yú yǔ zhòng zhāo xiōng yóu tiān tāi, wèi rén shēn 1632 nián sān yuè. zhì sì yuè èr shí bā rì, dá huáng yán, zài fǎng yàn shān. mì qí chū nán mén, xún fāng shān shí lǐ, zhé ér xī nán xíng, sān shí lǐ, yú xiù lǐng, fàn yú yán qián pù. wǔ lǐ, wèi lè qīng jiè, wǔ lǐ, shàng pán shān lǐng. xī nán yún wù zhōng, yǐn yǐn lù fú róng yī cù, yàn shān yě. shí lǐ, zhèng jiā lǐng, shí lǐ, dà jīng yì. dù shí mén jiàn, xīn yǔ xī zhǎng, shuǐ jí mǎ fù. wǔ lǐ, sù yú zhāng jiā lóu, shì wèi yàn shān zhī dōng wài gǔ. zhāng shì shèng shí, jiàn lóu yǐ qì shān yóu zhī jī jí gōng yóu kè qī xī, jīn lǚ sì lǚ guǎn liáo luò, yóu cún qí míng.
余與仲昭兄游天台,為壬申(1632年)三月。至四月二十八日,達黃岩,再訪雁山。覓騎出南門,循方山十里,折而西南行,三十里,逾秀嶺,飯於岩前鋪。五里,為樂清界,五里,上盤山嶺。西南雲霧中,隱隱露芙蓉一簇,雁山也。十里,鄭家嶺,十里,大荊驛。渡石門澗,新雨溪漲,水及馬腹。五里,宿於章家樓,是為雁山之東外谷。章氏盛時,建樓以憩山游之屐即供遊客棲息,今旅肆旅館寥落,猶存其名。
èr shí jiǔ rì xī rù shān, wàng lǎo sēng yán ér qū. èr lǐ, guò qí lù. yòu èr lǐ, běi dù xī, shàng shí liáng dòng. réng hái zhì xī páng, xī èr lǐ, yú xiè gōng lǐng. lǐng yǐ nèi shì wèi dōng nèi gǔ. lǐng xià yǒu xī zì běi lái, jiā xī jiē zhòng yán guài fēng, tū wù wú cùn tǔ, diāo lòu bǎi tài. dù xī, běi zhé lǐ xǔ, rù líng fēng sì. fēng fēng qí qiào, lí lì mǎn qián. sì hòu yī fēng dú sǒng, zhōng xí yī wèn w n liè fèng, shàng tòu qí dǐng, shì míng líng fēng dòng. niè qiān jí ér shàng, shí tái chóng zhěng, dòng zhōng luó hàn xiàng jù gēng xīn. xià fàn sì zhōng. tóng sēng zì zhào dǎn tán yuè xī zuǒ, guān fēng dòng. dòng kǒu jǐn bàn guī, fēng péng péng chū shè shù bù wài. suì cóng xī zuǒ lì tàn yá jiān zhū dòng. hái sì, yǔ dà zhì, yú nǎi chì zú chí sǎn sù xī běi shàng. jiāng dǐ zhēn jì sì, shān shēn wù hēi, máng wú suǒ dǔ, nǎi hái guò xī dōng, rù bì xiāo dòng. shǒu yú shàng rén jīng shè zài yān. yú jué qí yǒu yì, lìng tóng hái zhāo zhòng zhāo, yì jiàn liú ér zhì, hèn xiāng jiàn zhī wǎn, bó mù, fǎn sù líng fēng.
二十九日 西入山,望老僧岩而趨。二里,過其麓。又二里,北渡溪,上石樑洞。仍還至溪旁,西二里,逾謝公嶺。嶺以內是為東內谷。嶺下有溪自北來,夾溪皆重岩怪峰,突兀無寸土,雕鏤百態。渡溪,北折里許,入靈峰寺。峰峰奇峭,離立滿前。寺後一峰獨聳,中襲一璺wèn裂縫,上透其頂,是名靈峰洞。躡千級而上,石台重整,洞中羅漢像俱更新。下飯寺中。同僧自照膽潭越溪左,觀風洞。洞口僅半規,風蓬蓬出射數步外。遂從溪左歷探崖間諸洞。還寺,雨大至,余乃赤足持傘溯溪北上。將抵真濟寺,山深霧黑,茫無所睹,乃還過溪東,入碧霄洞。守愚上人精舍在焉。余覺其有異,令僮還招仲昭,亦踐流而至,恨相見之晚,薄暮,返宿靈峰。
sān shí rì mào yǔ xún liú, xī zhé èr lǐ, yī xī zì xī běi lái hé, qí shì yù dà. dù xī ér xī, sù ér xī běi xíng, sān lǐ, rù jìng míng sì. yǔ yì shén, yún wù zhōng yǎng jiàn liǎng yá, zhòng yán jiā lì, céng dié ér shàng, mò biàn céng cì. yī lǚ zhān tòu, yì shēn qióng xī gǔ, zhōng yǒu shuǐ lián gǔ wéi mó shí shì shuō fǎ tái zhū shèng. èr lǐ, zhì xiǎng yán. yán yòu yǒu èr dòng, fēi pù zhào qí wài, yú cóng zhēn jīng jí mǎng zhōng lǚ xiǎn yǐ dēng. qí dòng yī míng lóng wáng, yī míng sān tái. èr dòng zhī qián, yǒu yán tū chū, ruò lù tái rán, kě zhàn ér tōng yě. chū dòng, fǎn tiào xiǎng yán zhī shàng, yī shí cè ěr fù fēng tóu, wèi tīng shī sǒu. yòu xī èr lǐ, rù líng yán. zì líng fēng xī zhuǎn, jiē chóng yán lián zhàng, yī kāi ér wèi jìng míng, yī wèn zhí rù, suǒ chēng yī xiàn tiān yě zài kāi ér wèi líng yán, dié zhàng huí huán, sì dāng qí zhōng.
