shí qī rì chén qǐ, yǔ sè fēi fēi. fàn ér xíng, ní shēn jí xī, chū mén jí pū xiàng qián shuāi dǎo. běi xíng yī lǐ, yǒu shuǐ zì dōng nán wù lái, xī xiàng zhù xiá ér qù, shí qiáo kuà zhī. wèi lǜ shēng qiáo. guò qiáo, xíng wù zhōng yī lǐ, běi shàng pō. zūn pō xíng bā lǐ, dōng shān shǐ běi duàn chéng xiá, shuǐ zì xiá zhōng xī chū, yǒu zhài dāng xiá ér zhì, bù zhī hé míng. yú cóng xī pō běi xià, zé xiá shuǐ xī liú suǒ jīng yě. pō xià yì yǒu máo shè shù jiā, wèi wǎng lái jū tíng zhī suǒ, shì yuē dà hé kǒu. hé bù shèn jù, ér liǎng páng jù rù tè shén, yǒu shí liáng kuà zhī, yǔ lǜ shēng tóng, qí shuǐ shì yì yǔ lǜ shēng xiàng shì. guò qiáo běi xíng, dù wù.
十七日晨起，雨色霏霏。飯而行，泥深及膝，出門即仆向前摔倒。北行一里，有水自東南塢來，西向注峽而去，石橋跨之。為綠生橋。過橋，行塢中一里，北上坡。遵坡行八里，東山始北斷成峽，水自峽中西出，有寨當峽而峙，不知何名。余從西坡北下，則峽水西流所經也。坡下亦有茅舍數家，為往來居停之所，是曰大河口。河不甚巨，而兩旁沮洳特甚，有石樑跨之，與綠生同，其水勢亦與綠生相似。過橋北行，度塢。

wù běi fù yǒu shān zì dōng běi héng gèn xī nán, yī lǐ zhì qí pō, xún zhī dōng xiàng xíng. sān lǐ, yuè pō dōng xià. wù zhōng jù rù, yǒu xiǎo shuǐ zì běi ér nán rù dà hé. xī shàng liú yǒu sì wǔ rén suǒ shào qián yú cǐ, yīn jià mù wèi xiǎo qiáo yǐ dù. jiàn yú, bù suǒ shào ér qǐ zào qiáo zhī kào, yú bì yǐ èr wén, gè jiāo kǒu chēng xiè. jì dù, bàn lǐ, yú suí chē lù dōng xíng, zhū rén hōng rán dà hū, yú hái gù, zé yǐ luó píng dà dào yí xiàng dōng běi, yú dōng xíng wèi wù gù yě. jí hái cóng dōng běi bàn lǐ, fù shàng pō dōng xíng, yú shì jiē huāng pō yáo lǒng, sù wù yuǎn mí, zhòng máo sì sāi. shí wǔ lǐ, dōng yú gāng, shǐ wàng jiàn dōng běi gāng shàng yǒu zhài yī tún, qí qián jí huán shān chéng wā, zhōng yǒu pán hè, shuǐ rào qí dǐ ér chéng tián chéng, sì gù jiē gāo, bù zhī shuǐ cóng suǒ chū. cóng gāng dōng xià yī lǐ, yuè wù zhōng xì liú.
塢北復有山自東北橫亘西南，一里陟其坡，循之東向行。三里，越坡東下。塢中沮洳，有小水自北而南入大河。溪上流有四五人索哨錢於此，因架木為小橋以渡。見余，不索哨而乞造橋之犒，余畀以二文，各交口稱謝。既渡，半里，余隨車路東行，諸人哄然大呼，余還顧，則以羅平大道宜向東北，余東行為誤故也。亟還從東北半里，復上坡東行，於是皆荒坡遙隴，夙霧遠迷，重茅四塞。十五里，東逾岡，始望見東北岡上有寨一屯，其前即環山成窪，中有盤壑，水繞其底而成田塍，四顧皆高，不知水從所出。從岡東下一里，越塢中細流。

qí wù yǔ liú, jiē zì nán ér běi, jí dōng tōng pán hè zhě.
其塢與流，皆自南而北，即東通盤壑者。

yòu dōng shàng yī lǐ, xún hè zhī nán jí xíng, yǔ suǒ wàng běi gāng zhī zhài zhèng gé wù xiāng duì yǐ.
又東上一里，循壑之南脊行，與所望北岡之寨正隔塢相對矣。

yòu yú dōng gāng shāo xià yī lǐ, zé pán hè zhī dōng, yǒu xiá chuān lǒng zhōng ér zhì, qí xiá zì dōng nán dà shān pò bì ér zhì zhě. xiá liǎng yá jiē gèn bì, qí shàng huò zhōng pōu ér chéng xiá, huò shàng fù ér chéng liáng, yī wù zhī zhōng, shū duàn shū xù, shuǐ yì zì dōng nán liú chuān pán hè, dàn hè zhōng bù zhī hé xiè. shí yú cóng shí liáng ér dù, shuǐ liú qí xià, bù zhī qí wèi liáng yě.
又逾東岡稍下一里，則盤壑之東，有峽穿隴中而至，其峽自東南大山破壁而至者。峽兩崖皆亘壁，其上或中剖而成峽，或上覆而成梁，一塢之中，倏斷倏續，水亦自東南流穿盤壑，但壑中不知何泄。時余從石樑而度，水流其下，不知其為梁也。

wàng nán běi xiá zhōng shuǐ, yī cóng liáng dòng chū, yī cóng liáng dòng rù. nǎi cóng liáng dōng xuǎn shí jù shèng, kàn xiá ér zuò. dì qí xià, rú lián huán jiā bì, míng àn bù yī, qū zhé tòu kōng, dàn xiá qiào bì xuē, wú cóng xià chuān qí xué ěr. yú shì yòu dōng, yù gāng wù xiāng cuò, zài shàng zài xià.
望南北峽中水，一從梁洞出，一從梁洞入。乃從梁東選石踞勝，瞰峽而坐。睇其下，如連環夾壁，明暗不一，曲折透空，但峽峭壁削，無從下穿其穴耳。於是又東，愈岡塢相錯，再上再下。

bā lǐ, pán lǐng zài shàng, zhì shì sù wù jǐn kāi, běi yǒu xuē yá jìn zhì, nán yǒu chóng lǐng yáo qióng.
八里，盤嶺再上，至是夙霧盡開，北有削崖近峙，南有崇嶺遙穹。

qǔ dào qí jiān, héng zhì lǐng jí, shǐ bī běi yá, xuán xiàng nán lǐng.
取道其間，橫陟嶺脊，始逼北崖，旋向南嶺。

