shí bā rì mèi shuǎng rù chéng, qǔ téng suǒ zuò shū. dǐ běi guān, zhàn qí yǐ zhì.
十八日昧爽入城，取滕所作書。抵北關，站騎已至。

yú lìng gù pū yǔ qí jù fǎn hòu hú guān. téng jūn yì lìng rén sòng suǒ zuò shū zhì. yú réng rù chéng xiè bié, fǎn fàn yú ān. lái zhāi yòu yǐ jīn zèng. suì zì hú guān běi xíng. guān wài yǒu sān qí: dōng běi xiàng tuó pǔ, zǒu zuǒ zhōu, nǎi xiàng shí suǒ cóng lái zhě xī běi xiàng pán má, zǒu lóng zhōu, nǎi bì yún dòng yóu suǒ jīng zhě, ér zī zé qǔ dào qí zhōng yān. yòu sān lǐ, gǔ jǐn, yǒu shù jiā zài lù zuǒ. nǎi zhé ér xī èr lǐ, dēng lóu dá gěng tóng gěng dì shì gāo qǐ rú tiáo zhuàng, liǎng bàng shān yá dǒu jué, jiā ài pō bī, suī bù shèn gāo, ér shí gǔ lín xún, jué xiǎn zǔ yān. yú ài mén shǎo xī xià, zhé yǒu táng yī fāng, huì shuǐ dāng guān, shù shí jiā yǐ zhī. xī cóng xiá zhōng sān lǐ, yú èr gěng, gāo bèi yú lóu dá xī xià, zhé yá fāng zhǎn xuē, jiā wù gēng shēn. běi yī lǐ, shàng dà gěng, dǒu jué gèng bèi zhī. yú ào běi xià, jiā bì jù jié yún bì rì. yī lǐ, wù qióng xī zhuǎn, qí běi sì shān zhōng zhuì, xià wā wèi bù cè zhī yuān. yòu xī yī lǐ, yú ài mén xī xià, zé xuán dēng xuán zhuǎn zhòng yá jiān, zhí xià shān jiǎo, bù chì qiān jí yě.
余令顧仆與騎俱返候壺關。滕君亦令人送所作書至。余仍入城謝別，返飯於庵。萊齋又以金贈。遂自壺關北行。關外有三岐：東北向馱朴，走左州，乃向時所從來者；西北向盤麻，走龍州，乃碧雲洞游所經者，而茲則取道其中焉。又三里，谷盡，有數家在路左。乃折而西二里，登樓沓峺同埂ｇěｎｇ地勢高起如條狀，兩傍山崖陡絕，夾隘頗逼，雖不甚高，而石骨嶙峋，覺險阻焉。逾隘門少西下，輒有塘一方，匯水當關，數十家倚之。西從峽中三里，逾二峺，高倍於樓沓；西下，輒崖方嶄削，夾塢更深。北一里，上大峺，陡絕更倍之。逾坳北下，夾壁俱截雲蔽日。一里，塢窮西轉，其北四山中墜，下窪為不測之淵。又西一里，逾隘門西下，則懸蹬旋轉重崖間，直下山腳，不啻千級也。

àn jùn běi yǒu dàng píng ài, nǎi qīng lián shān zhōng liè chéng xiá zhě. dōng nán zì lóu dá gěng, xī běi chū cǐ, zhōng wèi gěng zhě fán sì zhòng, liǎng yá zhòng gèn, shuǐ jù xué hè dǐ zhuì, bìng wú tōng liú xì, zhēn è sāi jué ài yě. jì xià, xún lù běi xíng, yǒu shēn dàn xuán píng chóu zhōng, xià xiàn rú jǐng, shàng kāi xiàn xiá, nán běi héng liè, zhōng kuà yī shí rú qiáo, jiè ér wèi liǎng, qí nán yǒu dèng, kě xún ér xià, quán liú guó guó, shuǐ liú shēng, yǎng dì tiān guāng, rú dǎo wèng yǒu yě. běi xíng qí chéng jiān, wǔ lǐ, wù jǐn shān huí, fù xī dēng yī lǐng, xià dǎo zhòng xiá. wǔ lǐ chū shān, shān shǐ lí lì, yòu duō tū wù zhī fēng jiā. yòu wǔ lǐ wèi líng qiú, yǒu jié máo èr suǒ, wèi shì jiǔ chuī zhōu zhī sì, shì wèi cǐ zhàn zhī zhōng dào. yòu xī běi qī lǐ, guò tǔ dì tún, yǒu cūn yī wù zài lù zuǒ shān pō zhī běi.
〔按郡北有蕩平隘，乃青蓮山中裂成峽者。東南自樓沓峺，西北出此，中為峺者凡四重，兩崖重亘，水俱穴壑底墜，並無通流隙，真阨塞絕隘也。〕既下，循麓北行，有深窞懸平疇中，下陷如阱，上開線峽，南北橫裂，中跨一石如橋，界而為兩，其南有磴，可循而下，泉流虢虢ｇｕó，水流聲，仰睇天光，如蹈瓮牖也。北行畦塍間，五里，塢盡山回，復西登一嶺，下蹈重峽。五里出山，山始離立，又多突兀之峰夾。又五里為陵球，有結茅二所，為貰酒炊粥之肆，是為此站之中道。又西北七里，過土地屯，有村一塢在路左山坡之北。

yòu èr lǐ, yǒu xiǎo shuǐ dōng zì tǔ dì tún běi lǐng xiá zhōng lái, xī nán liú qù.
又二里，有小水東自土地屯北嶺峽中來，西南流去。

jué liú xī dù, dēng lǒng xíng, wén shuǐ shēng chōng chōng, yáo yīng shān gǔ, yǐ wèi jí suǒ dù zhī shàng liú yě. hū jiàn dà xī xiōng yǒng yú lù yòu, kuò bǐ lóng jiāng zhī bàn, zì xī běi zhù dōng nán, xià liú yǔ xiǎo xī hé bìng ér qù, shàng liú zé xuán bà shí ér xià, ruò yǒng léi hōng léi yān.
絕流西渡，登隴行，聞水聲沖沖，遙應山谷，以為即所渡之上流也。忽見大溪洶湧於路右，闊比龍江之半，自西北注東南，下流與小溪合併而去，上流則懸壩石而下，若涌雷轟雷焉。

gòng èr lǐ, dǐ sì bǎ cūn, jí shí bà yàn liú chù yě. gài qí jiāng zì guī shùn fā yuán, zhì ān píng jiè, yòu hé yǎng lì ēn chéng zhī shuǐ, pán xuán shān gǔ, zhì cǐ fán jìng yàn sì zhòng, yǐ bǎ jié zhī, gù yuē bǎ, jīn sú hū wèi shuǐ bà yún.
共二里，抵四把村，即石壩堰流處也。蓋其江自歸順發源，至安平界，又合養利、恩城之水，盤旋山谷，至此凡徑堰四重，以把截之，故曰「把」，今俗呼為「水壩」雲。

