shí yī rì fàn hòu chū dōng jiāng mén, dù fú qiáo, gòng yī lǐ, guò jiā xī qiáo, wèn lóng yǐn lù. lóng yǐn yán jí zài qiáo dōng zhī nán yá, nǎi lái shí suǒ guò. jiā lù liǎng shān, běi wèi qī xīng, nán wèi lóng yǐn, qí yán dòng jù xī xiàng lín jiāng. qī xīng zhī hòu chuān shān ér dōng zhě, wèi céng gōng yán, qí qián yǒu fēng fēn qí, zhí lì lù běi. yǐn lóng zhī hòu yú lǐng ér nán zhě, wèi yǐn zhēn yán, qí běi yǒu shí duān gǒng, fǔ kàn lù nán. cǐ lái shí chū rù zhī ài, zhì shì shǐ dé qí xiáng yě. cóng qiáo xià nán tiào, lóng yǐn yǔ yuè yá bìng liè dōng yá, dì yuè yá shāo běi, dù qiáo xún shān, yǒu lù kě tōng ér lóng yǐn shāo nán, xū cóng qiáo xià shè jiāng ér shàng qí dà dào zé zì duān gǒng zhī shí nán yú lǐng ào, xún yǐn zhēn ér xī, yòu cóng yí yún běi zhuǎn shǐ dá, qí jiān yòu yū huí lǐ yú yǐ. yú yù bìng tiào duān gǒng shí rén, suì yóu qiáo dōng zhí qū lǐng xià, nǎi nán shàng píng zhān shí rén. yòu nán xià, jí dé yī dà táng. yóu táng běi xún shān xī zhuǎn, qí yá shí jù pán xuē fēi tū. yá yǒu yǐn zhēn yán, jiàn gé cí. gòng lǐ yú, dǐ shān zhī xī nán yú. qí fēng yì cuó é céng dié, zhōng kōng wài sǒng, shàng ruò què qiáo xuán kōng, xīn yì zhī, zhī lóng yǐn zài xià, shǐ pān xì ér dēng, shàng yǒu tái zhǐ, fú yá dú jì, zé yí yún tíng zhī fèi jī yě. yóu qí shàng zhuǎn xià tī kōng, chuān shí è shàng jī, qí shí piàn piàn xuán zhuì, cè zhě tòu xiá, píng zhě jià qiáo, wú bù qiàn kōng líng lóng. jì ér jù zuò qiáo xià, zé shàng fù wèi kān, pān lì qiáo shàng, zé xià xuán chéng gé, cǐ zhēn lóng jiǎo zhī gōng, chán kǒu zhī kū yě. xià zhì yí yún, qí yòu jí lóng yǐn zài yān. dòng mén xī xiàng, gāo qióng guǎng yǎn, wú ào gé zhī qiào, ér dǐng shí píng fù, ruò shī màn bù wò, yǒu wén èr lǚ, wān yán ruò lóng, cuì ér wéi tóu, zé xuán shí xià chuí, shuǐ dī qí duān, ruò lí zhū yān. cǐ lóng yǐn zhī suǒ yóu qí míng yě. qí dòng xī wèi shì jiā sì, sēng lú shén shèng, sòng rén zhī kè duō cuì qí jiān, hòu yǒu yuán hán dǎng rén bēi, zé qí yóu zhù zhě yě. jīn yǐ fèi qì, jì wú rén jū. qǐ shì jiào zhī shèng shuāi, yì shì biàn zhī cāng sāng yě! dòng yòu jìn kǒu, fù wǎn tái chuí zhù, huán wèi céng kān, nèi zhǔ zhòng dòng, wài kàn shēn liú, cǐ wèi zuì shèng. chū yán, yǐ guò wǔ yǐ.
