chū èr rì　 chén cān hòu, yǔ jìng wén gù pū guǒ shū liáng, xié wò jù, dōng chū fú qiáo mén. dù fú qiáo, yòu dōng dù huā qiáo, cóng qiáo dōng jí běi zhuǎn xún shān. huā qiáo dōng yá yǒu xiǎo shí tū lín qiáo duān, xiū xī zhuì cūn, dōng wǎng shū dòu rén xīn mù. shān zhì huā qiáo dōng běi, qí cuó é zhī shì, fǎn bù ruò dōng nán jiā dào zhī fēng, ér qī xīng yán jí zhì yān, qí qù fú qiáo gòng lǐ yú ěr. yán xī xiàng, qí xià yǒu shòu fó sì, jí cóng sì zuǒ dēng shān. xiān yǒu tíng yì rán yíng kè, míng yuē zhāi xīng, zé cáo néng shǐ suǒ gòu ér shū zhī. qí shàng yǒu yá héng qiān, jǐn kě zhì zú, rán fǔ kàn chéng dié xī shān, zé shén chàng yě. qí zuǒ jí wèi fú lú, dāng yán zhī kǒu, rù qí nèi bù zhī qí wèi yán yě. xún sì sēng yán suǒ hé zài, sēng tuī hòu fēi dǎo yú rù. lì jí ér shàng yuē sān zhàng, dòng kǒu wèi lú yǎn hēi àn, hū zhuǎn ér xī běi, huò rán zhōng kāi, shàng qióng xià píng, zhōng duō liè sǔn xuán zhù, shuǎng lǎng tōng lòu, cǐ shàng dòng yě, shì wèi qī xīng yán. cóng qí yòu lì jí xià, yòu rù xià dòng, shì wèi qī xiá dòng. qí dòng hóng lǎng xióng tà, mén yì xī běi xiàng, yǎng tiào chóng hè. dòng dǐng héng liè yī xì, yǒu shí lǐ yú cóng xì xuán yuè xià xiàng, shǒu wěi lín sāi, shǐ zuó shí wèi zhī, bù néng kù xiāo nǎi ěr. qí páng pán jié pán gài, wǔ sè càn làn. xī běi céng tái gāo dié, yuán jí ér shàng, shì wèi lǎo jūn tái. yóu tái běi xiàng, dòng ruò liǎng jiè, xī xíng gāo tái zhī shàng, dōng xún shēn hè zhī zhōng. yóu tái shàng xíng, rù yī mén, zhí běi zhì hēi àn chù, shàng qióng wú jì, xià xiàn chéng tán, hòng h ng dòng t ng mí màn wú jì qiào liè, hū biàn yí wèi xiǎn. shí yú xiān mì dǎo zhě, rán sōng míng yú dòng dǐ yǐ rù dòng, bù yóu tái shàng, gù bù jí cóng, ér bù zhī qí chù zhī yì bù kě míng yě. nǎi xià tái, réng zhì dòng dǐ. dǎo zhě xié dēng qián qū, xún tái dōng hè zhōng xíng, shǐ jiàn tái bì zǎn liè xiù cuò, bèi zhū líng huàn, gèng jì shēn zhī zì shàng lái yě. zhí běi rù yì tiān mén, shí yíng chuí lì, jǐn dù dān rén. jì rù, zé fù qióng rán gāo yuǎn, qí zuǒ yǒu shí lán héng liè, xià xiàn shēn hēi, yǎo bù jiàn dǐ, shì wèi tǎ zi tán. dǎo zhě yán qí yuān shēn tōng hǎi, wèi bì rán yě. gài jí lǎo jūn tái běi xiàng xià zhuì chù, zhì cǐ zé gāo shēn yì wèi, cóng pì jiāo guān, yòu chéng yī jìng yǐ. qí nèi yòu lián jìn liǎng tiān mén, lù jiàn zhuǎn ér dōng běi, nèi yǒu huā píng chā zhú chè wǎng yì qí bā xiān mán tóu zhū shí, liǎng páng shàn cái tóng zǐ, zhōng yǒu guān yīn zhū xiàng. dǎo zhě xíng jí, qiáng liú dì shì, gù cǐ shī bǐ. rán yú suǒ yù guān zhě, bù zài cǐ yě. yòu yú yá ér shàng, qí yòu yǒu tán, yuān hēi yī rú tǎ zi tán, ér hóng guǎng gèng guò zhī, shì míng lóng jiāng, qí gài yǔ tǎ zi xiāng tōng yān. yòu běi xíng dōng zhuǎn, guò hóng zhān bái zhān, wěi qiú chuí tǎn, wén lǚ ruò zhī. yòu dōng guò fèng huáng xì shuǐ, shǐ chuān yī mén, yīn fēng sōu liú wēi fēng chuī dòng de yàng zi, juǎn dēng liè jī, gài fēng zì dòng wài rù, zhì cǐ zé bī jù ér shì yù dà yě. dié cǎi fēng dòng yì rè. rán dié cǎi xī wú fēng dòng zhī míng, ér jīn rén chēng zhī cǐ zhōng xī yǒu fēng dòng, jīn wú zhī zhě. chū cǐ, hū jiàn bái guāng yī yuán, nèi yìng shēn hè, kōng méng ruò tiān zhī yù shǔ. suì dōng chū hòu dòng, yǒu shuǐ zì dòng běi huán liú, nán rù dòng zhōng, xiǎng xià wèi lóng jiāng zhě, xiǎo shí liáng kuà qí shàng, zé sòng xiāng céng gōng bù suǒ wèi yě. dù qiáo, fú dòng kǒu yòu yá, zé céng gōng zhī jì zài yān. shǐ zhī shì dòng xī míng lěng shuǐ yán, céng gōng shuài guì jīn guì lín, sōu qí zhì qiáo, shǐ yì míng céng gōng yán, yǔ qī xiá gài yī dòng qián tōng, liǎng mén gè shàn ěr.
