jiàn xiāng chí méng yáng xīn dū bǎi yú rì. zhāo zōng qiǎn zuǒ jiàn yì dài fū lǐ xún wèi liǎng chuān xuān yù hé xié shǐ, zhào yàn lǎng děng bà bīng. yàn lǎng qǐng yǐ dà chén zhèn shǔ, yīn wèi jiàn qiú jīng jié. wén dé yuán nián liù yuè, yǐ zǎi xiàng wéi zhāo dù wèi xī chuān jié dù shǐ. fēn qióng shǔ lí yǎ wèi yǒng píng jūn, bài jiàn jié dù shǐ.
東川顧彥朗與建有舊,建聞令孜召己,大喜,因至梓州,謂彥朗曰:「十軍阿 父召我,我欲至成都見陳公,以求一鎮。」即以其家屬託彥朗,選精兵二千,馳之 成都。行至鹿頭關,敬瑄悔召建,使人止之。建大怒,擊破鹿頭關,取漢州。彥朗 聞之,出兵助建,軍於學射。敬瑄遣將句惟立逆建,建擊敗之,遂攻彭州。敬瑄遣 眉州刺史山行章將兵五萬屯新繁,建又擊敗之,虜獲萬餘人,橫屍四十里。敬瑄發 兵七萬益行章,與建相持濛陽、新都百餘日。昭宗遣左諫議大夫李洵為兩川宣諭和 協使,詔彥朗等罷兵。彥朗請以大臣鎮蜀,因為建求旌節。文德元年六月,以宰相 韋昭度為西川節度使。分邛、蜀、黎、雅為永平軍,拜建節度使。
jìng xuān bù shòu dài, zhāo zōng jí mìng zhāo dù jiāng yàn lǎng děng bīng tǎo zhī. zhāo zōng yǐ jiàn wèi zhāo tǎo yá nèi dōu zhǐ huī shǐ. jiǔ zhī, bù kè, jiàn wèi zhāo dù yuē: gōng yǐ shù wàn zhī zhòng, kùn liǎng chuān zhī rén, ér shī jiǔ wú gōng, nài hé? qiě táng shì duō gù, dōng fāng zhū zhèn, bīng jiē dōu jī, gōng dāng guī xiāng tiān zǐ, jìng zhōng yuán yǐ gù gēn běn, cǐ mán yí zhī guó, bù zú yǐ liú gōng. zhāo dù chí yí wèi jué, jiàn qiǎn jūn shì qín zhāo dù qīn lì yú jūn mén, luán ér shí zhī, jiàn rù bái yuē: jūn shì jī, xū cǐ wèi shí ěr! zhāo dù dà kǒng, jí liú fú jié yǔ jiàn ér dōng. zhāo dù yǐ qù, jiàn jí yǐ bīng è jiàn mén, liǎng chuān yóu shì zǔ jué.
敬瑄不受代,昭宗即命昭度將彥朗等兵討之。昭宗以建為招討牙內都指揮使。 久之,不克,建謂昭度曰:「公以數萬之眾,困兩川之人,而師久無功,奈何?且 唐室多故,東方諸鎮,兵接都畿,公當歸相天子,靜中原以固根本,此蠻夷之國, 不足以留公。」昭度遲疑未決,建遣軍士擒昭度親吏於軍門,臠而食之,建入白曰: 「軍士飢,須此為食爾!」昭度大恐,即留符節與建而東。昭度已去,建即以兵扼 劍門,兩川由是阻絕。
shān xíng zhāng tún guǎng dōu, jiàn jī bài zhī, xíng zhāng zǒu méi zhōu, yǐ zhōu jiàng jiàn. jiàn yǐn bīng gōng chéng dū, ér zī jiǎn róng mào jiā qióng zhū zhōu jiē shā cì shǐ jiàng jiàn. jiàn gōng chéng dū shén jí, tián lìng zī dēng chéng hū jiàn yuē: lǎo fū yǔ gōng xiāng hòu, hé xián ér zhì cǐ! jiàn yuē: jūn róng fù zǐ zhī ēn, xīn hé kě wàng! rán bīng tǎo bù shòu dài zhě, tiān zi mìng yě. lìng zī yè rù jiàn jūn, yǐ jié dù guān chá pái yìn shòu jiàn. míng rì, jìng xuān kāi mén yíng jiàn. jiàn jiāng rù chéng, yǐ zhāng qíng wèi dōu yú hòu, jiè qí jūn shì yuē: wú yǐ zhāng qíng wèi yú hòu yǐ, rǔ děng wú fàn qí lìng, xìng qíng zhí ér jiàn wǒ, wǒ shàng huó rǔ, shǐ qí shā ér hòu bái, wú yì bù néng jié yě. jiàn rù chéng, jūn shì piāo lüè, qíng shā bǎi rén ér zhǐ. hòu jiàn qiān jìng xuān yú yǎ zhōu, shǐ rén shā zhī fù yǐ lìng zī wèi jiān jūn, jì ér yì shā zhī. dà shùn èr nián shí yuè, táng yǐ jiàn wèi jiǎn xiào sī tú chéng dū yǐn jiàn nán xī chuān jié dù fù dà shǐ zhī jié dù shì guǎn nèi guān chá chù zhì yún nán bā guó zhāo fǔ děng shǐ.
山行章屯廣都,建擊敗之,行章走眉州,以州降建。建引兵攻成都,而資、簡、 戎、茂、嘉、邛諸州皆殺刺史降建。建攻成都甚急,田令孜登城呼建曰:「老夫與 公相厚,何嫌而至此!」建曰:「軍容父子之恩,心何可忘!然兵討不受代者,天 子命也。」令孜夜入建軍,以節度觀察牌印授建。明日,敬瑄開門迎建。建將入城, 以張勍為都虞候,戒其軍士曰:「吾以張勍為虞候矣,汝等無犯其令,幸勍執而見 我,我尚活汝,使其殺而後白,吾亦不能詰也。」建入城,軍士剽略,勍殺百人而 止。後建遷敬瑄於雅州,使人殺之;復以令孜為監軍,既而亦殺之。大順二年十月, 唐以建為檢校司徒、成都尹、劍南西川節度副大使知節度事、管內觀察處置雲南八 國招撫等使。
dōng chuān gù yàn lǎng zú, qí dì yàn huī lì. táng qiǎn huàn zhě zōng dào bì cì yàn huī dōng chuān jīng jié, mián zhōu cì shǐ cháng hòu zhí dào bì yǐ gōng zǐ zhōu, jiàn qiǎn lǐ jiǎn wáng zōng dí děng tǎo hòu. zì yàn lǎng sǐ, jiàn yù tú bìng dōng chuān ér wèi yǒu yǐ fā, jí lǐ jiǎn děng tǎo hòu, jiè yuē: bīng yǐ pò hòu, yàn huī bì chū kào shī, jí yǔ jù lái, wú fán wú zài jǔ yě. jiǎn děng jī hòu, bài zhī zhōng yáng, hòu zǒu hái mián zhōu, yǐ táng jīng jié hái dào bì ér chū zhī. yàn huī yǐ dé jié, cí jí bù chū kào jūn. gān níng èr nián, jiàn qiǎn wáng zōng dí gōng zhī. shí èr yuè, zōng dí bài yàn huī yú qiū lín, zhǎn qí jiāng luó zhāng, suì wéi zǐ zhōu. sān nián wǔ yuè, zhāo zōng qiǎn huàn zhě yuán yì jiǎn zhào jiàn bà bīng, jiàn shōu bīng hái chéng dū. qián nán jié dù shǐ wáng zhào yǐ qí dì jiàng yú jiàn.
