shì zōng ruì wǔ xiào wén huáng dì, běn xìng chái shì, xíng zhōu lóng gāng rén yě. chái shì nǚ shì tài zǔ, shì wèi shèng mù huáng hòu. hòu xiōng shǒu lǐ zi róng, yòu cóng gū zhǎng tài zǔ jiā, yǐ jǐn hòu jiàn ài, tài zǔ suì yǐ wèi zi. tài zǔ hòu shāo guì, róng yì zhuàng, ér qì mào yīng qí, shàn qí shè, lüè tōng shū shǐ huáng lǎo, xìng shěn zhòng guǎ yán. tài zǔ wèi hàn shū mì shǐ, róng wèi zuǒ jiān mén wèi dà jiāng jūn. tài zǔ zhèn tiān xióng, róng lǐng guì zhōu cì shǐ tiān xióng jūn yá nèi dōu zhǐ huī shǐ.
世宗睿武孝文皇帝，本姓柴氏，邢州龍岡人也。柴氏女適太祖，是為聖穆皇后。 後兄守禮子榮，幼從姑長太祖家，以謹厚見愛，太祖遂以為子。太祖後稍貴，榮亦 壯，而器貌英奇，善騎射，略通書史黃老，性沈重寡言。太祖為漢樞密使，榮為左 監門衛大將軍。太祖鎮天雄，榮領貴州刺史、天雄軍牙內都指揮使。

gān yòu sān nián dōng, zhōu bīng qǐ wèi, fàn jīng shī, liú róng shǒu wèi. tài zǔ rù lì, bài chán zhōu cì shǐ zhèn níng jūn jié dù shǐ, jiǎn xiào tài fù tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì. róng sù wèi shū mì shǐ wáng jùn suǒ jì, guǎng shùn sān nián zhēng yuè lái cháo, bù dé liú. jì ér jùn yǒu zuì zhū, sān yuè, bài róng kāi fēng yǐn, fēng jìn wáng. shì dōng, bo yǐ lái nián zhēng yuè shuò dàn yǒu shì yú nán jiāo, ér tài zǔ yù jí, bù néng shì cháo zhě jiǔ zhī.
乾祐三年冬，周兵起魏，犯京師，留榮守魏。太祖入立，拜澶州刺史、鎮寧軍 節度使，檢校太傅、同中書門下平章事。榮素為樞密使王峻所忌，廣順三年正月來 朝，不得留。既而峻有罪誅，三月，拜榮開封尹，封晉王。是冬，卜以來年正月朔 旦有事於南郊，而太祖遇疾，不能視朝者久之。

xiǎn dé yuán nián zhēng yuè bǐng zǐ, jiāo, jǐn ér chéng lǐ, jí yǐ wáng pàn nèi wài bīng mǎ shì. rén chén, tài zǔ bēng, mì bù fā sàng. bǐng shēn, fā sàng, huáng dì jí wèi yú jiù qián. yòu jiān mén wèi dà jiāng jūn wèi rén pǔ wèi shū mì fù shǐ. èr yuè gēng xū, huí gú qiǎn shǐ zhě lái. dīng mǎo, féng dào wèi dà xíng huáng dì shān líng shǐ, tài cháng qīng tián mǐn wèi lǐ yí shǐ, bīng bù shàng shū zhāng zhāo wèi lǔ bù shǐ, yù shǐ zhōng chéng zhāng xù wèi yí zhàng shǐ, kāi fēng shǎo yǐn quán pàn fǔ shì wáng mǐn wèi qiáo dào dùn dì shǐ. hàn rén lái tǎo, gōng zì lù zhōu. sān yuè xīn sì, dà shè. guǐ wèi, zhèng