wù wǔ gōng yuán 1618 nián jiǔ yuè chū sān rì chū bái yuè láng méi ān, zhì táo yuán qiáo. cóng xiǎo qiáo yòu xià, dǒu shén, jí jiù xiàng huáng shān lù yě. qī shí lǐ, sù jiāng cūn.
戊午(公元1618年)九月初三日 出白岳榔梅庵,至桃源桥。从小桥右下,陡甚,即旧向黄山路也。七十里,宿江村。
chū sì rì shí wǔ lǐ, zhì tāng kǒu. wǔ lǐ, zhì tāng sì, yù yú tāng chí. fú zhàng wàng zhū shā ān ér dēng. shí lǐ, shàng huáng ní gāng. xiàng shí yún lǐ zhū fēng, jiàn jiàn tòu chū, yì jiàn jiàn luò wú zhàng dǐ. zhuǎn rù shí mén, yuè tiān dū zhī xié ér xià, zé tiān dū lián huā èr dǐng, jù xiù chū tiān bàn, lù páng yī qí dōng shàng, nǎi xī suǒ wèi zhì zhě, suì qián qū zhí shàng, jǐ dá tiān dū cè. fù běi shàng, xíng shí xià zhōng. shí fēng piàn piàn jiā qǐ lù wǎn zhuǎn shí jiān, sāi zhě záo zhī, dǒu zhě jí zhī, duàn zhě jià mù tōng zhī, xuán zhě zhí tī jiē zhī. xià kàn qiào hè yīn sēn, fēng sōng xiāng jiàn, wǔ sè fēn pī, càn ruò tú xiù. yīn niàn huáng shān dāng shēng píng qí lǎn, ér yǒu qí ruò cǐ, qián wèi yī tàn, zī yóu kuài qiě kuì yǐ!
初四日 十五里,至汤口。五里,至汤寺,浴于汤池。扶杖望硃砂庵而登。十里,上黄泥冈。向时云里诸峰,渐渐透出,亦渐渐落吾杖底。转入石门,越天都之胁而下,则天都、莲花二顶,俱秀出天半,路旁一岐东上,乃昔所未至者,遂前趋直上,几达天都侧。复北上,行石罅中。石峰片片夹起;路宛转石间,塞者凿之,陡者级之,断者架木通之,悬者植梯接之。下瞰峭壑阴森,枫松相间,五色纷披,灿若图绣。因念黄山当生平奇览,而有奇若此,前未一探,兹游快且愧矣!
shí fū pū jù zǔ xiǎn xíng hòu, yú yì tíng fú shàng nǎi yí lù qí jǐng, bù jué yǐn yú dú wǎng. jì dēng fēng tóu, yī ān yì rán, wéi wén shū yuàn, yì yú xī nián yù dēng wèi dēng zhě. zuǒ tiān dū, yòu lián huā, bèi yǐ yù píng fēng, liǎng fēng xiù sè, jù kě shǒu lǎn l n tóng lǎn. sì gù qí fēng cuò liè, zhòng hè zòng héng, zhí huáng shān jué shèng chù! fēi zài zhì, yān zhī qí qí ruò cǐ? yù yóu sēng chéng yuán zhì, xìng shén yǒng. shí yǐ guò wǔ, nú bèi shì zhì. lì ān qián, zhǐ diǎn liǎng fēng. ān sēng wèi:" tiān dū suī jìn ér wú lù, lián huā kě dēng ér lù yáo. zhǐ yí jìn pàn tiān dū, míng rì dēng lián dǐng." yú bù cóng, jué yì yóu tiān dū. xié chéng yuán nú zi réng xià xiá lù. zhì tiān dū cè, cóng liú shí shé xíng ér shàng. pān cǎo qiān jí, shí kuài cóng qǐ zé lì kuài, shí yá cè xuē zé yuán yá. měi zhì shǒu zú wú kě zhuó chù, chéng yuán bì xiān dēng chuí jiē. měi niàn shàng jì rú cǐ, xià hé yǐ kān? zhōng yì bù gù. lì xiǎn shù cì, suì dá fēng dǐng. wéi yī shí dǐng bì qǐ yóu shù shí zhàng, chéng yuán xún shì qí cè, dé jí, xié yǔ yǐ dēng. wàn fēng wú bù xià fú, dú lián huā