初二日　晨餐後，與靜聞、顧仆裹蔬糧，攜臥具，東出浮橋門。渡浮橋，又東渡花橋，從橋東即北轉循山。花橋東涯有小石突臨橋端，修溪綴村，東往殊逗人心目。山峙花橋東北，其嵯峨之勢，反不若東南夾道之峰，而七星岩即峙焉，其去浮橋共里余耳。岩西向，其下有壽佛寺，即從寺左登山。先有亭翼然迎客，名曰摘星，則曹能始所構而書之。其上有崖橫騫，僅可置足，然俯瞰城堞西山，則甚暢也。其左即為佛廬，當岩之口，入其內不知其為岩也。詢寺僧岩所何在，僧推後扉導余入。歷級而上約三丈，洞口為廬掩黑暗，忽轉而西北，豁然中開，上穹下平，中多列筍懸柱，〔爽朗通漏〕，此上洞也，是為七星岩。從其右歷級下，又入下洞，是為棲霞洞。其洞宏朗雄拓，門亦西北向，仰眺崇赫。洞頂橫裂一隙，有〔石〕鯉魚從隙懸躍下向，首尾鱗腮，使琢石為之，不能酷肖乃爾。其旁盤結蟠蓋，五色燦爛。西北層台高疊，緣級而上，是為老君台。由台北向，洞若兩界，西行高〔台〕之上，東循深壑之中。由台上行，入一門，直北至黑暗處，上穹無際，下陷成潭，澒hòng洞tóng瀰漫無際峭裂，忽變夷為險。時余先覓導者，燃松明於洞底以入洞，不由台上，故不及從，而不知其處之亦不可明也。乃下台，仍至洞底。導者攜燈前趨，循台東壑中行，始見台〔壁〕攢裂繡錯，備諸靈幻，更記身之自上來也。直北入一天門，石楹垂立，僅度單人。既入，則復穹然高遠，其左有石欄橫列，下陷深黑，杳不見〔底〕，是為獺子潭。導者言其淵深通海，未必然也。蓋即老君台北向下墜處，至此則高深易位，叢辟交關，又成一境矣。其內又連進兩天門，路漸轉而東北，內有「花瓶插竹」、「撤網」、「弈棋」、「八仙」、「饅頭」諸石，兩旁善財童子，中有觀音諸像。導者行急，強留諦視，顧此失彼。然余所欲觀者，不在此也。又逾崖而上，其右有潭，淵黑一如獺子潭，而宏廣更過之，〔是名龍江，〕其蓋與獺子相通焉。又北行東轉，過紅氈、白氈，委裘垂毯，紋縷若織。又東過鳳凰戲水，始穿一門，陰風颼飀微風吹動的樣子，卷燈冽肌，蓋風自洞外入，至此則逼聚而勢愈大也。疊彩風洞亦熱。然疊彩昔無風洞之名，而今人稱之；此中昔有風洞，今無知者。出此，忽見白光一圓，內映深壑，空濛若天之欲曙。遂東出後洞，有水自洞北環流，南入洞中，〔想下為龍江者，〕小石樑跨其上，則宋相曾公布所為也。度橋，拂洞口右崖，則曾公之記在焉。始知是洞昔名冷水岩，曾公帥桂今桂林，搜奇置橋，始易名曾公岩，與棲霞蓋一洞潛通，兩門各擅耳。

yú zhù lì qiáo shàng, jiàn jiàn zhōng yǒu huàn ér jí zhě, yú xún: cǐ shuǐ cóng dōng běi lái, kě sù zhī yǐ rù fǒu? qí rén yán: yóu shuǐ xué zhī shàng kě shēn rù shù lǐ, qí zhōng míng shèng, jiào zhī wài dòng, lù bèi ér qí yì bèi zhī. ruò shuǐ xué zé shēn qiǎn mò cè, wéi dōng yuè kě shè, cǐ fēi qí shí yě. yú jí mì qí rén wèi dǎo. qí rén nǎi guī qǔ sōng míng, yú suí zhī chū dòng ér yòu, dé qìng lín guān yān. yǐ suǒ fù náng guǒ jì zhī, qiě tuō qí chuī huáng liáng yǐ dài. suì tóng dǎo zhě rù, réng yóu ài kǒu dōng mén, guò fèng huáng xì shuǐ, dǐ hóng bái èr zhān, shǐ yóu qí běi xiàng xíng. qí zhōng yǒu nòng qiú zhī shī, juǎn bí zhī xiàng, zhǎng jǐng àng bèi zhī luò tuó, yǒu tǔ zhǒng zhī jì, zé zhū liè é zhǎng luó liè yú qián yǒu luó hàn zhī yàn, zé jīn zhǎn yín tái pái liè yú xià. qí gāo chù yǒu shān shén, zhǎng chǐ xǔ, fēi zuò xuán yá qí shēn chù yǒu fó xiàng, jǐn qī cùn, duān jū bàn bì pú sà zhī cè. chán tà yī kān, zhèng kě fū jiā ér zuò guān yīn zuò zhī qián, fǎ cáng yī lún, ruò yù yuán zhuǎn ér xíng. shēn chù fù yǒu yuān hēi, dāng qiáo jiàn shàng liú. zhì cǐ dǎo zhě yì bù gǎn rù, yuē: tiāo dēng yǐn jù, jí shù rì bù néng jìng, dàn cǐ cóng wú rù zhě, kuàng dāng shuǐ zhǎng zhī hòu, qí kě cháng bù cè hū? nǎi fǎn, xún hóng bái èr zhān fèng huáng xì shuǐ ér chū. jì qián zì qī xiá dá céng gōng yán, yuē jìng guò zhě gòng èr lǐ, hòu zì céng gōng yán rù ér chū, yuē pán xuán zhě gòng sān lǐ, rán èr dòng zhī shèng, jǐ yī wǎng wú yí yǐ.
