qǐng wèn wèi zhèng? yuē: xián néng bù dài cì ér jǔ, bà bù néng bù dài xū ér fèi, yuán è bù dài jiào ér zhū, zhōng yōng mín bù dài zhèng ér huà. fēn wèi dìng yě zé yǒu zhāo móu. suī wáng gōng shì dài fū zhī zǐ sūn yě, bù néng shǔ yú lǐ yì, zé guī zhī shù rén. suī shù rén zhī zǐ sūn yě, jī wén xué, zhèng shēn xíng, néng shǔ yú lǐ yì, zé guī zhī qīng xiàng shì dài fū. gù jiān yán jiān shuō jiān shì jiān néng dùn táo fǎn cè zhī mín, zhí ér jiào zhī, xū ér dài zhī, miǎn zhī yǐ qìng shǎng, chéng zhī yǐ xíng fá. ān zhí zé chù, bù ān zhí zé qì. wǔ jí, shàng shōu ér yǎng zhī, cái ér shì zhī, guān shī ér yī shí zhī, jiān fù wú yí. cái xíng fǎn shí zhě sǐ wú shè. fū shì zhī wèi tiān dé, shì wáng zhě zhī zhèng yě.
請問為政？曰：賢能不待次而舉，罷不能不待須而廢，元惡不待教而誅，中庸民不待政而化。分未定也則有昭繆。雖王公士大夫之子孫也，不能屬於禮義，則歸之庶人。雖庶人之子孫也，積文學，正身行，能屬於禮義，則歸之卿相士大夫。故奸言、奸說、奸事、奸能、遁逃反側之民，職而教之，須而待之，勉之以慶賞，懲之以刑罰。安職則畜，不安職則棄。五疾，上收而養之，材而事之，官施而衣食之，兼覆無遺。才行反時者死無赦。夫是之謂天德，是王者之政也。

tīng zhèng zhī dà fēn: yǐ shàn zhì zhě dài zhī yǐ lǐ, yǐ bù shàn zhì zhě dài zhī yǐ xíng. liǎng zhě fēn bié zé xián bù xiào bù zá, shì fēi bù luàn. xián bù xiào bù zá zé yīng jié zhì, shì fēi bù luàn zé guó jiā zhì. ruò shì, míng shēng rì wén, tiān xià yuàn, lìng xíng jìn zhǐ, wáng zhě zhī shì bì yǐ.
聽政之大分：以善至者待之以禮，以不善至者待之以刑。兩者分別則賢不肖不雜，是非不亂。賢不肖不雜則英傑至，是非不亂則國家治。若是，名聲日聞，天下願，令行禁止，王者之事畢矣。

fán tīng: wēi yán měng lì ér bù hǎo jiǎ dào rén, zé xià wèi kǒng ér bù qīn, zhōu bì ér bù jié. ruò shì, zé dà shì dài hū chí, xiǎo shì dài hū suì. hé jiě diào tōng, hǎo jiǎ dào rén ér wú suǒ níng zhǐ zhī, zé jiān yán bìng zhì, cháng shì zhī shuō fēng qǐ. ruò shì, zé tīng dà shì fán, shì yòu shāng zhī yě. gù fǎ ér bù yì, zé fǎ zhī suǒ bù zhì zhě bì fèi zhí ér bù tōng, zé zhí zhī suǒ bù jí zhě bì duì. gù fǎ ér yì, zhí ér tōng, wú yǐn móu, wú yí shàn, ér bǎi shì wú guò, fēi jūn zǐ mò néng. gù gōng píng zhě, tīng zhī héng yě zhōng hé zhě, tīng zhī shéng yě. qí yǒu fǎ zhě yǐ fǎ xíng, wú fǎ zhě yǐ lèi jǔ, tīng zhī jǐn yě piān dǎng ér bù jīng, tīng zhī pì yě. gù yǒu liáng fǎ ér luàn zhě, yǒu zhī yǐ yǒu jūn zǐ ér luàn zhě, zì gǔ jí jīn, wèi cháng wén yě. chuán yuē: zhì shēng hū jūn zǐ, luàn shēng hū xiǎo rén. cǐ zhī wèi yě.
凡聽：威嚴猛厲而不好假道人，則下畏恐而不親，周閉而不竭。若是，則大事殆乎弛，小事殆乎遂。和解調通，好假道人而無所凝止之，則奸言並至，嘗試之說鋒起。若是，則聽大事煩，是又傷之也。故法而不議，則法之所不至者必廢；職而不通，則職之所不及者必隊。故法而議，職而通，無隱謀，無遺善，而百事無過，非君子莫能。故公平者，聽之衡也；中和者，聽之繩也。其有法者以法行，無法者以類舉，聽之盡也；偏黨而不經，聽之辟也。故有良法而亂者，有之矣；有君子而亂者，自古及今，未嘗聞也。傳曰：「治生乎君子，亂生乎小人。」此之謂也。

