shí bā rì　 fàn yú qí yuǎn chù. shàng wǔ qǐ shēn, yóu xià lǎng zhī xī xī huá shān zhī dōng xiǎo jìng běi yū, wǔ lǐ xī zhuǎn, xún xī huá zhī běi xī xíng, shí lǐ, fù yuán. qí xī yǒu sān shī suǒ shuǐ kǒu. yòu xī èr lǐ wèi lóng tóu, péng dà kuí jiào fā jī chù yě, xī zhì cǐ zhé ér nán rù shān. yòu wǔ lǐ wèi xiāo lóng, xī shù liǎng shān jiān, rú chōng yá pò xiá, liǎng àn shí gǔ bì lì, yǒu tū chū xī zhōng zhě, wèi ruì shí fēi xiá, xiá zhōng yǒu bā jǐng yān. yóu lóng xī sān lǐ, chū bǎi lǐ xián guān, wèi yáng jiù pín yún bǎi lǐ yǒu xián rén chū yě. yòu xī běi èr lǐ wèi dì èr guān, yì yǒu yá shí wēi gèn xī zuǒ. yòu xī běi sān lǐ, chū luó tán, wèi dì sān guān. guò shì shān shǐ kāi, qí xī běi qù, shì wèi chá bù. yòu xī běi wǔ lǐ hòu yǔ xī yù, dù ér běi, sù yú luó jiā bù.
十八日　飯於其遠處。上午起身，由夏朗之西、西華山之東小徑北迂，五里西轉，循西華之北西行，十里，富源。其西有三獅鎖水口。又西二里為瀧頭，彭大魁教發跡處也，溪至此折而南入山。又五里為瀟瀧，溪束兩山間，如沖崖破峽，兩岸石骨壁立，有突出溪中者，為「瑞石飛霞」，峽中有八景焉。由瀧溪三里，出百里賢關，謂楊救貧雲「百里有賢人出也」。又西北二里為第二關，亦有崖石危亘溪左。又西北三里，出羅潭，為第三關。過是山始開，其溪北去，是為查埠。又西北五里後與溪遇，渡而北，宿於羅家埠。