余佇立橋上，見澗中有浣而汲者，余詢：「此水從東北來，可溯之以入否？」其人言：「由水穴之上可深入數里，其中名勝，較之外洞，路倍而奇亦倍之。若水穴則深淺莫測，惟冬月可涉，此非其時也。」余即覓其人為導。其人乃歸取松明，余隨之出洞而右，得慶林觀焉。以所負囊裹寄之，且托其炊黃粱以待。遂同導者入，仍由隘口東門，過鳳凰戲水，抵紅、白二氈，始由岐北向行。其中有弄球之獅，卷鼻之象，長頸盎背之駱駝，有土冢之祭，則豬鬣鵝掌羅列於前；有羅漢之燕，則金盞銀台排列於下。其高處有山神，長尺許，飛坐懸崖；其深處有佛像，僅七寸，端居半壁菩薩之側。禪榻一龕，正可趺跏而坐；觀音座之前，法藏一輪，若欲圓轉而行。深處復有淵黑，當橋澗上流。至此導者亦不敢入，曰：「挑燈引炬，即數日不能竟，但此從無入者，況當水漲之後，其可嘗不測乎？」乃返，循紅白二氈、鳳凰戲水而出。計前自棲霞達曾公岩，約徑過者共二里，後自曾公岩入而出，約盤旋者共三里，然二洞之勝，幾一網無遺矣。

chū dòng, fàn yú qìng lín guān. wàng lái shí suǒ jiàn niáng xí fù fēng jí zài qí dōng, cóng jiān dào qū qí xià, zé fēng xià xī kāi yī qiào, zhǒng pǔ guàn yuán zhě ér jù lú yān. zhǒng jīn xì cǎo, wèi chī yān yào zhě. qí běi fù yǒu yán dòng zhǒng zhǒng, gài céng gōng yán zhī shàng xià zuǒ yòu, bù yī ér zú yě. yú shì xún qī xīng shān zhī nán lù, běi xiàng cǎo mǎng zhōng, lián rù sān dòng. jì shěng chūn dāng zài qí běi, kě yú lǐng ér dá, suì běi wàng lǐng ào xíng. shǐ yǒu wēi lù, lǐ bàn zhì shān dǐng, shí gǔ jùn céng c ng gāo jùn tū wù, bù róng zhe zú, ér shí xì shǎo kāi chù, zé jí cì cóng yì yù nán jī rán shí piàn zhī qí, fēng bàn zhī yì, yuǎn wàng zé yǎn yìng, ér yù pī yù chū, lìng rén xīn mù jù xuàn. yòu lǐ bàn, yú lǐng ér xià, fù dé záo shí zhī jí, xià jí ér shěng chūn yán zài yǐ.
出洞，飯於慶林觀。望來時所見娘媳婦峰即在其東，從間道趨其下，則峰下西開一竅，種圃灌園者而聚廬焉。種金系草，為吃煙藥者。其北復有岩洞種種，蓋曾公岩之上下左右，不一而足也。於是循七星山之南麓，北向草莽中，連入三洞。計省春當在其北，可逾嶺而達，遂北望嶺坳行。始有微路，里半至山頂，石骨峻嶒céng高峻突兀，不容着足，而石隙少開處，則棘刺叢翳愈難躋；然石片之奇，峰瓣之異，遠望則掩映，而愈披愈出，令人心目俱眩。又里半，逾嶺而下，復得〔鑿〕石之級，下級而省春岩在矣。

qí yán sān dòng pái liè, jù dōng běi xiàng. zuì xī zhě qiān yún shàng fēi, nèi shēn rù, yǒu shí rú chuí fèi zhōng xuán. xī rù nán zhuǎn, qí dòng jiàn hēi, xī wú jū rén, bù néng suǒ jù yǐ rù, rán wén nèi yì wú qí, bù bì rù yě. dòng yòu páng tōng yī qiào, yǐ dá zhōng dòng. jū zhōng zhě wài shēn ér zhōng bù néng yuǎn rù, dòng qián yì yǒu chuí chá dào lóng zhī shí. dòng yòu yòu tòu yī mén yǐ dá dōng dòng. zuì dōng zhě chuí shí yù fán, dòng yì páng liè, zhōng yǒu qīng quán xià zhù chéng tán, hán bì kě jiàn. yú lìng gù pū shǒu jǐ xíng náng yú zhōng dòng, yǔ jìng wén yóu dòng qián xún yá dōng xíng. dòng shàng sǒng shí rú rén, dūn shí rú shòu. dòng dōng zé wēi shí gèn kōng, yǎng wàng rú pī. qí xià qīng liú yíng zhī, yuē tuō jiàn jiāng, jí guǐ shuǐ yě. yuán fā yáo shān, zì dōng běi ér dǐ shān zhī běi lù, nǎi xī chū gé lǎo qiáo ér xī rù lí shuǐ yān. shí yú zhuǎn zhì shān zhī dōng yú, yǎng jiàn yá bàn liè qiào céng dié, ruò yún xū xiāo mù, lián guò sān qiào, yì wèi ruò qiào nèi páng tōng, lián sān wèi yī, zhèng rú dié ruǐ gé yú zhōng tiān, tòu qióng léng yú yún biǎo, cǐ yī qí yě. rán ér wèi bì kě dá, nǎi pái huái qí xià, pī mǎng xì, tī xuán yá, céng lèi ér shàng. jì dá yī qiào, zé qiào nèi guǒ tōng zhōng qiào. dì zhōng qiào bēi fú, bù néng áng shǒu, xū cóng qiào wài héng dù, ruò tái xiè rán, bù yóu zhōng ào yě. jì dá dì sān qiào, chuān xì ér rù, cóng hòu yǒu yī kān, qián pì yī chuāng, chuāng zhōng yǒu yù zhù zhōng xuán, zhù zuǒ yòu yǒu kān yī yuán, shàng yǒu yuán dǐng, xià yǒu píng zuò, jié jiā ér zuò, sì tǐ qià shì, jí guā zuó bù néng ruò cǐ zhī miào. qí qián zhèng duì yù zhù, yǒu xiǎo rǔ xià chuí, zhū quán shí shí yī dī. yú yǔ jìng wén fēn jù zhù qián chuāng xì, xià lín wēi yá. háng dào zhě wàng zhī, wú bù huí xuán qí xià, yǒu zài sān bù néng qù zhě. yǐ ér yǒu èr cūn qiáo, yǎng tiào jiǔ zhī, yì pān jī ér dēng, wèi yú: cǐ chù jié lú shén biàn, yú cūn jìn cǐ, kě yǐ bù shí zhān yǎng yě. yú wèi: cǐ kōng zhōng lóu gé, dì hèn lüè qiǎn ér ài, ruò shǎo hóng shēn, biàn kě tíng qī ěr. qí rén yuē: zhōng qiào zhī shàng shàng yǒu yī dòng shén hóng. yù wèi yú pān jī ér shàng, jiǔ zhī bù néng dá. yú nǎi xià yǐ sōng yīn, cóng èr qiáo yǎng tiào chù, fǎn tiào èr qiáo zài shàng, pān zhī mì jí, zhōng zǔ xuán yá, wú cóng shàng jī yě. jiǔ zhī, réng xī xíng rù shěng chūn dōng dòng nèi, chuān rù zhōng dòng, yòu cóng qí xī yè chuān rù xī dòng. dòng duō jīn rén mó yá zhī kè.