fēn jūn zé bù piān, shì qí zé bù yī, zhòng qí zé bù shǐ. yǒu tiān yǒu dì ér shàng xià yǒu chà, míng wáng shǐ lì ér chù guó yǒu zhì. fū liǎng guì zhī bù néng xiāng shì, liǎng jiàn zhī bù néng xiāng shǐ, shì tiān shù yě. shì wèi qí ér yù è tóng, wù bù néng dàn zé bì zhēng, zhēng zé bì luàn, luàn zé qióng yǐ. xiān wáng è qí luàn yě, gù zhì lǐ yì yǐ fēn zhī, shǐ yǒu pín fù guì jiàn zhī děng, zú yǐ xiāng jiān lín zhě, shì yǎng tiān xià zhī běn yě. shū yuē: wéi qí fēi qí. cǐ zhī wèi yě.
分均則不偏，勢齊則不壹，眾齊則不使。有天有地而上下有差，明王始立而處國有制。夫兩貴之不能相事，兩賤之不能相使，是天數也。勢位齊而欲惡同，物不能澹則必爭，爭則必亂，亂則窮矣。先王惡其亂也，故制禮義以分之，使有貧富貴賤之等，足以相兼臨者，是養天下之本也。《書》曰：「維齊非齊。」此之謂也。

mǎ hài yú, zé jūn zǐ bù ān yú shù rén hài zhèng, zé jūn zǐ bù ān wèi. mǎ hài yú, zé mò ruò jìng zhī shù rén hài zhèng, zé mò ruò huì zhī. xuǎn xián liáng, jǔ dǔ jìng, xìng xiào dì, shōu gū guǎ, bǔ pín qióng. rú shì, zé shù rén ān zhèng yǐ. shù rén ān zhèng, rán hòu jūn zǐ ān wèi. chuán yuē: jūn zhě, zhōu yě shù rén zhě, shuǐ yě shuǐ zé zài zhōu, shuǐ zé fù zhōu. cǐ zhī wèi yě. gù jūn rén zhě, yù ān, zé mò ruò píng zhèng ài mín yǐ yù róng, zé mò ruò lóng lǐ jìng shì yǐ yù lì gōng míng, zé mò ruò shàng xián shǐ néng yǐ. shì rén jūn zhī dà jié yě. sān jié zhě dāng, zé qí yú mò bù dāng yǐ sān jié zhě bù dāng, zé qí yú suī qū dāng, yóu jiāng wú yì yě. kǒng zǐ yuē: dà jié shì yě, xiǎo jié shì yě, shàng jūn yě dà jié shì yě, xiǎo jié yī chū yān, yī rù yān, zhōng jūn yě dà jié fēi yě, xiǎo jié suī shì yě, wú wú guān qí yú yǐ.
馬駭輿，則君子不安輿；庶人駭政，則君子不安位。馬駭輿，則莫若靜之；庶人駭政，則莫若惠之。選賢良，舉篤敬，興孝弟，收孤寡，補貧窮。如是，則庶人安政矣。庶人安政，然後君子安位。傳曰：「君者，舟也；庶人者，水也；水則載舟，水則覆舟。」此之謂也。故君人者，欲安，則莫若平政愛民矣；欲榮，則莫若隆禮敬士矣；欲立功名，則莫若尚賢使能矣。是人君之大節也。三節者當，則其餘莫不當矣；三節者不當，則其餘雖曲當，猶將無益也。孔子曰：「大節是也，小節是也，上君也；大節是也，小節一出焉，一入焉，中君也；大節非也，小節雖是也，吾無觀其餘矣。」

chéng hóu sì gōng, jù liǎn jì shù zhī jūn yě, wèi jí qǔ mín yě zi chǎn, qǔ mín zhě yě, wèi jí wèi zhèng yě guǎn zhòng, wèi zhèng zhě yě, wèi jí xiū lǐ yě. gù xiū lǐ zhě wáng, wèi zhèng zhě qiáng, qǔ mín zhě ān, jù liǎn zhě wáng. gù wáng zhě fù mín, bà zhě fù shì, jǐn cún zhī guó fù dài fū, wáng guó fù kuāng qiè, shí fǔ kù. kuāng qiè yǐ fù, fǔ kù yǐ shí, ér bǎi xìng pín, fū shì zhī wèi shàng yì ér xià lòu. rù bù kě yǐ shǒu, chū bù kě yǐ zhàn, zé qīng fù miè wáng kě lì ér dài yě. gù wǒ jù zhī yǐ wáng, dí dé zhī yǐ qiáng. jù liǎn zhě, zhào kòu féi dí wáng guó wēi shēn zhī dào yě, gù míng jūn bù dǎo yě.
成侯、嗣公，聚斂計數之君也，未及取民也；子產，取民者也，未及為政也；管仲，為政者也，未及修禮也。故修禮者王，為政者強，取民者安，聚斂者亡。故王者富民，霸者富士，僅存之國富大夫，亡國富筐篋，實府庫。筐篋已富，府庫已實，而百姓貧，夫是之謂上溢而下漏。入不可以守，出不可以戰，則傾覆滅亡可立而待也。故我聚之以亡，敵得之以強。聚斂者，召寇、肥敵、亡國、危身之道也，故明君不蹈也。

wáng duó zhī rén, bà duó zhī yǔ, qiáng duó zhī dì. duó zhī rén zhě chén zhū hóu, duó zhī yǔ zhě yǒu zhū hóu, duó zhī dì zhě dí zhū hóu. chén zhū hóu zhě wáng, yǒu zhū hóu zhě bà, dí zhū hóu zhě wēi.
王奪之人，霸奪之與，強奪之地。奪之人者臣諸侯，奪之與者友諸侯，奪之地者敵諸侯。臣諸侯者王，友諸侯者霸，敵諸侯者危。

