wū hū! shì dào shuāi, rén lún huài, ér qīn shū zhī lǐ fǎn qí cháng, gān gē qǐ yú gǔ ròu, yì lèi hé wèi fù zǐ. kāi píng xiǎn dé wǔ shí nián jiān, tiān xià wǔ dài ér shí bā xìng, qí sān chū yú gài yǎng. gài qí dà zhě qǔ tiān xià, qí cì lì gōng míng wèi jiāng xiāng, qǐ fēi yīn shí zhī xì, yǐ lì hé ér xiāng zī zhě xié! táng zì hào shā tuó, qǐ dài běi, qí suǒ yǔ jù jiē yī shí xióng jié bào wǔ zhī shì, wǎng wǎng yǎng yǐ wèi ér, hào yì ér jūn, zhì qí yǒu tiān xià, duō yòng yǐ chéng gōng yè, jí qí wáng yě yì yóu yān. tài zǔ yǎng zi duō yǐ, qí kě jì zhě jiǔ rén, qí yī shì wèi míng zōng, qí cì yuē sì zhāo sì běn sì ēn cún xìn cún xiào cún jìn cún zhāng cún xián. zuò yì ér chuán.
嗚呼!世道衰,人倫壞,而親疏之理反其常,干戈起於骨肉,異類合為父子。 開平、顯德五十年間,天下五代而實八姓,其三出於丐養。蓋其大者取天下,其次 立功名、位將相,豈非因時之隙,以利合而相資者邪!唐自號沙陀,起代北,其所 與俱皆一時雄傑虣武之士,往往養以為兒,號「義兒軍」,至其有天下,多用以成 功業,及其亡也亦由焉。太祖養子多矣,其可紀者九人,其一是為明宗,其次曰嗣 昭、嗣本、嗣恩、存信、存孝、存進、存璋、存賢。作《義兒傳》。
lǐ sì zhāo
○李嗣昭
lǐ sì zhāo, běn xìng hán shì, fén zhōu tài gǔ xiàn mín jiā zǐ yě. tài zǔ chū liè, zhì qí jiā, jiàn qí lín zhōng yù yù yǒu qì, shén yì zhī, zhào qí fù wèn yān. fù yán jiā shì shēng ér, tài zǔ yīn yí yǐ jīn bó ér qǔ zhī, mìng qí dì kè róu yǎng yǐ wèi zi. chū míng jìn tōng, hòu gēng míng sì zhāo. sì zhāo wèi rén duǎn xiǎo, ér dǎn yǒng guò rén. chū xǐ shì jiǔ, tài zǔ cháng wēi jiè zhī, suì zhōng shēn bù yǐn. tài zǔ ài qí jǐn hòu, cháng cóng yòng bīng, wèi yá nèi zhǐ huī shǐ.
李嗣昭,本姓韓氏,汾州太谷縣民家子也。太祖出獵,至其家,見其林中鬱郁 有氣,甚異之,召其父問焉。父言家適生兒,太祖因遺以金帛而取之,命其弟克柔 養以為子。初名進通,後更名嗣昭。嗣昭為人短小,而膽勇過人。初喜嗜酒,太祖 嘗微戒之,遂終身不飲。太祖愛其謹厚,常從用兵,為衙內指揮使。
shǎn zhōu wáng gǒng yǔ qí xiōng kē zhēng lì yú hé zhōng, qiǎn sì zhāo zhù kē, bài gǒng yú yī shì, huò qí jiāng sān rén. liáng jūn jiù gǒng, sì zhāo yòu bài zhī yú hú bì bǎo, zhí qí jiāng yī rén. guāng huà yuán nián, zé zhōu lǐ hǎn zhī xí lù zhōu yǐ jiàng liáng, liáng qiǎn dīng huì yīng hǎn zhī, sì zhāo yǔ huì zhàn hán shān, zhí qí jiāng yī rén, zhǎn shǒu sān qiān jí, suì qǔ zé zhōu. èr nián, jìn qiǎn lǐ jūn qìng gōng liáng lù zhōu, jūn qìng wèi liáng suǒ bài, tài zǔ zhèn shā jūn qìng, sì zhāo gōng kè zhī. sān nián, chū shān dōng, qǔ liáng míng zhōu, liáng tài zǔ zì jiāng gōng zhī, qiǎn gé cóng zhōu shè fú yú qīng shān kǒu. sì zhāo wén liáng tài zǔ zì lái, qì chéng zǒu, qián yù fú bīng, yīn dà bài.
陝州王珙與其兄珂爭立於河中,遣嗣昭助珂,敗珙於猗氏,獲其將三人。梁軍 救珙,嗣昭又敗之於胡壁堡,執其將一人。光化元年,澤州李罕之襲潞州以降梁, 梁遣丁會應罕之,嗣昭與會戰含山,執其將一人,斬首三千級,遂取澤州。二年, 晉遣李君慶攻梁潞州,君慶為梁所敗,太祖鴆殺君慶,嗣昭攻克之。三年,出山東, 取梁洺州,梁太祖自將攻之,遣葛從周設伏於青山口。嗣昭聞梁太祖自來,棄城走, 前遇伏兵,因大敗。
tiān fù yuán nián, liáng pò hé zhōng, zhí wáng kē, qǔ jìn jiàng cí xí, yīn dà jǔ jī jìn, wéi tài yuán. sì zhāo rì yǐ jīng qí chū jī liáng bīng, huì dà yǔ, liáng jūn jiě qù. jìn fén zhōu cì shǐ lǐ táng pàn jiàng liáng jūn, liáng jūn yǐ qù, sì zhāo fù qǔ fén zhōu, zhǎn táng. suì chū yīn dì, qǔ cí zhōu, jiàng qí cì shǐ táng lǐ. yòu qǔ xí zhōu, jiàng qí cì shǐ zhāng guī. shì suì, liáng jūn xī fàn jīng shī, wéi fèng xiáng, sì zhāo chéng jiān gōng liáng jìn jiàng, zhàn píng yáng, zhí liáng jiāng yī rén. jìn gōng pú xiàn. liáng zhū yǒu níng shì shū cóng yǐ bīng shí wàn yíng jī zhī, sì zhāo děng bài zǒu, yǒu níng zhuī zhī, jìn qiǎn lǐ cún xìn lǜ bīng yíng sì zhāo, cún xìn yòu bài. liáng jūn suì wéi tài yuán, ér cí xí fén zhōu fù rù yú liáng. tài zǔ dà kǒng, móu zǒu yún zhōu, lǐ cún xìn děng quàn tài zǔ bēn yú qì dān, sì zhāo lì zhēng yǐ wèi bù kě, lài liú tài fēi yì yán zhī, nǎi zhǐ. sì zhāo zhòu yè chū qí bīng jī liáng jūn, liáng jūn jiě qù, sì zhāo fù qǔ fén cí xí. shì suì, zhèn dìng jiē yǐ jué jìn ér fù liáng. jìn wài shī dà guó zhī yuán, nèi wáng zhū zhōu, réng suì zhī jiān, gū chéng bèi wéi zhě zài. yú cǐ shí, sì zhāo lì zhàn zhī gōng wèi duō.
