zhāng quán yì
○張全義

zhāng quán yì, zì guó wéi, pú zhōu lín pú rén yě. shǎo yǐ tián jiā zǐ yì yú xiàn, xiàn lìng shù kùn rǔ zhī, quán yì yīn wáng rù huáng cháo zéi zhōng. cháo xiàn zhǎng ān, yǐ quán yì wèi lì bù shàng shū shuǐ yùn shǐ. cháo zéi bài, qù shì zhū gé shuǎng yú hé yáng. shuǎng sǐ, shì qí zi zhòng fāng. zhòng fāng wèi sūn rú suǒ zhú, quán yì yǔ lǐ hǎn zhī fēn jù hé yáng luò yáng yǐ fù yú liáng, èr rén xiāng de shén huān. rán hǎn zhī xìng tān bào, rì yǐ kòu chāo wèi shì. quán yì qín jiǎn, yù jūn yǒu fǎ, dū mín gēng zhí. yǐ gù, hǎn zhī cháng fá shí, ér quán yì cháng yǒu yú. hǎn zhī yǎng gěi quán yì, quán yì bù néng gěi, èr rén yīn yǒu xì. hǎn zhī chū bīng gōng jìn jiàng, quán yì xí qǔ hé yáng, hǎn zhī bēn jìn, jìn qiǎn bīng zhù hǎn zhī, wéi quán yì shén jí. quán yì qǐ bīng yú liáng, liáng qiǎn niú cún jié dīng huì děng yǐ bīng wàn rén zì jiǔ dǐng dù hé, jī bài hǎn zhī yú yǎn shuǐ, jìn jūn jiě qù. liáng yǐ dīng huì shǒu hé yáng, quán yì hái wèi hé nán yǐn. quán yì dé liáng chū jǐ, yóu shì jǐn xīn yān.
張全義，字國維，濮州臨濮人也。少以田家子役於縣，縣令數困辱之，全義因 亡入黃巢賊中。巢陷長安，以全義為吏部尚書、水運使。巢賊敗，去事諸葛爽於河 陽。爽死，事其子仲方。仲方為孫儒所逐，全義與李罕之分據河陽、洛陽以附於梁， 二人相得甚歡。然罕之性貪暴，日以寇鈔為事。全義勤儉，御軍有法，督民耕殖。 以故，罕之常乏食，而全義常有餘。罕之仰給全義，全義不能給，二人因有隙。罕 之出兵攻晉、絳，全義襲取河陽，罕之奔晉，晉遣兵助罕之，圍全義甚急。全義乞 兵於梁，梁遣牛存節、丁會等以兵萬人自九鼎渡河，擊敗罕之於沇水，晉軍解去。 梁以丁會守河陽，全義還為河南尹。全義德梁出己，由是盡心焉。

shì shí, hé nán zāo cháo rú bīng huǒ zhī hòu, chéng yì cán pò, hù bù mǎn bǎi, quán yì pī jīng jí, quàn gēng zhí, gōng zài jiǔ shí, láo mín quǎn mǔ zhī jiān, zhú nán běi èr chéng yǐ jū zhī. shù nián, rén wù wán shèng, mín shén lài zhī. jí liáng tài zǔ jié táng zhāo zōng dōng qiān, shàn lǐ gōng què fǔ xiè cāng kù, jiē quán yì zhī lì yě. quán yì chū míng yán, táng zhāo zōng cì míng quán yì. táng wáng, quán yì shì liáng, yòu qǐng gǎi míng, tài zǔ cì míng zōng shì. tài zǔ cāi jì, wǎn nián yóu shén, quán yì fèng shì yì jǐn, zú yǐ zì miǎn.
是時，河南遭巢、儒兵火之後，城邑殘破，戶不滿百，全義披荊棘，勸耕殖， 躬載酒食，勞民畎畝之間，築南、北二城以居之。數年，人物完盛，民甚賴之。及 梁太祖劫唐昭宗東遷，繕理宮闕、府廨、倉庫，皆全義之力也。全義初名言，唐昭 宗賜名全義。唐亡，全義事梁，又請改名，太祖賜名宗奭。太祖猜忌，晚年尤甚， 全義奉事益謹，卒以自免。

zì liáng yǔ jìn zhàn hé běi, bīng shù bài wáng, quán yì zhé sōu zú wǔ kǎi mǎ, yuè xiàn zhī yǐ bǔ qí quē. tài zǔ bīng bài tiáo xiàn, dào bìng, hái luò, xìng quán yì huì jié yuán bì shǔ, liú xún rì, quán yì qī nǚ jiē pò yín zhī. qí zi jì zuò fèn chǐ bù zì shèng, yù zì rèn tài zǔ, quán yì zhǐ zhī yuē: wú wèi lǐ hǎn zhī bīng wéi hé yáng, dàn mù xiè yǐ wèi shí, wéi yǒu yī mǎ, yù shā yǐ xiǎng jūn, sǐ zài zhāo xī, ér liáng bīng jī zhī, dé zhì jīn rì, cǐ ēn bù kě wàng yě. jì zuò nǎi zhǐ.
自梁與晉戰河北，兵數敗亡，全義輒搜卒伍鎧馬，月獻之以補其缺。太祖兵敗 蓚縣，道病，還洛，幸全義會節園避暑，留旬日，全義妻女皆迫淫之。其子繼祚憤 恥不自勝，欲剚刃太祖，全義止之曰：「吾為李罕之兵圍河陽，啖木屑以為食，惟 有一馬，欲殺以餉軍，死在朝夕，而梁兵擊之，得至今日，此恩不可忘也。」繼祚 乃止。

