wū hū shén zāi! zì kāi píng qì yú xiǎn dé, zhōng shǐ wǔ shí sān nián, ér tiān xià wǔ dài. shì zhī bù xìng ér shēng qí shí, yù quán qí jié ér bù èr zhě, gù xiān yǐ. yú cǐ zhī shí, zé shì yǐ sǐ yǔ bì qù, zé tiān xià wèi wú shì yǐ. rán qí xí sú, suì yǐ gǒu shēng bù qù wèi dāng rán. zhì yú rú zhě, yǐ rén yì zhōng xìn wèi xué, xiǎng rén zhī lù, rèn rén zhī guó zhě, bù gù qí cún wáng, jiē tián rán yǐ gǒu shēng wèi dé, fēi tú bù zhī kuì, ér fǎn yǐ qí dé wèi róng zhě, kě shèng shù zāi! gù wú yú sǐ shì zhī chén, yǒu suǒ qǔ yān. jūn zǐ zhī yú rén yě, lè chéng qí měi ér bù qiú qí bèi, kuàng sǐ zhě rén zhī suǒ nán hū? wú yú wǔ dài, dé quán jié zhī shì sān rén ér yǐ. qí chū wú zhuō rán zhī jié, ér zhōng yǐ sǐ rén zhī shì zhě, dé shí yǒu wǔ rén yān, ér zhàn méi zhě bù dé yǔ yě. rán wú qǔ wáng qīng shǐ yàn chāo zhě, qí yǒu zhǐ zāi! qí yǒu zhǐ zāi! zuò sǐ shì chuán.
嗚呼甚哉！自開平訖於顯德，終始五十三年，而天下五代。士之不幸而生其時， 欲全其節而不二者，固鮮矣。於此之時，責士以死與必去，則天下為無士矣。然其 習俗，遂以苟生不去為當然。至於儒者，以仁義忠信為學，享人之祿，任人之國者， 不顧其存亡，皆恬然以苟生為得，非徒不知愧，而反以其得為榮者，可勝數哉！故 吾於死事之臣，有所取焉。君子之於人也，樂成其美而不求其備，況死者人之所難 乎？吾於五代，得全節之士三人而已。其初無卓然之節，而終以死人之事者，得十 有五人焉，而戰沒者不得與也。然吾取王清、史彥超者，其有旨哉！其有旨哉！作 《死事傳》。

zhāng yuán dé
○張源德

zhāng yuán dé zhě, bù zhī qí shì jiā, huò yuē běn jìn rén yě. shǎo shì jìn, wú suǒ chēng. cóng lǐ hǎn zhī yǐ lù zhōu pàn jìn jiàng liáng, hǎn zhī qiǎn yuán dé jiàn liáng tài zǔ. tài zǔ shí, yuán dé zì jīn wú wèi jiāng jūn wèi cài zhōu cì shǐ. liáng zhēn míng sān nián, wèi bó jié dù shǐ yáng shī hòu zú, mò dì fēn wèi xiāng děng liù zhōu wèi liǎng zhèn, jù wèi jūn bù cóng, nǎi qiǎn liú xún jiāng bīng wàn rén, tún yú wèi yǐ yú biàn. wèi jūn guǒ pàn, pò qí jié dù shǐ hè dé lún yǐ wèi bó èr zhōu jiàng jìn. dāng shì shí, yuán dé wèi xún shǒu bèi zhōu. jìn wáng rù wèi, zhū jiāng yù xiān jī bèi zhōu, jìn wáng yuē: bèi chéng xiǎo ér jiān, gōng zhī nán zú xià. qiě yuán dé suī shì liú xún zhī bīng, rán yǔ cāng zhōu xiāng shǒu wěi, jīn dé zhōu jū qí zhōng ér wú bèi, bù rú xiān qǔ zhī, zé cāng bèi zhī shì fēn ér yì tú yě. nǎi xiān xí pò dé zhōu, rán hòu yǐ bīng wǔ qiān gōng yuán dé, yuán dé jiān shǒu bù xià, jìn jūn qiàn ér wéi zhī.
張源德者，不知其世家，或曰本晉人也。少事晉，無所稱。從李罕之以潞州叛 晉降梁，罕之遣源德見梁太祖。太祖時，源德自金吾衛將軍為蔡州刺史。梁貞明三 年，魏博節度使楊師厚卒，末帝分魏、相等六州為兩鎮，懼魏軍不從，乃遣劉鄩將 兵萬人，屯於魏以虞變。魏軍果叛，迫其節度使賀德倫以魏、博二州降晉。當是時， 源德為鄩守貝州。晉王入魏，諸將欲先擊貝州，晉王曰：「貝城小而堅，攻之難卒 下。且源德雖恃劉鄩之兵，然與滄州相首尾，今德州居其中而無備，不如先取之， 則滄、貝之勢分而易圖也。」乃先襲破德州，然後以兵五千攻源德，源德堅守不下， 晉軍塹而圍之。

yǐ ér liú xún dà bài yú gù yuán chéng, nán zǒu lí yáng, jìn jūn gōng pò míng zhōu, ér wèi zhōu cì shǐ lái zhāo xíng zhōu jié dù shǐ yán bǎo jiē yǐ chéng jiàng jìn, cí zhōu cì shǐ jìn zhāo xiāng zhōu zhāng yún cāng zhōu dài sī yuǎn jiē qì chéng zǒu. dāng cǐ shí, jìn yǐ xiān xià quán yàn, ér zhèn dìng jiē fù yú jìn, zì hé yǐ běi shān yǐ dōng, sì miàn qiān lǐ, liù zhèn shù shí zhōu zhī dì jiē guī jìn, dú bèi yī zhōu, wéi zhī yú nián bù kě xià. yuán dé shǒu jì jiān, ér bèi rén wén jìn yǐ jǐn yǒu hé běi, chéng zhōng shí qiě jǐn, nǎi quàn yuán dé chū jiàng, yuán dé bù cóng, suì jiàn shā.
已而劉鄩大敗於故元城，南走黎陽，晉軍攻破洺州，而衛州刺史來昭、邢州節 度使閻寶皆以城降晉，磁州刺史靳昭、相州張筠、滄州戴思遠皆棄城走。當此時， 晉已先下全燕，而鎮、定皆附於晉，自河以北、山以東，四面千里，六鎮數十州之 地皆歸晉，獨貝一州，圍之逾年不可下。源德守既堅，而貝人聞晉已盡有河北，城 中食且盡，乃勸源德出降，源德不從，遂見殺。