天復元年,梁破河中,執王珂,取晉、絳、慈、隰,因大舉擊晉,圍太原。嗣 昭日以精騎出擊梁兵,會大雨,梁軍解去。晉汾州刺史李瑭叛降梁軍,梁軍已去, 嗣昭復取汾州,斬瑭。遂出陰地,取慈州,降其刺史唐禮。又取隰州,降其刺史張 瑰。是歲,梁軍西犯京師,圍鳳翔,嗣昭乘間攻梁晉、絳,戰平陽,執梁將一人。 進攻蒲縣。梁硃友寧、氏叔琮以兵十萬迎擊之,嗣昭等敗走,友寧追之,晉遣李存 信率兵迎嗣昭,存信又敗。梁軍遂圍太原,而慈、隰、汾州復入於梁。太祖大恐, 謀走雲州,李存信等勸太祖奔於契丹,嗣昭力爭以為不可,賴劉太妃亦言之,乃止。 嗣昭晝夜出奇兵擊梁軍,梁軍解去,嗣昭復取汾、慈、隰。是歲,鎮、定皆已絕晉 而附梁。晉外失大國之援,內亡諸州,仍歲之間,孤城被圍者再。於此時,嗣昭力 戰之功為多。
tiān yòu sān nián, yǔ zhōu dé wēi gōng liáng lù zhōu, jiàng dīng huì, yǐ sì zhāo wèi zhāo yì jūn jié dù shǐ. liáng qiǎn lǐ sī ān jiāng bīng shí wàn gōng lù, zhú jiā chéng yǐ wéi zhī. liáng tài zǔ qiǎn rén zhāo xiáng sì zhāo, sì zhāo zhǎn qí shǐ zhě, bì chéng jù shǒu, yú nián, zhuāng zōng shǐ gōng pò jiā chéng. sì zhāo wán jī bīng mín, fǔ yǎng shén yǒu ēn yì. liáng jìn zhàn hú liǔ, jìn jūn bài, zhōu dé wēi zhàn sǐ. zhuāng zōng jù, yù shōu bīng hái lín pú, sì zhāo yuē: liáng jūn yǐ shèng, dàn mù sī guī. wú ruò shōu jūn, shǐ bǐ xiū xī, zhěng ér fù chū, hé yǐ dāng zhī? yí yǐ jīng qí náo zhī, yīn qí láo fá, kě yǐ shèng yě. zhuāng zōng rán zhī. shì shí, liáng jūn yǐ dēng wú shí shān, zhuāng zōng qiǎn sì zhāo zhuǎn jī shān běi, ér zì yǐ yín qiāng jūn qū ér yuē: jīn rì zhī zhàn, dé shān zhě shèng! jìn jūn jiē zhēng dēng shān, liáng jūn jù xià, zhèn yú shān xī, jìn jūn cóng shàng jí jī, dà bài zhī. yú shì jìn chéng dé shèng yǐ. zhōu dé wēi sǐ, sì zhāo quán zhī yōu zhōu, jū shù yuè, yǐ lǐ shào hóng dài zhī. sì zhāo jiāng qù, yōu zhōu rén jiē hào kū bì guān zhē liú zhī, sì zhāo yè dùn, nǎi dé qù.
天祐三年,與周德威攻梁潞州,降丁會,以嗣昭為昭義軍節度使。梁遣李思安 將兵十萬攻潞,築夾城以圍之。梁太祖遣人招降嗣昭,嗣昭斬其使者,閉城拒守, 逾年,莊宗始攻破夾城。嗣昭完緝兵民,撫養甚有恩意。梁、晉戰胡柳,晉軍敗, 周德威戰死。莊宗懼,欲收兵還臨濮,嗣昭曰:「梁軍已勝,旦暮思歸。吾若收軍, 使彼休息,整而復出,何以當之?宜以精騎撓之,因其勞乏,可以勝也。」莊宗然 之。是時,梁軍已登無石山,莊宗遣嗣昭轉擊山北,而自以銀槍軍趨而曰:「今日 之戰,得山者勝!」晉軍皆爭登山,梁軍遽下,陣於山西,晉軍從上急擊,大敗之。 於是晉城德勝矣。周德威死,嗣昭權知幽州,居數月,以李紹宏代之。嗣昭將去, 幽州人皆號哭閉關遮留之,嗣昭夜遁,乃得去。
shí jiǔ nián, cóng zhuāng zōng jī qì dān yú wàng dū, zhuāng zōng wèi qì dān wéi zhī shù shí zhòng, sì zhāo yǐ sān bǎi qí jué wéi, qǔ zhuāng zōng yǐ chū. shì shí, jìn qiǎn yán bǎo gōng zhāng wén lǐ yú zhèn zhōu, bǎo wèi zhèn rén suǒ bài, nǎi yǐ sì zhāo dài zhī. zhèn bīng chū lüè jiǔ mén, sì zhāo yǐ qí bīng jī zhī, zhèn jūn qiě jǐn, yú sān rén nì pò yuán zhōng, sì zhāo chí mǎ shè zhī, fǎn wèi zéi shè zhòng nǎo, sì zhāo gù fú zhōng shǐ jǐn, bá shǐ yú nǎo, shè shā yī rén, hái yíng ér zú.