èr lǐ, fù yú gāo jí, běi zhuǎn dōng xià. èr lǐ, yǒu máo dāng liǎng fēng xiá jiān, qián zhí shào gān, kōng ér wú rén, shì yuē zhāng fēi shào, shān zhōng zhī zuì yōu xiǎn chù yě. yòu dōng xià sān lǐ, xuán hè shēn qù chén jì wú shēng, cǎo mù méng mì, ní nìng jí xī, shì míng piān tóu shào.
二里，復逾高脊，北轉東下。二里，有茅當兩峰峽間，前植哨竿，空而無人，是曰張飛哨，山中之最幽險處也。又東下三里，懸壑深闃ｑù沉寂無聲，草木蒙密，泥濘及膝，是名偏頭哨。

shào bù jiàn jū lú, lù kǒu zhǐ yǒu yī rén, xuán dāo zhí qiāng ér suǒ qián, yú bù zhī yǔ ér guò. cǐ shào zhī nán jí nán qióng chóng lǐng, luó píng zéi shǒu ā jí suǒ kū chù, wèi zhōng dào zuì xiǎn, gù hé bīng shào shǒu yān yòu míng xīn shào, ér shī zōng jiè zhǐ cǐ yǐ. guò shào, yòu dōng shàng lǐng. lǐng gèng jùn, shí gǔ léng lì. èr lǐ jī qí diān, shì wèi luó píng shī zōng zhī fēn jiè, yì dōng xī èr shān zhī fēn jiè yě.
哨不見居廬，路口止有一人，懸刀植槍而索錢，余不之與而過。此哨之南即南穹崇嶺，羅平賊首阿吉所窟處，為中道最險，故何兵哨守焉；又名新哨，而師宗界止此矣。過哨，又東上嶺。嶺更峻，石骨棱厲。二里躋其巔，是為羅平、師宗之分界，亦東西二山之分界也。

lǐng chóng shān fù, shàng xià liù shí lǐ, xiǎn jùn wèi yí dōng zhī guān. qí shān gài nán zì é lēi dù mài, fēn zhī běi xià, jié chéng chóng lǐng, běi dù cǐ jí ér wèi bái là shù lóng, ér dōng jǐn yú hé dǐ pán jiāng jiāo huì chù zhě yě. cóng lǐng shàng dōng xiàng píng xíng, qí jiān duō zhuì hè chéng jǐng tóng jǐng, xiǎo zhě wèi yuān jǐng jí kū jǐng, dà zhě wèi pán wā, jiē cóng mù qí zhōng, mì bù kě kuī, ér fēng tóu yì duō shù duō shí, bù ruò shī zōng jiē tǔ shān máo jí yě.
嶺重山復，上下六十里，險峻為迤東之冠。其山蓋南自額勒度脈，分支北下，結成崇嶺，北度此脊而為白臘、束龍，而東盡於河底、盤江交會處者也。從嶺上東向平行，其間多墜壑成穽ｊǐｎｇ同「阱」，小者為眢井即枯井，大者為盤窪，皆叢木其中，密不可窺，而峰頭亦多樹多石，不若師宗皆土山茅脊也。

píng xíng lǐng shàng wǔ lǐ, lù zuǒ yǒu chǎng, sù huǒ shù jiān, shì wèi zhōng huǒ pù, nǎi luó píng shī zōng shì zhōng zhī dì. dāng wǔ, yǒu tǔ rén dān jù xié chuī, mài fàn yú cǐ, ér jì guò shí zhé qù, yú bù jí yǐ, nǎi lěng cān suǒ xié fàn. yòu dōng yī lǐ, jiàn xià. yòu yī lǐ, nán xiàng xià cóng zhōng. qí lù zài qìng shí jiān, ní nìng mí shén. yī lǐ, suì jià mù wèi zhàn, qiàn shí xì zhōng, fēi xuán yá yán bì, ér huò duàn huò xù, měi měi píng pù dāng dào, xiǎng qí xià jiē shí kǒng yuān jǐng, gù yòng mù bǔ tián zhī yě.
平行嶺上五里，路左有場，宿火樹間，是為中火鋪，乃羅平、師宗適中之地。當午，有土人擔具攜炊，賣飯於此，而既過時輒去，余不及矣，乃冷餐所攜飯。又東一里，漸下。又一里，南向下叢中。其路在箐石間，泥濘彌甚。一里，遂架木為棧，嵌石隙中，非懸崖沿壁，而或斷或續，每每平鋪當道，想其下皆石孔眢井，故用木補填之也。

yòu dōng xià yī lǐ, shǐ chū xiá kǒu.
又東下一里，始出峽口。

huí gù sì hè, chóng lǐng gāo kěn, jiē cóng qìng mì yì, zhōng yǒu rén shēng, xiǎng yǒu yí rén zhī jū, ér wài bù néng jiàn. dōng tiào zé nán jiè shān gāng píng gèn, běi jiè zé chóng fēng píng lì, xiāng chí ér dōng. yú shì xún běi pō dōng xíng. sān lǐ, fù běi shàng pō, zhí dǐ běi jiè fēng yāo, yuán zhī. sān lǐ, fēng jǐn dōng xià, yǒu wù zòng héng, yī wù cóng běi xiá lái, yī wù cóng dōng xiá lái, yī wù cóng xī xiá lái, yī wù xiàng dōng nán qù.
回顧四壑，崇嶺高懇，皆叢箐密翳，中有人聲，想有彝人之居，而外不能見。東眺則南界山岡平亘，北界則崇峰屏立，相持而東。於是循北坡東行。三里，復北上坡，直抵北界峰腰，緣之。三里，峰盡東下，有塢縱橫，一塢從北峽來，一塢從東峽來，一塢從西峽來，一塢向東南去。

shí yǔ sè fù lái, lù fù ní nìng, jì zhì luó píng shàng sì shí lǐ, xíng bù néng jí, wén cǐ zhōng yǒu yíng fáng yī suǒ kě sù, yù tóu zhī. sì gù máng wú suǒ jiàn, zhǐ cóng dà dào běi zhuǎn rù xiá, suì yuán xiá dōng xiǎo lǐng ér shàng. yī lǐ, hū yù wǔ liù rén chí máo xié rèn ér zhì, gù yú yuē: xíng bù jí zhōu yǐ. yǔ wèn: yíng fáng hé zài? yuē: yǐ guò. kě sù hū? yuē: kě. suì xié yú hái. gài cǐ bèi jí yíng bīng. nǎi sòng dì fāng xún guān guò lǐng ér fǎn zhě. réng yī lǐ, xià shān dǐ wù zhōng, nǎi xiàng dōng wù rù. bàn lǐ, dǐ xiǎo fēng zhī xià, nán xiàng pān fēng ér shàng, jùn huá bù kě zhe zú.
時雨色復來，路復泥濘，計至羅平尚四十里，行不能及，聞此中有營房一所可宿，欲投之。四顧茫無所見，只從大道北轉入峽，遂緣峽東小嶺而上。一里，忽遇五六人持矛挾刃而至，顧余曰：「行不及州矣。」予問：「營房何在？」曰：「已過。」「可宿乎？」曰：「可。」遂挾余還。蓋此輩即營兵。乃送地方巡官過嶺而返者。仍一里，下山抵塢中，乃向東塢入。半里，抵小峰之下，南向攀峰而上，峻滑不可着足。

bàn lǐ dēng qí diān, zé yíng fáng zài yān. yíng zhōng máo shè rú wō, shàng lòu xià shī, rén chù zá chù. qí rén yóu zhān zhān wèi yǔ: gōng guì rén, shǐ bù yù yú bèi, ér qián wú kě tuō sù, nài hé? suī yíng fáng bēi ài, yóu shèng yí jū shí bèi yě. yí wèi hēi bái yí yǔ luó luó. yú hàn zhī. suǒ shuǐ chuī zhōu. fēng tóu shuǐ shén jiān, yǐ yī jū zhuó zú ér yǐ.
半里登其巔，則營房在焉。營中茅舍如蝸，上漏下濕，人畜雜處。其人猶沾沾謂予：「公貴人，使不遇余輩，而前無可托宿，奈何？雖營房卑隘，猶勝彝居十倍也。」彝謂黑、白彝與儸儸。余頷之。索水炊粥。峰頭水甚艱，以一掬濯足而已。