三十日 冒雨循流,西折二里,一溪自西北來合,其勢愈大。渡溪而西,溯而西北行,三里,入淨名寺。雨益甚,雲霧中仰見兩崖,重岩夾立,層疊而上,莫辨層次。衣履沾透,益深窮西谷,中有水簾谷、維摩石室、說法台諸勝。二里,至響岩。岩右有二洞,飛瀑罩其外,余從榛荊棘莽中履險以登。其洞一名龍王,一名三台。二洞之前,有岩突出,若露台然,可棧而通也。出洞,返眺響岩之上,一石側耳附峰頭,為「聽詩叟」。又西二里,入靈岩。自靈峰西轉,皆崇岩連幛,一開而為淨名,一璺直入,所稱一線天也;再開而為靈岩,疊嶂迴環,寺當其中。
wǔ yuè shuò chū yī zhòng zhāo yǔ yú tóng dēng tiān cōng dòng. dòng zhōng dōng wàng yuán dòng èr, běi wàng zhǎng dòng yī, jiē tòu lòu tōng míng, dì qiào shí zhí xià, gé bù kě lǚ. yú nǎi fù xià zhì sì zhōng, fù tī pò mǎng, lǜ tóng yú bié wù, zhí dǐ yuán dòng zhī xià, tī ér dēng bù jí, zé zhuó mù héng qiàn jiā shí jiān, jiàn mù yǐ shēng fù bù jí, zé yǐ shéng yǐn tī xuán shí xì zhī shù. tī qióng jì lián jiē yǐ mù, mù qióng jì yǐ tī, tī mù jù qióng, zé yǐn shéng róu shù, suì rù yuán dòng zhōng, hū zhòng zhāo xiāng wàng ér yǔ. fù rú fǎ niè zhǎng dòng ér xià, yǐ rì zhōng yǐ. xī dǐ xiǎo lóng jiǎo zhī xià, yù xún jiàn quán, bù kě dé. jù shí qì ér zuò, yǎng shì huí zhàng bī tiān, qiào fēng dào chā, fēi liú guà qí zhōng, zhēn ruò jiǔ tiān yè bó zhě xiàng tiān shàng guà xià de chóu liàn. xī guò xiǎo jiǎn dāo fēng, yòu guò tiě bǎn zhàng. zhàng fāng zhǎn rú píng, gāo chā céng yán zhī shàng, xià kāi yī xì rú mén, wéi yún qì chū méi, zǔ jué rén jī. yòu guò guān yīn yán, lù jiàn xī, yán jiàn tà, wèi lí jiān, fù yǔ cháng yún bìng zhì, cháng yún nán xià, diē ér fù qǐ, wèi dài chén fēng. qí diē chù yǒu ào, yuē mǎ ān lǐng, nèi gǔ zhī dōng xī fēn zhě, yǐ shì lǐng wèi jiè. cóng líng yán zhì mǎ ān lǐng fán sì lǐ, ér chóng luán wù niè, yīng jiē bù xiá. yú lǐng, rì sè jiàn báo yān zī y n z tài yáng xī xià. èr lǐ, xī guò dà lóng jiǎo xī kǒu, yòu èr lǐ, xī nán rù sù néng rén sì.
五月朔初一 仲昭與余同登天聰洞。洞中東望圓洞二,北望長洞一,皆透漏通明,第峭石直下,隔不可履。余乃復下至寺中,負梯破莽,率僮逾別塢,直抵圓洞之下,梯而登;不及,則斫木橫嵌夾石間,踐木以升;復不及,則以繩引梯懸石隙之樹。梯窮濟連接以木,木窮濟以梯,梯木俱窮,則引繩揉樹,遂入圓洞中,呼仲昭相望而語。復如法躡長洞而下,已日中矣。西抵小龍湫之下,欲尋劍泉,不可得。踞石磧而坐,仰視回嶂逼天,峭峰倒插,飛流掛其中,真若九天曳帛者像天上掛下的綢練。西過小剪刀峰,又過鐵板嶂。嶂方展如屏,高插層岩之上,下開一隙如門,惟雲氣出沒,阻絕人跡。又過觀音岩,路漸西,岩漸拓,為犁尖,復與常雲並峙,常雲南下,跌而復起,為戴辰峰。其跌處有坳,曰馬鞍嶺,內谷之東西分者,以是嶺為界。從靈岩至馬鞍嶺凡四里,而崇巒屼嵲,應接不暇。逾嶺,日色漸薄崦嵫yān zī太陽西下。二里,西過大龍湫溪口,又二里,西南入宿能仁寺。
chū èr rì cóng sì hòu wù mì fāng zhú, wú jiā zhě. shàng yǒu tán huā ān, pō yōu jì. chū sì yòu, guān yàn wěi quán, jí xī liú zì lóng jiǎo lái zhě, fēn èr gǔ luò shí jiān, gù míng. réng běi sù liú èr lǐ, xī rù lóng jiǎo xī kǒu. gèng xī èr lǐ, yóu lián yún zhàng rù, dà jiǎn dāo fēng chù rán lì jiàn zhōng, liǎng yá shí bì huí hé, dà lóng jiǎo zhī shuǐ cóng tiān xià zhuì. zuò kàn bù zú tíng, qián duì lóng tān, hòu yī jiǎn dāo, shēn zài sì shān zhōng yě. chū lián yún zhàng, yú huá yán lǐng, gòng èr lǐ, rù luó hàn sì. sì jiǔ fèi, wò yún shī jìn xīn zuì jìn chóng xīn xiū qì zhī. wò yún nián bā shí yú, qí xiāng yǔ fēi lái shí luó hàn xiāng sì, kāi shān jù shǒu yě. yú yāo shī qióng dǐng, shī xǔ tóng shàng cháng yún, ér yàn hú fǎn zài qí xī, yóu shí mén sì wèi biàn. shí yǐ xià wǔ, yǐ cháng yún qī zhī hòu rì, suì yǔ qí tú xī yú dōng lǐng, zhì xī wài gǔ, gòng sì lǐ, guò shí mén sì fèi zhǐ. suí xī xī xià yī lǐ, yǒu xī zì xī lái hé, jí líng yún bǎo guān zhū shuǐ yě, èr shuǐ hé ér nán rù hǎi. nǎi gèng sù xī lái zhī xī, sù yú líng yún sì. sì zài hán zhū fēng xià, gū fēng chā tiān, hū liè ér wèi èr, zì dǐng zhì zhǒng, jǐn lí zhǐ chǐ, zhōng hán yī yuán shí rú zhū, yóu qí jué. xún xī běi rù shí jiā, jí méi yǔ tán yě. fēi pù zì jué bì xià jī, shén xióng zhuàng, bù shì kōng méng yǔ sè ér yǐ.