十九年,從莊宗擊契丹於望都,莊宗為契丹圍之數十重,嗣昭以三百騎決圍, 取莊宗以出。是時,晉遣閻寶攻張文禮於鎮州,寶為鎮人所敗,乃以嗣昭代之。鎮 兵出掠九門,嗣昭以奇兵擊之,鎮軍且盡,餘三人匿破垣中,嗣昭馳馬射之,反為 賊射中腦,嗣昭顧{服}中矢盡,拔矢於腦,射殺一人,還營而卒。
sì zhāo zhū zi, jì chóu zhǎng ér nuò, qí dì jì tāo qiú zhī yǐ zì lì, zhuāng zōng fāng yǔ liáng bīng xiāng chí hé shàng, bù xiá jiū qí shì, yīn jí yǐ wèi zhāo yì jūn liú hòu. jì tāo wěi qí zhèng yú wèi zuó shēn méng, zuó děng cháng jiào jì tāo fǎn, jì tāo wèi jué. zhuāng zōng zài wèi, yǐ shì zhào jiān jūn zhāng jū hàn jié dù pàn guān rèn huán. zuó děng yǐ wèi zhuāng zōng zhào jū hàn děng wèn jì tāo shì, jì tāo qiě jiàn zhū, yīn yǐ yǔ qù zhī, jì tāo nǎi qiǎn qí dì jì yuǎn rù liáng, liáng mò dì jí bài jì tāo tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì. jū shù yuè, zhuāng zōng miè liáng, jì tāo jiāng zǒu qì dān, huì shè zhì, nǎi yǐ, yīn suí qí mǔ cháo yú jīng shī, jì yuǎn jiàn yuē: xiōng wèi chén zǐ, yǐ fǎn wèi míng, fù hé miàn yǐ jiàn tiān zǐ? qiě lù chéng jiān ér cāng lǐn shí, bù rú bì chéng zuò shí jī sù, yǐ yán suì yuè, yù yú wǎng ér jiù lù yě. jì tāo bù tīng. jì tāo mǔ yáng shì, shàn chù cái, píng shēng jū jī xíng fàn, zhì zī bǎi wàn. dāng sì zhāo wèi liáng wéi yǐ jiā chéng mí nián, jūn yòng fá jué, yáng shì zhī jī, gài yǒu zhù yān. zhì shì, nǎi jī yín shù shí wàn liǎng zhì jīng shī, hòu lù huàn guān líng rén, huàn guān líng rén jiē yán: jì tāo chū wú è yì, wèi jiān rén suǒ wù ěr. yáng fū rén yì yǐ lù yè liú huáng hòu, liú huáng hòu wèi yán: sì zhāo gōng chén, yí méng ēn dài. yóu shì zhuāng zōng shì jì tāo. cháng cóng liè, chǒng xìng wú jiān. lǐ cún wò yóu qiè chǐ, shù dǐ zé zhī, jì tāo huái bù zì ān, fù lù huàn guān líng rén qiú guī zhèn, zhuāng zōng bù xǔ. jì tāo yīn shǐ rén gào jì yuǎn, lìng qǐ biàn yú jūn zhōng, jì tiān zǐ qiǎn jǐ wǎng ān jī zhī, shì xiè, zhǎn yú tiān jīn qiáo. qí èr zi cháng wèi zhì yú liáng, zhuāng zōng pò liáng dé zhī, fǔ qí bèi yuē: ěr yòu, yóu néng zuǒ qí fù fǎn, zhǎng fù hé wèi hū? zhì shì yīn bìng zhū zhī. jí qiǎn rén zhǎn jì yuǎn, yǐ jì chóu zhī lù zhōu shì. yǐ ér zhào jì chóu hái jīng shī, jì chóu xī qǔ jì tāo jì qiè zhēn wán, ér bù shí jí lù. qí dì jì dá nù yuē: wú xiōng fù zǐ zhū sǐ, ér dà xiōng bù rén, lì qí zī cái, yín qí qī qiè, wú suǒ bù rěn yě! nǎi fú cuī má, yǐn shù bǎi qí zuò jǐ mén, shǐ rén rù shā jì chóu. jié dù fù shǐ lǐ jì kē mù shì rén qiān yú gōng jì dá, jì dá zǒu chéng wài, zì jǐng sǐ.
