èr yuè èr shí yī rì gōng yuán 1616 nián, zhè shì xú xiá kè yóu wú shān hòu rù mǐn yóu de shí jiān chū chóng ān nán mén, mì zhōu. xī běi yī xī zì fēn shuǐ guān, dōng běi yī xī zì wēn lǐng guān, hé zhù yú xiàn nán, tōng jùn shěng ér rù hǎi. shùn liú sān shí lǐ, jiàn xī biān yī fēng héng yī, yī fēng dú sǒng. yú zhà ér zhǔ mù gǎn dào chī jīng ér zhù mù níng wàng, zé yī zhě màn tíng fēng, sǒng zhě dài wáng fēng yě. fēng nán yī xī, dōng xiàng ér rù dà xī zhě, jí wǔ yí xī yě. chōng yòu gōng bàng fēng lín xī. yú yù xiān dǐ jiǔ qǔ, rán hòu shùn liú tàn lì, suì shě gōng bù dēng, nì liú ér jìn. liú shén shǐ, zhōu zǐ xiǎn xíng guāng zhe jiǎo zǒu lù xī jiān yǐ wǎn zhōu. dì yī qǔ, yòu wèi màn tíng fēng dài wáng fēng, zuǒ wèi shī zi fēng guān yīn yán. ér xī yòu zhī bīn shuǐ zhě yuē shuǐ guāng shí, shàng tí kè dài d i jǐ hū biàn. èr qǔ zhī yòu wèi tiě bǎn zhàng hàn mò yán, zuǒ wèi dōu móu m u fēng yù nǚ fēng. ér bǎn zhàng zhī páng, yá bì qiào lì, jiān yǒu sān kǒng, zuò pǐn zì zhuàng. sān qǔ yòu wèi huì xiān yán, zuǒ wèi xiǎo cáng fēng dà zàng fēng. dà zàng bì lì qiān rèn, yá duān xué shù kǒng, luàn chā mù bǎn rú jī zhù. yī xiǎo zhōu xié jià xué kǒu mù mò, hào yuē jià hè zhōu. sì qū yòu wèi diào yú tái xī zhēn yán, zuǒ wèi jī qī yán yàn xiān yán. jī qī yán bàn yǒu dòng, wài ài xiá zhǎi zhōng hóng, héng chā mù bǎn, wǎn rán shí can sh ji qià sì jī cháo zhōng jī qī xiǎo mù zhuāng. xià yī tán shēn bì, wèi wò lóng tán. qí yòu dà yǐn píng jiē sǔn fēng, zuǒ gēng yī tái tiān zhù fēng zhě, wǔ qū yě. wén gōng shū yuàn zhèng zài dà yǐn píng xià. dǐ liù qū, yòu wèi xiān zhǎng yán tiān yóu fēng, zuǒ wèi wǎn duì fēng xiǎng shēng yán. huí wàng yǐn píng tiān yóu zhī jiān, wēi tī fēi gé xuán qí shàng, bù shèng shén wǎng. ér zhōu yì yǐ liū jí bù dé jìn, hái pō cáo jiā shí.