初二日 從寺後塢覓方竹,無佳者。上有曇花庵,頗幽寂。出寺右,觀燕尾泉,即溪流自龍湫來者,分二股落石間,故名。仍北溯流二里,西入龍湫溪口。更西二里,由連雲嶂入,大剪刀峰矗然立澗中,兩崖石壁回合,大龍湫之水從天下墜。坐看不足亭,前對龍灘,後揖剪刀,身在四山中也。出連雲嶂,逾華岩嶺,共二里,入羅漢寺。寺久廢,臥雲師近新最近重新修葺之。臥雲年八十餘,其相與飛來石羅漢相似,開山巨手也。余邀師窮頂,師許同上常雲,而雁湖反在其西,由石門寺為便。時已下午,以常雲期之後日,遂與其徒西逾東嶺,至西外谷,共四里,過石門寺廢址。隨溪西下一里,有溪自西來合,即凌雲、寶冠諸水也,二水合而南入海。乃更溯西來之溪,宿於凌雲寺。寺在含珠峰下,孤峰插天,忽裂而為二,自頂至踵,僅離咫尺,中含一圓石如珠,尤奇絕。循溪北入石夾,即梅雨潭也。飛瀑自絕壁下激,甚雄壯,不似空濛雨色而已。
chū sān rì réng dōng xíng sān lǐ, sù xī běi rù shí mén, tíng dān yú huáng shì mù táng. lì jí běi shàng yàn hú dǐng, dào bù shèn jùn. zhí shàng èr lǐ, xiàng shān jiàn fú, hǎi yǔ lái qián, yù shàng, hǎi zhé bī zú xià. yòu shàng sì lǐ, suì yú shān jǐ. shān zì dōng běi zuì gāo chù yí lǐ jí qū zhé lián mián ér lái, bō fēn sǎn wèi sì zhī, jiē yì shí ér tǔ. sì zhī zhī jí, yǐn yǐn lóng qǐ, qí jiā chù huì ér chéng wā zhě sān, měi wā zhōng fù yǒu jí, nán běi héng guàn, zhōng fēn wèi liǎng, zǒng jì zhī, bù zhǐ liù wā yǐ. wā zhōng jī shuǐ chéng wú cǎo shēng zhī dì, qīng qīng mí wàng mǎn yǎn, shì yě suǒ jí chù, suǒ chēng yàn hú yě. ér shuǐ zhī fēn duò yú nán zhě, huò zì shí mén, huò chū líng yún zhī méi yǔ, huò wèi bǎo guān zhī fēi pù qí běi duò zhě, zé dàng yīn zhū shuǐ yě, jiē yǔ dà lóng jiǎo fēng mǎ niú wú jí yún. jì yú gāng, nán wàng dà hǎi, běi kàn nán gé zhī xī, jiē yuǎn jìn wú bì, wéi dōng fēng shàng gāo chū yún biǎo. yú yù cóng xī běi bié xià bǎo guān, zhòng yán jī mǎng, mò kě jì zú. fù xún jiù lù xià shí mén, xī guò líng yún, cóng hán zhū fēng wài èr lǐ, yī jiàn fǎng bǎo guān sì. sì zài xī gǔ jué wù zhōng, yǐ jiǔ fèi, qí zuì shēn chù, shí yá huí hé, dèng dào jù jué. yī dòng gāo xuán yá zú, xié shí yǐ mén. mén fēn wèi èr, xuān huō tòu shuǎng, fēi quán zhōng sǎ, nèi duō bā jiāo, pō shì mǐn zhī měi rén jiāo wài zé xīn tuò tu zhú sǔn zhī pí gāo xià, jiàn yǐ chéng lín. zhì dòng, wén pù shēng rú léi, ér yá shí huí yǎn, yǎo bù kě dé jiàn. nǎi xià shān shè xī, huí wàng dòng zhī yòu xié, yá juǎn chéng xià, pù cóng xià zhōng zhí zhuì, xià dǎo yú yuán ào, fù yuè chū ào chéng xī qù. qí gāo yà lóng jiǎo, jiào shì zhuàng shèng, gù fēi dàng shān dì èr liú yě. dōng chū gù dào, sù luó hàn sì.