rén huì liú shǒu dōng jīng. yǐ yǒu, rú lù zhōu yǐ gōng hàn. rén chén, cì zé zhōu, yuè bīng yú běi jiāo. guǐ sì, jí liú mín zhàn yú gāo yuán, bài zhī, zhuī jí yú gāo píng, yòu bài zhī. dīng yǒu, xìng lù zhōu. jǐ hài, shì wèi mǎ jūn dōu zhǐ huī shǐ fán ài néng bù jūn dōu zhǐ huī shǐ hé huī fú zhū. rén yín, tiān xióng jūn jié dù shǐ fú yàn qīng wèi hé dōng xíng yíng dōu bù shǔ. xià sì yuè yǐ mǎo, zàng shén shèng wén wǔ gōng sù xiào huáng dì yú sōng líng. fén zhōu fáng yù shǐ dǒng xī yán pàn yú hàn lái fù. bǐng chén, liáo zhōu cì shǐ zhāng hàn chāo pàn yú hàn lái fù. xīn yǒu, qǔ lán xiàn zhōu. rén xū, lì wèi guó fū rén fú shì wèi huáng hòu. qǔ shí mì zhōu. yǐ chǒu, féng dào hōng. gēng wǔ, shè lù zhōu liú zuì yǐ xià qiú. rú tài yuán. xīn zhōu jiān jūn lǐ qíng shā qí cì shǐ zhào gāo, pàn yú hàn lái fù. wǔ yuè bǐng zǐ, dài zhōu shǒu jiāng zhèng chù qiān pàn yú hàn lái fù, qì dān jiù hàn. dīng yǒu, huí gú shǐ yīn nán dí lüè lái. fú yàn qīng jí qì dān zhàn yú xīn kǒu, bài jī, xiān fēng dōu zhǐ huī shǐ shǐ yàn chāo sǐ zhī. liù yuè yǐ sì, bān shī. yǐ chǒu, cì xīn zhèng, qián bài sōng líng. gēng wǔ, zhì zì tài yuán. qiū qī yuè gēng chén, yuè jià yú nán yù zhuāng. guǐ sì, shū mì yuàn zhí xué shì gōng bù shì láng jǐng fàn wèi zhōng shū shì láng tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì, wèi rén pǔ wèi shū mì shǐ. dōng shí yuè jiǎ chén, shā zuǒ yǔ lín dà jiāng jūn mèng hàn qīng.
顯德元年正月丙子，郊，僅而成禮，即以王判內外兵馬事。壬辰，太祖崩，秘 不發喪。丙申，發喪，皇帝即位於柩前。右監門衛大將軍魏仁浦為樞密副使。二月 庚戌，回鶻遣使者來。丁卯，馮道為大行皇帝山陵使，太常卿田敏為禮儀使，兵部 尚書張昭為鹵簿使，御史中丞張煦為儀仗使，開封少尹權判府事王敏為橋道頓遞使。 漢人來討，攻自潞州。三月辛巳，大赦。癸未，鄭仁誨留守東京。乙酉，如潞州以 攻漢。壬辰，次澤州，閱兵於北郊。癸巳，及劉旻戰於高原，敗之，追及於高平， 又敗之。丁酉，幸潞州。己亥，侍衛馬軍都指揮使樊愛能、步軍都指揮使何徽伏誅。 壬寅，天雄軍節度使符彥卿為河東行營都部署。夏四月乙卯，葬神聖文武恭肅孝皇 帝於嵩陵。汾州防禦使董希顏叛於漢來附。丙辰，遼州刺史張漢超叛於漢來附。辛 酉，取嵐、憲州。壬戌，立衛國夫人符氏為皇后。取石、泌州。乙丑，馮道薨。庚 午，赦潞州流罪以下囚。如太原。忻州監軍李勍殺其刺史趙皋，叛於漢來附。五月 丙子，代州守將鄭處謙叛於漢來附，契丹救漢。丁酉，回鶻使因難敵略來。符彥卿 及契丹戰於忻口，敗績，先鋒都指揮使史彥超死之。六月乙巳，班師。乙丑，次新 鄭，前拜嵩陵。庚午，至自太原。秋七月庚辰，閱稼於南御莊。癸巳，樞密院直學 士、工部侍郎景范為中書侍郎、同中書門下平章事，魏仁浦為樞密使。冬十月甲辰， 殺左羽林大將軍孟漢卿。