嗣昭諸子,繼儔長而懦,其弟繼韜囚之以自立,莊宗方與梁兵相持河上,不暇 究其事,因即以為昭義軍留後。繼韜委其政於魏琢、申蒙,琢等常教繼韜反,繼韜 未決。莊宗在魏,以事召監軍張居翰、節度判官任圜。琢等以謂莊宗召居翰等問繼 韜事,繼韜且見誅,因以語趣之,繼韜乃遣其弟繼遠入梁,梁末帝即拜繼韜同中書 門下平章事。居數月,莊宗滅梁,繼韜將走契丹,會赦至,乃已,因隨其母朝於京 師,繼遠諫曰:「兄為臣子,以反為名,復何面以見天子?且潞城堅而倉廩實,不 如閉城坐食積粟,以延歲月,愈於往而就戮也。」繼韜不聽。繼韜母楊氏,善畜財, 平生居積行販,至貲百萬。當嗣昭為梁圍以夾城彌年,軍用乏絕,楊氏之積,蓋有 助焉。至是,乃齎銀數十萬兩至京師,厚賂宦官、伶人,宦官、伶人皆言:「繼韜 初無惡意,為奸人所誤耳。」楊夫人亦以賂謁劉皇后,劉皇后為言:「嗣昭功臣, 宜蒙恩貸。」由是莊宗釋繼韜。嘗從獵,寵倖無間。李存渥尤切齒,數詆責之,繼 韜懷不自安,復賂宦官、伶人求歸鎮,莊宗不許。繼韜陰使人告繼遠,令起變於軍 中,冀天子遣己往安緝之,事泄,斬於天津橋。其二子嘗為質於梁,莊宗破梁得之, 撫其背曰:「爾幼,猶能佐其父反,長復何為乎?」至是因並誅之。即遣人斬繼遠, 以繼儔知潞州事。已而召繼儔還京師,繼儔悉取繼韜妓妾珍玩,而不時即路。其弟 繼達怒曰:「吾兄父子誅死,而大兄不仁,利其貲財,淫其妻妾,吾所不忍也!」 乃服縗麻,引數百騎坐戟門,使人入殺繼儔。節度副使李繼珂募市人千餘攻繼達, 繼達走城外,自剄死。
sì zhāo qī zǐ, zhì míng zōng shí, zi jì néng zuò chī shā qí mǔ zhǔ cáng bì, bì jiā gào biàn, yán jì néng fǎn, yǔ qí dì jì xí jiē jiàn shā, wéi yī zi jì zhōng jǐn miǎn. jì zhōng jiā yú jìn yáng, yáng shì suǒ jī yú zī yóu jù wàn, jìn gāo zǔ zì tài yuán qǐ bīng, zhào qì dān wèi yuán, qì dān qiú lù, gāo zǔ dài yú jì zhōng yǐ qǔ zú. gāo zǔ rù lì, shén dé zhī, yǐ wèi yí dì dān sān zhōu cì shǐ, kāi yùn zhōng zú. yáng shì píng shēng jī chǎn, sì zhāo fù zǐ sān rén lài zhī.
嗣昭七子,至明宗時,子繼能坐笞殺其母主藏婢,婢家告變,言繼能反,與其 弟繼襲皆見殺,惟一子繼忠僅免。繼忠家於晉陽,楊氏所積餘貲猶巨萬,晉高祖自 太原起兵,召契丹為援,契丹求賂,高祖貸於繼忠以取足。高祖入立,甚德之,以 為沂、棣、單三州刺史,開運中卒。楊氏平生積產,嗣昭父子三人賴之。
sì běn
○嗣本
sì běn, běn xìng zhāng shì, yàn mén rén yě. shì wèi tóng yě zhèn jiāng. sì běn shǎo shì tài zǔ, tài zǔ ài zhī, cì yǐ xìng míng, yǎng wèi zi. cóng jī jū yōng guān, yǐ gōng qiān yì ér jūn shǐ. cóng pò wáng xíng yú, qiān wēi yuǎn jūn shǐ. cóng gōng luó hóng xìn, yǐ xiān fēng bīng pò tāng yīn. cóng zhuāng zōng pò lù zhōu jiā chéng. lèi yǐ zhàn gōng qiān dài zhōu cì shǐ yún zhōu fáng yù shǐ zhèn wǔ jié dù shǐ, hào wēi xìn kè hán. tiān yòu shí sān nián, cóng zhuāng zōng jī liú xún yú gù yuán chéng, xià míng cí zhū zhōu, liù yuè, hái jūn zhèn wǔ. qì dān rù dài běi, gōng wèi zhōu, sì běn zhàn mò.
嗣本,本姓張氏,雁門人也。世為銅冶鎮將。嗣本少事太祖,太祖愛之,賜以 姓名,養為子。從擊居庸關,以功遷義兒軍使。從破王行瑜,遷威遠軍使。從攻羅 弘信,以先鋒兵破湯陰。從莊宗破潞州夾城。累以戰功遷代州刺史、雲州防禦使、 振武節度使,號威信可汗。天祐十三年,從莊宗擊劉鄩於故元城,下洺、磁諸州, 六月,還軍振武。契丹入代北,攻蔚州,嗣本戰歿。
sì ēn
○嗣恩
sì ēn, běn xìng luò, tǔ gǔ hún bù rén yě. shǎo shì tài zǔ, néng qí shè, wèi tiě lín jūn jiāng, shāo yǐ zhàn gōng qiān tū zhèn zhǐ huī shǐ, cì xìng míng, yǐ wèi zi. cóng bài kāng huái yīng yú hé xī, qiān zuǒ xiāng mǎ jūn dōu zhǐ huī shǐ. cóng lǐ sì zhāo yuán zhū yǒu qiān yú hé zhōng, yǔ liáng bīng lì zhàn, shuò zhōng qí kǒu, zhàn bù yǐ. qiān liáo zhōu cì shǐ. cóng zhuāng zōng rù wèi, qiān tiān xióng jūn mǎ bù dōu zhǐ huī shǐ. liú xún gōng tài yuán, bīng qù lè píng, sì ēn cóng hòu zhuī zhī, zì tuó dào xiān rù tài yuán yǐ shǒu. xún bīng qù, sì ēn yì yǐ bīng huì zhuāng zōng yú wèi, cóng zhàn yú shēn. qiān dài zhōu cì shǐ shí lǐng guān yǐ běi dōu zhī bīng mǎ shǐ zhèn wǔ jié dù shǐ. tiān yòu shí wǔ nián, zú yú tài yuán. zhuī zèng tài wèi.