二月二十一日(公元1616年),這是徐霞客游蕪山後入閩游的時間 出崇安南門,覓舟。西北一溪自分水關,東北一溪自溫嶺關,合注於縣南,通郡省而入海。順流三十里,見溪邊一峰橫欹,一峰獨聳。余咤而矚目感到吃驚而注目凝望,則欹者幔亭峰,聳者大王峰也。峰南一溪,東向而入大溪者,即武彝溪也。沖祐宮傍峰臨溪。余欲先抵九曲,然後順流探歷,遂舍宮不登,逆流而進。流甚駛,舟子跣行光着腳走路溪間以挽舟。第一曲,右為幔亭峰、大王峰,左為獅子峰、觀音岩。而溪右之瀕水者曰水光石,上題刻殆dài幾乎遍。二曲之 右為鐵板嶂、翰墨岩,左為兜鍪móu峰、玉女峰。而板嶂之旁,崖壁峭立,間有三孔,作「品」字狀。三曲右為會仙岩,左為小藏峰、大藏峰。大藏壁立千仞,崖端穴數孔,亂插木板如機杼。一小舟斜架穴口木末,號曰「架壑舟」。四曲右為釣魚台、希真岩,左為雞棲岩、晏仙岩。雞棲岩半有洞,外隘狹窄中宏,橫插木板,宛然塒儏shījié恰似雞巢中雞棲小木樁。下一潭深碧,為臥龍潭。其右大隱屏、接筍峰,左更衣台、天柱峰者,五曲也。文公書院正在大隱屏下。抵六曲,右為仙掌岩、天游峰,左為晚對峰、響聲岩。回望隱屏、天游之間,危梯飛閣懸其上,不勝神往。而舟亦以溜急不得進,還泊曹家石。
dēng lù rù yún wō, pái yún chuān shí, jù cóng luàn yá zhōng wǎn zhuǎn dé lù. wō hòu jí jiē sǔn fēng. fēng pián pi n bìng liè fù yú dà yǐn píng, qí yāo héng liǎng jié hén, gù yuē jiē sǔn. xún qí cè shí ài, jī dèng shù céng, sì shān huán cuì, zhōng liú xì dì rú zhǎng zhě, wèi chá dòng. dòng kǒu yóu xī rù, kǒu nán wèi jiē sǔn fēng, kǒu běi wèi xiān zhǎng yán. xiān zhǎng zhī dōng wèi tiān yóu, tiān yóu zhī nán wèi dà yǐn píng. zhū fēng shàng jiē qiào jué, ér xià fù zǎn còu, wài wú dèng dào, dú xī tōng yī xià, bǐ tiān tāi zhī míng yán gèng wèi qí jiǎo yě. cóng qí zhōng pān jī dēng yǐn píng, zhì jué bì chù, xuán dà mù wèi tī, tiē bì zhí shù yún jiān. tī fán sān jiē, jí gòng bā shí yī. jí jǐn, yǒu tiě suǒ héng xì shān yāo, xià záo kǎn shòu zú. pān suǒ zhuǎn fēng ér xī, jiā bì zhōng yǒu gāng jiè qí jiān, ruò chuí wěi, záo dèng yǐ dēng, jí yǐn píng dǐng yě. yǒu tíng yǒu zhú, sì miàn xuán yá, píng kōng xià tiào, zhēn xiān fán xiòng xi ng yuǎn gé. réng xuán tī xià, zhì chá dòng. yǎng shì suǒ dēng zhī chù, zhǎn rán zài yún hàn.
登陸入雲窩,排雲穿石,俱從亂崖中宛轉得路。窩後即接筍峰。峰駢pián並列附於大隱屏,其腰橫兩截痕,故曰「接筍」。循其側石隘,躋磴數層,四山環翠,中留隙地如掌者,為茶洞。洞口由西入,口南為接筍峰,口北為仙掌岩。仙掌之東為天游,天游之南為大隱屏。諸峰上皆峭絕,而下復攢湊,外無磴道,獨西通一罅,比天台之明岩更為奇矯也。從其中攀躋登隱屏,至絕壁處,懸大木為梯,貼壁直豎雲間。梯凡三接,級共八十一。級盡,有鐵索橫系山腰,下鑿坎受足。攀索轉峰而西,夾壁中有岡介其間,若垂尾,鑿磴以登,即隱屏頂也。有亭有竹,四面懸崖,憑空下眺,真仙凡夐xiòng遠隔。仍懸梯下,至茶洞。仰視所登之處,嶄然在雲漢。