shí bā rì píng míng, yǔ sè fēi fēi. yú wèi: zì chū yī yàng tián qíng hòu, bàn yuè wú yǔ. qià zhōng qiū zhī xī, zài wàn shòu sì, kuáng fēng niàng yǔ, dāng fù yǒu bàn yuè zhī yīn. yíng bīng yuē: bù rán. yǔ luó píng zì yuè chū jí yǔ, bìng wú yī rì zhī qíng.
十八日平明，雨色霏霏。余謂：「自初一漾田晴後，半月無雨。恰中秋之夕，在萬壽寺，狂風釀雨，當復有半月之陰。」營兵曰：「不然。予羅平自月初即雨，並無一日之晴。

gài yǔ shī zōng gé yī shān, ér shān zhī xī jīn shǐ yǔ, shān zhī dōng yǔ yǐ jiǔ shén. nǎi cǐ dì zhī cháng, fēi ǒu rán yě. yú bù xìn. fàn hòu xià shān.
蓋與師宗隔一山，而山之西今始雨，山之東雨已久甚。乃此地之常，非偶然也。「余不信。飯後下山。

fàn yǐ sǔn wèi cài. sǔn chū shān qìng shēn chù, bā yuè zhèng qí shí yě. nìng huá gèng shén yú zuó, ér nóng wù chōng sè, jiào zuó yì gèng shén. yī lǐ, dǐ zuó suǒ rù wù zhōng, dōng běi shàng yī lǐ, guò zuó suǒ fǎn yuán chù.
飯以筍為菜。筍出山箐深處，八月正其時也。濘滑更甚於昨，而濃霧充塞，較昨亦更甚。一里，抵昨所入塢中，東北上一里，過昨所返轅處。

yòu yī lǐ, yú shān zhī gāng, yú shì huò dōng huò běi, pán xuán lǐng shàng.
又一里，逾山之岡，於是或東或北，盤旋嶺上。

bā lǐ shāo xià, yǒu quán yī lǚ, chū lù zuǒ shí xué zhōng. qí shí gāo sì chǐ, xíng rú hǔ tóu, xià céng ruò shé zhī tǔ, ér shàng yǒu yī kǒng rú hóu, shuǐ cóng hóu zhōng yì chū, chuí shí duān ér xià zhuì.
八里稍下，有泉一縷，出路左石穴中。其石高四尺，形如虎頭，下層若舌之吐，而上有一孔如喉，水從喉中溢出，垂石端而下墜。

hóu kǒng yuán ér píng, jǐn róng yī quán, jǐn bì tàn zhī, dà xiǎo rú yī, yì shí xué zhī zuì qí zhě. yú shí yòu zú wèi wū ní suǒ rǎn, yǐ zú xiàng shé xià jiù xià zhuì shuǐ zhuó zhī. xíng wèi jǐ, yòu zú hū tòng bù zhǐ.
喉孔圓而平，僅容一拳，盡臂探之，大小如一，亦石穴之最奇者。余時右足為污泥所染，以足向舌下就下墜水濯之。行未幾，右足忽痛不止。

yú sī qí gù ér bù dé, yuē: cǐ líng quán ér yǐ zhuó zú, shān líng zuì wǒ yǐ.
餘思其故而不得，曰：「此靈泉而以濯足，山靈罪我矣。

qǐng yǐ fú shì chàn fǎ jiě zhī. rú guǒ shén zhī suǒ wèi, qí shí bù nèi tòng zhǐ. jí shí bù ér tòng hū zhǐ.
請以佛氏懺法解之。如果神之所為，祈十步內痛止。「及十步而痛忽止。

yú xíng shān zhōng, bù xǐ yǔ guài, cǐ shì yú suǒ qīn yàn ér shí zhī zhě, bù gǎn zì huì yǐ méi shān líng yě. cóng cǐ jiàn dōng xià, wǔ lǐ dǐ yī pán hè zhōng, yǒu xiǎo shuǐ zì běi ér nán, sì wéi shān rú huán dǔ, cǐ zhōng wā zhī dǐ yě, qǐ nán liú yì tòu xué ér qù zhě yé? yòu shàng dōng gāng, èr lǐ yú gāng. yòu dōng xià yī lǐ, xíng wù zhōng zhě sān lǐ, yǒu xiǎo shuǐ zì xī běi xiàng dōng nán, zhì shì shǐ yù míng liú zhī jiàn, yǒu xiǎo qiáo kuà zhī. jì dù, jiàn cóng dōng nán qù, lù fù dōng shàng gāng. sān lǐ, yú gāng zhī dōng, shǐ jiàn dōng wù dà pì, zì nán ér běi. dōng jiè zé yáo fēng sēn qiào, zhì chēng luó zhuāng shān. pián lì dōng nán xī jiè zé chóng yǎn wēi é, zhì chēng bái là shān. píng zhì xī běi. dōng běi yòu yǒu yī shān, tǔ rén chēng wèi shù lóng shān. héng pái yú liǎng jiè quē chù, ér yóu yuǎn bù dǔ luó píng chéng, jìn mò jiàn xìng duō luō yě.
余行山中，不喜語怪，此事余所親驗而識之者，不敢自諱以沒山靈也。從此漸東下，五里抵一盤壑中，有小水自北而南，四圍山如環堵，此中窪之底也，豈南流亦透穴而去者耶？又上東岡，二里逾岡。又東下一里，行塢中者三里，有小水自西北向東南，至是始遇明流之澗，有小橋跨之。既度，澗從東南去，路復東上岡。三里，逾岡之東，始見東塢大辟，自南而北。東界則遙峰森峭，《志》稱羅莊山。駢立東南；西界則崇巚巍峨，《志》稱白蠟山。屏峙西北。東北又有一山，土人稱為束龍山。橫排於兩界缺處，而猶遠不睹羅平城，近莫見興哆囉也。

xìng duō luō jí zài shān xià, yǐ lǐng jùn bù néng xià kàn ěr.
興哆囉即在山下，以嶺峻不能下瞰耳。

yòu dōng, shāo xià zhě èr lǐ, jùn xià zhě yī lǐ, suì dǐ wù zhōng, zé xìng duō luó máo shè shù jiān, yǐ xī shān dōng lù yān.
又東，稍下者二里，峻下者一里，遂抵塢中，則興哆羅茅舍數間，倚西山東麓焉。

cóng cǐ suì zhuǎn ér běi xíng wù zhōng.
從此遂轉而北行塢中。

qí wù xī bàng bái là, dōng zhān luó zhuāng, nán qù shén yáo, zé luó zhuāng zì xī jiè lǎo jí fēn zhī ér dōng huán chù yě.
其塢西傍白蠟，東瞻羅莊，南去甚遙，則羅莊自西界老脊分枝而東環處也。