èr nián chūn èr yuè, yù zhá qiú zhí yán. xià wǔ yuè xīn wèi, xuān huī nán yuàn shǐ xiàng xùn fèng xiáng jié dù shǐ wáng jǐng fá shǔ. jiǎ xū, dà huǐ fó sì, jìn mín qīn wú shì yǎng ér wèi sēng ní jí sī zì dù zhě. qiū jiǔ yuè bǐng yín shuò, bān tóng jìn. rùn yuè guǐ chǒu, xiàng xùn kè qín zhōu. dōng shí yuè xīn wèi, qǔ chéng zhōu. wù yín, gāo lì shǐ wáng zǐ tài xiāng róng lái. qǔ jiē zhōu. shí yī yuè yǐ wèi shuò, lǐ gǔ wèi huái nán dào héng yíng dōu bù shǔ yǐ fá táng. wù shēn, wáng jǐng kè fèng zhōu. shí èr yuè bǐng xū, zhèng rén huì hōng.
二年春二月，御札求直言。夏五月辛未，宣徽南院使向訓、鳳翔節度使王景伐 蜀。甲戌，大毀佛寺，禁民親無侍養而為僧尼及私自度者。秋九月丙寅朔，頒銅禁。 閏月癸丑，向訓克秦州。冬十月辛未，取成州。戊寅，高麗使王子太相融來。取階 州。十一月乙未朔，李谷為淮南道行營都部署以伐唐。戊申，王景克鳳州。十二月 丙戌，鄭仁誨薨。

sān nián chūn zhēng yuè, zēng zhú jīng chéng. gēng zǐ, xiàng xùn liú shǒu dōng jīng. rén yín, nán zhēng. xīn hài, shì wèi qīn jūn dōu zhǐ huī shǐ lǐ zhòng jìn jí táng rén zhàn yú zhèng yáng, bài zhī. jiǎ yín, zhòng jìn wèi huái nán dào héng yíng dōu zhāo tǎo shǐ. èr yuè bǐng yín, xìng xià cài fú qiáo. rén shēn, kè chú zhōu. jiǎ xū, lǐ jǐng lái qiú chéng, bù dá. rén wǔ, jǐng shǐ qí chén zhōng mó lái fèng biǎo. bǐng xū, qǔ yáng zhōu. xīn mǎo, qǔ tài zhōu. sān yuè gēng zǐ, nèi wài mǎ bù jūn dōu jūn tóu yuán yàn wèi zhú lóng dōu bù shǔ. shì yuè, qǔ guāng shū cháng zhōu. xià sì yuè, cháng tài zhōu fù rù yú táng. wǔ yuè yǐ mǎo, zhì zì huái nán, shè jīng shī qiú. liù yuè rén shēn, dé yīn shè huái nán qiú. qiū qī yuè, huáng hòu bēng. yáng guāng shū chú zhōu fù rù yú táng. bā yuè yǐ chǒu, kè mín zhǒng hé jí jiǔ. jiǔ yuè bǐng wǔ, duān míng diàn xué shì zuǒ sàn qí cháng shì wáng pǔ wèi shàng shū hù bù shì láng shū mì fù shǐ. dōng shí yuè xīn yǒu, zàng xuān yì huáng hòu yú yì líng. shí yī yuè gēng yín, fèi zhū cí bù zài sì diǎn zhě. yǐ sì, shā lǐ jǐng zhī chén sūn chéng.