ài kǒu běi yá jí xiān zhǎng yán. yán bì yì lì xióng zhǎn, zhōng yǒu bān hén rú rén zhǎng, zhǎng yíng zhàng zhě shù shí háng. xún yán běi shàng zhì lǐng, luò zhào qīn sōng, shān guāng shuǐ qū, bìng jiā rù lǎn. nán zhuǎn, xíng jiā gǔ zhōng. gǔ jǐn, hū tòu chū fēng tóu, sān miàn bì lì, yǒu tíng jù qí shǒu, jí tiān yóu fēng yǐ. shì fēng chù jiǔ qǔ zhī zhōng, bù lín xī, ér jiǔ qǔ zhī xī sān miàn huán zhī. dōng wàng wèi dài wáng fēng, ér yī qǔ zhì sān qǔ zhī xī huán zhī. nán wàng wèi gēng yī tái, nán zhī jìn zhě, zé dà yǐn píng zhū fēng yě, sì qū zhì liù qū zhī xī huán zhī. xī wàng wèi sān jiào fēng, xī zhī jìn zhě, zé tiān hú zhū fēng yě, qī qū zhì jiǔ qǔ zhī xī huán zhī. wéi běi xiàng wú xī, ér shān cóng shuǐ lián zhū shān céng dié ér lái, zhì cǐ zhōng xuán. qí qián zhī fǔ ér kàn zhě, jí chá dòng yě. zì chá dòng yǎng tiào, dàn jiàn jué bì gàn xiāo, quán cóng cè jiān xiè xià, chū bù zhī qí shàng yǒu fēng kě qì q xiū xī. qí bù lín xī ér néng jǐn jiǔ xī zhī shèng, cǐ fēng gù yīng dì yī yě. lì tái shàng, wàng luò rì bàn guī, yuǎn jìn fēng luán, qīng zǐ wàn zhuàng. tái hòu wèi tiān yóu guān. jí cí qù, dǐ zhōu yǐ rù míng yǐ.
隘口北崖即仙掌岩。岩壁屹立雄展,中有斑痕如人掌,長盈丈者數十行。循岩北上至嶺,落照侵松,山光水曲,並加入覽。南轉,行夾谷中。谷盡,忽透出峰頭,三面壁立,有亭踞其首,即天游峰矣。是峰處九曲之中,不臨溪,而九曲之溪三面環之。東望為大王峰,而一曲至三曲之溪環之。南望為更衣台,南之近者,則大隱屏諸峰也,四曲至六曲之溪環之。西望為三教峰,西之近者,則天壺諸峰也,七曲至九曲之溪環之。惟北向無溪,而山從水簾諸山層疊而來,至此中懸。其前之俯而瞰者,即茶洞也。自茶洞仰眺,但見絕壁干霄,泉從側間瀉下,初不知其上有峰可憩qì休息。其不臨溪而能盡九溪之勝,此峰固應第一也。立台上,望落日半規,遠近峰巒,青紫萬狀。台後為天游觀。亟辭去,抵舟已入暝矣。
èr shí èr rì dēng yá, cí xiān zhǎng ér xī. yú suǒ xún zhě, nǎi xī zhī yòu yá, qí gé xī zé zuǒ yá yě. dì qī qū yòu wèi sān yǎng fēng tiān hú fēng, zuǒ wèi chéng gāo yán. sān yǎng zhī xià wèi xiǎo táo yuán, bēng yá duī cuò, wài chéng shí mén. yóu mén yǔ lóu ér rù, yǒu dì yī qū, sì shān huán rào, zhōng yǒu píng qí q qū jiàn, wéi yǐ cāng sōng cuì zhú, jī shēng rén yǔ, jù zài cuì wēi zhōng. chū mén ér xī, jí wèi běi láng yán, yán dǐng jí wèi tiān hú fēng. qí duì àn zhī chéng gāo yán chù rán dú shàng, sì páng qiào xuē rú chéng. yán dǐng yǒu ān, yì xuán tī kě dēng, yǐ gé xī bù jí yě. dì bā qū yòu wèi gǔ lóu yán gǔ zi yán, zuǒ wèi dà lǐn shí hǎi zhà zh shí. yú guò gǔ lóu yán zhī xī, zhé ér běi xíng wù zhōng, pān yuán shàng fēng dǐng, liǎng shí wù lì rú gǔ, gǔ zi yán yě. yán gāo gèn yì rú chéng, yán xià shēn ào yī dài rú láng, jià wū héng lán qí nèi, yuē gǔ zi ān. yǎng wàng yán shàng, luàn xué zhōng duō mù bǎn héng