shí bā rì bié diào yù zhū jūn. shí wǔ lǐ, wǔ zhì má gū tán. yòu xī èr lǐ, wù qióng. xún nán shān shàng, yòu èr lǐ zhuǎn chū wǔ lǎo xī nán, shì wèi wǔ lǎo ào. yú shì xún běi shān shàng, yòu èr lǐ wèi miè zhú lǐng, yuè lǐng èr lǐ wèi dān xiá dòng, yòu xī shàng yī lǐ wèi wáng xiān lǐng, yuè lǐng yòu xī yī lǐ wèi zhāng cūn, jiē qián suǒ lì zhī dào yě. yú shì yòu xī píng xíng shān bàn, sì lǐ, yú zhū jūn lǐng, fù yán shān bàn xíng. shēn zhú mì shù, mí shān huì gǔ, hóng yè zhū yīng, zhuì yìng chén lǜ zhōng, yuē xié shān. wǔ lǐ, shí píng. shān huán yī gǔ, suí shuǐ xiá ér rù, zhōng shén yuán zhěng, wàn shān zhī shàng, dé cǐ yī kān, yì yǐn jū zhī suǒ, xī wèi háng dào tà pò yún wéi ěr. jū mín shù shí jiā, yǐ zào zhǐ wèi yè. zì shí píng fù dēng lǐng, lǐng jùn ér zhǎng, gòng wǔ lǐ shǐ dá lǐng tóu, jí fú róng dōng guò zhī jí yě. jí èr chóng, jù xiá ruò dǔ qiáng, dōng xī lián shǔ. jí nán wèi nán chéng shǔ, xià yǒu lóng tán gǔ shā zài shēn kēng zhōng, dào xiǎo bù jí xià. jí běi wèi lín chuān shǔ. dù jí ér xī jí fú róng shān, zì nán ér běi gāo gèn yú zhòng shān zhī shàng. qí shān zhī dōng zé lín chuān nán chéng zhī jiè. xī zé yí huáng shǔ yǐ. xún shān zhī dōng běi yòu shàng lǐ xǔ, shān kāi yī qián qi n jí qián dōng běi xiàng, shì wèi fú róng ān, xī cí sān xiān, qí jīn sēng xī ān qì wèi fú yǔ, suì sù qí zhōng.
十八日 別調御諸君。十五里,午至麻姑壇。又西二里,塢窮。循南山上,又二里轉出五老西南,是為五老坳。於是循北山上,又二里為篾竹嶺,越嶺二里為丹霞洞,又西上一里為王仙嶺,越嶺又西一里為張村,皆前所歷之道也。於是又西平行山半,四里,逾朱君嶺,復沿山半行。深竹密樹,彌山繪谷,〔紅葉朱英,綴映沉綠中,曰鞋山。〕五里,石坪。山環一谷,隨水峽而入,中甚圓整,萬山之上,得此一龕,亦隱居之所,惜為行道踏破雲幃耳。居民數十家,以造紙為業。自石坪復登嶺,嶺峻而長,共五里始達嶺頭,即芙蓉東過之脊也。脊二重,俱狹若堵牆,東西連屬。脊南為南城屬,下有龍潭古剎〔在深坑中,道小不及下。〕脊北為臨川屬。度脊而西即芙蓉山,自南而北高亘於眾山之上。其山之東則臨川、南城之界。西則宜黃屬矣。循山之東北又上里許,山開一箝qián即鉗東北向,是為芙蓉庵,昔祠三仙,其今僧西庵葺為佛宇,遂宿其中。
shí jiǔ rì cóng ān cè zuǒ dēng, jiē xiǎo jìng, zhí jī yī lǐ, chū fēng shàng. yòu píng xíng fēng dǐng, běi zuì gāo chù wèi sān xiān shí. dēng qí shàng, dōng tiào huáng xiān fēng, yǐ bù néng bǐ jiān nán tiào jūn fēng, zhí yù jìng jùn fú róng zhī nán, yǒu chén fēng shān zài shí lǐ nèi, gāo shā yú fú róng, ér xuē qiào xíng sì, gài fú róng zhī lái mài yě. píng tiào jiǔ zhī, cóng fēng běi xiǎo jìng xī xià lǐ xǔ, yǔ shí píng xī lái zhī dà dào hé. yòu xià wǔ lǐ, hū lù fēn nán běi. shǐ yù cóng nán, jì niàn dà lù zài běi, yí cóng běi xíng, suì zhuǎn ér běi, shǐ yǒu gāo huáng hu ng zhú zi cóng mù. yòu xī xià yī