chū liù rì　 chén qǐ, wù réng mì yì. chén cān bì, bié sēng bǎo lín chū, ér yǔ hū zhì réng fǎn ān zhōng, zuò jiǔ zhī, yǔ zhǐ nǎi xíng. yóu dòng mén nán yuè yī lǐng, wǔ lǐ, qí chù xī wèi xī yún shān, dōng wèi fó zǐ lǐng zhī xī chuí, wàng jiàn dōng miàn yī shān zhōng pōu ruò mén, yì lù qiě nán xiàng, wú yóu yī jìn guān. yòu èr lǐ zhì shù lín, hū dù qiáo, lù zhuǎn ér dōng. yòu yī lǐ, zhèng qǔ dào duàn shān jiān, nǎi jí dōng xiàng yáng xī dà dào yě. gài zì zhù gāo lǐng ér nán, shān fēn dōng xī èr jiè, zhōng kāi dà yáng, zhí nán dǐ tāng dù. qí zì duàn shān zhī dōng, shān yòu fēn nán běi èr jiè, zhōng jǐng dà yáng, dōng dǐ yáng xī. ér wǔ gōng nán miàn yǔ shí mén shān zhī běi, bǐ cǐ xiāng duì, zhōng yòu héng jià zhù gāo zhì ér pō yī céng, suì fēn nán běi èr dà yáng. běi yáng xī zì shàng bēi hé chén qián kǒu zhī shuǐ, yóu qián shān píng tián huì yú yáng xī nán yáng xī zì duàn shān zhì lù kǒu, shuǐ shǐ dōng xià, hé shí mén dōng lù lú zi lǒng zhī shuǐ, yóu táng qián ér huì yú yáng xī. èr xī hé liú yuē yáng chà, shǐ shèng zhōu ér rù ān fú. chū wàng duàn shān shén bī xuē, jí rù zhī, píng píng wú qí, shì míng cuò le ào, qí nán jí lù kǒu xī xià zhī shuǐ suǒ chū. yóu ào rù jí dōng nán xíng, sān lǐ wèi wǔ kǒu. nán shàng lǐng, shān xiá piàn shí sēn lì, sè hēi zhì xiù rú yīng shí yī zhǒng zhì zuò pén jǐng, jiǎ shān zhī tè shū shí tóu. yòu èr lǐ, yī xiǎo fēng jiān yuán tè lì, tǔ rén hào wèi tiān zǐ dì. nǎi dōng yú yī lǐng, gòng wǔ lǐ, wèi tóng kēng. nóng wù fù mái, kēng zhī shàng, jí lù kǒu nán lái chū qǐ zhī jí yě. yóu cǐ nán xiàng hēi wù zhōng wǔ lǐ, hū jiān xī shēng rú fèi, yǐ xún wēi yá qiào bì shàng xíng, shǐ jué zhuǎn rù shān xiá zhōng yě. wù zhōng xià kàn, qiào shí píng lì xī shàng, chén hēi bī zè, rán bù néng xiáng yě. yǐ ér zhú yǐng dāng qián, quǎn shēng chū hù, suì dé shí mén sì, nǎi rù ér chuī. wèn shí mén zhī qí, shàng zài shān dǐng wǔ lǐ ér yáo, shí wù mái shén, sì gù yī wú suǒ jiàn, niàn wèi jí kāi wù, yú yù cān hòu jí xíng. jiàn qiān bǎn zài àn, yīn jué zhī dà shì. dé qī qiān, qí yóu yún: shè ēn tiān xià biàn xíng zhōu, chì zhǐ yuán yuán chū zuì yóu, hǎo xiàng cǐ zhōng qiú shàn guǒ, mò jiāng xīn jìng bié móu qiú. yú yuē: dà shì zhī wǒ qiě liú wǒ, qíng bì yǐ. suì liú sì zhōng. yǐ ér yǔ dà zuò, jiàn yī xíng chōng ní ér rù sì zhě, yī lǚ lín lí, gài jí lù kǒu zhī liú, yǐ shì rì fù guǎn yú cǐ, cǐ ān nǎi qí suǒ hù chí kāi chuàng zhě. chū jiàn yú, shén luò luò gū dú ér bù hé, jì ér tóng xiàng huǒ, yǔ cì dà hé. shī míng liú zhòng yù, hào èr yù dì míng liú gǔ xīn, zì ruò hái. dài mù, èr yù yǐ tà ràng yú, yú nǎi lā ruò hái tóng tà yān. ruò hái nián fǔ guān, qiě hūn wèi bàn yuè, zhé rù shān cóng shī, yì kě jiā yě.