其岩三洞排列，俱東北向。〔最西者騫雲上飛，〕內深入，有石如垂肺中懸。西入南轉，其洞漸黑，惜無居人，不能索炬以入，然聞內亦無奇，不必入也。洞右旁通一竅，以達中洞。居中者外深而中不能遠入，洞前亦有垂槎倒龍之石。洞右又透一門以達東洞。最東者垂石愈繁，洞亦旁裂，中有清泉下注成潭，寒碧可鑑。余令顧仆守己行囊於中洞，與靜聞由洞前循崖東行。洞上聳石如人，蹲石如獸。洞東則危石亘空，仰望如劈。其下清流瀠之，曰拖劍江，即癸水也。〔源發堯山，〕自東北而抵山之北麓，乃西出葛老橋而西入灕水焉。時余轉至山之東隅，仰見崖半裂竅層疊，若雲噓綃幕，連過三竅，意謂若竅內旁通，連三為一，正如疊蕊閣於中天，透瓊楞於雲表，此一奇也。然而未必可達，乃徘徊其下，披莽隙，梯懸崖，層累而上。既達一竅，則竅內果通中竅。第中竅卑伏，不能昂首，須從竅外橫度，若台榭然，不由中奧也。既達第三竅，穿隙而入，從後有一龕，前辟一窗，窗中有玉柱中懸，柱左又有龕一圓，上有圓頂，下有平座，結跏而坐，四體恰適，即刮琢不能若此之妙。其前正對玉柱，有小乳下垂，珠泉時時一滴。余與靜聞分踞柱前窗隙，下臨危崖。行道者望之，無不迴旋其下，有再三不能去者。已而有二村樵，仰眺久之，亦攀躋而登，謂余：「此處結廬甚便，余村近此，可以不時瞻仰也。」余謂：「此空中樓閣，第恨略淺而隘，若少宏深，便可停棲耳。」其人曰：「中竅之上尚有一洞甚宏。」欲為余攀躋而上，久之不能達。余乃下倚松陰，從二樵仰眺處，反眺二樵在上，攀枝覓級，終阻懸崖，無從上躋也。久之，仍西行入省春東洞內，穿入中洞，又從其西腋穿入西洞。洞多今人摩崖之刻。

chū dòng ér xī, yòu dé yī dòng, dòng mén běi xiàng, yuē gāo wǔ zhàng, nèi shāo xià, xī zhuǎn suī jiàn hūn hēi, ér chóng hóng zhī shì yù shén, yǐ wú jù mò rù, cǐ gǔ dòng yě. zuǒ yá dà shū wǔ měi sì è zhāng, nǎi zhāng nán xuān bǐ, qiú jìn wán měi, xī wú zhī zhě, bìng dòng yì mò biàn qí míng, huò yǐ wèi huì xiān yán, huò yǐ wèi dàn wán yán. fú yán bì, sòng pú tián chén fǔ f tí, zé qīng yán dòng yě, qǐ yǐ dòng zài guǐ shuǐ zhī zhǔ yé? dòng xī tuō jiàn shuǐ mù dōng běi zhí bī yá xià, yá yù qióng xuē, gāo chā xiāo ér shēn qiàn yuān, shén xióng zhuàng yě. shí liáng kuà shuǐ xī dù, yú shì yá yǔ shuǐ jù zài lù nán yǐ. gài qī xīng shān zhī dōng běi yú yě, shì míng dàn wán shān, zì xǐng chūn lái gòng yī lǐ yǐ.
出洞而西，又得一洞，洞門北向，約高五丈，內稍下，西轉雖漸昏黑，而崇宏之勢愈甚，以無炬莫入，此古洞也。左崖大書「五美四惡」章，乃張南軒筆，遒勁完美，惜無知者，並洞亦莫辨其名，或以為會仙岩，或以為彈丸岩。拂岩壁，宋莆田陳黼fǔ題，則清岩洞也，豈以洞在癸水之渚耶？洞西拖劍水目東北直逼崖下，崖愈穹削，高插霄而深嵌淵，甚雄壯也。石樑跨水西度，於是崖與水俱在路南矣。蓋七星山之東北隅也，是名彈丸山，自省春來共一里矣。

yóu qí xī nán dù gè lǎo qiáo, yǐ gè xiāng zhī lǎo suǒ jiàn, gù yǐ wèi míng. wàng yá diān yǒu dòng gāo xuán qióng, shàng xià jù jí qiào xuē, yǐ wèi jí qī xiá dòng kǒu yě. ér xì dì qí zuǒ, yòu yǒu yī yá zhǎn yún jià lú, yǔ qī xīng dòng hòu mén yǒu yì. jí dōng xiàng dēng shān, shān xià xiān yǒu yī shā, gài yǔ shòu fó sì qī xīng guān nán běi dǐng zhì shān qián zhě yě. nán wèi qī xīng guān, dōng shàng jí qī xīng dòng zhōng wèi shòu fó sì, dōng shàng jí qī xiá dòng běi wèi cǐ shā, dōng shàng jí cháo yún yán yě. yǎng miàn jú xī pān dēng, zhí shàng zhě shù bǎi jí, suì rù cháo yún yán, qí yán xī xiàng, zài qī xiá zhī běi, cóng gè lǎo qiáo yòu yī lǐ yǐ. dòng kǒu gāo xuán, qí nèi běi zhuǎn, gāo qióng yù shén, huī sēng tài xū dié dèng jià gé yú dòng kǒu, fēi lín jué bì, xià kàn jiāng chéng, yuǎn yì y zuō yī xī shān, shén chàng. dì shí dāng fǎn zhào rù bì, jié jué ér dēng, chuǎn hàn jiāo pò. fǔ tóu tǐ kòu fú, hū yī sēng qián hū, zé róng zhǐ yě. xiān shì, yǔ róng zhǐ yī yù yú héng shān tài gǔ píng, zài yù yú héng zhōu lǜ zhú ān, róng zhǐ xiān guī guì lín, xiāng qī huì yú qī xīng. bǐ yú zhì, féng rén zhé wèn, bìng wú shí zhě. guò qī xīng, wèi yǐ wú cóng wù sè. zhì cǐ hū wài yù zhī, suì tíng sù qí yán. yīn wèn qí běi shàng gāo yán zhī dào, róng zhǐ yuē: cǐ yán suī gāo sǒng, suī jìn yá yòu, céng wú kě dēng zhī jí. yuē qí dòng zhī nán bì, yǔ cǐ dòng zhī běi dǐ, xiāng gé zhǐ zhàng xǔ, ruò cóng dòng nèi kě záo dòu yǐ tōng, dòng yǐ wài gèng wú xuán shì y xiǎo mù zhuāng tī zhī chù yě. píng lán běi tiào, dòng wèi shí yǎn, fǎn bù néng jìn zhǔ, wéi sǎ fā tái tóu yuǎn wàng xiàng xī shān, lì shù qí zhū fēng ěr. xī shān zì běi ér nán: jí běi wèi yú shān, zài nán wèi dōng zhèn mén shān, zài nán wèi mù lóng fēng dòng shān, jí guì shān yě, zài nán wèi fú bō shān. cǐ chéng dōng yī zhī yě. yú shān zhī xī, jí běi wèi huá jǐng shān, zài nán wèi mǎ liú shān, zài nán wèi yǐn shān, zài nán wèi hóu shān guǎng fú wáng shān. cǐ chéng xī yī zhī yě. fú bō yǐn shān zhī zhōng wèi dú xiù, qí nán duì ér jù yú shuǐ kǒu zhě, wèi lí shān chuān shān. jiē lí jiāng yǐ xī, gù yuē xī shān yún.