yuán dé yǐ sǐ, bèi rén móu yuē: jìn wéi wú jiǔ, wú qióng ér hòu jiàng, jù jiē bù miǎn yě. nǎi gào yú jìn yuē: wú yù bèi jiǎ zhí bīng ér jiàng, dé shè ér hòu shì zhī, rú hé? jìn jūn xǔ nuò, bèi rén sān qiān chū jiàng, yǐ shì jiǎ, jìn bīng sì miàn wéi ér jǐn shā zhī.
源德已死，貝人謀曰：「晉圍吾久，吾窮而後降，懼皆不免也。」乃告於晉曰： 「吾欲被甲執兵而降，得赦而後釋之，如何？」晉軍許諾，貝人三千出降，已釋甲， 晉兵四面圍而盡殺之。

xià lǔ qí
○夏魯奇

xià lǔ qí, zì bāng jié, qīng zhōu rén yě. táng zhuāng zōng shí, cì xìng míng yuē lǐ shào qí, qí hòu zhuāng zōng cì xìng míng zhě, jiē fù qí gù. lǔ qí chū shì liáng wèi xuān wǔ jūn xiào, hòu bēn yú jìn, wèi wèi hù zhǐ huī shǐ. cóng zhōu dé wēi gōng liú shǒu guāng yú yōu zhōu, shǒu guāng jiāng dān tíng guī yuán xíng qīn yǐ xiāo yǒng zì fù, lǔ qí měi yǔ èr jiāng dòu, zhé bù néng jiě, liǎng jūn jiē shì bīng ér guān zhī. jìn yǐ xià wèi bó, liáng jiāng liú xún jūn yú huán shuǐ, zhuāng zōng yǐ bǎi qí chān dí, yù xún fù fú bīng, wéi zhī shù zhòng, jǐ bù dé tuō, lǔ qí lì zhàn, shǒu shā bǎi yú rén, shēn bèi èr shí yú chuàng, yǔ zhuāng zōng jué wéi ér chū. zhuāng zōng yì qí zhī, yǐ wèi cí zhōu cì shǐ. cóng zhàn zhōng dōu, qín wáng yàn zhāng, zhuāng zōng zhuàng zhī, cì juàn qiān pǐ, bài zhèng zhōu fáng yù shǐ. qiān hé yáng jié dù shǐ, wèi zhèng yǒu huì ài. xǐ zhèn zhōng wǔ, hé yáng zhī rén zhē liú bù de xíng, fù lǎo yì jīng shī qǐ liú, míng zōng qiǎn zhōng shǐ wǎng yù zhī, lǔ qí nǎi dé qù. táng shī fá jīng nán, yǐ lǔ qí wèi zhāo tǎo fù shǐ, wú gōng ér hái. xǐ zhèn wǔ xìn, dōng chuān dǒng zhāng fǎn, gōng suì zhōu, lǔ qí bì chéng jù zhī, xún yuè jiù bīng bù zhì, chéng zhōng shí jǐn, lǔ qí zì wěn sǐ, nián sì shí jiǔ.
夏魯奇，字邦傑，青州人也。唐莊宗時，賜姓名曰李紹奇，其后庄宗賜姓名者， 皆復其故。魯奇初事梁為宣武軍校，後奔於晉，為衛護指揮使。從周德威攻劉守光 於幽州，守光將單廷珪、元行欽以驍勇自負，魯奇每與二將斗，輒不能解，兩軍皆 釋兵而觀之。晉已下魏博，梁將劉鄩軍於洹水，莊宗以百騎覘敵，遇尋阝伏兵，圍 之數重，幾不得脫，魯奇力戰，手殺百餘人，身被二十餘創，與莊宗決圍而出。莊 宗益奇之，以為磁州刺史。從戰中都，擒王彥章，莊宗壯之，賜絹千疋，拜鄭州防 御使。遷河陽節度使，為政有惠愛。徙鎮忠武，河陽之人遮留不得行，父老詣京師 乞留，明宗遣中使往諭之，魯奇乃得去。唐師伐荊南，以魯奇為招討副使，無功而 還。徙鎮武信，東川董璋反，攻遂州，魯奇閉城拒之，旬月救兵不至，城中食盡， 魯奇自刎死，年四十九。

yáo hóng
○姚洪

yáo hóng, běn liáng zhī xiǎo xiào yě. zì dǒng zhāng wèi liáng jiāng, hóng cháng shì zhāng, hòu shì táng wèi zhǐ huī shǐ. zhǎng xìng zhōng, qiǎn hóng jiāng qiān rén shù làng zhōu. dǒng zhāng fǎn, qiǎn rén yǐ shū zhāo hóng, hóng dé zhāng shū, zhé tóu cè zhōng. hòu zhāng bīng gōng pò làng zhōu, zhí hóng, zhāng yuē: ěr wèi jiàn ér, wǒ yù rǔ hòu, nài hé fù wǒ xié? hóng mà yuē: lǎo zéi! ěr xī wèi lǐ qī láng nú, sǎo mǎ fèn, dé yī luán cán zhì, gǎn ēn bù yǐ. jīn tiān zǐ yòng ěr wèi jié dù shǐ, hé kǔ fǎn xié? wú néng wèi guó jiā sǐ, bù néng cóng rén nú yǐ shēng! zhāng nù, rán huò yú qián, lìng zhuàng shì shí rén kuī qí ròu ér shí, hóng zhì sǐ dà mà. míng zōng wén zhī qì xià, lù qí èr zi, ér hòu xù qí jiā.
姚洪，本梁之小校也。自董璋為梁將，洪嘗事璋，後事唐為指揮使。長興中， 遣洪將千人戍閬州。董璋反，遣人以書招洪，洪得璋書，輒投廁中。後璋兵攻破閬 州，執洪，璋曰：「爾為健兒，我遇汝厚，奈何負我邪？」洪罵曰：「老賊！爾昔 為李七郎奴，掃馬糞，得一臠殘炙，感恩不已。今天子用爾為節度使，何苦反邪？ 吾能為國家死，不能從人奴以生！」璋怒，然鑊於前，令壯士十人刲其肉而食，洪 至死大罵。明宗聞之泣下，錄其二子，而厚恤其家。