yǔ kàng ěr. shí nóng wù bàn zuò bàn zhǐ, dì yī zhèn zhì, zé duì miàn bú jiàn. tiào lián huā zhū fēng, duō zài wù zhōng. dú shàng tiān dū, yǔ zhì qí qián, zé wù xǐ yú hòu yǔ yuè qí yòu, zé wù chū yú zuǒ. qí sōng yóu yǒu qū tǐng zòng héng zhě bǎi suī dà yú rú bì, wú bù píng tiē shí shàng rú tái xiǎn rán. shān gāo fēng jù, wù qì qù lái wú dìng. xià pàn zhū fēng, shí chū wèi bì jiào jiān ér gāo de shān, shí méi wèi yín hǎi. zài tiào shān xià, zé rì guāng jīng jīng, bié yī qū yǔ yě. rì jiàn mù, suì qián qí zú, shǒu xiàng hòu jù dì, zuò ér xià tuō. zhì xiǎn jué chù, chéng yuán bìng jiān shǒu xiàng jiē. dù xiǎn, xià zhì shān ào, míng sè yǐ hé. fù cóng xiá dù zhàn yǐ shàng, zhǐ wén shū yuàn.
时夫仆俱阻险行后,余亦停弗上;乃一路奇景,不觉引余独往。既登峰头,一庵翼然,为文殊院,亦余昔年欲登未登者。左天都,右莲花,背倚玉屏风,两峰秀色,俱可手擥lǎn同揽。四顾奇峰错列,众壑纵横,直黄山绝胜处!非再至,焉知其奇若此?遇游僧澄源至,兴甚勇。时已过午,奴辈适至。立庵前,指点两峰。庵僧谓:“天都虽近而无路,莲花可登而路遥。只宜近盼天都,明日登莲顶。”余不从,决意游天都。挟澄源、奴子仍下峡路。至天都侧,从流石蛇行而上。攀草牵棘,石块丛起则历块,石崖侧削则援崖。每至手足无可着处,澄源必先登垂接。每念上既如此,下何以堪?终亦不顾。历险数次,遂达峰顶。惟一石顶壁起犹数十丈,澄源寻视其侧,得级,挟予以登。万峰无不下伏,独莲花与抗耳。时浓雾半作半止,第一阵至,则对面不见。眺莲花诸峰,多在雾中。独上天都,予至其前,则雾徙于后;予越其右,则雾出于左。其松犹有曲挺纵横者;柏虽大于如臂,无不平贴石上、如苔藓然。山高风巨,雾气去来无定。下盼诸峰,时出为碧峤尖而高的山,时没为银海。再眺山下,则日光晶晶,别一区宇也。日渐暮,遂前其足,手向后据地,坐而下脱。至险绝处,澄源并肩手相接。度險,下至山坳,暝色已合。复从峡度栈以上,止文殊院。
chū wǔ rì píng míng, cóng tiān dū fēng ào zhōng běi xià èr lǐ, shí bì yá rán. qí xià lián huā dòng zhèng yǔ qián kēng shí sǔn duì zhì, yī wù yōu rán. bié chéng yuán, xià shān zhì qián qí lù cè, xiàng lián huā fēng ér qū. yí lù yán wēi bì xī xíng, fán zài jiàng shēng, jiāng xià bǎi bù yún tī, yǒu lù kě zhí jī lián huā fēng. jì zhì ér dèng jué, yí ér fù xià. gé fēng yī sēng gāo hū yuē:" cǐ zhèng lián huā dào yě!" nǎi cóng shí bō cè dù shí xì. jìng xiǎo ér jùn, fēng dǐng jiē jù shí dǐng zhì, zhōng kōng rú shì. cóng qí zhōng dié jí zhí shàng, jí qióng dòng zhuǎn, qū qǔ qí guǐ, rú xià shàng lóu gé zhōng, wàng qí jùn chū tiān biǎo yě. yī lǐ dé máo lú, yǐ shí xià zhōng. pái huái yù kāi, zé qián hū dào zhī sēng zhì yǐ, sēng hào líng xū, jié máo yú cǐ zhě, suì yǔ bǎ bì zhì dǐng. dǐng shàng yī shí, xuán gé èr zhàng, sēng qǔ tī yǐ dù. qí diān kuò rán kāi kuò shū lǎng, sì wàng kōng bì, jí tiān dū yì fǔ shǒu yǐ. gài shì fēng jū huáng shān zhī zhōng, dú chū zhū fēng shàng, sì miàn yán bì huán sǒng, yù zhāo yáng jì sè, xiān yìng céng fā, lìng rén kuáng jiào yù wǔ.