東川顧彥朗卒,其弟彥暉立。唐遣宦者宗道弼賜彥暉東川旌節,綿州刺史常厚 執道弼以攻梓州,建遣李簡、王宗滌等討厚。自彥朗死,建欲圖並東川而未有以發, 及李簡等討厚,戒曰:「兵已破厚,彥暉必出犒師,即與俱來,無煩吾再舉也。」 簡等擊厚,敗之鐘陽,厚走還綿州,以唐旌節還道弼而出之。彥暉已得節,辭疾不 出犒軍。乾寧二年,建遣王宗滌攻之。十二月,宗滌敗彥暉於楸林,斬其將羅璋, 遂圍梓州。三年五月,昭宗遣宦者袁易簡詔建罷兵,建收兵還成都。黔南節度使王 肇以其地降於建。
sì nián, zōng dí fù gōng dōng chuān, bié qiǎn wáng zōng kǎn zōng ruǎn děng chū xiá, qǔ yú lú zhōu. wǔ yuè, jiàn zì jiāng gōng dōng chuān, zhāo zōng qiǎn jiàn yì dài fū lǐ xún pàn guān wéi zhuāng xuān yù liǎng chuān, zhào jiàn bà bīng. jiàn bù fèng zhào, nǎi zé shòu jiàn nán zhōu cì shǐ, yǐ tán wáng wèi fèng xiáng jié dù shǐ, lǐ mào zhēn dài jiàn wèi xī chuān jié dù shǐ. mào zhēn jù mìng, nǎi fù jiàn guān jué. dōng shí yuè, jiàn gōng pò zǐ zhōu, yàn huī zì shā. yàn huī jiāng gù yàn yáo gù chéng yǐ wēi, wèi zhū jiāng lì yuē: shì gōng dāng shēng sǐ yǐ zhī! zhǐ qí suǒ pèi bīn tiě jiàn yuē: shì jí ér yǒu pàn zhě, dāng chǐ cǐ jiàn! jí chéng jiāng pò, yàn yáo yǔ yàn huī zhào jí jiāng lì yǐn jiǔ, suì yǔ zhī jù sǐ. jiàn yǐ wáng zōng dí wèi dōng chuān liú hòu, táng jí yǐ zōng dí wèi jié dù shǐ, yú shì bìng yǒu liǎng chuān zhī dì.
四年,宗滌復攻東川,別遣王宗侃、宗阮等出峽,取渝、瀘州。五月,建自將 攻東川,昭宗遣諫議大夫李洵、判官韋莊宣諭兩川,詔建罷兵。建不奉詔,乃責授 建南州刺史,以郯王為鳳翔節度使,李茂貞代建為西川節度使。茂貞拒命,乃復建 官爵。冬十月,建攻破梓州,彥暉自殺。彥暉將顧彥瑤顧城已危,謂諸將吏曰: 「事公當生死以之!」指其所佩賓鐵劍曰:「事急而有叛者,當齒此劍!」及城將 破,彥瑤與彥暉召集將吏飲酒,遂與之俱死。建以王宗滌為東川留後,唐即以宗滌 為節度使,於是並有兩川之地。
shì shí, fèng xiáng lǐ mào zhēn jiān jù liáng yáng qín lǒng, shù yǐ bīng qīn jiàn. tiān fù yuán nián, liáng tài zǔ bīng zhū huàn zhě, huàn zhě hán quán huì děng jié tiān zǐ xìng fèng xiáng, liáng bīng wéi zhī, mào zhēn bì chéng jù shǒu jīng nián, lì jiǒng, qiú yǔ liáng hé. jiàn jiān qiǎn rén pìn mào zhēn, xǔ yǐ chū bīng wèi yuán, quàn qí jiān bì wù hé. qiǎn wáng zōng dí jiāng bīng wǔ wàn, shēng yán yíng jià, yǐ gōng xìng yuán, zhí qí jié dù shǐ lǐ jì yè, ér wǔ dìng jié dù shǐ tuò bá sī jìng suì yǐ qí dì jiàng yú jiàn, yú shì bìng yǒu shān nán xī dào. shì shí, jīng nán chéng ruì sǐ, xiāng zhōu zhào kuāng níng qiǎn qí dì kuāng míng xí jù zhī, jiàn chéng qí jiān, gōng xià kuí shī zhōng wàn sì zhōu. sān nián bā yuè, táng fēng jiàn shǔ wáng. sì nián, táng qiān dōu luò yáng, gǎi yuán tiān yòu, jiàn yǔ táng gé jué ér bù zhī, gù réng chēng tiān fù. liù nián, yòu qǔ guī zhōu, yú shì bìng yǒu sān xiá.
是時,鳳翔李茂貞兼據梁、洋、秦、隴,數以兵侵建。天復元年,梁太祖兵誅 宦者,宦者韓全誨等劫天子幸鳳翔,梁兵圍之,茂貞閉城拒守經年,力窘,求與梁 和。建間遣人聘茂貞,許以出兵為援,勸其堅壁勿和。遣王宗滌將兵五萬,聲言迎 駕,以攻興元,執其節度使李繼業,而武定節度使拓拔思敬遂以其地降於建,於是 並有山南西道。是時,荊南成汭死,襄州趙匡凝遣其弟匡明襲據之,建乘其間,攻 下夔、施、忠、萬四州。三年八月,唐封建蜀王。四年,唐遷都洛陽,改元天祐, 建與唐隔絕而不知,故仍稱天復。六年,又取歸州,於是並有三峽。
qī nián, liáng miè táng, qiǎn shǐ zhě yù jiàn, jiàn jù ér bù nà. jiàn yīn chí xí sì fāng, huì bīng tǎo liáng, sì fāng zhī qí fēi chéng shí, jiē bù yīng.
七年,梁滅唐,遣使者諭建,建拒而不納。建因馳檄四方,會兵討梁,四方知 其非誠實,皆不應。
shì suì zhēng yuè, jù rén jiàn qīng chéng shān. liù yuè, fèng huáng jiàn wàn suì xiàn, huáng lóng jiàn jiā yáng jiāng, ér zhū zhōu jiē yán gān lòu bái lù bái què guī lóng zhī ruì. qiū jiǔ yuè jǐ hài, jiàn nǎi jí huáng dì wèi. fēng qí zhū zi wèi wáng, yǐ wáng zōng jí wèi zhōng shū lìng, wéi zhuāng wèi zuǒ sàn qí cháng shì pàn zhōng shū mén xià shì, táng xí wèi shū mì shǐ, zhèng qiān wèi yù shǐ zhōng chéng, zhāng gé wáng kǎi jiē wèi hàn lín xué shì, zhōu bó yǎ wèi chéng dū yǐn. shǔ shì xiǎn ér fù, dāng táng zhī mò, shì rén duō yù yī jiàn yǐ bì luàn. jiàn suī qǐ dào zéi, ér wèi rén duō zhì zhà, shàn dài shì, gù qí jiàn hào, suǒ yòng jiē táng míng chén shì zú zhuāng, jiàn sù zhī sūn gé, jùn zhī zǐ yě. jiàn wèi zuǒ yòu yuē: wú wèi shén cè jūn jiāng shí, sù wèi jìn zhōng, jiàn tiān zǐ yè zhào xué shì, chū rù wú jiān, ēn lǐ qīn hòu rú liáo yǒu, fēi jiāng xiāng kě bǐ yě. gù jiàn dài gé děng ēn lǐ yóu yì, qí yú sòng pín děng bǎi yú rén, bìng jiàn xìn yòng.