shí jiǔ rì　 mèi shuǎng xíng. shí lǐ, fù xún xī yán shān zhī nán ér xíng, sān lǐ wèi zhí xià. xī bā lǐ, yú mèng táng ào, zé gàn jiāng nán lái, wèi jiāo yáng rù chù. yòu èr lǐ, zhāng jiā dù, nǎi chèn xiǎo zhōu shùn liú běi xià. shí lǐ, yǒu shì zài jiāng zuǒ, yuē yǒng hé, qí běi yá yǒu dào, kě jìng wǎng qīng yuán. nǎi lìng zhāng shì sòng zhě yī rén, míng qí yuǎn, zhāng hóu zhī jìn zhī. suí zhōu jìng wǎng bái lù ér yú tóng zhāng èr wū jí jìng wén, dēng běi yá suí shān dōng běi xíng. wǔ lǐ, rù liǎng shān zhī jiān. yòu yī lǐ, yǒu xī zhuǎn xiá ér chū. dù xī nán zhuǎn, shí shān dāng hù, qīng jiàn bào hè, qīng yuán sì xī xiàng ér zhì. zhǔ sēng běn jì liú fàn yú qí hán, yì shén yōu jìng. gài sì wèi qī zǔ jiù shā, ér hòu lún yú shū yuàn, běn jì yǐ lì chán huī fù, jǐn qiān zhū shū yuàn yú shān wài, ér zhōng gòu jié gé, yóu wèi bì gōng yě. sì hòu wèi qī zǔ tǎ, qián yǒu huáng jīng shù shén gǔ, nǎi qī zǔ shì ér wèi jì zhě. chū rù shān, bù guò dōng xī liǎng shān zhī jiā ěr zhì běi wù zhuǎn rù ér nán, yì dàn jué shuǐ shí qīng yì, jiàn hè yíng huí jí dēng tǎ yuàn, xià kàn sì jī, gèng jué zhōng yáng kāi zhěng, sì shān còu hé xiàng zhōng kào lǒng. qí wù nèi wài liǎng zhòng, nèi wù kuān ér mì, wài wù qū ér zhǎng, wài yǐ yí shū yuàn, nèi yǐ gòng fó yǔ, ruò tiān zào dì shè zhě. yú yǐ wèi cóng lái yǐ jiǔ, ér běn jì yī wù, zhé yán qí xìng fù zhī yóu, shǐ zì bǐng yín dīng mǎo zhī jiān. gài shì sì jiǔ wèi shū yuàn, ér zōu nán gāo guō qīng luó èr lǎo yù liǎng cún zhī, yíng běn jì zhǔ qí shì. běn jì lì yán, chán shā yǔ shū yuàn bì bù liǎng lì, chí shuō shén jiān, shǐ dé qiān shū yuàn yú wài, ér sì tián zhī fù suì rú pò zhú yǐ. sì qián yǒu xī, yóu sì dōng nán shēn hè zhōng lái, zhì sì qián huì yú cuì píng zhī xià. cuì píng wèi shuǐ suǒ shí, shān gǔ lín xún, céng dié sǒng chū, lǎo shù xuán zhuì qí shàng, xià yìng qīng liú, jǐng sè wàn zhuàng. sì zuǒ xún liú ér shàng, shān jiā shén jùn, ér wù qū shén zhǎng, qū zhé ér rù shí lǐ, dǐ huáng nián lǐng. wù zhōng zhī tián, jiē sì sēng suǒ gēng ér yǒu zhě. rù kǒu wèi sì zhī lóng hǔ liǎng shā, huí suǒ ài shén, dàn zhī yǒu sì, bù fù rú sì hòu fù yǒu cǐ wù yě. yú zì cuì píng xià xún liú pān jiàn, wǎn zhuǎn qí jiān, jìn jìn bù yǐ, jué shuǐ chōng cài pǔ, zhǒng zhǒng bù fù rén jiān. jiǔ zhī, rì jiàn xī, nǎi dēng shān yú lǐng, réng yóu wǔ xiào tíng rù sì. bié lì chán jí běn jì chū shān, dù xī qiáo, xún wài zhòng àn shān zhī nán wǔ lǐ, yuè ér xī, suì xī běi xíng shí lǐ, dù gàn jiāng, yǐ mù yān héng zhǔ shuǐ zhōng zhī xiǎo kuài lù dì, bù biàn jiāng chéng dēng huǒ yǐ. yòu sān lǐ, tóng èr zhāng sù yú bái lù zhōu.
十九日　昧爽行。十里，復循西岩山之南而行，三里為值夏。西八里，逾孟堂坳，〔則贛江南來，為澆洋入處。〕又二里，張家渡，乃趁小舟順流北下。十里，有市在江左，曰永和，其北涯有道，可徑往青原。乃令張氏送者一人，名其遠，張侯之近支。隨舟竟往白鷺；而余同張二巫及靜聞，登北涯隨山東北行。五里，入兩山之間。又一里，有溪轉峽而出。渡溪南轉，石山當戶，清澗抱壑，青原寺西向而峙。主僧本寂留飯於其寒，亦甚幽靜。蓋寺為七祖舊剎，而後淪於書院，本寂以立禪恢復，盡遷諸書院於山外，而中構傑閣，猶未畢工也。寺後為七祖塔，前有黃荊樹甚古，乃七祖誓而為記者。初入山，不過東西兩山之夾耳；至北塢轉入而南，亦但覺水石清異，澗壑瀠回；及登塔院，下瞰寺基，更覺中洋開整，四山湊合向中靠攏。其塢內外兩重，內塢寬而密，外塢曲而長，外以移書院，內以供佛宇，若天造地設者。余以為從來已久，而本寂一晤，輒言其興復之由，始自丙寅、丁卯之間。蓋是寺久為書院，而〔鄒〕南皋、〔郭〕青螺二老欲兩存之，迎本寂主其事。本寂力言，禪剎與書院必不兩立，持說甚堅，始得遷書院於外，而寺田之復遂如破竹矣。寺前有溪，由寺東南深壑中來，至寺前匯於翠屏之下。〔翠屏為水所蝕，山骨嶙峋，層疊聳出，老樹懸綴其上，下映清流，景色萬狀。〕寺左循流而上，山夾甚峻，而塢曲甚長，曲折而入十里，抵黃鯰嶺。塢中之田，皆寺僧所耕而有者。入口為寺之龍虎兩砂，回鎖隘甚，但知有寺，不復如寺後復有此塢也。余自翠屏下循流攀澗，宛轉其間，進進不已，覺水舂菜圃，種種不復人間。久之，日漸西，乃登山逾嶺，仍由五笑亭入寺。別立禪即本寂出山，渡溪橋，循外重案山之南五里，越而西，遂西北行十里，渡贛江，已暮煙橫渚水中之小塊陸地，不辨江城燈火矣。又三里，同二張宿於白鷺洲。

èr shí rì　 tóng zhāng èr wū jìng wén guò chéng xī běi èr lǐ, rù bái yān shān. shān běn xiǎo lǒng, nǎi tiān huá zhī yú zhī, sì sēng jiàn shù, shì qià féng yǒu bái yàn lái xiáng, gù yǐ wèi míng. hái yóu xī mén rù, zhì běi mén, guò huáng yù shǐ yuán, mén jiōng ji ng guān bì bù rù. huáng míng xiàn qīng, wèi dāng shì fèi. yòu běi rù tián zhōng chéng yuán. tián míng yǎng. yuán wài jiù fāng wēi rán, jí wén xiāng zhōu gōng jí yǒng lè jìn shì zhōu chén zhī suǒ jū yě, lǔ líng guāng shàng fù jiàn cǐ, lìng rén yǒu shān dòu jí tài shān běi dǒu, yì zhǐ yǎng mù zhī rén zhī xiǎng. rì mù hán yān, píng diào jiǔ zhī, nǎi chū chāng fù mén, rù bái lù sù.
二十日　同張二巫、靜聞過城西北二里，入白燕山。山本小壠，乃天華之餘支，寺僧建豎，適恰逢有白燕來翔，故以為名。還由西門入，至北門，過黃御史園，門扃jiōng關閉不入。黃名憲卿，魏璫事廢。又北入田中丞園。田名仰。園外舊坊巍然，即文襄周公即永樂進士周忱之所居也，魯靈光尚復見此，令人有山斗即泰山北斗，意指仰慕之人之想。日暮寒煙，憑弔久之，乃出昌富門，入白鷺宿。

