chū shí rì chén cān hòu, dà bǎ shì fù lái hòu wǎng mù jiā yuàn.
初十日晨餐後,大把事復來候往木家院。
tōng shì jù qí, ér dà bǎ shì hū qù, jiǔ dài bù zhì, nǎi xíng. dōng xiàng bàn lǐ, jiē zhuǎn nán běi, běi qù nǎi xiàng mián shān nán chuí, tōng ān zhōu zhì suǒ tuō, nán qù nǎi dà dào. bàn lǐ, qù dōng qiáo, yú shì xún xī nán àn dōng nán xíng. sān lǐ, yǒu liǔ liǎng sān zhū, zài lù yòu chéng jiān, shì wèi tǔ rén sòng xíng zhī dì.
通事具騎,而大把事忽去,久待不至,乃行。東向半里,街轉南北,北去乃象眠山南垂,通安州治所託,南去乃大道。半里,去東橋,於是循溪南岸東南行。三里,有柳兩三株,在路右塍間,是為土人送行之地。
qí běi yǒu wù, dōng běi pì shén yáo.
其北有塢,東北辟甚遙。
gài xuě shān zhī zhī, dōng chuí nán xià zhě liǎng zhòng, chū wèi cuì píng xiàng mián, yǔ jiě tuō shí hé yī jiā ér chéng bái shā wù zài wèi wú liè dōng shān, yǔ cuì píng xiàng mián zài jiā ér chéng cǐ wù, qí běi rù yǔ bái shā děng. qí běi dù jí chù, jí jīn shā jiāng bī xuě shān zhī lù ér dōng zhě. dōng shān zhī wài, zé jiāng liú nán zhuǎn yǐ. jí nán jí cǐ wù, zhōng yǒu xī zì dōng shān chū, guàn gài tián chóu gèng guǎng. yóu cǐ wù dōng běi yú jí dù jiāng, jí xiāng luó zhī dào yě. wù zhōng xī dōng nán yǔ yù hé huì yú sān shēng qiáo zhī dōng. yòu yǒu shuǐ xī nán zì wén bǐ shān, yán nán shān ér dōng zhuǎn, suí dōng yuán gāng zhī xià, jīng sān shēng qiáo ér dōng yǔ èr shuǐ huì. yú shì sān shuǐ hé ér chéng yàng gòng jiāng zhī yuán yān. dōng yuán gāng zhě, wèi lì jùn dōng nán dì yī zhòng suǒ yào. gài yǒu dà jí zì xī lái, qióng wèi mù jiā yuàn hòu gāo fēng dà jí, cóng cǐ nán qū hè qìng. qí dōng xià zhě wèi qiū táng guān, qí dōng běi xià zhě, huán zhuǎn ér wèi cǐ gāng, zhí bī dōng shān zhī lù, shù sān shuǐ wèi yī, yán dōng shān nán xià ér chū qiū táng dōng xiá, zì qī hé féng mì ér dá hè qìng. gāng shǒu huí huán xiàng jùn, nán shān zhī xī jīng qí xià, gǒng qiáo dù zhī, yuē sān shēng qiáo. qiáo běi yǒu èr fāng, liǎng sān jiā wèi shǒu zhě. zì liǔ táng zhì cǐ, yòu wǔ lǐ yǐ. qí běi jiē liáng chóu, ér nán zé dēng pō yān. yī lǐ, shēng pō zhī diān, píng xíng qí shàng. yòu fǔ qí pō nèi bào, xià pì píng wù, zhí běi jiē jùn zhì, tiào qí pō, xié xuē dōng xià, yǔ dōng shān jiā xī nán liú. pō jiān měi yǒu cūn lú, jiù wā bàng kǎn, táo huā liǔ sè, yǎn yìng gāo xià. sān lǐ, shāo xià jiù wā, yǒu shuǐ chéng hén, zì xī ér dōng xià yú xī. yòu nán yú yī pō, dù bǎn qiáo ér nán, zé mù jiā yuàn zài shì yǐ.
蓋雪山之支,東垂南下者兩重,初為翠屏、象眠,與解脫、十和一夾而成白沙塢;再為吳烈東山,與翠屏、象眠再夾而成此塢,其北入與白沙等。其北度脊處,即金沙江逼雪山之麓而東者。東山之外,則江流南轉矣。脊南即此塢,中有溪自東山出,灌溉田疇更廣。由此塢東北逾脊渡江,即香羅之道也。塢中溪東南與玉河會於三生橋之東。又有水西南自文筆山,沿南山而東轉,隨東圓岡之下,經三生橋而東與二水會。於是三水合而成漾共江之源焉。東圓岡者,為麗郡東南第一重鎖鑰。蓋有大脊自西來,穹為木家院後高峰大脊,從此南趨鶴慶。其東下者為邱塘關,其東北下者,環轉而為此岡,直逼東山之麓,束三水為一,沿東山南下而出邱塘東峽,自七和、馮密而達鶴慶。岡首迴環向郡,南山之溪經其下,鞏橋度之,曰三生橋。橋北有二坊,兩三家為守者。自柳塘至此,又五里矣。其北皆良疇,而南則登坡焉。一里,升坡之巔,平行其上。右俯其坡內抱,下辟平塢,直北接郡治,眺其坡,斜削東下,與東山夾溪南流。坡間每有村廬,就窪傍坎,桃花柳色,罨映高下。三里,稍下就窪,有水成痕,自西而東下於溪。又南逾一坡,度板橋而南,則木家院在是矣。
xiān shì tú zhōng lǚ yǒu fēi qí nán xíng, gài mù gōng xiān shǐ qí zi zhì yuàn dài yú, ér yòu lǚ lìng rén lái, shì qí kuǎn jiē zhī lǐ yě. tú zhōng yǔ tōng shì zhě zhé jī jī yǔ, yú bù zhī xǐng chá kàn. bǐ yú zhì, ér dà bǎ shì yǐ xiān zhì yǐ, yíng rù mén. qí mén nán xiàng shén bì, qián yǒu dà shí shī, sì miàn qiáng yuán zhī wài, jù jù mù cān xiāo. fǔ rù, sì jūn chū yíng, rù mén liǎng zhòng, tīng shì yì chǎng. cóng qí yòu yòu rù nèi tīng, nǎi bài zuò jìn chá. jí yī rù xī cè mén, dā sōng péng yú xī wǔ zhī qián, xià jiè yǐ sōng máo, yǐ shì zhòng lǐ yě. dà bǎ shì shè èr zhuō jí zhuō, zuò dìng, jí xiàn zhǐ bǐ, xiù zhōng chū yī xiǎo fēng, yuē: jiā zhǔ yǐ láng jūn xīn jìn zhū shēng, suī shì bǐ yàn, ér cǐ zhōng wú míng shī, wèi kuī zhōng yuán wén mài, qiú wèi cì jiào yī piān, shǐ zhī suǒ fǎ chéng, yǐ wèi zhōng shēn pèi fú.