是歲正月,巨人見青城山。六月,鳳凰見萬歲縣,黃龍見嘉陽江,而諸州皆言 甘露、白鹿、白雀、龜、龍之瑞。秋九月己亥,建乃即皇帝位。封其諸子為王,以 王宗佶為中書令,韋莊為左散騎常侍判中書門下事,唐襲為樞密使,鄭騫為御史中 丞,張格、王鍇皆為翰林學士,周博雅為成都尹。蜀恃險而富,當唐之末,士人多 欲依建以避亂。建雖起盜賊,而為人多智詐,善待士,故其僭號,所用皆唐名臣世 族;莊,見素之孫;格,浚之子也。建謂左右曰:「吾為神策軍將時,宿衛禁中, 見天子夜召學士,出入無間,恩禮親厚如寮友,非將相可比也。」故建待格等恩禮 尤異,其餘宋玭等百餘人,並見信用。
wǔ chéng yuán nián zhēng yuè, sì tiān nán jiāo, dà shè, gǎi yuán, yǐ wáng zōng jí wèi tài shī. zōng jí běn xìng gān shì, jiàn wèi zhōng wǔ jūn zú shí lüè dé zhī, yǎng yǐ wèi zi, hòu yǐ jūn gōng lèi qiān wǔ xìn jūn jié dù shǐ. hòu jiàn suǒ shēng zǐ yuán yì děng shāo zhǎng, zōng jí yǐ yǎng zi xīn bù zì ān, yǔ zhèng qiān děng móu, qiú wèi dà sī mǎ, zǒng liù jūn, kāi yuán shuài fǔ, fán jūn shì pián yí xíng ér hòu wén. jiàn yǐ zōng jí chuàng yè gōng duō, yōu róng zhī. táng xí běn yǐ wǔ tóng jiàn xìng yú jiàn, zōng jí yóu yì zhī, hòu wèi shū mì shǐ, yóu míng hū xí, xí suī nèi hèn, ér wài fèng zōng jí yù jǐn. jiàn wén zhī, nù yuē: zōng jí míng hū wǒ shū mì shǐ, shì jiāng fǎn yě. zōng jí qiú dà sī mǎ, zhāng sān shàng, jiàn yǐ wèn xí, xí yīn jī nù jiàn yuē: zōng jí gōng chén, qí wēi wàng kě yǐ fú rén xīn, bì xià yí jí yǔ zhī. jiàn xīn yì yí. zōng jí rù zòu shì, zì qǐng bù yǐ, jiàn chì wèi shì pū shā zhī, bìng cì qiān sǐ. liù yuè, yǐ suì wáng zōng yì wèi huáng tài zǐ. jiàn jiā zūn hào yīng wǔ ruì shèng huáng dì. qī yuè, zōu yú jiàn wǔ dìng.
武成元年正月,祀天南郊,大赦,改元,以王宗佶為太師。宗佶本姓甘氏,建 為忠武軍卒時掠得之,養以為子,後以軍功累遷武信軍節度使。後建所生子元懿等 稍長,宗佶以養子心不自安,與鄭騫等謀,求為大司馬,總六軍,開元帥府,凡軍 事便宜行而後聞。建以宗佶創業功多,優容之。唐襲本以舞僮見幸於建,宗佶尤易 之,後為樞密使,猶名呼襲,襲雖內恨,而外奉宗佶愈謹。建聞之,怒曰:「宗佶 名呼我樞密使,是將反也。」宗佶求大司馬,章三上,建以問襲,襲因激怒建曰: 「宗佶功臣,其威望可以服人心,陛下宜即與之。」建心益疑。宗佶入奏事,自請 不已,建叱衛士撲殺之,並賜騫死。六月,以遂王宗懿為皇太子。建加尊號英武睿 聖皇帝。七月,騶虞見武定。
èr nián, bān yǒng chāng lì. guǎng dōu jiā hé hé suì.
二年,頒《永昌歷》。廣都嘉禾合穗。
sān nián bā yuè, yǒu lóng wǔ shí jiàn xún yáng shuǐ zhōng. shí yuè, lín jiàn bì zhōu. shí èr yuè, dà shè, gǎi míng nián wèi yǒng píng yuán nián. qí wáng lǐ mào zhēn zì wèi liáng suǒ wéi, ér shān nán rù yú shǔ, dì xiá shì gū, suì yǔ jiàn hé, yǐ qí zi qǔ jiàn nǚ, yīn qiú shān nán gù dì. jiàn nù, bù yǔ, yǐ wáng zōng kǎn wèi běi lù dōu tǒng, zōng yòu zōng hè táng xí wèi sān miàn zhāo tǎo shǐ yǐ gōng qí. zhàn yú qīng ní, zōng kǎn bài jī, tuì bǎo xī xiàn, wèi mào zhēn bīng suǒ wéi. jiàn zì jiāng jī zhī, qí bīng bài, jiě qù, jiàn zhì xìng yuán ér hái. jiā zūn hào yuē yīng wǔ ruì shèng guāng xiào huáng dì.
三年八月,有龍五十見洵陽水中。十月,麟見壁州。十二月,大赦,改明年為 永平元年。岐王李茂貞自為梁所圍,而山南入於蜀,地狹勢孤,遂與建和,以其子 娶建女,因求山南故地。建怒,不與,以王宗侃為北路都統,宗佑、宗賀、唐襲為 三面招討使以攻岐。戰於青泥,宗侃敗績,退保西縣,為茂貞兵所圍。建自將擊之, 岐兵敗,解去,建至興元而還。加尊號曰英武睿聖光孝皇帝。
èr nián, yòu jiā hào yuē yīng wǔ ruì shèng shén gōng wén dé guāng xiào huáng dì. chū, tián lìng zī zhī wèi jiān jūn yě, dào táng chuán guó xǐ rù yú shǔ ér mái zhī, èr yuè, shàng shí shǐ ōu yáng róu zhì lìng zī gù dì, chuān dì ér dé zhī, yǐ xiàn. wǔ yuè, liáng qiǎn guāng lù qīng lú pín lái pìn, tuī jiàn wèi xiōng, qí yìn wén yuē dà liáng rù shǔ zhī yìn. zǎi xiàng zhāng gé yuē: táng gù shì, fèng shǐ sì yí, qí yìn yuē dà táng rù mǒu guó zhī yìn, jīn liáng yǐ xiōng shì bì xià, nài hé bēi wǒ rú yí dí? jiàn nù, yù shā liáng shǐ zhě, gé yuē: cǐ liáng yǒu sī zhī guò ěr, bù kě yǐ jué liǎng guó zhī huān. yǐ ér liáng tài zǔ bēng, jiàn qiǎn jiāng zuò jiān lǐ hóng diào zhī, suì kè qí yìn wén yuē dà shǔ rù liáng zhī yìn. jiàn zhōu mù lián lǐ. liù yuè, lín jiàn wén zhōu. shí èr yuè, huáng lóng jiàn fù yì jiāng.