由其西南渡各老橋，以各鄉之老所建，故以為名。望崖巔有洞高懸穹，上下俱極峭削，以為即棲霞洞口也。而細諦其左，又有一崖展雲架廬，與七星洞後門有異。亟東向登山，山下先有一剎，蓋與壽佛寺、七星觀南北鼎峙山前者也。〔南為七星觀，東上即七星洞；中為壽佛寺，東上即棲霞洞；北為此剎，東上即朝雲岩也。〕仰面局膝攀蹬，直上者數百級，遂入朝雲岩，其岩西向，在棲霞之北，從各老橋又一里矣。洞口高懸，其內北轉，高穹愈甚，徽僧太虛疊磴駕閣於洞口，飛臨絕壁，下瞰江城，遠挹yì作揖西山，甚暢。第時當返照入壁，竭蹶而登，喘汗交迫。甫投體叩佛，忽一僧前呼，則融止也。先是，與融止一遇于衡山太古坪，再遇于衡州綠竹庵，融止先歸桂林，相期會於七星。比余至，逢人輒問，並無識者。過七星，謂已無從物色。至此忽外遇之，遂停宿其岩。因問其北上高岩之道，融止曰：「此岩雖高聳，雖近崖右，曾無可登之級。約其洞之南壁，與此洞之北底，相隔只丈許，若從洞內可鑿竇以通，洞以外更無懸栻yì小木樁梯之處也」。憑欄北眺，洞為石掩，反不能近矚，惟灑發抬頭遠望向西山，歷數其諸峰耳。西山自北而南：極北為虞〔山〕，再南為東鎮門山，再南為木龍風洞山，即桂山也，再南為伏波山。此城東一支也。虞山之西，極北為華景山，再南為馬留山，再南為隱山，再南為侯山、廣福王山。此城西一支也。伏波、隱山之中為獨秀，其南對而踞於水口者，為漓山、穿山。〔皆灕江以西，故曰西山雲。〕

chū sān rì　 liú cháo yún yán gé shàng, duì xī zhuī lù shù rì yóu jì. bó mù nǎi bié róng zhǐ xià shān, nán guò shòu fó sì qī xīng guān, gòng yī lǐ, xī dù huā qiáo, yòu xī yī lǐ, dù fú qiáo, rù dōng jiāng mén, nán bàn lǐ, zhì zhào yù sù yān.
初三日　留朝雲岩閣上，對西追錄數日遊記。薄暮乃別融止下山，南過壽佛寺、七星觀，共一里，西渡花橋，又西一里，渡浮橋，入東江門，南半里，至趙寓宿焉。

chū sì rì　 chén cān hòu, běi yī lǐ, guò jìng jiāng fǔ dōng mén, cóng dōng běi jiǎo yòu yī lǐ, rào zhì běi mén. lǐ chàn tán sēng líng shì, nǎi yǒng zhōu chá ān huì yuán tú sūn yě, yǐn yú bèi rù fān chéng běi mén. mén nèi jí chí shuǐ yī wān, nán rào dú xiù shān zhī běi lù, shì wèi yuè yá chí. yóu chí xī nán jīng dú xiù xī lù, yǒu bēi jiā dào. xī wèi tài píng yán jì, dōng wèi dà bēi zūn shèng liǎng zhòu. yòu nán, dú xiù zhī xī, yǒu dòng yuē xī yán. jí tài píng dòng. duì yán yǒu zhòng mén dōng xiàng, nǎi fú lú yě. fāng jiōng ji ng guān suǒ zhū yōu yú nèi, chū rù shén yán, gài luò chǎng shí kǒng qí bù jìng ěr. sì nèi wèi líng shì shī gàn gǔ suǒ zhǔ. yǒu xū, jí yǒng zhōu chá ān huì yuán zhī tú, fān fǔ zhī lǐ chàn jiōng yōu jiē bǐ zhǔ zhī. líng shì qiāo mén yǐn kè rù, jí chū fù chàn tán. gàn gǔ yuè míng xiàn kè, wèi yú yán: jūn yù dēng dú xiù, xū xiān qǐ bǐng gào wáng, xìng qí chàn wán, wáng chè gōng hòu qǐ zhī. shí wáng dēng fēng shí kàn chàn tán xì tái, zhū gōng rén suí zhī, gù bù biàn dēng. gài jìng wén xiān qiú zhī líng shì, ér líng shì zhuǎn yán shī zhě. qī yǐ shí yī rì qǐ, shí èr rì dēng. nǎi fù qǐ dǎ kāi zhòng mén, sòng kè chū. chū mén jí dú xiù yán, nǎi xī rù yán yān. qí yán nán xiàng, bù shèn gāo, yán nèi kè shī lǚ huà shén duō. qí xī liè yī xì, xià zhuì yǒu yuán wā, yì bù shèn shēn, fēn liǎng zhòng ér yǐ. yán zuǒ yá juān xī yán jì, nǎi yuán zhì shùn jiān jì shùn dì qián dǐ yú cǐ. shǒu kè fó xiàng, lǚ shí bù yá, jù jí jīng qiǎo, shí zì wèi tái yǎn, bù néng rèn yě. dòng shàng zhuàn fāng shí, dà shū tài píng yán sān zì. jiā dào xī bēi yán: xī yán zì yuán shùn dì kè xiàng, qí nèi guān juān jì, hòu jí wèi běn cháo fān fēng. qí dòng jiǔ sāi, zhòng tǎn bì zhī. jiā jìng jiān, wáng jiàn shòu rù qí xì, zhú ér kāi zhī, shǐ jué qí bì ér biǎo yáng yān, mìng yuē tài píng yán. yán yòu yǒu lù, kě pán yá ér dēng, shí wú dǎo zhě, gū tīng zhī yì rì.