先是途中屢有飛騎南行,蓋木公先使其子至院待余,而又屢令人來,示其款接之禮也。途中與通事者輒唧唧語,余不之省察看。比余至,而大把事已先至矣,迎入門。其門南向甚敝,前有大石獅,四面牆垣之外,俱巨木參霄。甫入,四君出迎,入門兩重,廳事亦敞。從其右又入內廳,乃拜座進茶。即揖入西側門,搭松棚於西廡之前,下藉以松毛,以示重禮也。大把事設二卓即「桌」,坐定,即獻紙筆,袖中出一小封,曰:「家主以郎君新進諸生,雖事筆硯,而此中無名師,未窺中原文脈,求為賜教一篇,使知所法程,以為終身佩服。」
yú hàn zhī. chāi qí fēng, nǎi mù gōng qiú yú zuò wén, bìng wèi qí zi fǔ zhèng xiū gǎi. shū hòu xiě yī tí yuē: yǎ sòng gè dé qí suǒ. yú yǔ sì jūn, jí jiù zuò niān háo zhí bǐ, èr bǎ shì tuì hòu jiē xià. xià wǔ, wén gè jiù. yú yuè qí zuò, pō qīng liàng. èr bǎ shì fù yǐ zhǔ mìng qiú xì wèi pī yuè. yú jiāng wèi jǔ bǐ, èr bǎ shì yuē: něi jī è jiǔ yǐ, qǐng shǎo chí zhī. hòu yǒu chá huā, wèi nán zhōng zhī guān, qǐng wǎng yī guān ér jiù xí.
余頷之。拆其封,乃木公求余作文,並為其子斧正修改。書後寫一題曰:「雅頌各得其所。」余與四君,即就座拈毫執筆,二把事退候階下。下午,文各就。余閱其作,頗清亮。二把事復以主命求細為批閱。余將為舉筆,二把事曰:「餒飢餓久矣,請少遲之。後有茶花,為南中之冠,請往一觀而就席。」
gài qí zhǔ mìng zhǐ shì yě, yú nǎi cóng zhī. yóu qí yòu zhuǎn guò yī tīng, zuǒ yǒu jù lóu, lóu qián chá shù, pán yīn shù mǔ, gāo yǔ lóu qí. qí běn jìng chǐ zhě sān sì zhū cóng qǐ, sì páng wěi ruí zhī yè mào shèng xià chuí, xià fù shén mì, bù néng zhōng kuī. qí huā shàng wèi quán shū, zhǐ shù shí duǒ, gāo zhuì cóng yè zhōng, suī dà ér bù néng jìn qù guān kàn. qiě huā shǎo yè shèng, wèi jiàn càn làn zhī miào, ruò dài yuè zhōng, biàn chéng huǒ shù xiá lín, jiè yīn wèi cǐ jiān dì hán, huā jiào chí yě.
蓋其主命指示也,余乃從之。由其右轉過一廳,左有巨樓,樓前茶樹,盤蔭數畝,高與樓齊。其本徑尺者三四株叢起,四旁萎蕤ruí枝葉茂盛下垂,下覆甚密,不能中窺。其花尚未全舒,止數十朵,高綴叢葉中,雖大而不能近覷觀看。且花少葉盛,未見燦爛之妙,若待月終,便成火樹霞林,借因為此間地寒,花較遲也。
bǎ shì yán, cǐ shù zhí yǔ lǎo bǎ shì nián xiāng sì, qū zhǐ liù shí yú.
把事言,此樹植與老把事年相似,屈指六十餘。
yú chū yí wèi shù bǎi nián wù, ér qǐ zhī qì jī fā wàng, qí miào rú cǐ.
余初疑為數百年物,而豈知氣機發旺,其妙如此。
yǐ hái sōng péng, zé shè xí yǐ jiù. sì jūn xiàn kuǎn, fù yǒu hóng zhān lì suǒ zhī huì. èr bǎ shì yì shè xí zuò jiē xià, měi xiàn jiǔ zé qū ér shàng yān.
已還松棚,則設席已就。四君獻款,復有紅氈、麗鎖之惠。二把事亦設席坐階下,每獻酒則趨而上焉。
sì jūn nián èr shí yú, xiū xī xiū zhǎng ér bái xī qīng jùn, bù shì biān chuí zhī chǎn, ér yǔ yán qīng biàn kě tīng, wēi yí dòng dàng, xī bù shī qí jié. wèi yú yán běi yá hóng yìng zhī yì. shí yú yù yóu jiǔ hé qū jiàn chuān, sì jūn yán: cǐ dào suī xiǎn ér shí jìn, dàn cǐ shí xǐ qiān yí zhū chū dòu zhě zài cǐ, sǐ huì zhī qì xiāng wén, ér lù yì jué xíng rén, bù ruò cóng hè qìng biàn. yáo wèi zhōng yǒu róu zhū máo niú shé, jù wèi yú yán zhī, lǚ lǚ kě tīng.
四君年二十餘,修皙修長而白皙清俊,不似邊陲之產,而語言清辨可聽,威儀動盪,悉不失其節。為余言北崖紅映之異。時余欲由九和趨劍川,四君言:「此道雖險而實近,但此時徙遷移諸出豆者在此,死穢之氣相聞,而路亦絕行人,不若從鶴慶便。」餚味中有柔豬、氂牛舌,俱為余言之,縷縷可聽。
róu zhū nǎi wǔ liù jīn xiǎo zhū, yǐ mǐ fàn wèi chéng zhě, qí gǔ jù róu cuì, quán tǐ zhì zhī, nǎi qiē piàn shí. máo niú shé shì zhū shé ér dà, gān cuì yǒu yì wèi. xī yú shí yǐ zuì bǎo, bù néng duō cháng yě. yīn wèi yú yán: qí dì duō máo niú, wěi dà ér yǒu lì, yì néng fù zhòng, běi dì shān zhōng rén, wú tián kě gēng, wéi nà máo niú yín wèi shuì. gài hè qìng yǐ běi duō máo niú, shùn níng yǐ nán duō xiàng, nán běi gè yǒu yī yì shòu, wéi zhōng gé dà lǐ yī jùn, xī dǐ yǒng jīng téng yuè, qí xī jiàn xiá, zhōng jiē rén mín, ér yì shòu gè bù yī chǎn. téng yuè zhī xī, zé yǒu hóng máo yě rén, shì yì rén zhōng zhī hào xiàng yě. dǐ mù nǎi sàn. èr bǎ shì lǐng yú wén qù, yǐ sì jūn wén bì gěi yú, yuē: dēng xià qǐ xì wèi xuē mǒ xiū gǎi, míng chén yù zǎo chéng zhǔ rén yě. yú hàn zhī.