二年,又加號曰英武睿聖神功文德光孝皇帝。初,田令孜之為監軍也,盜唐傳 國璽入於蜀而埋之,二月,尚食使歐陽柔治令孜故第,穿地而得之,以獻。五月, 梁遣光祿卿盧玭來聘,推建為兄,其印文曰「大梁入蜀之印」。宰相張格曰:「唐 故事,奉使四夷,其印曰『大唐入某國之印』,今梁已兄事陛下,奈何卑我如夷狄?」 建怒,欲殺梁使者,格曰:「此梁有司之過爾,不可以絕兩國之歡。」已而梁太祖 崩,建遣將作監李紘吊之,遂刻其印文曰「大蜀入梁之印」。劍州木連理。六月, 麟見文州。十二月,黃龍見富義江。
sān nián zhēng yuè, lín jiàn yǒng tài. wǔ yuè, zōu yú jiàn bì shān, yǒu èr lù suí zhī. qiū qī yuè, huáng tài zǐ yuán yīng shā tài zǐ shǎo bǎo táng xí. yuán yīng, jiàn cì zǐ yě, chū míng zōng yì, hòu gēng míng zōng tǎn, jiàn dé tóng pái zi yú shén fǎng, yǒu wén èr shí yú zì, jiàn yǐ wèi fú chèn, yīn qǔ zhī yǐ míng zhū zi, gù yòu gèng yuē yuán yīng. yuán yīng wèi rén quǎn jiǎ huì qǔ chǐ, duō cái yì, néng shè qián zhōng kǒng, cháng zì bào huà qiú zhì mǎ shàng, chí ér shè zhī, wú bù zhōng. nián shí qī, wèi huáng tài zǐ, pàn liù jūn, chuàng tiān wǔ shén jī yíng, kāi yǒng hé fǔ, zhì guān shǔ. jiàn yǐ yuán yīng nián shào rèn zhòng, yǐ jì shì jiè zhī, lìng yī qiè xué zhèn suǒ wèi, zé kě yǐ bǎo guó. yòu mìng dào shì guǎng chéng xiān shēng dù guāng tíng wèi zhī shī. táng xí, jiàn zhī bì yě, yuán yīng yì zhī, lǚ xuè yú cháo, jiàn jù qí jiāo è, nǎi bà xí shū mì shǐ, chū wèi xìng yuán jié dù shǐ. yǐ ér xí bà guī, yuán yīng tíng shū qí guò shī, jiàn yì bù yuè. shì yuè qī xī, yuán yīng zhào zhū wáng dà chén zhì jiǔ, ér jí wáng zōng hàn shū mì shǐ pān qiào hàn lín xué shì máo wén xī bù zhì, yuán yīng nù yuē: jí wáng bù lái, qiào yǔ wén xī jiào zhī ěr! míng rì, yuán yīng bái jiàn qiào jí wén xī lí jiān yǔ. jiàn nù, jiāng zuì zhī. yuán yīng chū ér xí rù, jiàn yǐ wèn zhī, xí yuē: tài zǐ móu zuò luàn, yù zhào zhū jiāng zhū wáng yǐ bīng gù zhī, rán hòu jǔ shì ěr! jiàn yí zhī, xí qǐng zhào yíng bīng rù wèi. yuán yīng chū bù wèi bèi, wén xí zhào bīng, yǐ wèi zhū jǐ, nǎi yǔ líng rén ān xī xiāng jūn jiāng yù quán shū lǜ tiān wǔ bīng zì wèi, qiǎn rén qín qiào jí wén xī ér chī zhī, yōu yú qí jiā zhào dà jiāng xú yáo cháng qiān lǜ bīng chū jù xí, yǔ xí zhàn shén wǔ mén, xí zhōng liú shǐ, zhuì mǎ sǐ. jiàn qiǎn wáng zōng hè yǐ bīng tǎo zhī, yuán yīng bīng bài jiē kuì qù, yuán yīng nì yuè lóng chí kǎn zhōng. míng rì, chū ér gài shí, shǔ rén shí zhī, yǐ gào, jiàn qiǎn zōng hàn zhāo yù zhī, zōng hàn wèi zhì, wèi wèi bīng suǒ shā. jiàn nǎi lì qí yòu zǐ zhèng wáng zōng yǎn wèi tài zǐ. bái lóng jiàn qióng zhōu jiāng.
三年正月,麟見永泰。五月,騶虞見壁山,有二鹿隨之。秋七月,皇太子元膺 殺太子少保唐襲。元膺,建次子也,初名宗懿,後更名宗坦,建得銅牌子於什仿, 有文二十餘字,建以為符讖,因取之以名諸子,故又更曰元膺。元膺為人犭叚喙齲 齒,多材藝,能射錢中孔,嘗自抱畫球擲馬上,馳而射之,無不中。年十七,為皇 太子,判六軍,創天武神機營,開永和府,置官屬。建以元膺年少任重,以記事戒 之,令「一切學朕所為,則可以保國」。又命道士廣成先生杜光庭為之師。唐襲, 建之嬖也,元膺易之,屢謔於朝,建懼其交惡,乃罷襲樞密使,出為興元節度使。 已而襲罷歸,元膺廷疏其過失,建益不悅。是月七夕,元膺召諸王大臣置酒,而集 王宗翰、樞密使潘峭、翰林學士毛文錫不至,元膺怒曰:「集王不來,峭與文錫教 之耳!」明日,元膺白建峭及文錫離間語。建怒,將罪之。元膺出而襲入,建以問 之,襲曰:「太子謀作亂,欲召諸將、諸王以兵錮之,然後舉事爾!」建疑之,襲 請召營兵入衛。元膺初不為備,聞襲召兵,以為誅己,乃與伶人安悉香、軍將喻全 殊率天武兵自衛,遣人擒峭及文錫而笞之,幽於其家;召大將徐瑤、常謙率兵出拒 襲,與襲戰神武門,襲中流矢,墜馬死。建遣王宗賀以兵討之,元膺兵敗皆潰去, 元膺匿躍龍池檻中。明日,出而丐食,蜀人識之,以告,建遣宗翰招諭之,宗翰未 至,為衛兵所殺。建乃立其幼子鄭王宗衍為太子。白龍見邛州江。
sì nián, jīng nán gāo jì chāng qīn shǔ wū shān, qiǎn jiā wáng zōng shòu bài zhī yú qú táng. bā yuè, shā qián nán jié dù shǐ wáng zōng xùn. dōng, nán mán gōng lüè jiè shàng, jiàn qiǎn kuí wáng zōng fàn jī bài zhī yú dà dù hé. lín jiàn chāng zhōu.
四年,荊南高季昌侵蜀巫山,遣嘉王宗壽敗之於瞿唐。八月,殺黔南節度使王 宗訓。冬,南蠻攻掠界上,建遣夔王宗范擊敗之於大渡河。麟見昌州。
wǔ nián, qǐ shòu chāng diàn yú lóng xìng gōng, huà jiàn xiàng yú bì yòu qǐ fú tiān gé, huà zhū gōng chén xiàng. shí yī yuè, dà huǒ, fén qí gōng shì. qiǎn wáng zōng chóu děng gōng qí, qǔ qí qín fèng jiē chéng sì zhōu, zhì dà sàn guān. liáng pàn jiāng liú zhī jùn zài qí, yú shì tè yǐ qí zú lái.