cháng yǒu yán quán yì yú tài zǔ zhě, tài zǔ zhào quán yì, qí yì bù cè. quán yì qī chǔ shì míng mǐn yǒu kǒu biàn, jù rù jiàn, lì shēng yuē: zōng shì, zhǒng tián sǒu ěr! shǒu hé nán sān shí nián, kāi huāng zhuó tǔ, jùn shí cái fù, zhù bì xià chuàng yè, jīn nián chǐ shuāi xiǔ, yǐ wú néng wèi, ér bì xià yí zhī, hé yě? tài zǔ xiào yuē: wǒ wú ě xīn, yù wù duō yán. quán yì shì liáng, lèi bài zhōng shū lìng, shí yì zhì wàn sān qiān hù, jiān lǐng zhōng wǔ shǎn guó zhèng huá hé yáng jié dù shǐ pàn liù jūn zhū wèi shì tiān xià bīng mǎ fù yuán shuài, fēng wèi wáng.
嘗有言全義於太祖者，太祖召全義，其意不測。全義妻儲氏明敏有口辯，遽入 見，厲聲曰：「宗奭，種田叟爾！守河南三十年，開荒斫土，捃拾財賦，助陛下創 業，今年齒衰朽，已無能為，而陛下疑之，何也？」太祖笑曰：「我無噁心，嫗勿 多言。」全義事梁，累拜中書令，食邑至萬三千戶，兼領忠武陝虢鄭滑河陽節度使、 判六軍諸衛事、天下兵馬副元帥，封魏王。

chū, quán yì wèi lǐ hǎn zhī suǒ bài, qí dì quán wǔ jí qí jiā shǔ wèi jìn bīng suǒ de, jìn wáng gěi yǐ tián zhái, dài zhī shén hòu, quán yì cháng yīn qiǎn rén tōng wèn yú tài yuán. jí liáng wáng, zhuāng zōng rù biàn, quán yì zì luò lái cháo, ní shǒu dài zuì, zhuāng zōng láo zhī yuē: qīng jiā dì zhí, xìng fù xiāng jiàn. quán yì fǔ fú gǎn tì. nián lǎo bù néng jìn qū, qiǎn rén yē fú ér dēng, yàn kào jǐn huān, mìng huáng zǐ jì jí huáng dì cún jì děng jiē xiōng shì zhī. quán yì yīn qù liáng suǒ cì míng, qǐng fù qí gù míng. ér quán yì yóu bù zì ān, nǎi hòu lù liú huáng hòu yǐ zì tuō.
初，全義為李罕之所敗，其弟全武及其家屬為晉兵所得，晉王給以田宅，待之 甚厚，全義常陰遣人通問於太原。及梁亡，莊宗入汴，全義自洛來朝，泥首待罪， 莊宗勞之曰：「卿家弟侄，幸復相見。全義俯伏感涕。年老不能進趨，遣人掖扶而 登，宴犒盡歡，命皇子繼岌、皇弟存紀等皆兄事之。全義因去梁所賜名，請復其故 名。而全義猶不自安，乃厚賂劉皇后以自托。

chū, liáng mò dì xìng luò yáng, jiāng sì tiān yú nán jiāo ér bù guǒ, qí yí zhàng fǎ wù yóu zài, quán yì yīn qǐng xìng luò yáng, bái nán jiāo yí wù yǐ jù. zhuāng zōng dà yuè, jiā bài quán yì tài shī shàng shū lìng. míng nián shí yī yuè, zhuāng zōng xìng luò yáng, nán jiāo ér lǐ wù bù jù, yīn gǎi yòng lái nián èr yuè, rán bù yǐ qián yǔ zé quán yì. yǐ huáng hòu gù, dài zhī yù hòu, shù xìng qí dì, mìng huáng hòu bài quán yì wèi fù, gǎi fēng qí wáng.
初，梁末帝幸洛陽，將祀天於南郊而不果，其儀仗法物猶在，全義因請幸洛陽， 白南郊儀物已具。莊宗大悅，加拜全義太師、尚書令。明年十一月，莊宗幸洛陽， 南郊而禮物不具，因改用來年二月，然不以前語責全義。以皇后故，待之愈厚，數 幸其第，命皇后拜全義為父，改封齊王。

chū, zhuāng zōng miè liáng, yù jué liáng tài zǔ mù, zhuó guān lù shī. quán yì yǐ wèi liáng suī chóu dí, jīn yǐ tú miè qí jiā, zú yǐ bào yuàn, pōu guān zhī lù, fēi wáng zhě yǐ dà dù shì tiān xià yě. zhuāng zōng yǐ wèi rán, chǎn qù mù què ér yǐ.
初，莊宗滅梁，欲掘梁太祖墓，斫棺戮屍。全義以謂梁雖仇敵，今已屠滅其家， 足以報怨，剖棺之戮，非王者以大度示天下也。莊宗以為然，鏟去墓闕而已。

quán yì jiān jūn cháng dé lǐ dé yù píng quán xǐng jiǔ shí, dé yù sūn yán gǔ, yīn tuō quán yì fù qiú zhī. jiān jūn fèn rán yuē: zì huáng cháo luàn hòu, luò yáng yuán zhái wú fù néng shǒu, qǐ dú píng quán yī shí zāi! quán yì cháng zài cháo zéi zhōng, yǐ wèi jī jǐ, gù dà nù, zòu chī shā jiān jūn zhě, tiān xià yuān zhī. qí tīng sòng, yǐ xiān sù zhě wèi zhí, mín pō yǐ wèi kǔ.
全義監軍嘗得李德裕平泉醒酒石，德裕孫延古，因托全義復求之。監軍忿然曰： 「自黃巢亂後，洛陽園宅無復能守，豈獨平泉一石哉！」全義嘗在巢賊中，以為譏 己，固大怒，奏笞殺監軍者，天下冤之。其聽訟，以先訴者為直，民頗以為苦。

tóng guāng sì nián, zhào zài lǐ fǎn yú wèi, yuán xíng qīn tǎo zéi wú gōng, zhuāng zōng yù zì jiāng tǎo zhī, dà chén jiē jiàn yǐ wèi bù kě, yīn yán míng zōng kě jiāng. shì shí, guō chóng tāo zhū yǒu qiān jiē yǐ jiàn shā, míng zōng zì zhèn zhōu lái cháo, chù zhī sī dì, zhuāng zōng yí zhī, bù yù qiǎn yě. qún chén gù qǐng, bù cóng zuì hòu quán yì lì yǐ wèi yán, zhuāng zōng nǎi cóng. yǐ ér míng zōng zhì wèi guǒ fǎn, quán yì yǐ yōu zú, nián qī shí wǔ, shì yuē zhōng sù.
同光四年，趙在禮反於魏，元行欽討賊無功，莊宗欲自將討之，大臣皆諫以為 不可，因言明宗可將。是時，郭崇韜、硃友謙皆已見殺，明宗自鎮州來朝，處之私 第，莊宗疑之，不欲遣也。群臣固請，不從；最後全義力以為言，莊宗乃從。已而 明宗至魏果反，全義以憂卒，年七十五，諡曰忠肅。