柔豬乃五六斤小豬,以米飯餵成者,其骨俱柔脆,全體炙之,乃切片食。氂牛舌似豬舌而大,甘脆有異味。惜余時已醉飽,不能多嘗也。因為余言:「其地多氂牛,尾大而有力,亦能負重,北地山中人,無田可耕,惟納氂牛銀為稅。」蓋鶴慶以北多氂牛,順寧以南多象,南北各有一異獸,惟中隔大理一郡,西抵永晶、騰越,其西漸狹,中皆人民,而異獸各不一產。騰越之西,則有紅毛野人,是亦人中之耗、象也。抵暮乃散。二把事領余文去,以四君文畀bì給余,曰:「燈下乞細為削抹修改,明晨欲早呈主人也。」余頷之。
sì jūn sòng yú chū dà mén, yì chí hái jùn zhì, réng yǐ qí lìng tōng shì sòng yú. dōng nán èr lǐ, sù cūn máng jiā. yú tiāo dēng píng wén, jiù wò qí xī wǔ.
四君送余出大門,亦馳還郡治,仍以騎令通事送余。東南二里,宿村氓家。余挑燈評文,就臥其西廡。
shí yī rì mèi shuǎng, tōng shì qǔ suǒ píng wén sòng mù jiā yuàn, jiù yuàn zhōng qǔ bǎn zhì, yǐ jìn wǔ yǐ. mì fù dān zhě, jiǔ zhī dé yī rén, suì nán xíng. èr lǐ, dǐ nán shān xià. xún shān dōng nán yī lǐ, xià yuè yī kēng dǐ, réng dōng nán shàng èr lǐ, chū qiū táng guān. guān nèi shù jiā jū zhī, yǒu bǎ shì yíng yú xiàn chá. qí guān héng wū sān yíng, nán xiàng jù lǐng shàng, dì nán xià pō xuē, ér guān mén zé wú shén xiǎn ài yě. qí lǐng zì xī dà jí fēn zhī dōng tū, yǔ dōng shān duì jiā yàng gòng jiāng yú xià, guān mén dōng jí lín jiāng zhī zuǐ, shù tǎ yú shàng. wèi lì dōng nán dì èr chóng suǒ yào. gé jiāng zhī dōng shān, zhì shì yì xióng fèn ér qǐ, ruò yǔ xī dà fēng gòng wèi jī jiǎo zhě. guān rén zhǐ qí dōng lù, jí jīn shā jiāng nán xià, zhuǎn ér dōng nán, qū làng cāng shùn zhōu zhī jiān zhě.
十一日昧爽,通事取所評文送木家院,就院中取鈑至,已近午矣。覓負擔者,久之得一人,遂南行。二里,抵南山下。循山東南一里,下越一坑底,仍東南上二里,出邱塘關。關內數家居之,有把事迎余獻茶。其關橫屋三楹,南向踞嶺上,第南下頗削,而關門則無甚險隘也。其嶺自西大脊分支東突,與東山對夾漾共江於下,關門東脊臨江之嘴,豎塔於上。為麗東南第二重鎖鑰。隔江之東山,至是亦雄奮而起,若與西大峰共為犄角者。關人指其東麓,即金沙江南下,轉而東南,趨浪滄、順州之間者。
cǐ dì yǒu lù, bàn rì yú cǐ lǐng, yòu yī rì bàn ér dōng nán dǐ làng cāng wèi.
此地有路,半日逾此嶺,又一日半而東南抵浪滄衛。
chū guān, cí tōng shì yǐ qí fǎn, yú suì tóng dān fū réng nán xiàng jiù xiǎo dào xià shān.
出關,辭通事以騎返,余遂同擔夫仍南向就小道下山。
qí dào jiē chún shí cuó é, jiàn xì pān fēng ér xià, èr lǐ, nǎi dǐ qí lù. suì xī nán zhì qiáo, qiáo xī yǒu pō, nán xiàng suí zhī. bàn lǐ, fù xià pō, xī yǒu wù nán kāi, ér zhōng wú shuǐ. yòu bàn lǐ, héng zhì zhī, yóu xī pō shàng bàn lǐ, yī xī dà shān zhī lù zhuǎn ér dōng nán xíng. yī lǐ yú, lù zuǒ fù qǐ shí shān, yǔ xī shān duì jiā, lù xíng qí zhōng.
其道皆純石嵯峨,踐隙攀峰而下,二里,乃抵其麓。遂西南陟橋,橋西有坡,南向隨之。半里,復下坡,西有塢南開,而中無水。又半里,橫陟之,由西坡上半里,依西大山之麓轉而東南行。一里余,路左復起石山,與西山對夾,路行其中。
èr lǐ, yú jí nán xià, jí yòu yǒu shí yá xià qiàn, ér dōng bàn shí fēng, yóu wèi jié yè shān gāo jùn mào. nán yī lǐ, dōng fēng shǐ jiàng, fù suí xī pō pán ér xī nán. èr lǐ, qí zhī fù dōng tū, zài nán yú zhī. xià bàn lǐ, hái gù dōng tū fēng nán, yǒu yá qiàn kōng chéng mén, fǎn bù tàn zhī, suī yǒu liǎng mén, ér dòng jù bù shēn.
二里,逾脊南下,脊右有石崖下嵌,而東半石峰,尤為巀嶪jiéyè山高峻貌。南一里,東峰始降,復隨西坡盤而西南。二里,其支復東突,再南逾之。下半里,還顧東突峰南,有崖嵌空成門,返步探之,雖有兩門,而洞俱不深。
yòu xún xī shān ér nán, yī lǐ yú, sān sì jiā yǐ xī shān xià, yú shì fù jiàn yàng gòng jiāng chū xiá ér xià pán qí lù, xiá zhōng shǐ huán dié wèi tián. cūn zhī qián, yǐ yǐn shuǐ wèi qú, xún shān ér nán, dǐ qī hé yǐ.
