huá wēn qí
○華溫琪
huá wēn qí, zì dé rùn, sòng zhōu xià yì rén yě. shì běn nóng jiā. wēn qí shēn zhǎng qī chǐ. shǎo cóng huáng cháo wèi dào, cháo xiàn zhǎng ān, yǐ wēn qí wèi gòng fèng guān dōu zhī. cháo bài, wēn qí zǒu huá zhōu, gù qí zhuàng mào kuí wěi, jù bù zì róng, nǎi tóu bái mǎ hé, liú shù shí lǐ, bù sǐ, hé shàng rén yuán ér chū zhī. yòu zì jīng yú sāng lín, sāng zhé zhī zhé. nǎi zhī zuò xiàn, yǒu tián fù jiàn zhī yuē: zi zhuàng mào táng táng, fēi cháng rén yě! nǎi nì yú jiā. hòu suì yú, wén pú zhōu cì shǐ zhū yù mù shì wèi bīng, nǎi wǎng yī zhī.
華溫琪,字德潤,宋州下邑人也。世本農家。溫琪身長七尺。少從黃巢為盜, 巢陷長安,以溫琪為供奉官都知。巢敗,溫琪走滑州,顧其狀貌魁偉,懼不自容, 乃投白馬河,流數十里,不死,河上人援而出之。又自經於桑林,桑輒枝折。乃之 胙縣,有田父見之曰:「子狀貌堂堂,非常人也!」乃匿於家。後歲餘,聞濮州刺 史硃裕募士為兵,乃往依之。
hòu shì liáng, wèi kāi dào zhǐ huī shǐ, lèi yǐ zhàn gōng wèi jiàng dì èr zhōu cì shǐ. dì zhōu kǔ hé shuǐ wèi huàn, wēn qí xǐ yú xīn zhōu yǐ bì zhī, mín lài qí lì. lì qí jìn èr zhōu. zhuāng zōng gōng jìn zhōu, yú yuè bù néng pò, liáng mò dì jiā wēn qí shàn shǒu, shēng jìn zhōu wèi dìng chāng jūn, yǐ wēn qí wèi jié dù shǐ. zuò lüè bù mín qī, wèi qí fū suǒ sòng, bà wèi jīn wú wèi dà jiāng jūn zuǒ lóng wǔ tǒng jūn. zhū yǒu qiān yǐ hé zhōng pàn fù yú jìn, mò dì bài wēn qí rǔ zhōu fáng yù shǐ hé zhōng xíng yíng pái zhèn shǐ. qiān yào zhōu guān chá liú hòu.
後事梁,為開道指揮使,累以戰功為絳、棣二州刺史。棣州苦河水為患,溫琪 徙於新州以避之,民賴其利。歷齊、晉二州。莊宗攻晉州,逾月不能破,梁末帝嘉 溫琪善守,升晉州為定昌軍,以溫琪為節度使。坐掠部民妻,為其夫所訟,罷為金 吾衛大將軍、左龍武統軍。硃友謙以河中叛附於晉,末帝拜溫琪汝州防禦使、河中 行營排陣使。遷耀州觀察留後。
zhuāng zōng miè liáng, jiàn wēn qí, yuē: cǐ wèi liáng shǒu píng yáng zhě yě. jiā zhī, yīn yǐ yào zhōu wèi shùn yì jūn, bài wēn qí jié dù shǐ, xǐ zhèn xióng wǔ. míng zōng shí lái cháo, yuàn liú què xià, yǐ wèi zuǒ xiāo wèi shàng jiāng jūn. yú nián, míng zōng wèi shū mì shǐ ān zhòng huì yuē: wēn qí jiù rén, yí yǔ yī zhòng zhèn. zhòng huì yì bù yù yǔ, duì yǐ wú yuán què. tuó rì, míng zōng yǔ yòu jí zhī, zhòng huì yuē: kě dài zhě wéi shū mì shǐ ěr. míng zōng yuē: kě. zhòng huì bù néng dá. wēn qí wén zhī jù, chēng jí bù chū zhě lěi yuè. yǐ ér yǐ wèi zhèn guó jūn jié dù shǐ. fèi dì shí, yǐ tài zǐ tài bǎo zhì shì. tiān fú yuán nián zú, zèng tài zǐ tài fù.
莊宗滅梁,見溫琪,曰:「此為梁守平陽者也。」嘉之,因以耀州為順義軍, 拜溫琪節度使,徙鎮雄武。明宗時來朝,願留闕下,以為左驍衛上將軍。逾年,明 宗謂樞密使安重誨曰:「溫琪舊人,宜與一重鎮。」重誨意不欲與,對以無員闕。 佗日,明宗語又及之,重誨曰:「可代者惟樞密使耳。」明宗曰:「可。」重誨不 能答。溫琪聞之懼,稱疾不出者累月。已而以為鎮國軍節度使。廢帝時,以太子太 保致仕。天福元年卒,贈太子太傅。
cháng cóng jiǎn
○萇從簡
cháng cóng jiǎn, chén zhōu rén yě. shì běn tú yáng. cóng jiǎn qù shì jìn wèi jūn xiào, lì dí shù rén, shàn yòng shuò. zhuāng zōng yòng bīng gōng chéng, cóng jiǎn duō wèi tī tóu, zhuāng zōng ài qí yǒng, yǐ gōng lèi qiān bù jūn dōu zhǐ huī shǐ. zhuāng zōng yǔ liáng jūn duì zhèn, liáng jūn yǒu zhí dà qí chū rù zhèn jiān zhě, zhuāng zōng dēng gāo qiū wàng jiàn zhī, tàn yuē: bǐ měng shì, shuí néng wèi wǒ qǔ zhī zhě? cóng jiǎn yīn qián qǐng wǎng, zhuāng zōng xī zhī, bù xǔ. cóng jiǎn qián lǜ shù qí, chí rù liáng jūn, duó qí qí ér hái, jūn zhōng jiē gǔ zào, zhuāng zōng zhuàng zhī, cì yǔ shén hòu.
萇從簡,陳州人也。世本屠羊。從簡去事晉為軍校,力敵數人,善用槊。莊宗 用兵攻城,從簡多為梯頭,莊宗愛其勇,以功累遷步軍都指揮使。莊宗與梁軍對陣, 梁軍有執大旗出入陣間者,莊宗登高丘望見之,嘆曰:「彼猛士,誰能為我取之者?」 從簡因前請往,莊宗惜之,不許。從簡潛率數騎,馳入梁軍,奪其旗而還,軍中皆 鼓譟,莊宗壯之,賜與甚厚。
cóng jiǎn cháng zhōng liú shǐ, zú rù bì gǔ, mìng gōng qǔ zhī. gōng wú liáng yào, yù záo qí gǔ, rén jiē yǐ wèi bù kě. cóng jiǎn jù shǐ záo zhī, gōng chí yí bù rěn xià, cóng jiǎn chì qí jí záo, zuǒ yòu shì zhě, jiē ruò bù shèng qí dú, ér cóng jiǎn yán xiào zì ruò. rán qí wèi rén gāng bào nán zhì, zhuāng zōng měi qū fǎ yōu róng zhī. lèi qiān cài zhōu fáng yù shǐ. míng zōng shí, lì lín rǔ fén jīn sì zhōu fáng yù shǐ. míng zōng cháng jiè zhī yuē: fù guì kě xī, rán rǔ bù néng shǒu yě. xiān dì néng dài ěr, wú kǒng bù néng. cóng jiǎn xìng bù kě quān, míng zōng yì bù zhī zé.
從簡嘗中流矢,鏃入髀骨,命工取之。工無良藥,欲鑿其骨,人皆以為不可。 從簡遽使鑿之,工遲疑不忍下,從簡叱其亟鑿,左右視者,皆若不勝其毒,而從簡 言笑自若。然其為人剛暴難制,莊宗每屈法優容之。累遷蔡州防禦使。明宗時,歷 麟、汝、汾、金四州防禦使。明宗嘗戒之曰:「富貴可惜,然汝不能守也。先帝能 貸爾,吾恐不能。」從簡性不可悛,明宗亦不之責。
fèi dì jǔ bīng yú fèng xiáng, cóng jiǎn yǔ zhū zhèn bīng wéi zhī, yǐ ér bīng kuì, cóng jiǎn dōng zǒu, bèi zhí. fèi dì zé qí bù jiàng, cóng jiǎn yuē: shì zhǔ bù gǎn èr xīn. fèi dì shì zhī, bài yǐng zhōu tuán liàn shǐ. jìn gāo zǔ qǐ bīng tài yuán, fèi dì jiāng qīn zhēng, zhào wèi zhāo tǎo fù shǐ, cóng zhì hé yáng, bài hé yáng sān chéng jié dù shǐ. fèi dì hái luò yáng, cóng jiǎn jí jiàng jìn. lì zhèn zhōng wǔ wǔ níng, rù wèi zuǒ jīn wú wèi shàng jiāng jūn. zú nián liù shí wǔ, zèng tài shī.