chā. zhuǎn yán zhī hòu, bì jiān yī dòng gēng shēn chǎng, yuē wú gōng dòng. dòng xià tī yǐ huǐ, bù néng dēng. wàng sān jiào fēng ér qū, yuán shān yuè dèng, shēn mù wěng cōng w ngc ng qí shàng. dǐ fēng, yǒu tíng zhuì qí páng, kě dōng tiào gǔ lóu gǔ zi zhū shèng. shān tóu sān fēng, shí gǔ tǐng rán bìng chù. cóng shí xià jiān niè dèng ér shēng, bàng yá dé yī tíng. chuān tíng rù shí mén, liǎng yá jiā zhì, bì lì cān tiān, zhōng tōng yī xiàn shàng xià chǐ yú, rén xíng qí jiān, máo gǔ yīn sǒng. gài sān fēng zǎn lì, cǐ qí liǎng fēng zhī xià qí cè shàng yǒu liǎng xià, wú cǐ zhěng xuē.
二十二日 登涯,辭仙掌而西。余所循者,乃溪之右涯,其隔溪則左涯也。第七曲右為三仰峰、天壺峰,左為城高岩。三仰之下為小桃源,崩崖堆錯,外成石門。由門傴僂而入,有地一區,四山環繞,中有平畦qí曲澗,圍以蒼松翠竹,雞聲人語,俱在翠微中。出門而西,即為北廊岩,岩頂即為天壺峰。其對岸之城高岩矗然獨上,四旁峭削如城。岩頂有庵,亦懸梯可登,以隔溪不及也。第八曲右為鼓樓岩、鼓子岩,左為大廩石、海蚱zhà石。余過鼓樓岩之西,折而北行塢中,攀援上峰頂,兩石兀立如鼓,鼓子岩也。岩高亘亦如城,岩下深坳一帶如廊,架屋橫欄其內,曰鼓子庵。仰望岩上,亂穴中多木板橫插。轉岩之後,壁間一洞更深敞,曰吳公洞。洞下梯已毀,不能登。望三教峰而趨,緣山越磴,深木蓊蓯wěngcōng其上。抵峰,有亭綴其旁,可東眺鼓樓、鼓子諸勝。山頭三峰,石骨挺然並矗。從石罅間躡磴而升,傍崖得一亭。穿亭入石門,兩崖夾峙,壁立參天,中通一線、上下尺余,人行其間,毛骨陰悚。蓋三峰攢立,此其兩峰之罅;其側尚有兩罅,無此整削。
yǐ xià shān, zhuǎn zhì shān hòu, yī fēng yǔ māo ér shí xiāng duì zhì, pán gèn yì rú gǔ zi, wèi líng fēng zhī bái yún dòng. zhì fēng tóu, cóng shí xià zhōng lèi jí ér shàng, liǎng bì jiā lì, pō shì huáng shān zhī tiān mén. jí qióng, yí lǐ zhì yán xià, yīn yá jià wū, yì rú gǔ zi. dēng lóu nán wàng, jiǔ qǔ shàng yóu, yī zhōu zhōng zhì, xī zì xī lái, fēn ér bù zhī, zhì qū fù hé wèi yī. zhōu wài liǎng shān jiàn kāi, jiǔ qǔ yǐ jǐn. shì yán zài jiǔ qǔ jǐn chù, zhòng yán huí dié, dì shén yōu shuǎng. yán běi jǐn chù, gèng yǒu yī yán yóu qí: shàng xià jiē jué bì, bì jiān héng ào jǐn yī xiàn, xū fú shēn shé xíng, pán bì ér dù, nǎi kě rù. yú jí cóng bì ào xíng yǐ ér jiàn dī, bì jiàn wēi, zé jiù ér yǔ lóu yù dī yù xiá, zé xī xíng shé fú, zhì ào zhuǎn chù, shàng xià jǐn xuán qī cùn, kuò zhǐ chǐ wǔ. ào wài bì shēn wàn rèn. yú pú fú yǐ jìn, xiōng bèi xiāng mó, pán xuán jiǔ zhī, de dù qí xiǎn. yán guǒ xuān chǎng céng dié, yǒu fǔ záo zhì yú zhōng, yù kāi dào ér wèi jiù yě. bàn shǎng, fǎn qián yán. gèng zhì hòu yán, fāng gòu xīn shì, yì yōu chǎng kě ài. chū xiàng jiǔ qǔ xī, zé shī zi yán zài yān.