嗣恩,本姓駱,吐谷渾部人也。少事太祖,能騎射,為鐵林軍將,稍以戰功遷 突陣指揮使,賜姓名,以為子。從敗康懷英於河西,遷左廂馬軍都指揮使。從李嗣 昭援硃友謙於河中,與梁兵力戰,槊中其口,戰不已。遷遼州刺史。從莊宗入魏, 遷天雄軍馬步都指揮使。劉鄩攻太原,兵趣樂平,嗣恩從後追之,自佗道先入太原 以守。鄩兵去,嗣恩亦以兵會莊宗於魏,從戰於莘。遷代州刺史、石嶺關已北都知 兵馬使、振武節度使。天祐十五年,卒於太原。追贈太尉。
cún xìn
○存信
cún xìn, běn xìng zhāng shì, qí fù jūn zhèng, huí gú lǐ sī zhōng zhī bù rén yě. cún xìn shǎo shàn qí shè, néng sì yí yǔ, tōng liù fān shū. cóng tài zǔ qǐ dài běi, rù guān pò huáng cháo, lèi yǐ gōng wèi mǎ bù jūn dōu zhǐ huī shǐ, suì cì xìng míng, yǐ wèi zi. cún xìn yǔ cún xiào jù wèi yǎng zi, cái yǒng bù jí cún xiào, ér cún xìn bù wèi zhī xià, yóu shì jiāo è, cún xiào suǒ wèi, cún xìn měi jǔ jī zhī, cún xiào zú dé zuì sǐ. ér cún xìn shù cóng zhēng fá, yǐ gōng lǐng chēn zhōu cì shǐ. tài zǔ qiǎn jiāng bīng jiù zhū xuān, cún xìn tún yú shēn xiàn, wèi luó hóng xìn suǒ jī, cún xìn bài, wáng tài zǔ zi luò luò. hòu cóng tài zǔ tǎo liú rén gōng, dà bài yú ān sāi. tài zǔ dà nù, gù cún xìn yuē: zuó rì wú zuì, gōng bù néng wèi wǒ zhàn xié? gǔ rén sān bài, gōng yǐ èr yǐ. jiāng shā zhī, cún xìn kòu tóu xiè zuì ér miǎn. yóu shì dà jù, cháng chēng jí, tiān fù èr nián zú, nián sì shí yī.
存信,本姓張氏,其父君政,回鶻李思忠之部人也。存信少善騎射,能四夷語, 通六蕃書。從太祖起代北,入關破黃巢,累以功為馬步軍都指揮使,遂賜姓名,以 為子。存信與存孝俱為養子,材勇不及存孝,而存信不為之下,由是交惡,存孝所 為,存信每沮激之,存孝卒得罪死。而存信數從征伐,以功領郴州刺史。太祖遣將 兵救硃宣,存信屯於莘縣,為羅弘信所擊,存信敗,亡太祖子落落。後從太祖討劉 仁恭,大敗於安塞。太祖大怒,顧存信曰:「昨日吾醉,公不能為我戰邪?古人三 敗,公已二矣。」將殺之,存信叩頭謝罪而免。由是大懼,常稱疾,天復二年卒, 年四十一。
cún xiào
○存孝
cún xiào, dài zhōu fēi hú rén yě. běn xìng ān, míng jìng sī. tài zǔ lüě dì dài běi dé zhī, gěi shì zhàng zhōng, cì xìng míng, yǐ wèi zi, cháng cóng wèi qí jiāng. wén dé yuán nián, hé nán zhāng yán xí pò hé yáng, lǐ hǎn zhī lái guī jìn, jìn chù hǎn zhī yú zé zhōu, qiǎn cún xiào yǔ xuē ā tán ān xiū xiū děng yǐ bīng qī qiān zhù hǎn zhī hái jī hé yáng. liáng yì qiǎn dīng huì niú cún jié děng zhù yán. zhàn yú wēn xiàn, liáng jūn xiān è tài xíng, cún xiào dà bài, ān xiū xiū bèi zhí. shì shí, jìn yǐ dé zé lù, suì chū shān dōng, yǔ mèng fāng lì zhēng xíng míng cí, cún xiào wèi cháng bù zài bīng jiān. fāng lì sǐ, jìn qǔ sān zhōu, cún xiào gōng wèi duō.
存孝,代州飛狐人也。本姓安,名敬思。太祖掠地代北得之,給事帳中,賜姓 名,以為子,常從為騎將。文德元年,河南張言襲破河陽,李罕之來歸晉,晉處罕 之於澤州,遣存孝與薛阿檀、安休休等以兵七千助罕之還擊河陽。梁亦遣丁會、牛 存節等助言。戰於溫縣,梁軍先扼太行,存孝大敗,安休休被執。是時,晉已得澤、 潞,歲出山東,與孟方立爭邢、洺、磁,存孝未嘗不在兵間。方立死,晉取三州, 存孝功為多。
míng nián, lù zhōu jūn luàn, shā lǐ kè gōng yǐ guī táng, liáng qiǎn lǐ dǎng gōng lǐ hǎn zhī yú zé zhōu, cún xiào yǐ qí bīng wǔ qiān jiù zhī. liáng jūn hū hǎn zhī yuē: gōng cháng shì tài yuán yǐ wèi mìng, jīn shàng dǎng yǐ guī táng, táng bīng dà jí, wéi tài yuán, shā tuó jiāng wú xué yǐ zì chù, gōng fù shuí shì ér bù jiàng hū? cún xiào yǐ jīng qí wǔ bǎi rào liáng shān ér hū yuē: wǒ shā tuó zhī qiú xué zhě, dài ěr ròu yǐ shí jūn, kě lìng féi zhě chū dòu! liáng xiāo jiāng dèng jì yún yǐn jūn chū zhàn, cún xiào wǔ shuò qín zhī, lǐ dǎng bài zǒu, zhuī jī zhì mǎ láo guān. hái gōng lù zhōu, táng yǐ sūn kuí wèi lù zhōu jié dù shǐ, kuí rú zhě, yǐ liáng zú sān qiān wèi wèi, bāo yī dà gài, yōng jié xiān qū. cún xiào yǐ sān bǎi qí fú zhǎng zi xī yá gǔ jiān, cì kuí jūn guò, héng jī duàn zhī, qín kuí yǐ guī. chū, liáng qiǎn gé cóng zhōu zhū chóng jié shǒu lù zhōu yǐ dài kuí, wén kuí jiàn zhí, jiē qì qù, jìn suì fù qǔ lù zhōu. shì shí, zhāng jùn hán jiàn fá jìn, jī yīn dì guān, jìn yǐ lǐ cún xìn xuē ā tán děng dāng jùn, bié qiǎn cún xiào jūn yú zhào chéng. táng jūn zhàn bài yú yīn dì guān, jùn tuì bǎo jìn zhōu, hán jiàn zǒu jiàng zhōu. cún xiào gōng jìn zhōu, jùn bīng chū zhàn, zhé fù bài, yīn bì bì bù gǎn chū. cún xiào qù, gōng jiàng zhōu. jùn jiàn jiē zǒu.