廢帝舉兵於鳳翔,從簡與諸鎮兵圍之,已而兵潰,從簡東走,被執。廢帝責其 不降,從簡曰:「事主不敢二心。」廢帝釋之,拜潁州團練使。晉高祖起兵太原, 廢帝將親征,召為招討副使,從至河陽,拜河陽三城節度使。廢帝還洛陽,從簡即 降晉。歷鎮忠武、武寧,入為左金吾衛上將軍。卒年六十五,贈太師。
cóng jiǎn hǎo shí rén ròu, suǒ zhì duō qián bǔ mín jiān xiǎo ér yǐ shí. xǔ zhōu fù rén yǒu yù dài, yù zhī ér bù kě dé, qiǎn èr zú yè rù qí jiā, shā ér qǔ zhī. zú yè yú yuán, yǐn mù jiān, jiàn qí fū fù xiāng dài rú bīn, èr zú tàn yuē: wú gōng yù duó qí bǎo, ér hài sī rén, wú bì bù miǎn. yīn yuè chū ér gào zhī, shǐ qí sù yǐ dài xiàn, suì yú yuán ér qù, bù zhī qí suǒ zhī.
從簡好食人肉,所至多潛捕民間小兒以食。許州富人有玉帶,欲之而不可得, 遣二卒夜入其家,殺而取之。卒夜逾垣,隱木間,見其夫婦相待如賓,二卒嘆曰: 「吾公欲奪其寶,而害斯人,吾必不免。」因躍出而告之,使其速以帶獻,遂逾垣 而去,不知其所之。
zhāng yún dì biàn
○張筠 弟抃
zhāng yún, hǎi zhōu rén yě. shì yǐ zī wèi shāng jiǎ. yún shì jié dù shǐ shí pǔ wèi sù zhōu cì shǐ. liáng bīng gōng pǔ qǔ sù zhōu, dé yún, ài qí biàn huì, yǐ wèi sì zhèn kè jiāng zhǎng zhí jūn shǐ, lèi bài xuān huī shǐ. mò dì fēn xiàng chán wèi sān zhōu wèi zhāo dé jūn, yǐ yún wèi jié dù shǐ, yóu shì wèi bó jūn pàn fù yú jìn. jìn wáng gōng xiāng zhōu, yún qì chéng zǒu. hòu yǐ wèi yǒng píng jūn jié dù shǐ. liáng wáng shì táng, réng wèi jīng zhào yǐn. cóng guō chóng tāo fá shǔ, wèi jiàn nán liǎng chuān ān fǔ shǐ. shǔ píng, bài hé nán yǐn, xǐ zhèn xìng yuán. yún cháng yǒu jí, bù jiàn jiāng lì, fù shǐ fú yàn lín rù wèn jí, yún yòu cí bù jiàn. yàn lín yí yún yǐ sǐ, jí qǐng chū pái yìn. yún nù, mìng zuǒ yòu shōu yàn lín xià yù, yǐ qí fǎn wén. míng zōng zhī yàn lín wú fǎn zhuàng, zhào yàn lín shì zhī, yáng xǐ yún wèi xī jīng liú shǒu, jiè shǒu zhě bù nèi, yún zhì zhǎng ān bù dé rù, nǎi cháo jīng shī, yǐ wèi zuǒ xiāo wèi shàng jiāng jūn.
張筠,海州人也。世以貲為商賈。筠事節度使時溥為宿州刺史。梁兵攻溥取宿 州,得筠,愛其辯惠,以為四鎮客將、長直軍使,累拜宣徽使。末帝分相、澶、衛 三州為昭德軍,以筠為節度使,由是魏博軍叛附於晉。晉王攻相州,筠棄城走。後 以為永平軍節度使。梁亡事唐,仍為京兆尹。從郭崇韜伐蜀,為劍南兩川安撫使。 蜀平,拜河南尹,徙鎮興元。筠嘗有疾,不見將吏,副使符彥琳入問疾,筠又辭不 見。彥琳疑筠已死,即請出牌印。筠怒,命左右收彥琳下獄,以其反聞。明宗知彥 琳無反狀,召彥琳釋之,陽徙筠為西京留守,戒守者不內,筠至長安不得入,乃朝 京師,以為左驍衛上將軍。
yún dì biàn, dāng yún wèi jīng zhào yǐn shí, yǐ wèi yá nèi zhǐ huī shǐ sān bái qú yíng tián zhì zhì shǐ. yún xī fá shǔ, liú biàn shǒu jīng zhào. shǔ píng, wèi wáng jì jí bān shī, zhì xìng píng, ér míng zōng zì wèi qǐ, jīng shī dà luàn, biàn nǎi duàn xián yáng fú qiáo yǐ jù jì jí, jì jí nǎi zì shā. chū, yún dài kāng huái yīng wèi yǒng píng jūn jié dù shǐ, ér huái yīng sǐ, yún jí lüè qí jiā zī. yòu yú táng gù gōng jué dì, duō de jīn yù. yǒu piān jiāng hóu mò chén wēi zhě, cháng yǔ wēn tāo fā táng zhū líng, fēn de bǎo huò, yún yīn yǐ shì shā wēi ér qǔ zhī. wèi wáng jì jí sǐ wèi nán, biàn xī qǔ qí xíng tuó. ér wáng yǎn zì shǔ xíng zhì qín chuān, zhuāng zōng qiǎn huàn zhě xiàng yán sì shā zhī, yán sì yīn jǐn dé yǎn shǔ zhōng zhēn bǎo. míng zōng jí wèi, jí qiǎn rén bǔ zhū huàn zhě, yán sì wáng mìng, ér shǔ zhī zhēn bǎo biàn yòu qǔ zhī. yóu shì xiōng dì zī jiē jù wàn. rán yún wèi rén hào shī yǔ, yǐ qí fù, gù suǒ zhì bù wèi jù liǎn, mín lài yǐ ān. ér biàn shì jiǔ tān bǐ, lì yí mì èr zhōu cì shǐ. jìn chū dì shí, yǐ jiāng jūn shì mǎ yú huí gú, zuò mǎ bù zhōng shì, yǒu sī lǐ qí jià zhí, biàn xìng bǐ, yīn yù yù ér zú.
筠弟抃,當筠為京兆尹時,以為牙內指揮使、三白渠營田制置使。筠西伐蜀, 留抃守京兆。蜀平,魏王繼岌班師,至興平,而明宗自魏起,京師大亂,抃乃斷咸 陽浮橋以拒繼岌,繼岌乃自殺。初,筠代康懷英為永平軍節度使,而懷英死,筠即 掠其家貲。又於唐故宮掘地,多得金玉。有偏將侯莫陳威者,嘗與溫韜發唐諸陵, 分得寶貨,筠因以事殺威而取之。魏王繼岌死渭南,抃悉取其行橐。而王衍自蜀行 至秦川,莊宗遣宦者向延嗣殺之,延嗣因盡得衍蜀中珍寶。明宗即位,即遣人捕誅 宦者,延嗣亡命,而蜀之珍寶抃又取之。由是兄弟貲皆巨萬。然筠為人好施予,以 其富,故所至不為聚斂,民賴以安。而抃嗜酒貪鄙,歷沂、密二州刺史。晉出帝時, 以將軍市馬於回鶻,坐馬不中式,有司理其價直,抃性鄙,因鬱郁而卒。
yún jū luò yáng, yōng qí zī, yǐ jiǔ sè shēng jì zì yú zú zhě shí yú nián, rén wèi zhī dì xiān. tiān fú èr nián, xǐ jū zhǎng ān. shì suì, zhāng cóng bīn zuò luàn, rù luò yáng, yún suì yǐ miǎn. zú, zèng tài zǐ tài shī.
筠居洛陽,擁其貲,以酒色聲妓自娛足者十餘年,人謂之「地仙。」天福二年, 徙居長安。是歲,張從賓作亂,入洛陽,筠遂以免。卒,贈太子太師。
wū hū, wǔ dài fǎn zhě duō yǐ, wú yú míng zōng dú nán qí cí. zhì yú wèi wáng jì jí hōng, rán hòu zhōng qí shì yě. zhuāng zōng yù shì, jì jí yǐ yuán zǐ wò zhòng bīng, sǐ yú wài ér bù dé lì, cǐ dà shì yě, ér qián shǐ bù shū qí suǒ yǐ rán. fū jì jí zhī cún wáng, yú zhāng biàn wú suǒ lì hài, biàn hé wèi ér jù zhī bù shǐ zhī dōng hū? qǐ qí yǒu suǒ shǐ ér wèi zhī hū? rán míng zōng yú fú yàn chāo shēn yǐ wèi dé, ér dài biàn wú suǒ hòu, cǐ qí yòu kě yí yě. bù rán, hǎo luàn zhī chén, wàng fēng ér xiǎng yīng hū? shǐ biàn bù duàn fú qiáo, ér jì jí dé yǐ bīng dōng, míng zōng wèi bì néng zì lì. zé jì jí zhī sǐ, yóu biàn zhī jù, qí suǒ xì zhě qǐ xiǎo zāi!