zi jì zuò, guān zhì shàng jiāng jūn. jìn gāo zǔ shí, yǔ zhāng cóng bīn fǎn yú hé yáng, dāng zú zhū. ér zǎi xiàng sāng wéi hàn yǐ qí fù gǒng cháng shì quán yì yǒu ēn, qǐ quán huó zhī, bù xǔ, zhǐ zhū jì zuò jí qí qī zǐ ér yǐ.
子繼祚，官至上將軍。晉高祖時，與張從賓反於河陽，當族誅。而宰相桑維翰 以其父珙嘗事全義有恩，乞全活之，不許，止誅繼祚及其妻子而已。

zhū yǒu qiān
○硃友謙

zhū yǒu qiān, zì dé guāng, xǔ zhōu rén yě. chū míng jiǎn, yǐ zú lì miǎn chí zhèn, yǒu zuì wáng qù, wèi dào shí háo sān xiāng zhī jiān, shāng lǚ xíng lù jiē kǔ zhī. jiǔ zhī, qù, wèi shǎn zhōu jūn xiào. shǎn zhōu jié dù shǐ wáng gǒng, wèi rén yán kù, yǔ qí dì kē zhēng hé zhōng, zhàn bài, qí yá jiāng lǐ fán yǔ yǒu qiān móu, gòng shā gǒng, fù yú liáng, tài zǔ biǎo fán dài gǒng. fán lì, yǒu qiān fù yǐ bīng gōng zhī, fán dé táo qù, liáng tài zǔ yòu biǎo yǒu qiān dài fán. liáng bīng xī gōng lǐ mào zhēn, tài zǔ wǎng lái guò shǎn, yǒu qiān fèng shì yóu jǐn, yīn qǐng yuē: pū běn wú gōng, ér fù guì zhì cǐ, yuán shuài zhī lì yě. qiě xìng tóng xìng, yuàn gēng míng yǐ chǐ zhū zi. tài zǔ yì lián zhī, nǎi gèng qí míng yǒu qiān, lù yǐ wèi zi. tài zǔ jí wèi, xǐ zhèn hé zhōng, lèi qiān zhōng shū lìng, fēng jì wáng.
硃友謙，字德光，許州人也。初名簡，以卒隸澠池鎮，有罪亡去，為盜石濠、 三鄉之間，商旅行路皆苦之。久之，去，為陝州軍校。陝州節度使王珙，為人嚴酷， 與其弟珂爭河中，戰敗，其牙將李璠與友謙謀，共殺珙，附於梁，太祖表璠代珙。 璠立，友謙復以兵攻之，璠得逃去，梁太祖又表友謙代璠。梁兵西攻李茂貞，太祖 往來過陝，友謙奉事尤謹，因請曰：「仆本無功，而富貴至此，元帥之力也。且幸 同姓，願更名以齒諸子。」太祖益憐之，乃更其名友謙，錄以為子。太祖即位，徙 鎮河中，累遷中書令，封冀王。

tài zǔ yù shì, yǒu guī lì, jiā yǒu qiān shì zhōng, yǒu qiān suī shòu mìng, ér xīn cháng bù píng. yǐ ér yǒu guī shǐ zhào yǒu qiān rù jìn, yǒu qiān bù xíng, nǎi fù yú jìn. yǒu guī qiǎn zhāo tǎo shǐ hán qíng jiāng kāng huái yīng děng bīng wǔ wàn jī yǒu qiān. jìn wáng chū zé lù yǐ jiù zhī, yù huái yīng yú jiě xiàn, dà bài zhī, zhuī zhì bái jìng lǐng, yè bǐng jù jī zhī, huái yīng yòu bài, liáng bīng nǎi jiě qù. yǒu qiān zuì qǐn jìn wáng zhàng zhōng, jìn wáng shì zhī, gù zuǒ yòu yuē: jì wáng suī shén guì, rán hèn qí bì duǎn ěr!
太祖遇弒，友珪立，加友謙侍中，友謙雖受命，而心常不平。已而友珪使召友 謙入覲，友謙不行，乃附於晉。友珪遣招討使韓勍將康懷英等兵五萬擊友謙。晉王 出澤、潞以救之，遇懷英於解縣，大敗之，追至白逕嶺，夜秉炬擊之，懷英又敗， 梁兵乃解去。友謙醉寢晉王帳中，晉王視之，顧左右曰：「冀王雖甚貴，然恨其臂 短耳！」

mò dì jí wèi, yǒu qiān fù chén yú liáng ér bù jué jìn yě. zhēn míng liù nián, yǒu qiān qiǎn qí zi lìng dé xí tóng zhōu, zhú jié dù shǐ chéng quán huī, yīn qiú jiān zhèn. mò dì chū bù xǔ, yǐ ér xǔ zhī, zhì mìng wèi zhì, yǒu qiān fù pàn, shǐ jué liáng ér fù jìn yǐ. mò dì qiǎn liú xún děng tǎo zhī, xún wèi lǐ cún shěn suǒ bài. jìn fēng yǒu qiān xī píng wáng, jiā shǒu tài wèi, yǐ qí zi lìng dé wèi tóng zhōu jié dù shǐ.
末帝即位，友謙復臣於梁而不絕晉也。貞明六年，友謙遣其子令德襲同州，逐 節度使程全暉，因求兼鎮。末帝初不許，已而許之，制命未至，友謙復叛，始絕梁 而附晉矣。末帝遣劉鄩等討之，鄩為李存審所敗。晉封友謙西平王，加守太尉，以 其子令德為同州節度使。