lǐ, shǐ yǒu hè jū chéng lǒng, míng yuē làn ní tián. fù yú lǐng xī xià yī lǐ, gèng xún lǐng ér dēng èr lǐ, zhí niè fēng tóu, míng yuē jiē zhú jiān. yòu míng bì shǔ yíng. cóng jiān xī nán xià èr lǐ, shì wèi nán kēng. yǒu jiàn zì dōng nán lái, sì shān huán rào, zhōng kāi yī hè, shuǐ kǒu jǐn shù, wān huán běi qù. yǒu pān wú èr xìng wǎn w n chù cǐ zhǐ jié jí kòng è shuǐ kǒu ér jū, dú yī gāo mén bèi shuǐ cháo jiān, xióng cuō yī wù zhī shèng. suí shuǐ chū qí hòu, shù zhuǎn ér chū, yī lǐ, yǒu shuǐ zì běi ér lái, èr shuǐ hé ér nán, lù suí zhī. yī lǐ, zhuǎn ér xī, gòng bā lǐ, xī bī gāo fēng, yǒu shuǐ zì nán lái huì, hé ér běi qù, yǒu qiáo kuà zhī, yuē gǎng kǒu qiáo. xún zuǒ lù ér běi, yòu zhuǎn xī xíng, běi dù xī, gòng wǔ lǐ, dé dà wù, yuē shàng píng. guò shàng píng shí liáng, shuǐ zhù ér běi, lù xī zhé dēng shān, yí lǐ ér shàng, wǔ lǐ zhì shā mù lǐng. yú lǐng xià èr lǐ, shān wù jǐn bī, yǒu gù jiā zhái, qí zhōng yuē jūn shān, jiē huáng shì yě. fàn ér chū ài, wǔ lǐng shàng ǎi lǐng. yú lǐng gòng wǔ lǐ, chū yáng fāng, nán xíng wèi kēng yīn, nǎi yí yì jù tóng jù jù. xī xíng qī lǐ, sù chē shàng.
十九日 從庵側左登,皆小徑,直躋一里,出峰上。又平行峰頂,北最高處為三仙石。登其上,東眺黃仙峰,已不能比肩;南眺軍峰,直欲競峻;芙蓉之南,有陳峰山在十里內,高殺於芙蓉,而削峭形似,蓋芙蓉之來脈也。憑眺久之,從峰北小徑西下里許,與石坪西來之大道合。又下五里,忽路分南北。始欲從南,既念大路在北,宜從北行,遂轉而北,始有高篁huáng竹子叢木。又西下一里,始有壑居塍壠,名曰爛泥田。復逾嶺西下一里,更循嶺而登二里,直躡峰頭,名曰揭燭尖。又名避暑營。從尖西南下二里,是為南坑。有澗自東南來,四山環繞,中開一壑,水口緊束,灣環北去。有潘、吳二姓綰wǎn處此指結集控扼水口而居,獨一高門背水朝尖,雄撮一塢之勝。隨水出其後,數轉而出,一里,有水自北而來,二水合而南,路隨之。一里,轉而西,共八里,西逼高峰,有水自南來會,合而北去,有橋跨之,曰港口橋。循左麓而北,又轉西行,北渡溪,共五里,得大塢,曰上坪。過上坪石樑,水注而北,路西折登山,迤邐而上,五里至杉木嶺。逾嶺下二里,山塢緊逼,有故家宅,其中曰君山,皆黃氏也。飯而出隘,五嶺上矮嶺。逾嶺共五里,出楊坊,南行為坑陰,乃宜邑鉅同「巨」聚。西行七里,宿車上。
èr shí rì jī zài míng, zì chē shàng zài yuè xī xíng, jí yǔ dà xī yù. xiǎng jí xū shàng zhī xī, zì nán ér běi zhě, fā yuán jūn fēng, jīng kēng yīn zhì cǐ. yǐ ér xī zhí nán xià, lù xī rù shān. yòu wǔ lǐ, dēng lǐng. yòu sān lǐ, wēi yí zhì lǐng ài, yǒu wū kuà qí jiān, yuē huáng lǐng. xià lǐng èr lǐ, dà xī fù zì nán lái. dù xī, tiān shǐ míng, shān shǐ dà kāi. suí xī xī běi xíng wǔ lǐ, yǒu tǎ lì xī kǒu xiǎo shān shàng, tǎ zhī xī běi jí yí huáng chéng yě. yòu yǒu yī dà xī xī nán zì dōng bì xún sī lái, zhí dǐ chéng dōng, yǒu zhǎng mù qiáo zhī shuǐ suì běi yǔ dōng xī hé, yǒu dà shí qiáo jià qí shàng, yuē guàn hóng zài běi, zé yī xiǎo xī xún chéng xī běi ér dōng rù dà xī, yì yǒu qiáo kuà qí shàng, yuē fēng lè.