十一日 饭后出东江门,渡浮桥,共一里,过嘉熙桥,问龙隐路。龙隐岩即在桥东之南崖,乃来时所过。夹路两山,北为七星,南为龙隐,其岩洞俱西向临江。七星之后穿山而东者,为曾公岩,其前有峰分岐,植立路北。隐龙之后逾岭而南者,为隐真岩,其北有石端拱,俯瞰路南。此来时初入之隘,至是始得其详也。从桥下南眺,龙隐与月牙并列东崖,第月牙稍北,度桥循山,有路可通;而龙隐稍南,须从桥下涉江而上;其大道则自端拱之石南逾岭坳,循隐真而西,又从怡云北转始达,其间又迂回里余矣。余欲并眺端拱石人,遂由桥东直趋岭下,乃南上平瞻石人。又南下,即得一大塘。由塘北循山西转,其崖石俱盘削飞突。崖有隐真岩,建阁祠。共里余,抵山之西南隅。其峰益嵯峨层叠,中空外耸,上若鹊桥悬空,心异之,知龙隐在下,始攀隙而登,上有台址,拂崖读记,则怡云亭之废迹也。由其上转罅梯空,穿石锷上跻,其石片片悬缀,侧者透峡,平者架桥,无不嵌空玲珑。既而踞坐桥下,则上覆为龛,攀历桥上,则下悬成阁,此真龙角之宫,蟾(口)之窟也。下至怡云,其右即龙隐在焉。洞门西向,高穹广衍,无奥隔之窍,而顶石平覆,若施幔布幄,有纹二缕,蜿蜒若龙,萃而为头,则悬石下垂,水滴其端,若骊珠焉。此龙隐之所由其名也。其洞昔为释迦寺,僧庐甚盛,宋人之刻多萃其间,后有《元崡党人碑》,则其尤著者也。今已废弃,寂无人居。岂释教之盛衰,抑世变之沧桑也!洞右近口,复绾台垂柱,环为层龛,内瞩重洞,外瞰深流,此为最胜。出岩,已过午矣。
réng cóng yí yún nán lù, dōng běi yú duān lǐng, guò" gǒng shí rén" chù. nǎi xī zhuǎn xún jiē gòng lǐ yú, jiāng zhì huā qiáo, lìng gù pū běi chuī yú zhāo yún yán. jí róng zhǐ suǒ qī chù. gòng lǐ yú, yú yǔ jìng wén nán yán xī lù, suí liú lì dèng bàn lǐ, rù yuè yá yán. qí yán xī xiàng, yǔ lóng yán bǐ jiān ér lì, dì cǐ zé dié shí tōng dèng, bǐ zé duàn bì xuē yá, lù fēn tōng sāi ěr. qí yán shàng huán rú jué ér xī quē qí kǒu, nèi bù shèn shēn ér bàn yuán bàn huō, xíng rú shàng xián zhī zhuàng, gōu lián chuí huǎng, xià yìng qīng líng, yì yōu jìng yě. jì ér réng yóu jiē běi guò qī xīng, rù shòu fó sì. sì zài qī xīng guān běi, qí hòu jí qī xiá dà dòng. sēng kōng shēng pō yǎ chì, yīn liú kè. shí yú jí yú zhāo yún zhī cān, suì cí. nǎi cóng qí běi ér dōng niè dèng, zé zhāo yún zhī cān yǐ shú, jí cān zhī, xià wǔ yǐ.
仍从怡云南麓,东北逾端岭,过“拱石人”处。乃西转循街共里余,将至花桥,令顾仆北炊于朝云岩。即融止所栖处。共里余,余与静闻南沿西麓,随流历磴半里,入月牙岩。其岩西向,与龙岩比肩而立,第此则叠石通磴,彼则断壁削崖,路分通塞耳。其岩上环如玦而西缺其口,内不甚深而半圆半豁,形如上弦之状,钩帘垂幌,下映清泠,亦幽境也。既而仍由街北过七星,入寿佛寺。寺在七星观北,其后即栖霞大洞。僧空生颇雅饬,因留客。时余急于朝云之餐,遂辞。乃从其北而东蹑磴,则朝云之餐已熟,亟餐之,下午矣。
xià shān, běi guò gé lǎo qiáo, dōng rù yī wáng sūn zhī yuàn, zhōng duō guǒ mù, fāng jiàn tíng chì wǔ yān. dì yōu ér zhì bǎn, fēi yú suǒ yù guān yě. shí yú yù mì píng fēng, ér biàn xún mò shí, huò yǒu yǐ huáng jīn yán gào zhě, wèi qù chéng dōng běi wǔ lǐ, qí dào lù wěn hé, yí jí cǐ shān. jí xún huáng jīn, yòu duō zhǐ zhāo yún xià fú lú dāng zhī, wèi nèi yān wáng gōng suǒ jiàn, cǐ nǎi wáng gōng, fēi huáng jīn yě. qiú píng fēng ér bù dé, bìng huáng jīn ér mò cóng, nǎi mào mào méng mèi bù míng yān wàng dōng běi ér qū. yuē sān lǐ, yù fù dān ér xún zhī, qí zhǐ cūn běi shān yuē:" cǐ jí shì yǐ." cǐ zhōng tǔ rén xiān zhī qí míng, nǎi cóng cūn yòu běi qū, wèn zhī cūn rén, réng bù zhī yě. zhōng yóu yí xìn cān bàn, jí dǐ shān dōng lù, zé xuē yá píng zhǎn, liè zhàng wēi xuán, suǒ yún píng