xià dǐ chóng shàn shuǐ kǒu mián bù cūn, rù lóng jiāng. shuǐ kǒu zài tài píng jùn xī qī shí lǐ. cǐ shuǐ chēng hēi shuǐ hé. mián cūn jí jīn mián jiāng yòu xī zhuǎn èr lǐ, shuǐ zhī nán yǒu céng fēng xiù sǒng, zǎn qīng yōng bì, bīn shuǐ yǒu xiǎo fēng gū tū, xià xié qiān ér shàng fèn qí, nù liú héng niè qí zhǐ shuǐ zhī běi, zé jù fēng wēi jù, ruò dāng tiān ér è zhī zhě. lù dǐ wēi fēng zhī dōng, zhuǎn ér běi xún qí běi lù, gòng wǔ lǐ, chū qí xī, yǒu cūn lín jiāng, yuē nà pàn cūn jīn zuò nà fàn, wèi chóng shàn běi jiè.
〔下抵崇善水口綿埠村，入龍江。水口在太平郡西七十里。〕此水稱黑水河。綿村即今棉江又西轉二里，水之南有層峰秀聳，攢青擁碧，瀕水有小峰孤突，下斜騫而上分歧，怒流橫齧其趾；水之北，則巨峰巍踞，若當天而扼之者。路抵巍峰之東，轉而北循其北麓，共五里，出其西，有村臨江，曰那畔村今作那范，為崇善北界。

yòu wǔ lǐ, wèi kòu shān cūn, zé tài píng zhōu shǔ yǐ. yòu xī běi qī lǐ, mù dǐ tài píng zhàn. gū yī shān lù, zhǐ huán dǔ sān yíng, tǔ tuí máo luò, bù bì fēng rì, shí wú àn, wò wú tà, kě shěn yě. xiān shì, tiāo fū zhì tǔ dì tún jí rù cūn huàn fū, gù nú suí zhī xíng yú qí xiān dǐ zhàn, mù jiǔ ér gù nú xíng lǐ dài zhī bù zhì, xīn qí xuán jí gèng, nǎi yǐ sān rén sòng lái, shǐ shì yún ní zhī wàng. shì yè míng yuè rú xǐ, wò pò zhàn zhōng rú liū bīng hú. wǔ gēng, fēng qiào hán bù kě nài, jìng yǐ bèi méng shǒu ér wò.
又五里，為叩山村，則太平州屬矣。又西北七里，暮抵太平站。孤依山麓，止環堵三楹，土頹茅落，不蔽風日，食無案，臥無榻，可哂也。先是，挑夫至土地屯即入村換夫，顧奴隨之行；余騎先抵站，暮久而顧奴行李待之不至，心其懸；及更，乃以三人送來，始釋雲霓之望。是夜明月如洗，臥破站中如溜冰壺。五更，風峭寒不可耐，竟以被蒙首而臥。

shí jiǔ rì xiǎo rì míng lì, sì miàn bì jiào zhuó zhuó, rú fú róng yìng sè. xī shí lǐ, dù jiāng jí wèi tài píng zhōu, shù qiān jiā lín cì yǐ jiāng xī àn. xī nán yǒu fēng, jù qiào bá zǎn lì xī běi yī fēng tè lì zhōu hòu, xià yǒu dòng nán xiàng, mén yǒu jù shí zhōng tū, qí guò qí qián, bù jí rù tàn wèi chàng. zhōu zhōng jū shě xī máo gài tǔ qiáng, wéi yá shǔ yǒu wǎ ér bù shèn xióng. kè zhì, guǎn yú guǎn yào zhě, chuán cì rù, jí yǐ cì dá ér kuì chéng yān. shì rì chuán cān guǎn zhōng, suì bù jí xíng.
十九日曉日明麗，四面碧嶠濯濯，如芙蓉映色。西十里，渡江即為太平州，數千家鱗次倚江西岸。西南有峰，俱峭拔攢立；西北一峰特立州後，下有洞南向，門有巨石中突，騎過其前，不及入探為悵。州中居舍悉茅蓋土牆，惟衙署有瓦而不甚雄。客至，館於管鑰者，傳刺入，即以刺答而饋程焉。是日傳餐館中，遂不及行。

èr shí rì chén zhōu yú guǎn, fù chuī fàn ér hòu xíng, yǐ shàng wǔ yǐ. xī běi chū tǔ rǎng ài mén, xíng nán běi liǎng shān jiān. qí zhōng píng chóu xī dá, mǔ chéng lín lín, bù fù shì huāng máo chōng sè jǐng xiàng. guò tè fēng dòng mén zhī nán, sān lǐ, guò yī xiǎo shí liáng, cūn jū xiāng wàng, yǔ jiāng zhè shān xiāng wú yì. yòu sān lǐ, yī liáng fǔ guò, fù guò yī liáng.
二十日晨粥於館，復炊飯而後行，已上午矣。西北出土壤隘門，行南北兩山間。其中平疇西達，畝塍鱗鱗，不復似荒茅充塞景象。過特峰洞門之南，三里，過一小石樑，村居相望，與江、浙山鄉無異。又三里，一梁甫過，復過一梁。

xī gāng yǒu tóng zhōng yī fù lù zuǒ, qí zhì shèn jù, xiāng chuán zhòng sān qiān yú jīn, zì jiāo nán fēi zhì zhě. tǔ rén bù zhī qí nián, ér xíng sè ruò xīn chū yú xíng, lüè wú fēng rì bō shí zhī hén, kě yì yě. dàn qí niǔ wèi sì chuān rén záo qù. tǔ rén yún: shàng yǒu yī zhōng zài liáng xià shuǐ jiàn zhōng, rán luàn shí lěi luò, kuī zhī bù biàn yě. yòu xī běi yī lǐ, zhé jiàn jiāng liú zì xī ér dōng xiàng qù. yòu èr lǐ, fù yǒu shuǐ běi liú rù jiāng, liǎng shí liáng kuà qí shàng. qí shuǐ bǐ qián jiào dà, jiē xī nán shān fēng jiān suǒ yǒng ér chū zhě. yòu xī běi wǔ lǐ, fù guò liǎng liáng, yǒu sān shuǐ zì nán lái, huì ér běi rù yú jiāng.
西岡有銅鐘一覆路左，其質甚巨，相傳重三千餘斤，自交南飛至者。土人不知其年，而形色若新出於型，略無風日剝蝕之痕，可異也。但其紐為四川人鑿去。土人云：「尚有一鍾在梁下水澗中，然亂石磊落，窺之不辯也。」又西北一里，輒見江流自西而東向去。又二里，復有水北流入江，兩石樑跨其上。其水比前較大，皆西南山峰間所涌而出者。又西北五里，復過兩梁，有三水自南來，會而北入於江。