wù zhōng shí yǒu tǔ gāng zì xī jiè dōng zǒu, yòu yǒu shí fēng zì dōng jiè xī tū. lù yī xī jiè běi xíng, yáo wàng dōng jiè yáo fēng xià, qiào fēng lí lì, fēn háng jìng yǐng, fù jiàn yuè xī miàn mù. gài cǐ cóng lì zhī fēng, xī nán shǐ yú cǐ, dōng běi jǐn yú dào zhōu, bàng bó shù qiān lǐ, wèi xī nán qí shèng, ér cǐ yòu qí xī nán zhī jí yún. guò xìng duō luō běi, yī zhòng tǔ gāng dōng zǒu, jí yǒu yī zhòng xiǎo shuǐ suí zhī. xiǎng tǔ gāng zhī dōng, yǒu xī běi zhù, yǐ shòu cǐ zhū shuǐ. shù shè shuǐ yú gāng, běi wǔ lǐ, wàng xī shān gāo chù yǒu zhài, jù jū pō zhòng, cǐ luó luó zhài yě. yòu běi èr lǐ, yǒu chí zài dōng gāng zhī xià, yòu běi èr lǐ, yǒu chí zài xī gāng zhī xià, jiē gāng wù huán zhuǎn, zhōng wā ér chéng zhě.
塢中時有土岡自西界東走，又有石峰自東界西突。路依西界北行，遙望東界遙峰下，峭峰離立，分行競穎，復見粵西面目。蓋此叢立之峰，西南始於此，東北盡於道州，磅礡數千里，為西南奇勝，而此又其西南之極雲。過興哆囉北，一重土岡東走，即有一重小水隨之。想土岡之東，有溪北注，以受此諸水。數涉水逾岡，北五里，望西山高處有寨，聚居頗眾，此儸儸寨也。又北二里，有池在東岡之下，又北二里，有池在西岡之下，皆岡塢環轉，中窪而成者。

yòu běi sān lǐ, yǒu shuǐ chéng xī, zì xī ér dōng xiàng zhù, shén jí, yī shí liáng kuà zhī, shì wèi lǔ yí qiáo, qiáo xià shuǐ dōng nán shù lǐ rù xué zhōng.
又北三里，有水成溪，自西而東向注，甚急，一石粱跨之，是為魯彝橋，橋下水東南數里入穴中。

yuè qiáo běi, shǐ yǒu jiā lù zhī jū. yòu běi bàn lǐ, yǒu shuǐ zì xī ér dōng zhù, qí shuǐ bù jí lǔ yí zhī bàn, jí cóng shàng liú fēn lái, yì dōng lǐ yú ér miè, yì yī shí liáng kuà zhī. èr shuǐ tóng chū yú xī mén wài bái là shān lù lóng tán zhōng, fēn liú chéng dōng nán ér gè zhuì dì xué, yì yī qí yě. qiáo zhī nán, shǐ yǒu yíng hé zhī chéng. yòu běi bàn lǐ, rù luó píng nán mén. bàn lǐ, zhuǎn dōng, yī lǐ, chū dōng mén, tíng qì yú yáng diàn. shì rì wèi dōng mén zhī shì. jì zhì ér rì yǐng zhōng lù, shì yóu wèi sàn, yīn fàn yú sì, guān yú shì.
越橋北，始有夾路之居。又北半里，有水自西而東注，其水不及魯彝之半，即從上流分來，亦東里余而滅，亦一石樑跨之。二水同出於西門外白蠟山麓龍潭中，分流城東南而各墜地穴，亦一奇也。橋之南，始有盈禾之塍。又北半里，入羅平南門。半里，轉東，一里，出東門，停憩於楊店。是日為東門之市。既至而日影中露，市猶未散，因飯於肆，觀於市。

shì xīn zhēn zǐ xūn jī zōng hái yáng diàn, ér yǔ méng méng fù zhì.
市新榛子、薰雞葼還楊店，而雨濛濛復至。

shí yǒu yáng xù jiāng wèi bīn zhě, jīng zhōu rén, zhuì cǐ sān zài yǐ, pō dú shū, zhī qīng wū shù, xún yǐ pán jiāng qū zhé, néng suí kǒu ér duì, shì yǒu kě jù zhě. xiān shì yú guò nán mén qiáo, yǒu lǎo zhě jīn fú ér jù qiáo zuò, jiàn yú guò, lā zhī jù zuò. yǔ zhī qí wèi tǔ rén, yīn xùn yǐ pán jiāng, bǐ máng rán yě. bǐ yòu zhí yī rén dài xùn, qí rén wèi yóu chéng jiāng fǎn tiān shàng, kě xiào yě. wèi bīn yán: pán jiāng nán zì guǎng xī fǔ liú dōng běi shī zōng jiè, rù luó píng zhī dōng nán yú luó zhuāng shān wài, dǐ bā dá yí zhài huì jiāng dǐ hé, jīng bā zé hé gé bā jí xìng lóng nà gòng, zhì bà lóu wèi bà lóu jiāng, suì dōng nán xià tián zhōu. bù běi zhì huáng tǔ bà, yì bù zhì pǔ ān zhōu. dì bà lóu zhū chù yǔ pǔ ān jiè yì xiāng jiāo cuò, shì nán pán yì jīng pǔ ān zhī dōng nán jiè, tè wèi cháng yǔ dōng běi zhī běi pán hé ěr.
時有楊婿姜渭濱者，荊州人，贅此三載矣，頗讀書，知青烏術，詢以盤江曲折，能隨口而對，似有可據者。先是余過南門橋，有老者巾服而踞橋坐，見余過，拉之俱坐。予知其為土人，因訊以盤江，彼茫然也。彼又執一人代訊，其人謂由澂江返天上，可笑也。渭濱言：「盤江南自廣西府流東北師宗界，入羅平之東南隅羅莊山外，抵八達彝寨會江底河，經巴澤、河格、巴吉、興龍、那貢，至壩樓為壩樓江，遂東南下田州。不北至黃土壩，亦不至普安州。」第壩樓諸處與普安界亦相交錯，是南盤亦經普安之東南界，特未嘗與東北之北盤合耳。

luó píng zài qǔ jìng fǔ dōng nán èr bǎi yú lǐ, jiù míng luó xióng, yì tǔ zhōu yě. wàn lì shí sān nián, tǔ qiú zhě jì róng zuò luàn, dōu yù shǐ liú shì céng fèng mìng zhēng tǎo, lín yuán dào wén zuò lǜ wàn rén yóu shī zōng jìn, jiā gōng píng zhī, gǎi wèi luó píng. míng nián, jì róng mù bǎ dǒng zhòng wén děng fù pàn, jī zhī zhōu hé tán. wén zuò yǐ jì chū zhī, fù lǜ bīng yóu shī zōng jìn, tǎo píng zhī. jīn zhú wèi yí dōng yào dì.
羅平在曲靖府東南二百餘里，舊名羅雄，亦土州也。萬曆十三年，土酋者繼榮作亂，都御史劉世曾奉命征討，臨元道文作率萬人由師宗進，夾攻平之，改為羅平。明年，繼榮目把董仲文等復叛，羈知州何倓。文作以計出之，復率兵由師宗進，討平之。今逐為迤東要地。

luó píng zhōu chéng xī yǐ bái là shān xià, dōng nán liù shí lǐ wèi luó zhuāng shān, dōng běi sì shí lǐ wèi shù lóng shān.
羅平州城西倚白蠟山下，東南六十里為羅莊山，東北四十里為束龍山。