初三日 仍東行三里,溯溪北入石門,停擔於黃氏墓堂。歷級北上雁湖頂,道不甚峻。直上二里,向山漸伏,海嶼來前,愈上,海輒逼足下。又上四里,遂逾山脊。山自東北最高處迤邐即曲折連綿而來,播分散為四支,皆易石而土。四支之脊,隱隱隆起,其夾處匯而成窪者三,每窪中復有脊,南北橫貫,中分為兩,總計之,不止六窪矣。窪中積水成蕪草生之地,青青彌望滿眼,視野所及處,所稱雁湖也。而水之分墮於南者,或自石門,或出凌雲之梅雨,或為寶冠之飛瀑;其北墮者,則宕陰諸水也,皆與大龍湫風馬牛無及雲。既逾岡,南望大海,北瞰南閤之溪,皆遠近無蔽,惟東峰尚高出雲表。余欲從西北別下寶冠,重岩積莽,莫可寄足。復尋舊路下石門,西過凌雲,從含珠峰外二里,依澗訪寶冠寺。寺在西谷絕塢中,已久廢,其最深處,石崖回合,磴道俱絕。一洞高懸崖足,斜石倚門。門分為二,軒豁透爽,飛泉中灑,內多芭蕉,頗似閩之美人蕉;外則新籜tuò竹筍之皮高下,漸已成林。至洞,聞瀑聲如雷,而崖石回掩,杳不可得見。乃下山涉溪,回望洞之右脅,崖捲成罅,瀑從罅中直墜,下搗於圓坳,復躍出坳成溪去。其高亞龍湫,較似壯勝,故非宕山第二流也。東出故道,宿羅漢寺。
chū sì rì zǎo, wàng cháng yún fēng bái yún méng yì, rán bù wèi zǔ, cù wò yún tóng shàng. dōng yú huá yán èr lǐ, yóu lián yún zhàng zhī zuǒ, dào sōng dòng zhī yòu, jī jí ér shàng, gòng sān lǐ, fǔ kàn jiǎn dāo fēng yǐ zài jī dǐ. yī lǐ, shān huí xī chū, lóng jiǎo shàng liú yě. dù xī, guò bái yún yún wài èr lú, yòu běi rù yún jìng ān. ān lú yǔ dēng shān jìng, xiū zhěng jù yì xī shí, wò yún lìng qí tú cǎi sǔn chuī fàn. jì fàn, zhū fēng yún qì shū jǐn, zhòng zhāo liú zuò ān zhōng, yú tóng wò yún zhí jī dōng fēng. yòu èr lǐ, jiàn wén shuǐ shēng, zé dà lóng jiǎo cóng juǎn yá zhōng xiè xià. shuǐ chū jué dǐng zhī nán cháng yún zhī běi, jiā wù zhōng jí qí yuán yě. sù shuǐ ér shàng, èr lǐ, shuǐ shēng jiàn wēi. yòu èr lǐ, yú shān jǐ. cǐ jí běi yǐ jué dǐng, nán chū fēn wèi liǎng zhī, dōng zhī wèi guān yīn yán, xī zhī wèi cháng yún fēng, cǐ qí guò mài chù yě. zhèng jǐ zhī dōng wèi wú jiā kēng. qí fēng zhī huí liè zhě, jìn wèi tiě bǎn zhàng, zài rào wèi líng yán, yòu zài rào wèi jìng míng, yòu zài rào wèi líng fēng, wài wèi xiè gōng lǐng ér jǐn. jí zhī xī, qí kēng jí lóng jiǎo bèi. qí fēng zhī huí liè zhě, jìn wèi lóng jiǎo zhī duì yá, zài rào wèi fú róng fēng, yòu zài rào wèi líng yún, yòu zài rào wèi bǎo guān, shàng wèi lǐ jiā shān ér zhǐ. cǐ yàn shān zhī nán miàn zhū fēng yě. ér guān yīn cháng yún èr fēng, zhèng dāng qí zhōng, yǐ fú zhàng lǚ xià, wéi běi fēng ruò fù yǐ rán, yóu píng lì yú hòu. běi shàng èr lǐ, yī jí píng zhì, xiá rú yuán qiáng, liǎng duān áng qǐ běi tuí rán zhí xià, jí wèi nán gé xī héng liú jiè, bù ruò nán miàn zhī huán hù yǐ. yú cóng dōng diān jī xī dǐng, shū zhí zhú shēng dà qǐ, zé hài lù shù shí tóu yě. qí běi yī fēng, zhōng pōu ruò fǔ pī, zhōng zé shí sǔn cān chà, luàn yá sēn lì, shēn yǎo wú dǐ. lù jiē bēn duò qí zhōng, xiǎng yǒu yǔn sǐ wáng qiàn zhě. zhū sēng zhì, fù yǐ shí piàn zhì zhī, shēng rú liè bó, bàn xiǎng shǐ chén, lù yì tí hào bù zhǐ. cóng cǐ zài xī, zé shí jí zhōng duàn, fēng yì jiàn xià, xī běi tiào yàn hú, yù yuǎn yù xià. yú èr shí nián qián tàn yàn hú, dōng mì gāo fēng, wèi duàn yá suǒ zǔ, xuán gěng shéng suǒ ér xià, jí cǐ chù yě. xī lì qí xī, jīn dōng chū qí shàng, wú yǒu yí hàn yǐ. fǎn xià yún jìng ān, xún xī zhì dà lóng jiǎo shàng, xià kàn jiǎo dǐ lóng tán, yuán zhuǎn jiā yá jiān, shuǐ cóng juǎn bì zhuì tán, yuè ér xià pēn, guāng guài bù kě pò shì. suì yú xī xī shàng, nán chū lóng jiǎo zhī duì yá, lì liǎng fēng ér nán, qí lǐng jí shí mén dōng, luó hàn zhī xī, nán chū wèi fú róng fēng, yòu nán xià wèi dōng lǐng zhě yě. fú róng fēng yuán gèn tè lì, zài luó hàn sì xī nán yú. jì zhì qí xià, shǐ dé lù. dōng dá yú sì, rì yǐ xī, zhòng zhāo yì xiān zhì yǐ.