èr shí yī rì　 zhāng shì zi yǒu shū bàn yú jùn shàng, fáng zhě yuē qǐ wén, gū jiǔ yāo zhuó. suì yǔ èr wū jìng wén yóu xī chéng wài nán guò tiě fú qiáo, bā lǐ, nán dēng shén gāng shān dǐng. qí shān zài jí ān chéng nán shí wǔ lǐ, ān fú yǒng xīn zhī jiāng suǒ yóu rù dà jiāng chù. shān zhī nán jiù yǒu liú fǔ jūn miào, liú míng zhú, chén liáng shí yǐ qǔ jiāng hóu wèi jí ān jùn shǒu, bǎo liáng jí jiān, chuò yǒu shén zhèng, méi ér wèi shén, gù zūn qí miào yuē shén gāng, sòng fēng wèi lì huì wáng. xià lín ān yǒng xiǎo jiāng. suì yóu miào zuǒ zhuǎn shén gāng dōng lù, běi suí gàn jiāng shí wǔ lǐ, zhì jí ān nán chéng zhī luó chuān yì. yòu sān lǐ, mù, rù bái lù.
二十一日　張氏子有書辦於郡上，房者曰啟文，沽酒邀酌。遂與二巫、靜聞由西城外南過鐵佛橋，八里，南登神岡山頂。其山在吉安城南十五里，安福、永新之江所由入大江處。山之南舊有劉府君廟，劉名竺，陳、梁時以曲江侯為吉安郡守，保良疾奸，綽有神政，沒而為神，故尊其廟曰神岡，宋封為利惠王。下臨安、永小江。遂由廟左轉神岡東麓，北隨贛江十五里，至吉安南城之螺川驛。又三里，暮，入白鷺。

bái lù zhōu, shǒu zì nán guān zhī xī, wěi jìng dōng guān, héng gèn jiāng zhōng, shǒu fú ér wěi gāo. shū yuàn chuàng yú gāo chù, qián zhù dà tiě xī yǐ yā shuǐ, lián jiàn sān fāng, yī yuē míng chén, èr yuē zhōng jié, sān yuē lǐ xué. fāng nèi liǎng páng pái liè hào guǎn, wèi zhū shēng yì yè zhī suǒ. jiǔ xiàn yǔ jùn xué gòng shí suǒ, měi suǒ lóu liù yíng. qí nèi yóu qiáo mén ér jìn, zhèng táng yuē zhèng xué táng, zhōng lóu yuē míng dé táng hòu gé sān céng, xià liè zhū xián shén wèi, zhōng yuē tiān kāi zǐ qì, shàng yuē yún zhāng. gé lóu huí huán, ér gé jié sǒng, jiào zhī bái lù, jiǒng rán dà guān yě. shì yuàn chuàng yú sòng, zhì shì miào shí jùn shǒu wāng wéi shòu shǐ kuò ér dà zhī. xī miào míng xī zōng zhū yóu xiào shí wèi wèi dāng zhǐ wèi zhōng xián suǒ huǐ, wéi lóu gé wèi jǐn chè. zhì chóng zhēn chū, jùn shǒu lín yī wéi réng dǐng fù jiù guān yān.
白鷺洲，首自南關之西，尾徑東關，橫亘江中，首伏而尾高。書院創於高處，前鑄大鐵犀以壓水，連建三坊，一曰名臣，二曰忠節，三曰理學。坊內兩旁排列號館，為諸生肄業之所。九縣與郡學共十所，每所樓六楹。其內由橋門而進，正堂曰正學堂，中樓曰明德堂；後閣三層，下列諸賢神位，中曰「天開紫氣」，上曰「雲章」。閣樓迴環，而閣傑聳，較之白鹿，迥然大觀也。是院創於宋，至世廟時郡守汪囗受始擴而大之。熹廟明熹宗朱由校時為魏璫指魏忠賢所毀，惟樓閣未盡撤。至崇禎初，郡守林一囗仍鼎復舊觀焉。

èr shí sān rì　 zài fù shēng shǔ zhōng zì yàn.
二十三日　在復生署中自宴。

èr shí sì rì　 fù shēng xù wú jī měi shè yàn. jī měi jí yú shēng. .
二十四日　復生婿吳基美設宴。基美即余甥。 。