初四日　晨餐後，北一里，過靖江府東門，從東北角又一里，繞至北門。禮懺壇僧靈室，乃永州茶庵會源徒孫也，引余輩入藩城北門。門內即池水一灣，南繞獨秀山之北麓，是為月牙池。由池西南經獨秀西麓，有碑夾道。西為《太平岩記》，東為《大悲尊勝》兩咒。又南，獨秀之西，有洞曰西岩。即太平洞。對岩有重門東向，乃佛廬也。方扃jiōng關鎖諸優於內，出入甚嚴，蓋落場時恐其不淨耳。寺內為靈室師紺谷所主。有須，即永州茶庵會源之徒，藩府之禮懺扃優皆俾主之。靈室敲門引客入，即出赴懺壇。紺谷瀹茗獻客，為余言：「君欲登獨秀，須先啟稟告王，幸俟懺完，王撤宮後啟之。」時王登峰時看懺壇戲台，諸宮人隨之，故不便登。蓋靜聞先求之靈室，而靈室轉言師者。期以十一日啟，十二日登。乃復啟打開重門，送客出。出門即獨秀岩，乃西入岩焉。其岩南向，不甚高，岩內刻詩縷畫甚多。其西裂一隙，下墜有圓窪，亦不甚深，分兩重而已。岩左崖鐫《西岩記》，乃元至順間記順帝潛邸於此。手刻佛像，縷石布崖，俱極精巧，時字為苔掩，不能認也。洞上篆方石，大書「太平岩」三字。夾道西碑言：西岩自元順帝刻像，其內官鐫記，後即為本朝藩封。其洞久塞，重坦閉之。嘉靖間，王見獸入其隙，逐而開之，始抉其閉而表揚焉，命曰太平岩。岩右有路，可盤崖而登，時無導者，姑聽之異日。

nǎi réng cóng yuè chí xī ér běi, chū fān chéng. yú shì yòu xī bàn lǐ, guò fēn xún. qí xī yǒu zōng fān, shōu luó zhū qiǎo shí, huán zhì hù nèi wài. yú rù guān zhī, zé qí xiǎo zhě yǐ dìng wǔ méi, qí hòu rì lái qǔ. nǎi cóng hòu àn chá sī qián nán xíng dà jiē yī lǐ, zhì qiáo lóu. cóng lóu běi xī xiàng xíng bàn lǐ, chuān róng shù mén. qí mén běi xiàng, dà shù zhèng kuà qí diān, jù běn pán sǒng ér shàng, qiú gēn fēn kuà ér xià, xī wèi táng sòng nán mén, yuán shí tà chéng yú wài, qí mén jiǔ sāi, jiā jìng yǐ mǎo, zǒng kǔn k n fù zé dài bīng shǒu mén de guān yuán zhōu yú dé jué yōng bì ér tōng yān. yóu mén nán chū, qián jí yǒu shuǐ huì wèi dà chí. hòu jí mén dǐng, yǐ jù shí dié jí fēn dōng xī shàng, yì yǒu liǎng dà róng nán xiàng, dōng xī jiā zhī. shàng jiàn guān dì diàn, nán miàn lín chí, shén wèi xióng chàng. diàn xī xià, zǒng kǔn jiàn yá. lù cóng zǒng kǔn xī xún chéng ér nán, yī lǐ, xī chū wǔ shèng mén, nǎi běi sù xī jiāng xíng, yī lǐ ér dá yǐn shān.
乃仍從月池西而北，出藩城。於是又西半里，過分巡。其西有宗藩，收羅諸巧石，環置戶內外。余入觀之，擇其小者以定五枚，俟後日來取。乃從後按察司前南行大街一里，至樵樓。從樓北西向行半里，穿榕樹門。其門北向，大樹正跨其巔，巨本盤聳而上，虬根分跨而下，昔為唐、宋南門，元時拓城於外，其門久塞，嘉靖乙卯，總閫kǔn負責帶兵守門的官員周於德抉壅閉而通焉。由門南出，前即有水匯為大池。後即門頂，以巨石疊級分東西上，亦有兩大榕南向，東西夾之。上建關帝殿，南面臨池，甚為雄暢。殿西下，總閫建牙。路從總閫西循城而南，一里，西出武勝門，乃北溯西江行，一里而達隱山。

qí shān běi yǐ mǎ liú zhū xiù, xī jiē hóu shān zhū fēng, dōng dài chéng yuán, nán lín xī jiāng, dú zhì wù zhōng, bù gāo ér zhōng kōng, gù yuē yǐn shān. shān sì miàn yǒu liù dòng huán liè: dōng wèi cháo yáng dòng, sì zài qí xià. dòng kǒu dōng xiàng, xià céng tōng shuǐ, shàng céng běi pì yī mén, jiù shí kè lǎo jūn xiàng, jīn chēng lǎo jūn dòng. shān běi lù xià wèi běi yǒu dòng. dòng dōng shí chí yī fāng, shuǐ yì lù xià, huì ér bù liú, wài dòu bēi fú, ér nèi shén hóng shēn. qián yǒu ān, yóu ān hòu pī xì rù, dòng yuán zhěng wēi lǎng, hòu fù shàng pán yī kān, zuǒ yǒu yī chuāng xī pì, shí zhù páng liè, bù tōng shuǐ dòu. qí běi yá zhī shàng wèi bái què dòng, zài cháo yáng hòu dòng xī. mén běi xiàng, rù shén ài, qián yǒu xiàn xì héng liè, shàng chè tiān guāng, jiàn nán jiàn xià, zhí tōng shuǐ. yòu xī wèi jiā lián dòng, yì běi xiàng, yǔ bái què bìng liè. dòng fēn dōng xī liǎng xì, jù nán xiàng xià zhuì, dòng nèi shí kāi xiǎo xué, bǐ cǐ xiāng wàng, shù zhàng zhé hé, nèi zhuì yuān hēi, yì dǐ shuǐ. yòu xī guò yī shí xì, xī běi yǒu shí, píng guǐ cuò è zhōng, jué shèng qióng tái. nǎi nán zhuǎn wèi xī yáng. dòng xī xiàng, dòng kǒu fēi shí, zhōng mén wèi liǎng. mén zuǒ yī cè hè huì shuǐ, yóu shuǐ dòu dōng tōng yú nèi, yòu yǒu qū xué běi zhuǎn, nèi shén qī àn, xià zhuì shēn tán, gài nán běi jiē yǔ shuǐ huì yān. yòu nán zhuǎn xī nán shān lù, wèi nán huá dòng. dòng nán xiàng, shì jiàn xià, huì shuǐ dāng mén, kě lì rù. shēn rù zé liù dòng tóng liú. wǔ dòng zhī dǐ, jiē jiāo lián zhōng luò, wéi běi yǒu zé lìng pì yī shuǐ dòu, chū bù yóu dòng zhōng tōng yún. wén xī táng sòng shí, xī jiāng zhī shuǐ dōng yíng róng shù mén, qí shān huì yú jù jìn zhōng, shì míng xī hú. qí zhū jì yóu zhě, jù yún chéng zhōu zài jiǔ ér rù. jīn zé xī jiāng nán xià, hú biàn chéng tián, cāng sāng zhī gǎn yǒu yú, dàng yàng zhī guān bù zú yǐ.