嗚呼,五代反者多矣,吾於明宗獨難其辭。至於魏王繼岌薨,然後終其事也。 莊宗遇弒,繼岌以元子握重兵,死於外而不得立,此大事也,而前史不書其所以然。 夫繼岌之存亡,於張抃無所利害,抃何為而拒之不使之東乎?豈其有所使而為之乎? 然明宗於符彥超深以為德,而待抃無所厚,此其又可疑也。不然,好亂之臣,望風 而饗應乎?使抃不斷浮橋,而繼岌得以兵東,明宗未必能自立。則繼岌之死,由抃 之拒,其所系者豈小哉!
yáng yàn xún
○楊彥詢
yáng yàn xún, zì chéng zhāng, hé zhōng bǎo dǐng rén yě. shǎo shì qīng zhōu wáng shī fàn, shī fàn hǎo xué, jù shū wàn juǎn, shǐ yàn xún zhǎng zhī. yàn xún wèi rén cōng wù, suì jiàn qīn xìn. shī fàn jiàng liáng, hòu jiàn shā, yàn xún wú suǒ guī, nǎi zhī wèi, shì yáng shī hòu wèi kè jiāng. wèi bó pàn liáng rù yú jìn, yàn xún yīn liú shì jìn. zhuāng zōng miè liáng, yǐ yàn xún wèi yǐn jìn fù shǐ, fèng shǐ wú shǔ, cháng chēng zhǐ. lì dé zhōu cì shǐ yǔ lín jiāng jūn jìn gāo zǔ zhèn tài yuán, fèi dì yí qí yǒu èr zhì, zé zhū jiāng zhī jǐn hòu zhě zuǒ zhī, nǎi yǐ yàn xún wèi tài yuán jié dù fù shǐ. qí hòu jìn gāo zǔ yǐ yí jiàn xǐ, yù jù mìng bù xíng, yǐ wèn yàn xún, yàn xún bù gǎn zhèng yán, yīn yuē: tài yuán zhī lì, néng yǔ táng dí fǒu? gōng qí shěn jì zhī! gāo zǔ fǎn yì yǐ jué, yàn xún yì bù fù gǎn yán. gāo zǔ zuǒ yòu yǐ yàn xún yì yì, yù shā zhī, gāo zǔ jù zhǐ zhī, yuē: wéi fù shǐ yī rén, wǒ zì bǎo zhī. nǎi miǎn. shì shí, gāo zǔ qǐ bīng yú qì dān, qì dān yē lǜ dé guāng lì gāo zǔ yú tài yuán, yǐ bīng sòng zhì hé shàng. yàn xún wèi xuān huī shǐ, shù wǎng lái lǔ zhàng zhōng, dé guāng yì ài qí wèi rén. míng nián, bài wēi dé jūn jié dù shǐ, fù rù wèi xuān huī shǐ, yòu bài ān guó jūn jié dù shǐ. tiān fú qī nián, xǐ zhèn zhèn guó, zāo suì dà jī, wèi zhèng yǒu huì ài. yǐ bìng fēng bà wèi yòu jīn wú wèi shàng jiāng jūn. zú nián qī shí sì, zèng tài zǐ tài shī.
楊彥詢,字成章,河中寶鼎人也。少事青州王師範,師範好學,聚書萬卷,使 彥詢掌之。彥詢為人聰悟,遂見親信。師範降梁,後見殺,彥詢無所歸,乃之魏, 事楊師厚為客將。魏博叛梁入於晉,彥詢因留事晉。莊宗滅梁,以彥詢為引進副使, 奉使吳、蜀,常稱旨。歷德州刺史、羽林將軍晉高祖鎮太原,廢帝疑其有貳志,擇 諸將之謹厚者佐之,乃以彥詢為太原節度副使。其後晉高祖以疑見徙,欲拒命不行, 以問彥詢,彥詢不敢正言,因曰:「太原之力,能與唐敵否?公其審計之!」高祖 反意已決,彥詢亦不復敢言。高祖左右以彥詢異議,欲殺之,高祖遽止之,曰: 「惟副使一人,我自保之。」乃免。是時,高祖乞兵於契丹,契丹耶律德光立高祖 於太原,以兵送至河上。彥詢為宣徽使,數往來虜帳中,德光亦愛其為人。明年, 拜威德軍節度使,復入為宣徽使,又拜安國軍節度使。天福七年,徙鎮鎮國,遭歲 大飢,為政有惠愛。以病風罷為右金吾衛上將軍。卒年七十四,贈太子太師。
lǐ zhōu
○李周
lǐ zhōu, zì tōng lǐ, xíng zhōu nèi qiū rén, táng zhāo yì jūn jié dù shǐ bào zhēn zhī hòu yě. fù jǔ, zāo shì luàn bù shì, cháng wèi zhōu yuē: hán zhāng yòng wǔ zhī dì, jīn shì dào wèi píng, rǔ dāng cóng jūn lǚ yǐ xìng wú mén. zhōu nián shí liù, wèi nèi qiū bǔ zéi jiāng, yǐ yǒng wén. shì shí, liáng jìn bīng zhēng shān dōng, qún dào chōng chì dào lù, xíng zhě bì yǐ bīng wèi. nèi qiū rén lú yuè jiāng xǐ jiā tài yuán, shě nì lǚ, bàng huáng bù gǎn jìn, zhōu yì lián zhī, wèi sòng zhì xī shān. yǒu dào cóng lín zhōng shè yuè, zhōng qí mǎ, zhōu dà hū yuē: wú zài cǐ, shú gǎn ěr xié? dào wén qí shēng, yuē: cǐ lǐ zhōu yě. yīn gè kuì qù. zhōu sòng yuè zhì tài yuán, yuè wèi zhī yuē: wú shǎo xué xīng lì, qiě gōng xiāng rén. zi fāng yí lóng zhǔn, méi mù shū chè, shēn zhǎng qī chǐ, zhēn jiāng xiāng yě. wú zhàn tiān xiàng, jìn bì yǒu tiān xià, zi yí liú shì jìn, yǐ tú fù guì. zhōu yǐ mǔ lǎo cí guī.
李周,字通理,邢州內丘人,唐昭義軍節度使抱真之後也。父矩,遭世亂不仕, 嘗謂周曰:「邯鄣用武之地,今世道未平,汝當從軍旅以興吾門。」周年十六,為 內丘捕賊將,以勇聞。是時,梁、晉兵爭山東,群盜充斥道路,行者必以兵衛。內 丘人盧岳將徙家太原,舍逆旅,傍徨不敢進,周意憐之,為送至西山。有盜從林中 射岳,中其馬,周大呼曰:「吾在此,孰敢爾邪?」盜聞其聲,曰:「此李周也。」 因各潰去。周送岳至太原,岳謂之曰:「吾少學星曆,且工相人。子方頤隆準,眉 目疏徹,身長七尺,真將相也。吾占天象,晉必有天下,子宜留事晉,以圖富貴。」 周以母老辭歸。
shì shí, liáng qiǎn gé cóng zhōu gōng xià xíng míng, jìn wáng shān bīng qīng shān kǒu, zhōu wèi zhī suǒ guī, nǎi sī yuè yán, zhì qīng shān guī jìn, jìn wáng yǐ zhōu wèi wàn shèng huáng tóu jūn shǐ. hòu cóng zhēng fá cháng yǒu gōng. cóng zhàn bǎi xiāng, xiān dēng, qiān kuāng bà zhǐ huī shǐ, shǒu yáng liú. zhōu wèi jiāng shén yǒng, qí yú yòng bīng, shàn shǒu, néng yǔ shì zú tóng gān kǔ. liáng bīng gōng zhōu, zhōu jiān shǒu. jiǔ zhī, zhōu wén mǔ sàng bēn guī, zhuāng zōng qiǎn tuó jiāng dài zhōu shǒu, jǐ wèi liáng bīng suǒ pò, zhuāng zōng jù zhuī zhōu hái shǒu zhī, nǎi dé bù pò. qí hòu liáng rén yǐ pò dé shèng, yīn dōng jī yáng liú, yǐ jù jiàn jué hé, duàn jìn xiǎng yuán. zhōu qiǎn rén chí qū zhuāng zōng qiú jiù, qǐng rì xíng bǎi lǐ yǐ fù jí, zhuāng zōng xiào yuē: zhōu wèi wǒ shǒu, hé yōu! rì xíng liù shí lǐ, qiě xíng qiě liè, yuē: zhōu fēi liáng jiāng kě dí yě. bǐ zhì, zhōu yǐ jué liáng sān rì. zhuāng zōng yǐ jù fá jī xīn wò yóu, shùn liú zòng huǒ fén liáng jiàn, liáng bīng jiě qù. zhuāng zōng jiàn zhōu láo yuē: wēi gōng, zhū jiāng wèi liáng qín yǐ! lì xiāng cài èr zhōu cì shǐ. míng zōng shí, bài wǔ xìn jūn jié dù shǐ, xǐ zhèn jìng nán, lì wǔ níng ān yuǎn yǒng xìng xuān wǔ sì zhèn, suǒ zhì duō shàn zhèng. jìn gāo zǔ shí, fù zhèn jìng nán, bà hái. chū dì xìng chán yuān, yǐ zhōu liú shǒu dōng jīng, hái, bài kāi fēng yǐn. zú nián qī shí sì, zèng tài shī.