zhuāng zōng miè liáng rù luò, yǒu qiān lái cháo, cì xìng míng yuē lǐ jì lín, cì yǔ jù wàn. míng nián, jiā shǒu tài shī shàng shū lìng, cì tiě quàn shù sǐ zuì. yǐ qí zi lìng dé wèi suì zhōu jié dù shǐ, lìng xī zhōng wǔ jūn jié dù shǐ, zhū zi jí qí jiāng xiào wèi cì shǐ zhě shí yú rén, ēn chǒng zhī shèng, shí wú yǔ bǐ. shì shí huàn guān líng rén yòng shì, duō qiú lù yú yǒu qiān, yǒu qiān bù néng gěi ér cí yān, huàn guān líng rén jiē nù. táng bīng fá shǔ, yǒu qiān yuè qí jīng bīng, mìng qí zi lìng dé jiāng yǐ cóng jūn. jí guō chóng tāo jiàn shā, líng rén jǐng jìn yán: táng bīng chū chū shí, yǒu qiān yǐ wèi tǎo jǐ, yuè bīng zì bèi. yòu yán: yǔ chóng tāo móu fǎn. qiě yuē: chóng tāo suǒ yǐ fǎn yú shǔ zhě, yǐ yǒu qiān wèi nèi yīng. yǒu qiān jiàn chóng tāo sǐ, móu yǔ cún yì wèi guō shì bào yuān. zhuāng zōng chū yí qí shì, qún líng huàn guān rì yè yǐ wèi yán. yǒu qiān wén zhī dà kǒng, jiāng rù cháo yǐ zì míng, jiāng lì jiē quàn qí wú xíng. yǒu qiān yuē: guō gōng yǒu dà gōng yú guó, ér yǐ chán sǐ, wǒ bù zì míng, shuí wèi wǒ yán zhě! nǎi dān chē rù cháo. jǐng jìn shǐ rén zhà wèi biàn shū, gào yǒu qiān fǎn. zhuāng zōng huò zhī, nǎi xǐ yǒu qiān yì chéng jūn jié dù shǐ, qiǎn zhū shǒu yīn yè yǐ bīng wéi qí guǎn, qū yǒu qiān chū huī ān mén wài, shā zhī, fù qí xìng míng. zhào wèi wáng jì jí shā lìng dé yú suì zhōu, wáng sī tóng shā lìng xī yú xǔ zhōu, xià lǔ qí zú qí jiā shǔ yú hé zhōng. lǔ qí zhì qí jiā, yǒu qiān qī zhāng shì lǜ qí zōng zú èr bǎi yú kǒu jiàn lǔ qí yuē: zhū shì zōng zú dāng sǐ, yuàn wú làn jí píng rén. nǎi bié qí bì pú bǎi rén, yǐ qí zú bǎi kǒu jiù xíng. zhāng shì rù shì qǔ qí tiě quàn shì lǔ qí yuē: cǐ huáng dì suǒ cì yě, bù zhī wèi hé yǔ! lǔ qí yì wèi zhī cán.
莊宗滅梁入洛，友謙來朝，賜姓名曰李繼麟，賜予巨萬。明年，加守太師、尚 書令，賜鐵券恕死罪。以其子令德為遂州節度使，令錫忠武軍節度使，諸子及其將 校為刺史者十餘人，恩寵之盛，時無與比。是時宦官、伶人用事，多求賂於友謙， 友謙不能給而辭焉，宦官、伶人皆怒。唐兵伐蜀，友謙閱其精兵，命其子令德將以 從軍。及郭崇韜見殺，伶人景進言：「唐兵初出時，友謙以為討己，閱兵自備。」 又言：「與崇韜謀反。」且曰：「崇韜所以反於蜀者，以友謙為內應。友謙見崇韜 死，謀與存乂為郭氏報冤。」莊宗初疑其事，群伶、宦官日夜以為言。友謙聞之大 恐，將入朝以自明，將吏皆勸其毋行。友謙曰：「郭公有大功於國，而以讒死，我 不自明，誰為我言者！」乃單車入朝。景進使人詐為變書，告友謙反。莊宗惑之， 乃徙友謙義成軍節度使，遣硃守殷夜以兵圍其館，驅友謙出徽安門外，殺之，復其 姓名。詔魏王繼岌殺令德於遂州，王思同殺令錫於許州，夏魯奇族其家屬於河中。 魯奇至其家，友謙妻張氏率其宗族二百餘口見魯奇曰：「硃氏宗族當死，願無濫及 平人。」乃別其婢僕百人，以其族百口就刑。張氏入室取其鐵券示魯奇曰：「此皇 帝所賜也，不知為何語！」魯奇亦為之慚。

yǒu qiān sǐ, qí jiāng shǐ wǔ děng qī rén jiē zuò yǒu qiān zú zhū, tiān xià yuān zhī.
友謙死，其將史武等七人皆坐友謙族誅，天下冤之。

yuán xiàng xiān
○袁象先

yuán xiàng xiān, sòng zhōu xià yì rén, táng nán yáng wáng shù jǐ zhī hòu yě. fù jìng chū, liáng tài fǔ qīng fù mǎ dū wèi, shàng tài zǔ mèi, shì wèi wàn ān dà zhǎng gōng zhǔ. xiàng xiān yǐ liáng shēng wèi xuān wǔ jūn nèi wài mǎ bù jūn dōu zhǐ huī shǐ, lì sù míng chén sān zhōu cì shǐ. tài zǔ jí wèi, lèi qiān zuǒ lóng wǔ tǒng jūn zài jīng mǎ bù jūn dōu zhǐ huī shǐ.
袁象先，宋州下邑人，唐南陽王恕己之後也。父敬初，梁太府卿、駙馬都尉， 尚太祖妹，是為萬安大長公主。象先以梁甥為宣武軍內外馬步軍都指揮使，歷宿、 洺、陳三州刺史。太祖即位，累遷左龍武統軍、在京馬步軍都指揮使。