cǐ chù tián hé fēng měi, jiē nán shān zhū liú zhī pǔ shī yǔ qí lì yě. yòu èr lǐ, zé píng chóu xī jǐn, yǒu liǎng shí fēng jiè nán běi liǎng shān jiān, ruò dāng guān zhě. chuān qí zhōng ér xī, yòu yī lǐ, yǒu xiǎo gōu nán shǔ yú shān, shì wèi tài píng zhōu xī jiè. yuè cǐ rù ān píng jìng, fù yǒu cūn zài lù yòu gāng bēi jiān. yòu xī èr lǐ, jí wèi ān píng zhōu. jiāng shuǐ zài zhōu zhī dōng běi, xié qiān qí qián, ér dōng nán fù tài píng zhōu qù. yòu yǒu xiǎo shuǐ zì xī ér lái, huán guàn zhōu yòu, běi zhuǎn ér rù yú jiāng, dāng jí zhì suǒ chēng lǒng shuǐ yě. qí xī nán yǒu shān bì lì, xiān dòng qióng qí xià, qí mén běi xiàng, gāo chǎng míng jié, dǐng píng rú běng màn, ér sì páng dòu bì líng lóng, léng zhàn gāo xià. dòng hòu xuán bì shàng zuò guān yīn dà shì yī zūn, huǎng ruò chéng yún lǎn wù. qí xià yī shí zhōng xuán, xià kāi liǎng mén, shàng kuà zhòng gé, nèi fù héng tà wèi dòng.
此處田禾豐美，皆南山諸流之溥ｆū施予其利也。又二里，則平疇西盡，有兩石峰界南北兩山間，若當關者。穿其中而西，又一里，有小溝南屬於山，是為太平州西界。越此入安平境，復有村在路右岡陂間。又西二里，即為安平州。江水在州之東北，斜騫其前，而東南赴太平州去。又有小水自西而來，環貫州右，北轉而入於江，當即志所稱隴水也。其西南有山壁立，仙洞穹其下，其門北向，高敞明潔，頂平如繃幔，而四旁竇壁玲瓏，楞棧高下。洞後懸壁上坐觀音大士一尊，恍若乘雲攬霧。其下一石中懸，下開兩門，上跨重閣，內復橫拓為洞。

cóng qí yòu rù, jiā xì dōng zhuǎn, shén xiá ér shēn, yǐ àn bī ér chū. xuán shí zhī wài, shí liè yī mén, zhí tòu dōng lù zuǒ shí jí ér shàng, cóng dōng zhuǎn, zé kuà liáng fēi zhàn, suì chū xuán shí zhī diān.
從其右入，夾隙東轉，甚狹而深，以暗逼而出。懸石之外，石裂一門，直透東麓；左拾級而上，從東轉，則跨梁飛棧，遂出懸石之巔。

qí shàng yǒu shí pén yī yuán, jìng chǐ yú, shēn sì cùn, jiē shí suǐ suǒ níng, diāo lòu bù dǎi.
其上有石盆一圓，徑尺余，深四寸，皆石髓所凝，雕鏤不逮。

bàng yǒu shí jú qí pán shí chuáng, nǎi shǎo jiā fǔ xuē zhě. cóng xī rù, zé shēn dòu suì xiá, yǐ ér nán zhuǎn, zé suì hūn hēi mò biàn. rán qí dǐ pō píng, qí xiá pō bī, mō suǒ ér xíng. jiǔ zhī, hū jiàn qí nán yǒu guāng yǐn yǐn, yì wàng ér qián qū, zé yī mén dōng nán tòu bì ér chū, mén nèi shāo shū zhí, nán fù chéng yōu xiá. rén zhī jiàn ài, réng chū zhì shǎo shū chù. dōng nán chū dòng mén, mén shén ài, mén yǐ wài zé qióng bì gāo xuán, nán tiào píng hè, yǔ qián dòng dùn yì yǐ. jiǔ zhī, fù cóng àn zhōng zhuǎn chū qián dòng, bì jiān zá juān hé zhōu jí hé xiàn shuài lǐ hóu shī shù shǒu, nèi wéi zōu sǎ zhū yī shǒu kě sòng.
傍有石局棋盤、石床，乃少加斧削者。從西入，則深竇邃峽，已而南轉，則遂昏黑莫辨。然其底頗平，其峽頗逼，摸索而行。久之，忽見其南有光隱隱，益望而前趨，則一門東南透壁而出，門內稍舒直，南復成幽峽。人之漸隘，仍出至少舒處。東南出洞門，門甚隘，門以外則穹壁高懸，南眺平壑，與前洞頓異矣。久之，復從暗中轉出前洞，壁間雜鐫和州即和縣帥李侯詩數首，內惟《鄒灑洙》一首可誦。

yú yì hé èr shǒu.
余亦和二首。

jì nǎi chū dòng yóu zhōu qián.
既乃出洞游州前。

qí zhái jiào tài píng zhōu zhě jiā zhěng, ér mín jū bù jí.
其宅較太平州者加整，而民居不及。

guǎn nǎi wǎ gài, pō bì fēng yǔ. rán zhōu nǎi yī jù cūn, jǐng ài mén tǔ qiáng ér wú zhī yě. tài píng zhōu shuài lǐ ēn sì yǒu chéng yí zhī kuì, ān píng zhōu shuài wèi lǐ míng luán, zhǐ yǒu míng jiǎn, nǎi tài píng zhí xíng.
館乃瓦蓋，頗蔽風雨。然州乃一巨村，井隘門土牆而無之也。太平州帥李恩祀有程儀之饋，安平州帥為李明巒，止有名柬，乃太平侄行。