èr shí wǔ rì　 zhāng hóu hòu yì yǐ èr xiàng rù shǔ. shàng wǔ, bié fù shēng, yǐ yú chē sòng rù yǒng xīn zhōu, jí wǎng mì jìng wén, yǐ wǎng dà jué sì. jí zhì yǐ mù, suì pō luó chuān yì qián.
二十五日　張侯後裔以二像入署。上午，別復生，以輿車送入永新舟，即往覓靜聞，已往大覺寺。及至已暮，遂泊螺川驛前。

èr shí liù rì　 zhōu rén shì mǎi cài, chén cān shǐ xíng. shí lǐ, zhì shén gāng shān xià, nǎi xī rù xiǎo jiāng. fēng sè pō shùn, yòu xī èr shí wǔ lǐ, sān jiāng kǒu. yī jiāng zì xī běi lái zhě, wèi ān fú jiāng yī jiāng zì xī nán lái zhě, wèi yǒng xīn jiāng. zhōu sù yǒng xīn jiāng xī nán xíng, zhì shì shǐ yǒu tān. yòu shí wǔ lǐ, pō yú héng jiāng dù. shì rì xíng wǔ shí lǐ.
二十六日　舟人市買菜，晨餐始行。十里，至神岡山下，乃西入小江。風色頗順，又西二十五里，三江口。一江自西北來者，為安福江；一江自西南來者，為永新江。舟溯永新江西南行，至是始有灘。又十五里，泊於橫江渡。是日行五十里。

èr shí qī rì　 mèi shuǎng fā zhōu. èr shí lǐ, liào xiān yán. yǒu shí yá kàn jiāng, nán miàn yǐ wèi tài hé jiè, qí běi jù lú líng jìng yě. zì shì zhōu shí zhuǎn běi xiàng xíng, gài shān xī suī zì xī lái, ér qū qǔ nán běi yě. shí lǐ, yǒng yáng, lú líng dà shì yě, zài jiāng zhī běi rán jiāng zhī nán àn, yóu shí lǐ ér shǐ shǔ tài hé, yǐ zhōu qǔ ér běi ěr. yòu shí wǔ lǐ, běi guò láng hú, nǎi shān wù cūn jū, fēi hú yě. jū mín yǐn xìng, yǒu chuán bǎi sōu, jù bǔ yú hú xiāng jiān wèi yè. yòu shí wǔ lǐ, pō yú zhǐ yáng dù, yǒu cūn zài jiāng zhī běi àn. shì rì xíng liù shí lǐ, liǎng rì gòng xíng bǎi lǐ, yǒng xīn zhī zhōng yě. xiān shì fù shēng yǐ shān xī duō qū, yù yǐ èr qí èr dān fū sòng zhì chá líng jiè yú zì rù shǔ, jiàn tiān zhé niàng xuě, yì yù cóng zhōu, fù shēng nǎi suǒ zhōu, bìng yǐ èr fū wèi cāo zhōu zhù. zhì shì shuò fēng jìn shén, èr fū xiān hé lǚ cóng shuǐ zhōng duō cì xià shuǐ lā qiàn, yú shén mǐn qí hán, zhé kào yǐ jiǔ zī. xià wǔ, nóng yún jiàn kāi, rì sè yì lǎng, fēng zhī lì yě.
二十七日　昧爽發舟。二十里，廖仙岩。有石崖瞰江，南面已為泰和界，其北俱廬陵境也。自是舟時轉北向行，蓋山溪雖自西來，而屈曲南北也。十里，永陽，廬陵大市也，在江之北；〔然江之南岸，猶十里而始屬泰和，以舟曲而北耳。〕又十五里，北過狼湖，乃山塢村居，非湖也。居民尹姓，有舡百艘，俱捕魚湖襄間為業。又十五里，泊於止陽渡，有村在江之北岸。是日行六十里，兩日共行百里，永新之中也。先是復生以山溪多曲，欲以二騎、二擔夫送至茶陵界；余自入署，見天輒釀雪，意欲從舟，復生乃索舟，並以二夫為操舟助。至是朔風勁甚，二夫纖荷屢從水中多次下水拉縴，余甚憫其寒，輒犒以酒資。下午，濃雲漸開，日色亦朗，風之力也。