明年,潞州軍亂,殺李克恭以歸唐,梁遣李讜攻李罕之於澤州,存孝以騎兵五 千救之。梁軍呼罕之曰:「公常恃太原以為命,今上黨已歸唐,唐兵大集,圍太原, 沙陀將無穴以自處,公復誰恃而不降乎?」存孝以精騎五百繞樑柵而呼曰:「我沙 陀之求穴者,待爾肉以食軍,可令肥者出斗!」梁驍將鄧季筠引軍出戰,存孝舞槊 擒之,李讜敗走,追擊至馬牢關。還攻潞州,唐以孫揆為潞州節度使,揆儒者,以 梁卒三千為衛,褒衣大蓋,擁節先驅。存孝以三百騎伏長子西崖谷間,伺揆軍過, 橫擊斷之,擒揆以歸。初,梁遣葛從周、硃崇節守潞州以待揆,聞揆見執,皆棄去, 晉遂復取潞州。是時,張浚、韓建伐晉,擊陰地關,晉以李存信、薛阿檀等當浚, 別遣存孝軍於趙城。唐軍戰敗於陰地關,浚退保晉州,韓建走絳州。存孝攻晉州, 浚兵出戰,輒復敗,因閉壁不敢出。存孝去,攻絳州。浚、建皆走。
cún xiào yuán bì shàn shè, shēn bèi zhòng kǎi, gāo gōng zuò shuò, shǒu wǔ tiě huò, chū rù zhèn zhōng, yǐ liǎng qí zì cóng, zhàn hān yì qí, shàng xià rú fēi. chū, cún xiào qǔ lù zhōu gōng wèi duō, ér tài zǔ bié yǐ dà jiāng kāng jūn lì wèi lù zhōu liú hòu, cún xiào wèi fén zhōu cì shǐ, cún xiào fù qí gōng, bù shí zhě shù rì. jí zǒu zhāng jùn, qiān bīn zhōu cì shǐ. dà shùn èr nián, xǐ xíng zhōu liú hòu. shì shí, jìn jūn lián suì gōng zhào cháng shān, cún xiào cháng wèi xiān fēng, xià zhào lín chéng yuán shì. zhào wáng qiú jiù yú yōu zhōu lǐ kuāng wēi, kuāng wēi bīng zhì, jìn jūn zhé yǐn qù. cún xiào sù yǔ cún xìn yǒu xì, cún xìn zèn zhī yuē: cún xiào yǒu èr xīn, cháng bì zhào bù jī. cún xiào bù zì ān, nǎi fù liáng tōng zhào, zì guī yú táng, yīn qǐng huì bīng yǐ dài jìn. táng mìng zhào wáng wáng róng yuán zhī. míng nián, zhào yǔ yōu zhōu yǒu xì, jù ér yǔ jìn hé, fǎn yǐ bīng sān wàn zhù jìn jī cún xiào. cún xiào yīng chéng zì shǒu. tài zǔ zì jiāng bīng fù qí chéng, jué qiàn yǐ wéi zhī, cún xiào chū bīng chōng jī, qiàn bù dé chéng. bì jiāng yuán fèng tāo shǐ rén shuō cún xiào yuē: gōng suǒ wèi zhě, jìn wáng ěr. wáng qí qiàn chéng, qiě liú bīng qù, zhū jiāng fēi gōng dí yě, suī qiàn hé wèi? cún xiào yǐ wèi rán, zòng bīng chéng qiàn. qiàn chéng, shēn gōu gāo lěi, bù kě jìn, cún xiào suì jiǒng. chéng zhōng shí jǐn, dēng chéng hū yuē: ér méng wáng ēn, wèi zhì jiāng xiāng, qǐ yù shě fù zǐ ér fù chóu chóu, nǎi cún xìn gòu xiàn zhī ěr. yuàn shēng jiàn wáng yī yán ér sǐ. tài zǔ āi zhī, qiǎn liú fū rén rù chéng wèi yù zhī. liú fū rén yǐn yǔ jù lái, cún xiào ní shǒu qǐng zuì yuē: ér yú jìn yǒu gōng ér wú guò, suǒ yǐ zhì cǐ, yóu cún xìn wèi zhī ěr! tài zǔ chì yuē: ěr wèi shū xí, zuì wǒ bǎi duān, yì cún xìn wèi zhī xié? fù zài hòu chē, zhì tài yuán, chē liè zhī yǐ xùn. rán tài zǔ xī qí cái, chàng rán hèn zhū jiāng zhī bù néng róng yě, wèi zhī bù shì shì zhě shí yú rì.