二十日 雞再鳴,自車上載月西行,即與大溪遇。〔想即墟上之溪,自南而北者,發源軍峰,經坑陰至此。〕已而溪直南下,路西入山。又五里,登嶺。又三里,逶迤至嶺隘,有屋跨其間,曰黃嶺。下嶺二里,大溪復自南來。渡溪,天始明,山始大開。隨溪西北行五里,有塔立溪口小山上,塔之西北即宜黃城也。又有一大溪西南自東壁巡司來,直抵城東,有長木橋之;水遂北與東溪合,有大石橋架其上,曰貫虹;再北,則一小溪循城西北而東入大溪,亦有橋跨其上,曰豐樂。
shì rì dǐ yí huáng dōng mén guàn hóng qiáo zhī lǚ yì, mì dé jìng wén, shǐ chū, jí hū fàn fàn jìng wén, yǔ zhī běi guò fēng lè qiáo, shàng shī zi yán. yán huí pán liǎng céng, wù lì sān xī huì hé zhī běi chōng, dà xī yóu cǐ běi xià fǔ zhōu zhě yě. yǐ ér xī jīng chéng běi, zhì xīn chéng běi mén. běi yī lǐ, guò huáng bèi qiáo. yòu xī běi yī lǐ, běi rù shān, dé xiān yán. yán gāo zhì ruò liè jǐn céng, shàng qióng xià bī, qí xī chuí hū tòu bì wèi mén, chuān shí ér rù, zé zhòng shān nèi bì b bì, ruò lìng yī shì jiè. ér shì yán shén báo, bù tè nán miàn bì lì, ér běi miàn qióng fù gèng qí, qí chuān tòu zhī xì, zhèng rú dù zhī tōng tiān yán, yì jǐng zhī zuì qí zhě yě. sān lǐ, réng rù chéng zhī běi mén. gài shì chéng dōng bīn xī wèi jiù chéng, ér xī chéng xīn pì, yī chéng fù qí wài, liáo rào zhū fēng, yīn zhī gāo xià. jīng chéng sān lǐ, chū nán mén. xún dōng bì nán lái zhī xī xī nán xíng, wǔ lǐ, guò sì yīng shān zhī dōng lù. yòu shí wǔ lǐ, yǒu xiǎo fēng wù lì xī shàng zuò zhēng níng zhī zhuàng, qí nèi yǒu tán xiāng mǐn cǐ rén céng yǔ qī jì guāng dà pò wō kòu mù yān. yòu èr lǐ, guò yù quán shān xià, shān píng lì lù yòu ruò fù yǐ, yǎng zhān qiào bá, yǒu xiǎo lú jià yá bàn. yù cóng zhī, shí xī yǐ zǎo xíng, hū zhǒng tòng bù néng shēng. yòu suí dà xī nán xíng sān lǐ, yǒu xiǎo xī zì xī lái zhù, jí shí qióng jí gǒng zhī xià liú yě, shǐ shě dà xī sù xiǎo xī, zhé ér xī rù sān lǐ ér dé shí qióng sì. sì xīn chuàng, pō hóng zhěng. sì běi yǒu chù yá lì xī shàng, bàn zì shān dǐng píng pōu ér xià, qí nán tū wù zhī fēng yóu duō, yǔ zhī duì zhì wèi mén, ér shí qióng zhī lǐng zhèng zhōng xuán qí jiān, ér sì yǐ qí dōng lù. yǎng wàng zhī, zhǐ jiàn fēng dǐng lì shí hōng rán, bù zhī qí zhōng kōng yě. shì wǎn sù sì zhōng, yǐ zú tòng bù jí dēng qióng.