初六日　晨起，霧仍密翳。晨餐畢，別僧寶林出，而雨忽至；仍返庵中，坐久之，雨止乃行。由洞門南越一嶺，五里，〔其處西為西雲山，東為佛子嶺之西垂，〕望見東面一山中剖若門，意路且南向，無由一近觀。又二里至樹林，忽渡橋，路轉而東。又一里，正取道斷山間，乃即東向洋溪大道也。〔蓋自祝高嶺而南，山分東西二界，中開大洋，直南抵湯渡。其自斷山之東，山又分南北二界，中井大洋，東抵洋溪。而武功南面與石門山之北，彼此相對，中又橫架祝高至兒坡一層，遂分南北二大洋。北洋西自上陂合陳錢口之水，由錢山平田會于洋溪；南洋西自斷山至路口，水始東下，合石門東麓盧子壠之水，由塘前而會于洋溪。二溪合流曰洋岔，始勝舟而入安福。〕初望斷山甚逼削，及入之，平平無奇，是名錯了坳，其南即路口西下之水所出。由坳入即東南行，三里為午口。南上嶺，山峽片石森立，色黑質秀如英石一種製作盆景，假山之特殊石頭。又二里，一小峰尖圓特立，土人號為天子地。乃東逾一嶺，共五里，為銅坑。濃霧復霾，坑之上，即路口南來初起之脊也。由此南向黑霧中五里，忽間溪聲如沸，已循危崖峭壁上行，始覺轉入山峽中也。霧中下瞰，峭石屏立溪上，沉黑逼仄，然不能詳也。已而竹影當前，犬聲出戶，遂得石門〔寺〕，乃入而炊。問石門之奇，尚在山頂五里而遙，時霧霾甚，四顧一無所見，念未即開霧，余欲餐後即行。見簽板在案，因訣之大士。得七簽，其由云：「赦恩天下遍行周，敕旨源源出罪尤，好向此中求善果，莫將心境別謀求。」余曰：「大士知我且留我，晴必矣。」遂留寺中。已而雨大作，見一行沖泥而入寺者，衣履淋璃，蓋即路口之劉，以是日赴館於此，此庵乃其所護持開創者。初見余，甚落落孤獨而不合，既而同向火，語次大合。師名劉仲鈺，號二玉；弟名劉古心，字若孩。迨暮，二玉以榻讓余，余乃拉若孩同榻焉。若孩年甫冠，且婚未半月，輒入山從師，亦可嘉也。

chū qī rì　 píng míng, wén yán tiān sè dà jì zhě, yú yóu yí zhū rén gù yǐ cǐ cháo yú, jí qǐ guǒ rán. jí suǒ fàn, kǒng wù shī wèi xī x gàn, hòu rì gāo nǎi xíng. sēng qīng xiāng xié huǒ jù, ér liú èr yù qiè hú yǐ xíng. dài xià shān, rì sè yǐ guò xià wǔ yǐ. yǔ yù xíng, èr yù yuē: cóng cǐ nán yú lǐng, xià bái shā wǔ lǐ, yòu shí wǔ lǐ ér zhì liáng shàng, shǐ yǒu jiù sù chù. rì sè rú cǐ, wàn wàn bù néng jí. bì yù lā yú zhì qí jiā. yú cóng zhī, suì yóu jiù lù xià, wèi jí tóng kēng jí běi xiàng qù, gòng shí lǐ ér dǐ qí jiā, zhèng zài lù kǒu miào bèi guò jí zhī zhōng. rù mén yǐ hūn hēi, hū jiǔ tòng yǐn, gèng yú nǎi jiù qǐn. qí fù hào wǔ yú, qí xiōng dì sì rén.