èr shí yī rì chén cān hòu, shàng wǔ shǐ dé fū, nǎi wǎng ēn chéng zhě.
二十一日晨餐後，上午始得夫，乃往恩城者。

shǐ yì qí ér lún.
始易騎而輪。

gài ēn chéng zài ān píng dōng běi, yóu ān píng xī běi xiàng xià léi, nán níng shǔ.
蓋恩城在安平東北，由安平西北向下雷，南寧屬。

rì bàn kě dá ér dōng běi xiàng ēn chéng, zǒu lóng yīng, qí lù xū sì rì dǐ xià léi yān. dàn ān píng zhī xī dá xià léi jiè, yǔ jiāo yí jí gāo píng. jiē rǎng, suǒ wèi shí jiǔ gěng yě.
日半可達；而東北向恩城，走龍英，其路須四日抵下雷焉。但安平之西達下雷界，與交夷即高平。接壤，所謂十九峺也。

jīn lǜ qí qiè lüè, yòng mù héng sāi dào lù, gù bì yū ér lóng yīng. yóu ān píng dōng yī lǐ, jí yǔ jiāng yù. qí shuǐ zì xī ér dōng, nǎi fā yuán guī shùn xià léi zhě, jí zhì suǒ chēng luó shuǐ yě. qí shì jiǎn tài píng zhī bàn. gài yòu yǒu yǎng lì ēn chéng zhī shuǐ, yǔ cǐ shuǐ shì tóng, èr shuǐ hé yú xià liú ér zhì tài píng zhōu, chū jiù chóng shàn yān.
今慮其竊掠，用木橫塞道路，故必迂而龍英。由安平東一里，即與江遇。其水自西而東，乃發源歸順、下雷者，即志所稱邏水也。其勢減太平之半。蓋又有養利、恩城之水，與此水勢同，二水合於下流而至太平州，出舊崇善焉。

dù jiāng, jí yǒu shān héng zhàng jiāng běi àn, nǎi xún shān lù dōng xíng. wǔ lǐ, lù běi yī fēng zhī qǐ, rú zhǐ zhī qiào, qí dōng běi yá zhàng jiān, hū gāo liè ér zhōng tòu, rú mén zhī shàng xuán, rán jùn mò kě dēng yě. chuān zhàng zhī dōng xiá, suì dōng běi zhuǎn, qí xiá zhī dōng fù qǐ céng fēng, yǔ chuān zhàng duì jiā ér lè běi qù.
渡江，即有山橫嶂江北岸，乃循山麓東行。五里，路北一峰枝起，如指之峭，其東北崖嶂間，忽高裂而中透，如門之上懸，然峻莫可登也。穿嶂之東峽，遂東北轉，其峽之東復起層峰，與穿嶂對夾而樂北去。

yǒu xiǎo shuǐ jiè qí nèi, nán liú rù luó jiāng. dāng xiá yǒu cūn jiè qí zhōng, cǐ cūn yí wèi tài píng zhōu jìng, fēi fù ān píng shǔ yǐ. cūn hòu yī lǐ, lěi shí héng gèn shān xiá jiān, yú mén ér běi, zé xiá zhōng píng chóu dié chéng, jiē ēn chéng jìng yǐ. dù xiǎo shuǐ, sù zhī dōng běi xíng wǔ lǐ, zhé ér dōng, dōng fēng shǎo duàn chù, yǒu jiān xiù zhōng xuán, rú rén zuò ér dōng xiàng zhě.
有小水界其內，南流入邏江。當峽有村界其中，此村疑為太平州境，非復安平屬矣。村後一里，壘石橫亘山峽間，逾門而北，則峽中平疇疊塍，皆恩城境矣。渡小水，溯之東北行五里，〔折而東，東峰少斷處，〕有尖岫中懸，如人坐而東向者。

hū jiàn yī jiāng zì dōng ér xī, yǒu shí liáng shén zhǎng ér zhěng, xià kāi wǔ qióng, héng lù běi shàng, jiāng shuǐ tòu liáng jí dōng nán dǎo jiān xiù xiá zhōng.
忽見一江自東而西，有石粱甚長而整，下開五蛩，橫路北上，江水透梁即東南搗尖岫峽中。

cǐ shuǐ jí zhì suǒ chēng tōng lì jiāng jīn chēng táo chéng hé, yóu yǎng lì ér lái zhě, qí xià liú zé yǔ luó shuǐ hé ér xià tài píng yún. guò liáng jí jù luò yī wù, shì wèi ēn chéng zhōu. zhái mén běi xiàng, yì pō zhěng, ér cūn wú wài yuán, yǔ ān píng tóng. shì rì zhǐ xíng shí wǔ lǐ. rì fǔ wǔ, ér zhōu shuài zhào fāng shēng bìng wò, zú bù dé fū, jìng zuò dài yān. qí guǎn shén lòu, shū fàn yì bù kān jǔ zhù kuài zi yě. àn yī tǒng zhì, zài tián zhōu zhě yuē ēn chéng, zài tài píng zhě yuē sī chéng. jīn tián zhōu ēn chéng yǐ fèi, ér cǐ zhōu yì míng ēn chéng, bù yuē sī chéng, yǔ yī tǒng zhì yì, bù zhī hé gù.
此水即志所稱通利江今稱桃城河，由養利而來者，其下流則與邏水合而下太平雲。過梁即聚落一塢，是為恩城州。宅門北向，亦頗整，而村無外垣，與安平同。是日止行十五里。日甫午，而州帥趙芳聲病臥，卒不得夫，竟坐待焉。其館甚陋，蔬飯亦不堪舉箸ｚｈù筷子也。按《一統志》，在田州者曰恩城，在太平者曰思城。今田州恩城已廢，而此州義名恩城，不曰思城，與《一統志》異，不知何故。