五年,起壽昌殿於龍興宮,畫建像於壁;又起扶天閣,畫諸功臣像。十一月, 大火,焚其宮室。遣王宗儔等攻岐,取其秦、鳳、階、成四州,至大散關。梁叛將 劉知俊在岐,於是特以其族來。
tōng zhèng yuán nián, qiǎn wáng zōng wǎn děng lǜ bīng shí èr wàn chū dà sàn guān gōng qí, qǔ lǒng zhōu. bā yuè, qǐ wén sī diàn, yǐ qīng zī wǔ pǐn zhèng yuán guān gòu qún shū yǐ shí zhī, yǐ nèi shū mì shǐ máo wén xī wèi wén sī diàn dà xué shì. huáng lóng jiàn dà chāng chí. shí yuè, dà shè. gǎi míng nián yuán yuē tiān hàn, guó hào hàn.
通正元年,遣王宗綰等率兵十二萬出大散關攻岐,取隴州。八月,起文思殿, 以清資五品正員官購群書以實之,以內樞密使毛文錫為文思殿大學士。黃龍見大昌 池。十月,大赦。改明年元曰天漢,國號漢。
tiān hàn yuán nián, shā liú zhī jùn. shí èr yuè, dà shè, gǎi míng nián yuán yuē guāng tiān, fù guó hào shǔ.
天漢元年,殺劉知俊。十二月,大赦,改明年元曰光天,復國號蜀。
guāng tiān yuán nián liù yuè, jiàn zú, nián qī shí èr. jiàn wǎn nián duō nèi chǒng, xián fēi xú shì yǔ mèi shū fēi, jiē yǐ sè jìn, zhuān fáng yòng shì, jiāo jié huàn zhě táng wén yǐ děng gàn yǔ wài zhèng. jiàn nián lǎo hūn mào, wén yǐ pàn liù jūn, shì wú dà xiǎo, jiē jué wén yǐ. jí jiàn jí, yǐ bīng rù sù wèi, móu jǐn qù jiàn gù jiāng. gù jiāng wén jiàn jí, jiē bù dé rù jiàn, jiǔ zhī, zōng bì děng pái tà rù, yán wén yǐ yù wèi biàn, nǎi shā zhī. jiàn yīn yǐ lǎo jiāng dà chén duō xǔ chāng gù rén, bì bù wèi tài zǐ yòng, sī zé rén wèi dé ér jí jí, nǎi yǐ huàn zhě sòng guāng sì wèi shū mì shǐ pàn liù jūn ér jiàn zú. tài zǐ lì, qù zōng míng yǎn.
光天元年六月,建卒,年七十二。建晚年多內寵,賢妃徐氏與妹淑妃,皆以色 進,專房用事,交結宦者唐文扆等干與外政。建年老昏耄,文扆判六軍,事無大小, 皆決文扆。及建疾,以兵入宿衛,謀盡去建故將。故將聞建疾,皆不得入見,久之, 宗弼等排闥入,言文扆欲為變,乃殺之。建因以老將大臣多許昌故人,必不為太子 用,思擇人未得而疾亟,乃以宦者宋光嗣為樞密使判六軍而建卒。太子立,去「宗」 名衍。
yǎn zì huà yuán. jiàn shí yī zi, yuē wèi wáng zōng rén, jiǎn wáng yuán yīng, zhào wáng zōng jì, bīn wáng zōng hé, hán wáng zōng zhì, jǔ wáng zōng tè, xìn wáng zōng jié, lǔ wáng zōng dǐng, xìng wáng zōng zé, xuē wáng zōng píng. ér zhèng wáng zōng yǎn zuì yòu, qí mǔ xú xián fēi yě, yǐ mǔ chǒng dé lì wèi huáng tài zǐ, kāi chóng xián fǔ, zhì guān shǔ, hòu gèng yuē tiān cè fǔ. yǎn wèi rén fāng yí dà kǒu, chuí shǒu guò xī, gù mù jiàn ěr, pō zhī xué wèn, néng wèi fú yàn zhī cí. yuán yīng sǐ, jiàn yǐ bīn wáng zōng hé mào lèi jǐ, ér xìn wáng zōng jié yú zhū zi zuì cái xián, yù yú liǎng rén zé lì zhī. ér xú fēi zhuān chǒng, jiàn lǎo hūn mào, fēi yǔ huàn zhě táng wén yǐ jiào xiāng zhě shàng yán yǎn xiāng zuì guì, yòu fěng zǎi xiàng zhāng gé zàn chéng zhī, yǎn yóu shì de wèi tài zǐ.
衍字化源。建十一子,曰衛王宗仁,簡王元膺,趙王宗紀,豳王宗輅,韓王宗 智,莒王宗特,信王宗傑,魯王宗鼎,興王宗澤,薛王宗平。而鄭王宗衍最幼,其 母徐賢妃也,以母寵得立為皇太子,開崇賢府,置官屬,後更曰天策府。衍為人方 頤大口,垂手過膝,顧目見耳,頗知學問,能為浮艷之辭。元膺死,建以豳王宗輅 貌類己,而信王宗傑於諸子最材賢,欲於兩人擇立之。而徐妃專寵,建老昏耄,妃 與宦者唐文扆教相者上言衍相最貴,又諷宰相張格贊成之,衍由是得為太子。
jiàn zú, yǎn lì, shì jiàn yuē shén wǔ shèng wén xiào dé míng huì huáng dì, miào hào gāo zǔ, líng yuē yǒng líng. jiàn zhèng shì zhōu shì hào zhāo shèng huáng hòu, hòu jiàn shù rì ér zú, yǎn yīn zūn qí mǔ xú shì wèi huáng tài hòu, hòu mèi shū fēi wèi huáng tài fēi. tài hòu tài fēi yǐ jiào lìng mài guān, zì cì shǐ yǐ xià, měi yī guān què, bì shù rén bìng zhēng, ér rù qián duō zhě dé zhī tōng dōu dà yì qǐ dǐ diàn, yǐ duó mín lì.
建卒,衍立,諡建曰神武聖文孝德明惠皇帝,廟號高祖,陵曰永陵。建正室周 氏號昭聖皇后,後建數日而卒,衍因尊其母徐氏為皇太后,後妹淑妃為皇太妃。太 後、太妃以教令賣官,自刺史以下,每一官闕,必數人並爭,而入錢多者得之;通 都大邑起邸店,以奪民利。
yǎn nián shào huāng yín, wěi qí zhèng yú huàn zhě sòng guāng sì guāng bǎo jǐng rùn chéng wáng chéng xiū ōu yáng huǎng tián lǔ chóu děng yǐ hán zhāo pān zài yíng gù zài xún yán xù děng wèi xiá kè qǐ xuān huá yuàn, yǒu chóng guāng tài qīng yán chāng huì zhēn zhī diàn, qīng hé yíng xiān zhī gōng, jiàng zhēn péng lái dān xiá zhī tíng, fēi luán zhī gé, ruì shòu zhī mén yòu zuò yí shén tíng, yǔ zhū xiá kè fù rén rì yè hān yǐn qí zhōng. cháng yǐ jiǔ rì yàn xuān huá yuàn, jiā wáng zōng shòu yǐ shè jì wèi yán, yán fā qì tì. hán zhāo děng yuē: jiā wáng jiǔ bēi ěr! zhū xiá kè gòng yǐ màn yán xuè cháo zhī, zuò shàng xuān rán. yǎn bù néng shěng yě.