初七日　平明，聞言天色大霽者，余猶疑諸人故以此嘲余，及起果然。亟索飯，恐霧濕未晞xī干，候日高乃行。僧青香攜火具，而劉二玉挈壺以行。迨下山，日色已過下午矣。予欲行，二玉曰：「從此南逾嶺，下白沙五里，又十五里而至樑上，始有就宿處。日色如此，萬萬不能及。」必欲拉余至其家。余從之，遂由舊路下，未及銅坑即北向去，共十里而抵其家，正在路口廟背過脊之中。入門已昏黑，呼酒痛飲，更余乃就寢。其父號舞雩，其兄弟四人。

chū bā rì　 èr yù fù zǐ gē shēng shè lǐ, bì yù zài liú yī rì, qí qí dì shū xuán guī, shí wǎng qián shān yuè jiā. yǐ qí sòng yú. yú kǔ qiú bié, dài wǔ nǎi xíng. xī nán xiàng shí mén běi lù xíng, jí xiàng suǒ rù tiān zǐ dì chù yě. wǔ lǐ, yǒu xiǎo liú zì tóng kēng běi lù xī běi zhù shān xiá jiān, hū yǒu luàn shí wān yán. dé yī shí héng wò jiàn shàng, liú cóng cóng tòu qí xià, fěi zhí kuà liú zhī shí, yì qí shí líng lóng ruò yún piàn yǎn wò, dàn liú wēi liáng fú, ruò yuán tíng zhōng wù, qiǎo ér bù jù jí shēng yìng ěr. guò cǐ, shí cuò lì shān tóu, jù yǒu rán qí sè, yá rán qí xíng, qí dì zài tiān zǐ dì zhī páng, yǔ xiàng rù shān suǒ jīng piàn zhì zhī shí lián fēng gòng mài yě. yòu wǔ lǐ, yú gāng ér dé dà jiàn, jí tóng kēng xià liú, shì wèi nán cūn. yǒu yī fēng wù lì jiàn běi, shì wèi dòng xiān yán. yú jiàn nán xún xī lù xíng, qí xī wèi zhú gāo nán xià zhī dà yáng, nán cūn zhī nán jí wèi yǒng xīn jiè. yòu wǔ lǐ suì yǔ dà lù hé. yòu wǔ lǐ, yī dà jiàn dōng zì láo fāng ào lái, ào zài hé shān jué dǐng xī, běi yǔ shí mén nán lái zhī fēng lián liè zhě. dù zhī ér nán, jí wèi liáng shàng. fù nán wǔ lǐ, lián yú dōng lái èr jiàn, guò qīng táng shù. yòu èr lǐ mù, sù yú xī táng zhī wáng xìng jiā.