èr shí bā rì　 mèi shuǎng, qiān ér xíng, hán shén. èr shí lǐ, áo chéng, shǐ zhuǎn ér nán. guà péng wǔ lǐ, shàng huáng bà tān. fù běi zhé, suì rù liǎng shān xiá jiān. wǔ lǐ, zhěn tóu shí. zhuǎn ér xī, réng guà fān xíng, sān lǐ, shàng huáng niú tān, shí bā tān cóng cǐ shǐ yǐ. tān zhī shàng wèi fēn sī tán, tán shuǐ shēn bì, liǎng yá tū shù rú mén, zhì cǐ shǐ yǒu jiā zhì zhī yá, jī tuān zhī shí. yòu qī lǐ, shàng èr tān, wèi zhōu yuán, shān zhōng yáng hè shǎo kāi, cūn luò yǐ zhī, jiē yǐ huò jí mài xīn wèi yè zhě yě. yòu wǔ lǐ wèi huà jiǎo tān, shí bā tān zhōng zhī zuì zhǎng zhě. yòu wǔ lǐ wèi píng shàng, zé lú líng yǒng xīn zhī jiè yě. liǎng xiàn fēn jiè zài píng shàng zhī dōng, zhōu pō yú píng shàng zhī xī.
二十八日　昧爽，牽而行，寒甚。二十里，敖城，始轉而南。掛篷五里，上黃壩灘。復北折，遂入兩山峽間。五里，枕頭石。轉而西，仍掛帆行，三里，上黃牛灘，十八灘從此始矣。灘之上為紛絲潭，潭水深碧，兩崖突束如門，至此始有夾峙之崖，激湍之石。又七里，上二灘，為周原，山中洋壑少開，村落倚之，皆以貨即賣薪為業者也。又五里為畫角灘，十八灘中之最長者。又五里為坪上，則廬陵、永新之界也。兩縣分界在坪上之東，舟泊於坪上之西。

èr shí jiǔ rì　 mèi shuǎng xíng. èr shí lǐ, qiáo miàn shàng jiù yǒu qiáo kuà xī nán běi, jīn yǐ pǐ, wéi luàn shí duī jié xī liú. yòu wǔ lǐ wèi hái gǔ. wàng xī nán dà shān héng gèn, xià yǒu èr xiǎo fēng bá dì wù lì, xīn jué qí qí. wèn zhī, zhōu rén yuē: gāo shān míng yì shān, tǔ rén suǒ wèi shàng tiān liáng yě, suī dà ér wú qí xiǎo fēng yuē méi tián dòng, dòng jí zài shān zhī lù. yú sù mù méi tián zhī shèng, jí suǒ fàn dēng yá, lìng zhōu zǐ suí zhōu hòu yú yǒng xīn. yú yòng jìng wén yóu hái gǔ nán xíng wǔ lǐ, zhì méi tián shān xià, zé fēng jiē cóng shí sǒng dié, wú xiān tǔ méng yì qí jiān, zhēn tíng tíng chū shuǐ lián yě. shān lù yǒu lóng xìng zhě jū zhī. dōng xiàng zhě sān dòng, běi xiàng zhě yī dòng, wéi dōng běi yī jiǎo shān shí wán hǎo, ér dōng nán dòng jǐn chù yǔ xī běi zhū miàn, jù wèi shāo huī zhě. tiě xuē huǒ cuì, líng lóng zhī zhì, shí qù qí qī yǐ.
二十九日　昧爽行。二十里，橋面上舊有橋跨溪南北，今已圮，惟亂石堆截溪流。又五里為還古。望溪南大山橫亘，下有二小峰拔地兀立，心覺其奇。問之，舟人曰：「高山名義山，土人所謂上天梁也，雖大而無奇；小峰曰梅田洞，洞即在山之麓。」余夙慕梅田之勝，亟索飯登涯，令舟子隨舟候於永新。余用靜聞由還古南行五里，至梅田山下，則峰皆叢石聳疊，〔無纖土蒙翳其間，真亭亭出水蓮也。〕山麓有龍姓者居之。東向者三洞，北向者一洞，惟東北一角山石完好，而東南洞盡處與西北諸面，俱為燒灰者。鐵削火淬，玲瓏之質，十去其七矣。