是時,梁遣葛從周攻下邢、洺,晉王柵兵青山口,周未知所歸,乃思岳言,至 青山歸晉,晉王以周為萬勝黃頭軍使。後從征伐常有功。從戰柏鄉,先登,遷匡霸 指揮使,守楊劉。周為將甚勇,其於用兵,善守,能與士卒同甘苦。梁兵攻周,周 堅守。久之,周聞母喪奔歸,莊宗遣佗將代周守,幾為梁兵所破,莊宗遽追周還守 之,乃得不破。其後梁人已破德勝,因東擊楊劉,以巨艦絕河,斷晉餉援。周遣人 馳趨莊宗求救,請日行百里以赴急,莊宗笑曰:「周為我守,何憂!」日行六十里, 且行且獵,曰:「周非梁將可敵也。」比至,周已絕糧三日。莊宗以巨筏積薪沃油, 順流縱火焚梁艦,梁兵解去。莊宗見周勞曰:「微公,諸將為梁擒矣!」歷相、蔡 二州刺史。明宗時,拜武信軍節度使,徙鎮靜難,歷武寧、安遠、永興、宣武四鎮, 所至多善政。晉高祖時,復鎮靜難,罷還。出帝幸澶淵,以周留守東京,還,拜開 封尹。卒年七十四,贈太師。
liú chù ràng
○劉處讓
liú chù ràng, zì dé qiān, cāng zhōu rén yě. shǎo wèi zhāng wàn jìn qīn lì, wàn jìn rù liáng, wèi tài níng jūn jié dù shǐ, yǐ chù ràng wèi yá jiāng. wàn jìn pàn liáng fù jìn, liáng qiǎn liú xún tǎo zhī. wàn jìn qiǎn chù ràng qiú jiù yú jìn, jìn wáng fāng yǔ liáng xiāng jù, wèi néng chū bīng, chù ràng nǎi yú jūn mén jié ěr ér sù yuē: wàn jìn suǒ yǐ jiàn wéi zhě, yǐ fù jìn gù yě, nài hé bù gù qí jí? gǒu bù chū bīng, yuàn qǐng sǐ! jìn wáng zhuàng zhī, yuē: yì shì yě! wèi zhī fā bīng. wèi dù hé, ér wàn jìn wèi liáng bīng suǒ bài, chù ràng yīn liú shì jìn. zhuāng zōng jí wèi, wèi kè shěng shǐ, cháng shǐ sì fāng, duō chēng zhǐ. tiān chéng zhōng, qiān yǐn jìn shǐ, lèi qiān zuǒ xiāo wèi dà jiāng jūn. fèi dì shí, wèi zhōu jūn luàn, zhú qí shuài liú yán hào, qiǎn fàn yán guāng zhāo tǎo, yǐ chù ràng wèi hé běi dōu zhuǎn yùn shǐ. jìn gāo zǔ lì, lì xuān huī nán yuàn shǐ. fàn yán guāng fǎn, gāo zǔ mìng yáng guāng yuǎn wèi zhāo tǎo shǐ, yǐ chù ràng cān qí jūn shì. yǐ ér fù zhāo tǎo shǐ zhāng cóng bīn pàn yú hé yáng, chù ràng fēn bīng jī pò cóng bīn. hái, yǔ guāng yuǎn gōng yè, yú nián bù néng xià. qí hòu yán guāng yǒu jiàng yì ér chí yí, chù ràng rù chéng, pì yǐ huò fú, yán guāng nǎi chū jiàng.
劉處讓,字德謙,滄州人也。少為張萬進親吏,萬進入梁,為泰寧軍節度使, 以處讓為牙將。萬進叛梁附晉,梁遣劉鄩討之。萬進遣處讓求救於晉,晉王方與梁 相拒,未能出兵,處讓乃於軍門截耳而訴曰:「萬進所以見圍者,以附晉故也,奈 何不顧其急?苟不出兵,願請死!」晉王壯之,曰:「義士也!」為之發兵。未渡 河,而萬進為梁兵所敗,處讓因留事晉。莊宗即位,為客省使,常使四方,多稱旨。 天成中,遷引進使,累遷左驍衛大將軍。廢帝時,魏州軍亂,逐其帥劉延皓,遣范 延光招討,以處讓為河北都轉運使。晉高祖立,歷宣徽南院使。范延光反,高祖命 楊光遠為招討使,以處讓參其軍事。已而副招討使張從賓叛於河陽,處讓分兵擊破 從賓。還,與光遠攻鄴,逾年不能下。其後延光有降意而遲疑,處讓入城,譬以禍 福,延光乃出降。
táng zhì, shū mì shǐ cháng yǐ huàn zhě wèi zhī, zì liáng yòng jìng xiáng lǐ zhèn, zhì zhuāng zōng shǐ yòng wǔ chén, ér quán zhòng jiāng xiāng, gāo zǔ shí, yǐ zǎi xiàng sāng wéi hàn lǐ sōng jiān shū mì shǐ, chù ràng yǔ zhū huàn zhě xīn bù píng zhī. guāng yuǎn zhī tǎo yán guāng yě, yǐ jìn zhòng bīng zài jǐ zhǎng wò, jǔ dòng duō jiāo zì, qí suǒ qiú qǐng, gāo zǔ pō cái yì zhī. chù ràng wèi guāng yuǎn yán: cǐ fēi shàng yì, jiē wéi hàn sōng děng jí gōng ěr! guāng yuǎn dà nù. jí bīng bà, guāng yuǎn jiàn gāo zǔ, sù yǐ wéi hàn děng jǔ jǐ, gāo zǔ bù dé yǐ, bà wéi hàn děng, yǐ chù ràng wèi shū mì shǐ. chù ràng zài zhí, fán suǒ chén shù, duō bù chēng zhǐ. chù ràng dīng mǔ yōu, gāo zǔ suì bù fù bài shū mì shǐ, yǐ qí yìn fù zhōng shū ér fèi qí zhí. chù ràng jū sàng qī nián, qǐ fù wèi zhāng dé jūn jié dù shǐ yòu jīn wú wèi shàng jiāng jūn. yǐ jí zú, nián liù shí sān, lèi zèng tài shī.
唐制,樞密使常以宦者為之,自梁用敬翔、李振,至莊宗始用武臣,而權重將 相,高祖時,以宰相桑維翰、李崧兼樞密使,處讓與諸宦者心不平之。光遠之討延 光也,以晉重兵在己掌握,舉動多驕恣,其所求請,高祖頗裁抑之。處讓為光遠言: 「此非上意,皆維翰、崧等嫉公耳!」光遠大怒。及兵罷,光遠見高祖,訴以維翰 等沮己,高祖不得已,罷維瀚等,以處讓為樞密使。處讓在職,凡所陳述,多不稱 旨。處讓丁母憂,高祖遂不復拜樞密使,以其印付中書而廢其職。處讓居喪期年, 起復為彰德軍節度使、右金吾衛上將軍。以疾卒,年六十三,累贈太師。
lǐ chéng yuē
○李承約
lǐ chéng yuē, zì dé jiǎn, jì mén rén yě. shǎo shì liú rén gōng, wèi shān hòu bā jūn xún jiǎn shǐ, jiāng qí bīng èr qiān rén. rén gōng wèi qí zi shǒu guāng suǒ qiú, chéng yuē yǐ qí qí bīng bēn jìn, jìn wáng yǐ wèi kuāng bà zhǐ huī shǐ. cóng pò jiā zhài, zhàn lín qīng, yǐ gōng lèi qiān míng fén èr zhōu cì shǐ yǐng zhōu tuán liàn shǐ. tiān chéng zhōng, bīn zhōu jié dù shǐ máo zhāng yǒu yì zhì, míng zōng bài chéng yuē jīng zhōu jié dù fù shǐ, shǐ wǎng cì zhāng dòng jìng. chéng yuē jiàn zhāng, yù yǐ huò fú. hòu míng zōng qiǎn rén dài zhāng, zhāng jí shí shòu dài. míng zōng dà xǐ, jí bài chéng yuē qián nán jié dù shǐ. chéng yuē yǐ ēn xìn fǔ zhū yí luò, quàn mín nóng sāng, xìng qǐ xué xiào. jū shù nián, dāng dài, qián nán rén yì jīng shī qǐ liú, wèi xǔ liú yī nián. zhào wèi zuǒ wèi shàng jiāng jūn, gǎi zuǒ lóng wǔ tǒng jūn, bài zhāo yì jūn jié dù shǐ, fù wèi zuǒ lóng wǔ tǒng jūn. tiān fú èr nián, qiān zuǒ xiāo wèi shàng jiāng jūn. shù qǐng lǎo, bù xǔ. zú nián qī shí wǔ, zèng tài zǐ tài shī.