又循西山而南,一里余,三四家倚西山下,於是復見漾共江出峽而下盤其麓,峽中始環疊為田。村之前,已引水為渠,循山而南,抵七和矣。
suí qú pán xī shān dōng tū zhī zuǐ, yòu sān lǐ ér dǐ qī hé. qī hé zhě, lì jùn zhī wài fú wài chéng yě, jù luò yǐ xī shān pō shèng. qí xià wù zhōng, shuǐ tián jiā jiāng, mù gōng zhī cì zǐ jū cǐ, qí zhái yì dōng xiàng. yóu qí qián yòu nán bàn lǐ, wèi shuì jú, shōu shuì zhě jū zhī. yòu nán jiàn xià yī lǐ, fù guò yī cūn, nǎi xī nán shàng pō. yī lǐ, zhì pō dǐng, qí shàng shén píng. yóu qí shàng píng xíng ér nán, èr lǐ, yǒu shù jiā jū pō jí, shì wèi qī hé shào, zé lì jiāng nán jǐn zhī bǐ biān jiāng yě, gù shè shào yān.
隨渠盤西山東突之嘴,又三里而抵七和。七和者,麗郡之外郛fú外城也,聚落倚西山頗盛。其下塢中,水田夾江,木公之次子居此,其宅亦東向。由其前又南半里,為稅局,收稅者居之。又南漸下一里,復過一村,乃西南上坡。一里,陟坡頂,其上甚平。由其上平行而南,二里,有數家居坡脊,是為七和哨,則麗江南盡之鄙邊疆也,故設哨焉。
shào nán yòu bàn lǐ, yǒu lù zì dōng nán héng guò xī běi zhě, wèi sān chà huáng ní gāng.
哨南又半里,有路自東南橫過西北者,為三岔黃泥岡。
gài shì pō zì xī dà shān xià chuí, yóu cǐ gèn ér dōng nán, héng lù suí qí jí xié qù, jí xī suì xià xiàn chéng xiá, hēi lóng tán dāng qí xià yān. dà dào yóu xiá dōng zhí nán, hè qìng lì jiāng zhī jiè, suí cǐ pō jí ér fēn. gù jí xī xià xiàn chù, zì xī pán ér nán zhì féng mì, qí xià yǐ shǔ hè qìng jí dōng pán gèn chù nán xià féng mì dōng, qí nèi yóu shǔ lì jiāng, cǐ dōng xī liǎng jiè dà shān nèi zhī héng jiè yě. yú shì xī kàn xiá nèi, sōng qìng yáo lián, lù yī dōng jí nán xiàng jiàn xià, liù lǐ ér zhì féng mì.
蓋是坡自西大山下垂,由此亘而東南,橫路隨其脊斜去,脊西遂下陷成峽,黑龍潭當其下焉。大道由峽東直南,鶴慶、麗江之界,隨此坡脊而分。故脊西下陷處,自西盤而南至馮密,其下已屬鶴慶;脊東盤亘處南下馮密東,其內猶屬麗江,此東西兩界大山內之橫界也。於是西瞰峽內,松箐遙連,路依東脊南向漸下,六里而至馮密。
rì cái guò wǔ, mì sù diàn, màn tóu yī lóu shàng, nǎi chén shēng mǒu jiā yě, xiàng céng yú xī tán xiāng wù zhě. dān rén xiè dān qù, yú chuī fàn qí jiā, yù wǎng qīng xuán dòng. chén shēng zhǐ yú yuē: míng rì dēng chéng, kě jí cóng cǐ wǎng. jīn rì wǎn, kě yī tàn dōng shān zhī lù hū? suì tóng dōng zhì wù chéng. gài cǐ wù jí zì hēi lóng tán nán xià, zhì cǐ dōng xiàng ér chū zhě, wù běi zé huáng ní gāng zhī pō, zhí chuí ér bī dōng shān zhī lù, jiāng yì dōng xùn ruò dòu ér chū yú mén zhě, gù wù dōng zhī jiè, zhí yǐ cǐ mén ér fēn. yóu wù dōng xíng yī lǐ, jí yǔ yàng gòng jiāng yù.
日才過午,覓宿店,漫投一樓上,乃陳生某家也,向曾於悉檀相晤者。擔人卸擔去,余炊飯其家,欲往青玄洞。陳生止余曰:「明日登程,可即從此往。今日晚,可一探東山之麓乎?」遂同東陟塢塍。蓋此塢即自黑龍潭南下,至此東向而出者,塢北則黃泥岡之坡,直垂而逼東山之麓,江亦東遜若逗而出於門者,故塢東之界,直以此門而分。由塢東行一里,即與漾共江遇。
sù zhī dōng běi bàn lǐ, yǒu mù qiáo héng jiāng shàng.
溯之東北半里,有木橋橫江上。
cóng qiáo dōng dù, mù fán sì jiē. xún dōng àn sù zhī ér běi, bàn lǐ, dēng dōng lǒng, qí shàng fù pán lǒng chéng qí, pì tián shén guǎng. yòu běi yī lǐ, zhí duì huáng ní zhī zuǐ, dōng jiè jiān fēng zuì sǒng, shì wèi bǐ jià fēng, zhèng xī yǔ féng mì hòu duī gǔ fēng xiāng duì yān. chén shēng fù zhǒng zhèng zài qí lǒng zhī shàng, shí jiāng yì qiān, gù lái xiāng dù. yú quàn qí wù qiān, wéi lái mài chù yǐn shuǐ kāi qú, héng jié qí hòu, ruò yǐn cóng mù yòu, huán liú yú qián, shì jí xuán zhuǎn zhī fǎ. chén shēng shì zhī. réng cóng mù qiáo dù jiāng, gòng sān lǐ, hái yù. chén shēng qǔ jiǔ xiàn zhuó. yú zhǔ qí mì yuǎn xíng dān fū, chén yán míng rì kě dé, bù bì zhǔ yě.