fēng, shù jī yě xǔ bù yuǎn. yǐ zhuǎn běi lù, zé dòng mén rú xiá, zì xià gāo qióng, shān dǐng liǎng yá, kuò wǔ zhàng, gāo shí yú zhàng. chū xiàng nán píng rù, shí zhàng zhī nèi, hū shǎo zhuǎn dōng nán xiàng, hū míng xué tiān kāi, zì xià wàng zhī, céng lóu jié shèn, gāo jìng xuán kōng, jí fēi píng fēng yán, yì yì jìng yě. cóng cǐ suì gāo jī yě, yòu shí yú zhàng ér chū míng xué zhī kǒu. xiān, yú yī rù dòng, jí cǎi nèn sōng shì liǎng yá, kāi xiǎn xi n zhí wù míng tī yì, ér gǔ kè lù yān. zì jǐn dé sōng gāo zhī rùn, rú mó tà zhě rán, suī shí yì jiàn kě biàn. yòu yá juān" chéng gōng yán" sān dà zì. xī yǒu jì wén yī tòng, zé shì yán wèi pó yáng chéng gōng chóng níng shuài guì shí suǒ kāi, ér chéng zǐ lín sì wèi guì shuài, dà guān sì nián. shǔ hóu péng lǎo wèi jì, fàn xiān zhào qiān shū zhī zhě yě. zhì yán píng fēng yán yī míng chéng gōng, zhì cǐ nǎi jǐng j ng jué wù rán wú yí, ér zhuǎn yà fù dān zhǐ diǎn zhī rén suǒ yù zhī qí yě. nǎi gèng shì, qí xī yòu juān hú tiān guān míng xù, yǒu" shí hú jū shì míng zhī yuē kōng míng zhī dòng" zhī wén, ér hòu bù zhe zhuàn míng, dì fù cǎo shū èr xíng yú hòu yuē:" chún xī yǐ wèi gōng yuán 1175 nián èr shí bā rì, zhuó bié bì xū qī rén fù guò hú tiān guān." xìng zì zài qī xiá, bì jí fàn gōng wú yí, yòu bù kě wú qī xiá yī fān xiáng zhèng yǐ. zuǒ yá juān zhāng ān guó shī tí, qí zì shén fàng yì. qí xī yòu juān dà sòng mó yá bēi, wèi lǐ yàn bì dà shū shēn kè zhě. qí shū shén dà ér gāo, bù jí jǐn shì ér dú zhī. suì xī xiàng dēng jí, shàng dēng xué kǒu, qí nèi yán dǐng zhī shí, céng céng xià chuí, ruò yún yì shì kōng, jí qí xióng jùn. jiāng zhì xué kǒu, qí chù shǎo píng. běi ào yǒu dà shí chuáng, pán dié zhì dǐng, yuán ruò zhuàn lún, lèi ruò fù lián, sè bì xíng huàn, hé zào wù zhī shè qí ruò cǐ yě! shì chù dāng hú tiān guān gù zhǐ, jié chén dàng jǐn, líng xué dāng xuán, gèng jué kōng míng bù jiā. chū xué ér xī, qí wài shān huí yá zhuǎn, shí gǔ sēn sēn, xià jí pán fēng chéng wō. wō dǐ yǒu dòng běi xiàng, xīn pō yì zhī. suì bù jí fǎn guān qián dòng, jìng cóng míng xué zhī hòu mì jìng xī nán xià, jí dǐ wō rù dòng, dòng bù shèn shēn. nǎi jí yú wō ér xī, yǒu shí fēng pián zhī bìng qǐ, yī wèi shí gōng chuí záo chuí jǐn, yī yóu tíng tíng dú lì. cóng qí dōng gèng nán sān lǐ, yǐ chū gé lǎo qiáo zhī xī, yú shì xún zhāo yún qī xīng xī lù, xī dù huā qiáo. shí fāng rì luò, shì rén fēn yán liú zéi báo yǒng chéng, shěng chéng jiè yán, chéng mén yǐ bì. jí chí yī lǐ, guò fú qiáo, ér mén yóu bàn qǐ, dé fǎn yù yān.