李承約,字德儉,薊門人也。少事劉仁恭,為山後八軍巡檢使,將騎兵二千人。 仁恭為其子守光所囚,承約以其騎兵奔晉,晉王以為匡霸指揮使。從破夾寨,戰臨 清,以功累遷洺汾二州刺史、潁州團練使。天成中,邠州節度使毛璋有異志,明宗 拜承約涇州節度副使,使往伺璋動靜。承約見璋,諭以禍福。後明宗遣人代璋,璋 即時受代。明宗大喜,即拜承約黔南節度使。承約以恩信撫諸夷落,勸民農桑,興 起學校。居數年,當代,黔南人詣京師乞留,為許留一年。召為左衛上將軍,改左 龍武統軍,拜昭義軍節度使,復為左龍武統軍。天福二年,遷左驍衛上將軍。數請 老,不許。卒年七十五,贈太子太師。
zhāng xī chóng
○張希崇
zhāng xī chóng, zì dé fēng, yōu zhōu jì rén yě. shǎo hǎo xué, tōng zuǒ shì chūn qiū. liú shǒu guāng bù xǐ rú shì, xī chóng yīn shì jūn zhōng wèi piān jiāng, jiāng bīng shù píng zhōu. qí hòu qì dān gōng xiàn píng zhōu, dé xī chóng, zhī qí rú zhě yě, yǐ wèi lú lóng jūn xíng jūn sī mǎ. míng zōng shí, lú wén jìn zì píng zhōu wáng guī, qì dān yīn yǐ xī chóng dài wén jìn wèi píng zhōu jié dù shǐ, qiǎn qí qīn jiāng yǐ sān bǎi qí jiān zhī. jū suì yú, lǔ jiāng xǐ qí wèi rén, jiān bīng shāo dài, xī chóng yīn yǔ qí huī xià móu zǒu nán guī. qí huī xià jiē yán bīng wǒ, bù kě jù wáng, jù bù dé tuō, yīn quàn xī chóng dú qù. xī chóng yuē: lǔ bīng shǒu wǒ zhě sān bǎi qí ěr, pēng qí jiāng, qí bīng bì sàn zǒu. qiě píng zhōu qù lǔ zhàng qiān yú lǐ, shǐ qí wén luàn ér hū bīng, zé wú yǔ rǔ děng zài hàn jiè yǐ! zhòng jiē yuē shàn. nǎi xiān wèi jǐng, zhì yǐ shí huī. míng rì, lǔ jiāng yè xī chóng, xī chóng yǐn zhī yǐ jiǔ, shā zhī jǐng zhōng, bīng jiē kuì qù, xī chóng lǜ qí huī xià, dé shēng kǒu èr wàn nán guī. míng zōng jiā zhī, bài rǔ zhōu fáng yù shǐ. qiān líng wǔ jié dù shǐ. líng zhōu dì jiē róng dí, shù bīng xiǎng dào, cháng kǔ chāo lüè, xī chóng nǎi kāi tún tián, jiào shì gēng zhǒng, jūn yǐ zú shí, ér shěng zhuǎn kuì, míng zōng xià zhào bāo měi. xī chóng fǔ yǎng shì zú, zhāo jí yí luò, zì huí gú guā shā jiē qiǎn shǐ rù gòng. jū sì suì, shàng shū qiú hái nèi dì, xǐ zhèn bīn níng. jìn gāo zǔ rù lì, fù bài líng wǔ jié dù shǐ, xī chóng tàn yuē: wú dāng lǎo sǐ biān jiǎo, qǐ fēi mìng xié! xī chóng shì mǔ zhì xiào, zhāo xī mǔ shí, bì shì lì zuǒ yòu, chè zhuàn nǎi gǎn tuì. wèi jiāng bù xǐ shēng sè. hǎo dú shū, pō zhī xīng lì. tiān fú sān nián, yuè yǎn bì kǒu dà xīng, xī chóng tàn yuē: bì kǒu dà xīng, biān jiāng yě, wǒ qí dāng zhī hū! míng nián zhēng yuè zú, zèng tài shī. yǒu zi rén qiān.
張希崇,字德峰,幽州薊人也。少好學,通《左氏春秋》。劉守光不喜儒士, 希崇因事軍中為偏將,將兵戍平州。其後契丹攻陷平州,得希崇,知其儒者也,以 為盧龍軍行軍司馬。明宗時,盧文進自平州亡歸,契丹因以希崇代文進為平州節度 使,遣其親將以三百騎監之。居歲餘,虜將喜其為人,監兵稍怠,希崇因與其麾下 謀走南歸。其麾下皆言兵我,不可俱亡,懼不得脫,因勸希崇獨去。希崇曰:「虜 兵守我者三百騎爾,烹其將,其兵必散走。且平州去虜帳千餘里,使其聞亂而呼兵, 則吾與汝等在漢界矣!」眾皆曰善。乃先為阱,置以石灰。明日,虜將謁希崇,希 崇飲之以酒,殺之阱中,兵皆潰去,希崇率其麾下,得生口二萬南歸。明宗嘉之, 拜汝州防禦使。遷靈武節度使。靈州地接戎狄,戍兵餉道,常苦抄掠,希崇乃開屯 田,教士耕種,軍以足食,而省轉饋,明宗下詔褒美。希崇撫養士卒,招輯夷落, 自回鶻、瓜、沙皆遣使入貢。居四歲,上書求還內地,徙鎮邠寧。晉高祖入立,復 拜靈武節度使,希崇嘆曰:「吾當老死邊徼,豈非命邪!」希崇事母至孝,朝夕母 食,必侍立左右,徹饌乃敢退。為將不喜聲色。好讀書,頗知星曆。天福三年,月 掩畢口大星,希崇嘆曰:「畢口大星,邊將也,我其當之乎!」明年正月卒,贈太 師。有子仁謙。
xiàng lǐ jīn
○相里金
xiàng lǐ jīn, zì fèng jīn, bīng zhōu rén yě. wèi rén yǒng hàn, ér néng zhé jié xià shì. shì jìn wáng, wèi wǔ yuàn jūn duì zhǎng. liáng jìn zhàn bǎi xiāng hú liǔ, jiē yǒu gōng, qiān huáng jiǎ zhǐ huī shǐ. tóng guāng zhōng, bài xīn zhōu cì shǐ. shì shí zhū zhōu jiē yòng wǔ rén, duō yǐ bù qǔ zhǔ chǎng wù, yú dù gōng sī, yǐ lì zì rù, jīn dú jìn bù qǔ bù yǔ shì, hòu qí gěi yǎng, shǐ zhǎng jiā shì ér yǐ. qiān lǒng zhōu fáng yù shǐ. fèi dì qǐ bīng fèng xiáng, chí xí sì lín, sì lín wèi yǒu yīng zhě, dú jīn shǒu qiǎn pàn guān xuē wén yù jiàn fèi dì, wǎng lái jì shì. fèi dì jí wèi, dé zhī, bài bǎo yì jūn jié dù shǐ. jìn gāo zǔ qǐ tài yuán, fèi dì yǐ jīn wèi tài yuán sì miàn bù jūn dōu zhǐ huī shǐ. gāo zǔ rù lì, xǐ zhèn jiàn xióng, bà wèi shàng jiāng jūn. tiān fú wǔ nián zú, zèng tài shī.
相里金,字奉金,并州人也。為人勇悍,而能折節下士。事晉王,為五院軍隊 長。梁、晉戰柏鄉、胡柳,皆有功,遷黃甲指揮使。同光中,拜忻州刺史。是時諸 州皆用武人,多以部曲主場務,漁蠹公私,以利自入,金獨禁部曲不與事,厚其給 養,使掌家事而已。遷隴州防禦使。廢帝起兵鳳翔,馳檄四鄰,四鄰未有應者,獨 金首遣判官薛文遇見廢帝,往來計事。廢帝即位,德之,拜保義軍節度使。晉高祖 起太原,廢帝以金為太原四面步軍都指揮使。高祖入立,徙鎮建雄,罷為上將軍。 天福五年卒,贈太師。
zhāng tíng yùn
○張廷蘊
zhāng tíng yùn, kāi fēng xiāng yì rén yě. shǎo wèi xuān wǔ jūn zú, qù shì jìn, shāo qiān jūn xiào. cháng cóng zhuāng zōng zhēng fá, xiān dēng lì zhàn, jīn chuāng mǎn tǐ, zhuāng zōng zhuàng zhī, yǐ wèi zhàng qián huáng jiǎ èr shí zhǐ huī bù jūn dōu yú hòu wèi bó sān chéng xún jiǎn shǐ. shì shí, zhuāng zōng zài wèi, yǐ liú huáng hòu cóng xíng, liú shì duō zòng qí xià rǎo rén wèi bù fǎ, rén wú gǎn yán zhě, tíng yùn zhé shōu ér zhǎn zhī. lǐ jì tāo pàn yú lù zhōu, zhuāng zōng qiǎn míng zōng wèi zhāo tǎo shǐ, yuán xíng qīn wèi dōu bù shǔ, tíng yùn wèi mǎ bù jūn dōu zhǐ huī shǐ, jiāng bīng wèi qián fēng. tíng yùn zhì lù, rì yǐ mù, jí lǜ bīng bǎi yú yú háo dēng chéng, chéng shǒu zhě bù néng yù, suì pò lù zhōu. míng dàn, míng zōng yǔ xíng qīn hòu zhì, míng zōng xīn pō qiàn zhī. tíng yùn yǐ gōng qiān yǔ lín dōu zhǐ huī shǐ shēn huái yí sān zhōu cì shǐ jīn yǐng lǒng jiàng sì zhōu fáng yù tuán liàn shǐ zuǒ jiān mén wèi shàng jiāng jūn. kāi yùn zhōng, yǐ jí zú.