初八日　二玉父子割牲設醴，必欲再留一日，俟其弟叔璿歸，時往錢山嶽家。以騎送余。余苦求別，迨午乃行。西南向石門北麓行，即向所入天子地處也。五里，有小流自銅坑北麓西北注山峽間，忽有亂石蜿蜒。得一石橫臥澗上，流淙淙透其下，匪直跨流之石，抑其石玲瓏若雲片偃臥，但流微梁伏，若園亭中物，巧而不鉅即生硬耳。過此，石錯立山頭，俱黝然其色，岈然其形，其地在天子地之旁，與向入山所經片峙之石連峰共脈也。又五里，逾岡而得大澗，即銅坑下流，是為南村。有一峰兀立澗北，是為洞仙岩。逾澗南循西麓行，其西為竺高南下之大洋，南村之南即為永新界。又五里遂與大路合。又五里，一〔大〕澗東自牢芳坳來，〔坳在禾山絕頂西，北與石門南來之峰連列者。〕渡之而南，即為樑上。復南五里，連逾東來二澗，過青塘墅。又二里暮，宿於西塘之王姓家。

chū jiǔ rì　 chén cān hòu, nán xíng. xī yú yī běi lái zhī jiàn, jí qián dōng lái zhī jiàn zhuǎn ér nán zhě. gòng liù qī lǐ, zhì tāng jiā dù, shǐ yǔ dà xī yù. cǐ xī fā yuán yú zhù gāo nán, hé nán xià suǒ jīng zhū jiàn, pán xuán xī shān lù, zhì cǐ dōng zhuǎn shǐ shèng zhōu. dù xī nán xíng, yòu wǔ lǐ wèi qiáo shàng. qí chù yǒu yuán yáng guān yuán yáng dòng, dòng wài liè sān mén, nèi kě shēn rù, yǐ bù zhī jìng qù. qián xī fù zì běi ér nán. réng dù xī dōng, nǎi dōng xiàng yú shān, sì lǐ wèi tài hé, yòu sì lǐ yú yī lǐng, yǐ zhuǎn xíng gāo shí ào zhī nán yǐ. xiǎo lǐng xī wèi dōng gé píng, dōng wèi kēng tóu chōng, yóu kēng nán xià èr lǐ, zé dà xī xī zì zhōng fāng dōng lái. lù suí zhī dōng rù shān xiá, yòu èr lǐ wèi lóng shān, shù jiā yǐ xī shàng. xún xī dōng qù, yá shí fēi tū, rú dūn shī fèn hǔ, gāo kàn xī shàng. lù chū qí xià, tān shí yǒng jī, shàng wēi yá ér fēi mò, shū wèi zhuàng guān. sān lǐ, shān xiá jiàn kāi, xī lù chū xiá, nán běi kuò rán. yòu èr lǐ, xī zhuǎn ér nán, yǒu dà lù yú gāng ér dōng zhě, yóu lǐ tián rù yì zhī lù yě suí xī nán xià zhě, lù jiāng dào yě. yú shì běi wàng huò rán wú ài, jiàn hé shān gāo qióng qí běi, yǔ lǐ tián zhī wàng hé shān wú yì yě. shǐ zhī láo fāng lǐng zhī dōng, yòu fēn yī zhī qǐ wèi hé shān cóng láo fāng pái liè nán zhì gāo shí ào zhě, hé shān xī huán zhī zhī, fēi jí yī shān yě. hé shān xī nán yǒu xī nán xià, zhì cǐ yǔ lóng shān dà xī hé ér nán qù, lù yì suí zhī. wǔ lǐ zhì lóng tián xī, zhuǎn dōng xíng xī shàng, jū sì jiào duō tā chù. dù xī, xún xī nán àn dōng xiàng xíng. sān lǐ, xī huán dōng běi, lù zhé dōng nán, yòu sān lǐ, xī zì běi lái fù yǔ lù yù, shì wèi lù jiāng. xiān shì yǔ jìng wén yuē, jū tíng yú hè dōng xī jiā, zhì lù jiāng wèn zhī, zé qián yī lǐ wài suǒ guò zhě shì nǎi fù dǐ hè, zé chū yī rì jìng wén xiān zhì lù jiāng, suì zhǐ yú liú xīn chuān chù yú shì fù zhuǎn lù jiāng. cǐ lǐ yú zhī jiān, fán sān wǎng fǎn ér yǔ jìng wén yù.