已下山,轉至山後,一峰與貓兒石相對峙,盤亘亦如鼓子,為靈峰之白雲洞。至峰頭,從石罅中累級而上,兩壁夾立,頗似黃山之天門。級窮,迤邐至岩下,因崖架屋,亦如鼓子。登樓南望,九曲上游,一洲中峙,溪自西來,分而不之,至曲複合為一。洲外兩山漸開,九曲已盡。是岩在九曲盡處,重岩回疊,地甚幽爽。岩北盡處,更有一岩尤奇:上下皆絕壁,壁間橫坳僅一線,須伏身蛇行,盤壁而度,乃可入。余即從壁坳行;已而漸低,壁漸危,則就而傴僂;愈低愈狹,則膝行蛇伏,至坳轉處,上下僅懸七寸,闊止尺五。坳外壁深萬仞。余匍匐以進,胸背相摩,盤旋久之,得度其險。岩果軒敞層疊,有斧鑿置於中,欲開道而未就也。半晌,返前岩。更至後岩,方構新室,亦幽敞可愛。出向九曲溪,則獅子岩在焉。
xún xī ér fǎn, gé xī guān bā qū zhī rén miàn shí qī qū zhī chéng gāo yán, zhǒng zhǒng shén fēi. fù pō zhōu, yóu yún wō rù chá dòng, qióng lóng yǎo tiǎo yì jí zhǎng qū shēn yuǎn, zài zhì yǐ, zài bù néng qù! yǐ yóu yún wō zuǒ zhuǎn, rù fú xī dòng, dòng pō yīn sēn. zuǒ chū dà yǐn píng zhī yáng, jí zǐ yáng shū yuàn, yè y bài jiàn xiān shēng miào xiàng. shùn liú gǔ zhào, liǎng yán cāng cuì fēn fēi, fān jí fǎn hèn zhōu xíng zhī sù. yǐ guò tiān zhù fēng gēng yī tái, pō zhōu sì qū zhī nán yá. zì yù chá yuán dēng àn, yù rào chū jīn jī yán zhī shàng, mí jīng cóng jí, bù dé lù. nǎi cóng yán hòu dà dào dōng xíng, jì yǒu páng lù kě dēng dà zàng xiǎo cáng zhū fēng, fù bù dé. tòu chū xī páng, yǐ zài yù nǚ fēng xià. yù cóng cǐ xún yī xiàn tiān, páng huáng wú kě wèn, ér zhōu pō jīn jī dòng xià, jiǒng bù xiāng wén. nǎi yán xī mì lù, yí lǐ dà zàng xiǎo cáng zhī lù. yī dài qiào bì gāo qiān, shā qì bēng yōng, tǔ rén duō zhí chá qí shàng. cóng míng kē zhōng xíng, xià kàn shēn xī, shàng yǎng wēi yá, suǒ wèi xiān xué táng cáng xiān kū, jù bù xiá biàn.