其山北倚馬留諸岫，西接侯山諸峰，東帶城垣，南臨西江，獨峙塢中，不高而中空，故曰隱山。山四面有六洞環列：〔東為朝陽洞，寺在其下。洞口東向，下層通水，上層北辟一門，就石刻老君像，今稱老君洞。山北麓下為北牖洞。洞東石池一方，水溢麓下，匯而不流，外竇卑伏，而內甚宏深。前有庵，由庵後披隙入，洞圓整危朗，後復上盤一龕，左有一窗西辟，石柱旁列，不通水竇。其北崖之上為白雀洞，在朝陽後洞西。門北向，入甚隘，前有線隙橫列，上徹天光，漸南漸下，直通水。又西為嘉蓮洞，亦北向，與白雀並列。洞分東西兩隙，俱南向下墜，洞內時開小穴，彼此相望，數丈輒合，內墜淵黑，亦抵水。又西過一石隙，西北有石，平庋錯萼中，絕勝瓊台。乃南轉為夕陽。洞西向，洞口飛石，中門為兩。門左一側壑匯水，由水竇東通於內，右有曲穴北轉，內甚淒暗，下墜深潭，蓋南北皆與水會焉。又南轉西南山麓，為南華洞。洞南向，勢漸下，匯水當門，可厲入。深入則六洞同流。五洞之底，皆交連中絡，惟北牖則另闢一水竇，初不由洞中通雲。聞昔〕唐宋時，西江之水東瀠榕樹門，其山匯於巨浸中，是名西湖。其諸紀游者，俱〔雲〕「乘舟載酒而入」。今則西江南下，湖變成田，滄桑之感有餘，蕩漾之觀不足矣。

yú chū zhì cháo yáng sì, wèi dōng dòng sēng yuè yìn dǎo, yóu diàn hòu rù dòng, chuān lǎo jūn zhī cè shàng, chū shān běi, nǎi xī guò bái què jiā lián, jiē běi yú zhī dòng yě. xī nán zhuǎn píng shí tái, shì rì fǔ zhào bù néng tíng, nǎi nán guò xī yáng, cǐ xī yú zhī dòng yě. yòu nán zhuǎn ér dōng, guò nán huá, zé nán yú zhī dòng yún. yú yù cóng cǐ shè shuǐ ér rù, yuè yìn yán: qiū dōng shuǐ hé chóng zhé, fāng kě nèi shè jīn shuǐ dà, shēn chù mò cè, ér shé lóng jū yān, lǎo sēng bù néng dǎo. qǐng běi yóu běi yǒu, kě chuī yān. zī yǐ yú wǔ yǐ. yú cóng zhī, nǎi dōng guò xī hú shén miào, yòu běi zhuǎn guò cháo yáng, bié yuè yìn, yú yǐn shān dōng běi yú. qí chù shí piàn fēn liè, báo ruò liè xiāo, sǒng ruò shēn zhǎng, shí zhì zhī yì, bù kě míng yán. yǒu yī shí fēng, jí shí chí yī fāng, xià jìn běi lù, qí nèi shuǐ shí dī lì, shēng rú hóng zhōng. xī rù běi yǒu ān, lìng gù pū jiù chuī yú ān nèi, yú yǔ jìng wén fēn jù běi yǒu dòng xī chuāng shàng, wài lǎn qún fēng, nèi kàn dòng fǔ. jiǔ zhī chū, fàn ān qián sōng yīn xià. fù yóu lǎo jūn dòng rù, réng cì dì tàn yān.
余初至朝陽寺，為東洞僧月印導，由殿後入洞，穿老君之側上，出山北，乃西過白雀、嘉蓮，皆北隅之洞也。西南轉平石台，是日甫照不能停，乃南過夕陽，此西隅之洞也。又南轉而東，過南華，則南隅之洞雲。余欲從此涉水而入，月印言：「秋〔冬〕水涸蟲蟄，方可內涉；今水大，深處莫測，而蛇龍居焉，老僧不能導。請北游北牖，可炊焉。茲已逾午矣。」余從之，乃東過西湖神廟，又北轉過朝陽，別月印，逾〔隱山〕東北隅。其處石片分裂，薄若裂綃，聳若伸掌，石質之異，不可名言。有一石峰，即石池一方，下浸北麓，其內水時滴瀝，聲如宏鍾。西入北牖庵，令顧仆就炊於庵內，余與靜聞分踞北牖洞西窗上，外攬群峰，內闞洞府。久之出，飯庵前松蔭下。復由老君洞入，仍次第探焉。

nán dǐ nán huá, yù yī lǎo sǒu yuē: cǐ nèi shuǐ dòu páng tōng, suī qiǎn shēn bù cè, ér yú dú shú jīng qí nèi. jūn yù rù, míng dāng yǐn jù yǐ zuǒ qián qū. yú yù qiáng qí jí rù, yuē: cǐ shí bù jí, qiě wèi sōng míng. jí yǐ jié dàn míng zǎo wèi qī. yú nǎi nán suí xī jiāng zhī dōng yá, réng yī lǐ, guò wǔ shèng mén, xī mén. yòu nán xún chéng xī yī lǐ, guò níng yuǎn mén. nán mén. yóu zhèng jiē nán dù qiáo, xíng bàn lǐ, fù dōng rù qí. lù xún xī jiāng nán fēn zhī pài, xíng yī lǐ, dǐ lí shān. shān zhī dōng jí lí jiāng yě, nán yǒu qiān shǒu guān yīn ān. cóng shān zhī xī lù zhuǎn qí běi, zé lí shuǐ zì běi, xī jiāng zì xī, jù zhí dǎo shān xià, shān nù yá péng qiān, shàng téng xià liè, yǐ è qí chōng, zhì dèng shàng pán shān yāo, dé zhì yán sì. shí yǐ bó mù, suì tíng náng yán sì. yù xiáng yǒu yáng zi zhèng, fāng dú shū qí jiān, suì cóng qí hòu jī shí xiá, tóng niè qīng luó gé, yè yù huáng xiàng. yú yǔ zi zhèng yǐ gé mù tán zhì hūn hēi, nǎi fàn yán sì ér jiù zhěn yān.