yòng qiáng zhě: rén zhī chéng shǒu, rén zhī chū zhàn, ér wǒ yǐ lì shèng zhī yě, zé shāng rén zhī mín bì shén yǐ. shāng rén zhī mín shén, zé rén zhī mín è wǒ bì shén yǐ rén zhī mín è wǒ shén, zé rì yù yǔ wǒ dòu. rén zhī chéng shǒu, rén zhī chū zhàn, ér wǒ yǐ lì shèng zhī, zé shāng wú mín bì shén yǐ. shāng wú mín shén, zé wú mín zhī è wǒ bì shén yǐ wú mín zhī è wǒ shén, zé rì bù yù wèi wǒ dòu. rén zhī mín rì yù yǔ wǒ dòu, wú mín rì bù yù wèi wǒ dòu, shì qiáng zhě zhī suǒ yǐ fǎn ruò yě. dì lái ér mín qù, lèi duō ér gōng shǎo, suī shǒu zhě yì, suǒ yǐ shǒu zhě sǔn, shì yǐ dà zhě zhī suǒ yǐ fǎn xuē yě. zhū hóu mò bù huái jiāo jiē yuàn ér bù wàng qí dí, cì qiáng dà zhī jiān, chéng qiáng dà zhī bì, cǐ qiáng dà zhī dài shí yě.
用強者：人之城守，人之出戰，而我以力勝之也，則傷人之民必甚矣。傷人之民甚，則人之民惡我必甚矣；人之民惡我甚，則日欲與我斗。人之城守，人之出戰，而我以力勝之，則傷吾民必甚矣。傷吾民甚，則吾民之惡我必甚矣；吾民之惡我甚，則日不欲為我斗。人之民日欲與我斗，吾民日不欲為我斗，是強者之所以反弱也。地來而民去，累多而功少，雖守者益，所以守者損，是以大者之所以反削也。諸侯莫不懷交接怨而不忘其敵，伺強大之間，承強大之敝，此強大之殆時也。

zhī qiáng dà zhě bù wù qiáng yě, lǜ yǐ wáng mìng quán qí lì, níng qí dé. lì quán zé zhū hóu bù néng ruò yě, dé níng zé zhū hóu bù néng xuē yě, tiān xià wú wáng bà zhǔ zé cháng shèng yǐ. shì zhī qiáng dào zhě yě.
知強大者不務強也，慮以王命全其力，凝其德。力全則諸侯不能弱也，德凝則諸侯不能削也，天下無王霸主則常勝矣。是知強道者也。

bǐ bà zhě zé bù rán: pì tián yě, shí cāng lǐn, biàn bèi yòng, àn jǐn mù xuǎn yuè cái jì zhī shì, rán hòu jiàn qìng shǎng yǐ xiān zhī, yán xíng fá yǐ jiū zhī. cún wáng jì jué, wèi ruò jìn bào, ér wú jiān bìng zhī xīn, zé zhū hóu qīn zhī yǐ xiū yǒu dí zhī dào yǐ jìng jiē zhū hóu, zé zhū hóu shuō zhī yǐ. suǒ yǐ qīn zhī zhě, yǐ bù bìng yě, bìng zhī jiàn zé zhū hóu shū yǐ suǒ yǐ shuō zhī zhě, yǐ yǒu dí yě, chén zhī jiàn zé zhū hóu lí yǐ. gù míng qí bù bìng zhī xíng, xìn qí yǒu dí zhī dào, tiān xià wú wáng bà zhǔ, zé cháng shèng yǐ. shì zhī bà dào zhě yě.
彼霸者則不然：闢田野，實倉廩，便備用，案謹募選閱材伎之士，然後漸慶賞以先之，嚴刑罰以糾之。存亡繼絕，衛弱禁暴，而無兼幷之心，則諸侯親之矣；修友敵之道以敬接諸侯，則諸侯說之矣。所以親之者，以不並也，並之見則諸侯疏矣；所以說之者，以友敵也，臣之見則諸侯離矣。故明其不並之行，信其友敵之道，天下無王霸主，則常勝矣。是知霸道者也。

mǐn wáng huǐ yú wǔ guó, huán gōng jié yú lǔ zhuāng, wú tā gù yān, fēi qí dào ér lǜ zhī yǐ wáng yě.
湣王毀於五國，桓公劫於魯莊，無它故焉，非其道而慮之以王也。

bǐ wáng zhě bù rán: rén miǎo tiān xià, yì miǎo tiān xià, wēi miǎo tiān xià. rén miǎo tiān xià, gù tiān xià mò bù qīn yě yì miǎo tiān xià, gù tiān xià mò bù guì yě wēi miǎo tiān xià, gù tiān xià mò gǎn dí yě. yǐ bù dí zhī wēi, fǔ fú rén zhī dào, gù bù zhàn ér shèng, bù gōng ér dé, jiǎ bīng bù láo ér tiān xià fú, shì zhī wáng dào zhě yě. zhī cǐ sān jù zhě, yù wáng ér wáng, yù bà ér bà, yù qiáng ér qiáng yǐ.
彼王者不然：仁眇天下，義眇天下，威眇天下。仁眇天下，故天下莫不親也；義眇天下，故天下莫不貴也；威眇天下，故天下莫敢敵也。以不敵之威，輔服人之道，故不戰而勝，不攻而得，甲兵不勞而天下服，是知王道者也。知此三具者，欲王而王，欲霸而霸，欲強而強矣。

wáng zhě zhī rén: shì dòng yǐ lǐ yì, tīng duàn yǐ lèi, míng zhèn háo mò, jǔ cuò yīng biàn ér bù qióng. fū shì zhī wèi yǒu yuán. shì wáng zhě zhī rén yě.
王者之人：飾動以禮義，聽斷以類，明振毫末，舉措應變而不窮。夫是之謂有原。是王者之人也。