dōng xiàng dì yī dòng zài qióng yá xià, dòng zuǒ yī tū shí zhàng qí cè. yóu dòng mén rù, qióng rán ér gāo, shí shù zhàng hòu, dòng dǐng hū pán kōng ér qǐ, sì wéi jù xuē bì xià chuí, rú xuán bó wàn zhàng, qiān xiāo huí wò xíng róng shí bì xiàng qiān lā chán rào de bù màn yì bān, cóng tiān ér xià zhě. qí shàng fù xū dòu qiàn kōng yǒu dòng xué zài bàn bì chǎng kāi, jié shèn chéng gé, zhōng yǒu yī qiào zhí tòu shān dǐng, tiān guāng zhí luò dòng dǐ, rì yǐng xié shè shàng céng, yǎng ér wàng zhī, ruò yǒu xiān líng yóu xì qí shàng zhě, hèn wú shí zhàng tī, líng kōng zhì shēn qí jiān yě. yóu cǐ běi rù, zuǒ yòu jù yǒu xuán luó zhī shì, tòu bàn zhī mén, fú shòu chuí chuáng, bù kě méi jǔ. ér zhèng dòng chuí mén wǔ zhòng, dì sān chóng yǒu zhù zhōng qíng, pōu mén wèi èr: zhèng mén zài zuǒ, zhí tòu dòng guāng páng mén zài yòu, àn zhōng yóu bié dòu rù, zhì dì sì mén zhī nèi ér hé. zài rù zhì dì wǔ mén, yuē yǐ bàn lǐ, ér dòng mén qióng zhí, guāng yóu yáo shè. zhì cǐ lù hū zhuǎn zuǒ, zài rù yī mén, hēi àn yī wú suǒ dǔ, dàn jué kōng dòng zhī shēng, bǐ míng chù gèng hóng yuǎn ěr. yù chū suǒ jù zài rù, jì hái bù, suǒ dǔ bǐ rù shí gèng xiǎn, chuí rǔ liè zhù, zhǒng zhǒng mǎn qián, yīng jiē bù xiá, bù zì jué qí zú zhī bù qián yě. dòng zhī nán bù shí bù, yòu dé yī dòng, yì zhí běi ér rù, zuì hòu yì zhuǎn ér zuǒ, jí hūn hēi bù kě biàn, jiào zhī dì yī dòng, zhèng jù tǐ ér wēi, rán dòng zhōng guī yì hóng lì zhī zhuàng, shí bù jí yī èr yě. jì chū, jiàn dòng zhī yòu bì, yī xì yá rán ruò mén. cè shēn ér rù, qí mén gāo wǔ liù chǐ, ér kuò jǐn chǐ wǔ, shàng xià èr páng, fāng zhèng rú cóng shéng qiè jǔ zhǐ hé guī jǔ, ér kǎn jú zhǐ dòng mén kǎn lán zhī xíng, wǎn rán zhuó xuē ér chéng zhě. qí nèi shí sè yì yǔ wài dòng shū yì, yuán dòu rú yuè, cè xì rú guī, líng lóng qū zhé, zhǐ kě shé yóu yuán dào ér rù. yǒu fēng péng péng rán cóng yuán dòu chū, ér hū hūn hēi yī wú suǒ jiàn, nǎi shé tuì ér fǎn. chū dòng ér nán bù shí bù, zài dé dì sān dòng, zé qióng rán liǎng mén, yī dōng xiàng, yī nán xiàng, míng hé zhǎng dòng. zhōng yì qióng rán míng lǎng. chū zhí běi rù, jì ér zhuǎn yòu. zhuǎn chù yǒu shí zhù jié bái rú xuē yù, shàng chuí ér wèi bǎo gài, xiāo wéi zhū luò, xíng shén guī yì. cóng cǐ dōng zhé jiàn hūn hēi, liǎng páng bì yì jiàn xiá, ér qí shàng shén gāo, yì yǐ wú huǒ gù, bù néng zhú qí shàng céng, ér xià zé xiá zhě fù jiàn dī, bù néng róng shēn ér chū. zì shì ér nán, líng kōng fēi yún zhī shí, jù shòu dà fǔ liè yàn zhī bō fū yǐ.
東向第一洞在穹崖下，洞左一突石障其側。由洞門入，穹然而高，十數丈後，洞頂忽盤空而起，四圍俱削壁下垂，如懸帛萬丈，牽綃回幄形容石壁像牽拉纏繞的布慢一般，從天而下者。其上復噓竇嵌空有洞穴在半壁敞開，結蜃成閣，中有一竅直透山頂，天光直落洞底，日影斜射上層，仰而望之，若有仙靈遊戲其上者，恨無十丈梯，凌空置身其間也。由此北入，左右俱有旋螺之室，透瓣之門，伏獸垂幢，不可枚舉。而正洞垂門五重，第三重有柱中擎，剖門為二：正門在左，直透洞光；旁門在右，暗中由別竇入，至第四門之內而合。再入至第五門，約已半里，而洞門穹直，光猶遙射。至此路忽轉左，再入一門，黑暗一無所睹，但覺空洞之聲，比明處更宏遠耳。欲出索炬再入，既還步，所睹比入時更顯，垂乳列柱，種種滿前，應接不暇，不自覺其足之不前也。洞之南不十步，又得一洞，亦直北而入，最後亦轉而左，即昏黑不可辨，較之第一洞，正具體而微，然洞中瑰異宏麗之狀，十不及一二也。既出，見洞之右壁，一隙岈然若門。側身而入，其門高五六尺，而闊僅尺五，上下二旁，方正如從繩挈矩指合規矩，而檻桔指洞門檻欄之形，宛然斫削而成者。其內石色亦與外洞殊異，圓竇如月，側隙如圭，玲瓏曲折，止可蛇游猿倒而入。有風蓬蓬然從圓竇出，而忽昏黑一無所見，乃蛇退而返。出洞而南不十步，再得第三洞，則穹然兩門，一東向，一南向，名合掌洞。中亦穹然明朗。初直北入，既而轉右。轉處有石柱潔白如削玉，上垂而為寶蓋，綃圍珠絡，形甚瑰異。從此東折漸昏黑，兩旁壁亦漸狹，而其上甚高，亦以無火故，不能燭其上層，而下則狹者復漸低，不能容身而出。自是而南，凌空飛雲之石，俱受大斧烈焰之剝膚矣。