循溪而返,隔溪觀八曲之人面石、七曲之城高岩,種種神飛。復泊舟,由雲窩入茶洞,穹窿窈窕意即長曲深遠,再至矣,再不能去!已由雲窩左轉,入伏羲洞,洞頗陰森。左出大隱屏之陽,即紫陽書院,謁yè拜見先生廟像。順流鼓棹,兩岩蒼翠紛飛,翻即「反」恨舟行之速。已過天柱峰、更衣台,泊舟四曲之南涯。自御茶園登岸,欲繞出金雞岩之上,迷荊叢棘,不得路。乃從岩後大道東行,冀有旁路可登大藏、小藏諸峰,復不得。透出溪旁,已在玉女峰下。欲從此尋一線天,徬徨無可問,而舟泊金雞洞下,迥不相聞。乃沿溪覓路,迤邐大藏、小藏之麓。一帶峭壁高騫,砂磧崩壅,土人多植茶其上。從茗柯中行,下瞰深溪,上仰危崖,所謂「仙學堂」、「藏仙窟」,俱不暇辨。
yǐ zhì jià hè zhōu, yǎng jiàn xū zhōu wǎn rán, jiào qián xī zhōng suǒ jiàn gèng xī gèng qīng chǔ xì zhì. dà zàng zhī xī, qí lù jiàn qióng. xiàng jīng jí zhōng mén bì miàn shàng, hái kàn dà zàng xī yán, yì jià yī zhōu, dàn liǎng yá duì zhì, bù néng zhì qí dì yě. hū yī zhōu zì èr qǔ nì liú ér zhì, jí xià shān zhāo zhī. qí rén yǐ zhōu lái shòu, yì yóu kè chū zhì zhě, yuē yú fǎn gēng yī tái, tóng lǎn yī xiàn tiān hǔ xiào yán zhū shèng. guò yú pō zhōu chù, bìng zhào shùn liú ér xià, yù shàng màn tíng, wèn dài wáng fēng. dǐ yī qǔ zhī shuǐ guāng shí, yuē zhōu dài xī kǒu, yú fù dēng yá, shǎo rù, zhì zhǐ zhǐ ān. wàng ān hòu yǒu lù kě shàng, suì qū zhī, dé yī yán, sēng sòng jīng qí zhōng, nǎi chán yán yě. dēng fēng zhī lù, shàng zài zhǐ zhǐ ān xī. réng xià ān qián xī zhuǎn, dēng shān èr lǐ xǔ, dǐ fēng xià, cóng luàn qìng q ng shù mù zhōng xún dēng xiān shí. shí páng fēng tū qǐ, zuò yǎng qǐ zhuàng, hè mó shí zài fēng bì xià jiān, shuāng líng zhū dǐng, liè wén rú huì. páng lù qióng, yǒu tī xuán jué bì jiān, niè ér shàng, yáo yáo yù duò. tī qióng dé yī yán, zé zhāng xiān yí tuì shī tǐ yě. yán zài fēng bàn, mì xú xiān yán, jiē shí bì bù kě tōng xià tī xún bié dào, yòu bù kě dé niè shí zé qiào bì wú jiē, tóu mǎng zé shēn mì mò biàn. yōng fū zài qián, dé duàn dèng, dà hū dé lù. yú liè yī bù gù, qū jiù zhī, fù bù néng qián. rì yǐ xī báo, suì yǐ shǒu xuán jí, luàn zhuì ér xià, dé dào yǐ zài wàn nián gōng yòu. qū rù gōng, gōng shén sēn chǎng. yǔ shì yíng yán, dài wáng fēng dǐng jiǔ bù néng dào, wéi zhāng yán tī zài. fēng dǐng liù tī jí xú yán tī jù yǐ xiǔ huài. xú xiān tuì yǐ yí rù huì zhēn miào yǐ. chū gōng yòu zhuǎn, guò huì zhēn miào. miào qián dà fēng fú shū fán mào, yīn shù mǔ, wéi shù shí bào. bié yǔ shì, guī zhōu.