wáng zhě zhī zhì: dào bù guò sān dài, fǎ bù èr hòu wáng dào guò sān dài wèi zhī dàng, fǎ èr hòu wáng wèi zhī bù yǎ. yī fú yǒu zhì, gōng shì yǒu dù, rén tú yǒu shù, sàng jì xiè yòng jiē yǒu děng yí. shēng zé fēi yǎ shēng zhě jǔ fèi, sè zé fán fēi jiù wén zhě jǔ xī, xiè yòng zé fán fēi jiù qì zhě jǔ huǐ. fū shì zhī wèi fù gǔ. shì wáng zhě zhī zhì yě.
王者之制：道不過三代，法不貳後王；道過三代謂之盪，法貳後王謂之不雅。衣服有制，宮室有度，人徒有數，喪祭械用皆有等宜。聲則非雅聲者舉廢，色則凡非舊文者舉息，械用則凡非舊器者舉毀。夫是之謂復古。是王者之制也。

wáng zhě zhī lùn: wú dé bù guì, wú néng bù guān, wú gōng bù shǎng, wú zuì bù fá, cháo wú xìng wèi, mín wú xìng shēng. shàng xián shǐ néng ér děng wèi bù yí, xī yuàn jìn hàn ér xíng fá bù guò, bǎi xìng xiǎo rán jiē zhī fū wèi shàn yú jiā ér qǔ shǎng yú cháo yě, wèi bù shàn yú yōu ér méng xíng yú xiǎn yě. fū shì zhī wèi dìng lùn. shì wáng zhě zhī lùn yě.
王者之論：無德不貴，無能不官，無功不賞，無罪不罰，朝無幸位，民無幸生。尚賢使能而等位不遺，析願禁悍而刑罰不過，百姓曉然皆知夫為善於家而取賞於朝也，為不善於幽而蒙刑於顯也。夫是之謂定論。是王者之論也。

wáng zhě zhī fǎ: děng fù zhèng shì cái wàn wù, suǒ yǐ yǎng wàn mín yě. tián yě shén yī, guān shì jǐ ér bù zhēng, shān lín zé liáng yǐ shí jìn fā ér bù shuì, xiāng dì ér shuāi zhèng. lǐ dào zhī yuǎn jìn ér zhì gòng, tōng liú cái wù sù mǐ, wú yǒu zhì liú, shǐ xiāng guī yí yě. sì hǎi zhī nèi ruò yī jiā, gù jìn zhě bù yǐn qí néng, yuǎn zhě bù jí qí láo, wú yōu xián yǐn pì zhī guó mò bù qū shǐ ér ān lè zhī. fū shì zhī wèi rén shī. shì wáng zhě zhī fǎ yě.
王者之法：等賦、政事、財萬物，所以養萬民也。田野什一，關市幾而不征，山林澤梁以時禁發而不稅，相地而衰政。理道之遠近而致貢，通流財物粟米，無有滯留，使相歸移也。四海之內若一家，故近者不隱其能，遠者不疾其勞，無幽閒隱僻之國莫不趨使而安樂之。夫是之為人師。是王者之法也。

běi hǎi zé yǒu zǒu mǎ fèi quǎn yān, rán ér zhōng guó dé ér chù shǐ zhī nán hǎi zé yǒu yǔ hé chǐ gé céng qīng dān gàn yān, rán ér zhōng guó dé ér cái zhī dōng hǎi zé yǒu zǐ qū yú yán yān, rán ér zhōng guó dé ér yī shí zhī xī hǎi zé yǒu pí gé wén máo yān, rán ér zhōng guó dé ér yòng zhī. gù zé rén zú hū mù, shān rén zú hū yú, nóng fū bù zhuó xuē bù táo yě ér zú xiè yòng, gōng jiǎ bù gēng tián ér zú shū sù. gù hǔ bào wèi měng yǐ, rán jūn zǐ bō ér yòng zhī. gù tiān zhī suǒ fù, dì zhī suǒ zài, mò bù jǐn qí měi, zhì qí yòng, shàng yǐ shì xián liáng, xià yǐ yǎng bǎi xìng ér ān lè zhī. fū shì zhī wèi dà shén. shī yuē: tiān zuò gāo shān, dài wáng huāng zhī bǐ zuò yǐ, wén wáng kāng zhī. cǐ zhī wèi yě.
北海則有走馬吠犬焉，然而中國得而畜使之；南海則有羽翮、齒革、曾青、丹干焉，然而中國得而財之；東海則有紫、紶、魚、鹽焉，然而中國得而衣食之；西海則有皮革、文旄焉，然而中國得而用之。故澤人足乎木，山人足乎魚，農夫不斲削、不陶冶而足械用，工賈不耕田而足菽粟。故虎豹為猛矣，然君子剝而用之。故天之所覆，地之所載，莫不盡其美，致其用，上以飾賢良，下以養百姓而安樂之。夫是之謂大神。《詩》曰：「天作高山，大王荒之；彼作矣，文王康之。」此之謂也。