yǒu shuǐ zì bái là lù lóng tán chū, míng lǔ yí hé, dōng huán chéng, nán chū lǔ yí qiáo, ér dōng rù dì xué. qí běi yǒu fèn liú xiǎo shuǐ yì rú zhī. cǐ nèi jiè zhī shuǐ yě. qí xī yǒu shé chǎng hé, zì zhōu xī nán huán zhōu dōng běi, dǐ jiāng dǐ hé, jù zài bái là shù lóng èr shān wài. qí dōng nán yǒu pán jiāng, zì shī zōng dōng běi rù jìng, dōng nán dǐ bā dá, jù zài luó zhuāng shān wài. cǐ wài jiè zhī shuǐ yě.
有水自白蠟麓龍潭出，名魯彝河，東環城，南出魯彝橋，而東入地穴。其北有分流小水亦如之。此內界之水也。其西有蛇場河，自州西南環州東北，抵江底河，俱在白蠟、束龍二山外。其東南有盤江，自師宗東北入境，東南抵八達，俱在羅莊山外。此外界之水也。

zhōu chéng zhuān zhòu pō zhěng. zhōu zhì zài dōng mén nèi, jù mín, wéi dōng mén wài pō chéng huán huì. xī nán èr mén, wèi zéi shǒu guān bà zhòng jiā cháo, zài zhèng nán bā shí lǐ wū lǔ hé shī zōng jiè. ā jí luó luó, zài zhōu xī nán qī shí lǐ piān tóu nán dà shān xià. èr kòu bù shí jié lüè, mín bù néng jū.
州城磚甃頗整。州治在東門內，俱民，惟東門外頗成闤闠. 西南二門，為賊首官霸、仲家巢，在正南八十里烏魯河師宗界。阿吉儸儸，在州西南七十里偏頭南大山下。二寇不時劫掠，民不能居。

bái là shān, zài chéng xī nán shí yú lǐ, dǐng gāo shí yú lǐ, qí lù jí zài xī mén wài èr lǐ. shàng yǒu jiān fēng, nán zì piān tóu zhài, běi dǐ zhōu xī běi, wèi mó pán shān guò mài, ér dōng yòu qǐ wèi shù lóng shān zhě yě. cǐ shān suī qíng jì zhī jí, yì yǒu bái yún yī lǚ, héng gèn qí yāo rú dài wéi, wèi zhōu zhōng yī jǐng.
白蠟山，在城西南十餘里，頂高十餘里，其麓即在西門外二里。上有尖峰，南自偏頭寨，北抵州西北，為磨盤山過脈，而東又起為束龍山者也。此山雖晴霽之極，亦有白雲一縷，橫亘其腰如帶圍，為州中一景。

shù lóng shān, zài chéng dōng běi sì shí lǐ. zhě jì róng pàn shí, jié yíng qí shàng wèi cháo kū, guān bīng gōng wéi jiǔ zhī, nèi kuì ér pò. jīn qí shàng shàng yǒu èr ài mén.
束龍山，在城東北四十里。者繼榮叛時，結營其上為巢窟，官兵攻圍久之，內潰而破。今其上尚有二隘門。

luó zhuāng shān, zài chéng dōng nán liù shí lǐ. qí shān cān chà sēn liè, xià duō zhuō zhuī bá sǔn zhī xiù, yuè xī shí shān zhī fā rèn kāi shǐ yě.
羅莊山，在城東南六十里。其山參差森列，下多卓錐拔筍之岫，粵西石山之發軔開始也。

luó píng zhōu dōng zhì guǎng nán bā dá jiè èr bǎi lǐ, xī nán zhì shī zōng zhōu piān tóu shào liù shí lǐ, nán zhì shī zōng zhōu wū lǔ hé jiè bā shí wǔ lǐ, xī nán zhì lù liáng shé chǎng hé jiè yī bǎi lǐ, xī běi zhì jiù yuè zhōu jiè fā láng jiǔ shí lǐ, běi zhì yì zuǒ xiàn táo yuán jiè yī bǎi èr shí lǐ, dōng běi zhì yì zuǒ xiàn huáng cǎo bà èr bǎi lǐ.
羅平州東至廣南八達界二百里，西南至師宗州偏頭哨六十里，南至師宗州烏魯河界八十五里，西南至陸涼蛇場河界一百里，西北至舊越州界發郎九十里，北至亦佐縣桃源界一百二十里，東北至亦佐縣、黃草壩二百里。

luó píng zhōu zhèng xī yǔ diān shěng duì, zhèng dōng yǔ guǎng xī sī ēn fǔ duì, zhèng běi yǔ píng yí wèi duì, zhèng nán yǔ guǎng xī fǔ yǒng ān shào duì.
羅平州正西與滇省對，正東與廣西思恩府對，正北與平彝衛對，正南與廣西府永安哨對。

shí jiǔ rì zuò yǔ nì lǚ, yuè guǎng xī fǔ zhì.
十九日坐雨逆旅，閱《廣西府志》。

xià wǔ, yǒu wǔ zuǒ lǐ sān shēng lái bài.
下午，有伍、左、李三生來拜。

èr shí rì yǔ zǔ nì lǚ.
二十日雨阻逆旅。

èr shí yī rì yì yǔ zǔ nì lǚ.
二十一日亦雨阻逆旅。

èr shí èr rì zǎo yóu yǔ fēi fēi, jiāng wǔ nǎi jì. huàn zhuó wū yī, qiě bǔ rèn zhī. xià wǔ rù dōng mén, réng chū nán mén, dēng mén wài èr qiáo, guān lǔ yí hé. xún zhī tǔ rén, shǐ zhī qí xī chū bái là shān lù lóng tán, réng dōng rù dì xué zhě yě. hái rù nán mén, shàng chéng xíng, dǐ xī mén. wàng bái là shān lù, xiāng qù jǐn sān lǐ, wài yǒu tǔ gāng yī céng huí zhī, lǔ yí fā yuán, jí cóng qí lù tòu xué ér xī chū zhě yě. shāo běi, jí dōng zhuǎn jīng běi mén. qí xī běi zé mó pán shān zhì yān, wèi zhōu chéng lái mài. chéng dōng běi yú huì shuǐ yī táng, qí xià shǐ yǒu hé qí, jí dōng mén jiē rǎng yǐ. qí chéng nǎi dōng xī zhǎng ér nán běi xiá zhě yě.
二十二日早猶雨霏霏，將午乃霽。浣濯污衣，且補紉之。下午入東門，仍出南門，登門外二橋，觀魯彝河。詢之土人，始知其西出白蠟山麓龍潭，仍東入地穴者也。還入南門，上城行，抵西門。望白蠟山麓，相去僅三里，外有土岡一層；回之，魯彝發源，即從其麓透穴而西出者也。稍北，即東轉經北門。其西北則磨盤山峙焉，為州城來脈。城東北隅匯水一塘，其下始有禾畦，即東門接壤矣。其城乃東西長而南北狹者也。