èr shí èr rì chén cān hòu, fū zhì nǎi xíng.
二十二日晨餐後，夫至乃行。

réng cóng zhōu qián xī yuè wǔ qióng qiáo, nǎi zhé ér xún jiāng dōng xiàng xíng. wǔ lǐ, shān jiā yù shù, jiāng yì jiàn xiǎo, yǒu shí yàn zǔ shuǐ, shuǐ shēng rú léi. gài shān xiá dōng jǐn chù, yǒu fēng zhōng zhì, nán běi jù yǒu dà xī hé yú zhōng fēng zhī xī, qí shuǐ shǐ dà ér chéng jiāng yún. yòu dōng wǔ lǐ, zhí dǐ dōng fēng zhī běi, ér běi jiā zhī shān shǐ jǐn. nǎi xún běi jiā dōng yá, dù yī xiǎo xī, sù zhōng fēng běi pàn dà xī, běi xiàng xíng jiā xiá zhōng. èr lǐ, fù dōng zhuǎn yuè xiǎo shuǐ xiàng dōng xiá, sù běi dà xī běi yá xíng, jiàn zhì shān shàng jī. yī lǐ, shǐ shě xī, běi jī lǐng ào. qí lǐng shén jùn, shí gǔ lín xún, lì zhě gē zhǐ, guāng zhě huá zú. gòng běi èr lǐ, shǐ yú qí diān, shì míng dǐng cù, wèi yǎng lì ēn chéng zhī jiè. běi xià èr lǐ, jùn yì shén, ér wēi yá bì rì, fēng lù bù shōu, shí huá tǔ nìng, gèng xiǎn yú shàng. jì xià, yǒu gǔ yī wéi, sì shān mì hù, zhōng yǒu píng chóu, wéi dōng miàn shǎo huō. xiàng zhī xíng, yú yǐ wèi shuǐ cóng cǐ chū yī lǐ, shè xī ér běi, zé qí shuǐ nǎi zì dōng ér xī zhě, bù shí xī fēng bī cù, cóng hé xiá ér qù yě. xī zhī nán yǒu cūn shù jiā. yòu dōng yī lǐ, xún běi shān zhī dōng yá běi xiàng xíng, yòu yī lǐ, xī cóng dōng lái, lù nǎi běi qù. yòu yī lǐ, yǒu shí yuán héng liǎng shān jiā jiān, bù zhī shì hé jiè zhǐ. yú shì dōng běi xíng shān cóng jiān, luán xiù lì luàn, fēn hé shū hū. èr lǐ, chū xiá, shǐ yǒu dà wù, dōng xī héng huō, nán běi kāi jiā. rán zhōng jù liú, gù hé tián yǔ huāng lǒng xiāng bàn. běi xiàng sān lǐ, héng dù cǐ wù, zhí dǐ běi yá xià, ruò wú lù kě dá zhě zhì zé dōng běi kāi yī xì, chuān rù zhī, xiá fēng qiào hé, yù jué wǎn zhuǎn nán jìng. èr lǐ, běi shān jì jǐn, qí dōng shān fù dà kāi, yǒu cūn zài píng chóu jiān, wèi dōng tōng yǎng lì dà dào. nǎi cóng xiǎo jìng běi xíng yī lǐ, zhé ér xī běi xíng sān lǐ, nán běi liǎng jiā zhī shān, yǐn zhuī biāo sǔn, mí fēi yì jìng. yòu běi xíng yī lǐ, fù kāi dà wù, dōng xī gèn, nán běi liǎng jiè shān rú nán wù, dàn nán wù dōng xī jù yǒu cóng xiù yáo dié, cǐ zé qián hòu huò rán, bù zhī xī qù zhí dá hé dì yě. nǎi dōng běi xié jìng wù zhōng, gòng wǔ lǐ, zhì běi shān dōng jǐn chù, dōng shān yì dà kāi, yǒu cūn zài qí nán, yǐ wèi lóng yīng shǔ, qí dōng gé jiāng jí yǎng lì lùn jīn dà xīn xiàn zhì yǐ. gài yǎng lì zhī dì, xī běi zhì jiāng ér zhǐ, bù jí wǔ lǐ yě. yòu xún shān běi xíng yī lǐ, yǒu xiǎo shí fēng pián lì dà fēng zhī dōng, lù tòu qí jiān, jiàn zhuǎn ér xī, zhì shì běi tiáo shǐ jiàn tǔ shān, yǔ nán tiáo shí shān jiā chéng wù. yòu sān lǐ, yǒu cūn běi xiàng, yuē sǒng dòng jīn zuò sōng dòng, yǒu sǒng dòng zhàn, nǎi lóng yīng suǒ kāi, guǎn shě suī lòu ér guǎn zhàn zhě pō xún.
仍從州前西越五蛩橋，乃折而循江東向行。五里，山夾愈束，江亦漸小，有石堰阻水，水聲如雷。蓋山峽東盡處，有峰中峙，南北俱有大溪合於中峰之西，其水始大而成江雲。又東五里，直抵東峰之北，而北夾之山始盡。乃循北夾東崖，〔渡一小溪，〕溯中峰北畔大溪，北向行夾峽中。二里，復東轉越小水向東峽，溯北大溪北崖行，漸陟山上躋。一里，始舍溪，北躋嶺坳。其嶺甚峻，石骨嶙峋，利者割趾，光者滑足。共北二里，始逾其巔，是名鼎促，為養利、恩城之界。北下二里，峻益甚，而危崖蔽日，風露不收，石滑土濘，更險於上。既下，有谷一圍，四山密護，中有平疇，惟東面少豁。向之行，余以為水從此出；一里，涉溪而北，則其水乃自東而西者，不識西峰逼簇，從何峽而去也。溪之南有村數家。又東一里，循北山之東崖北向行，又一里，溪從東來，路乃北去。又一里，有石垣橫兩山夾間，不知是何界址。於是東北行山叢間，巒岫歷亂，分合倏忽。二里，出峽，始有大塢，東西橫豁，南北開夾。然中巨流，故禾田與荒隴相半。北向三里，橫度此塢，直抵北崖下，〔若無路可達者；至則東北開一隙，穿入之，峽峰峭合，愈覺宛轉難竟。〕二里，北山既盡，其東山復大開，有村在平疇間，為東通養利大道。乃從小徑北行一里，折而西北行三里，南北兩夾之山，引錐標筍，靡非異境。又北行一里，復開大塢，〔東西亘，南北兩界山如南塢，但南塢東西俱有叢岫遙疊，此則前後豁然，不知西去直達何地也。〕乃東北斜徑塢中，共五里，〔至北山東盡處，〕東山益大開，有村在其南，已為龍英屬，其東隔江即養利論今大新縣治矣。蓋養利之地，西北至江而止，不及五里也。又循山北行一里，有小石峰駢立大峰之東，路透其間，漸轉而西，〔至是北條始見土山，與南條石山夾成塢。〕又三里，有村北向，曰聳峒今作松峒，有聳峒站，乃龍英所開，館舍雖陋而管站者頗馴。

qù lóng yīng shàng sì shí yú lǐ.
去龍英尚四十餘里。

dǐ zhàn suī xià wǔ, yóu wèi wǔ cān, suì tíng zhàn zhōng. zì dēng chéng lái, yǐ wǔ rì yǐ, suī xíng lù yū qū, guò yǎng lì zhǐ shù lǐ, ér suǒ yuè shān chuān shén qí, qiě lián rì qíng shuǎng míng lì, jí qiū chūn bù jí yě.
抵站雖下午，猶未午餐，遂停站中。自登程來，已五日矣，雖行路迂曲，過養利止數里，而所閱山川甚奇，且連日晴爽明麗，即秋春不及也。