yǐ lèi xíng zá, yǐ yī xíng wàn. shǐ zé zhōng, zhōng zé shǐ, ruò huán zhī wú duān yě, shě shì ér tiān xià yǐ shuāi yǐ. tiān dì zhě, shēng zhī shǐ yě lǐ yì zhě, zhì zhī shǐ yě jūn zǐ zhě, lǐ yì zhī shǐ yě wèi zhī, guàn zhī, jī zhòng zhī, zhì hǎo zhī zhě, jūn zǐ zhī shǐ yě. gù tiān dì shēng jūn zǐ, jūn zǐ lǐ tiān dì. jūn zǐ zhě, tiān dì zhī cān yě, wàn wù zhī zǒng yě, mín zhī fù mǔ yě. wú jūn zǐ, zé tiān dì bù lǐ, lǐ yì wú tǒng, shàng wú jūn shī, xià wú fù zǐ, fū shì zhī wèi zhì luàn. jūn chén fù zǐ xiōng dì fū fù, shǐ zé zhōng, zhōng zé shǐ, yǔ tiān dì tóng lǐ, yǔ wàn shì tóng jiǔ, fū shì zhī wèi dà běn. gù sàng jì cháo pìn shī lǚ yī yě guì jiàn shā shēng yǔ duó yī yě jūn jūn chén chén fù fù zǐ zi xiōng xiōng dì di yī yě nóng nóng shì shì gōng gōng shāng shāng yī yě.
以類行雜，以一行萬。始則終，終則始，若環之無端也，舍是而天下以衰矣。天地者，生之始也；禮義者，治之始也；君子者，禮義之始也；為之，貫之，積重之，致好之者，君子之始也。故天地生君子，君子理天地。君子者，天地之參也，萬物之總也，民之父母也。無君子，則天地不理，禮義無統，上無君師，下無父子，夫是之謂至亂。君臣、父子、兄弟、夫婦，始則終，終則始，與天地同理，與萬世同久，夫是之謂大本。故喪祭、朝聘、師旅一也；貴賤、殺生、與奪一也；君君、臣臣、父父、子子、兄兄、弟弟一也；農農、士士、工工、商商一也。

shuǐ huǒ yǒu qì ér wú shēng, cǎo mù yǒu shēng ér wú zhī, qín shòu yǒu zhī ér wú yì, rén yǒu qì yǒu shēng yǒu zhī, yì qiě yǒu yì, gù zuì wèi tiān xià guì yě. lì bù ruò niú, zǒu bù ruò mǎ, ér niú mǎ wèi yòng, hé yě? yuē: rén néng qún, bǐ bù néng qún yě. rén hé yǐ néng qún? yuē: fēn. fēn hé yǐ néng xíng? yuē: yì. gù yì yǐ fēn zé hé, hé zé yī, yī zé duō lì, duō lì zé qiáng, qiáng zé shèng wù gù gōng shì kě dé ér jū yě. gù xù sì shí, cái wàn wù, jiān lì tiān xià, wú tā gù yān, dé zhī fēn yì yě.
水火有氣而無生，草木有生而無知，禽獸有知而無義，人有氣、有生、有知，亦且有義，故最為天下貴也。力不若牛，走不若馬，而牛馬為用，何也？曰：人能群，彼不能群也。人何以能群？曰：分。分何以能行？曰：義。故義以分則和，和則一，一則多力，多力則強，強則勝物；故宮室可得而居也。故序四時，裁萬物，兼利天下，無它故焉，得之分義也。

gù rén shēng bù néng wú qún, qún ér wú fēn zé zhēng, zhēng zé luàn, luàn zé lí, lí zé ruò, ruò zé bù néng shèng wù, gù gōng shì bù kě dé ér jū yě, bù kě shǎo qǐng shě lǐ yì zhī wèi yě. néng yǐ shì qīn wèi zhī xiào, néng yǐ shì xiōng wèi zhī dì, néng yǐ shì shàng wèi zhī shùn, néng yǐ shǐ xià wèi zhī jūn.
故人生不能無群，群而無分則爭，爭則亂，亂則離，離則弱，弱則不能勝物，故宮室不可得而居也，不可少頃舍禮義之謂也。能以事親謂之孝，能以事兄謂之弟，能以事上謂之順，能以使下謂之君。

jūn zhě, shàn qún yě. qún dào dāng, zé wàn wù jiē dé qí yí, liù chù jiē dé qí zhǎng, qún shēng jiē dé qí mìng. gù yǎng zhǎng shí, zé liù chù yù shā shēng shí, zé cǎo mù zhí zhèng lìng shí, zé bǎi xìng yī, xián liáng fú.
君者，善群也。群道當，則萬物皆得其宜，六畜皆得其長，群生皆得其命。故養長時，則六畜育；殺生時，則草木殖；政令時，則百姓一，賢良服。

shèng wáng zhī zhì yě: cǎo mù róng huá zī shuò zhī shí, zé fǔ jīn bù rù shān lín, bù yāo qí shēng, bù jué qí zhǎng yě yuán tuó yú biē qiū zhān yùn bié zhī shí, wǎng gǔ dú yào bù rù zé, bù yāo qí shēng, bù jué qí zhǎng yě chūn gēng xià yún qiū shōu dōng cáng sì zhě bù shī shí, gù wǔ gǔ bù jué ér bǎi xìng yǒu yú shí yě wū chí yuān zhǎo chuān zé jǐn qí shí jìn, gù yú biē yōu duō ér bǎi xìng yǒu yú yòng yě zhǎn fá yǎng zhǎng bù shī qí shí, gù shān lín bù tóng ér bǎi xìng yǒu yú cái yě.
聖王之制也：草木榮華滋碩之時，則斧斤不入山林，不夭其生，不絕其長也；黿鼉、魚鱉、鰍鱣孕別之時，罔罟毒藥不入澤，不夭其生，不絕其長也；春耕、夏耘、秋收、冬藏四者不失時，故五穀不絕而百姓有餘食也；洿池、淵沼、川澤謹其時禁，故魚鱉優多而百姓有餘用也；斬伐養長不失其時，故山林不童而百姓有餘材也。