存孝猨臂善射,身被重鎧,櫜弓坐槊,手舞鐵楇,出入陣中,以兩騎自從,戰 酣易騎,上下如飛。初,存孝取潞州功為多,而太祖別以大將康君立為潞州留後, 存孝為汾州刺史,存孝負其功,不食者數日。及走張浚,遷邠州刺史。大順二年, 徙邢州留後。是時,晉軍連歲攻趙常山,存孝常為先鋒,下趙臨城、元氏。趙王求 救於幽州李匡威,匡威兵至,晉軍輒引去。存孝素與存信有隙,存信譖之曰:「存 孝有二心,常避趙不擊。」存孝不自安,乃附梁通趙,自歸於唐,因請會兵以代晉。 唐命趙王王鎔援之。明年,趙與幽州有隙,懼而與晉和,反以兵三萬助晉擊存孝。 存孝嬰城自守。太祖自將兵傅其城,掘塹以圍之,存孝出兵衝擊,塹不得成。裨將 袁奉韜使人說存孝曰:「公所畏者,晉王爾。王俟塹成,且留兵去,諸將非公敵也, 雖塹何為?」存孝以為然,縱兵成塹。塹成,深溝高壘,不可近,存孝遂窘。城中 食盡,登城呼曰:「兒蒙王恩,位至將相,豈欲舍父子而附仇讎,乃存信構陷之耳。 願生見王一言而死。」太祖哀之,遣劉夫人入城慰諭之。劉夫人引與俱來,存孝泥 首請罪曰:「兒於晉有功而無過,所以至此,由存信為之耳!」太祖叱曰:「爾為 書檄,罪我百端,亦存信為之邪?」縛載後車,至太原,車裂之以徇。然太祖惜其 材,悵然恨諸將之不能容也,為之不視事者十餘日。
kāng jūn lì sù yǔ cún xìn xiāng shàn, fāng èr rén zhī jiāo è yě, jūn lì měi zuǒ yòu cún xìn yǐ qīng zhī. cún xiào yǐ sǐ, tài zǔ yǔ zhū jiāng bó, yǔ jí cún xiào, liú tì bù yǐ, jūn lì yǐ wèi bù rán, tài zǔ nù, zhèn shā jūn lì. jūn lì chū wèi yún zhōu yá jiāng, táng xī zōng shí, zhú duàn wén chǔ, yǔ tài zǔ jù qǐ yún zhōng, gài jūn lì shǒu shì. qí hòu lèi lì zhàn gōng, biǎo zhāo yì jié dù shǐ, yǐ cún xiào gù shā zhī.
康君立素與存信相善,方二人之交惡也,君立每左右存信以傾之。存孝已死, 太祖與諸將博,語及存孝,流涕不已,君立以為不然,太祖怒,鴆殺君立。君立初 為雲州牙將,唐僖宗時,逐段文楚,與太祖俱起雲中,蓋君立首事。其後累立戰功, 表昭義節度使,以存孝故殺之。
cún jìn
○存進
cún jìn, zhèn wǔ rén yě, běn xìng sūn, míng zhòng jìn. tài zǔ gōng pò shuò zhōu dé zhī, cì yǐ xìng míng, yǎng wèi zi. cóng tài zǔ rù guān pò huáng cháo, yǐ wèi yì ér jūn shǐ. cóng zhuāng zōng zhàn bǎi xiāng, qiān xíng yíng mǎ bù jūn dōu yú hòu, lì cí qìn èr zhōu cì shǐ. zhuāng zōng chū dé wèi bó, yǐ wèi tiān xióng jūn dōu bù shǔ, zhì liáng luàn jūn, yī qiè yǐ fǎ, rén yǒu fàn zhě, zhé xiāo shǒu zhé shī yú shì, wèi rén bǐng xī wèi zhī. cóng zhàn hé shàng, yǐ gōng qiān zhèn wǔ jūn jié dù shǐ. shì shí, jìn jūn dé shèng, wèi nán běi zhài, měi yǐ zhōu bīng lái wǎng, pō yǐ wèi láo, ér hé běi wú zhú shí, cún jìn nǎi yǐ wěi zé wéi dà jiàn wèi fú liáng. zhuāng zōng dà xǐ, jiě yī yǐ cì zhī.
存進,振武人也,本姓孫,名重進。太祖攻破朔州得之,賜以姓名,養為子。 從太祖入關破黃巢,以為義兒軍使。從莊宗戰柏鄉,遷行營馬步軍都虞候,歷慈、 沁二州刺史。莊宗初得魏博,以為天雄軍都部署,治梁亂軍,一切以法,人有犯者, 輒梟首磔屍於市,魏人屏息畏之。從戰河上,以功遷振武軍節度使。是時,晉軍德 勝,為南北寨,每以舟兵來往,頗以為勞,而河北無竹石,存進乃以葦笮維大艦為 浮梁。莊宗大喜,解衣以賜之。
jìn tǎo zhāng wén lǐ yú zhèn zhōu, jiǔ bù kè, ér shǐ jiàn táng yán bǎo lǐ sì zhāo xiāng cì zhàn mò, nǎi yǐ cún jìn dài sì zhāo wèi zhāo tǎo shǐ, jūn yú dōng yuán dù. dōng yuán tǔ è, zhú lěi bù néng jiù, cún jìn fá mù wèi shān. jìn jūn chén chū chú mù, wén lǐ zi chù qiú yǐ bīng qiān yú bī cún jìn shān, cún jìn chū zhàn qiáo shàng, shā chù qiú bīng dài jǐn, ér cún jìn yì mò yú zhèn. zhuī zèng tài wèi.
晉討張文禮於鎮州,久不克,而史建瑭、閻寶、李嗣昭相次戰歿,乃以存進代 嗣昭為招討使,軍於東垣渡。東垣土惡,築壘不能就,存進伐木為柵。晉軍晨出芻 牧,文禮子處球以兵千餘逼存進柵,存進出戰橋上,殺處球兵殆盡,而存進亦歿於 陣。追贈太尉。
zi hàn sháo, míng zōng shí fù běn xìng, wèi yáng zhōu jié dù shǐ. lù wáng cóng kē yǐ fèng xiáng fǎn, hàn sháo yǔ zhāng qián zhāo huì táng jūn tǎo zhī, táng jūn jiē jiàng yú cóng kē, dú hàn sháo yǔ qián zhāo jūn bù jiàng, jù bēn yú shǔ. shì shǔ, lì yǒng píng xìng yuán wǔ xìn jié dù shǐ. nián qī shí yú, zú yú shǔ.