初五日 平明,从天都峰坳中北下二里,石壁岈然。其下莲花洞正与前坑石笋对峙,一坞幽然。别澄源,下山至前岐路侧,向莲花峰而趋。一路沿危壁西行,凡再降升,将下百步云梯,有路可直跻莲花峰。既陟而磴绝,疑而复下。隔峰一僧高呼曰:“此正莲花道也!”乃从石玻侧度石隙。径小而峻,峰顶皆巨石鼎峙,中空如室。从其中叠级直上,级穷洞转,屈曲奇诡,如下上楼阁中,忘其峻出天表也。一里得茅庐,倚石罅中。徘徊欲开,则前呼道之僧至矣,僧号凌虚,结茅于此者,遂与把臂陟顶。顶上一石,悬隔二丈,僧取梯以度。其巅廓然开阔舒朗,四望空碧,即天都亦俯首矣。盖是峰居黄山之中,独出诸峰上,四面岩壁环耸,遇朝阳霁色,鲜映层发,令人狂叫欲舞。
jiǔ zhī, fǎn máo ān, líng xū chū zhōu xiāng xiǎng, chuài yī yú, nǎi xià. zhì qí lù cè, guò dà bēi dǐng, shàng tiān mén. sān lǐ, zhì liàn dān tái. xún tái zuǐ ér xià, guān yù píng fēng sān hǎi mén zhū fēng, xī cóng shēn wù zhōng bì lì qǐ. qí dān tái yī gāng zhōng chuí, pō wú qí jùn, wéi kàn cuì wēi zhī bèi, wù zhōng fēng luán cuò sǒng, shàng xià zhōu yìng, fēi cǐ bù jìn zhān tiào zhī qí ěr. hái guò píng tiān gāng, xià hòu hǎi, rù zhì kōng ān, bié yān. sān lǐ, xià shī zi lín, qū shí sǔn gāng, zhì xiàng nián suǒ dēng jiān fēng shàng. yǐ sōng ér zuò, kàn wù zhōng fēng shí huí zǎn, zǎo huì mǎn yǎn rú huà de jǐng sè mǎn yǎn, shǐ jué kuāng lú shí mén, huò jù yī tǐ, huò quē yī miàn, bù ruò cǐ zhī hóng bó hóng dà fēng fù fù lì yě! jiǔ zhī, shàng jiē yǐn yá, xià tiào wù zhōng, yīn yīn jué yǒu yì. fù zhì gāng shàng jiān fēng cè, jiàn liú shí, yuán jí cǎo, suí kēng ér xià, yù xià yù shēn, zhū fēng zì xiāng yǎn bì, bù néng yī mù jǐn yě. rì mù, fǎn shī zi lín.