shèng wáng zhī yòng yě: shàng chá yú tiān, xià cuò yú dì, sāi bèi tiān dì zhī jiān, jiā shī wàn wù zhī shàng, wēi ér míng, duǎn ér zhǎng, xiá ér guǎng, shén míng bó dà yǐ zhì yuē. gù yuē: yī yǔ yī shì wèi rén zhě wèi zhī shèng rén.
聖王之用也：上察於天，下錯於地，塞備天地之間，加施萬物之上，微而明，短而長，狹而廣，神明博大以至約。故曰：一與一是為人者謂之聖人。

xù guān: zǎi jué zhī bīn kè jì sì xiǎng shí xī shēng zhī láo shù, sī tú zhī bǎi zōng chéng guō lì qì zhī shù, sī mǎ zhī shī lǚ jiǎ bīng chéng bái zhī shù. xiū xiàn mìng, shěn shī shāng, jìn yín shēng, yǐ shí shùn xiū, shǐ yí sú xié yīn bù gǎn luàn yǎ, dà shī zhī shì yě. xiū dī liáng, tōng gōu huì, xíng shuǐ lǎo, ān shuǐ zāng, yǐ shí jué sāi, suì suī xiōng bài shuǐ hàn, shǐ mín yǒu suǒ yún ài, sī kōng zhī shì yě. xiāng gāo xià, shì féi, xù wǔ zhǒng, shěng nóng gōng, jǐn xù cáng, yǐ shí shùn xiū, shǐ nóng fū pǔ lì ér guǎ néng, zhì tián zhī shì yě. xiū huǒ xiàn, yǎng shān lín sǒu zé cǎo mù yú biē bǎi suǒ, yǐ shí jìn fā, shǐ guó jiā zú yòng ér cái wù bù qū, yú shī zhī shì yě. shùn zhōu lǐ, dìng chán zhái, yǎng liù chù, xián shù yì, quàn jiào huà, qū xiào dì, yǐ shí shùn xiū, shǐ bǎi xìng shùn mìng, ān lè chù xiāng, xiāng shī zhī shì yě. lùn bǎi gōng, shěn shí shì, biàn gōng kǔ, shàng wán lì, biàn bèi yòng, shǐ diāo zhuó wén cǎi bù gǎn zhuān zào yú jiā, gōng shī zhī shì yě. xiāng yīn yáng, zhàn䘲 zhào, zuān guī chén guà, zhǔ rǎng zé wǔ bo, zhī qí jí xiōng yāo xiáng, yǔ wū bǒ jī zhī shì yě. xiū cǎi qīng, yì dào lù, jǐn dào zéi, píng shì lǜ, yǐ shí shùn xiū, shǐ bīn lǚ ān ér huò cái tōng, zhì shì zhī shì yě. biàn jí jìn hàn, fáng yín chú xié, lù zhī yǐ wǔ xíng, shǐ bào hàn yǐ biàn, jiān xié bù zuò, sī kòu zhī shì yě. běn zhèng jiào, zhèng fǎ zé, jiān tīng ér shí jī zhī, dù qí gōng láo, lùn qí qìng shǎng, yǐ shí shèn xiū, shǐ bǎi lì miǎn jǐn ér zhòng shù bù tōu, zhǒng zǎi zhī shì yě. lùn lǐ lè, zhèng shēn xíng, guǎng jiào huà, měi fēng sú, jiān fù ér diào yī zhī, pì gōng zhī shì yě. quán dào dé, zhì lóng gāo, qí wén lǐ, yì tiān xià, zhèn háo mò, shǐ tiān xià mò bù shùn bǐ cóng fú, tiān wáng zhī shì yě. gù zhèng shì luàn, zé zhǒng zǎi zhī zuì yě guó jiā shī sú, zé pì gōng zhī guò yě tiān xià bù yī, zhū hóu sú fǎn, zé tiān wáng fēi qí rén yě.
序官：宰爵知賓客、祭祀、饗食、犧牲之牢數，司徒知百宗、城郭、立器之數，司馬知師旅、甲兵、乘白之數。修憲命，審詩商，禁淫聲，以時順修，使夷俗邪音不敢亂雅，大師之事也。修堤梁，通溝澮，行水潦，安水臧，以時決塞，歲雖凶敗水旱，使民有所耘艾，司空之事也。相高下，視肥，序五種，省農功，謹蓄藏，以時順修，使農夫朴力而寡能，治田之事也。修火憲，養山林藪澤草木、魚鱉、百索，以時禁發，使國家足用而財物不屈，虞師之事也。順州里，定廛宅，養六畜，閒樹藝，勸教化，趨孝弟，以時順修，使百姓順命，安樂處鄉，鄉師之事也。論百工，審時事，辨功苦，尚完利，便備用，使雕琢文采不敢專造於家，工師之事也。相陰陽，占䘲兆，鑽龜陳卦，主攘擇五卜，知其吉凶妖祥，傴巫、跛擊之事也。修采清，易道路，謹盜賊，平室律，以時順修，使賓旅安而貨財通，治市之事也。抃急禁悍，防淫除邪，戮之以五刑，使暴悍以變，奸邪不作，司寇之事也。本政教，正法則，兼聽而時稽之，度其功勞，論其慶賞，以時慎修，使百吏免盡而眾庶不偷，冢宰之事也。論禮樂，正身行，廣教化，美風俗，兼覆而調一之，辟公之事也。全道德，致隆高，綦文理，一天下，振毫末，使天下莫不順比從服，天王之事也。故政事亂，則冢宰之罪也；國家失俗，則辟公之過也；天下不一，諸侯俗反，則天王非其人也。