是日抵宜黃東門貫虹橋之旅肄,覓得靜聞,始出,亟呼飯飯靜聞,與之北過豐樂橋,上獅子岩。岩回盤兩層,兀立三溪會合之北沖,大溪由此北下撫州者也。已而西經城北,至新城北門。北一里,過黃備橋。又西北一里,北入山,得仙岩。岩高峙若列錦層,上穹下逼,其西垂忽透壁為門,穿石而入,則眾山內閟bì閉,若另一世界。而是岩甚薄,不特南面壁立,而北面穹覆更奇,其穿透之隙,正如度之通天岩,亦景之最奇者也。三里,仍入城之北門。蓋是城東瀕溪為舊城,而西城新辟,一城附其外,繚繞諸峰,因之高下。經城三里,出南門。循東壁南來之溪西南行,五里,過四應山之東麓。又十五里,有小峰兀立溪上作猙獰之狀,其內有譚襄敏此人曾與戚繼光大破倭寇墓焉。又二里,過玉泉山下,山屏立路右若負扆,仰瞻峭拔,有小廬架崖半。欲從之,時膝以早行,忽腫痛不能升。又隨大溪南行三里,有小溪自西來注,即石蛩即拱之下流也,始舍大溪溯小溪,折而西入三里而得石蛩寺。寺新創,頗宏整。寺北有矗崖立溪上,半自山頂平剖而下,其南突兀之峰猶多,與之對峙為門,而石蛩之嶺正中懸其間,而寺倚其東麓。仰望之,只見峰頂立石轟然,不知其中空也。是晚宿寺中,以足痛不及登蛩。
èr shí yī rì chén cān hòu, jí dēng qióng. shì fēng dōng xī héng kuà, ruò fēi liáng tiān bàn, jiào guì xī zhī xiān qiáo, gāo yǔ dà jù bèi zhī, ér cóng cǐ xī tiào, zhǐ de qí duān. cóng sì běi zhuǎn rù xiá zhōng, shì wèi wàn rén yuán. tán xiāng mǐn chū dé cǐ sì, yù fèi wèi mù, gǎn qí mèng ér zhǐ. jīn tán mù zài yù quán shān dōng běi, zhái jī zhū fāng yī shí jù dào, hòu sì yì bù zhèn. sì shǐ wèi sēng shú ér xìng fù yān. sēng yǐ qí dì shèng, gù yǐ wèi wàn rén jù zhǒng, zhòu shí shén zhuàng. dì zài sì běi, zuǒ zé yá, yòu zé sì yě. yóu wàn rén yuán nán xiàng ér dēng, yǎng jiàn zhú yǐng fú yáng, yī fēng zhōng chuān gāo jiǒng. tòu shí rù, nán kàn luàn fēng wù tū, xī shēng shān sè, lìng zuò guāng xiǎng, fēi fù rén shì. yú shì chū qiáo nán, hái tiào fēi liáng zhī shàng, shí hén héng dié, yǒu zhuì lú qiàn shì, wú lù kě dēng. pái huái jiǔ zhī, yī shān hè chōng fēi ér qù, xiǎng chuán shū zhú jiān, lìng rén bù néng qù. gài shì qiáo zhī nán, qí nèi shí yuán liè liǎng céng, zì xià ér shàng, bù lí bù hé, xì jù chǐ xǔ. yóu xì pān jī ér shàng, kě dá qí shàng céng, ér xì jiā bī zè, zhuǎn shēn bù néng shēn qū, shǒu zú wú kě pān niè, qiě yǐ zú tòng wèi quán, chàng chàng hái sì. wèn dào sì sēng, sēng yún: cóng qiáo nèi liè xì ér dēng niè shén nán. bì qù yī tuō lǚ, zhǐ kě jí qí shàng céng, ér cóng shàng chuí gěng, shǐ kě yǐn rù zhōng céng. sēng yán rú cǐ, yú shí bù néng cóng yě, nǎi yú shí qióng fàn ér xíng. wǔ lǐ, yóu xiǎo lù dǐ yù quán shān xià, suì lì jí zhí dēng. qí shān shén jùn, píng lì xī zhī xī běi, shàng bàn jù qióng yá xuē bì, sēng shǒu yuán dié jí záo yá, jià lú fēng cè yī xuán fēng shàng. sān miàn píng kōng, hòu fù lí dà shān shí