èr shí sān rì chén qǐ, yīn yún sì bù. fàn ér hòu xíng. qí jiē cóng běi qù, jū mín pō shèng.
二十三日晨起，陰雲四布。飯而後行。其街從北去，居民頗盛。

yī lǐ, chū běi ài mén, yǒu qí zhí běi guò lǐng zhě, wèi fā láng dào, qí lǐng jí zì xī jiè mó pán shān zhuǎn ér dōng xíng zhě. bǎn qiáo dà dào, cóng lǐng nán dōng zhuǎn dōng běi xiàng xíng.
一里，出北隘門，有岐直北過嶺者，為發郎道，其嶺即自西界磨盤山轉而東行者。板橋大道，從嶺南東轉東北向行。

shí lǐ, yǒu cūn zài běi shān zhī xià, yuē fā jìn dé.
十里，有村在北山之下，曰發近德。

qí chù nán kāi dà wù, xī nán jí bái là, dōng nán jí dà bǎo yíng shān. dà bǎo yíng zhī nán, yī zhī xī zhuǎn, zhuō qǐ yī fēng, tè lì yú shì cūn zhī nán, wèi zhèng àn. qí nán zé shí fēng cān chà yáo liè, jí zuó xìng duō luō suǒ wàng dōng nán jiè shān yě. yòu dōng, lǚ yǒu xiǎo shuǐ nán qù, dù zhī. dōng wǔ lǐ, yǒu shí fēng tū wù dāng guān. běi jiè jí mó pán dōng zhuǎn zhī shān, nán jiè jí dà bǎo shān zhū shí fēng, xiāng còu chéng xiá, ér shí fēng dāng qí zhōng, ruò dūn hǔ rán. yóu qí dōng nán yè xíng, nán jiè shí shān sēn sēn chéng duì nán qù, ér lù jiàn dōng běi shàng. wǔ lǐ chū dāng guān fēng zhī dōng, qí dōng chuí yǒu shí tè lì, shàng yǒu xié qiān xiàng páng xié chū gāo gāo shēn zhǎn zhī shì, shì yuē jīn jī shān, suǒ wèi jīn jī dú lì yě. yòu dōng yī lǐ, yī dòng zài nán xiǎo fēng xià, shí yǔ zhèn fù lái, bì rù qí zhōng, fàn. yòu dōng sān lǐ, dōng shàng xiá jí. qí jí jí mó pán shān dōng zǒu mài, zhì cǐ yòu dù ér nán, wèi dà bǎo yíng dōng shān zhě yě. yī lǐ, yú jí zhī dōng, qí shàng yǒu qí nán qù, bù zhī wǎng hé yí zhài. jí dōng huán wā chéng wù, yǒu xiǎo shuǐ běi xià, zhù dōng nán wù zhōng, dào hé yíng chéng. yǒu shù jiā yǐ běi fēng xià, yuē méi nài dé. dōng fēng xià yǒu gǔ diàn èr chóng, shí yǔ shì dà zhì, qū bì jiǔ zhī. nǎi suí shuǐ xià dōng nán xiá, xiá bī lù xià, liǎng páng shān shì, réng jué dāng rén miàn ér qǐ. dōng xíng xiá zhōng èr lǐ, yǒu shuǐ zì xiá nán dòng xué chū, yǔ xiá shuǐ tóng dōng zhù.
其處南開大塢，西南即白蠟，東南即大堡營山。大堡營之南，一支西轉，卓起一峰，特立於是村之南，為正案。其南則石峰參差遙列，即昨興哆囉所望東南界山也。又東，屢有小水南去，渡之。東五里，有石峰突兀當關。北界即磨盤東轉之山，南界即大堡山諸石峰，相湊成峽，而石峰當其中，若蹲虎然。由其東南腋行，南界石山森森成隊南去，而路漸東北上。五里出當關峰之東，其東垂有石特立，上有斜騫向旁斜出高高伸展之勢，是曰金雞山，所謂「金雞獨立」也。又東一里，一洞在南小峰下，時雨陣復來，避入其中，飯。又東三里，東上峽脊。其脊即磨盤山東走脈，至此又度而南，為大堡營東山者也。一里，逾脊之東，其上有岐南去，不知往何彝寨。脊東環窪成塢，有小水北下，注東南塢中，稻禾盈塍。有數家倚北峰下，曰沒奈德。東峰下有古殿二重，時雨勢大至，趨避久之。乃隨水下東南峽，峽逼路下，兩旁山勢，仍覺當人面而起。東行峽中二里，有水自峽南洞穴出，與峽水同東注。

yòu yī lǐ, yǒu xiǎo shí liáng kuà xī, yú zhī. cóng xī nán dōng xíng, yī lǐ, xī běi zhù xiá, lù dōng yú gāng. yī lǐ yú, yǒu wù zì xī běi lái, huán ér nán, qí zhōng tián hé péng yù mào shèng, cūn luò gāo xià. dōng èr lǐ, yǒu shù shí jiā jiā lù, yuē shān mǎ yí, yì chóng shān zhōng yī jù luò yě. yú shì yòu dōng běi yī lǐ, shí fēng gāo gèn, yú qí nán pō, dǐ fēng xià. yòu dōng nán yī lǐ, yǒu táng zài shān wù, wǔ liù jiā bàng wù ér qī, yuē āi zé cūn.
又一里，有小石樑跨溪，逾之。從溪南東行，一里，溪北注峽，路東逾岡。一里余，有塢自西北來，環而南，其中田禾芃彧ｐéｎｇｙù茂盛，村落高下。東二里，有數十家夾路，曰山馬彝，亦重山中一聚落也。於是又東北一里，石峰高亘，逾其南坡，抵峰下。又東南一里，有塘在山塢，五六家傍塢而棲，曰挨澤村。

yòu dōng běi èr lǐ, wèi sān bǎn qiáo. shù jiā jù shān zhī gāng, qí qiáo shàng zài gāng xià. shí léi yǔ dà zhì, suì zhǐ yú gāng tóu shàng zhài.
又東北二里，為三板橋。數家踞山之岡，其橋尚在岡下。時雷雨大至，遂止於岡頭上寨。

èr shí sì rì zhǔ rén chuī fàn shén zǎo, píng míng jí xíng. yǔ sè fēi fēi, lù huá shū shén. xià pō jí yǒu xiǎo shí liáng, qí xià shuǐ yì bù dà, zì xī ér dōng zhù, nǎi chū yú xī běi shí xué, ér fù rù dōng běi xué zhōng zhě. qí qiáo fēi bǎn ér shí, ér yóu réng qí jiù míng.
二十四日主人炊飯甚早，平明即行。雨色霏霏，路滑殊甚。下坡即有小石樑，其下水亦不大，自西而東注，乃出於西北石穴，而復入東北穴中者。其橋非板而石，而猶仍其舊名。

qiáo nán fù guò yī zhài, nǎi dōng xiàng xíng pō jiān.
橋南復過一寨，乃東向行坡間。

èr lǐ, yǒu qí dāng xiá: cóng dōng běi zhě, nǎi rù zhài dào cóng zhí dōng zhě, wèi dà dào, cóng zhī. zhí dōng yī lǐ, dēng gāng shàng.
二里，有歧當峽：從東北者，乃入寨道；從直東者，為大道，從之。直東一里，登岡上。

qí běi yǒu wù zài běi dà shān xià, jí zhài jù suǒ tuō, zhōng yǒu hé péng péng yān.
其北有塢在北大山下，即寨聚所託，中有禾芃芃焉。