下山,北过葛老桥,东入一王孙之苑,中多果木,方建亭饬庑焉。地幽而制板,非余所欲观也。时余欲觅屏风,而遍询莫识,或有以黄金岩告者,谓去城东北五里,其道路吻合,疑即此山。及询黄金,又多指朝云下佛庐当之,谓内阉王公所建,此乃王公,非黄金也。求屏风而不得,并黄金而莫从,乃贸贸蒙昧不明焉望东北而趋。约三里,遇负担而询之,其指村北山曰:“此即是矣。”此中土人鲜知其名,乃从村右北趋,问之村人,仍不知也。中犹疑信参半,及抵山东麓,则削崖平展,列嶂危悬,所云屏风,庶几也许不远。已转北麓,则洞门如峡,自下高穹,山顶两崖,阔五丈,高十余丈。初向南平入,十丈之内,忽少转东南向,忽明穴天开,自下望之,层楼结蜃,高镜悬空,即非屏风岩,亦异境也。从此遂高跻也,又十余丈而出明穴之口。先,余一入洞,即采嫩松拭两崖,开藓xiǎn植物名剔翳,而古刻露焉。字尽得松膏之润,如摹拓者然,虽蚀亦渐可辨。右崖镌“程公岩”三大字。西有记文一通,则是岩为鄱阳程公〔崇宁帅桂时〕所开,而程子邻嗣为桂帅,大观四年。属侯彭老为记,梵仙赵岍书之者也。《志》言屏风岩一名程公,至此乃憬jǐng觉悟然无疑,而转讶负担指点之人所遇之奇也。乃更拭,其西又镌《壶天观铭序》,有“石湖居士名之曰空明之洞”之文,而后不著撰名,第复草书二行于后曰:“淳熙乙未(公元1175年)二十八日,酌别碧虚七人复过壶天观。”姓字在栖霞,必即范公无疑,又不可无栖霞一番详证矣。左崖镌张安国诗题,其字甚放逸。其西又镌《大宋磨崖碑》,为李彦弼大书深刻者。其书甚大而高,不及尽拭而读之。遂西向登级,上登穴口,其内岩顶之石,层层下垂,若云翼势空,极其雄峻。将至穴口,其处少平。北奥有大石幢,盘叠至顶,圆若转轮,累若覆莲,色碧形幻,何造物之设奇若此也!是处当壶天观故址,劫尘荡尽,灵穴当悬,更觉空明不夹。出穴而西,其外山回崖转,石骨森森,下即盘峰成窝。窝底有洞北向,心颇异之。遂不及返观前洞,竟从明穴之后觅径西南下,及抵窝入洞,洞不甚深。乃即逾窝而西,有石峰骈枝并起,一为石工锤凿垂尽,一犹亭亭独立。从其东更南三里,已出葛老桥之西,于是循朝云、七星西麓,西度花桥。时方日落,市人纷言流贼薄永城,省城戒严,城门已闭。亟驰一里,过浮桥,而门犹半启,得返寓焉。
shí èr rì fù èr lǐ, guò chū yáng zōng shì, huàn dé yī shí, lìng gù pū jiān zhī, yù jì yú dū fǔ jiē dōng biǎo gōng hú xìng jiā. shì dà yǔ rú zhù, gòng lǐ yú dǐ hú. hú jí lái jiē, rù shǒu ér shí jiān kēng k ng rán zhōng duàn, yú wú rú zhī nài hé, gū zhì qí jiā. hòu yǔ shǎo zhǐ, suì xī guò dōu fǔ qián, yòu xī jìng xué gōng, nǎi nán xíng, gòng èr lǐ ér chū lì zé mén. mén wài yǒu jù táng huì shuǐ, shuǐ zì xī běi chéng jiǎo mǎ liú guò jí chù, nán dǐ zhèn wǔ mén běi, rù yáng jiāng, zì běi ér nán, yǒu shí liáng kuà zhī, yuē liáng shuǐ dòng qiáo. qí liáng běi táng zhōng, lián huā shèng kāi, yōu xiāng yàn sè, zuò liáng duān shù xià tiào zhī, lìng rén bù néng qù. yòu xī nán xíng yī lǐ, yǐ chū yǐn shān zhī wài. cóng qí xī dù xī hú qiáo, sù yáng jiāng běi àn ér xī, tōng hóu shān bèi ér dà dào yóu zài xī nán, dāng zì zhèn wǔ mén xī dù dìng xī qiáo. shí yú yù mì zhōng yǐn shān, jiǔ xún bù dé, zhì yán zài chéng xī nán shí lǐ, nǎi zhuǎn ér nán xiàng xíng. yòu yī lǐ dǐ zhèn wǔ mén, yú shì yuè qiáo xī xíng, yī lǐ, hū jiàn lù yòu yǒu shān sēn rán, yǒu dòng yá rán, jí běi qū qí xià. qián yǒu gǔ sì, shì bēi dú zhī, zé xī shān yě.