初四日 早,望常雲峰白雲濛翳,然不為阻,促臥雲同上。東逾華岩二里,由連雲嶂之左,道松洞之右,躋級而上,共三里,俯瞰剪刀峰已在屐底。一里,山回溪出,龍湫上流也。渡溪,過白雲、雲外二廬,又北入雲靜庵。庵廬與登山徑,修整俱異昔時,臥雲令其徒采筍炊飯。既飯,諸峰雲氣倏盡,仲昭留坐庵中,余同臥雲直躋東峰。又二里,漸聞水聲,則大龍湫從卷崖中瀉下。水出絕頂之南、常雲之北,夾塢中即其源也。溯水而上,二里,水聲漸微。又二里,逾山脊。此脊北倚絕頂,南出分為兩支,東支為觀音岩,西支為常雲峰,此其過脈處也。正脊之東為吳家坑。其峰之回列者,近為鐵板嶂,再繞為靈岩,又再繞為淨名,又再繞為靈峰,外為謝公嶺而盡。脊之西,其坑即龍湫背。其峰之回列者,近為龍湫之對崖,再繞為芙蓉峰,又再繞為凌雲,又再繞為寶冠,上為李家山而止。此雁山之南面諸峰也。而觀音、常雲二峰,正當其中,已伏杖履下,惟北峰若負扆然,猶屏立於後。北上二里,一脊平峙,狹如垣牆,兩端昂起、北頹然直下,即為南閤溪橫流界,不若南面之環互矣。余從東巔躋西頂,倏躑躅聲大起,則駭鹿數十頭也。其北一峰,中剖若斧劈,中則石筍參差,亂崖森立,深杳無底。鹿皆奔墮其中,想有隕死亡塹者。諸僧至,復以石片擲之,聲如裂帛,半響始沉,鹿益啼號不止。從此再西,則石脊中斷,峰亦漸下,西北眺雁湖,愈遠愈下。餘二十年前探雁湖,東覓高峰,為斷崖所阻,懸綆繩索而下,即此處也。昔歷其西,今東出其上,無有遺憾矣。返下雲靜庵,循溪至大龍湫上,下瞰湫底龍潭,圓轉夾崖間,水從卷壁墜潭,躍而下噴,光怪不可迫視。遂逾溪西上,南出龍湫之對崖,歷兩峰而南,其嶺即石門東,羅漢之西,南出為芙蓉峰,又南下為東嶺者也。芙蓉峰圓亘特立,在羅漢寺西南隅。既至其下,始得路。東達於寺,日已西,仲昭亦先至矣。
chū wǔ rì bié wò yún chū luó hàn sì, xún xī yī lǐ, zhì lóng jiǎo xī kǒu. fán sì lǐ, yú mǎ ān ér xià. běi wàng guān yīn fēng xià, yǒu shí wèn w n liè kǒu ruò mén, céng liè fēi yī. zhòng zhāo yǐ qián xiàng líng yán. yú xié yī tóng běi dǐ fēng xià, xún qiáo lù xī zhuǎn èr lǐ, zhí dǐ guān yīn cháng yún zhī lù, shǐ zhī èr fēng shàng suī yáo zhì, qí xià shí bì lián gèn chéng chéng. yòu xún yá dōng jī lǐ xǔ, chū shí wèn zhī shàng, cóng mù mì yīn, bù néng xuán liè, jiē kě mén ér tōng yě. wèn wài yī fēng tè qǐ, báo qí piàn yún, yuán dǐng gǒng xiù, gāo ruò lǎo sēng yán, yán ruò xiǎo ér gǒng lì. chū lù yú, jū duō wú shì, yǒu wú yīng yuè zhě liú yú cān. yú xié zhī sù xī rù, jí jué dǐng suǒ wàng wú jiā kēng xī yě, zài tiě bǎn guān yīn zhī jiān. yù shàng xī zuǒ huáng yá céng dòng, yá zài tiě bǎn zhàng zhī xī, dòng zài yá zhī zuǒ, ruò shàng xià èr céng zhě. dǐ qí xià, bù dé shàng, chū qí shàng, dòng yòu zài xuán yá jiān, wú kě xià yě. nǎi xún yá dōng xíng, yòu dé yī shí wèn, wàng qí shàng, céng dié kě rù, jì fēi gòu mù xuán tī bù néng dēng. cóng cǐ xià yī xiǎo fēng, yuē yīng zuǐ yán, yǔ wú bié. dōng guò tiě bǎn zhàng xià, jiàn qí zhōng shí wèn gèng dà, xià ruò yǒu dòng liú ér chéng xī zhě. jí sù liú rù, dǐ dòng xià, luàn shí zhì sāi, ér yá zuǒ yǒu lù zhí shàng, záo kǎn xuán yá jiān, chuí téng kě pān. suì fèn yǒng shàng, yī ài zé jiě yī, zhàng ài zé qì zhàng, fán zhí shàng yī yá, fù héng lì yī yá, rú shì zhě zài, yòu zhàn mù wèi qiáo zhě zài, suì rù shí wèn zhōng. shí duì zhì rú mén, zhōng kuān guǎng, dé lèi jí yǐ shēng. yòu rù shí mén liǎng zhòng, yǎng dì qí shàng, shí bì huán lì, qīng tiān yī wéi, zhōng xuán rú jǐng. bì qióng, tòu rù dòng zhōng. dòng dǐ rì guāng tòu chù yǒu mù tī, náo shēng xiàng yuán yī yàng pá shàng qí shàng, ruò lóu gé rán. cóng gé zuǒ zhuǎn, fù dé píng xū dà qiū, hòu jí tiě bǎn zhàng gāo liè, dōng xī wēi yá huán rào, nán miàn shí wèn xià fú, xuān chǎng huí hé, zhēn xiān líng suǒ zhái yǐ! nèi yǒu máo wū yī yíng, xū wú rén jū. xì dì shàng duō chá shù, gù kǎn shí zhì tī, wǎng lái qí jiān ěr. xià zhì xī páng, yǒu jū mín. suì yuè xiǎo jiǎn dāo fēng ér dōng, èr lǐ, rén líng yán, yǔ zhòng zhāo huì.