已至架壑舟,仰見虛舟宛然,較前溪中所見更悉更清楚細緻。大藏之西,其路漸窮。向荊棘中捫壁面上,還瞰大藏西岩,亦架一舟,但兩崖對峙,不能至其地也。忽一舟自二曲逆流而至,急下山招之。其人以舟來受,亦遊客初至者,約余返更衣台,同覽一線天、虎嘯岩諸勝。過余泊舟處,並棹順流而下,欲上幔亭,問大王峰。抵一曲之水光石,約舟待溪口,余復登涯,少入,至止止庵。望庵後有路可上,遂趨之,得一岩,僧誦經其中,乃禪岩也。登峰之路,尚在止止庵西。仍下庵前西轉,登山二里許,抵峰下,從亂箐qìng樹木中尋登仙石。石旁峰突起,作仰企狀,鶴模石在峰壁罅間,霜瓴朱頂,裂紋如繪。旁路窮,有梯懸絕壁間,躡而上,搖搖欲墮。梯窮得一岩,則張仙遺蛻屍體也。岩在峰半,覓徐仙岩,皆石壁不可通;下梯尋別道,又不可得;躡石則峭壁無階,投莽則深密莫辨。傭夫在前,得斷磴,大呼得路。余裂衣不顧,趨就之,復不能前。日已西薄,遂以手懸棘,亂墜而下,得道已在萬年宮右。趨入宮,宮甚森敞。羽士迎言,「大王峰頂久不能到,惟張岩梯在。峰頂六梯及徐岩梯俱已朽壞。徐仙蛻已移入會真廟矣。」出宮右轉,過會真廟。廟前大楓扶疏繁茂,蔭數畝,圍數十抱。別羽士,歸舟。
èr shí sān rì dēng lù, mì huàn gǔ yán shuǐ lián dòng zhū shèng. mìng yí zhōu shí lǐ, hòu yú chì shí jiē, yú nǎi rù huì zhēn guān, yè wǔ yí jūn jí xú xiān yí tuì. chū miào, xún màn tíng dōng lù běi xíng èr lǐ, jiàn màn tíng fēng hòu sān fēng pián wén, yì ér wèn zhī, sān gū fēng yě. huàn gǔ yán jí zài qí páng, wàng zhī qū. dēng shān lǐ xǔ, fēi liú gǔ rán xià xiè. fǔ kàn qí xià, yì yǒu wēi bì, quán cóng bì bàn tū chū, shū zhú yǎn yìng, shū yǒu jiā zhì. rán yè yǐ shàng dēng, bù jí fǎn gù, suì cóng sān gū yòu shàng bàn lǐ, dǐ huàn gǔ yán, yán jí màn tíng fēng hòu yá yě. yán qián yǒu ān. cóng yán hòu xuán tī liǎng céng, gèng dēng yī yán. yán bù shèn shēn, ér huán rào shān diān rú dié zhàng. tǔ rén xīn yǐ mù bǎn xún yán wèi shì, qū zhí gāo xià, suí yán wǎn zhuǎn. xún yán xì pān jī ér shàng, jǐ zhì màn tíng zhī dǐng, yǐ lù sāi ér zhǐ. fǎn zhì sān gū fēng lù, rào chū qí hòu, fù cóng jiù lù xià, zhì qián suǒ kàn tū quán chù. cóng cǐ yuè lǐng, jí shuǐ lián dòng lù cóng cǐ ér xià, jí tū quán bì yě. yú qián cóng shàng kàn, wèi jǐn qí miào, zhì shì fù zào qí xià. yǎng wàng tū quán yòu zài bàn bì zhī shàng, páng yǐn shuǐ wèi duì, yǒu tī jià zhī, záo bì wèi gōu yǐ yǐn quán. yǎng wàng tū quán yòu zài bàn bì zhī shàng, páng yǐn shuǐ wèi duì, yǒu tī jià zhī, záo bì wèi gōu yǐ yǐn quán. yú xún tī pān bì, zhì tū quán xià. qí ào jǐn èr zhàng, shàng xià jù wēi bì, quán cóng shàng bì duò ào zhōng, fù cóng ào zhōng yì ér xià duò. ào zhī shàng xià sì páng, wú chù fēi shuǐ, ér zhōng yǒu yī shí tū qǐ kě zuò. zuò jiǔ zhī, xià bì xún zhú jiān lù, yuè lǐng sān chóng, cóng shān yāo yuē xíng qī lǐ, nǎi xià wù. chuān shí mén ér shàng, bàn lǐ, jí shuǐ lián dòng. wēi yá qiān rèn, shàng tū xià qiàn, quán cóng yán dǐng duò xià. yán jì xióng kuò, quán yì gāo sàn, qiān tiáo wàn lǚ, xuán kōng qīng xiè, yì dà guān yě! qí yán gāo chù shàng tū, gù yán xià gòu shì shù zhòng, ér fēi quán yóu luò kǎn wài.