十二日 复二里,过初旸宗室,换得一石,令顾仆肩之,欲寄于都府街东裱工胡姓家。适大雨如注,共里余抵胡。胡亟来接,入手而石尖硁kēng然中断,余无如之奈何,姑置其家。候雨少止,遂西过都府前,又西径学宫,乃南行,共二里而出丽泽门。门外有巨塘汇水,〔水自西北城角马留过脊处,南抵振武门北,入阳江,〕自北而南,有石梁跨之,〔曰凉水洞桥。〕其梁北塘中,莲花盛开,幽香艳色,坐梁端树下眺之,令人不能去。又西南行一里,已出隐山之外。从其西度西湖桥,溯阳江北岸而西,通侯山背;而大道犹在西南,当自振武门西度定西桥。时余欲觅中隐山,久询不得,《志》言在城西南十里,乃转而南向行。又一里抵振武门,于是越桥西行,一里,忽见路右有山森然,有洞岈然,即北趋其下。前有古寺,拭碑读之,则西山也。
xī shān zhī shèng, yú yǐ wéi yǔ yǐn shān xī hú xiāng jìn, xiān shì shù xún zhī bù huò, rán yì bù zhī yǒu dòng yě. jí shě sì qū dòng, dòng mén nán xiàng. qí dōng yòu yǒu liè shí, zì fēng dǐng xià kuà chéng mén. fù shě dòng qū zhī, zé qí mén nán běi huò rán, yì rú zhì shān xiàng bí zhī zhōng kōng wài kuà, dàn bǐ zé jí liú zhōng guàn, cǐ zé chéng tán wài rào ěr. rán qí wài kuà zhī shí, qí shàng yī dié jiāo cuò, yóu lù qí xuàn yì fàng. yì wèi jù rù mén zhōng, xiān rào qí dōng, suì dǐ shān běi, zé běi xiàng yì yǒu dòng yá rán. chuān dòng ér nán, héng tòu shān fù, jìng yǔ nán dòng nán běi guàn chè, dì zhōng yǒu jiā mén, yǒu chuí zhù, bù ruò chuān shān zhōng dòng fēng dòng xī yán yī wàng jiǎo rán ěr. rán qí nèi píng zhěng qū zhé, yǐ xiǎo qiǎo jiàn qí, gù jū rán yī shèng yě. chū nán dòng, wàng dòng zuǒ yǒu dèng dié cuó é zhōng. xún zhī běi jī fēng dǐng, zé guài yì zhī shí, è cù fēng zǎn, zhōng xuán wèi píng āo, zhǎng ruò gōu xù x guāng huá tè yì. jì xià zhì nán dòng qián, shǐ dōng rù shí mén. qí mén nǎi piàn shí xià zǎn, chuí shí shàng fù, zhōng mén gāo pì, zhòng qiào páng tōng, nèi qióng yī shì, wài qǐ bā chuāng, yì yǐ xiǎo qiǎo jiàn qí, yòu yī shèng yě. tíng qì jiǔ zhī, wàng qí xī fēng, shí yì sǒng liè. cóng sì hòu xī lì qí shàng, yóu fēng è shān yá zhōng lì jí nán xià, chū qìng yuán bó cí. nǎi hóng zhì shí xiào mù huáng tài hòu cí qí fù zhě.