初五日 別臥雲出羅漢寺,循溪一里,至龍湫溪口。凡四里,逾馬鞍而下。北望觀音峰下,有石璺wèn裂口若門,層列非一。仲昭已前向靈岩。余挾一僮北抵峰下,循樵路西轉二里,直抵觀音、常雲之麓,始知二峰上雖遙峙,其下石壁連亘成城。又循崖東躋里許,出石璺之上,叢木密蔭,不能懸裂,皆可捫而通也。璺外一峰特起,薄齊片雲,圓頂拱袖,高若老僧岩,嚴若小兒拱立。出路隅,居多吳氏,有吳應岳者留余餐。余挾之溯溪入,即絕頂所望吳家坑溪也,在鐵板、觀音之間。欲上溪左黃崖層洞,崖在鐵板嶂之西,洞在崖之左,若上下二層者。抵其下,不得上,出其上,洞又在懸崖間,無可下也。乃循崖東行,又得一石璺,望其上,層疊可入,計非構木懸梯不能登。從此下一小峰,曰鶯嘴岩,與吳別。東過鐵板嶂下,見其中石璺更大,下若有洞流而成溪者。亟溯流入,抵洞下,亂石窒塞,而崖左有路直上,鑿坎懸崖間,垂藤可攀。遂奮勇上,衣礙則解衣,杖礙則棄杖,凡直上一崖,復橫歷一崖,如是者再,又棧木為橋者再,遂入石璺中。石對峙如門,中寬廣,得累級以升。又入石門兩重,仰睇其上,石壁環立,青天一圍,中懸如井。壁窮,透入洞中。洞底日光透處有木梯,猱升像猿一樣爬上其上,若樓閣然。從閣左轉,復得平墟大丘,後即鐵板嶂高列,東西危崖環繞,南面石璺下伏,軒敞回合,真仙靈所宅矣!內有茅屋一楹,虛無人居。隙地上多茶樹,故坎石置梯,往來其間耳。下至溪旁,有居民。遂越小剪刀峰而東,二里,人靈岩,與仲昭會。
chū liù rì xié líng yán sēng wèi píng xiá zhàng zhī yóu. yóu lóng bí dòng yòu pān shí xià shàng, bàn lǐ, dé yī dòng shén qí. yòu shàng bàn lǐ, yá qióng lù jué, yǒu tī yǐ yá duān, gài shāo tàn zhě suǒ yí. yuán tī chū qí shàng, sān jù shí héng dié liǎng yá jiān, nèi fù shí chéng shì, kuà qí wài zhě wèi xiān qiáo. qí shì kōng míng yōu chǎng, bì yú zhòng yán zhī cè, suī wú tiě bǎn zhàng shí mén zhī qí guī zǎn hé, ér yōu suì zì chéng yì tiān. fù tòu dòng zuǒ shàng, pān téng lì zhàn, suì chū píng xiá zhàng zhī zhōng céng, gài lóng bí dǐng yě. yá duān yì kuān kǎi k i dì shì gāo ér gān zào kě lú jiàn fáng, hòu zhàng yóu shàng yǐ xiāo hàn, zhàng yòu yǒu yán wài fù, fēi quán luò qí qián. yóu yòu fù pān jī yá shí, jǐ zào zhàng dǐng, wèi xuē shí suǒ zǔ. qí cè shí xì yī lǚ, cǎo mù yuán fù, kě yǐ zhe zú, suì suí zhī xià. yá jiān duō xiū téng chuí màn, gè cǎi ér xié zhī. dāng shí xuē bù shòu shù, shù jǐn bù shòu lǚ chù, zhé chuí téng xià. rú shì xī yuè shí gāng zhě wǔ zhòng, jiàng shēng bù zhǐ shù lǐ, shǐ xià lín jué jiàn, jí xiǎo lóng jiǎo shàng yóu yě. qí jiàn fā yuán yàn dǐng zhī dōng nán, yòu jí tiě bǎn, zuǒ jí píng xiá, èr zhàng zhōng zhuì wèi jué hè, zhòng yá kuī bì, shàng xià wú jìng, fēi xuán gěng bù néng fēi dù yě. rù jiàn, jiàn shí suí liú, dōng xíng lǐ xǔ, dà shí héng jù jiàn zhōng, shuǐ bù néng yuè, xué shí xià dǎo, liǎng páng qiào bì jiē dòu lì, xíng zhě lù jué. nǎi fù mù wèi tī shēng yá duān, fù zhuì zhu yòng shéng xiàng xià diào rù qián jiàn xià liú, zé héng shí zhī xià, qióng rán zhōng kōng, kě shù shí zhàng qí. shuǐ cóng shí hòu jiàn líng xià zhù, huì tán yàng bì, xiāo xi o rán wú jū wú shù de yàng zi qìn rén. zuǒ yòu liǎng yá, jù yǒu dòng gāo zhì. yóu cǐ ér qián, jí lóng jiǎo xià zhuì chù yě. yú liǎng cì suǒ jiàn quán, sì sēng zhé yún: zài lóng jiǎo shàng, rén lì xiān dá. jīn réng yǎo rán, zhī lún méi yǐ jiǔ. yù cóng cǐ héng xià liǎng fēng, suì kě yóu xiān qiáo dá shí shì, nǎi zhuó mù fù tī, pán jué xiàn zhě shù sì, fǔ shì dú xiù shuāng luán zhū fēng, jìn zài jī dǐ. jì bī xiān qiáo, gé yá zhōng duàn, rì yǐ xī, pí shén, nǎi fǎn mì qián zhé, fù jīng píng xiá cè shí shì fǎn sì, xié náng guò jìng míng, tóu sù líng fēng.