衍年少荒淫,委其政於宦者宋光嗣、光葆、景潤澄、王承休、歐陽晃、田魯儔 等;以韓昭、潘在迎、顧在珣、嚴旭等為狎客;起宣華苑,有重光、太清、延昌、 會真之殿,清和、迎仙之宮,降真、蓬萊、丹霞之亭,飛鸞之閣,瑞獸之門;又作 怡神亭,與諸狎客、婦人日夜酣飲其中。嘗以九日宴宣華苑,嘉王宗壽以社稷為言, 言發泣涕。韓昭等曰:「嘉王酒悲爾!」諸狎客共以慢言謔嘲之,坐上喧然。衍不 能省也。
shǔ rén fù ér xǐ áo, dāng wáng shì wǎn nián, sú jìng wèi xiǎo mào, jǐn fù qí dǐng, fǔ shǒu jí duò, wèi zhī wēi nǎo mào. yǎn yǐ wèi bù xiáng, jìn zhī. ér yǎn hǎo dài dà mào, měi wēi fú chū yóu mín jiān, mín jiān yǐ dà mào shí zhī, yīn lìng guó zhōng jiē dài dà mào. yòu hǎo guǒ jiān jīn, qí zhuàng rú zhuī. ér hòu gōng jiē dài jīn lián huā guān, yī dào shì fú, jiǔ hān miǎn guān, qí jì zhuā rán, gèng shī zhū fěn, hào zuì zhuāng, guó zhōng zhī rén jiē xiào zhī. cháng yǔ tài hòu tài fēi yóu qīng chéng shān, gōng rén yī fú, jiē huà yún xiá, piāo rán wàng zhī ruò xiān. yǎn zì zuò gān zhōu qū, shù qí xiān zhuàng, shàng xià shān gǔ, yǎn cháng zì gē, ér shǐ gōng rén jiē hé zhī. yǎn lì zhī míng nián, gǎi yuán qián dé.
蜀人富而喜遨,當王氏晚年,俗競為小帽,僅覆其頂,俯首即墮,謂之「危腦 帽」。衍以為不祥,禁之。而衍好戴大帽,每微服出遊民間,民間以大帽識之,因 令國中皆戴大帽。又好裹尖巾,其狀如錐。而後宮皆戴金蓮花冠,衣道士服,酒酣 免冠,其髻髽然,更施硃粉,號「醉妝」,國中之人皆效之。嘗與太后、太妃游青 城山,宮人衣服,皆畫雲霞,飄然望之若仙。衍自作《甘州曲》,述其仙狀,上下 山谷,衍常自歌,而使宮人皆和之。衍立之明年,改元乾德。
qián dé yuán nián zhēng yuè, sì tiān nán jiāo, dà shè, jiā zūn hào wèi shèng dé míng xiào huáng dì.
乾德元年正月,祀天南郊,大赦,加尊號為聖德明孝皇帝。
èr nián dōng, běi xún, zhì yú xī xiàn, jīng qí gē jiǎ, lián gèn bǎi yú lǐ. qí hái yě, zì làng zhōu fú jiāng ér shàng, lóng zhōu huà gě, zhāo yào jiāng shuǐ, suǒ zài gōng yì, rén bù kān mìng.
二年冬,北巡,至於西縣,旌旗戈甲,連亘百餘里。其還也,自閬州浮江而上, 龍舟畫舸,昭耀江水,所在供億,人不堪命。
sān nián zhēng yuè, hái chéng dū.
三年正月,還成都。
wǔ nián, qǐ shàng qīng gōng, sù wáng zǐ jìn xiàng, zūn yǐ wèi shèng zǔ zhì dào yù chén huáng dì, yòu sù jiàn jí yǎn xiàng, shì lì yú qí zuǒ yòu yòu yú zhèng diàn sù xuán yuán huáng dì jí táng zhū dì, bèi fǎ jià ér cháo zhī.
五年,起上清宮,塑王子晉像,尊以為聖祖至道玉宸皇帝,又塑建及衍像,侍 立於其左右;又於正殿塑玄元皇帝及唐諸帝,備法駕而朝之。
liù nián, yǐ wáng chéng xiū wèi tiān xióng jié dù shǐ. tiān xióng jūn, qín zhōu yě. chéng xiū yǐ huàn zhě de xìng, wèi xuān huī shǐ, chéng xiū qī yán shì, yǒu jué sè, yǎn tōng zhī. shì shí, táng zhuāng zōng miè liáng, shǔ rén jiē jù. zhuāng zōng qiǎn lǐ yán pìn shǔ, yǎn yǔ jù cháo shàng qīng, ér shǔ dōu shì shù, lián wéi zhū cuì, jiā dào bù jué. yán jiàn qí rén wù fù shèng, ér yǎn jiāo yín, guī nǎi xiàn cè fá shǔ. míng nián, táng wèi wáng jì jí guō chóng tāo fá shǔ. shì suì, yǎn gǎi yuán yuē xián kāng. yǎn zì lì, suì cháng liè yú zi lái shān. shì suì, yòu xìng péng zhōu yáng píng huà hàn zhōu sān xué shān. yǐ wáng chéng xiū qī yán shì gù, shí yuè, xìng qín zhōu, qún chén qiè jiàn, yǎn bù tīng. xíng zhì zǐ tóng, dà fēng fà wū bá mù, tài shǐ yuē: cǐ tān láng fēng yě, dāng yǒu bài jūn shā jiāng zhě. yǎn bù xǐng. yǎn zhì mián gǔ ér táng shī rù qí jìng, yǎn jù, jù hái. táng shī suǒ zhì, zhōu xiàn jiē yíng jiàng. yǎn liú wáng zōng bì shǒu mián gǔ, qiǎn wáng zōng xūn zōng yǎn zōng yù lǜ bīng yǐ jù táng shī. zōng xūn děng zhì sān quán, wàng fēng tuì zǒu. yǎn zhào zōng bì zhū zōng xūn děng, zōng bì fǎn yǔ zōng xūn děng hé móu, sòng kuǎn yú táng shī. yǎn zì mián gǔ hái chéng dū, bǎi guān jí hòu gōng yíng yè qī lǐ tíng, yǎn zá gōng rén zuò huí gú duì yǐ rù. míng rì, yù wén míng diàn, yǔ qí qún chén xiāng duì tì qì. ér zōng bì yì zì mián gǔ chí guī, dēng tài xuán mén, shōu chéng dū yǐn hán zhāo huàn zhě sòng guāng sì jǐng rùn chéng ōu yáng huǎng děng shā zhī, hán shǒu sòng yú jì jí. yǎn jí shàng biǎo qǐ xiáng, zōng bì qiān yǎn yú tiān qǐ gōng. wèi wáng jì jí zhì chéng dū, yǎn jūn chén miàn fù yú chèn, chū jiàng yú qī lǐ tíng.