西山之胜,余以为与隐山、西湖相近,先是数询之不获,然亦不知有洞也。亟舍寺趋洞,洞门南向。其东又有裂石,自峰顶下跨成门。复舍洞趋之,则其门南北豁然,亦如雉山、象鼻之中空外跨,但彼则急流中贯,此则澄潭外绕耳。然其外跨之石,其上欹叠交错,尤露奇炫异放。亦未遽入门中,先绕其东,遂抵山北,则北向亦有洞岈然。穿洞而南,横透山腹,竟与南洞南北贯彻,第中有夹门,有垂柱,不若穿山中洞、风洞西岩一望皎然耳。然其内平整曲折,以小巧见奇,固居然一胜也。出南洞,望洞左有磴叠嵯峨中。循之北跻峰顶,则怪异之石,锷簇锋攒,〔中旋为平凹,长若沟洫xù光滑特异。〕既下至南洞前,始东入〔石〕门。其门乃片石下攒,垂石上覆,中门高辟,众窍旁通,内穹一室,外启八窗,亦以小巧见奇,又一胜也。停憩久之,望其西峰,石亦耸列。从寺后西历其上,由峰崿è山崖中历级南下,出庆元伯祠。乃弘治时孝穆皇太后祠其父者。
xī xún dà dào héng, yòu sān lǐ, yóu qí jìng běi qū mù líng cūn. xiān shì, qiú zhōng yǐn bù dé, zhì cǐ yǒu jū rén zhū xìng zhě. gào yú yuē:" zhōng yǐn lǚ gōng, yú jù wèi zhī wén, wéi mù líng cūn yǒu fó zǐ yán, qí dòng sān céng, dào lǐ xiāng tóng, huò jí cǐ yán wèi kě zhī." yú hàn zhī, suì cóng cǐ qí rù. xī běi èr lǐ, wàng jiàn shí fēng zài hóu shān dōng lù, dòng mén gāo xuán. nǎi lìng gù pū jiù chuī cūn máng jiā, yú tóng jìng wén běi dǐ yán xià. qí yán zhī dōng, xiān yǒu èr dòng nán xiàng, yú xiān rù zuì dōng zhě, zé dòng chǎng ér bù shēn. shāo xī, zé dòng mén cè liè, wài chuí liè rǔ, zhōng héng yī píng. píng hòu shēn xiá xià zhuì, píng dōng xī jù yǒu mén kě kàn ér xià, yóu xiá zhōng běi rù, qí qiào páng liè, jiàn ài ér hēi. nǎi fù chū, yòu xī shàng rù dà dòng. qí dòng nán xià běi shàng. qióng rán gāo tòu, pō rú chéng gōng yán. zhān yòu yá yǒu tí, jí yǐ sōng zhī mó shì zhī, zé sòng shào xīng jiǎ xū qī yuè wàng lǚ yuàn zhōng tí zhōng yǐn shān lǚ gōng dòng shī yě, hòu shǔ yún:" jiǎ shǒu luò yáng lǚ shū gōng yóu zhōng yǐn shān wú míng dòng, kè yǒu yán:' cǐ dòng zì jūn tí, dāng yǐ lǚ gōng míng zhī.' yú wèi gǎn pī jīn, zài zuò zhě, zhǐ yuē:' dāng shén.' yīn shū wǔ shí liù zì juān yú bì." yú jiàn zhī, gèng jǐng rán xǐ, shǐ zhī fó zǐ yán zhī jí lǚ gōng, lǚ gōng yán zhī jí zhōng yǐn yě. yú shì běi jī hòu xué, qí nèi yún yì pī kōng, dié céng dào qiān, yǔ dòng jù shàng, bù zuò bī ài zhī guān. ér xué kǒu gāo lǎng, gèng dà yú chéng gōng yán zhī hòu xué yě. chū kǒu ér běi, yǒu shí dèng èr dào, yī dōng běi xià shān lù, yī xī běi jī shān dǐng. yú xiān cóng qí xià zhě, zé běi xiàng zhī lù, jiē kōng tóng rú yún xū màn fù, wài yǒu dào shí, jiè ér wèi mén, liè ér wèi chuāng, ér nèi wān yán páng tōng, rào ruò xíng láng fù dào, cǐ xià dòng zhī zuì yōu qí zhě yě. jì ér fù shàng zhōng dòng hòu xué, cóng qí zuǒ xī běi jī jí ér shàng, hū fù dé yī dòng. qí dòng běi rù nán qióng, kuò rán píng lǎng, nán xiàng zhī zhōng yī shí sǒng lì rú tái, shàng yǒu shí fú, bù zhī qí zì lái, dòng yòu yǒu jì, yán cǐ dòng cóng qián lù sāi mò shàng, yī rì yǒu qiáo zhě rù qì, hū dǔ cǐ xiàng, yì ér jiàn zhī, cǐ sòng chū yě. fó zǐ dòng zhī míng suǒ yóu yě. qí qián yǒu jù shí zhù, rú píng zhōng zhì, dōng xī jiè wèi liǎng mén: xī qiào dà ér zhèng, zì xià yuǎn tiào, cóng qiào zhí tòu běi shān, ér dōng zé yǐn yān dōng qiào xiá ér piān, qí qiào nèi dōng xuán yī kān, zhōng yuán fù ér wài jiā rú mén, mén shàng lóng hǔ jiāo liǎng páng, yǒu yīn ér diāo huì hu zhī zhě, jí shī tiān zhēn, zé zhēn zhī gōng yě. qiào wài xún yá dōng zhuǎn, yòu pì yī mén, xià lín zhōng dòng zhī shàng, zé guān dì zhī zuò yě. yú dé yī fó zǐ, ér zhōng yǐn lǚ gōng yán zhū jī zhǒng zhǒng bì xiàn, chéng yì wài zhī qí yù yě. réng yóu dòng běi dōng xià, chuān zhōng dòng nán chū, zài dú lǚ gōng wǔ shí liù zì tí, shí zhī yǐ dài guī lù. chū zhōng dòng, fù xún shān xī xíng. yòu kāi yī dòng, nán xiàng yǔ zhōng dòng bìng liè, zhōng cún fó zuò zhù chǔ, zé xī shí fàn yǔ yě, ér nèi bù shèn hóng.