初六日 挾靈岩僧為屏霞嶂之游。由龍鼻洞右攀石罅上,半里,得一洞甚奇。又上半里,崖穹路絕,有梯倚崖端,蓋燒炭者所遺。緣梯出其上,三巨石橫疊兩崖間,內覆石成室,跨其外者為仙橋。其室空明幽敞,蔽於重岩之側,雖無鐵板嶂、石門之奇瑰攢合,而幽邃自成一天。復透洞左上,攀藤歷棧,遂出屏霞嶂之中層,蓋龍鼻頂也。崖端亦寬塏kǎi地勢高而乾燥可廬建房,後嶂猶上倚霄漢,嶂右有岩外覆,飛泉落其前。由右復攀躋崖石,幾造嶂頂,為削石所阻。其側石隙一縷,草木緣附,可以着足,遂隨之下。崖間多修藤垂蔓,各采而攜之。當石削不受樹,樹盡不受履處,輒垂藤下。如是西越石岡者五重,降升不止數里,始下臨絕澗,即小龍湫上游也。其澗發源雁頂之東南,右即鐵板,左即屏霞,二嶂中墜為絕壑,重崖虧蔽,上下無徑,非懸綆不能飛度也。入澗,踐石隨流,東行里許,大石橫踞澗中,水不能越,穴石下搗,兩旁峭壁皆斗立,行者路絕。乃縛木為梯升崖端,復縋zhuì用繩向下吊入前澗下流,則橫石之下,穹然中空,可樹十丈旗。水從石後建瓴下注,匯潭漾碧,翛xiāo然無拘無束的樣子沁人。左右兩崖,俱有洞高峙。由此而前,即龍湫下墜處也。余兩次索劍泉,寺僧輒云:「在龍湫上,人力鮮達。」今仍杳然,知淪沒已久。欲從此橫下兩峰,遂可由仙橋達石室,乃斫木縛梯,盤絕峴者數四,俯視獨秀、雙鸞諸峰,近在屐底。既逼仙橋,隔崖中斷,日已西,疲甚,乃返覓前轍,復經屏霞側石室返寺,攜囊過淨名,投宿靈峰。
chū qī rì sù sì qián xī, guān nán bì xiāo gāng, xuān shuǎng gāo kuò kāi lǎng wú tā qí. yòu sān lǐ, xī zhuǎn, wàng zhēn jì sì zài xī běi wù zhōng. shì xī xī yóu duàn yá pò xiá ér lái, xiá nán fēng wèi wǔ mǎ cháo tiān, zhēng róng yóu shén. liǎng páng bī zè shí qī, nèi wú jū mín, jí máo sāi lù. xíng lǐ xǔ, shén jiān, bù kě qióng lì. běi guò zhēn jì sì, sì pì jū běi gǔ, yóu jī lǚ yóu zhě zú jī bú dào. sì yòu sù xiǎo xī sān lǐ, dēng mǎ jiā shān lǐng, lù shén jùn. dēng diān, wàng yàn dǐng léng cù rú lián huā zhuàng, běi kàn nán gé, yǐ zài jī dǐ. fēi xì ér xià jí fēi bēn ér xià, xì yīn x xié de tōng chēng. sì lǐ yú, dé xīn ān, chí dān yú zhōng, sù nán gé xī, tàn dàng yīn zhū shèng. nán gé xī fā yuán yàn shān xī běi zhī ruò ru niǎo lǐng, qù cǐ sān shí yú lǐ, yǔ yǒng jiā fēn jiè. yóu lǐng ér nán, kě tōng fú róng, rù lè qīng yóu lǐng ér xī, zǒu fēng lín, zé rù ōu jùn dào yě. xī nán jí yàn shān zhī yīn, shān shì chóng tà, zhú mù wěng rōng, bù lù nán miàn zá niè tài. xī běi dà shān, zì ruò niǎo yí lǐ ér lái, jiē céng yá guài fēng, biàn huàn hé pì, yǔ yún wù zhēng huàn, zhì gé ér zhǐ. yòu yī shān běi zhī xī, zì běi gé lái huì, jù dōng xià shí mén tán. mén nèi píng chóu qiān mǔ, jū rén jiē yǐ shí mén wèi hù yǒu chuāng, cǐ gé suǒ yóu míng, ér nán běi zé fēn yǐ xī yě. nán gé yǒu zhāng gōng yì zhái, xī rù yǒu shí fú dòng sàn shuǐ yán dòng xiān yán zhū shèng. běi gé yǒu bái yán sì jiù zhǐ, gèng xī yǒu wáng zǐ jìn xiān qiáo wèi yóu qí. yú mào yǔ qióng nán gé, xiān jīng gōng yì zhái, jù zú shén shèng. sù xī wǔ lǐ, guò lí tóu ān, nán jí shí fú dòng, yǐ lù wú bù néng rù. xī shí lǐ zhì zhuāng wù, jiā xī jū mín jiē yè xìng. sàn shuǐ yán zài běi wù zhōng, shí yá héng gèn, fēi pù xuán liú, yán zuǒ dēng lǐng yǒu xiǎo ān. shí mù yǔ, tǔ rén liú sù zhuāng wù, jù yán dòng xiān yuàn zhī shèng.