初九日　晨餐後，南行。西逾一北來之澗，〔即前東來之澗轉而南者。〕共六、七里，至湯家渡，始與大溪遇。〔此溪發源於祝高南，合南下所經諸澗，盤旋西山麓，至此東轉始勝舟。〕渡溪南行，又五里為橋上。〔其處有元陽觀、元陽洞，洞外列三門，內可深入，以不知竟去。〕前溪復自北而南。仍渡溪東，乃東向逾山，四里為太和，又四里逾一嶺，已轉行高石坳之南矣。小嶺西為東閣坪，東為坑頭沖，由坑南下二里，則大溪西自中坊東來。路隨之東入山峽，又二里為龍山，數家倚溪上。循溪東去，崖石飛突，如蹲獅奮虎，高瞰溪上。路出其下，灘石涌激，上危崖而飛沫，殊為壯觀。三里，山峽漸開，溪路出峽，南北廓然。又二里，溪轉而南，有大路逾岡而東者，由李田入邑之路也；隨溪南下者，路江道也。於是北望豁然無礙，見禾山高穹其北，與李田之望禾山無異也。始知牢芳嶺之東，又分一支起為禾山；從牢芳排列南至高石坳者，禾山西環之支，非即一山也。〔禾山西南有溪南下，至此與龍山大溪合而南去，路亦隨之。〕五里至龍田溪，轉東行溪上，居肆較多他處。渡溪，循溪南岸東向行。三里，溪環東北，路折東南，又三里，溪自北來復與路遇，是為路江。先是與靜聞約，居停於賀東溪家，至路江問之，則前一里外所過者是；乃復抵賀，則初一日靜聞先至路江，遂止於劉心川處；於是復轉路江。此里余之間，凡三往返而與靜聞遇。

chū shí rì　 mèi shuǎng, yóu lù jiāng yǐ èr yú fū èr dān fū xī xíng. xún xī lái xiǎo shuǐ, chū jué shān jìng āo huō, nán yǒu gāo fēng yuē shí ní ào, yǒng níng zhī jiè shān yě běi yǒu gāo fēng yuē lóng fèng shān, jí zuó suǒ guò lóng shān xī nán zhī fēng yě, jīn yòu chū qí yáng yǐ. gòng shí lǐ wèi wén zhú, jū chán ch n zhù fáng dì pō shèng, yī shuǐ zì nán lái, yī shuǐ zì xī xià, hé yú cūn nán ér dōng xià lù jiāng zhě yě. lù yòu sù xī xī ér shàng, sān lǐ rén yán bì kǒu, nán běi liǎng shān shén ài, shuǐ chū qí jiān ruò mén. èr lǐ jiàn kuò, yòu wǔ lǐ wèi qiáo tóu, wú qiáo ér yǒu shì, yǒng xīn zhī gōng guǎn zài yān. fēn liǎng dào: yí lù zhí xī xiàng chá líng, yí lù dù xī xī nán xiàng lēi j zi shù xià. yú shì cóng xī nán dào, xī liú jiàn wēi, qī lǐ, guò táng shí, jiàn shàng pō tuó. sān lǐ, dēng yī gāng, shì wèi jiè tóu lǐng, hú guǎng jiāng xī fēn jiè chù yě. gài chóng shān nán zì yá zi lǒng, dōng zhì wèi wǔ jiā shān. dōng xíng zhě fēn yǒng níng yǒng xīn zhī nán běi jiè, běi zhuǎn zhě zhì yuè lǐng xià fú wèi táng shě, wèi chá líng yǒng xīn jiè. xià gāng, shuǐ jí xī liú, wén huáng yú r xiān zài qí nán, suì mìng yú rén yū dào yóu pí táng nán rù pí nán, qù jiè tóu wǔ lǐ yǐ. yú shì rù shān, yòu wǔ lǐ, nán yuè yī xī, jí huáng yú xià liú yě. suì nán dēng xiān gōng lǐng, wǔ lǐ, yú lǐng ér xià. wàng nán shān gāo chā tiān jì zhě, yì wèi zhī jiè shān, jí suǒ chēng shí niú fēng, nǎi yǒng níng chá líng jiè yě, běi