六年,以王承休為天雄節度使。天雄軍,秦州也。承休以宦者得幸,為宣徽使, 承休妻嚴氏,有絕色,衍通之。是時,唐莊宗滅梁,蜀人皆懼。莊宗遣李嚴聘蜀, 衍與俱朝上清,而蜀都士庶,簾帷珠翠,夾道不絕。嚴見其人物富盛,而衍驕淫, 歸乃獻策伐蜀。明年,唐魏王繼岌、郭崇韜伐蜀。是歲,衍改元曰咸康。衍自立, 歲常獵於子來山。是歲,又幸彭州陽平化、漢州三學山。以王承休妻嚴氏故,十月, 幸秦州,群臣切諫,衍不聽。行至梓潼,大風髮屋拔木,太史曰:「此貪狼風也, 當有敗軍殺將者。」衍不省。衍至綿谷而唐師入其境,衍懼,遽還。唐師所至,州 縣皆迎降。衍留王宗弼守綿谷,遣王宗勛、宗儼、宗昱率兵以拒唐師。宗勛等至三 泉,望風退走。衍詔宗弼誅宗勛等,宗弼反與宗勛等合謀,送款於唐師。衍自綿谷 還成都,百官及後宮迎謁七里亭,衍雜宮人作回鶻隊以入。明日,御文明殿,與其 群臣相對涕泣。而宗弼亦自綿谷馳歸,登太玄門,收成都尹韓昭、宦者宋光嗣、景 潤澄、歐陽晃等殺之,函首送於繼岌。衍即上表乞降,宗弼遷衍於天啟宮。魏王繼 岌至成都,衍君臣面縛輿櫬,出降於七里亭。
zhuāng zōng zhào yǎn rù luò, cì yǎn zhào yuē: gù dāng liè tǔ ér fēng, bì bù báo rén yú xiǎn, sān chén zài shàng, yī yán bù qī! yǎn pěng zhào xīn rán jiù dào, lǜ qí zōng zú jí wěi zǎi xiàng wáng kǎi zhāng gé yǔ chuán sù xǔ jì hàn lín xué shì lǐ mín děng, jí zhū jiāng zuǒ jiā zú shù qiān rén yǐ dōng. tóng guāng sì nián sì yuè, xíng zhì qín chuān yì, zhuāng zōng yòng líng rén jǐng jìn jì, qiǎn huàn zhě xiàng yán sì zhū qí zú. yǎn mǔ xú shì lín xíng hū yuē: wú ér yǐ yī guó yíng jiàng, fǎn yǐ wèi lù, xìn yì jù qì, wú zhī qí huò bù xuán zhǒng yǐ! yǎn qiè liú shì, zhěn fà rú yún ér yǒu sè, xíng xíng zhě jiāng miǎn zhī, liú shì yuē: jiā guó sàng wáng, yì bù shòu rǔ! suì jiù sǐ.
莊宗召衍入洛,賜衍詔曰:「固當列土而封,必不薄人於險,三辰在上,一言 不欺!」衍捧詔忻然就道,率其宗族及偽宰相王鍇、張格、瘐傳素、許寂、翰林學 士李旻等,及諸將佐家族數千人以東。同光四年四月,行至秦川驛,莊宗用伶人景 進計,遣宦者向延嗣誅其族。衍母徐氏臨刑呼曰:「吾兒以一國迎降,反以為戮, 信義俱棄,吾知其禍不旋踵矣!」衍妾劉氏,鬒髮如雲而有色,行刑者將免之,劉 氏曰:「家國喪亡,義不受辱!」遂就死。
zōng bì, běn xìng wèi, míng hóng fū, jiàn lù wèi yǎng zi. jiàn gōng gù yàn huī, zōng bì cháng yǐ jiàn yǔ xiè zhī yàn huī zhě, yàn huī bài, jiàn dài zhī rú chū. jiàn bìng qiě zú, zōng bì shǒu tài shī jiān zhōng shū lìng pàn liù jūn, fǔ zhèng. yǎn yǐ jiàng, zōng bì yǐ shǔ zhēn bǎo fèng wèi wáng jí guō chóng tāo, qiú wèi xī chuān jié dù shǐ, wèi wáng yuē: cǐ wǒ jiā wù yě, hé yòng xiàn wèi? jū shù rì, wèi chóng tāo suǒ shā.
宗弼,本姓魏,名弘夫,建錄為養子。建攻顧彥暉,宗弼常以建語泄之彥暉者, 彥暉敗,建待之如初。建病且卒,宗弼守太師兼中書令、判六軍,輔政。衍已降, 宗弼以蜀珍寶奉魏王及郭崇韜,求為西川節度使,魏王曰:「此我家物也,何用獻 為?」居數日,為崇韜所殺。
zōng shòu, xǔ zhōu mín jiā zǐ yě. jiàn yǐ tóng xìng, lù zhī wèi zi. zōng shòu hǎo xué, gōng qín yì, wèi rén tián tuì, xǐ dào jiā zhī shù, shì jiàn shí wèi zhèn jiāng jūn jié dù shǐ. yǎn jì lì, zōng shòu wèi tài zǐ tài bǎo fèng cháo qǐng, yǐ liàn dān yǎng qì zì yú. yǎn wèi yín luàn, dú zōng shòu cháng qiè jiàn zhī, hòu wèi wǔ xìn jūn jié dù shǐ. táng shī fá shǔ, suǒ zài yíng jiàng, wèi wáng cháng yǐ shū zhāo zhī, dú zōng shòu bù jiàng. wén yǎn yǐ xián bì, dà tòng, cóng yǎn dōng qiān, zhì qí yáng, yǐ lù lù shǒu zhě, dé rù jiàn yǎn, yǎn qì xià zhān jīn, yuē: zǎo cóng wáng yán, qǐ yǒu jīn rì! yǎn sǐ, zōng shòu zǒu miǎn chí, wén zhuāng zōng yù shì, wáng rù xióng ěr shān. tiān chéng èr nián, chū yì jīng shī, shàng shū qiú yǎn zōng zú zàng zhī. míng zōng jiā qí zhōng, yǐ wèi bǎo yì jūn xíng jūn sī mǎ, fēng yǎn shùn zhèng gōng, xǔ yǐ zhū hóu lǐ zàng zhī. zōng shòu dé wáng shì shí bā sàng, zàng zhī zhǎng ān nán sān zhào cūn.
宗壽,許州民家子也。建以同姓,錄之為子。宗壽好學,工琴奕,為人恬退, 喜道家之術,事建時為鎮江軍節度使。衍既立,宗壽為太子太保奉朝請,以煉丹養 氣自娛。衍為淫亂,獨宗壽常切諫之,後為武信軍節度使。唐師伐蜀,所在迎降, 魏王嘗以書招之,獨宗壽不降。聞衍已銜璧,大慟,從衍東遷,至岐陽,以賂賂守 者,得入見衍,衍泣下沾襟,曰:「早從王言,豈有今日!」衍死,宗壽走澠池, 聞莊宗遇弒,亡入熊耳山。天成二年,出詣京師,上書求衍宗族葬之。明宗嘉其忠, 以為保義軍行軍司馬,封衍順正公,許以諸侯禮葬之。宗壽得王氏十八喪,葬之長 安南三趙村。
wū hū, zì qín hàn yǐ lái, xué zhě duō yán xiáng ruì, suī yǒu shàn biàn zhī shì, bù néng qū qí huò yě. yǔ dú shǔ shū, zhì yú guī lóng lín fèng zōu yú zhī lèi shì suǒ wèi wáng zhě zhī jiā ruì, mò bù bì chū yú qí guó, yì zāi! rán kǎo wáng shì zhī suǒ yǐ xìng wáng chéng bài zhě, kě yǐ zhī zhī yǐ. huò yǐ wèi yī wáng shì bù zú yǐ dāng zhī, zé shì shí tiān xià zhì luàn, kě yǐ zhī zhī yǐ.