三年春正月，增築京城。庚子，向訓留守東京。壬寅，南征。辛亥，侍衛親軍 都指揮使李重進及唐人戰於正陽，敗之。甲寅，重進為淮南道行營都招討使。二月 丙寅，幸下蔡浮橋。壬申，克滁州。甲戌，李景來求成，不答。壬午，景使其臣鍾 謨來奉表。丙戌，取揚州。辛卯，取泰州。三月庚子，內外馬步軍都軍頭袁彥為竹 龍都部署。是月，取光、舒、常州。夏四月，常、泰州復入於唐。五月乙卯，至自 淮南，赦京師囚。六月壬申，德音赦淮南囚。秋七月，皇后崩。揚、光、舒、滁州 復入於唐。八月乙丑，課民種禾及韭。九月丙午，端明殿學士、左散騎常侍王朴為 尚書戶部侍郎、樞密副使。冬十月辛酉，葬宣懿皇后於懿陵。十一月庚寅，廢諸祠 不在祀典者。乙巳，殺李景之臣孫晟。

sì nián chūn zhēng yuè jǐ chǒu shuò, shè fēi sǐ zuì qiú. èr yuè jiǎ xū, wáng pǔ liú shǒu dōng jīng. yǐ hài, nán zhēng. sān yuè dīng wèi, kè shòu zhōu. xià sì yuè jǐ sì, zhì zì shòu zhōu. jǐ mǎo, fàng jiàng zú bā bǎi guī yú shǔ. guǐ wèi, zhuī cè péng chéng jùn fū rén liú shì wèi huáng hòu. wǔ yuè bǐng shēn, shā mì zhōu fáng yù shǐ hóu xī jìn. qiū bā yuè yǐ hài, lǐ gǔ bà, wáng pǔ wèi shū mì shǐ. guǐ wèi, shǔ rén lái guī wǒ pú zhōu cì shǐ hú lì. dōng shí yuè jǐ sì, wáng pǔ liú shǒu dōng jīng, sān sī shǐ zhāng měi wèi dà nèi dōu diǎn jiǎn. rén shēn, nán zhēng. shí èr yuè yǐ mǎo, sì zhōu shǒu jiāng fàn zài yù pàn yú táng, yǐ qí zhōu lái jiàng. gēng shēn, háo zhōu tuán liàn shǐ guō tíng wèi yǐ qí zhōu lái jiàng. dīng chǒu, qǔ tài zhōu.
四年春正月己丑朔，赦非死罪囚。二月甲戌，王朴留守東京。乙亥，南征。三 月丁未，克壽州。夏四月己巳，至自壽州。己卯，放降卒八百歸於蜀。癸未，追冊 彭城郡夫人劉氏為皇后。五月丙申，殺密州防禦使侯希進。秋八月乙亥，李穀罷， 王朴為樞密使。癸未，蜀人來歸我濮州刺史胡立。冬十月己巳，王朴留守東京，三 司使張美為大內都點檢。壬申，南征。十二月乙卯，泗州守將范再遇叛於唐，以其 州來降。庚申，濠州團練使郭廷謂以其州來降。丁丑，取泰州。

wǔ nián chūn zhēng yuè dīng hài, qǔ hǎi zhōu. rén chén, qǔ jìng hǎi jūn. dīng wèi, kè chǔ zhōu, shǒu jiāng zhāng yàn qīng zhèng zhāo yè sǐ zhī. èr yuè jiǎ yín, qǔ xióng zhōu. dīng mǎo, rú yáng zhōu. guǐ yǒu, rú guā zhōu. sān yuè rén wǔ shuò, rú tài zhōu. dīng hài, fù rú yáng zhōu. xīn mǎo, xìng yíng luán. jǐ hài, kè huái nán shí yǒu sì zhōu, yǐ jiāng wèi jiè. sān yuè xīn hài, lǐ jǐng lái mǎi yàn. sì yuè gēng shēn, fù wǔ shì shén zhǔ yú xīn miào. rén shēn, zhì zì huái nán, huí gú dá dá qiǎn shǐ zhě lái. liù yuè xīn wèi, fàng jiàng zú sì qiān liù bǎi yú táng. qiū qī yuè yǐ yǒu, shuǐ bù yuán wài láng hán yàn qīng shì tóng yú gāo lì. dīng hài, bān jūn tián tú. jiǔ yuè, zhàn chéng guó wáng shì lì yīn dé màn shǐ pú hē sàn lái. dōng shí yuè dīng yǒu, kuò mín zū. shí yī yuè gēng xū, zuò tōng lǐ zhèng lè. shí èr yuè bǐng xū, bà zhōu xiàn kè hù fèng hù.