èr shí sān rì fàn ér hòu fū, shàng wǔ shǐ zhì. jí héng shè yī wù, běi xiàng sān lǐ, yuán tǔ shān ér dēng.
二十三日飯而候夫，上午始至。即橫涉一塢，北向三里，緣土山而登。

xī běi yī lǐ, líng qí diān.
西北一里，凌其巔。

diān ào zhōng jiē jiā ér wèi tián, shì míng hòu pán lǐng. píng xíng qí shàng, yòu xī běi bàn lǐ, shǐ xià tǔ shān dōng qù. qí běi wù jiē shí fēng tè lì, běi xià pō píng, yuē lǐ xǔ zhì wù dǐ. yú shì dōng běi rào shí fēng dōng lù ér běi, èr lǐ, fù yǒu yī tǔ gāng héng yú qián, xī dǐ yáo fēng xì, dōng zé nán shǔ yú tǔ shān. zhì gāng bù shèn gāo, yú qí běi, jí yǒu shuǐ lín lí xiè dào jiān, cóng mù jiū téng, shàng fù xià shī, yù xià yù shēn, jiàn qián shān fēng huí hè zhuǎn, tián chéng pán xuán qí xià, shǐ zhī héng gāng zhī nán, yóu zài shān bàn yě, yòu běi èr lǐ, xià dù yī qiáo, yǒu shuǐ zì xī nán dōng běi qù, héng jù mù jià qiáo qí shàng. guò qiáo, shuǐ dōng qù, lù běi dǐ shí bì xià.
巔坳中皆夾而為田，是名鱟ｈòｕ盤嶺。平行其上，又西北半里，始下土山東去。其北塢皆石峰特立，北下頗平，約里許至塢底。於是東北繞石峰東麓而北，二里，復有一土岡橫於前，〔西抵遙峰隙，東則南屬於土山。〕陟岡不甚高，逾其北，即有水淋漓瀉道間，叢木糾藤，上覆下濕，愈下愈深，見前山峰迴壑轉，田塍盤旋其下，始知橫岡之南，猶在山半也，又北二里，下渡一橋，有水自西南東北去，橫巨木架橋其上。過橋，水東去，路北抵石壁下。

yī lǐ, hū bì yòu jiàn liè yī xì, pān xì ér dēng, shí gǔ jùn céng shì yuē dà gěng. bàn lǐ, jī qí ào, nán běi shí yá pián jiā shén jùn. xī chuān qí jiān, yòu bàn lǐ shǐ xià, nǎi xī zhuì bàn lǐ zhì wù dǐ.
一里，忽壁右漸裂一隙，攀隙而登，石骨峻嶒ｃéｎｇ是曰大峺. 半里，躋其坳，南北石崖駢夾甚峻。西穿其間，又半里始下，乃西墜半里至塢底。

qí chù shān cóng bì hé, cǎo mù wěng mào shèng mì, zhōu rén cǎi mù zhě, jiē qǔ gěi dà gěng yún. xī bàn lǐ, zhuǎn ér dōng běi yī lǐ, yòu xī běi èr lǐ, běi wàng shí fēng jiān yǒu jiàn bìng zhì, yī chǎng yī xiá, jù nán xiàng. lù chū qí xī, fù tòu xiá ér běi, jiē jù shí jiā jìng, shàng tū wù ér xià lián lì. yú shì xī běi gòng èr lǐ, liǎng shè shí ào, jù bù shèn gāo, ér shí jù qiào cóng, shì míng cuì cūn lǐng. yú lǐng běi xià, shān nǎi nán běi chéng jiè, dōng xī dà kāi, lù xiàng dōng běi héng jié qí jiān. èr lǐ, yǒu shí liáng kuà xī shàng.
其處山叢壁合，草木蓊ｗěｎｇ茂盛密，〔州人采木者，皆取給大峺雲。〕西半里，轉而東北一里，又西北二里，北望石峰間有澗並峙，一敞一狹，俱南向。路出其西，復透峽而北，皆巨石夾徑，上突兀而下廉利。於是西北共二里，兩涉石坳，俱不甚高，而石俱峭叢，是名翠村嶺。逾嶺北下，山乃南北成界，東西大開，路向東北橫截其間。二里，有石樑跨溪上。

qí xī zì xī ér dōng, liǎng àn shí yá shēn jiā, shuǐ yíng qí jiān, yǒu shēng cóng cóng, ér dù qiáo yǒu shí bēi, yǐ mó miè wú wén, shì ér dú zhī, wéi jiàn cuì jiāng qiáo sān zì. cǐ chù wǎng lái zhě, jiē jiù qiáo qián qǔ shuǐ, ruò rán shāo mù wèi chuī, wèi sǒng dòng zhì lóng yīng zhōng dào. guò qiáo, rì yǐ zè rì xī xié, ér gù nú yǔ dān fū wèi zhì, qiě náng wú mǐ, bù jí wèi chuī. qí gù pū zhì, lìng yǔ yú fū tóng cān suǒ xié lěng fàn, yú chū cài zhāi shī suǒ yí fǔ gān dàn zhī, fù suì guǒ rán chī bǎo de yàng zi, yòu dōng běi xíng yī lǐ, běi tòu shān xì ér rù, xún xiá yú gāng, gòng běi sān lǐ, chū tián wù jiān, fù jiàn běi yǒu tǔ shān héng yú qián. nǎi dù ér xiǎo xī, gòng sān lǐ, dǐ tǔ shān xià. xún qí nán lù dōng běi shàng, yī lǐ, yú lǐng dōng ér běi, suì xī běi cóng lǐng shàng xíng. yòu sān lǐ shāo xià, jì xià ér fù shàng, gòng yī lǐ, yòu yú lǐng yī zhòng, suì gèn xià yī lǐ, dǐ shān zhī yīn, zé fù chéng dōng xī dà wù, ér rì yǐ xī chén yǐ. yú shì xún wù xī xíng sān lǐ, běi rù shān xì zhōng, shǐ yǒu cūn luò. yī lǐ, nǎi běi dù yī shí qiáo. qí shuǐ yì zì xī ér dōng, shuǐ shì yǔ héng shù xī xiāng sì. qiáo dōng běi yǒu shí fēng xuán xuē ér qǐ, jí zhì suǒ chēng niú jiǎo shān yě, jí shì jìn yún dǐng hú fēng. qí xī běi yòu tè lì yī fēng, gòng wèi lóng yīng shuǐ kǒu shān. yòu xī yī lǐ, guò běi xī tè fēng, dǐ lóng yīng jīn zhī lóng míng, sù yú cǎo guǎn. zhōu guān míng zhào jì zōng, shén yòu. lóng yīng zài jùn chéng běi yī bǎi bā shí lǐ.
其溪自西而東，兩岸石崖深夾，水瀠其間，有聲淙淙，而渡橋有石碑，已磨滅無文，拭而讀之，惟見「翠江橋」三字。此處往來者，皆就橋前取水，爇ｒｕò燃燒木為炊，為聳峒至龍英中道。過橋，日已昃ｚè日西斜，而顧奴與擔夫未至，且囊無米，不及為炊。俟顧仆至，令與輿夫同餐所攜冷飯，余出菜齋師所貽腐乾啖之，腹遂果然吃飽的樣子，又東北行一里，北透山隙而入，循峽逾岡，共北三里，出田塢間，復見北有土山橫於前。乃渡而小溪，共三里，抵土山下。循其南麓東北上，一里，逾嶺東而北，遂西北從嶺上行。又三里稍下，既下而復上，共一里，又逾嶺一重，遂亘下一里，抵山之陰，則復成東西大塢，而日已西沉矣。於是循塢西行三里，北入山隙中，始有村落。一里，乃北渡一石橋。其水亦自西而東，水勢與橫術溪相似。橋東北有石峰懸削而起，即志所稱牛角山也，〔極似縉雲鼎湖峰。〕其西北又特立一峰，共為龍英水口山。又西一里，過北西特峰，抵龍英今之龍茗，宿於草館。州官名趙繼宗，甚幼。龍英在郡城北一百八十里。