tài zǔ yù shì, yǒu guī lì. mò dì liú shǒu dōng dōu, yǐ dà shì móu yú zhào yán, yán yuē: cǐ shì rú fǎn zhǎng ěr, dàn dé zhāo tǎo yáng lìng gōng yī yán yù jìn jūn, zé shì kě chéng. mò dì jí qiǎn rén zhī wèi zhōu, yǐ móu gào yáng shī hòu, shī hòu qiǎn bì jiāng wáng shùn xián zhì luò yáng yǔ xiàng xiān móu, xiàng xiān xǔ nuò. shì shí, lóng xiāng jūn jiāng liú zhòng yù shù yú huái zhōu, yǐ qí jūn zuò luàn, yǒu guī qiǎn huò yàn wēi jī bài yú yān líng, qí yú bīng bēn sàn, bǔ zhī shén jí. mò dì jí zhào lóng xiāng jūn zài dōng jīng zhě gào zhī yuē: shàng yǐ zhòng yù gù, yù jǐn zhào lóng xiāng jūn zhì luò ér zhū zhī. nǎi wěi wèi yǒu guī zhào shū shì zhī, lóng xiāng jūn kǒng jù, bù zhī suǒ wèi, yīn gào zhī yuē: yǒu guī shì fù yǔ jūn, tiān xià zhī zéi yě! ěr néng qū luò yáng qín zhī, yǐ qí shǒu jì xiān dì, zé suǒ wèi zhuǎn huò ér wèi fú yě. jūn shì yǒng yuè yuē: wáng yán shì yě. mò dì jí chí zòu, yán: lóng xiāng jūn fǎn. xiàng xiān wén zhī, jí yǐn jìn jūn qiān rén rù gōng gōng yǒu guī, yǒu guī sǐ. mò dì jí wèi, bài xiàng xiān zhèn nán jūn jié dù shǐ tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì kāi fēng yǐn pàn zài jīng mǎ bù jūn zhū jūn shì. zhēn míng sì nián, wèi píng lú jūn jié dù shǐ, xǐ zhèn xuān wǔ.
太祖遇弒，友珪立。末帝留守東都，以大事謀於趙岩，岩曰：「此事如反掌耳， 但得招討楊令公一言諭禁軍，則事可成。」末帝即遣人之魏州，以謀告楊師厚，師 厚遣裨將王舜賢至洛陽與象先謀，象先許諾。是時，龍驤軍將劉重遇戍於懷州，以 其軍作亂，友珪遣霍彥威擊敗於鄢陵，其餘兵奔散，捕之甚急。末帝即召龍驤軍在 東京者告之曰：「上以重遇故，欲盡召龍驤軍至洛而誅之。」乃偽為友珪詔書示之， 龍驤軍恐懼，不知所為，因告之曰：「友珪弒父與君，天下之賊也！爾能趨洛陽擒 之，以其首祭先帝，則所謂轉禍而為福也。」軍士踴躍曰：「王言是也。」末帝即 馳奏，言：「龍驤軍反。」象先聞之，即引禁軍千人入宮攻友珪，友珪死。末帝即 位，拜象先鎮南軍節度使、同中書門下平章事、開封尹、判在京馬步軍諸軍事。貞 明四年，為平盧軍節度使，徙鎮宣武。

xiàng xiān wèi liáng jiāng, wèi cháng yǒu zhàn gōng, tú yǐ shēng gù zhǎng qīn jūn. jí zhū yǒu guī, yǒu gōng yú mò dì. zài sòng zhōu shí yú nián, zhū liǎn qí mín, jī dài qiān wàn. zhuāng zōng miè liáng, xiàng xiān lái cháo luò yáng, niǎn qí zī shù shí wàn, lù táng jiāng xiāng líng guān huàn zhě jí liú huáng hòu děng, yóu shì nèi wài xī rán chēng qí wèi rén. zhuāng zōng dài zhī shén hòu, cì xìng míng wèi lǐ shào ān, gǎi xuān wǔ jūn wèi guī dé jūn, yuē: guī dé zhī míng, wèi qīng shè yě. qiǎn zhī hái zhèn. shì suì zú, nián liù shí, zèng tài shī.
象先為梁將，未嘗有戰功，徒以甥故掌親軍。及誅友珪，有功於末帝。在宋州 十餘年，誅斂其民，積貸千萬。莊宗滅梁，象先來朝洛陽，輦其資數十萬，賂唐將 相、伶官、宦者及劉皇后等，由是內外翕然稱其為人。莊宗待之甚厚，賜姓名為李 紹安，改宣武軍為歸德軍，曰：「歸德之名，為卿設也。」遣之還鎮。是歲卒，年 六十，贈太師。

xiàng xiān èr zi, zhèng cí guān zhì cì shǐ, jué zhōu shì zōng shí wèi héng hǎi jūn jié dù shǐ. xiàng xiān píng shēng suǒ jī cái chǎn shù qiān wàn, dǐ shě sì qiān jiān, qí zú yě, bù yǐ fēn zhū zi, ér xī yǔ zhèng cí. zhèng cí chū yǐ fù rèn wèi fēi lóng fù shǐ. táng fèi dì shí, xiàn qián wǔ wàn mín, lǐng qú zhōu cì shǐ. jìn gāo zǔ rù lì, fù xiàn wǔ wàn mín, qiú wèi zhēn cì shǐ. bài xióng zhōu cì shǐ, zhōu zài líng wǔ zhī xī, tǔ bō jiè zhōng. zhèng cí dàn, bù yù xíng, fù xiàn qián shù wàn, nǎi dé miǎn. zhèng cí bù shèng qí fèn, yǐ yī dài zì jīng, qí jiā rén jiù zhī ér zhǐ. chū dì shí, yòu xiàn qián sān wàn mín yín wàn liǎng, chū dì lián zhī, yù yǔ yī nèi jùn, wèi jí ér zú.
象先二子，正辭官至刺史，泬周世宗時為橫海軍節度使。象先平生所積財產數 千萬，邸舍四千間，其卒也，不以分諸子，而悉與正辭。正辭初以父任為飛龍副使。 唐廢帝時，獻錢五萬緡，領衢州刺史。晉高祖入立，復獻五萬緡，求為真刺史。拜 雄州刺史，州在靈武之西，吐蕃界中。正辭憚，不欲行，復獻錢數萬，乃得免。正 辭不勝其忿，以衣帶自經，其家人救之而止。出帝時，又獻錢三萬緡、銀萬兩，出 帝憐之，欲與一內郡，未及而卒。

zhèng cí jī qián yíng shì, shì zhōng cháng yǒu shēng rú niú, rén yǐ wèi yāo, quàn qí sàn jī yǐ ráng zhī. zhèng cí yuē: wú wén wù zhī yǒu shēng, qiú qí tóng lèi ěr, yí yì yǐ qián, shēng bì zhǐ. wén zhě chuán yǐ wèi xiào.
正辭積錢盈室，室中嘗有聲如牛，人以為妖，勸其散積以禳之。正辭曰：「吾 聞物之有聲，求其同類爾，宜益以錢，聲必止。」聞者傳以為笑。