wáng sī tóng
○王思同

wáng sī tóng, yōu zhōu rén yě. qí fù jìng róu, qǔ liú rén gōng nǚ, shēng sī tóng. sī tóng shì rén gōng wèi yín hú lù zhǐ huī shǐ, rén gōng wèi qí zi shǒu guāng suǒ qiú, sī tóng bēn jìn, yǐ wèi fēi shèng zhǐ huī shǐ. liáng jìn xiāng jù yú shēn, qiǎn sī tóng zhú lěi yáng liú, yǐ gōng qiān shén wǔ shí jūn dōu zhǐ huī shǐ, lèi qiān zhèng zhōu fáng yù shǐ. sī tóng wèi rén gǎn yǒng, shàn qí shè, hǎo xué, pō xǐ wèi shī, qīng cái zhòng yì, duō lǐ wén shì, rán wèi cháng yǒu zhàn gōng.
王思同，幽州人也。其父敬柔，娶劉仁恭女，生思同。思同事仁恭為銀胡錄 指揮使，仁恭為其子守光所囚，思同奔晉，以為飛勝指揮使。梁、晉相距於莘，遣 思同築壘楊劉，以功遷神武十軍都指揮使，累遷鄭州防禦使。思同為人敢勇，善騎 射，好學，頗喜為詩，輕財重義，多禮文士，然未嘗有戰功。

míng zōng shí, yǐ jiǔ cì wèi kuāng guó jūn jié dù shǐ, xǐ zhèn xióng wǔ. shì shí, tǔ bō shù wèi kòu, ér qín zhōu wú tíng zhàng, sī tóng liè sì shí yú shān yǐ yù zhī. jū wǔ nián, lái cháo, míng zōng wèn yǐ biān shì, sī tóng zhǐ huà shān chuān, chén qí lì hài. sī tóng qù, míng zōng gù zuǒ yòu yuē: rén yán sī tóng bù guǎn shì, néng ruò shì xié? yú shì shǐ zhī qí cái, yǐ wèi yòu wǔ wèi shàng jiāng jūn jīng zhào yǐn xī jīng liú shǒu. shí jìng táng tǎo dǒng zhāng, sī tóng wèi xiān fēng zhǐ huī shǐ, bīng rù jiàn mén, ér hòu jūn bù jì, sī tóng yǔ zhāng zhàn, bù shèng ér què. jìng táng bīng bà, sī tóng xǐ zhèn shān nán xī dào, yǐ ér fù wèi jīng zhào yǐn xī jīng liú shǒu.
明宗時，以久次為匡國軍節度使，徙鎮雄武。是時，吐蕃數為寇，而秦州無亭 障，思同列四十餘柵以御之。居五年，來朝，明宗問以邊事，思同指畫山川，陳其 利害。思同去，明宗顧左右曰：「人言思同不管事，能若是邪？」於是始知其材， 以為右武衛上將軍、京兆尹、西京留守。石敬瑭討董璋，思同為先鋒指揮使，兵入 劍門，而後軍不繼，思同與璋戰，不勝而卻。敬瑭兵罷，思同徙鎮山南西道，已而 復為京兆尹、西京留守。