西循大道行,又三里,由岐径北趋木陵村。先是,求中隐不(得),至此有居人朱姓者。告余曰:“中隐、吕公,余俱未之闻,惟木陵村有佛子岩,其洞三层,道里相(同),或即此岩未可知。”余颔之,遂从此岐入。西北二里,望见石峰在侯山东麓,洞门高悬。乃令顾仆就炊村氓家,余同静闻北抵岩下。其岩之东,先有二洞南向,余先入最东者,则洞敞而不深。稍西,则洞门侧裂,外垂列乳,中横一屏。屏后深峡下坠,屏东西俱有门可瞰而下,由峡中北入,其窍旁裂,渐隘而黑。乃复出,又西上入大洞。其洞南下北上。穹然高透,颇如程公岩。瞻右崖有题,亟以松枝磨拭之,则宋绍兴甲戌七月望吕愿忠题中隐山《吕公洞诗》也,〔后署云:〕“假守洛阳吕叔恭游中隐山无名洞,客有言:‘此洞自君题,当以吕公名之。’余未敢披襟,在坐者,旨曰:‘当甚。’因书五十六字镌于壁。”余见之,更憬然喜,始知佛子岩之即吕公,吕公岩之即中隐也。于是北跻后穴,其内云翼劈空,叠层倒骞,与洞俱上,不作逼隘之观。而穴口高朗,更大于程公岩之后〔穴〕也。出口而北,有石磴二道,一东北下山麓,一西北跻山顶。余先从其下者,则北向之麓,皆崆峒如云嘘幔覆,外有倒石,界而为门,列而为窗,而内蜿蜒旁通,绕若行廊复道,此下洞之最幽奇者也。既而复上中洞后穴,从其左西北跻级而上,忽复得一洞。其洞北入南穹,扩然平朗,南向之中一石耸立如台,上有石佛,不知其自来,洞右有记,言此洞从前路塞莫上,一日有樵者入憩,忽睹此像,异而建之,此宋初也。佛子洞之名所由也。其前有巨石柱,如屏中峙,东西界为两门:西窍大而正,自下远眺,从窍直透北山,而东则隐焉;东窍狭而偏,其窍内东旋一龛,中圆覆而外夹如门,门上龙虎交两旁,有因而雕缋huì之者,及失天真,则真之宫也。窍外循崖东转,又辟一门,下临中洞之上,则关帝之座也。余得一佛子,而中隐、吕公岩诸迹种种毕现,诚意外之奇遇也。仍由洞北东下,穿中洞南出,再读吕公五十六字题,识之以待归录。出中洞,复循山西行。又开一洞,南向与中洞并列,中存佛座、柱础,则昔时梵宇也,而内不甚宏。
yóu qí xī pān dèng ér shàng, yòu yǒu nán xiàng zhī dòng, yú shí fù yǐ xiāo xi o kōng xū rán, jí xià shān, fàn yú mù líng máng jiā. máng yán:" xī xiàng hóu shān zhī xià, shàng yǒu tóng qián yán, kě tòu chū qián shān běi xiàng zhào jiā shān, yì yǒu dòng kě shēn rù nán xiàng chá ān zhī xī, yòu yǒu chén tuán yán, pō qí." yú sī zhū yán bù néng biàn lì, ér hóu shān wèi zhòng fēng zhī guān, qí yán bù kě jiāo bì ér guò. suì yóu zhōng yǐn jiù lù yuè xiǎo qiáo xī, gòng yī lǐ, dēng hóu shān dōng lù. dǐ hóu shān miào, miào hòu shān lù màn yǎn, dǎo shuǐ pī cóng, máng bù dé dòng. dàn jiàn yǒu jí shàng jī, jī yù jiǎ yǒng yī dēng jué dǐng, ér shān qián xíng zhě, gāo hū rì mù bù kě dēng. dì xī nán yáo wàng dà dào zhī nán, xuē fēng dōng zhuǎn, yǒu dòng dōng běi qióng yān. bù zhī wèi tóng qián wèi chén tuán, gū wàng zhī ér qū jiāo dà dào nán qù, gòng yī lǐ dǐ qí xià. dòng mén dōng běi