zhū hàn bīn
○硃漢賓

zhū hàn bīn, zì jī chén, bó zhōu qiào rén yě. qí fù yuán lǐ wèi jūn xiào, cóng liáng jūn zhàn, mò yú qīng kǒu. hàn bīn wèi rén yǒu dǎn lì, liáng tài zǔ yǐ qí fù sǐ zhàn, lián zhī, yǐ wèi yǎng zi. shì shí, liáng fāng dōng gōng yǎn yùn, yùn zhōu zhū jǐn mù qí jūn zhōng xiāo yǒng zhě, qíng shuāng yàn yú qí jiá, hào yàn zǐ dōu. tài zǔ wén zhī, nǎi gèng xuǎn yǒng shì shù bǎi rén, hào luò yàn dōu, yǐ hàn bīn wèi zhǐ huī shǐ. jí hàn bīn guì, rén yóu yǐ wèi zhū luò yàn. hàn bīn shì liáng wèi tiān wēi jūn shǐ, lì cí huá sòng bó cáo wǔ zhōu cì shǐ ān yuǎn jūn jié dù shǐ. zhuāng zōng miè liáng, bà hàn bīn wèi yòu lóng wǔ tǒng jūn, dài zhī pō báo. hòu zhuāng zōng yīn chū yóu xìng qí dì, hàn bīn qī yǒu sè ér huì, yīn shì zuǒ yòu, jìn jiǔ shí, zòu gē wǔ, zhuāng zōng huān shén, liú zhì yè lòu èr gēng ér qù, hàn bīn zì cǐ yǒu chǒng. chū, hàn bīn zài liáng yě, yǔ zhū yǒu qiān jù wèi tài zǔ yǎng zi, ér yǒu qiān nián zhǎng, hàn bīn yǐ xiōng shì zhī. qí hòu liáng wáng, hàn bīn shù yù shū yǒu qiān, yǒu qiān bù dá, hàn bīn xián zhī. qí hòu yǒu qiān jiàn zú, rén jiē yǐ wèi hàn bīn yǒu lì. míng zōng rù lì, yǐ hàn bīn wèi zhuāng zōng suǒ hòu, è zhī, yǐ wèi yòu wèi shàng jiāng jūn. ān zhòng huì yòng shì, hàn bīn yī fù zhī, xiāng wèi hūn yīn, yóu shì fù dé wèi zhāo yì jūn jié dù shǐ. zhòng huì sǐ, hàn bīn bà wèi shàng jiāng jūn, suì yǐ tài zǐ shǎo bǎo zhì shì. hàn bīn wèi jiāng, wèi cháng yǒu zhàn gōng, ér lín zhèng néng shǒu fǎ, hào shī huì, rén pō ài zhī. qīng tài èr nián zú, nián liù shí sì. jìn gāo zǔ shí, zèng tài zǐ shǎo fù, shì yuē zhēn huì.
硃漢賓，字績臣，亳州譙人也。其父元禮為軍校，從梁軍戰，歿於清口。漢賓 為人有膽力，梁太祖以其父死戰，憐之，以為養子。是時，梁方東攻兗、鄆，鄆州 硃瑾募其軍中驍勇者，黥雙雁於其頰，號「雁子都」。太祖聞之，乃更選勇士數百 人，號「落雁都」，以漢賓為指揮使。及漢賓貴，人猶以為「硃落雁」。漢賓事梁 為天威軍使，歷磁滑宋亳曹五州刺史、安遠軍節度使。莊宗滅梁，罷漢賓為右龍武 統軍，待之頗薄。后庄宗因出遊幸其第，漢賓妻有色而惠，因侍左右，進酒食，奏 歌舞，莊宗歡甚，留至夜漏二更而去，漢賓自此有寵。初，漢賓在梁也，與硃友謙 俱為太祖養子，而友謙年長，漢賓以兄事之。其後梁亡，漢賓數寓書友謙，友謙不 答，漢賓銜之。其後友謙見族，人皆以為漢賓有力。明宗入立，以漢賓為莊宗所厚， 惡之，以為右衛上將軍。安重誨用事，漢賓依附之，相為婚姻，由是復得為昭義軍 節度使。重誨死，漢賓罷為上將軍，遂以太子少保致仕。漢賓為將，未嘗有戰功， 而臨政能守法，好施惠，人頗愛之。清泰二年卒，年六十四。晉高祖時，贈太子少 傅，諡曰貞惠。

duàn níng
○段凝

duàn níng, kāi fēng rén yě. chū míng míng yuǎn, hòu gēng míng níng. wèi miǎn chí zhǔ bù. qí fù shì liáng tài zǔ, yǐ shì zuò xǐ. hòu níng qì guān, yì shì tài zǔ, wèi jūn xún shǐ. yòu yǐ qí mèi nèi tài zǔ, mèi yǒu sè, hòu wèi měi rén. níng wèi rén xiān qiǎo, shàn kuī yíng rén yì, yòu yǐ mèi gù, tài zǔ jiàn qīn xìn zhī, cháng shǐ jiān zhū jūn. wèi huái zhōu cì shǐ, liáng tài zǔ běi zhēng, guò huái zhōu, níng xiàn kuì shén fēng, tài zǔ dà yuè. guò xiāng zhōu, xiāng zhōu cì shǐ lǐ sī ān xiàn kuì rú cháng lǐ, bǐ níng wèi báo, tài zǔ nù, sī ān yīn yǐ dé zuì sǐ. qiān níng zhèng zhōu cì shǐ, shǐ jiān bīng yú hé shàng. lǐ zhèn jí qǐng bà zhī, tài zǔ yuē: níng wèi yǒu zuì. zhèn yuē: dài qí yǒu zuì, zé shè jì wáng yǐ! rán zhōng bù bà yě.
段凝，開封人也。初名明遠，後更名凝。為澠池主簿。其父事梁太祖，以事坐 徙。後凝棄官，亦事太祖，為軍巡使。又以其妹內太祖，妹有色，後為美人。凝為 人憸巧，善窺迎人意，又以妹故，太祖漸親信之，常使監諸軍。為懷州刺史，梁太 祖北征，過懷州，凝獻饋甚豐，太祖大悅。過相州，相州刺史李思安獻饋如常禮， 比凝為薄，太祖怒，思安因以得罪死。遷凝鄭州刺史，使監兵於河上。李振亟請罷 之，太祖曰：「凝未有罪。」振曰：「待其有罪，則社稷亡矣！」然終不罷也。