yīng shùn yuán nián èr yuè, lù wáng cóng kē fǎn fèng xiáng, chí xí sì lín, yán jiān chén xìng xiān dì jí bìng, zéi shā qín wáng ér lì yòu sì, qīn ruò zōng shì, dòng yáo fān fāng, chén jǐ suǒ yǐ xìng bīng tǎo luàn zhī zhuàng. yīn qiǎn líng nú ān shí shí yǐ wǔ xián yè sī tóng, yù yīn qí huān yǐ tōng yì. shì shí, zhū zhèn jiē huái xiàng bèi, suǒ de lù wáng shū xí, suī yǐ shàng wén, ér bù jué qí shǐ. dú sī tóng zhí shí shí jí cóng kē suǒ shǐ tuī guān hǎo xǔ děng sòng jīng shī. mǐn dì jiā qí zhōng, jí yǐ sī tóng wèi xī miàn xíng yíng mǎ bù jūn dōu bù shǔ. sān yuè, huì zhū zhèn bīng wéi fèng xiáng, pò dōng xī guān chéng. cóng kē bīng ruò ér shǒu shén jiān, wài bīng shāng sǐ zhě zhòng, cóng kē dēng chéng hū wài bīng ér qì yuē: wú cóng xiān dì èr shí nián, dà xiǎo shù bǎi zhàn, jiǎ bù jiě tǐ, jīn chuāng mǎn shēn, shì zú gù cháng cóng wǒ yǐ. jīn xiān dì xīn qì tiān xià, ér cháo tíng xìn yòng jiān rén, lí jiān gǔ ròu, wǒ shí hé zuì ér jiàn fá hū? yīn tòng kū. shì zú wén zhě, jiē bēi lián zhī. xìng yuán zhāng qián zhāo gōng chéng xī, dū zhàn shén jí, shì zú kǔ zhī, fǎn bīng gōng qián zhāo, qián zhāo zǒu. yǔ lín zhǐ huī shǐ yáng sī quán hū yuē: lù wáng, wú zhǔ yě! nǎi yǐn jūn zì xī mén rù jiàng cóng kē. ér sī tóng zhū zhī, yóu dū zhàn. yán wèi zhǐ huī shǐ yǐn huī huī qí zhòng yuē: chéng xī jūn rù chéng shòu shǎng yǐ! hé yòng zhàn xié? shì zú jiě jiǎ qì zhàng, shēng wén shù lǐ, suì jiē rù chéng jiàng. zhū zhèn zhī bīng jiē kuì. sī tóng tǐng shēn zǒu, zhì zhǎng ān, xī jīng fù liú shǒu liú suì yōng bì mén bù nà, nǎi zǒu tóng guān. cóng kē yǐn bīng dōng, zhì zhāo yīng, qián fēng zhuī zhí sī tóng. cóng kē zé yuē: zuì kě táo hū? sī tóng yuē: fēi bù zhī cóng wáng ér dé shēng, kǒng zhōng sǐ bù néng jiàn xiān dì yú dì xià. cóng kē kuì qí yán, nǎi shā zhī. hàn gāo zǔ jí wèi, zèng shì zhōng.
應順元年二月，潞王從珂反鳳翔，馳檄四鄰，言奸臣幸先帝疾病，賊殺秦王而 立幼嗣，侵弱宗室，動搖籓方，陳己所以興兵討亂之狀。因遣伶奴安十十以五弦謁 思同，欲因其歡以通意。是時，諸鎮皆懷向背，所得潞王書檄，雖以上聞，而不絕 其使。獨思同執十十及從珂所使推官郝詡等送京師。愍帝嘉其忠，即以思同為西面 行營馬步軍都部署。三月，會諸鎮兵圍鳳翔，破東西關城。從珂兵弱而守甚堅，外 兵傷死者眾，從珂登城呼外兵而泣曰：「吾從先帝二十年，大小數百戰，甲不解體， 金瘡滿身，士卒固嘗從我矣。今先帝新棄天下，而朝廷信用奸人，離間骨肉，我實 何罪而見伐乎？」因慟哭。士卒聞者，皆悲憐之。興元張虔釗攻城西，督戰甚急， 士卒苦之，反兵攻虔釗，虔釗走。羽林指揮使楊思權呼曰：「潞王，吾主也！」乃 引軍自西門入降從珂。而思同硃知，猶督戰。嚴衛指揮使尹暉麾其眾曰：「城西軍 入城受賞矣！何用戰邪？」士卒解甲棄仗，聲聞數里，遂皆入城降。諸鎮之兵皆潰。 思同挺身走，至長安，西京副留守劉遂雍閉門不納，乃走潼關。從珂引兵東，至昭 應，前鋒追執思同。從珂責曰：「罪可逃乎？」思同曰：「非不知從王而得生，恐 終死不能見先帝於地下。」從珂愧其言，乃殺之。漢高祖即位，贈侍中。

zhāng jìng dá
○張敬達

zhāng jìng dá, zì zhì tōng, dài zhōu rén yě, xiǎo zì shēng tiě. shǎo yǐ qí shè shì táng zhuāng zōng wèi zhí jūn shǐ. míng zōng shí, wèi hé dōng mǎ bù jūn dōu zhǐ huī shǐ, lǐng qīn zhōu cì shǐ, lèi qiān zhāng guó dà tóng jūn jié dù shǐ, xǐ zhèn wǔ xìn jìn chāng. qīng tài èr nián, qì dān shù fàn biān, fèi dì yǐ hé dōng jié dù shǐ shí jìng táng jiān dà tóng zhāng guó zhèn wǔ wēi sāi děng jūn fān hàn mǎ bù jūn dōu zǒng guǎn, tún yú xīn zhōu, tún bīng jù zào zhē jìng táng hū wàn suì, jìng táng zhǎn sān shí yú rén yǐ zhǐ zhī. fèi dì yí jìng táng yǒu yì zhì, nǎi yǐ jìng dá wèi běi miàn fù zǒng guǎn, yǐ fēn qí bīng. míng nián xià, xǐ jìng táng zhèn tiān píng, suì yǐ jìng dá wèi dà tóng zhāng guó zhèn wǔ wēi sāi děng jūn fān hàn mǎ bù jūn dōu bù shǔ, jìng táng yīn cǐ suì fǎn. jí yǐ jìng dá wèi tài yuán sì miàn zhāo tǎo shǐ. liù yuè, bīng wéi tài yuán, jìng dá wèi zhǎng chéng lián shān, yún tī fēi pào yǐ gōng zhī, suǒ wèi chéng shān jiāng chéng, zhé yǒu dà fēng yǔ shuǐ bào zhì yǐ huài zhī.
張敬達，字志通，代州人也，小字生鐵。少以騎射事唐莊宗為直軍使。明宗 時，為河東馬步軍都指揮使，領欽州刺史，累遷彰國、大同軍節度使，徙鎮武信、 晉昌。清泰二年，契丹數犯邊，廢帝以河東節度使石敬瑭兼大同、彰國、振武、威 塞等軍蕃漢馬步軍都總管，屯於忻州，屯兵聚噪遮敬瑭呼「萬歲」，敬瑭斬三十餘 人以止之。廢帝疑敬瑭有異志，乃以敬達為北面副總管，以分其兵。明年夏，徙敬 瑭鎮天平，遂以敬達為大同、彰國、振武、威塞等軍蕃漢馬步軍都部署，敬瑭因此 遂反。即以敬達為太原四面招討使。六月，兵圍太原，敬達為長城連柵，雲梯飛砲 以攻之，所為城柵將成，輒有大風雨水暴至以壞之。