從橋東度,木凡四接。循東岸溯之而北,半里,登東隴,其上復盤隴成畦,闢田甚廣。又北一里,直對黃泥之嘴,東界尖峰最聳,是為筆架峰,正西與馮密後堆谷峰相對焉。陳生父冢正在其隴之上,時將議遷,故來相度。余勸其勿遷,惟來脈處引水開渠,橫截其後,若引從墓右,環流於前,是即旋轉之法。陳生是之。仍從木橋度江,共三里,還寓。陳生取酒獻酌。余囑其覓遠行擔夫,陳言明日可得,不必囑也。
shí èr rì chén wèi yú mì fū, jiē xià zhǒng fān tián, bù biàn yuǎn qù, yǐ lǐng yín, fù lái cí. jì fàn, zhǎn zhuǎn jiǔ zhī, dé yī rén yuē zhào guì, suì xíng. yú yǐ chún yī suǒ kuì ōu èr dǐng yī, chóu chén shēng zhī shì shē qiàn jiǔ. cóng qí jū zhī xī shè yī jiàn, jì jié wù ér xī běi, yī lǐ yú, dēng xī pō, yǐ bī duī gǔ fēng xià. pō shàng yǐn shuǐ wèi qú nán zhù, jià mù ér dù, jí nán xún dōng xià zhī jí ér shàng, bàn lǐ, dé píng gāng. yóu gāng shàng xī xíng bàn lǐ, zhí bī xī shān xià, yǒu miào lín gāng ér zhì. miào nán dōng xià yè dǐ, yǒu miào sì lóng wáng, nán lín yī chí, shén guǎng ér chéng chè, nǎi xiāng mǐ lóng tán yě. miào nán xī shàng céng yá, yǒu dòng dōng xiàng pì mén, qí shàng huí yá tū wù, jí qīng xuán dòng yě. èr miào jù bù rù, xī niè shān zhí shàng, bàn lǐ, dǐ yá xià, zé dòng mén yǒu chuí shí zhōng xuán, mén pì wèi èr, zuǒ dà ér yòu xiǎo. yǒu sēng yǐ zhōng chuí zhī shí, jié lú qí wài, yòu huán shí yú zuǒ mén zhī xià, yǐ wèi wài mén. yóu huán shí dòu jiān rù, dēng zuǒ mén, qí mén dà kāi, xī xiàng zhí rù, zhì fó zuò dāng qí zhōng.
十二日陳為余覓夫,皆下種翻田,不便遠去,已領銀,復來辭。既飯,展轉久之,得一人曰趙貴,遂行。余以純一所饋甌二鼎一,酬陳生之貰shì賒欠酒。從其居之西涉一澗,既截塢而西北,一里余,登西坡,已逼堆谷峰下。坡上引水為渠南注,架木而度,即南循東下之脊而上,半里,得平岡。由岡上西行半里,直逼西山下,有廟臨岡而峙。廟南東下腋底,有廟祀龍王,南臨一池,甚廣而澄澈,乃香米龍潭也。廟南西上層崖,有洞東向辟門,其上回崖突兀,即青玄洞也。二廟俱不入,西躡山直上,半里,抵崖下,則洞門有垂石中懸,門闢為二,左大而右小。有僧倚中垂之石,結廬其外,又環石於左門之下,以為外門。由環石竇間入,登左門,其門大開,西向直入,置佛座當其中。
fó zuò qián shāo zuǒ, qí dǐng shàng tòu, yǐn tiān guāng yī lǚ xià zhuì, gāo gài shù shí zhàng yě. qí yòu zé wài xuán zhī bì dāng qí qián, zhōng páng dá ér nán, jí huō wèi yòu mén, mén shāo dōng nán xiàng, xià xuán shí bì, kě tiào ér bù kě xíng yě. gài fó zuò zhī qián, xuán shí wài píng, jì jué huí huán, ér páng dá liǎng mén, shàng tōng yī qiào, gèng wèi míng chè, cǐ qí qián shèng yě. fó zuò yǐ hòu, yǒu jù bēi zhōng lì, kè shī yú shàng. yóu cǐ ér nèi, biàn xū bǐng jù. nǎi lìng dān rén bǐng jù qián, jiàn nèi dòng yì fēn liǎng mén, zé yòu dà ér zuǒ xiǎo. xiān xún zuǒ bì pān zuǒ xì shàng jī, jì dēng yī yá, qí shàng jiā ér chéng xì. pī xì rù, zhuǎn ér nán xiàng, yǒu xué xià zhuì shén shēn. xiān tóu jù zhú qí dǐ, yǐ wèi jǐng yě, nǎi chēng xì zhī kōng ér xià, sān zhàng, zhì qí dǐ shāo nán jiàn yǒu guāng yáo tòu, yǐ wèi tōng bié dòu yǐ zài qián dì shì, guāng zì dōng rù, shǐ wù jí yòu mén suǒ rù zhī dà dòu yě. fù zhuǎn ér xī rù, nèi yǒu xiǎo mén jiàn xià, nǎi fú ér qióng zhī. shù zhàng, yù ài bù néng jìn, nǎi dào tuì ér chū. xún yòu yá zhī bì, cóng qí xī nán, fù dé yī mén. chū yì xiǎo, qí nèi shāo kāi, shù zhàng hòu, yì yù ài ér jiàn fú, yì bù néng jìn, fù dào tuì ér chū, jí qián zhī yǒu guāng yáo tòu chù yě. xiàng míng dōng dǎo, zuǒ yòu shěn gù, shí suī wǎn yán ér yá wú bié qiào. suì zhì dà bēi hòu lù qí shī, bìng chū qián dòng, yǐ tī xuán chuí shí nèi hòu yá, yì lù qí shī. sēng yuè zhǔ chá jiù, yǐn mǎn ér chū xià dòng qián, zé yǒu táo dāng mén, yóu wèi quán fàng yě. shì dòng qián hòu fēn qí yǎo tiǎo shēn yuǎn de yàng zi, qián zhī yǎn yǎn yìng tòu lòu, hòu zhī céng dié hán yá, shàn sī èr měi, ér wài yǒu huí yá shàng yōng, bì jìn xià hán, yì shèng jué zhī dì.