zhuāng zōng yǐ xià wèi bó, yǔ liáng xiāng jù hé shàng. liáng yǐ wáng yàn zhāng wèi zhāo tǎo shǐ, níng wèi fù. shì shí, mò dì hūn luàn, xiǎo rén zhào yán zhāng hàn jié děng yòng shì, níng yī fù yán děng wèi jiān. yàn zhāng wèi zhāo tǎo shǐ, sān rì, yòng qí jì pò táng dé shèng nán chéng. ér níng yǔ yàn zhāng gè zì shàng qí gōng, yán děng cóng zhōng nì yàn zhāng gōng zhuàng, xī guī qí gōng yú níng. níng yīn nà jīn yán děng, qiú dài yàn zhāng, mò dì huò yán děng yán, zú yǐ níng wèi zhāo tǎo shǐ, jūn yú wáng cūn. shì shí, táng yǐ xià yùn zhōu, níng nǎi zì suān zǎo jué hé dōng zhù yùn, yǐ gé jué táng jūn, hào hù jià shuǐ. zhuāng zōng zì yùn qū biàn, biàn bīng xī yǐ shǔ níng, jīng shī wú bèi, nǎi qiǎn zhāng hàn lún chí rì zhào níng yú hé shàng, hàn lún zhōng dào zhuì mǎ, shāng bù néng jìn. yǐ ér liáng wáng, níng lǜ jīng bīng wǔ wàn jiàng táng, zhuāng zōng cì yǐ jǐn páo yù mǎ. míng rì, níng zòu: gù liáng jiān rén zhào yán zhāng hàn jié děng shí yú rén wǔ nòng quán bǐng, cán hài shēng líng, qǐng jiē zú zhī. níng chū rù táng cháo wú kuí sè, jiàn táng jiāng xiāng ruò chàng yōu, yīn líng rén jǐng jìn nà lù liú huáng hòu, yǐ qiú ēn chǒng. zhuāng zōng shén qīn ài zhī, cì xìng míng yuē lǐ shào qīn, yǐ wèi tài níng jūn jié dù shǐ. jū yuè yú, yòng kù qián shù shí wàn, yǒu sī qǐng zé qí cháng, zhuāng zōng shì zhī. guō chóng tāo gù qǐng, yǐ wèi bù kě, zhuāng zōng nù yuē: zhèn wèi qīng suǒ zhì, dōu bù zì yóu! zhōng shì zhī.
莊宗已下魏博，與梁相距河上。梁以王彥章為招討使，凝為副。是時，末帝昏 亂，小人趙岩、張漢傑等用事，凝依附岩等為奸。彥章為招討使，三日，用奇計破 唐德勝南城。而凝與彥章各自上其功，岩等從中匿彥章功狀，悉歸其功於凝。凝因 納金岩等，求代彥章，末帝惑岩等言，卒以凝為招討使，軍於王村。是時，唐已下 鄆州，凝乃自酸棗決河東注鄆，以隔絕唐軍，號「護駕水」。莊宗自鄆趨汴，汴兵 悉已屬凝，京師無備，乃遣張漢倫馳馹召凝於河上，漢倫中道墜馬，傷不能進。已 而梁亡，凝率精兵五萬降唐，莊宗賜以錦袍、御馬。明日，凝奏：「故梁奸人趙岩、 張漢傑等十餘人侮弄權柄，殘害生靈，請皆族之。」凝出入唐朝無隗色，見唐將相 若倡優，因伶人景進納賂劉皇后，以求恩寵。莊宗甚親愛之，賜姓名曰李紹欽，以 為泰寧軍節度使。居月餘，用庫錢數十萬，有司請責其償，莊宗釋之。郭崇韜固請， 以為不可，莊宗怒曰：「朕為卿所制，都不自由！」終釋之。

zhuāng zōng qiǎn lǐ shào hóng jiān zhū jiāng bèi qì dān, níng jūn wǎ qiáo guān, yǐ chǎn shì shào hóng, shào hóng shù jiàn níng kě dà yòng, guō chóng tāo měi yǐ wèi bù kě. qiān wǔ shèng jūn jié dù shǐ. zhào zài lǐ fǎn, shào hóng qǐng yǐ níng zhāo tǎo, zhuāng zōng shǐ níng tiáo zòu fāng lüè, níng suǒ qǐng piān bì, jiē qí gù dǎng, zhuāng zōng yí zhī, nǎi zhǐ. míng zōng jí wèi, lēi guī tián lǐ. míng nián, zhǎng liú liáo zhōu, cì sǐ.
莊宗遣李紹宏監諸將備契丹，凝軍瓦橋關，以諂事紹宏，紹宏數薦凝可大用， 郭崇韜每以為不可。遷武勝軍節度使。趙在禮反，紹宏請以凝招討，莊宗使凝條奏 方略，凝所請偏裨，皆其故黨，莊宗疑之，乃止。明宗即位，勒歸田裡。明年，長 流遼州，賜死。

liú
○劉

liú, biàn zhōu yōng qiū rén yě, shì wèi xuān wǔ jūn yá jiāng. liáng tài zǔ zhèn xuān wǔ, yǐ jūn zú bǔ duì zhǎng, shāo yǐ zhàn gōng qiān yá jiāng, wèi xiāng zhōu dōu zhǐ huī shǐ. shān nán jié dù shǐ wáng bān wèi luàn jūn suǒ shā, luàn jūn tuī wèi liú hòu, wěi xǔ zhī, míng rì xiǎng shì yú tíng, fú jiǎ mù zhōng, jiǔ bàn, qín wèi luàn zhě shā zhī. huì liáng qiǎn chén huī bīng yì zhì, xiāng zhōu píng, yǐ gōng bài fù zhōu cì shǐ, xǐ bó ān èr zhōu. mò dì shí, wèi jìn zhōu guān chá liú hòu, fán bā nián, rì yǔ jìn rén jiāo zhàn. zhuāng zōng miè liáng, lái cháo, zhuāng zōng láo zhī yuē: liú hóu wáng yàng, ěr jū jìn yáng zhī nán bǐ jiǔ yǐ, bù zǎo xiāng wén, jīn rì jiàn fǎng bù qí wǎn xié? dùn shǒu xiè zuì, qiǎn hái zhèn, suì yǐ wèi jié dù shǐ, xǐ zhèn ān yuǎn. tiān chéng yuán nián, yǐ shǐ jìng róng dài zhī, hái jīng shī, wèi zhì, bài wǔ shèng jūn jié dù shǐ, yǐ jí zú yú dào zhōng, zèng shì zhōng.
劉，汴州雍丘人也，世為宣武軍牙將。梁太祖鎮宣武，以軍卒補隊長，稍 以戰功遷牙將，為襄州都指揮使。山南節度使王班為亂軍所殺，亂軍推為留後， 偽許之，明日饗士於庭，伏甲幕中，酒半，擒為亂者殺之。會梁遣陳暉兵亦至， 襄州平，以功拜復州刺史，徙亳、安二州。末帝時，為晉州觀察留後，凡八年，日 與晉人交戰。莊宗滅梁，來朝，莊宗勞之曰：「劉侯亡恙，爾居晉陽之南鄙久矣， 不早相聞，今日見訪不其晚邪？」頓首謝罪，遣還鎮，遂以為節度使，徙鎮安遠。 天成元年，以史敬鎔代之，還京師，未至，拜武勝軍節度使，以疾卒於道中，贈 侍中。