jìng táng qiú jiù yú qì dān. jiǔ yuè, qì dān yē lǜ dé guāng zì yàn mén rù, jīng qí xiāng shǔ wǔ shí yú lǐ. dé guāng xiān qiǎn rén gào jìng táng yuē: wú yù jīn rì pò dí kě hū? jìng táng bào yuē: dà bīng yuǎn lái, ér zéi shì fāng shèng, yào zài chéng gōng, bù bì sù yě. shǐ zhě wèi fù mìng, ér bīng yǐ jiāo. jìng dá zhèn yú xī shān, qì dān yǐ léi qí sān qiān, gé biān mù dēng, rén mǎ jiē bù jiǎ zhòu, yǐ qū táng jūn. táng jūn zhēng chí zhī, qì dān bīng zǒu. zhuī zhì fén qū, fú fā, duàn táng jūn wèi èr, qí zài běi zhě jiē sǐ, sǐ zhě wàn yú rén. jìng dá shōu jūn shān jìn ān, qì dān wéi zhī. fèi dì qiǎn zhào yán shòu fàn yán guāng děng jiù zhī. yán shòu tún tuán bǎi gǔ, yán guāng tún liáo zhōu, xiāng qù jiē bǎi yú lǐ. qì dān bīng wéi jìng dá zhě, zì jìn ān zhài nán, zhǎng bǎi yú lǐ, kuò wǔ shí lǐ, jìng dá jūn zhōng wàng zhī, dàn jiàn qióng lú lián shǔ rú gāng fù, sì miàn gèn yǐ máo suǒ, guà líng wèi jǐng, zòng quǎn wǎng lái. jìng dá jūn zhōng yǒu yè chū zhě, zhé wèi qì dān suǒ de, yóu shì bì bì bù gǎn fù chū. yán shòu děng jiē yǒu èr xīn, wú jiù jìng dá yì. jìng dá yóu yǒu bīng wǔ wàn rén mǎ wàn pǐ, jiǔ zhī shí jǐn, xuē mù shāi fèn yǐ sì qí mǎ, mǎ sǐ zhě shí zhī, yǐ ér mǎ jǐn. fù zhāo tǎo shǐ yáng guāng yuǎn quàn jìng dá jiàng jìn, jìng dá zì yǐ bù rěn bèi táng, ér jiù bīng qiě zhì, guāng yuǎn cù zhī bù yǐ, jìng dá yuē: zhū gōng hé xiāng pò xié! hé bù shā wǒ ér jiàng? guāng yuǎn jí zhǎn jìng dá jiàng. qì dān yē lǜ dé guāng wén jìng dá sǐ, āi qí zhōng, qiǎn rén shōu zàng zhī.
敬瑭求救於契丹。九月，契丹耶律德光自雁門入，旌旗相屬五十餘里。德光先 遣人告敬瑭曰：「吾欲今日破敵可乎？」敬瑭報曰：「大兵遠來，而賊勢方盛，要 在成功，不必速也。」使者未復命，而兵已交。敬達陣於西山，契丹以羸騎三千， 革鞭木登，人馬皆不甲冑，以趨唐軍。唐軍爭馳之，契丹兵走。追至汾曲，伏發， 斷唐軍為二，其在北者皆死，死者萬餘人。敬達收軍柵晉安，契丹圍之。廢帝遣趙 延壽、范延光等救之。延壽屯團柏谷，延光屯遼州，相去皆百餘里。契丹兵圍敬達 者，自晉安寨南，長百餘里，闊五十里，敬達軍中望之，但見穹廬連屬如岡阜，四 面亘以毛索，掛鈴為警，縱犬往來。敬達軍中有夜出者，輒為契丹所得，由是閉壁 不敢復出。延壽等皆有二心，無救敬達意。敬達猶有兵五萬人、馬萬匹，久之食盡， 削木篩糞以飼其馬，馬死者食之，已而馬盡。副招討使楊光遠勸敬達降晉，敬達自 以不忍背唐，而救兵且至，光遠促之不已，敬達曰：「諸公何相迫邪！何不殺我而 降？」光遠即斬敬達降。契丹耶律德光聞敬達死，哀其忠，遣人收葬之。

dí jìn zōng zhāng wàn dí fù
○翟進宗 張萬迪附

dí jìn zōng zhāng wàn dí zhě, jiē bù zhī qí hé rén yě. chū jiē shì táng, hòu shì jìn, jìn zōng wèi zī zhōu cì shǐ, wàn dí wèi dēng zhōu cì shǐ. yáng guāng yuǎn fǎn, yǐ qí bīng shù bǎi xié qǔ èr cì shǐ zhì qīng zhōu, wàn dí tīng mìng, ér jìn zōng dú bù qū, guāng yuǎn suì shā jìn zōng. chū dì zèng jìn zōng zuǒ wǔ wèi shàng jiāng jūn. jí guāng yuǎn píng, qū shè qīng zhōu, suī guāng yuǎn zi sūn jiē jiàn wèi shì, ér dú bù shè wàn dí, bào qí zuì ér zhǎn zhī. zhào qiú jìn zōng shī, jiā lǐ guī zàng, zàng shì guān gěi, yǐ qí zi rén qīn wèi dōng tóu gòng fèng guān.
翟進宗、張萬迪者，皆不知其何人也。初皆事唐，後事晉，進宗為淄州刺史， 萬迪為登州刺史。楊光遠反，以騎兵數百脅取二刺史至青州，萬迪聽命，而進宗獨 不屈，光遠遂殺進宗。出帝贈進宗左武衛上將軍。及光遠平，曲赦青州，雖光遠子 孫皆見慰釋，而獨不赦萬迪，暴其罪而斬之。詔求進宗屍，加禮歸葬，葬事官給， 以其子仁欽為東頭供奉官。