嗚呼,自秦、漢以來,學者多言祥瑞,雖有善辨之士,不能祛其惑也。予讀 《蜀書》,至於龜、龍、麟、鳳、騶虞之類世所謂王者之嘉瑞,莫不畢出於其國, 異哉!然考王氏之所以興亡成敗者,可以知之矣。或以為一王氏不足以當之,則視 時天下治亂,可以知之矣。
lóng zhī wèi wù yě, yǐ bù jiàn wèi shén, yǐ shēng yún xíng tiān wèi dé zhì. jīn yǎn rán bào lù qí xíng, shì bù shén yě bù shàng yú tiān ér xià jiàn yú shuǐ zhōng, shì shī zhí yě. rán qí yī hé duō yú, kě yǐ wèi yāo yǐ! fèng huáng, niǎo zhī yuǎn rén zhě yě. xī shùn zhì tiān xià, zhèng chéng ér mín yuè, mìng kuí zuò lè, lè shēng hé, niǎo shòu wén zhī jiē gǔ wǔ. dāng shì zhī shí, fèng huáng shì zhì, shùn zhī shǐ yīn bìng jì yǐ wèi měi, hòu shì yīn yǐ fèng lái wèi yǒu dào zhī yīng. qí hòu fèng huáng shù zhì, huò chū yú yōng jūn móu zhèng zhī shí, huò chū yú wēi wáng dà luàn zhī jì, shì guǒ wèi ruì zāi? lín, shòu zhī yuǎn rén zhě yě. xī lǔ āi gōng chū liè, dé zhī ér bù shí, gài suǒ ér huò zhī, fēi qí zì chū yě. gù kǒng zǐ shū yú chūn qiū yuē xī shòu huò lín zhě, jī zhī yě. xī shòu, fēi qí yuǎn yě huò lín, è qí jǐn qǔ yě. shòu bì shū dì, ér āi gōng chí chěng suǒ shè dì duō, bù kě biàn yǐ míng jǔ, gù shū xī yǐ bāo zhòng dì, wèi qí jǔ guó zhī xī jiē zhì yě. lín, rén hǎn shí zhī shòu yě, yǐ jiàn gōng zhī qióng shān jié zé ér jǐn qǔ, zhì yú bù shí zhī shòu, jiē sōu suǒ ér huò zhī, gù yuē jī zhī yě. shèng rén yǐ méi, ér yì duān zhī shuō xìng, nǎi yǐ lín wèi wáng zhě zhī ruì, ér fù yǐ fú mìng chèn wěi guǐ guài zhī yán. fèng cháng chū yú shùn, yǐ wèi ruì, yóu yǒu shuō yě, jí qí hòu chū yú luàn shì, zé kě yǐ zhī qí fēi ruì yǐ. ruò lín zhě, qián yǒu zhì shì rú yáo shùn yǔ tāng wén wǔ zhōu gōng zhī shì, wèi cháng yī chū, qí yī chū ér dāng luàn shì, rán zé shú zhī qí wèi ruì zāi? guī, xuán wù yě, wū ní chuān zé, bù kě shèng shù, qí sǐ ér guì yú bo guān zhě, yòng shì yǒu yí ěr. ér dài shì lǐ yǐ qí zài gōng zhǎo wèi wáng zhě nán zhì zhī ruì, dài lǐ zá chū yú zhū jiā, qí shī yì yǐ duō yǐ. zōu yú, wú bù zhī qí hé wù yě. shī yuē: xū jiē hū zōu yú! jiǎ yì yǐ wèi zōu zhě, wén wáng zhī yòu yú, yú guān yě. dāng yì zhī shí, qí shuō rú cǐ, rán zé yǐ zhī wèi shòu zhě, qí chū yú jìn shì zhī shuō hū?
龍之為物也,以不見為神,以升雲行天為得志。今偃然暴露其形,是不神也; 不上於天而下見於水中,是失職也。然其一何多歟,可以為妖矣!鳳凰,鳥之遠人 者也。昔舜治天下,政成而民悅,命夔作樂,樂聲和,鳥獸聞之皆鼓舞。當是之時, 鳳凰適至,舜之史因並記以為美,後世因以鳳來為有道之應。其後鳳凰數至,或出 於庸君繆政之時,或出於危亡大亂之際,是果為瑞哉?麟,獸之遠人者也。昔魯哀 公出獵,得之而不識,蓋索而獲之,非其自出也。故孔子書於《春秋》曰「西狩獲 麟」者,譏之也。「西狩」,非其遠也;「獲麟」,惡其盡取也。狩必書地,而哀 公馳騁所涉地多,不可遍以名舉,故書「西」以包眾地,謂其舉國之西皆至也。麟, 人罕識之獸也,以見公之窮山竭澤而盡取,至於不識之獸,皆搜索而獲之,故曰 「譏之也」。聖人已沒,而異端之說興,乃以麟為王者之瑞,而附以符命、讖緯詭 怪之言。鳳嘗出於舜,以為瑞,猶有說也,及其後出於亂世,則可以知其非瑞矣。 若麟者,前有治世如堯、舜、禹、湯、文、武、周公之世,未嘗一出,其一出而當 亂世,然則孰知其為瑞哉?龜,玄物也,污泥川澤,不可勝數,其死而貴於卜官者, 用適有宜爾。而《戴氏禮》以其在宮沼為王者難致之瑞,《戴禮》雜出於諸家,其 失亦以多矣。騶虞,吾不知其何物也。《詩》曰:「吁嗟乎騶虞!」賈誼以謂騶者, 文王之囿;虞,虞官也。當誼之時,其說如此,然則以之為獸者,其出於近世之說 乎?
fū pò rén zhī huò zhě, nán yǔ zhēng yú dǔ xìn zhī shí, dài qí yǒu suǒ yí yān, rán hòu cóng ér gōng zhī kě yě. lín fèng guī lóng, wáng zhě zhī ruì, ér chū yú wǔ dài zhī jì, yòu jiē cuì yú shǔ, cǐ suī hǎo wèi xiáng ruì zhī shuō zhě yì kě yí yě. yīn qí kě yí zhě ér gōng zhī, shù jǐ huò zhě yǒu yǐ sī yān.
夫破人之惑者,難與爭於篤信之時,待其有所疑焉,然後從而攻之可也。麟、 鳳、龜、龍,王者之瑞,而出於五代之際,又皆萃於蜀,此雖好為祥瑞之說者亦可 疑也。因其可疑者而攻之,庶幾惑者有以思焉。
jù qián shǔ shū yùn lì tú jiǔ guó zhì, jiē yún jiàn yǐ táng dà shùn èr nián rù chéng dū wèi xī chuān jié dù shǐ, tiān fù qī nián jiǔ yuè jiàn hào, míng nián zhēng yuè gǎi yuán wǔ chéng, jīn yǐ wèi dìng. wéi jiù wǔ dài shǐ yún lóng jì yuán nián rù chéng dū, tiān yòu wǔ nián jiàn hào gǎi yuán zhě móu yě. zhì hòu táng tóng guāng sān nián shǔ miè, zé zhū shū jiē tóng. zì dà shùn èr nián zhì tóng guāng sān nián, fán sān shí wǔ nián.
據《前蜀書》、《運歷圖》、《九國志》,皆雲建以唐大順二年入成都為西川 節度使,天復七年九月建號,明年正月改元武成,今以為定。惟《舊五代史》雲 「龍紀元年入成都,天祐五年建號改元」者繆也。至後唐同光三年蜀滅,則諸書皆 同。自大順二年至同光三年,凡三十五年。