五年春正月丁亥，取海州。壬辰，取靜海軍。丁未，克楚州，守將張彥卿、鄭 昭業死之。二月甲寅，取雄州。丁卯，如揚州。癸酉，如瓜洲。三月壬午朔，如泰 州。丁亥，復如揚州。辛卯，幸迎鑾。己亥，克淮南十有四州，以江為界。三月辛 亥，李景來買宴。四月庚申，祔五室神主於新廟。壬申，至自淮南，回鶻、達靼遣 使者來。六月辛未，放降卒四千六百於唐。秋七月乙酉，水部員外郎韓彥卿市銅於 高麗。丁亥，頒《均田圖》。九月，占城國王釋利因德縵使莆訶散來。冬十月丁酉， 括民租。十一月庚戌，作《通禮》、《正樂》。十二月丙戌，罷州縣課戶、俸戶。

liù nián chūn zhēng yuè, gāo lì wáng zhāo qiǎn shǐ zhě lái. xīn yǒu, nǚ zhēn shǐ ā biàn lái. sān yuè jǐ yǒu, gān zhōu huí gú lái xiàn yù, què zhī. gēng shēn, wáng pǔ hōng. bǐng yín, xuān huī nán yuàn shǐ wú yán zuò liú shǒu dōng jīng. guǐ yǒu, tíng gěi tóng yú. jiǎ xū, běi zhēng. shì yuè, wú yán zuò wèi zuǒ xiāo wèi shàng jiāng jūn shū mì shǐ. xià sì yuè rén chén, qǔ gān níng jūn. xīn chǒu, qǔ yì jīn guān, yǐ wèi bà zhōu. guǐ mǎo, qǔ wǎ qiáo guān, yǐ wèi xióng zhōu. wǔ yuè yǐ sì shuò, qǔ yíng zhōu. jiǎ xū, zhì zì xióng zhōu. liù yuè guǐ wèi, lì huáng hòu fú shì, fēng zǐ zōng xùn wèi liáng wáng zōng yì yàn guó gōng. wù zǐ, zhàn chéng shǐ pú hē sàn lái. jǐ chǒu, fàn zhì wáng pǔ cān zhī shū mì yuàn shì, wèi rén pǔ tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì. guǐ sì, huáng dì bēng yú zī dé diàn.
六年春正月，高麗王昭遣使者來。辛酉，女真使阿辨來。三月己酉，甘州回鶻 來獻玉，卻之。庚申，王朴薨。丙寅，宣徽南院使吳延祚留守東京。癸酉，停給銅 魚。甲戌，北征。是月，吳延祚為左驍衛上將軍、樞密使。夏四月壬辰，取乾寧軍。 辛丑，取益津關，以為霸州。癸卯，取瓦橋關，以為雄州。五月乙巳朔，取瀛州。 甲戌，至自雄州。六月癸未，立皇后符氏，封子宗訓為梁王、宗誼燕國公。戊子， 占城使莆訶散來。己丑，范質、王溥參知樞密院事，魏仁浦同中書門下平章事。癸 巳，皇帝崩於滋德殿。

gōng huáng dì, shì zōng dì sì zǐ zōng xùn yě. shì zōng jí wèi, dà chén qǐng fēng huáng zǐ wèi wáng, shì zōng qiān yì jiǔ zhī. jí běi qǔ sān guān, yù jí hái jīng shī, shǐ fēng zōng xùn liáng wáng, shí nián qī suì.