shěn bīn
○沈斌

shěn bīn, zì ān shí, xú zhōu xià pī rén yě. shǎo wèi jūn zú, shì liáng wèi gǒng chén dōu zhǐ huī shǐ. hòu shì táng, cóng wèi wáng jì jí pò shǔ, píng kāng yán xiào, yǐ gōng wèi guó zhōu cì shǐ, lì suí zhào děng bā zhōu cì shǐ. jìn kāi yùn yuán nián, wèi qí zhōu cì shǐ. qì dān fàn sāi zhì yú yú lín, guò qí zhōu, bīn yǐ wèi qì dān shēn rù jìn dì ér guī bīng léi fá kě jī, jí yǐ zhōu bīng yāo zhī. qì dān yǐ jīng qí huà mén, bīn bīng duō sǐ, chéng zhōng wú bèi, lǔ jiāng zhào yán shòu liú bīng jí gōng zhī, yán shòu zhāo bīn jiàng, bīn cóng chéng shàng mà yán shòu yuē: gōng fù zǐ wù jì, xiàn yú xīng shān, rěn yǐ quǎn yáng zhī zhòng, cán zéi fù mǔ zhī bāng, bīn néng wèi guó sǐ ěr, bù néng xiào gōng suǒ wèi yě! yǐ ér chéng xiàn, bīn zì jǐn, qí jiā shǔ jiē méi yú lǔ.
沈斌，字安時，徐州下邳人也。少為軍卒，事梁為拱辰都指揮使。後事唐，從 魏王繼岌破蜀，平康延孝，以功為虢州刺史，歷隨、趙等八州刺史。晉開運元年， 為祁州刺史。契丹犯塞至於榆林，過祁州，斌以謂契丹深入晉地而歸兵羸乏可擊， 即以州兵邀之。契丹以精騎劃門，斌兵多死，城中無備，虜將趙延壽留兵急攻之， 延壽招斌降，斌從城上罵延壽曰：「公父子誤計，陷於腥膻，忍以犬羊之眾，殘賊 父母之邦，斌能為國死爾，不能效公所為也！」已而城陷，斌自盡，其家屬皆沒於 虜。

wáng qīng
○王清

wáng qīng, zì qù xiá, míng zhōu qǔ zhōu rén yě. chū shì táng wèi níng wèi zhǐ huī shǐ. hòu shì jìn wèi fèng guó dōu yú hòu. ān cóng jìn pàn xiāng zhōu, cóng gāo xíng zhōu gōng zhī, yú nián bù néng xià, qīng wèi xíng zhōu yuē: cóng jìn bì gū chéng yǐ zì shǒu, qí shì qǐ dé jiǔ xié? yīn qǐng xiān dēng, suì gōng pò zhī. kāi yùn èr nián dōng, cóng dù zhòng wēi zhàn yáng chéng, qīng yǐ lì zhàn gōng wèi bù jūn zhī zuì, jiā jiǎn xiào sī tú. shì dōng, zhòng wēi jūn zhōng dù qiáo nán, lǔ jūn qí běi yǐ xiāng jù, ér lǔ yǐ jīng qí bìng xī shān chū jìn jūn hòu, nán jī luán chéng, duàn jìn xiǎng dào. qīng wèi zhòng wēi yuē: jìn jūn wēi yǐ! jīn qù zhèn zhōu wǔ lǐ, ér shǒu sǐ yú cǐ, yíng gū shí jǐn, jiāng ruò zhī hé? qǐng yǐ bù bīng èr qiān wèi xiān fēng, duó qiáo kāi lù, gōng lǜ zhū jūn jì jìn yǐ rù zhèn zhōu, kě yǐ shǒu yě. zhòng wēi xǔ zhī, qiǎn yǔ sòng yàn yún jù qián, qīng yǔ lǔ zhàn, bài zhī, duó qí qiáo. shì shí, zhòng wēi yǐ yǒu èr zhì, yóu yù bù kěn jìn, yàn yún yì tuì zǒu, qīng yuē: wú dú sǐ yú cǐ yǐ! yīn lì zhàn ér sǐ. nián wǔ shí sān. hàn gāo zǔ lì, zèng qīng tài fù.
王清，字去瑕，洺州曲周人也。初事唐為寧衛指揮使。後事晉為奉國都虞候。 安從進叛襄州，從高行周攻之，逾年不能下，清謂行周曰：「從進閉孤城以自守， 其勢豈得久邪？」因請先登，遂攻破之。開運二年冬，從杜重威戰陽城，清以力戰 功為步軍之最，加檢校司徒。是冬，重威軍中渡橋南，虜軍其北以相拒，而虜以精 騎並西山出晉軍後，南擊欒城，斷晉餉道。清謂重威曰：「晉軍危矣！今去鎮州五 里，而守死於此，營孤食盡，將若之何？請以步兵二千為先鋒，奪橋開路，公率諸 軍繼進以入鎮州，可以守也。」重威許之，遣與宋彥筠俱前，清與虜戰，敗之，奪 其橋。是時，重威已有二志，猶豫不肯進，彥筠亦退走，清曰：「吾獨死於此矣！」 因力戰而死。年五十三。漢高祖立，贈清太傅。