xiàng, gāo yǐ shān bàn, ér qián yǒu zhū shuǐ, huì ér chéng tán. cóng tán shàng shè jí pān jí, suì rù dòng zhōng. qí dòng luàn shí duī mén, wài gāo nèi shēn, lì shí jí xī nán xià, zhí zhuì dòng dǐ, zé shuǐ yá yuān rán. nèi wàng yǒu yī shí héng tū ér chū, ruò lóng shǒu téng kōng, xià yǒu zè yá qiàn shuǐ, nèi yǒu liè xì páng tōng. yú dǐ lóng shǒu zhī xià, wèi zè yá qiào huá, qūn q n xún wèi qián, ér cóng zhě gāo hū:" rì mù, lù xiǎn. cǐ kě mò rù!" nǎi cóng zhī chū, xià shān. xún lù zhuǎn chū dōng nán, zé cǐ shān zhī bèi, shì fù yǒu mén, qián fù huì shuǐ, qǐ suǒ yún tóng qián yán kě tòu qián shān zhě, nǎi jí cǐ yé? qí chù xī fēng pián sǒng, wú hóu shān zhī gāo, ér qiào bá guò zhī. rì mù jí chí, gū liú yǐ wéi hòu rì zhī yóu. gòng èr lǐ, nán chū dà dào, huí gù qí xī lù nán jiā dào zhī shān, shàng yǒu yī qiào dōng xī tòu kōng, yì yǔ fó zǐ chuān yán wú yì, jù liú wèi hòu yóu, bù xiá zhí tú rén ér wèn. shí tú zhōng yòu fēn yán chéng mén yǐ bì, jié jué dōng qū sān lǐ, guò chá ān, yòu èr lǐ, guò qián mù líng fēn qí chù, yǐ hūn hēi yǐ. dù yǐ bù jí rù chéng, yòu sān lǐ dǐ zhèn wǔ mén, yóu wèi quán yǎn yě. cè shēn ér rù, cóng róng dǐ yù.
由其西攀磴而上,又有南向之洞,余时腹已枵xiāo空虚然,急下山,饭于木陵氓家。氓言:“西向侯山之下,尚有铜钱岩,可透出前山;北向赵家山,亦有洞可深入;南向茶庵之西,又有陈抟岩,颇奇。”余思诸岩不能遍历,而侯山为众峰之冠,其岩不可交臂而过。遂由中隐旧路越小桥西,共一里,登侯山东麓。〔抵侯山庙,庙后山麓漫衍,蹈水披丛,〕茫不得洞。但见有级上跻,几欲贾勇一登绝顶,而山前行者,高呼日暮不可登。第西南遥望大道之南,削峰东转,有洞东北穹焉。不知为铜钱、为陈抟,姑望之而趋、交大道南去,共一里抵其下。洞门东北向,高倚山半,而前有潴水,汇而成潭。从潭上拾级攀棘,遂入洞中。其洞乱石堆门,外高内深,历石级西南下,直坠洞底,则水涯渊然。内望有一石横突而出,若龙首腾空,下有仄崖嵌水,内有裂隙旁通。余抵龙首之下,畏仄崖峭滑,逡qūn巡未前,而从者高呼:“日暮,路险。此可莫入!”乃从之出,下山。循麓转出东南,则此山之背,似复有门,前复汇水,岂所云铜钱岩可透前山者,乃即此耶?〔其处西峰骈耸,无侯山之高,而峭拔过之。〕日暮急驰,姑留以为后日之游。共二里,南出大道,回顾其西路南夹道之山,上有一窍东西透空,亦与佛子穿岩无异,俱留为后游,不暇执途人而问。时途中又纷言城门已闭,竭蹶东趋三里,过茶庵,又二里,过前木陵分岐处,已昏黑矣。度已不及入城,又三里抵振武门,犹未全掩也。侧身而入,从容抵寓。