réng cóng shān xià zhuǎn ér běi, jiàn qí sǒng qiào zhī shèng, ér sì gù jù wú jìng lù. réng guò dōng běi lóng shì jū, zhé ér xī, yù yī rén yǐn rù hòu dòng. shì dòng zài shān zhī běi, fǔ rù dòng, yì yǒu yī dòng qiào shàng tòu shān dǐng, qí nèi zhí nán rù, yì gāo qióng míng chǎng. dāng dòng zhī zhōng, yī shí zhù xié qiān yú nèi, zuò qǔ zhé zhī zhuàng, yuē shí shù. qí xià yǒu shí qí pán, shàng yǒu shù yuán zi rú wèi shōu zhě. sú wèi qí cán zi wèi shōu. hòu gèng yǒu píng tū rú niú xīn rú mǎ fèi zhě, yǒu xià áng shǒu ér shàng shàng chuí rǔ ér xià zhě, yù jiē ér yòu bù jiē zhě. qí nèi xī zhuǎn, yún kě tōng qián dòng ér chū, yǐ hēi àn wú dēng, qiě wú dǎo zhě, gū chū dòng wài.
仍從山下轉而北，見其聳峭之勝，而四顧俱無徑路。仍過東北龍氏居，折而西，遇一人引入後洞。是洞在山之北，甫入洞，亦有一洞竅上透山頂，其內直南入，亦高穹明敞。當洞之中，一石柱斜騫於內，作曲折之狀，曰石樹。其下有石棋盤，上有數圓子如未收者。俗謂「棋殘子未收」。後更有平突如牛心、如馬肺者，有下昂首而上、上垂乳而下者，欲接而又不接者。其內西轉，雲可通前洞而出，以黑暗無燈，且無導者，姑出洞外。

shí lián yóu sì dòng, rì yǐ xià chōng, jì bù jí mì jù zài rù, ér dòng wài shí piàn lín xún, yòu jué kōng zhōng fú dòng, yì wú xiá fǔ yōu jué bì b bì yǐ cǐ jù yì jí wú xiá lǎn nèi xiē yōu bì de jǐng sè. suì yǔ jìng wén yóu shí bàn zhōng pān yá dǎo xì ér shàng, xià kàn zhū xuán shí, ruò xuē ruò zhuì, jìng wén xīn dòng bù néng cóng, ér shān xià jū rén yì qún hū wú lù bù kě dēng yú yóu wǎn zhuǎn fēng tóu, yǔ jìng wén gè jù yī shí, chū suǒ xié hú bǐng dàn zhī, dù yǐ rì mù, bù jí mì chuī suǒ yě. jì ér xià shān, zé shān zhī xī běi yú, qí fén xuē zhī cǎn, yǔ dōng nán wú yì yǐ. nǎi xī guò yī jiàn, wǔ lǐ, rù xī shān. xún shuǐ kǒu ér rù, yòu èr lǐ dēng jiāng jūn ào, yòu èr lǐ xià zhì xī lǐng jiǎo, suì cóng dà dào xī nán xíng. wǔ lǐ, zé dà xī zì nán ér lái, rào yǒng xīn chéng dōng běi ér qù, yǒu fú qiáo héng jià qí shàng, guò qiáo jí yǒng xīn zhī dōng guān yǐ. shí yú zhōu zì hái gǔ zhuǎn ér běi qù, nǎi zhé ér nán, yū qū shén duō, qiě sù liú nì shàng, shàng bù néng zhì, nǎi rù yóu chéng zhōng, dǐ mù nǎi chū, zhōu yǐ pō fú qiáo xià yǐ.
時連游四洞，日已下舂，既不及覓炬再入，而洞外石片嶙峋，又覺空中浮動，益無暇俯幽抉閟bì閉矣此句意即無暇覽那些幽閉的景色。遂與靜聞由石瓣中攀崖蹈隙而上，下瞰諸懸石，若削若綴，靜聞心動不能從，而山下居人亦群呼無路不可登；余猶宛轉峰頭，與靜聞各踞一石，出所攜胡餅啖之，度已日暮，不及覓炊所也。既而下山，則山之西北隅，其焚削之慘，與東南無異矣。乃西過一澗，五里，入西山。循水口而入，又二里登將軍坳，又二里下至西嶺角，遂從大道西南行。五里，則大溪自南而來，繞永新城東北而去，有浮橋橫架其上，過橋即永新之東關矣。時余舟自還古轉而北去，乃折而南，迂曲甚多，且溯流逆上，尚不能至，乃入游城中，抵暮乃出，舟已泊浮橋下矣。

yǒng xīn dōng èr shí lǐ gāo shān yuē yì shān, héng gèn ér nán, wèi tài hé lóng quán jiè. xī sì shí lǐ gāo shān yuē hé shān, wèi chá líng zhōu jiè. nán lǐng zuì gāo zhě yuē lǐng bèi, míng qī jī lǐng, qù chéng wǔ shí lǐ, nǎi tōng yǒng níng lóng quán dào yě. yǒng xīn zhī xī xī zì má tián lái, zhì chéng xià, rào chéng zhī nán, zhuǎn rào qí dōng ér běi qù. má tián qù chéng èr shí lǐ, yī shuǐ zì lù jiāng dōng xiàng lái, yī shuǐ zì yǒng níng běi xiàng lái, hé yú má tián.
永新東二十里高山曰義山，橫亘而南，為泰和、龍泉界。西四十里高山曰禾山，為茶陵州界。南嶺最高者曰嶺背，名七姬嶺，去城五十里，乃通永寧、龍泉道也。永新之溪西自麻田來，至城下，繞城之南，轉繞其東而北去。麻田去城二十里，一水自路江東向來，一水自永寧北向來，〔合於麻田。〕