tài píng fǔ zhì tài píng zhàn qī shí lǐ, tài píng zhàn zhì sǒng dòng qī shí lǐ, sǒng dòng zhì zhōu sì shí lǐ. qí xī wèi xià léi, dōng wèi míng yíng quán míng, èr zhōu xiāng qù zhǐ yī lǐ. běi wèi dōu kāng xiàng wǔ, nán wèi ēn chéng yǎng lì, qí jìng pō dà. sān nián qián wèi gāo píng mò yí suǒ pò, rén mín lí sàn, jǐn cún kōng xiè yuán zhǐ ér yǐ.
太平府至太平站七十里，太平站至聳峒七十里，聳洞至州四十里。其西為下雷，東為茗盈、全茗，二州相去止一里。北為都康、向武，南為恩城、養利，其境頗大。三年前為高平莫彝所破，人民離散，僅存空廨垣址而已。

wài yù yuán yǔ zhái hòu jù hòu wǔ chǐ, gāo èr zhàng, pū duō yú lì.
外域垣與宅後俱厚五尺，高二丈，仆多於立。

tǔ guān zhōu xiè běi xiàng, qí mén lóu shén zhuàng lì, èr mén yǔ tīng shì yì xióng zhěng, bù tè nán tài zhū guān xiè suǒ wú, jí zhì fǔ zǒng dū yá mén yì wú bǐ hóng zhuàng. qí lóu wèi lóng qìng dīng mǎo nián suǒ jiàn, tīng shì táng biǎn wèi tiān qǐ sì nián bù àn sān sī suǒ gěi. jīn cán huǐ zhī yú, wài yuán nèi bì zhǐ cún yí zhǐ, tīng hòu yǒu guān tíng qí zhōng, xiǎng jí qián tǔ guān zhào zhèng lì zhě. jīn tǔ guān nián shí bā suì, jū yú tīng zhái zhī zuǒ, qí bìn guān xià zàng zhī yì hòu nǎi jū zhōng yún.
土官州廨北向，其門樓甚壯麗，二門與廳事亦雄整，不特南、太諸官廨所無，即制府總督衙門亦無比宏壯。其樓為隆慶丁卯年所建，廳事堂匾為天啟四年布按三司所給。今殘毀之餘，外垣內壁止存遺址，廳後有棺停其中，想即前土官趙政立者。今土官年十八歲，居於廳宅之左，俟殯棺下葬之意後乃居中雲。

chū, zhào bāng dìng yǒu qī zǐ. jì méi, zhǎng zi zhèng lì wú zi, jí fǔ cì dì zhèng jǔ zhī zǐ jì zōng wèi sì. ér zhào zhèng jǐn zhě, qí dà dì yě, cháng tǒng láng bīng yuán liáo guī, suì méng duó dí xīn, zhēng zhī bù dé. zhèng lì sǐ, qí qī wèi xià léi zhī mèi, zhèng jǐn sī tōng zhī, yù yǐ wèi nèi yuán, ér zhū tǔ zhōu jù bù fú. zhèng jǐn nǎi liào tōng liāo, dòu yǐn mò yí sān rù qí zhōu, xià léi yì yīn zhù zhī, qí mèi suì qiè zhōu yìn bìng zī xù zǒu xià léi, ér mò yí jié yíng zhōu zhái, zhōu zhōng wú jié yí yān.
初，趙邦定有七子。既沒，長子政立無子，即撫次弟政舉之子繼宗為嗣。而趙政謹者，其大弟也，嘗統狼兵援遼歸，遂萌奪嫡心，爭之不得。政立死，其妻為下雷之妹，政謹私通之，欲以為內援，而諸土州俱不服。政謹乃料通「撩」，逗引莫彝三入其州，下雷亦陰助之，其妹遂挈州印並資蓄走下雷，而莫彝結營州宅，州中無孑遺焉。

hòu mò yí qù, zhèng jǐn suì zhuān zhōu jìng.
後莫彝去，政謹遂顓州境。

dāng dào yí wén suǒ yìn xià léi, yīn yí qī piàn zhèng jǐn chū lǐng zhōu shì. zhèng jǐn nǎi dǐ nán níng, suì zhí ér zhèng qí pì pàn yǐ sǐ xíng, yǐ yìn yǔ qián zhèng lì suǒ fǔ zi jì zōng, jí jīn shí bā suì zhě, gù chuāng yí wèi fù yún.
當道移文索印下雷，因詒ｄàｉ欺騙政謹出領州事。政謹乃抵南寧，遂執而正其辟判以死刑，以印予前政立所撫子繼宗，即今十八歲者，故瘡痍未復雲。

mò yí zhī pò lóng yīng, zài sān nián qián jiǎ xū nián jí gōng yuán nián. qí pò guī shùn, zé shù nián qián shì yě. jīn yòu yīn guī shùn yǔ tián zhōu zhēng zhèn ān jīn dé bǎo xiàn, fù yǒu suǒ zǔ ér lái, shù rì qián zì xià léi běi rù zhèn ān, jié cháo qí dì. yú zhì lóng yīng, dào lù fāng xiōng xiōng rán, bù wén qí chāo lüè yě.
莫彝之破龍英，在三年前；甲戌年〔即公元１６３４年〕。其破歸順，則數年前事也。今又因歸順與田州爭鎮安今德保縣，復有所祖而來，數日前自下雷北入鎮安，結巢其地。余至龍英，道路方洶洶然，不聞其抄掠也。

chāo lüè zhě nǎi mò yí gè cūn líng kòu, ér mò qiú bù luàn yǒu suǒ fàn.
抄掠者乃莫彝各村零寇，而莫酋不亂有所犯。