恭皇帝，世宗第四子宗訓也。世宗即位，大臣請封皇子為王，世宗謙抑久之。 及北取三關，遇疾還京師，始封宗訓梁王，時年七歲。

xiǎn dé liù nián liù yuè guǐ sì, shì zōng bēng. jiǎ wǔ, huáng dì jí wèi yú jiù qián. guǐ mǎo, fàn zhì wèi dà xíng huáng dì shān líng shǐ, hàn lín xué shì dòu yǎn wèi lǐ yí shǐ, bīng bù shàng shū zhāng zhāo wèi lǔ bù shǐ, yù shǐ zhōng chéng biān guī dǎng wèi yí zhàng shǐ, xuān huī nán yuàn shǐ, pàn kāi fēng fǔ shì zǎn jū rùn wèi qiáo dào dùn dì shǐ. qiū qī yuè dīng wèi, hù bù shàng shū lǐ tāo wèi shān líng fù shǐ, dù zhī láng zhōng lú yì wèi pàn guān. bā yuè gēng yín, fēng dì xī ràng wèi cáo wáng, xī jǐn jì wáng, xī huì qí wáng. rén yín, gāo lì qiǎn shǐ zhě lái. jiǔ yuè bǐng yín, zuǒ xiāo wèi dà jiāng jūn dài jiāo shǐ yú gāo lì. dōng shí yī yuè rén yín, zàng ruì wǔ xiào wén huáng dì yú qìng líng. gāo lì qiǎn shǐ zhě lái.
顯德六年六月癸巳，世宗崩。甲午，皇帝即位於柩前。癸卯，范質為大行皇帝 山陵使，翰林學士竇儼為禮儀使，兵部尚書張昭為鹵簿使，御史中丞邊歸讜為儀仗 使，宣徽南院使，判開封府事昝居潤為橋道頓遞使。秋七月丁未，戶部尚書李濤為 山陵副使，度支郎中盧億為判官。八月庚寅，封弟熙讓為曹王，熙謹紀王，熙誨蘄 王。壬寅，高麗遣使者來。九月丙寅，左驍衛大將軍戴交使於高麗。冬十一月壬寅， 葬睿武孝文皇帝於慶陵。高麗遣使者來。

qī nián chūn zhēng yuè jiǎ chén, xùn yú wèi. sòng xìng.
七年春正月甲辰，遜於位。宋興。

wū hū, wǔ dài běn jì bèi yǐ, jūn chén zhī jì, kě shèng dào zāi! liáng zhī yǒu guī fǎn, táng qiāng kè níng ér shā cún yì cóng càn, zé fù zǐ gǔ ròu zhī ēn, jǐ hé qí bù jué yǐ. tài fēi hōng ér chuò cháo, lì liú shì féng shì wèi huáng hòu, zé fū fù zhī lún jǐ hé qí bù guāi ér bù zhì yú qín shòu yǐ. hán shí yě jì ér fén zhǐ qián, jū sàng gǎi yuán ér yòng lè, shā mǎ yán jí rèn huán, zé lǐ lè xíng zhèng jǐ hé qí bù huài yǐ. zhì yú sài léi shān chuán jiàn ér pū mǎ, zé zhōng guó jǐ hé qí bù yí dí yǐ. kě wèi luàn shì yě yú! ér shì zōng qū qū wǔ liù nián jiān, qǔ qín lǒng, píng huái yòu, fù sān guān, wēi wǔ zhī shēng zhèn shè yí xià, ér fāng nèi yán rú xué wén zhāng zhī shì, kǎo zhì dù xiū tōng lǐ dìng zhèng lè yì xíng tǒng, qí