張廷蘊,開封襄邑人也。少為宣武軍卒,去事晉,稍遷軍校。常從莊宗征伐, 先登力戰,金瘡滿體,莊宗壯之,以為帳前黃甲二十指揮步軍都虞候、魏博三城巡 檢使。是時,莊宗在魏,以劉皇后從行,劉氏多縱其下擾人為不法,人無敢言者, 廷蘊輒收而斬之。李繼韜叛於潞州,莊宗遣明宗為招討使,元行欽為都部署,廷蘊 為馬步軍都指揮使,將兵為前鋒。廷蘊至潞,日已暮,即率兵百餘逾濠登城,城守 者不能御,遂破潞州。明旦,明宗與行欽後至,明宗心頗慊之。廷蘊以功遷羽林都 指揮使、申懷沂三州刺史、金潁隴絳四州防禦團練使、左監門衛上將軍。開運中, 以疾卒。
tíng yùn wǔ rén, suǒ shí bù guò shù zì, ér píng shēng chóng wén shì. cháng cóng míng zōng pò liáng yùn zhōu, huò pàn guān zhào fèng, tíng yùn wèi yuē: wú shì rǔ mào bì rú rén, kě wú yǐn yě. fèng yǐ shí duì, tíng yùn jí jiàn yú míng zōng. hòu fèng guì wèi xiāng, shù jiàn tíng yùn yú ān zhòng huì, zhòng huì lǚ yán zhī, míng zōng yǐ tíng yùn pò lù zhī xì, zhōng hèn zhī, gù zhōng bù bǐng máo jié. tíng yùn sù lián, lì qī zhōu, zú zhī rì, jiā wú yú zī.
廷蘊武人,所識不過數字,而平生重文士。嘗從明宗破梁鄆州,獲判官趙鳳, 廷蘊謂曰:「吾視汝貌必儒人,可無隱也。」鳳以實對,廷蘊亟薦於明宗。後鳳貴 為相,數薦廷蘊於安重誨,重誨屢言之,明宗以廷蘊破潞之隙,終恨之,故終不秉 髦節。廷蘊素廉,歷七州,卒之日,家無餘貲。
mǎ quán jié
○馬全節
mǎ quán jié, zì dà yá, dà míng yuán chéng rén yě. táng tóng guāng zhōng, quán jié wèi zhuō shēng zhǐ huī shǐ. zhào zài lǐ fǎn yè dōu, yǐ quán jié wèi mǎ bù jūn zhǐ huī shǐ. míng zōng jí wèi, lì bó dān yǐng yí sì zhōu cì shǐ jīn zhōu fáng yù shǐ. fèi dì shí, shǔ rén gōng jīn zhōu, zhōu bīng cái shù bǎi, quán jié sàn jiā cái, yǔ shì zú jiān shǒu, shǔ rén qù, fèi dì zhào quán jié, yǐ wèi cāng zhōu liú hòu. jìn gāo zǔ rù lì, jí bài quán jié héng hǎi jūn jié dù shǐ, xǐ zhèn ān yuǎn, dài lǐ jīn quán. jīn quán pàn fù yú lǐ biàn, gāo zǔ fā bīng sān wàn, shǐ quán jié yǔ ān shěn huī tǎo zhī, jīn quán nán bēn. biàn jiāng lǐ chéng yù shǒu ān zhōu, quán jié yǔ chéng yù zhàn zhōu nán, dà bài chéng yù, zhǎn shǒu sān qiān jí, shēng qín qiān yú rén. chéng yù qì chéng qù, shěn huī zhuī zhì yún mèng, zhí chéng yù jí qí bīng èr qiān rén, quán jié zhǎn qiān wǔ bǎi rén, yǐ qí yú bīng bìng chéng yù xiàn yú jīng shī. chéng yù wèi quán jié yuē: wú lüè chéng zhōng, suǒ de bǎi wàn jì, jiāng jūn jiē qǔ zhī yǐ. wú jiàn tiān zǐ, bì sù cǐ ér hòu jiù xíng. quán jié jù, yīn shā chéng yù, gāo zǔ zhì ér bù wèn, xǐ quán jié zhèn zhāo yì. yòu xǐ ān guó. cóng dù zhòng wēi tǎo ān zhòng róng, yǐ gōng xǐ zhèn yì wǔ. zì chū dì yǔ qì dān jiāo è, quán jié wèi cháng bù zài bīng jiān. kāi yùn yuán nián, wèi xíng yíng dōu yú hòu, qì dān yǔ jìn dà jūn xiāng jù chán wèi zhī jiān, quán jié bié gōng bái tuán chéng, pò zhī, lǔ qī bǎi rén. kè tài zhōu, lǔ èr qiān rén, jiàng qí shǒu jiāng jìn tíng qiān. sì yuè, qì dān bài yú qī chéng, yǐn bīng fēn dào ér běi, quán jié bài zhī yú dìng fēng, zhí qí jiāng ān huī. qī yuè, xǐ guǎng jìn yǐn, liú shǒu yè dōu. shí yuè, dù zhòng wēi wèi zhāo tǎo shǐ, yǐ quán jié wèi fù, dà bài qì dān yú wèi cūn.
馬全節,字大雅,大名元城人也。唐同光中,全節為捉生指揮使。趙在禮反鄴 都,以全節為馬步軍指揮使。明宗即位,歷博單郢沂四州刺史、金州防禦使。廢帝 時,蜀人攻金州,州兵才數百,全節散家財,與士卒堅守,蜀人去,廢帝召全節, 以為滄州留後。晉高祖入立,即拜全節橫海軍節度使,徙鎮安遠,代李金全。金全 叛附於李昪,高祖發兵三萬,使全節與安審暉討之,金全南奔。昪將李承裕守安州, 全節與承裕戰州南,大敗承裕,斬首三千級,生擒千餘人。承裕棄城去,審暉追至 雲夢,執承裕及其兵二千人,全節斬千五百人,以其餘兵並承裕獻於京師。承裕謂 全節曰:「吾掠城中,所得百萬計,將軍皆取之矣。吾見天子,必訴此而後就刑。」 全節懼,因殺承裕,高祖置而不問,徙全節鎮昭義。又徙安國。從杜重威討安重榮, 以功徙鎮義武。自出帝與契丹交惡,全節未嘗不在兵間。開運元年,為行營都虞候, 契丹與晉大軍相距澶、魏之間,全節別攻白團城,破之,虜七百人。克泰州,虜二 千人,降其守將晉廷謙。四月,契丹敗於戚城,引兵分道而北,全節敗之於定豐, 執其將安暉。七月,徙廣晉尹,留守鄴都。十月,杜重威為招討使,以全節為副, 大敗契丹於衛村。
quán jié wèi rén qiān jǐn, shì mǔ zhì xiào, qí lín zhèng jué shì, bì wèn fǎ rú hé. chū, xǐ guǎng jìn, guò yuán chéng, yī bái lán yè qí xiàn lìng, zhōu lǐ yǐ wèi róng. kāi yùn èr nián, xǐ zhèn shùn guó, wèi zhì ér zú, nián wǔ shí wǔ, zèng zhōng shū lìng.
全節為人謙謹,事母至孝,其臨政決事,必問法如何。初,徙廣晉,過元城, 衣白襴謁其縣令,州里以為榮。開運二年,徙鎮順國,未至而卒,年五十五,贈中 書令。
huáng fǔ yù
○皇甫遇
huáng fǔ yù, cháng shān zhēn dìng rén yě. wèi rén yǒu yǒng lì, qiú rán shàn shè. shǎo cóng táng míng zōng zhēng fá, shì táng wèi wǔ shèng jūn jié dù shǐ, suǒ zhì kē bào, yǐ zhū liǎn wèi wù, bīn zuǒ duō jiě guān táo qù, yǐ bì qí huò. jìn gāo zǔ shí, lì yì wǔ zhāo yì jiàn xióng hé yáng sì zhèn, bà wèi shén wǔ tǒng jūn. qì dān rù kòu, xiàn bèi zhōu, chū dì yǐ gāo xíng zhōu wèi běi miàn xíng yíng dōu bù shǔ, yù wèi mǎ jūn yòu xiāng pái zhèn shǐ. shì shí, qīng zhōu yáng guāng yuǎn jù chéng fǎn, chū dì nǎi qiǎn lǐ shǒu zhēn jí yù fēn bīng shǒu yùn zhōu. yù děng zhì mǎ jiā dù, qì dān fāng jiāng dù hé zhù guāng yuǎn, yù děng jī bài zhī, yǐ gōng bài yì chéng jūn jié dù shǐ mǎ jūn dōu zhǐ huī shǐ.