sān shí rì　 yǒng xīn lìng mǐn jí shēn yǐ è dí jìn zhǐ mǎi mǐ bì fú qiáo, qiě yǐ fēng yìn mán xǔ jiǎ zhuāng chéng nuò kāi guān, ér jìng bù zhì. shàng wǔ, zhōu rén dài wèi mì jiào bù dé, suì wú zhì yǒng níng, ér móu jìng qū lù jiāng. nǎi yǐ èr fū yī zhōu rén fēn dān xíng lǐ, rù dōng mén, chū nán mén, sù xī ér xī. qī lǐ, yǒu xiǎo xī nán zì qī jī lǐng lái rén. yòu xī sān lǐ, dà xī zì xī nán pò bì ér chū, lù zì xī běi yán shān ér rù. yòu sān lǐ, xī shàng cǎo shù lǐng. sān lǐ, yuè lǐng ér xià wèi fēng shù, fù yǔ dà xī yù. lù yóu fēng shù xī běi yuè hé kǒu lǐng, bā lǐ zhì huáng yáng. sù xī ér xī, shān jìng shǐ dà kāi, yòu qī lǐ, lǐ tián. qù lù jiāng shàng èr shí lǐ. rì cái xià wǔ, yǐ chú xī kǒng jū tíng bù biàn, jí zǎo mì tuō sù chù, ér lǚ diàn jù bù néng róng. yǔ fāng páng huáng lù kǒu, yǒu rú fú zhě guò ér wèn yuē: jūn qiě nán dōu rén yé? yú yì jiāng nán wǎng liú dū, qǐ kě shǐ xián zhě lù chù yú wǒ tǔ dì! yī qí zú rén, zhǔ wéi qí jiā. yú wèn qí xìng, yuē liú. qiě yuē: wú xiōng yì zài nán dōu, gù wú yù wǎng. gài zhǐ jiān wú liú lǐ bù yě, míng yuán zhèn. shǐ zhī liú wèi yǒng xīn rén, ér zī qí lǐ h n xiāng lǐ yún. yú yǐ xíng lǐ qián wǎng, suì tóng fù qí zú liú huái sù jiā. qí jū shén kuān zhěng, nǎi cūn jū zhī yǐn zhě, ér fēi lǚ sì yě. wèn jiān wú suǒ jū, xiāng qù shàng wǔ lǐ, suì bù jí yǔ qián suǒ yù zhě wù. shì rì zhǐ xíng sān shí wǔ lǐ, yīn shì jiǔ ròu kào suǒ cóng sān fū, ér zhǔ rén yǐ cūn láo l o nóng cūn zhì de jiǔ yǐn yú, jìng wàng nì lǚ zhī kǔ. dàn chè yè bù wén yī pào bào zhú shēng, shān xiāng zhī liáo jì, zhēn lìng yì tiān dì yě. wǎn kàn luò rì, běi wàng gāo shān shén jìn, wèn zhī, jí hé shān yě.
三十日　永新令閔及申以遏糴禁止買米閉浮橋，且以封印謾許假裝承諾開關，而竟不至。上午，舟人代為覓轎不得，遂無志永寧，而謀逕趨路江。乃以二夫、一舟人分擔行李，入東門，出南門，溯溪而西。七里，有小溪南自七姬嶺來人。又西三里，大溪自西南破壁而出，路自西北沿山而入。又三里，西上草墅嶺。三里，越嶺而下為楓樹，復與大溪遇。路由楓樹西北越合口嶺，八里至黃楊。溯溪而西，山徑始大開，又七里，李田。去路江尚二十里。日才下午，以除夕恐居停不便，即早覓托宿處，而旅店俱不能容。予方徬徨路口，有儒服者過而問曰：「君且南都人耶？余亦將南往留都，豈可使賢者露處於我土地！」揖其族人，主囗其家。余問其姓，曰「劉。」且曰：「吾兄亦在南都，故吾欲往。」蓋指肩吾劉禮部也，名元震。始知劉為永新人，而茲其里hàn鄉里雲。余以行李前往，遂同赴其族劉懷素家。其居甚寬整，乃村居之隱者，而非旅肆也。問肩吾所居，相去尚五里，遂不及與前所遇者晤。是日止行三十五里，因市酒肉犒所從三夫，而主人以村醪láo農村制的酒飲余，竟忘逆旅之苦。但徹夜不聞一炮爆竹聲，山鄉之寥寂，真另一天地也。晚看落日，北望高山甚近，問之，即禾山也。