zhì zuò zhī fǎ jiē kě shī yú hòu shì. qí wèi rén míng dá yīng guǒ, lùn yì wěi rán. jí wèi zhī míng nián, fèi tiān xià fó sì sān qiān sān bǎi sān shí liù. shì shí zhōng guó fá qián, nǎi zhào xī huǐ tiān xià tóng fó xiàng yǐ zhù qián, cháng yuē: wú wén fú shuō yǐ shēn shì wèi wàng, ér yǐ lì rén wèi jí, shǐ qí zhēn shēn shàng zài, gǒu lì yú shì, yóu yù gē jié, kuàng cǐ tóng xiàng, qǐ qí suǒ xī zāi? yóu shì qún chén jiē bù gǎn yán. cháng yè dú shū, jiàn táng yuán zhěn jūn tián tú, kǎi rán tàn yuē: cǐ zhì zhì zhī běn yě, wáng zhě zhī zhèng zì cǐ shǐ! nǎi zhào bān qí tú fǎ, shǐ lì mín xiān xí zhī zhī, qī yǐ yī suì, dà jūn tiān xià zhī tián, qí guī wèi zhì yì qǐ xiǎo zāi! qí fá nán táng, wèn zǎi xiàng lǐ gǔ yǐ jì cè hòu kè huái nán, chū gǔ shū, shǐ xué shì táo gǔ wèi zàn, ér shèng yǐ jǐn náng, cháng zhì zhī zuò cè. qí yīng wǔ zhī cái kě wèi xióng jié, jí qí xū xīn tīng nà, yòng rén bù yí, qǐ fēi suǒ wèi xián zhǔ zāi! qí běi qǔ sān guān, bīng bù xuè rèn, ér shǐ jiā yóu jī qí qīng shè jì zhī zhòng, ér jiǎo xìng yī shèng yú cāng zú, shū bù zhī qí liào qiáng ruò jiào bǐ wǒ ér chéng shù lǜ zhī dài, dé bù kě shī zhī jī, cǐ fēi míng yú jué shèng zhě, shú néng zhì zāi? chéng fēi shǐ shì zhī suǒ jí yě!
嗚呼，五代本紀備矣，君臣之際，可勝道哉！梁之友珪反，唐戕克寧而殺存乂、 從璨，則父子骨肉之恩，幾何其不絕矣。太妃薨而輟朝，立劉氏、馮氏為皇后，則 夫婦之倫幾何其不乖而不至於禽獸矣。寒食野祭而焚紙錢，居喪改元而用樂，殺馬 延及任圜，則禮樂刑政幾何其不壞矣。至於賽雷山、傳箭而撲馬，則中國幾何其不 夷狄矣。可謂亂世也歟！而世宗區區五六年間，取秦隴，平淮右，復三關，威武之 聲震懾夷夏，而方內延儒學文章之士，考制度、修《通禮》、定《正樂》、議《刑 統》，其製作之法皆可施於後世。其為人明達英果，論議偉然。即位之明年，廢天 下佛寺三千三百三十六。是時中國乏錢，乃詔悉毀天下銅佛像以鑄錢，嘗曰：「吾 聞佛說以身世為妄，而以利人為急，使其真身尚在，苟利於世，猶欲割截，況此銅 像，豈其所惜哉？」由是群臣皆不敢言。嘗夜讀書，見唐元稹《均田圖》，慨然嘆 曰：「此致治之本也，王者之政自此始！」乃詔頒其圖法，使吏民先習知之，期以 一歲，大均天下之田，其規為志意豈小哉！其伐南唐，問宰相李穀以計策；後克淮 南，出穀疏，使學士陶穀為贊，而盛以錦囊，嘗置之坐側。其英武之材可謂雄傑， 及其虛心聽納，用人不疑，豈非所謂賢主哉！其北取三關，兵不血刃，而史家猶譏 其輕社稷之重，而僥倖一勝於倉卒，殊不知其料強弱、較彼我而乘述律之殆，得不 可失之機，此非明於決勝者，孰能至哉？誠非史氏之所及也！