皇甫遇,常山真定人也。為人有勇力,虬髯善射。少從唐明宗征伐,事唐為武 勝軍節度使,所至苛暴,以誅斂為務,賓佐多解官逃去,以避其禍。晉高祖時,歷 義武、昭義、建雄、河陽四鎮,罷為神武統軍。契丹入寇,陷貝州,出帝以高行周 為北面行營都部署,遇為馬軍右廂排陣使。是時,青州楊光遠據城反,出帝乃遣李 守貞及遇分兵守鄆州。遇等至馬家渡,契丹方將渡河助光遠,遇等擊敗之,以功拜 義成軍節度使、馬軍都指揮使。
kāi yùn èr nián, qì dān kòu xī shān, qiǎn xiān fēng zhào yán shòu wéi zhèn zhōu, dù zhòng wēi bù gǎn chū zhàn. yán shòu fēn bīng dà lüè, gōng pò luán chéng bǎi xiāng děng jiǔ xiàn, nán zhì xíng zhōu. shì shí suì chú, chū dì yǔ jìn chén yǐn jiǔ guò liàng, dé jí, bù néng chū zhēng, nǎi qiǎn běi miàn xíng yíng dōu jiān zhāng cóng ēn huì mǎ quán jié ān shěn qí jí yù děng yù zhī. cóng ēn děng zhì xiāng zhōu, zhèn ān yáng hé nán, qiǎn yù yǔ mù róng yàn chāo lǜ shù qiān qí qián shì lǔ. yù dù zhāng hé, féng lǔ shù wàn, zhuǎn zhàn shí yú lǐ, zhì yú lín, wèi lǔ suǒ wéi, yù mǎ zhōng jiàn ér bó, dé qí pū dù zhī mǐn mǎ, chéng zhī yǐ zhàn. zhī mǐn wèi lǔ suǒ qín, yù wèi yàn chāo yuē: zhī mǐn, yì shì yě, qǐ kě shī zhī! jí yǔ yàn chāo yuè mǎ rù lǔ, qǔ zhī ér hái. lǔ bīng yǔ yù zhàn, zì wǔ zhì wèi, jiě ér fù hé, yì chū shēng bīng, shì shén shèng. yù jiè yàn chāo yuē: jīn rì zhī shì, zhàn yǔ zǒu ěr, zhàn shàng huò shēng, zǒu zé sǐ yě. děng sǐ, sǐ zhàn, yóu zú yǐ bào guó. zhāng cóng ēn yǔ zhū jiāng guài yù shì lǔ wú bào, jiē wèi yù yǐ xiàn lǔ yǐ. yǐ ér yǒu chí qí bào yù bèi wéi, ān shěn qí lǜ bīng jiāng fù zhī, cóng ēn yí bào zhě zhà, bù yù wǎng, shěn qí yuē: chéng bài tiān yě, dāng yǔ gōng gòng zhī, suī lǔ bù nán lái, wú shǔ shī huáng fǔ yù, fù hé miàn mù jiàn tiān zǐ! jí yǐn qí dù hé, zhū jūn jiē cóng ér běi, jù lǔ shí yú lǐ, lǔ wàng jiàn jiù bīng lái, jí jiě qù. yù yǔ shěn qí děng shōu jūn ér nán, qì dān yì jiē běi qù. shì shí, qì dān bīng yǐ shēn rù, rén mǎ jù fá, qí hái yě, zhū jiāng bù néng zhuī, ér cóng ēn lǜ yù děng tuì bǎo lí yáng, lǔ yīn dé jiě qù.
開運二年,契丹寇西山,遣先鋒趙延壽圍鎮州,杜重威不敢出戰。延壽分兵大 掠,攻破欒城、柏鄉等九縣,南至邢州。是時歲除,出帝與近臣飲酒過量,得疾, 不能出征,乃遣北面行營都監張從恩會馬全節、安審琦及遇等御之。從恩等至相州, 陣安陽河南,遣遇與慕容彥超率數千騎前視虜。遇渡漳河,逢虜數萬,轉戰十餘里, 至榆林,為虜所圍,遇馬中箭而踣,得其仆杜知敏馬,乘之以戰。知敏為虜所擒, 遇謂彥超曰:「知敏,義士也,豈可失之!」即與彥超躍馬入虜,取之而還。虜兵 與遇戰,自午至未,解而複合,益出生兵,勢甚盛。遇戒彥超曰:「今日之勢,戰 與走爾,戰尚或生,走則死也。等死,死戰,猶足以報國。」張從恩與諸將怪遇視 虜無報,皆謂遇已陷虜矣。已而有馳騎報遇被圍,安審琦率兵將赴之,從恩疑報者 詐,不欲往,審琦曰:「成敗天也,當與公共之,雖虜不南來,吾屬失皇甫遇,復 何面目見天子!」即引騎渡河,諸軍皆從而北,拒虜十餘里,虜望見救兵來,即解 去。遇與審琦等收軍而南,契丹亦皆北去。是時,契丹兵已深入,人馬俱乏,其還 也,諸將不能追,而從恩率遇等退保黎陽,虜因得解去。
sān nián dōng, yǐ dù zhòng wēi wèi dōu zhāo tǎo shǐ, yù wèi mǎ jūn yòu xiāng dōu zhǐ huī shǐ, tún yú zhōng dù. zhòng wēi yǐ yīn sòng kuǎn qì dān, fú bīng mù zhōng, xī zhào zhū jiāng liè zuò, gào yǐ jiàng lǔ, yù yǔ zhū jiāng è rán bù néng duì. zhòng wēi chū jiàng biǎo, yù děng fǔ shǒu yǐ cì zì huà qí míng, jí huī bīng jiě jiǎ chū jiàng. qì dān qiǎn yù yǔ zhāng yàn zé xiān rù jīng shī, yù xíng zhì píng jí, jué kēng ér sǐ.
三年冬,以杜重威為都招討使,遇為馬軍右廂都指揮使,屯於中渡。重威已陰 送款契丹,伏兵幕中,悉召諸將列坐,告以降虜,遇與諸將愕然不能對。重威出降 表,遇等俯首以次自畫其名,即麾兵解甲出降。契丹遣遇與張彥澤先入京師,遇行 至平棘,絕吭而死。
wū hū, liáng wáng ér jìng xiáng sǐ, bù dé wèi sǐ jié jìn wáng ér huáng fǔ yù sǐ, bù dé wèi sǐ shì, wú qǐ wú yì zāi! liáng zhī cuàn táng, yòng xiáng zhī móu wèi duō, yóu zi zuǒ qí fù ér shì qí zǔ, kě hū? qí bù lù yú fǔ yuè, wèi xìng miǎn yǐ. fāng jìn bīng zhī jiàng lǔ yě, shì zú chū bù zhī, jí shǐ jiě jiǎ, kū shēng zhèn tiān, jí jiàng qǐ qí yù zāi! shǐ yù fèn rán rǎng bì ér qǐ, shā zhòng wēi yú zuò zhōng, suī bù xìng bù miǎn ér jiàn hài, yóu wèi dé qí sǐ yǐ, qí yì liè qǐ bù lǐn rán zāi! jì fǔ shǒu tīng mìng, xiāng yǔ wáng rén zhī guó yǐ, suī sǐ bù néng shú yě, qǐ zú guì zāi! jūn zǐ zhī yú rén, huò tuī yǐ shù, huò zé yǐ bèi. shù, gù qiān shàn zì xīn zhī lù guǎng bèi zé nán dé, nán dé, gù kě guì yān. rán zhī qí suǒ kě shù, yǔ qí suǒ kě guì, qǐ bù yòu nán zāi!
嗚呼,梁亡而敬翔死,不得為死節;晉亡而皇甫遇死,不得為死事,吾豈無意 哉!梁之篡唐,用翔之謀為多,由子佐其父而弒其祖,可乎?其不戮於斧鉞,為幸 免矣。方晉兵之降虜也,士卒初不知,及使解甲,哭聲震天,即降豈其欲哉!使遇 奮然攘臂而起,殺重威於坐中,雖不幸不免而見害,猶為得其死矣,其義烈豈不凜 然哉!既俯首聽命,相與亡人之國矣,雖死不能贖也,豈足貴哉!君子之於人,或 推以恕,或責以備。恕,故遷善自新之路廣;備則難得,難得,故可貴焉。然知其 所可恕,與其所可貴,豈不又難哉!
ān yàn wēi
○安彥威
ān yàn wēi, zì guó jùn, dài zhōu guō xiàn rén yě. shǎo yǐ jūn zú lì táng míng zōng huī xià. yàn wēi shàn shè, pō zhī bīng fǎ. míng zōng zhèn tiān píng xuān wǔ chéng dé, yǐ yàn wēi cháng wèi yá jiāng, yǐ jǐn hòu jiàn xìn. míng zōng rù lì, huáng zǐ cóng róng zhèn yè, yàn wēi wèi hù shèng zhǐ huī shǐ. yǐ cóng róng pàn liù jūn, yàn wēi qiān pěng shèng zhǐ huī shǐ, lǐng níng guó jūn jié dù shǐ. jìn gāo zǔ rù lì, bài yàn wēi běi jīng liú shǒu, xǐ zhèn guī dé. shì shí, hé jué huá zhōu, mìng yàn wēi sāi zhī, yàn wēi chū sī qián mù mín zhì dī. qiān xī jīng liú shǒu, zāo suì dà jī, yàn wēi zhèn fǔ jī mín, mín yǒu fàn fǎ, jiē kuān dài zhī, jī mín ài zhī, bù rěn liú qù. dīng mǔ yōu, āi huǐ guò zhì. chū dì yǔ qì dān huī méng, bài yàn wēi běi miàn xíng yíng fù dōu tǒng, yàn wēi xī yǐ jiā cái zuǒ jūn yòng. yǐ jí zú yú jīng shī.