佛座前稍左,其頂上透,引天光一縷下墜,高蓋數十丈也。其右則外懸之壁當其前,中旁達而南,即豁為右門,門稍東南向,下懸石壁,可眺而不可行也。蓋佛座之前,懸石外屏,既覺迴環,而旁達兩門,上通一竅,更為明徹,此其前勝也。佛座以後,有巨碑中立,刻詩於上。由此而內,便須秉炬。乃令擔人秉炬前,見內洞亦分兩門,則右大而左小。先循左壁攀左隙上躋,既登一崖,其上夾而成隙。披隙入,轉而南向,有穴下墜甚深。先投炬燭其底,以為阱也,乃撐隙支空而下,三丈,至其底;稍南見有光遙透,以為通別竇矣;再前諦視,光自東入,始悟即右門所入之大竇也。復轉而西入,內有小門漸下,乃伏而窮之。數丈,愈隘不能進,乃倒退而出。循右崖之壁,從其西南,復得一門。初亦小,其內稍開,數丈後,亦愈隘而漸伏,亦不能進,復倒退而出,即前之有光遙透處也。向明東蹈,左右審顧,石雖婉蜒而崖無別竅。遂至大碑後錄其詩,並出前洞,以梯懸垂石內後崖,亦錄其詩。僧瀹yuè煮茶就,引滿而出下洞前,則有桃當門,猶未全放也。是洞前後分岐窈窕yǎotiǎn深遠的樣子,前之罨yǎn掩映透漏,後之層疊崡岈,擅斯二美,而外有回崖上擁,碧浸下涵,亦勝絕之地。
jì xià, zhì píng gāng, yú yù běi tàn hēi lóng tán, dān zhě yán: hēi lóng tán lù dāng cóng huáng ní gāng xī xià, bù rán, yì xū cóng féng mì hòu sù liú rù. cǐ shān zhī lù, wú tōng dào kě xíng. gài cǐ zhōng yǒu èr lóng tán, běi xiá wèi hēi lóng tán, cǐ xià wèi xiāng mǐ lóng tán, jiē yǒu dòng zì xī shān chū, qián huì wèi tán, qí shèng rú yī guǐ, bù fán liǎng tàn.
既下,至平岡,余欲北探黑龍潭,擔者言:「黑龍潭路當從黃泥岡西下,不然,亦須從馮密後溯流入。此山之麓,無通道可行。蓋此中有二龍潭,北峽為黑龍潭,此下為香米龍潭,皆有洞自西山出,前匯為潭,其勝如一軌,不煩兩探。」
yú rán zhī, suì nán xiàng qū xiāng mǐ. qí tán dà shù shí mǔ, yuān rán chéng bì. gài jí píng gāng zhī jí, dōng xiàng nán huán, yǔ xī shān xié tán yú zhōng, zhǐ xī nán tōng yī xiá róng shuǐ qù.
余然之,遂南向趨香米。其潭大數十畝,淵然澄碧。蓋即平岡之脊,東向南環,與西山挾潭於中,止西南通一峽容水去。
lù cóng tán xī xún xī shān ér nán, shān yá hū bèng, shuǐ cóng zhōng yì yú tán, nǎi héng shí dù yá kǒu. yá qián jù shí zhī mén, shuǐ fèn yíng jù shí zhī xì, héng shí yì fēn dù zhī. qí shí gāo xià bù yī, dōng kàn chéng bō, xī xuán dào bì, dòng liú shù qí xià, yá shù luò qí shàng, yōu qù yíng rén, bù xiá tā gù.
路從潭西循西山而南,山崖忽迸,水從中溢於潭,乃橫石度崖口。崖前巨石支門,水分瀠巨石之隙,橫石亦分度之。其石高下不一,東瞰澄波,西懸倒壁,洞流漱其下,崖樹絡其上,幽趣縈人,不暇他顧。
yǐ nǎi pī xì rù dòng, dòng zhōng jù shí xié qiān, fēn liú yàn pài, qū zhé jiāo xuán, yī dòng ér shuǐ shí cuò luò, shàng rú xuán mù, xià ruò fēn lián, dǎo qí bàn zhōng, fāng yí piàn gé, yǎng qí dǐng shàng, yòu jué xuán tóng. rù shù zhàng, hòu bì yóu yǒu yú guāng, ér shuǐ zì xià xué chū, wú róng mén rù yǐ.
已乃披隙入洞,洞中巨石斜騫,分流堰派,曲折交旋,一洞而水石錯落,上如懸幕,下若分蓮,蹈其瓣中,方疑片隔,仰其頂上,又覺玄同。入數丈,後壁猶有餘光,而水自下穴出,無容捫入矣。
chū dòng, yī xī shān nán xíng èr lǐ, yǒu shù jiā yǐ shān ér jū. yóu qí qián yòu nán yī lǐ, zhuǎn ér xī xíng yī lǐ, yòu bī xī shān zhī lù. fù nán xíng èr lǐ, zé xī shān zhōng duàn, liǎng yá duì jiā rú mén, shàng xià bī còu, qí zhōng yì yǒu lù. yuán zhī shàng, gài cǐ yá nǎi lì jiāng nán jǐn zhī jiè, chuān nèi píng chóu, hè qìng dú xià tòu ér běi, liǎng jiè gāo shān, lì jiāng jù qián jù xī nán, yǐ liǎng shān zhī hòu, yóu mó xiē zhī sú ěr. zì cǐ ér nán, dōng xī jiè hòu yì jù luó luó, shǔ hè qìng tǔ guān gāo qiān hù yǐ.