jù jù ér wáng, jù jù ér bà, jù jù ér cún, jù jù ér wáng. yòng wàn chéng zhī guó zhě, wēi qiáng zhī suǒ yǐ lì yě, míng shēng zhī suǒ yǐ měi yě, dí rén zhī suǒ yǐ qū yě, guó zhī suǒ yǐ ān wēi zāng pǐ yě, zhì yǔ zài cǐ, wáng hū rén. wáng bà ān cún wēi dài miè wáng, zhì yǔ zài wǒ, wáng hū rén. fū wēi qiáng wèi zú yǐ dài lín dí yě, míng shēng wèi zú yǐ xiàn tiān xià yě, zé shì guó wèi néng dú lì yě, qǐ qú dé miǎn fū lèi hū! tiān xià xié yú bào guó, ér dǎng wèi wú suǒ bù yù yú shì zhě, rì yǔ jié tóng shì tóng háng, wú hài wèi yáo, shì fēi gōng míng zhī suǒ jiù yě, fēi cún wáng ān wēi zhī suǒ duò yě. gōng míng zhī suǒ jiù, cún wáng ān wēi zhī suǒ duò, bì jiāng yú yú yīn chì xīn zhī suǒ. chéng yǐ qí guó wèi wáng zhě zhī suǒ, yì wáng yǐ qí guó wèi wēi dài miè wáng zhī suǒ, yì wēi dài miè wáng. yīn zhī rì, àn yǐ zhōng lì wú yǒu suǒ piān ér wèi zòng héng zhī shì, yǎn rán àn bīng wú dòng, yǐ guān fū bào guó zhī xiāng zú yě. àn píng zhèng jiào, shěn jié zòu, dǐ lì bǎi xìng, wèi shì zhī rì, ér bīng zhuān dāo tiān xià jìn yǐ àn rán xiū rén yì, kàng lóng gāo, zhèng fǎ zé, xuǎn xián liáng, yǎng bǎi xìng, wèi shì zhī rì, ér míng shēng zhuān dāo tiān xià zhī měi yǐ. quán zhě zhòng zhī, bīng zhě jìn zhī, míng shēng zhě měi zhī. fū yáo shùn zhě, yì tiān xià yě, bù néng jiā háo mò yú shì yǐ.
具具而王，具具而霸，具具而存，具具而亡。用萬乘之國者，威強之所以立也，名聲之所以美也，敵人之所以屈也，國之所以安危臧否也，制與在此，亡乎人。王、霸、安存、危殆、滅亡，制與在我，亡乎人。夫威強未足以殆鄰敵也，名聲未足以縣天下也，則是國未能獨立也，豈渠得免夫累乎！天下脅於暴國，而黨為吾所不欲於是者，日與桀同事同行，無害為堯，是非功名之所就也，非存亡安危之所墮也。功名之所就，存亡安危之所墮，必將於愉殷赤心之所。誠以其國為王者之所，亦王；以其國為危殆滅亡之所，亦危殆滅亡。殷之日，案以中立無有所偏而為縱橫之事，偃然案兵無動，以觀夫暴國之相卒也。案平政教，審節奏，砥礪百姓，為是之日，而兵專刂天下勁矣；案然修仁義，伉隆高，正法則，選賢良，養百姓，為是之日，而名聲專刂天下之美矣。權者重之，兵者勁之，名聲者美之。夫堯、舜者，一天下也，不能加毫末於是矣。