二十三日 登陸,覓換骨岩、水簾洞諸勝。命移舟十里,候於赤石街,余乃入會真觀,謁武彝君及徐仙遺蛻。出廟,循幔亭東麓北行二里,見幔亭峰後三峰駢文,異而問之,三姑峰也。換骨岩即在其旁,望之趨。登山里許,飛流汩然下瀉。俯瞰其下,亦有危壁,泉從壁半突出,疏竹掩映,殊有佳致。然業已上登,不及返顧,遂從三姑又上半里,抵換骨岩,岩即幔亭峰後崖也。岩前有庵。從岩後懸梯兩層,更登一岩。岩不甚深,而環繞山巔如疊嶂。土人新以木板循岩為室,曲直高下,隨岩宛轉。循岩隙攀躋而上,幾至幔亭之頂,以路塞而止。返至三姑峰麓,繞出其後,復從舊路下,至前所瞰突泉處。從此越嶺,即水簾洞路;從此而下,即突泉壁也。余前從上瞰,未盡其妙,至是復造其下。仰望突泉又在半壁之上,旁引水為碓,有梯架之,鑿壁為溝以引泉。仰望突泉又在半壁之上,旁引水為碓,有梯架之,鑿壁為溝以引泉。余循梯攀壁,至突泉下。其坳僅二丈,上下俱危壁,泉從上壁墮坳中,復從坳中溢而下墮。坳之上下四旁,無處非水,而中有一石突起可坐。坐久之,下壁循竹間路,越嶺三重,從山腰約行七里,乃下塢。穿石門而上,半里,即水簾洞。危崖千仞,上突下嵌,泉從岩頂墮下。岩既雄擴,泉亦高散,千條萬縷,懸空傾瀉,亦大觀也!其岩高矗上突,故岩下構室數重,而飛泉猶落檻外。
xiān zài tú wén dǔ gé zhài pō qí, dào liú zhǐ yú réng jiù lù, yuè shān kě zhì. yú chū shí mén, ài wù xī zhī shèng, wù zǒu chì shí jiē dào. tú rén zhǐ cóng cǐ dù xiǎo qiáo ér nán, yì kě wǎng. cóng zhī, dēng shān rù yī ài, liǎng shān jiā zhī, nèi yǒu yán yǒu shì, tí é nǎi dù xiá yán, tǔ rén é wù chuán wèi dǔ gé ěr. zài rù, yòu dé yī yán, yǒu qū kǎn xuán lóu, wàng chì shí jiē shén jìn. suì cóng jiù dào, sān lǐ, dù yī xī, yòu yī lǐ, zé chì shí jiē dà xī yě. xià zhōu, guà fān èr shí lǐ, fǎn chóng ān.
先在途聞睹閣寨頗奇,道流指余仍舊路,越山可至。余出石門,愛塢溪之勝,誤走赤石街道。途人指從此度小橋而南,亦可往。從之,登山入一隘,兩山夾之,內有岩有室,題額乃「杜轄岩」,土人訛誤傳為睹閣耳。再入,又得一岩,有曲檻懸樓,望赤石街甚近。遂從舊道,三里,渡一溪,又一里,則赤石街大溪也。下舟,掛帆二十里,返崇安。