出洞,依西山南行二里,有數家倚山而居。由其前又南一里,轉而西行一里,又逼西山之麓。復南行二里,則西山中斷,兩崖對夾如門,上下逼湊,其中亦有路。緣之上,蓋此崖乃麗江南盡之界,川內平疇,鶴慶獨下透而北,兩界高山,麗江俱前踞西南,以兩山之後,猶麽些之俗耳。自此而南,東西界後亦俱儸儸,屬鶴慶土官高千戶矣。
yòu nán èr lǐ, yī xī zì xī shān xià chū, yú sù ér qióng zhī. shāo zhuǎn běi bàn lǐ, qí shuǐ fèn liǎng xué dōng xiàng chū, jiē yì zì shí xià, wú dà qiào yě. nǎi yú chū shuǐ shí shàng, yóu shuǐ zhī xī, xún shān nán xíng. bàn lǐ, yǒu dòng lián liè sān mén, yǐ yá dōng xiàng, dòng shēn zhàng yú, gāo yì rú zhī, sān mén gè zhì, zhōng bù xiāng tōng, ér shí sè yīn hóng, qián zé táo huā diǎn zhuì, pō yǒu xiá hén jǐn fú zhī yì, dàn qí dòng bù zhōng tòu, wèi kě xī ěr. yá yòu, qí zhī fēng zì shàng dōng xiàng, huán bì ér xià, yè zhōng chōng shā zhuì lì, běi zhuǎn ér qīng yú yá qián. yè dǐ yì yǒu yī dòng, nán dēng huán bì zhī jí, shǐ huí tiào jiàn zhī, shì yì bù shēn, nǎi shě zhī. nán yú bì jí, dōng nán xià bàn lǐ, yǒu cūn lú shí shù jiā, yǐ xī shān zhī zuǐ, shì wèi sì zhuāng. qí nán yè zhōng, yǒu lóng tán yī wéi, dà bǎi yú mǔ, zhí bī xī shān, xī shān shí yá, chā tán ér xià. lù pán yá shàng líng qí nán, yòu yī lǐ, xún tán dōng àn nán rào zhī, xiè shuǐ zhī yàn, zài qí dōng nán, xuán kēng xià zhuì, jí dōng chū ér zhù yú xiǎo bǎn qiáo zhě yě. qí xī běi yè yá huí zhuǎn, shí jiǎo dào chā, fù dōng qǐ yī yá, tū tán zhōng rú mǔ zhǐ, jié kǎn qí shàng, bù zhī zhōng sì hé shén, qí xià jí tán shuǐ suǒ zì chū yě, yì bù zhī shuǐ xué zhī dà xiǎo. rán qí jìng shuǐ shí yíng huí, fēng yá dào tū, ér shuǐ yóu jīng yíng huǎng yàng, gèng shèng xiāng mǐ zhī jǐng, xī yǐ cóng tán dōng yī lǐ, dǐ xiè shuǐ zhī yàn, bù biàn cóng xī yá yú xiǎn ér shàng yǐ. yóu qí nán xún xī shān yòu èr lǐ, yǒu shí shān yī zhī, zì xī shān dōng xiàng tū chuān zhōng, qí xī nán zhuǎn yè chù, yǒu gǔ miào dāng qí jiān, qián duō jù shí lín xún, rú fú róng cù è, qí sè qīng yīn chì hēi sè, ér zhì lián lì, bù shì běi lái zhī shí, sè zhě ér zhì lì yě. rù kòu wú rén, jiù wǔ ér fàn. jì nǎi xún dōng tū zhī fēng dōng xíng bàn lǐ, zhuǎn ér nán pán qí zuǐ. qí zuǐ dōng lín píng chuān, hòu sǒng shí fēng, zuǐ xià shí gǔ léng léng, rú cè rèn liè è, shuǐ liú yī xiàn, chuān yú qí jiān, gǔ gǔ nán xíng, xīn yì zhī. yǎng tiào qí hòu sǒng shí fēng, wàn è yún cóng, qiān pā shèn jié, yǐ wèi bì yǒu líng jìng. dān zhě yuē: jìn gòu yī sì, yuē hè míng, bù shí yǒu rén qī fǒu. yú nǎi lìng dān pū qián xíng, dú fǎn ér niè qí shàng, pī xiāo dǎo bàn bàn lǐ, zhì fēng tóu ér ān zài yān. qí mén dōng běi xiàng, zhōng yǒu táng sān yíng, gōng xī fāng dà shì, zuǒ yǒu léng sì wén chāng, jù bù dà, ér shì è wèi wán. yǒu yī dào zhě qī qí jiān. gài èr nián qián, jū rén jiàn shān tóu yǒu míng hè zhī yì, ér dào zhě shì zhì, mù jiàn cǐ ān, gù xiāng rén gǎn ér míng zhī, dào zhě liú yú chí yī xiǔ, yú yǐ dān pū yǐ qián, lì cí zhī, bù dài qí chuī chá ér bié.
又南二里,一溪自西山下出,余溯而窮之。稍轉北半里,其水分兩穴東向出,皆溢自石下,無大竅也。乃逾出水石上,由水之西,循山南行。半里,有洞連裂三門,倚崖東向,洞深丈余,高亦如之,三門各峙,中不相通,而石色殷紅,前則桃花點綴,頗有霞痕錦幅之意,但其洞不中透,為可惜耳。崖右,其支峰自上東向,環臂而下,腋中沖砂墜礫,北轉而傾於崖前。腋底亦有一洞,南登環臂之脊,始回眺見之,似亦不深,乃舍之。南逾臂脊,東南下半里,有村廬十數家,倚西山之嘴,是為四莊。其南腋中,有龍潭一圍,大百餘畝,直逼西山,西山石崖,插潭而下。路盤崖上凌其南,又一里,循潭東岸南繞之,泄水之堰,在其東南,懸坑下墜,即東出而注於小板橋者也。其西北腋崖迴轉,石腳倒插,復東起一崖,突潭中如拇指,結檻其上,不知中祀何神,其下即潭水所自出也,亦不知水穴之大小。然其境水石瀠回,峰崖倒突,而水尤晶瑩晃漾,更勝香米之景,惜已從潭東一里,抵泄水之堰,不便從西崖逾險而上矣。由其南循西山又二里,有石山一支,自西山東向突川中,其西南轉腋處,有古廟當其間,前多巨石嶙峋,如芙蓉簇萼,其色青殷yān赤黑色,而質廉利,不似北來之石,色赭而質厲也。入叩無人,就廡而飯。既乃循東突之峰東行半里,轉而南盤其嘴。其嘴東臨平川,後聳石峰,嘴下石骨稜稜,如側刃列鍔,水流一線,穿於其間,汩汩南行,心異之。仰眺其後聳石峰,萬萼雲叢,千葩蜃結,以為必有靈境。擔者曰:「近構一寺,曰鶴鳴,不識有人棲否。」余乃令擔仆前行,獨返而躡其上,披綃蹈瓣半里,陟峰頭而庵在焉。其門東北向,中有堂三楹,供西方大士,左有棱祀文昌,俱不大,而飾堊未完。有一道者棲其間。蓋二年前,居人見山頭有鳴鶴之異,而道者適至,募建此庵,故鄉人感而名之,道者留余遲一宿,余以擔仆已前,力辭之,不待其炊茶而別。
qí ān zhī nán, cūn lú yǐ xī shān xià zhě shén shèng. sān lǐ yú, yòu yǒu wēi fēng zì xī shān dōng tū, yǔ hè míng zhī fēng nán běi rú shuāng bì qián shū, dàn hè míng lín xún ér liáo rào, cǐ fēng sǒng bá ér gǒng lì wèi yì ěr. shì fēng míng shí zhài, qián yǒu cūn míng shí zhài cūn. yǒu yī lóng quán zì fēng xià chū, huì shuǐ wèi tán, xiǎo yú sì zhuāng, dōng nǎi huán dī wèi yàn, shuǐ cóng yàn dōng zhù hè qù, jí dōng chū yú dà bǎn qiáo zhě yě. bàn lǐ, yuè dī zhī nán, fù xún xī shān nán xíng, qí dì jiàn mǎng, wú tián chéng, cūn lú zhī běi, xiǎng wú shuǐ yuán gù yě.