quán móu qīng fù zhī rén tuì, zé xián liáng zhī shèng zhī shì àn zì jìn yǐ xíng zhèng píng, bǎi xìng hé, guó sú jié, zé bīng jìn chéng gù, dí guó àn zì qū yǐ wù běn shì, jī cái wù, ér wù wàng qī chí xuē yuè yě, shì shǐ qún chén bǎi xìng jiē yǐ zhì dù xíng, zé cái wù jī, guó jiā àn zì fù yǐ. sān zhě tǐ cǐ ér tiān xià fú, bào guó zhī jūn àn zì bù néng yòng qí bīng yǐ. hé zé? bǐ wú yǔ zhì yě. bǐ qí suǒ yǔ zhì zhě, bì qí mín yě, qí mín zhī qīn wǒ yě huān ruò fù mǔ, hǎo wǒ fāng rú zhī lán fǎn gù qí shàng zé ruò zhuó qíng, ruò chóu chóu. bǐ rén zhī qíng xìng yě suī jié zhí, qǐ yǒu kěn wèi qí suǒ è, zéi qí suǒ hǎo zhě zāi! bǐ yǐ duó yǐ. gù gǔ zhī rén, yǒu yǐ yī guó qǔ tiān xià zhě, fēi wǎng xíng zhī yě, xiū zhèng qí suǒ mò bù yuàn, rú shì ér kě yǐ zhū bào jìn hàn yǐ. gù zhōu gōng nán zhēng ér běi guó yuàn, yuē: hé dú bù lái yě? dōng zhēng ér xī guó yuàn, yuē: hé dú hòu wǒ yě? shú néng yǒu yǔ shì dòu zhě yǔ? ān yǐ qí guó wèi shì zhě wáng. yīn zhī rì, ān yǐ jìng bīng xī mín, cí ài bǎi xìng, pì tián yě, shí cāng lǐn, biàn bèi yòng, ān jǐn mù xuǎn yuè cái jì zhī shì rán hòu jiàn shǎng qìng yǐ xiān zhī, yán xíng fá yǐ fáng zhī, zé shì zhī zhī shì zhě shǐ xiāng shuài guàn yě, shì yǐ yàn rán chù jī xiū shì ér wù yòng zhī zú yě. bīng gé qì xiè zhě, bǐ jiāng rì rì bào lù huǐ zhé zhī zhōng yuán, wǒ jīn jiāng xiū shì zhī, fǔ xún zhī, yǎn gài zhī yú fǔ kù huò cái sù mǐ zhě, bǐ jiāng rì rì qī chí xuē yuè zhī zhōng yě, wǒ jīn jiāng chù jī bìng jù zhī yú cāng lǐn cái jì gǔ gōng jiàn yǒng zhǎo yá zhī shì, bǐ jiāng rì rì cuò dùn jié zhī yú chóu dí, wǒ jīn jiāng lái zhì zhī bìng yuè zhī dǐ lì zhī yú cháo tíng. rú shì, zé bǐ rì jī bì, wǒ rì jī wán bǐ rì jī pín, wǒ rì jī fù bǐ rì jī láo, wǒ rì jī yì. jūn chén shàng xià zhī jiān zhě, bǐ jiāng lì lì yān rì rì xiāng lí jí yě, wǒ jīn jiāng dùn dùn yān rì rì xiāng qīn ài yě, yǐ shì dài qí bì. ān yǐ qí guó wèi shì zhě bà. lì shēn zé cóng yōng sú, shì xíng zé zūn yōng gù, jìn tuì guì jiàn zé jǔ yōng shì, zhī suǒ yǐ jiē xià zhī rén bǎi xìng zhě zé yōng kuān huì, rú shì zhě zé ān cún. lì shēn zé qīng xī, shì xíng zé juān yí, jìn tuì guì jiàn zé jǔ nìng tuì, zhī suǒ yǐ jiē xià zhī rén bǎi xìng zhě zé hǎo qǔ qīn duó, rú shì zhě wēi dài. lì shēn zé jiāo bào, shì xíng zé qīng fù, jìn tuì guì jiàn zé jǔ yōu xiǎn zhà gù, zhī suǒ yǐ jiē xià zhī rén bǎi xìng zhě, zé hǎo yòng qí sǐ lì yǐ, ér màn qí gōng láo, hǎo yòng qí jí liǎn yǐ, ér wàng qí běn wù, rú shì zhě miè wáng. cǐ wǔ děng zhě, bù kě bù shàn zé yě, wáng bà ān cún wēi dài miè wáng zhī jù yě. shàn zé zhě zhì rén, bù shàn zé zhě rén zhì zhī shàn zé zhī zhě wáng, bù shàn zé zhī zhě wáng. fū wáng zhě zhī yǔ wáng zhě, zhì rén zhī yǔ rén zhì zhī yě, shì qí wèi xiāng xiàn yě yì yuǎn yǐ.
權謀傾覆之人退，則賢良知聖之士案自進矣；刑政平，百姓和，國俗節，則兵勁城固，敵國案自詘矣；務本事，積財物，而勿忘棲遲薛越也，是使群臣百姓皆以制度行，則財物積，國家案自富矣。三者體此而天下服，暴國之君案自不能用其兵矣。何則？彼無與至也。彼其所與至者，必其民也，其民之親我也歡若父母，好我芳如芝蘭；反顧其上則若灼黥，若仇讎。彼人之情性也雖桀、跖，豈有肯為其所惡，賊其所好者哉！彼以奪矣。故古之人，有以一國取天下者，非往行之也，修政其所莫不願，如是而可以誅暴禁悍矣。故周公南征而北國怨，曰：「何獨不來也？」東征而西國怨，曰：「何獨後我也？」孰能有與是斗者與？安以其國為是者王。殷之日，安以靜兵息民，慈愛百姓，闢田野，實倉廩，便備用，安謹募選閱材伎之士；然後漸賞慶以先之，嚴刑罰以防之，擇士之知事者使相率貫也，是以厭然畜積修飾而物用之足也。兵革器械者，彼將日日暴露毀折之中原，我今將修飾之，拊循之，掩蓋之於府庫；貨財粟米者，彼將日日棲遲薛越之中野，我今將畜積並聚之於倉廩；材技股肱、健勇爪牙之士，彼將日日挫頓竭之於仇敵，我今將來致之、並閱之、砥礪之於朝廷。如是，則彼日積敝，我日積完；彼日積貧，我日積富；彼日積勞，我日積佚。君臣上下之間者，彼將厲厲焉日日相離疾也，我今將頓頓焉日日相親愛也，以是待其敝。安以其國為是者霸。立身則從傭俗，事行則遵傭故，進退貴賤則舉傭士，之所以接下之人百姓者則庸寬惠，如是者則安存。立身則輕惜，事行則蠲疑，進退貴賤則舉佞侻，之所以接下之人百姓者則好取侵奪，如是者危殆。立身則憍暴，事行則傾覆，進退貴賤則舉幽險詐故，之所以接下之人百姓者，則好用其死力矣，而慢其功勞，好用其籍斂矣，而忘其本務，如是者滅亡。此五等者，不可不善擇也，王、霸、安存、危殆、滅亡之具也。善擇者制人，不善擇者人制之；善擇之者王，不善擇之者亡。夫王者之與亡者，制人之與人制之也，是其為相縣也亦遠矣。