yǔ xiān gōng jiā ér chéng wù. wù zhōng yī fēng zì xī ér lái, zhì cǐ zhuō lì, xià yǒu miào yǔ, jí huáng yú yě. zhì miào, jiàn miào nán yǒu jiàn bēn yǒng, ér bù jiàn shàng liú. wǎng chá zhī, zé zhuō fēng zhī xià, yī qiào shén bì b i dī ǎi, luàn bō yóu qiào zhōng liú chū, suì chéng tāo tāo zhī shì. suǒ chēng huáng yú zhě, wèi yú zhù qí yǔ zhī jì sì zhī suǒ rùn jì yī fāng shén yá yě. suǒ fàn yú dào shì, fù yóu jiù lù dēng xiān gōng lǐng. wǔ lǐ, yú lǐng běi xià, yòu běi shí lǐ, yǔ táng shě jiè tóu zhī dào hé. xià lǐng shì wèi guāng qián, yòu yǒu xī zì xī ér dōng zhě, fā yuán yá zi lǒng, zài huáng yú xī běi chóng shān zhōng. dù xī yòu běi xíng sān lǐ, guò chóng gāng. dì míng. yòu èr lǐ, fù dé yī xī yì dōng xiàng qù, shì míng zhī shuǐ, yǒu shí liáng kuà qí shàng. dù liáng jí wèi lè zǐ shù xià, shǐ jiàn dà xī zì dōng nán zhù xī běi, ér xiǎo zhōu lín cì qí xià yǐ. zì jiè lǐng zhī xī lǐng xià, yī xiǎo xī wèi dì yī zhòng, huáng yú zhī xī wèi dì èr chóng, yá zi lǒng xī wèi dì sān chóng, zhī shuǐ qiáo zhī xī wèi dì sì zhòng. wéi huáng yú zhī shuǐ zuì dà, jù cóng dōng zhuǎn xī, hé yú xiǎo guān zhōu zhī xià, xī zhì lè zǐ shù xià ér shèng zhōu, zhì gāo lǒng ér gèng dà yún. lè zǐ, shù míng, xī yǒu zhī, jīn wú yǐ.
初十日　昧爽，由路江以二輿夫、二擔夫西行。循西來小水，初覺山徑凹豁，南有高峰曰石泥坳，永寧之界山也；北有高峰曰龍鳳山，即昨所過龍山溪南之峰也，今又出其陽矣。共十里為文竺，居廛chán住房地頗盛，一水自南來，一水自西下，合於村南而東下路江者也。路又溯西溪而上，三里人岩壁口，南北兩山甚隘，水出其間若門。二里漸擴，又五里為橋頭，無橋而有市，永新之公館在焉。〔分兩道：〕一路直西向茶陵，一路渡溪西南向勒jí子樹下。於是〔從西南道，〕溪流漸微，七里，過塘石，漸上陂陀。三里，登一岡，是為界頭嶺，湖廣、江西分界處也。蓋崇山南自崖子壠，東峙為午家山。東行者分永寧、永新之南北界，北轉者至月嶺下伏為唐舍，為茶陵、永新界。下岡，水即西流，聞黃雩rú仙在其南，遂命輿人迂道由皮唐南入皮南，去界頭五里矣。於是入山，又五里，〔南越一溪，即黃雩下流也。〕遂南登仙宮嶺，五里，逾嶺而下。望南山高插天際者，亦謂之界山，即所稱石牛峰，乃永寧、茶陵界也，北與仙宮夾而成塢。塢中一峰自西而來，至此卓立，下有廟宇，即黃雩也。至廟，見廟南有澗奔涌，而不見上流。往察之，則卓峰之下，一竅甚庳bēi低矮，亂波由竅中流出，遂成滔滔之勢。所稱黃雩者，謂雩祝祈雨之祭祀之所潤濟一方甚涯也。索飯於道士，復由舊路登仙宮嶺。五里，逾嶺北下，又北十里，與唐舍、界頭之道合。下嶺是為光前，又有溪自西而東者，發源崖子壠，〔在黃雩西北重山中。〕渡溪又北行三里，過崇岡。地名。又二里，復得一溪亦東向去，是名芝水，有石樑跨其上。渡梁即為勒子樹下，始見大溪自東南注西北，而小舟鱗次其下矣。自界嶺之西嶺下，一小溪為第一重，黃雩之溪為第二重，崖子壠溪為第三重，芝水橋之溪為第四重。惟黃雩之水最大，俱從東轉西，合於小關洲之下，西至勒子樹下而勝舟，至高隴而更大雲。「勒子」，樹名，昔有之，今無矣。