久之,返茅庵,凌虚出粥相饷,啜一盂,乃下。至岐路侧,过大悲顶,上天门。三里,至炼丹台。循台嘴而下,观玉屏风、三海门诸峰,悉从深坞中壁立起。其丹台一冈中垂,颇无奇峻,惟瞰翠微之背,坞中峰峦错耸,上下周映,非此不尽瞻眺之奇耳。还过平天矼,下后海,入智空庵,别焉。三里,下狮子林,趋石笋矼,至向年所登尖峰上。倚松而坐,瞰坞中峰石回攒,澡繢满眼如画的景色满眼,始觉匡庐、石门,或具一体,或缺一面,不若此之闳博宏大丰富富丽也!久之,上接引崖,下眺坞中,阴阴觉有异。复至冈上尖峰侧,践流石,援棘草,随坑而下,愈下愈深,诸峰自相掩蔽,不能一目尽也。日暮,返狮子林。
chū liù rì bié xiá guāng xiá kè zhī dì, cóng shān kēng xiàng chéng xiàng yuán xià qī lǐ, zhì bái shā lǐng, xiá guāng fù zhì. yīn yú yù guān pái lóu shí, kǒng bái shā ān wú zhǐ zhě, zhuī lái wèi dǎo. suì tóng shàng lǐng, zhǐ lǐng yòu gé pō, yǒu shí cóng lì, xià fēn shàng bìng, jí pái lóu shí yě. yú yù yú kēng sù jiàn, zhí zào qí xià. sēng wèi:" jí mí lù jué, bì bù néng xíng. ruò cóng kēng zhí xià chéng xiàng yuán, bù bì fù shàng cǐ lǐng ruò yù cóng xiān dēng ér wǎng, bù ruò jí yóu cǐ lǐng dōng xiàng." yú cóng zhī, xún lǐng jí xíng. lǐng héng gèn tiān dū lián huā zhī běi, xiá shén, páng bù róng zú, nán běi jiē chóng fēng jiā yìng. lǐng jǐn běi xià, yǎng zhān yòu fēng luó hàn shí, yuán tóu tū dǐng, yǎn rán èr sēng yě. xià zhì kēng zhōng, yú jiàn yǐ shàng, gòng sì lǐ, dēng xiān dēng dòng. dòng nán xiàng, zhèng duì tiān dū zhī yīn. sēng jià gé lián bǎn yú wài, ér nèi yóu qióng rán, tiān qù wèi jǐn kān xuē chú yě. fù nán xià sān lǐ, guò chéng xiàng yuán, shān jiān yī lái dì ěr. qí ān pō zhěng, sì gù wú qí, jìng bù rù. fù nán xiàng xún shān yāo xíng, wǔ lǐ, jiàn xià. jiàn zhōng quán shēng fèi rán, cóng shí jiān jiǔ jí xià xiè, měi jí yī xià yǒu tán yuān bì, suǒ wèi jiǔ lóng tán yě. huáng shān wú xuán liú fēi pù, wéi cǐ ěr. yòu xià wǔ lǐ, guò kǔ zhú tān, zhuǎn xún tài píng xiàn lù, xiàng dōng běi xíng.
初六日 别霞光霞客之弟,从山坑向丞相原下七里,至白沙岭,霞光复至。因余欲观牌楼石,恐白沙庵无指者,追来为导。遂同上岭,指岭右隔坡,有石丛立,下分上并,即牌楼石也。余欲逾坑溯涧,直造其下。僧谓:“棘迷路绝,必不能行。若从坑直下丞相原,不必复上此岭;若欲从仙灯而往,不若即由此岭东向。”余从之,循岭脊行。岭横亘天都、莲花之北,狭甚,旁不容足,南北皆崇峰夹映。岭尽北下,仰瞻右峰罗汉石,圆头秃顶,俨然二僧也。下至坑中,逾涧以上,共四里,登仙灯洞。洞南向,正对天都之阴。僧架阁连板于外,而内犹穹然,天趣未尽刊削除也。复南下三里,过丞相原,山间一来地耳。其庵颇整,四顾无奇,竟不入。复南向循山腰行,五里,渐下。涧中泉声沸然,从石间九级下泻,每级一下有潭渊碧,所谓九龙潭也。黄山无悬流飞瀑,惟此耳。又下五里,过苦竹滩,转循太平县路,向东北行。