gāng nán xiǎo shí fēng pái lì gāng tóu, zì dōng ér xī, suì yǔ běi shān huán zhì wèi xiá.
岡南小石峰排立岡頭，自東而西，遂與北山環峙為峽。

rù xiá, dōng xíng sì lǐ, yú jí běi shàng, bàn lǐ rù qí ào. qí běi sì fēng huán hé, zhōng yǒu píng wù, jīng zhī ér běi, xī fēng yóu tū wù yān. běi bàn lǐ, yòu chuān ào bàn lǐ, fù yóu xiá zhōng shàng yī lǐ, zhí dǐ běi jù fēng xià. qí fēng sǒng gèn wēi xuē, rú píng běi zhàng. qí xī yǒu wù xià zhuì běi qù, qí zhōng qìng shēn wù hēi, wàng zhī yǎo rán. lù cóng fēng nán dōng zhuǎn, suì yǔ nán fēng còu xiá shén bī. pī xì ér dōng bàn lǐ, qí dōng sì shān zǎn dá, fēng gāo xiá bī, cóng mù méng mì, yì yōu xiǎn zhī jìng yě. suì xún nán fēng zhī dōng, nán xiàng rù wù, bàn lǐ, nǎi dōng nán shàng. bàn lǐ, yú gāng jí ér dōng, qí dōng yǒu wù dōng xià, lù cóng gāng tóu nán xiàng xíng. yī lǐ, fù chū nán ào. qí ào dōng xī liǎng fēng, cóng gāng jí qǐ, lù chū qí cè, fù dōng xiàng xíng. sān lǐ, shǐ shāo jiàng ér fù shàng. yú shì shēng jiàng qū zhé, duō xún běi lǐng xíng, yǔ nán shān xiāng chí chéng wù. liù lǐ, lù cóng wù ér dōng. yòu wǔ lǐ, shāo shàng yú ào, nán běi xiá shǐ kāi. zài dōng pán běi lǐng zhī nán sān lǐ, shǐ jiàn lù páng yú xīn biāo huī, zhī wèi zhōng huǒ zhī dì. cóng qí dōng yī lǐ xià xiá, shǐ dé shí lù, yí lǐ nán xiàng. píng xíng xià èr lǐ, fǔ jiàn nán wù shén dá. xún běi lǐng dōng xiàng xíng yī lǐ, hū wén xī shēng fèi rán. yòu nán xià dǐ wù zhōng, yī xī zì dōng ér xī, yǒu shí liáng kuà zhī, xī zhōng shuǐ pō dà ér shén jí. sì gù shān huí gǔ mì, háo wú piàn xì, bù zhī dōng běi zhī cóng hé lái, bù zhī xī nán zhī cóng hé xiè, dāng yì shì chū rù yú qiào xué zhōng zhě. yù hòu xíng rén wèn zhī, yīn zuò fàn qiáo shàng. jiǔ zhī bù dé guò zhě, nǎi nán yuè qiáo xíng. yǎng jiàn qiáo nán yǒu qí niè fēng zhí shàng, yǒu dà dào zé sù xī ér dōng.
入峽，東行四里，逾脊北上，半里入其坳。其北四峰環合，中有平塢，經之而北，西峰尤突兀焉。北半里，又穿坳半里，復由峽中上一里，直抵北巨峰下。其峰聳亘危削，如屏北障。其西有塢下墜北去，其中箐深霧黑，望之杳然。路從峰南東轉，遂與南峰湊峽甚逼。披隙而東半里，其東四山攢沓，峰高峽逼，叢木蒙密，亦幽險之境也。遂循南峰之東，南向入塢，半里，乃東南上。半里，逾岡脊而東，其東有塢東下，路從岡頭南向行。一里，復出南坳。其坳東西兩峰，從岡脊起，路出其側，復東向行。三里，始稍降而復上。於是升降曲折，多循北嶺行，與南山相持成塢。六里，路從塢而東。又五里，稍上逾坳，南北峽始開。再東盤北嶺之南三里，始見路旁余薪爂灰，知為中火之地。從其東一里下峽，始得石路，迤邐南向。平行下二里，俯見南塢甚沓。循北嶺東向行一里，忽聞溪聲沸然。又南下抵塢中，一溪自東而西，有石樑跨之，溪中水頗大而甚急。四顧山回谷密，毫無片隙，不知東北之從何來，不知西南之從何泄，當亦是出入於竅穴中者。欲候行人問之，因坐飯橋上。久之不得過者，乃南越橋行。仰見橋南有歧躡峰直上，有大道則溯溪而東。

shí xī zhǎng lù yǎn yǎn gài, pān nán fēng zhī lù xíng. niàn zì jīn jī shān dōng shàng, yí lù suǒ shàng zhě duō, ér xià zhě wú jǐ, cǐ xī suī liú wù zhōng, yóu shì shān diān zhī shuǐ yě. dōng yī lǐ, xún nán fēng dōng lù, zhuǎn ér nán. gé wù dōng wàng, xī zì dōng běi xiá zhōng pò yá ér chū, qí nèi shén bī. lù shě zhī nán, bàn lǐ, fù xún nán fēng nán lù, zhuǎn ér xī xiàng rù wù. yī lǐ, wù qióng, suì xī shàng lǐng. yī lǐ, yú lǐng tóu, shǐ jiàn yǒu lù zì běi lái. hé bìng yóu lǐng shàng nán qù cǐ jí qiáo nán zhí shàng zhī qí, yú gāo lǐng ér xià zhě, jiào cǐ wèi jìng zhí yún. yóu lǐng nán xíng, xī kàn wù shén shēn, ér qìng mì quán fèi, yì bù biàn qí cóng hé liú yě. yòu nán èr lǐ, zhuǎn ér dōng, xún běi lǐng nán yá dōng xiàng xíng, yì yǔ nán shān xià jiā chéng wù, xià kàn shēn mì, yǔ xī wù tóng. dōng wǔ lǐ, qí wù jiàn yǔ xī wù bìng, shǐ zhī shān cóng dōng huán, wù nǎi xī xià zhě. yòu dōng xiàng yú gāng, dōng běi yī lǐ, dù yī jí, qí jí dōng xī dù.
時溪漲路渰ｙāｎ掩蓋，攀南峰之麓行。念自金雞山東上，一路所上者多，而下者無幾，此溪雖流塢中，猶是山巔之水也。東一里，循南峰東麓，轉而南。隔塢東望，溪自東北峽中破崖而出，其內甚逼。路舍之南，半里，復循南峰南麓，轉而西向入塢。一里，塢窮，遂西上嶺。一里，逾嶺頭，始見有路自北來。合併由嶺上南去；此即橋南直上之岐，逾高嶺而下者，較此為逕直雲。由嶺南行，西瞰塢甚深，而箐密泉沸，亦不辨其從何流也。又南二里，轉而東，循北嶺南崖東向行，亦與南山下夾成塢，下瞰深密，與西塢同。東五里，其塢漸與西塢並，始知山從東環，塢乃西下者。又東向逾岡，東北一里，度一脊，其脊東西度。