yá zhě zhàng xǔ, xià gé shēn yá xiá. shí lú xīn gòu, sān miàn jù bàn bì, ér jì bù jiàn rén. yú fāng shǎng qí xū yuán wú ài, píng bàn bì ér kàn hòu yá. jiǔ zhī, yī rén yùn tǔ zhì, xún zhī, yuē: sēng yǐ hòu bì wèi quán, jiāng zhòu ér sāi zhī yě. wèn sēng hé zài, yuē: yè cóng shān xià jī jí dēng yǐ! yīn zuò hòu qí zhì, wèi zhī huà jí huà cè huà zhī yì yuē: rǔ lǜ běi fēng chuī shén xiàng, hé bù yǐ mù wèi kān zuò, hù zhì shì zhōng, ér kōng qí hòu bì, zhèng kě tòu yǐn shān sè. zào wù zhī xuán shè cǐ fēng, yǔ ěr zhī wǎn jià cǐ wū, jiē cǐ yì yě. bì zhòu ér sāi zhī, shī cǐ chū xīn yǐ. sēng hàn zhī, yǐn yú guān suǒ wèi yù quán zhě. yǒu tíng hóng yī xué, zài lú cè shí zào zhī pàn, yún sān xiān zhuō xī ér chū zhě, ér bù zhī xiān zhī bù zhàng xī yě. xià yù quán, sān lǐ, chū xiāng mǐn mù qián. yòu suí xī yī lǐ, yóu xiǎo lù cóng shān běi xíng, gài rào chū yù quán shān zhī dōng běi yě. zuì běi yòu yǒu mǎ tóu shān, tū wù dú shén, zài lù zuǒ. guò bái shā lǐng, wàng xī fēng jiān gèn tè shén, zhé ér dōng zhī, shì wèi běi huá shān. shān dǐng fú yǔ bèi zāi, yǒu sēng mù fàn zhì, suǒ ér shí zhī. xià shān èr lǐ, rù nán mén, běi dēng fèng huáng shān. qí shān wù lì chéng zhī dōng běi, chéng jí yīn zhī, běi ér qiào xuē, bù fán zhì dié yě. xià shān, chū běi shuǐ guān, dǐ nì lǚ yǐ hūn hēi yǐ.
二十一日 晨餐後,亟登蛩。是峰東西橫跨,若飛梁天半,較貴溪之仙橋,高與大俱倍之,而從此西眺,只得其端。從寺北轉入峽中,是為萬人緣。譚襄敏初得此寺,欲廢為墓,感奇夢而止。今譚墓在玉泉山東北,宅基諸坊一時俱倒,後嗣亦不振。寺始為僧贖而興復焉。僧以其地勝,故以為萬人巨冢,甃石甚壯。地在寺北,左則崖,右則寺也。由萬人緣南向而登,仰見〔竹影浮颺,〕一峰中〔穿〕高迥。〔透石入,〕南瞰亂峰兀突,〔溪聲山色,另作光響,非復人世。〕於是出橋南,還眺飛梁之上,石痕橫疊,有綴廬嵌室,無路可登。徘徊久之,〔一山鶴沖飛而去,響傳疏竹間,〕令人不能去。蓋是橋之南,其內石原裂兩層,自下而上,不離不合,隙俱尺許。由隙攀躋而上,可達其上層,而隙夾逼仄,轉身不能伸曲,手足無可攀躡,且以足痛未痊,悵悵還寺。問道寺僧,僧云:「從橋內裂隙而登躡甚難。必去衣脫履,止可及其上層,而從上垂綆,始可引入中層。」僧言如此,余實不能從也,乃於石蛩飯而行。五里,由小路抵玉泉山下,遂歷級直登。其山甚峻,屏立溪之西北,上半俱穹崖削壁,僧守原疊級鑿崖,架廬峰側一懸峰上。三面憑空,後復離大山石崖者丈許,下隔深崖峽。時廬新構,三面俱半壁,而寂不見人。余方賞其虛圓無礙,憑半壁而看後崖。久之,一人運土至,詢之,曰:「僧以後壁未全,將甃而塞之也。」問僧何在,曰:「業從山下躋級登矣!」因坐候其至,為之畫即劃、策劃之意曰:「汝慮北風吹神像,何不以木為龕坐,護置室中,而空其後壁,正可透引山色。造物之懸設此峰,與爾之綰架此屋,皆此意也。必甃而塞之,失此初心矣。」僧頷之,引余觀所謂玉泉者。有停泓一穴,在廬側石灶之畔,雲三仙卓錫而出者,而不知仙之不杖錫也。下玉泉,三里,出襄敏墓前。又隨溪一里,由小路從山北行,蓋繞出玉泉山之東北也。最北又有馬頭山,突兀獨甚,在路左。過白沙嶺,望西峰尖亘特甚,折而東之,是為北華山。山頂佛宇被災,有僧募飯至,索而食之。下山二里,入南門,北登鳳凰山。其山兀立城之東北,城即因之,北而峭削,不煩雉堞也。下山,出北水關,抵逆旅已昏黑矣。