子漢韶,明宗時複本姓,為洋州節度使。潞王從珂以鳳翔反,漢韶與張虔釗會 唐軍討之,唐軍皆降於從珂,獨漢韶與虔釗軍不降,俱奔於蜀。事蜀,歷永平、興 元、武信節度使。年七十餘,卒於蜀。
cún zhāng
○存璋
cún zhāng, zì dé huáng, chū yǔ kāng qún lì gōng zhì qín děng cóng tài zǔ rù guān, pò huáng cháo, lèi qiān yì ér jūn shǐ. tài zǔ bìng gé, cún zhāng yǔ zhāng chéng yè děng shòu gù mìng, lì zhuāng zōng wèi jìn wáng, jìn wáng yǐ cún zhāng wèi hé dōng mǎ bù jūn shǐ. jìn zì xiān wáng shí, cháng yōu jiǎ jūn shì, jūn shì duō fàn fǎ yú jìn, zhuāng zōng xīn lì, yóu huàn zhī, cún zhāng yī qiè shéng zhī yǐ fǎ, jìng nèi wèi zhī qīng sù. cóng gōng jiā chéng, zhàn bǎi xiāng, yǐ gōng qiān fén zhōu cì shǐ. zhuāng zōng yǔ liú xún zhàn yú wèi bó, liáng qiǎn wáng tán lái, chéng xū xí tài yuán, cún zhāng yǐ fén zhōu bīng rù tài yuán jù shǒu, yǐ gōng qiān dà tóng jūn fáng yù shǐ, suì wèi jié dù shǐ. tiān yòu shí jiǔ nián yǐ jí zú. zhuī zèng tài wèi.
存璋,字德璜,初與康群立、恭志勤等從太祖入關,破黃巢,累遷義兒軍使。 太祖病革,存璋與張承業等受顧命,立莊宗為晉王,晉王以存璋為河東馬步軍使。 晉自先王時,嘗優假軍士,軍士多犯法逾禁,莊宗新立,尤患之,存璋一切繩之以 法,境內為之清肅。從攻夾城,戰柏鄉,以功遷汾州刺史。莊宗與劉鄩戰於魏博, 梁遣王檀來,乘虛襲太原,存璋以汾州兵入太原距守,以功遷大同軍防禦使,遂為 節度使。天祐十九年以疾卒。追贈太尉。
cún xián
○存賢
cún xián, xǔ zhōu rén yě, běn xìng wáng míng xián. shǎo wèi jūn zú, shàn jiǎo dǐ, tài zǔ jī huáng cháo yú chén zhōu, dé zhī, cì yǐ xìng míng, yǎng wèi zi. hòu wèi yì ér jūn fù bīng mǎ shǐ, qiān qìn zhōu cì shǐ. xiān shí, qìn zhōu dāng dí chōng, xǐ qí nán bǎi yú lǐ, jù xiǎn lì shān ér yù jū. zhì cún xián wèi cì shǐ, yuē: xǐ chéng bì dí, qǐ yǒng zhě suǒ wèi? nǎi fù chéng gù zhōu. liáng bīng lǚ gōng zhī, cún xián lì zì jù shǒu, zú bù néng jìn. qiān wǔ zhōu cì shǐ shān běi tuán liàn shǐ, yòu qiān cí zhōu. tiān yòu shí bā nián, liáng bīng gōng zhū yǒu qiān yú hé zhōng, zhuāng zōng qiǎn cún xián yuán yǒu qiān. shì shí, yǒu qiān xīn pàn liáng guī jìn, ér hé zhōng shí shǎo, rén xīn duō èr, dié zhě yīn wèi cún xián yuē: hé zhōng rén yù shā zi yǐ guī liáng, yí jí qù. cún xián yuē: sǐ wáng shì, wú zhì yě. fù hé hèn zāi! zú jī zǒu liáng bīng.
存賢,許州人也,本姓王名賢。少為軍卒,善角牴,太祖擊黃巢於陳州,得之, 賜以姓名,養為子。後為義兒軍副兵馬使,遷沁州刺史。先時,沁州當敵沖,徙其 南百餘里,據險立柵而寓居。至存賢為刺史,曰:「徙城避敵,豈勇者所為?」乃 復城故州。梁兵屢攻之,存賢力自距守,卒不能近。遷武州刺史、山北團練使,又 遷慈州。天祐十八年,梁兵攻硃友謙於河中,莊宗遣存賢援友謙。是時,友謙新叛 梁歸晉,而河中食少,人心多貳,諜者因謂存賢曰:「河中人慾殺子以歸梁,宜亟 去。」存賢曰:「死王事,吾志也。復何恨哉!」卒擊走梁兵。
zhuāng zōng jí wèi, bài yòu wǔ wèi shàng jiāng jūn. zhuāng zōng yì hǎo jiǎo dǐ, cháng yǔ wáng jiào ér lǚ shèng, pō yǐ zì jīn, yīn gù cún xián yuē: ěr néng shèng wǒ, yǔ ěr yī zhèn. cún xián bó ér shèng zhī. tóng guāng èr nián chūn, yōu zhōu fú cún shěn bìng, zhuāng zōng zhì jiǔ gōng zhōng, tàn yuē: wú chuàng yè gù rén, líng luò dài jǐn, qí suǒ cún zhě wéi cún shěn ěr. jīn yòu bìng dǔ, běi fāng zhī shì shuí kě dài zhī? yīn gù cún xián yuē: wú yǐ yì qīng. jiǎo dǐ zhī shèng, wú bù shí yán. jí rì yǐ wèi lú lóng jūn jié dù shǐ. shì suì, zú yú yōu zhōu, nián liù shí wǔ. zèng tài fù.
莊宗即位,拜右武衛上將軍。莊宗亦好角牴,嘗與王較而屢勝,頗以自矜,因 顧存賢曰:「爾能勝我,與爾一鎮。」存賢博而勝之。同光二年春,幽州符存審病, 莊宗置酒宮中,嘆曰:「吾創業故人,零落殆盡,其所存者惟存審耳。今又病篤, 北方之事誰可代之?」因顧存賢曰:「無以易卿。角牴之勝,吾不食言。」即日以 為盧龍軍節度使。是歲,卒於幽州,年六十五。贈太傅。