shǐ yàn chāo
○史彥超

shǐ yàn chāo, yún zhōu rén yě. wèi rén yǒng hàn xiāo jié. zhōu tài zǔ qǐ wèi shí, yàn chāo wèi hàn lóng jié dōu zhǐ huī shǐ, yǐ bīng cóng. tài zǔ rù lì, qiān hǔ jié dōu zhǐ huī shǐ, shù yú jìn zhōu. liú mín gōng jìn zhōu, zhōu wú zhǔ shuài, zhī zhōu wáng wàn gǎn bù néng jù, yàn chāo yǐ shù bīng jiān shǒu yuè yú, tài zǔ qiǎn wáng jùn jiù zhī, mín bīng jiě qù. yǐ gōng qiān lóng jié yòu xiāng dōu zhǐ huī shǐ, lǐng zhèng zhōu fáng yù shǐ. zhōu hàn zhàn gāo píng, yàn chāo wèi qián fēng, xiān dēng xiàn zhèn, yǐ gōng bài gǎn dé jūn jié dù shǐ. zhōu bīng wéi hàn tài yuán, qì dān jiù hàn, chū xīn dài. shì zōng qiǎn fú yàn qīng jù zhī, yǐ yàn chāo wèi xiān fēng, zhàn xīn kǒu, yàn chāo yǒng fèn jù fā, zuǒ yòu chí jī, jiě ér fù hé zhě shù sì, suì mò yú zhèn.
史彥超，雲州人也。為人勇悍驍捷。周太祖起魏時，彥超為漢龍捷都指揮使， 以兵從。太祖入立，遷虎捷都指揮使，戍於晉州。劉旻攻晉州，州無主帥，知州王 萬敢不能拒，彥超以戍兵堅守月餘，太祖遣王峻救之，旻兵解去。以功遷龍捷右廂 都指揮使，領鄭州防禦使。周、漢戰高平，彥超為前鋒，先登陷陣，以功拜感德軍 節度使。周兵圍漢太原，契丹救漢，出忻、代。世宗遣符彥卿拒之，以彥超為先鋒， 戰忻口，彥超勇憤俱發，左右馳擊，解而複合者數四，遂歿於陣。

shì shí, shì zōng bài hàn gāo píng, chéng shèng ér jìn, wéi chéng zhī yì, zhū jiāng yì bù yī, gù jiǔ wú chéng gōng. shì zōng yù jiě qù ér wèi jué, wén yàn chāo zhàn sǐ, jù bān shī, cāng zú zhī jì, wáng shī shén zhòng. shì zōng jì xī yàn chāo ér fèn wú chéng gōng, yōu fèn bù shí zhě shù rì. zèng yàn chāo tài shī, yōu xù qí jiā yān.
是時，世宗敗漢高平，乘勝而進，圍城之役，諸將議不一，故久無成功。世宗 欲解去而未決，聞彥超戰死，遽班師，倉卒之際，亡失甚眾。世宗既惜彥超而憤無 成功，憂忿不食者數日。贈彥超太師，優恤其家焉。

sūn chéng
○孫晟

sūn chéng, chū míng fèng, yòu míng jì, mì zhōu rén yě. hǎo xué, yǒu wén cí, yóu zhǎng yú shī. shǎo wèi dào shì, jū lú shān jiǎn jì gōng. cháng huà táng shī rén jiǎ dǎo xiàng zhì yú wū bì, chén xī shì zhī. jiǎn jì gōng dào shì è chéng, yǐ wèi yāo, yǐ zhàng qū chū zhī. nǎi rú fú běi zhī zhào wèi, yè táng zhuāng zōng yú zhèn zhōu, zhuāng zōng yǐ chéng wèi zhù zuò zuǒ láng. tiān chéng zhōng, zhū shǒu yīn zhèn biàn zhōu, pì wèi pàn guān. shǒu yīn fǎn, fú zhū, chéng nǎi qì qí qī zǐ, wáng mìng chén sòng zhī jiān. ān zhòng huì è chéng, yǐ wèi jiào shǒu yīn fǎn zhě chéng yě, huà qí xiàng gòu zhī, bù kě dé, suì zú qí jiā.
孫晟，初名鳳，又名忌，密州人也。好學，有文辭，尤長於詩。少為道士，居 廬山簡寂宮。常畫唐詩人賈島像置於屋壁，晨夕事之。簡寂宮道士惡晟，以為妖， 以杖驅出之。乃儒服北之趙、魏，謁唐莊宗於鎮州，莊宗以晟為著作佐郎。天成中， 硃守殷鎮汴州，闢為判官。守殷反，伏誅，晟乃棄其妻子，亡命陳、宋之間。安重 誨惡晟，以謂教守殷反者晟也，畫其像購之，不可得，遂族其家。

chéng bēn yú wú. shì shí, lǐ biàn fāng cuàn yáng shì, duō zhāo sì fāng zhī shì, dé chéng, xǐ qí wén cí, shǐ wèi jiào lìng, yóu shì zhī míng. chéng wèi rén kǒu chī, yù rén bù néng dào hán xuān, yǐ ér zuò dìng, tán biàn fēng shēng, tīng zhě wàng juàn. biàn yóu ài zhī, yǐn yǔ jì yì, duō hé yì, yǐ wèi yòu pú shè, yǔ féng yán sì bìng wèi biàn xiāng. chéng qīng yán sì wèi rén, cháng yuē: jīn wǎn yù bēi ér shèng gǒu shǐ kě hū? chéng shì biàn fù zǐ èr shí yú nián, guān zhì sī kōng, jiā yì fù jiāo, měi shí bù shè jī àn, shǐ zhòng jì gè zhí yī qì, huán lì ér shì, hào ròu tái pán, shí rén duō xiào zhī.
晟奔於吳。是時，李昪方篡楊氏，多招四方之士，得晟，喜其文辭，使為教令， 由是知名。晟為人口吃，遇人不能道寒暄，已而坐定，談辯鋒生，聽者忘倦。昪尤 愛之，引與計議，多合意，以為右僕射，與馮延巳並為昪相。晟輕延巳為人，常曰： 「金碗玉杯而盛狗屎可乎？」晟事昪父子二十餘年，官至司空，家益富驕，每食不 設几案，使眾妓各執一器，環立而侍，號「肉台盤」，時人多效之。