zhōu zhī yù
○周知裕

zhōu zhī yù, zì hǎo wèn, yōu zhōu rén yě. wèi liú rén gōng qí jiāng, rén gōng wèi qí zi shǒu guāng suǒ qiú, zhī yù qù shì shǒu guāng xiōng shǒu wén. shǒu guāng yòu gōng shā shǒu wén, nǎi yǔ zhāng wàn jìn lì shǒu wén zi yán zuò ér shì zhī. shǒu guāng yòu shā tíng zuò, yǐ qí zi jì wēi dài zhī. wàn jìn shā jì wēi, yǔ zhī yù jù bēn yú liáng. liáng tài zǔ dé zhī yù xǐ shén, wèi zhì guī huà jūn, yǐ zhī yù wèi zhǐ huī shǐ, fán yǔ jìn zhàn suǒ de, jí bīng bèi jìn ér guī liáng zhě, jiē yǐ lì zhī yù. liáng jìn xiāng jù hé shàng shí yú nián, qí cuī jiān xiàn zhèn, guī huà yī jūn wèi zuì, rán zhī yù wèi bù guò cì shǐ. zhuāng zōng rù biàn, zhī yù yǔ duàn níng jūn hé shàng, wén liáng yǐ wáng, yù zì shā, wèi bīn kè gù rén zhǐ zhī, nǎi jiàng táng. zhuāng zōng yóu chǒng dài zhī, zhū jiāng jí qí chǒng, yīn liè shè zhī, zhī yù zǒu yǐ miǎn. zhuāng zōng wèi shā shè zhě, yǐ zhī yù wèi fáng zhōu cì shǐ. míng zōng shí, lì jiàng zī èr zhōu cì shǐ, qiān sù zhōu tuán liàn shǐ ān zhōu liú hòu. suǒ jū jiē yǒu shàn zhèng. ān zhōu jìn huái, sú è bìng zhě, fù mǔ yǒu jí, zhì zhī tuó shì, yǐ zhú gān xì yǐn shí wěi zhī, zhì sǐ bù jìn. zhī yù shēn huàn zhī, jiā yǐ jiào dào, yóu shì shāo gé. bà wèi yòu shén wǔ tǒng jūn. yīng shùn zhōng zú, zèng tài fù.
周知裕，字好問，幽州人也。為劉仁恭騎將，仁恭為其子守光所囚，知裕去事 守光兄守文。守光又攻殺守文，乃與張萬進立守文子延祚而事之。守光又殺廷祚， 以其子繼威代之。萬進殺繼威，與知裕俱奔於梁。梁太祖得知裕喜甚，為置歸化軍， 以知裕為指揮使，凡與晉戰所得，及兵背晉而歸梁者，皆以隸知裕。梁、晉相拒河 上十餘年，其摧堅陷陣，歸化一軍為最，然知裕位不過刺史。莊宗入汴，知裕與段 凝軍河上，聞梁已亡，欲自殺，為賓客故人止之，乃降唐。莊宗尤寵待之，諸將嫉 其寵，因獵射之，知裕走以免。莊宗為殺射者，以知裕為房州刺史。明宗時，歷絳、 淄二州刺史，遷宿州團練使、安州留後。所居皆有善政。安州近淮，俗惡病者，父 母有疾，置之佗室，以竹竿系飲食委之，至死不近。知裕深患之，加以教道，由是 稍革。罷為右神武統軍。應順中卒，贈太傅。

lù sī duó
○陸思鐸

lù sī duó, chán zhōu lín huáng rén yě. shǎo shì liáng wèi xuān wǔ jūn zú, yǐ shàn shè zhī míng. lèi qiān gǒng chén zuǒ xiāng dōu zhǐ huī shǐ, lǐng ēn zhōu cì shǐ. liáng jìn xiāng jù hé shàng, sī duó lòu qí xìng míng yú jiàn kuò yǐ shè jìn jūn, ér shǐ zhōng zhuāng zōng mǎ ān, zhuāng zōng bá shǐ, jiàn sī duó xìng míng, qí zhī. qí hòu miè liáng, sī duó yè jiàn, zhuāng zōng chū qí shǐ yǐ shì zhī, sī duó fú dì qǐng sǐ, zhuāng zōng wèi ér qǐ zhī, bài lóng wǔ yòu xiāng dōu zhǐ huī shǐ. jìn gāo zǔ shí, wèi chén cài èr zhōu cì shǐ. zú nián wǔ shí sì. sī duó zài chén zhōu, yǒu shàn zhèng, lín zhōng jiè qí zǐ yuē: chén rén ài wǒ, wǒ sǐ zé zàng yān. suì zàng yú chén zhōu.
陸思鐸，澶州臨黃人也。少事梁為宣武軍卒，以善射知名。累遷拱辰左廂都指 揮使，領恩州刺史。梁、晉相拒河上，思鐸鏤其姓名於箭筈以射晉軍，而矢中莊宗 馬鞍，莊宗拔矢，見思鐸姓名，奇之。其後滅梁，思鐸謁見，莊宗出其矢以示之， 思鐸伏地請死，莊宗慰而起之，拜龍武右廂都指揮使。晉高祖時，為陳、蔡二州刺 史。卒年五十四。思鐸在陳州，有善政，臨終戒其子曰：「陳人愛我，我死則葬焉。」 遂葬於陳州。