cóng qí dōng fù shàng lǐng, yī lǐ, zé lǐng dōng yǒu wù nán běi pì. nǎi běi zhuǎn xún xī shān xíng wù shàng, yī lǐ, wù qióng. cóng wù běi píng zhuǎn, yú dōng lǐng zhī dōng, gòng èr lǐ, yǒu shù jiā zài lù běi pō jiān, shì yuē jiè tóu zhài, yǐ luó píng cūn luò dōng zhǐ yú cǐ yě. yòu dōng xíng gāng shàng èr lǐ, zài shàng lǐng yī lǐ, yú ér dōng, zé yǒu shēn xiá xià qiàn, wéi wén shuǐ shēng xiōng yǒng, ér bù jiàn shuǐ. cóng lǐng shàng zhuǎn ér nán xíng, dōng kàn dōng jiè shān lù, shí yá xuán xuē, shí tū yú sōng shāo qìng yǐng zhōng, ér bù zhī xī jiè suǒ xíng zhī xià, qí yá gèng sǒng yě. nán xíng yī lǐ, shǐ yán yá nán xià. yòu yī lǐ, yǎng jiàn lù xī zhī fēng, yì biàn ér wèi qióng yá qiào bì, jí wēi jùn zhī shì yān. cóng cǐ kàn dōng yá zhī xià, jiāng liú zhuǎn qū, xī nán pò bì qù gé jiāng yǒu máo liǎng sān diǎn, yǐ yá ér jū. nǎi dōng xiàng shí jí zhí xià, yī lǐ, kàn jiāng shén jìn, ér yóu wèi zhì yě. zhuǎn ér běi, shǐ jiàn xī yá chù lì chā tiān, yǔ dōng yá gé jiāng duì zhì. qí yá nǎi shàng xià èr céng, xiàng xíng qí shàng, zhǐ jiàn shàng yá ér bù dé xià jiàn, yì bù dé xià dá, gù bì yū ér nán, nǎi dé shí jí yún.
從其東復上嶺，一里，則嶺東有塢南北辟。乃北轉循西山行塢上，一里，塢窮。從塢北平轉，逾東嶺之東，共二里，有數家在路北坡間，是曰界頭寨，以羅平村落東止於此也。又東行岡上二里，再上嶺一里，逾而東，則有深峽下嵌，惟聞水聲洶湧，而不見水。從嶺上轉而南行，東瞰東界山麓，石崖懸削，時突於松梢箐影中，而不知西界所行之下，其崖更聳也。南行一里，始沿崖南下。又一里，仰見路西之峰，亦變而為穹崖峭壁，極危峻之勢焉。從此瞰東崖之下，江流轉曲，西南破壁去；隔江有茅兩三點，倚崖而居。乃東向拾級直下，一里，瞰江甚近，而猶未至也。轉而北，始見西崖矗立插天，與東崖隔江對峙。其崖乃上下二層，向行其上，止見上崖而不得下見，亦不得下達，故必迂而南，乃得拾級雲。

běi jīng chù yá xià bàn lǐ, xià bīn jiāng liú, zé pò yá jí yǒng, shì ruò wàn mǎ zhī bēn chí, gài dāng bào zhǎng shí yě. qí shuǐ fā yuán yú shī zōng xī nán lóng kuò běi, hé lù liáng zhū shuǐ wèi shé chǎng hé, yóu lóng diān jí luó píng jiù zhōu, nǎi dōng běi zhì yī zé, guò shù lóng shān hòu, zhuǎn dōng nán dǐ cǐ, jí xī nán rù xiá, yòu èr bǎi lǐ ér huì bā dá pán jiāng zhě yě. luó píng pǔ ān yǐ cǐ jiāng wèi jiè, yì suì wèi diān dōng qián xī fēn jiè yān.
北經矗崖下半里，下瀕江流，則破崖急涌，勢若萬馬之奔馳，蓋當暴漲時也。其水發源於師宗西南龍擴北，合陸涼諸水為蛇場河，由龍甸及羅平舊州，乃東北至伊澤，過束龍山後，轉東南抵此，即西南入峽，又二百里而會八達盤江者也。羅平、普安以此江為界，亦遂為滇東、黔西分界焉。

yǒu zhōu zài jiāng dōng, pín hū zhī, mò wèi chū dù zhě. bó mù yǔ zhǐ, shǐ yǒu yī rén chū yuē: jiāng zhǎng nán dù, xū duō rén cāo zhōu nǎi kě. bù guò chéng jí wèi suǒ qián jì ěr. yòu jiǔ zhī, shǐ yǐ wǔ rén huà zhōu lái, fù bù jìn yá, yǐ yī rén shè shuǐ ér shàng, suǒ qián yíng hè, nǎi yǐ zhōu shòu, yǐ hūn hēi yǐ. yǔ fù lín lí, jié liú dōng dù, dēng yá rù lǚ diàn. diàn zhǔ rén tā chū, qí qī xiá ér è, jiàn dù zhōu zhě chéng jí qǔ yíng, yì yóu ér xiào zhī, xiān suǒ qián ér hòu shòu cān, cān yòu è ér xiān shǎo, qiě mān xiè qīng màn yú, gài yǔ zhū shǎo xiá ér xiào yú zhī lǎo yě. cǐ fù jiān cháng dú shǒu, bì shì féng wén suǒ suǒ jì dì yáng zhài zhōng yī liú rén, xìng yú lǎo, bù wèi suǒ zhōng ěr!
有舟在江東，頻呼之，莫為出渡者。薄暮雨止，始有一人出曰：「江漲難渡，須多人操舟乃可。」不過乘急為索錢計耳。又久之，始以五人劃舟來，復不近涯，以一人涉水而上，索錢盈壑，乃以舟受，已昏黑矣。雨復淋漓，截流東渡，登涯入旅店。店主人他出，其妻黠而惡，見渡舟者乘急取盈，亦尤而效之，先索錢而後授餐，餐又惡而鮮ｘｉǎｎ少，且嫚褻輕慢余，蓋與諸少狎而笑余之老也。此婦奸腸毒手，必是馮文所所記地羊寨中一流人，幸余老，不為所中耳！

jiāng dǐ zhài nǎi luó luó zhī cǐ yī jiā xiē kè, wèi hàn rén.
江底寨乃儸儸；只此一家歇客，為漢人。

qí rén jiē bù liáng, rú luó luó zhī yào dù, hàn fù zhī suǒ kè, jù nán zhōng zhū yí jìng suǒ wú zhě. qí dì wèi bù xióng shǔ, nǎi pǔ ān shí èr yíng zhǎng guān suǒ xiá yě. tǔ qiú lóng xìng. jù tǔ rén yuē: jīn wèi nóng xìng zhě suǒ duó. bù xióng zhī jiè, dōng dǐ huáng cǎo bà èr shí lǐ, xī dǐ cǐ jiāng liù shí lǐ, nán dǐ hé gé wèi guǎng nán jiè yī bǎi yú lǐ, běi zhì běn sī shí èr yíng jiè yì bù xià sān sì shí lǐ, yì píng yuán zhōng yī xiǎo yì yě.
其人皆不良，如儸儸之要渡，漢婦之索客，俱南中諸彝境所無者。其地為步雄屬，乃普安十二營長官所轄也。土酋龍姓。據土人曰：「今為儂姓者所奪。」步雄之界，東抵黃草壩二十里，西抵此江六十里，南抵河格為廣南界一百餘里，北至本司十二營界亦不下三四十里，亦平原中一小邑也。