zhōu shì zōng zhēng huái, lǐ jǐng jù, shǐ qiǎn sì zhōu yá jiāng wáng zhī lǎng zhì xú zhōu, fèng shū yǐ qiú hé, shì zōng bù dá. yòu qiǎn hàn lín xué shì zhōng mó wén lǐ yuàn xué shì lǐ dé míng fèng biǎo chēng chén, bù dá. nǎi qiǎn lǐ bù shàng shū wáng chóng zhì fù chéng fèng biǎo, mó yǔ chéng děng jiē yán jǐng yuàn gē shòu háo sì chǔ guāng hǎi liù zhōu zhī dì, suì gòng bǎi wàn yǐ zuǒ jūn. ér shì zōng yǐ qǔ chú yáng háo sì zhū zhōu, yù jǐn qǔ huái nán nǎi zhǐ, yīn liú shǐ zhě bù qiǎn, ér gōng shòu zhōu yì jí. mó děng jiàn shì zōng yīng wǔ fēi jǐng dí, ér shī shén shèng, shòu chūn qiě wēi, nǎi yuē: yuàn bì xià kuān chén wǔ rì zhī zhū, róng chén hái qǔ jǐng biǎo, jǐn xiàn huái běi zhū zhōu. shì zōng xǔ zhī, qiǎn gòng fèng guān ān hóng dào yā dé míng chóng zhì nán hái, ér mó yǔ chéng jiē jiàn liú. dé míng děng jì hái, jǐng huǐ, bù kěn gē dì. shì zōng yì yǐ shǔ yǔ bān shī, liú lǐ zhòng jìn zhāng yǒng dé děng fēn gōng lú shòu, zhōu bīng suǒ de yáng tài zhū zhōu, jiē bù néng shǒu, jǐng bīng fù zhèn. zhòng jìn yǔ yǒng dé liǎng jūn xiāng yí, yǒu xì, yǒng dé shàng shū yán zhòng jìn fǎn, shì zōng bù tīng. jǐng zhī èr jiāng zhī xiāng yí yě, nǎi yǐ là wán shū yí zhòng jìn, quàn qí fǎn.
周世宗征淮，李景懼，始遣泗州牙將王知朗至徐州，奉書以求和，世宗不答。 又遣翰林學士鍾謨、文理院學士李德明奉表稱臣，不答。乃遣禮部尚書王崇質副晟 奉表，謨與晟等皆言景願割壽、濠、泗、楚、光、海六州之地，歲貢百萬以佐軍。 而世宗已取滁、揚、濠、泗諸州，欲盡取淮南乃止，因留使者不遣，而攻壽州益急。 謨等見世宗英武非景敵，而師甚盛，壽春且危，乃曰：「願陛下寬臣五日之誅，容 臣還取景表，盡獻淮北諸州。」世宗許之，遣供奉官安弘道押德明、崇質南還，而 謨與晟皆見留。德明等既還，景悔，不肯割地。世宗亦以暑雨班師，留李重進、張 永德等分攻廬、壽，周兵所得揚、泰諸州，皆不能守，景兵復振。重進與永德兩軍 相疑，有隙，永德上書言重進反，世宗不聽。景知二將之相疑也，乃以蠟丸書遺重 進，勸其反。

chū, chéng zhī fèng shǐ yě, yǔ chóng zhì yuē: wú xíng bì bù miǎn, rán wú zhōng bù fù yǒng líng yī pī tǔ yě. yǒng líng zhě, biàn mù yě. jí chóng zhì hái, ér chéng yǔ zhōng mó jù zhì jīng shī, guǎn yú dōu tíng yì, dài zhī shén hòu, měi cháo huì rù gé, shǐ bān dōng shěng guān hòu, zhào jiàn bì yǐn yǐ chún jiǔ. yǐ ér zhōu bīng shù bài, jǐn shī suǒ de zhū zhōu, shì zōng yōu zhī, zhào chéng wèn jiāng nán shì, chéng bù duì, shì zōng nù, wèi yǒu yǐ fā. huì zhòng jìn yǐ jǐng là wán shū lái shàng, duō chì zhōu guò è yǐ wèi yán, yóu shì fā nù yuē: chéng lái shǐ wǒ, yán jǐng wèi wú shén wǔ, yuàn dé běi miàn chēng chén, bǎo wú èr xīn, ān dé cǐ zhǐ chì zhī yán hū? jí zhào dài wèi jūn yú hòu hán tōng shōu chéng xià yù, jí qí cóng zhě èr bǎi yú rén jiē shā zhī. chéng lín sǐ, shì zōng yóu qiǎn jìn chén wèn zhī, chéng zhōng bù duì, shén sè yí rán, zhèng qí yì guān nán wàng ér bài yuē: chén wéi yǐ sǐ bào guó ěr! nǎi jiù xíng. chéng jì sǐ, zhōng mó yì biǎn yào zhōu sī mǎ. qí hòu, shì zōng nù jiě, lián chéng zhōng, huǐ shā zhī, zhào bài zhōng mó wèi wèi shǎo qīng. jǐng yǐ gē jiāng běi, suì qiǎn mó hái, ér jǐng wén chéng sǐ, yì zèng lǔ guó gōng.
初，晟之奉使也，語崇質曰：「吾行必不免，然吾終不負永陵一抷土也。」永 陵者，昪墓也。及崇質還，而晟與鍾謨俱至京師，館於都亭驛，待之甚厚，每朝會 入閣，使班東省官後，召見必飲以醇酒。已而周兵數敗，盡失所得諸州，世宗憂之， 召晟問江南事，晟不對，世宗怒，未有以發。會重進以景蠟丸書來上，多斥周過惡 以為言，由是發怒曰：「晟來使我，言景畏吾神武，願得北面稱臣，保無二心，安 得此指斥之言乎？」亟召待衛軍虞候韓通收晟下獄，及其從者二百餘人皆殺之。晟 臨死，世宗猶遣近臣問之，晟終不對，神色怡然，正其衣冠南望而拜曰：「臣惟以 死報國爾！」乃就刑。晟既死，鍾謨亦貶耀州司馬。其後，世宗怒解，憐晟忠，悔 殺之，召拜鍾謨衛尉少卿。景已割江北，遂遣謨還，而景聞晟死，亦贈魯國公。