其庵之南,村廬倚西山下者甚盛。三里余,又有危峰自西山東突,與鶴鳴之峰南北如雙臂前舒,但鶴鳴嶙峋而繚繞,此峰聳拔而拱立為異耳。是峰名石寨,前有村名石寨村。有一龍泉自峰下出,匯水為潭,小於四莊,東乃環堤為堰,水從堰東注壑去,即東出於大板橋者也。半里,越堤之南,復循西山南行,其地漸莽,無田塍,村廬之北,想無水源故也。
bā lǐ, shǐ yǒu xī dōng zhù, lù dōng zhuǎn ér nán dù zhī, yú shì dōng wàng wèi yǎn wǔ chǎng běi cūn, xī wàng wèi xī lóng tán dà cūn, gài cǐ shuǐ jí xī lóng tán suǒ fēn zhù zhě yě. xī lóng tán yì dāng xī shān dōng tū zhī yè, huì shuǐ pō dà, dōng běi liú zhě wèi cǐ shuǐ, zhōng wèi chéng běi dà lù kǒu shuǐ, dōng nán yǐn zhě wèi chéng zhōng zhī shuǐ, qí lì wèi yī jùn zhī guān yún. yòu nán èr lǐ, chū dà lù. zhèng dāng dà lù suǒ xiàng zhī chù, qí dōng yǒu zhú cóng cūn lú, jí lái shí suǒ zūn dào yě. cóng dà lù nán sì lǐ yú, ér dǐ hè qìng běi guān, tuō sù yú guān wài, nǎi rù běi mén, shì wèi jiù chéng. nán bàn lǐ, zhuǎn ér xī, wèi yù qián shǒu yù suǒ zài yān. mó ní shān fù wú shī zhī zǐ zhāng shēng jiā, běi xiàng ér jū, rù kòu zhī, wǎng qù mó ní wèi fǎn yě. yòu zhuǎn nán, zài rù chéng mén, shì wèi xīn chéng. shǐ zhī hè qìng chéng èr chóng, nán xīn běi jiù, nán tà kuān kuò ér běi shù. rù xīn chéng, jí cóng fǔ zhì dōng nán xiàng xíng, bàn lǐ, dōng zhuǎn jùn xué qián, nán xiàng yǒu dà jiē, shì shě pō shèng. yǐ nǎi réng chū liǎng běi mén, rù yù ér cān shǐ shú, suì chuài ér wò.
八里,始有溪東注,路東轉而南渡之,於是東望為演武場北村,西望為西龍潭大村,蓋此水即西龍潭所分注者也。西龍潭亦當西山東突之腋,匯水頗大,東北流者為此水,中為城北大路口水,東南引者為城中之水,其利為一郡之冠雲。又南二里,出大路。正當大路所向之處,其東有竹叢村廬,即來時所遵道也。從大路南四里余,而抵鶴慶北關,托宿於關外,乃入北門,是為舊城。南半里,轉而西,為御前守御所在焉。摩尼山復吾師之子張生家,北向而居,入叩之,往去摩尼未返也。又轉南,再入城門,是為新城。始知鶴慶城二重,南新北舊,南拓寬闊而北束。入新城,即從府治東南向行,半里,東轉郡學前,南向有大街,市舍頗盛。已乃仍出兩北門,入寓而餐始熟,遂啜而臥。
hè qìng xī yǐ dà shān, wèi nán lóng lǎo jí, dōng xiàng dà shān, wèi shí bǎo gāo fēng, shí bǎo shān gāo qióng dú sǒng, dǐng wèi jué duō zūn zhě dào chǎng. cǐ shān zì lì jiāng dōng shān nán xiàng xià, nán jǐn yú jīn shā jiāng. zhōng jiā píng chuān, zì qī hé nán xià. dàn qī hé zhī nán, yòu yǒu sān chà huáng ní gāng, zì xī ér héng bī dōng shān. gù qí chuān yǐ féng mì nán xīn tún wèi diān tóu, zhí xià ér nán, gòng wǔ shí lǐ, yǒu xiàng mián shān xī zì xī dà jí dōng shǔ yú shí bǎo shān. shí bǎo shān xī yǔ jiàn chuān tóng míng, yī tǒng zhì chēng wèi fēng dǐng shān, cóng zhì wèi shì.
鶴慶西倚大山,為南龍老脊,東向大山,為石寶高峰,石寶山高穹獨聳,頂為倔多尊者道場。此山自麗江東山南向下,南盡於金沙江。中夾平川,自七和南下。但七和之南,又有三岔黃泥岡,自西而橫逼東山。故其川以馮密南新屯為甸頭,直下而南,共五十里,有象眠山西自西大脊東屬於石寶山。石寶山西與劍川同名,《一統志》稱為峰頂山,從志為是。
xiàng mián shān yǔ lì jiāng tóng míng, yī tǒng zhì chēng wèi lóng zhū shān, yì dāng cóng zhì wèi shì.
象眠山與麗江同名,《一統志》稱為龍珠山,亦當從志為是。
yàng gòng jiāng guàn yú zhōng chuān, nán dǐ xiàng mián, fēn zhù zhòng qiào, hé yú shān fù, nán xiè wèi yī pài, hé fēng mù zhī shuǐ, dōng nán rù jīn shā jiāng.
漾共江貫於中川,南抵象眠,分注眾竅,合於山腹,南泄為一派,合楓木之水,東南入金沙江。
liǎng páng dōng yǒu wǔ quán, chū shí bǎo zhī xià xī yǒu hēi lóng xī lóng zhū tán, chū xī dà shān xià. gù chuān zhōng tián hé fēng měi, jiǎ yú zhū jùn. féng mì zhī mài, yì jiǎ zhū jùn, chēng wèi ruì mài, qí lì zhǎng bèi yú cháng mài.
兩旁東有五泉,出石寶之下;西有黑龍、西龍諸潭,出西大山下。故川中田禾豐美,甲於諸郡。馮密之麥,亦甲諸郡,稱為瑞麥,其粒長倍於常麥。