chū, mò yí wèi lí yí suǒ cù, yǐ qiān jīn tóu guī shùn, guī shùn shòu ér bì zhī, yīn tōng qí qī yān. hòu yīng qiú guī, hán yuàn yú zhōng, zhèn ān yīn ér jiū zhī, suì gōng pò guī shùn, jǐn lǔ qí guān yìn zú shǔ ér qù. hòu dāng dào dāng quán zhě zhī shì chū zhèn ān, zuò zé qí qǔ yìn qǔ guān yú mò. zhèn ān bù dé yǐ, yǐ qiān jīn wǎng shú tǔ guān zhī dì bìng yìn hái dāng dào. jì yǐ sāi dāng dào zhī zé, qiě kě yǐ qǔ cháng qí dì, ér tǔ guān zhī cún wáng zé bù kě zhī yǐ. hòu qí dì shǔ zhōu shì, qí dì yóu bàn jù yú mò yí, suì rù zhēng lì bù xiū. zhōu yǒu tǔ mù huáng dá zhě, zhōng yǒng zhí qián, jù zhòng jù mò, mò yì wèi bì, lìng dé shēng jù yān.
初，莫彝為黎彝所促，以千金投歸順，歸順受而庇之，因通其妻焉。後英酋歸，含怨於中，鎮安因而糾之，遂攻破歸順，盡擄其官印、族屬而去。後當道當權者知事出鎮安，坐責其取印取官於莫。鎮安不得已，以千金往贖土官之弟並印還當道。既以塞當道之責，且可以取償其弟，而土官之存亡則不可知矣。後其弟署州事，其地猶半踞於莫彝，歲入征利不休。州有土目黃達者，忠勇直前，聚眾拒莫，莫亦畏避，令得生聚焉。

zhèn ān yǔ guī shùn, jìn zú yě, miàn shì chóu. qián jì jiū mò yí pò guī shùn, lǔ qí zhǔ yǐ qù, jí wèi dāng dào zhú qí jiān, fù shú qí dì yǐ sāi zé, kě wèi dé jì yǐ.
鎮安與歸順，近族也，面世仇。前既糾莫彝破歸順，虜其主以去，及為當道燭其奸，復贖其弟以塞責，可謂得計矣。

wèi jǐ, shēn sǐ wú hòu, yīng guī shùn jì sì, ér tián zhōu yǐ tóng xìng zhēng zhī. guī shùn dù lì bù jí tián, gù yòu qǐ yuán yú mò. mò xiàng jù guī shùn dì wèi tǔ, jīn qiě yǐ cǐ wèi gōng, suì qū dà bīng xiàng zhèn yǒu wàn yú rén, xiàng zhǐ sān zhī. rù yíng zhèn ān. shì guī shùn shí yǐ jǐ dì xiàn mò, ér qǔ cháng zhèn ān yě. mò yí guò xià léi zài yuè zhī zhōng, wén shí bā rì guò bāng rùn zhài. jīn qí shì wèi dìng, bù zhī dāng dào zuò hé chù zhì yě.
未幾，身死無後，應歸順繼嗣，而田州以同姓爭之。歸順度力不及田，故又乞援於莫。莫向踞歸順地未吐，今且以此為功，遂驅大兵象陣有萬餘人，象止三隻。入營鎮安。是歸順時以己地獻莫，而取償鎮安也。莫彝過下雷在月之中，聞十八日過幫潤寨。今其事未定，不知當道作何處置也。

mò yí wéi niǎo chòng shén lì, měi rén xié yī méi, fā wú bù zhōng, ér qì xiè zé wú jǐ yān. chū, mò yí wèi lí yí suǒ cù bī pò, cháo tíng wèi fēng lí cún mò zhī shuō, lí yóu wèi fú, dāng dào yù zhī yuē: xī mò zūn cháo mìng, yǐ yī mǎ jiāng qī lí, lí dú bù kě yǐ gāo píng qī mò hū? lí nǎi yǔ sāi, mò de yǐ cún, jīn nǎi héng xíng. zhōng guó zhū tǔ sī bù wèi guó xiàn, ér qǔ zhòng wài yí, jiàn qí kě zhǎng hū?
莫彝惟鳥銃甚利，每人挾一枚，發無不中，而器械則無幾焉。初，莫彝為黎彝所蹙ｃù逼迫，朝廷為封黎存莫之說，黎猶未服，當道諭之曰：「昔莫遵朝命，以一馬江棲黎，黎獨不可以高平棲莫乎？」黎乃語塞，莫得以存，今乃橫行。中國諸土司不畏國憲，而取重外彝，漸其可長乎？

dāng dào yì yǒu shí chà guān wǎng yǔ mò qiú zhě, bǐ zé hòu lù zhī, huí bào yún: bǐ yǐ chóu hōng. wú guān zhōng guó shì. qǐ jù dì bù tǔ, xiá zhǔ qí méng, shàng yún yǔ zhōng guó wú yǔ hū?
當道亦有時差官往語莫酋者，彼則厚賂之，回報云：「彼以仇哄。無關中國事。」豈踞地不吐，狎主齊盟，尚雲與中國無與乎？

èr shí sì rì hòu fū lóng yīng.
二十四日候夫龍英。

jiū yí yǒu pì, tǔ sī shì jué, jiē yǒu dāng xiàn. jīn lóng yīng zhèn ān zhèng dāng chéng cǐ jī huì, rú xī shí tài píng lì jùn gù shì, jiāng lǐ qí dì. nǎi dāng shì zhě jù kāi biān xìn, qiě lì réng xí zhī lì, dì yuē: cǐ tǔ sī jiāo zhēng, yǔ zhōng guó wú yǔ. bù zhī mò yí zhù guī shùn dé zhèn ān, jí jìn qǔ guī shùn zhī dì. shì mò yí yǔ guī shùn jù yǒu suǒ qǔ, ér cháo tíng zhī biān chuí zé yīn yǒu suǒ shī. qí shī zhèn ān ér bù qǔ, yóu yuē réng guī tǔ sī, qí shī guī shùn lù mò zhī dì, zé nán zhé sǔn shī yú yí ér bù jué zhě yě. cǐ biān chuí yī dà lì hài, ér shàng rén wū jí hé yě cóng zhī zhī!
糾彝有辟，土司世絕，皆有當憲。今龍英、鎮安正當乘此機會，如昔時太平立郡故事，疆理其地。乃當事者懼開邊釁，且利仍襲之例，第曰：「此土司交爭，與中國無與。」不知莫彝助歸順得鎮安，即近取歸順之地。是莫彝與歸順俱有所取，而朝廷之邊陲則陰有所失。其失鎮安而不取，猶曰仍歸土司，其失歸順賂莫之地，則南折損失於彝而不覺者也。此邊陲一大利害，而上人烏即何也從知之！