初七日 溯寺前溪,觀南碧霄岡,軒爽高闊開朗無他奇。又三里,西轉,望真濟寺在溪北塢中。是溪西由斷崖破峽而來,峽南峰為「五馬朝天」,崢嶸尤甚。兩旁逼仄石蹊,內無居民,棘茅塞路。行里許,甚艱,不可窮歷。北過真濟寺,寺僻居北谷,游屐旅遊者足跡不到。寺右溯小溪三里,登馬家山嶺,路甚峻。登巔,望雁頂棱簇如蓮花狀,北瞰南閤,已在屐底。飛舄而下即飛奔而下,舄音xì鞋的通稱。四里余,得新庵,弛擔於中,溯南閤溪,探宕陰諸勝。南閤溪發源雁山西北之箬ruò裊嶺,去此三十餘里,與永嘉分界。由嶺而南,可通芙蓉,入樂清;由嶺而西,走楓林,則入甌郡道也。溪南即雁山之陰,山勢崇拓,竹木蓊茸,不露南面嶻嵲態。溪北大山,自箬裊迤邐而來,皆層崖怪峰,變換闔辟,與雲霧爭幻,至閤而止。又一山北之溪,自北閤來會,俱東下石門潭。門內平疇千畝,居人皆以石門為戶牖窗,此閤所由名,而南北則分以溪也。南閤有章恭毅宅,西入有石佛洞、散水岩、洞仙岩諸勝。北閤有白岩寺舊址,更西有王子晉仙橋為尤奇。余冒雨窮南閤,先經恭毅宅,聚族甚盛。溯溪五里,過犁頭庵,南即石佛洞,以路蕪不能入。西十里至莊塢,夾溪居民皆葉姓。散水岩在北塢中,石崖橫亘,飛瀑懸流,岩左登嶺有小庵。時暮雨,土人留宿莊塢,具言洞仙院之勝。
chū bā rì yǔ wèi zhǐ. xī sù xī xíng sān lǐ, shān jiàn yù yōu. suí xī zhuǎn ér běi, yòu èr lǐ, gé xī xiǎo jìng pò yún dèng ér rù. dōng dù xī cóng zhī, hū fēng huí xī zhuǎn, shēn rù gǔ zhōng, zé yān luán lì luàn. fēng cóng zhuāng wù zhī hòu lián gèn zhì cǐ, yòu kāi yī xì, xiàn cǐ guī yì. zhí tǔ rén wèn zhī, yuē: cǐ xiǎo zuǎn cuò cu n cu bǎi shè yě, dòng xiān shàng zài qí wài dà xī shàng liú. fù chū ér dù xī, lǐ xǔ. yǒu xī zì dōng lái rù, jí dòng xiān wù xī yǐ. dù dà xī, sù xiǎo xī dōng shàng, qí zhōng fēng luán máo shè, yǔ qián wú yì. dòng xiān jí zài qí nèi yá, yǐ fēng běi xiàng, céng huáng hu ng zhú lín yì zhī. nǎi pò mǎng jī shí xì ér rù, chū shén ài, zuì shàng jiàn kuān. réng nán chū zhuāng wù, dōng hái lí tóu ān, zhōng bù dé shí fú dòng dào. suì chū guò nán gé, fǎng zi jìn xiān qiáo, zài běi gé dǐ shàng èr shí lǐ. niàn zhòng zhāo zài xīn ān shén jìn, hái wù ān zhōng. rì yǐ bū, jìng bù jí wèi běi gé yóu, dōng qū dà jīng ér guī.
初八日 雨未止。西溯溪行三里,山澗愈幽。隨溪轉而北,又二里,隔溪小徑破雲磴而入。東渡溪從之,忽峰迴溪轉,深入谷中,則煙巒歷亂。峰從莊塢之後連亘至此,又開一隙,現此瑰異。執土人問之,曰:「此小纂厝cuǎn cuò擺設也,洞仙尚在其外大溪上流。」復出而渡溪,里許。有溪自東來入,即洞仙塢溪矣。渡大溪,溯小溪東上,其中峰巒茅舍,與前無異。洞仙即在其內崖,倚峰北向,層篁huáng竹林翳之。乃破莽躋石隙而入,初甚隘,最上漸寬。仍南出莊塢,東還犁頭庵,終不得石佛洞道。遂出過南閤,訪子晉仙橋,在北閤底尚二十里。念仲昭在新庵甚近,還晤庵中。日已晡,竟不及為北閤游,東趨大荊而歸。