安彥威,字國俊,代州崞縣人也。少以軍卒隸唐明宗麾下。彥威善射,頗知兵 法。明宗鎮天平、宣武、成德,以彥威常為牙將,以謹厚見信。明宗入立,皇子從 榮鎮鄴,彥威為護聖指揮使。以從榮判六軍,彥威遷捧聖指揮使,領寧國軍節度使。 晉高祖入立,拜彥威北京留守,徙鎮歸德。是時,河決滑州,命彥威塞之,彥威出 私錢募民治堤。遷西京留守,遭歲大飢,彥威賑撫饑民,民有犯法,皆寬貸之,飢 民愛之,不忍流去。丁母憂,哀毀過制。出帝與契丹隳盟,拜彥威北面行營副都統, 彥威悉以家財佐軍用。以疾卒於京師。
yàn wēi yǔ ān tài fēi tóng zōng, chū dì shì yǐ wèi jiù, yàn wēi wèi cháng yǐ wèi yán. jí zú, tài fēi lín kū, rén shǐ zhī tóng zōng yě, dāng shí yì chēng qí shèn zhòng.
彥威與安太妃同宗,出帝事以為舅,彥威未嘗以為言。及卒,太妃臨哭,人始 知同宗也,當時益稱其慎重。
lǐ qióng
○李瓊
lǐ qióng, cāng zhōu ráo ān rén yě. shǎo wèi qí jiāng, yǔ jìn gāo zǔ lì táng míng zōng huī xià. tóng guāng èr nián, qì dān fàn sāi, míng zōng chū zhuō zhōu, yù qì dān, yǔ zhàn bù shèng, zhū jiāng gè shāo yǐn qù, ér jìn gāo zǔ dú zhàn bù yǐ, qì dān jiàn hé ér wéi zhī. qióng yǐn gāo zǔ yī yǔ jù dùn, zhì liú lǐ hé ér zhuī bīng qiě jí, qióng fú shuǐ xiān zhì nán àn, gāo zǔ zhì hé zhōng liú, mǎ bó, qióng yǐ zhǎng máo yuán chū zhī, yòu yǐ suǒ chéng mǎ yǔ gāo zǔ, ér bù hù zhī, zǒu shí yú lǐ, nǎi dé miǎn. míng zōng bīng biàn yú wèi ér nán, qióng cóng gāo zǔ yǐ sān bǎi qí xiān qū biàn zhōu. gāo zǔ wèi bǎo yì jūn jié dù shǐ, yǐ wèi yá duì zhǐ huī shǐ. gāo zǔ jiàn guó, yǐ wèi hù shèng dōu yú hòu, cì yǔ jīn bó shén hòu, ér bù yǔ zhī guān jué, qióng yì yù yù. jiǔ zhī, bài xiāng zhòng èr zhōu cì shǐ. chū dì shí, wèi dì zhōu cì shǐ. yáng guāng yuǎn fǎn, yǐ shū zhāo qióng, qióng jù ér bù nà. qiān míng zhōu tuán liàn shǐ, yòu wèi hù shèng yòu xiāng dōu zhǐ huī shǐ. jìn wáng, qì dān rù jīng shī, yǐ qióng wèi wēi zhōu cì shǐ, xíng zhì zhèng zhōu, yù dào jiàn shā.
李瓊,滄州饒安人也。少為騎將,與晉高祖隸唐明宗麾下。同光二年,契丹犯 塞,明宗出涿州,遇契丹,與戰不勝,諸將各稍引去,而晉高祖獨戰不已,契丹漸 合而圍之。瓊引高祖衣與俱遁,至劉李河而追兵且及,瓊浮水先至南岸,高祖至河 中流,馬踣,瓊以長矛援出之,又以所乘馬與高祖,而步護之,走十餘里,乃得免。 明宗兵變於魏而南,瓊從高祖以三百騎先趨汴州。高祖為保義軍節度使,以為牙隊 指揮使。高祖建國,以為護聖都虞候,賜與金帛甚厚,而不與之官爵,瓊亦鬱郁。 久之,拜相、中二州刺史。出帝時,為棣州刺史。楊光遠反,以書招瓊,瓊拒而不 納。遷洺州團練使,又為護聖右廂都指揮使。晉亡,契丹入京師,以瓊為威州刺史, 行至鄭州,遇盜見殺。
liú jǐng yán
○劉景岩
liú jǐng yán, yán zhōu rén yě. qí jiā sù fù, néng yǐ zī jiāo yóu háo jùn. shì gāo wàn jīn, wèi bù qǔ, qí hòu wèi dān zhōu cì shǐ. jìn gāo zǔ qǐ bīng tài yuán, táng fèi dì diào mín qī hù chū yī zú wèi yì bīng. yán zhōu jié dù shǐ yáng hàn zhāng fā xiāng mín fù jīng shī, jiāng xíng, jǐng yán qiǎn rén jī nù zhī, yì bīng luàn, shā hàn zhāng, yíng jǐng yán wèi liú hòu. jìn gāo zǔ jí wèi, jí bài jǐng yán jié dù shǐ. jǐng yán cóng shì xióng jiǎo, wèi rén duō zhì, yīn chá jǐng yán bá hù nán zhì, jù qí yǒu yì xīn, yù yǐ lì yú zhī, yīn yǔ jǐng yán, yǐ wèi biān dì bù kě yǐ jiǔ ān, wèi chén bǎo míng xiǎng lì zhī cè, yán bīn jīng duō shàn tián, qí lì bǎi bèi, yí duō shì tián shè lì yǐ zì hòu. jǐng yán xìn zhī, suì yú, qí huò shén duō. jǐng yán shǐ jiǎo cháo jīng shī, jiǎo nǎi yán: jǐng yán bù yí zài biān, kě xǐ zhī nèi dì. nǎi yí jǐng yán bīn zhōu, jiǎo rù bài bǔ què, ér jǐng yán yòu xǐ zhèn bǎo yì, jū wèi jǐ, yòu xǐ wǔ shèng. jǐng yán nǎi wù jiǎo wèi mài jǐ, suì wū zòu jiǎo yǐn jǐ yù dài, jiǎo zuò biǎn shāng zhōu shàng jīn lìng. jiǎo jù jǐng yán yāo hài zhī, dào wáng, nì shān zhōng. kāi yùn sān nián, jǐng yán bà wǔ shèng, yǐ tài zǐ tài shī zhì shì, jū huá zhōu. qì dān fàn jīng shī, yǐ zhōu mì zhèn yán zhōu, jǐng yán nǎi hái gù lǐ. ér zhōu rén zhú mì, lì gāo yǔn quán, yǔn quán qī liú shì, jǐng yán sūn nǚ zǐ yě. jǐng yán liáng tián jiǎ dì tóng pú shén shèng, dǎng xiàng sī jiā zú xù mù jìn jiāo, yóu fù qiáng, jǐng yán yǔ zhī wǎng lái, yǔn quán pō huàn zhī. yǔn quán qī suì shí guī shěng, jǐng yán wèi yuē: gāo láng yī xiàn lìng, ér yǒu cǐ zhōu, qí kě bǎo hū? yǔn quán yì è zhī, ér xīn yòu lì qí tián zhái, nǎi wū qí fǎn ér shā zhī, nián bā shí yú.
劉景岩,延州人也。其家素富,能以貲交遊豪俊。事高萬金,為部曲,其後為 丹州刺史。晉高祖起兵太原,唐廢帝調民七戶出一卒為義兵。延州節度使楊漢章發 鄉民赴京師,將行,景岩遣人激怒之,義兵亂,殺漢章,迎景岩為留後。晉高祖即 位,即拜景岩節度使。景岩從事熊皦,為人多智,陰察景岩跋扈難制,懼其有異心, 欲以利愚之,因語景岩,以謂邊地不可以久安,為陳保名享利之策,言邠、涇多善 田,其利百倍,宜多市田射利以自厚。景岩信之,歲餘,其獲甚多。景岩使皦朝京 師,皦乃言:「景岩不宜在邊,可徙之內地。」乃移景岩邠州,皦入拜補闕,而景 岩又徙鎮保義,居未幾,又徙武勝。景岩乃悟皦為賣己,遂誣奏皦隱己玉帶,皦坐 貶商州上津令。皦懼景岩邀害之,道亡,匿山中。開運三年,景岩罷武勝,以太子 太師致仕,居華州。契丹犯京師,以周密鎮延州,景岩乃還故里。而州人逐密,立 高允權,允權妻劉氏,景岩孫女子也。景岩良田甲第、僮僕甚盛,党項司家族畜牧 近郊,尤富強,景岩與之往來,允權頗患之。允權妻歲時歸省,景岩謂曰:「高郎 一縣令,而有此州,其可保乎?」允權益惡之,而心又利其田宅,乃誣其反而殺之, 年八十餘。
zhǎng zi xíng cóng, dé zhōu cì shǐ, bà, liú jīng shī, yì bèi zhū. cì zǐ xíng qiān, yǔn quán fù wēng yě, wèi zòu yán fēi liú shì zi, suì miǎn bù zhū.
長子行琮,德州刺史,罷,留京師,亦被誅。次子行謙,允權婦翁也,為奏言 非劉氏子,遂免不誅。