南抵南華，遇一老叟曰：「此內水竇旁通，雖淺深不測，而余獨熟經其內。君欲入，明當引炬以佐前驅。」余欲強其即入，曰：「此時不及，且未松明。」及以詰旦明早為期。余乃南隨西江之東涯，仍一里，過武勝門，西門。又南循城西一里，過寧遠門。南門。由正街南渡橋，行半里，復東入岐。路循西江南分之派，行一里，抵漓山。山之東即灕江也，南有千手觀音庵。從山之西麓轉其北，則灕水自北，西江自西，俱直搗山下，山怒崖鵬騫，上騰下裂，以厄其沖，置磴上盤山腰，得雉岩寺。時已薄暮，遂停囊岩寺。遇庠友楊子正，方讀書其間，遂從其後躋石峽，同躡青蘿閣，謁玉皇像。余與子正倚閣暮談至昏黑，乃飯岩寺而就枕焉。

chū wǔ rì　 shì wèi duān yáng jié. chén qǐ, yǔ dà zhù, niàn lìng jié jiā jié míng shān, hé bù zàn qì, nǎi lìng gù pū rù chéng shì shū jiǔ. yú fāng píng kǎn kàn shān, hū yáng jūn zhī chuāng yǒu zhèng jūn zǐ yīng zhū jūn xiōng dì chāo fán dí jù zhì, gài jù dú shū qīng luó gé. shàng wǔ yǔ zhǐ, xià zhì yán sì, lüè jì lián rì yóu zhé ér xié yǐn zhě zhì, yú ràng zhī, chū zuò zhì yán sì tíng, yáng zhèng sì jūn fù yǐ jiǎn lái dìng yuē dìng. dāng wǔ, yú jiù tíng zhōng, yǐ pú jiǔ xióng huáng zì chóu jié yì. xià wǔ, sì jūn xié jiǔ zhì, fù jiù qīng luó yǐn zhī. zhū jūn yǒu jiā lè, xiào wú qiāng, yǐ wèi cǐ zhōng shèng shì, bù zhī yú zhī yàn wén yě. shí fāng jìn lóng zhōu, zhōu rén gè yǐ xiǎo tǐng sī zhào yú shān xià, tuó tu yáng zi è gǔ léi yīn, huí bō xuě yǒng, shū fāng tóng sú, liáo zī píng diào, bù jué zài rè. jì mù, fù xià shān, xī rù yī dòng. dòng zài shān zú, mén xī xiàng, gāo qióng ér zhōng píng, shàng juān lè shèng dòng sān zì, gǔ shén, bù zhī hé rén tí. qián yǒu dào gōng, yì jiù huāng pǐ. chū dòng, fù dōng xún zhì yán yá lù, yán jiāng ér dōng. qí dōng yú yǒu shí, shàng zì shān diān, xià chā jiāng zhōng, zhōng wān ér tòu míng, shēn èr zhàng, gāo sān zhàng, ruò pì ér chéng hù, jiāng liú zì běi huì qí zhōng. shè qí nán tòu yá yǐ shàng, jí wèi qiān shǒu dà shì ān. yú yīn zhuó zú nòng shuǐ, dǐ mù nǎi shàng sù zhì yán.
初五日　是為端陽節。晨起，雨大注，念令節佳節名山，何不暫憩，乃令顧仆入城市蔬酒。余方憑檻看山，忽楊君之窗友鄭君子英、朱君兄弟超凡、滌俱至，蓋俱讀書青蘿閣。上午雨止，下雉岩寺，略紀連日游轍；而攜飲者至，余讓之，出坐雉岩寺亭，楊、鄭四君復以柬來訂約定。當午，余就亭中，以蒲酒、雄黃自酬節意。下午，四君攜酒至，復就青蘿飲之。朱君有家樂，效吳腔，以為此中盛事，不知余之厭聞也。時方禁龍舟，舟人各以小艇私棹於山下，鼉tuó揚子鱷鼓雷殷，回波雪涌，殊方同俗，聊資憑弔，不覺再熱。〔既暮，〕復下山，西入一洞。洞〔在山足，〕門西向，高穹而中平，上鐫「樂盛洞」三字，古甚，不知何人題。前有道宮，亦就荒圮。出洞，復東循雉岩崖麓，沿江而東。其東隅有石，上自山巔，下插江中，中剜而透明，〔深二丈，高三丈，〕若辟而成戶，〔江流自北匯其中。涉其南透崖以上，即為千手大士庵。〕余因濯足弄水，抵暮乃上宿雉岩。

zhì yán, yī tǒng zhì yǐ wèi jí lí shān, zài chéng nán sān lǐ. yáng shuǐ nán zhī jīng qí běi, lí shuǐ nán xià jīng qí dōng, dōng yǒu shí mén qiàn jiāng, xī yǒu qióng dòng shēn rù, nán yǒu qiān shǒu dà shì ān, jù liè qí zú. zhì yán sì gāo xuán shān bàn, běi yíng liǎng jiāng tuí làng, fēi kǎn zhuì yá, dào yǐng chéng bì. sì xī wèi zhì shān tíng, nán wèi zhì shān dòng. dòng wài jí fēi yá dòu fā, liè xì bèng xiá, zhí zì diān xià chè, páng yǒu xuán lóng jiǎo biàn, shí sè dōu yì. qián dà shí píng yǒng wèi lián tái. tái yòu gēn yǔ hòu xiá xiāng jiē chù, xià tòu xiǎo xué rù, xī xiàng tái xì, mó yá dēng tái, zé xuán lóng jià xiá, zhèng chū qí shàng. xī yǒu gé yuē qīng luó, jīn yí zhì tái duān, dēng zhī bù zhī qí wèi tái yě. rán shèng gài jūn j n jí, bù yǐ gé yǎn. shì shān zhèng duì chéng nán, wèi chéng wài dì èr chóng àn shān. běi yī lǐ yuē xiàng bí shān shuǐ yuè dòng, nán sān lǐ yuē yá tóu jìng píng shān hé yè dòng, jù dōng bī lí jiāng, ér shì shān zài zhōng jiào gāo, zhì suì yǐ cǐ wèi lí shān. fàn chéng dà yòu yǐ xiàng bí shān shuǐ yuè dòng wèi lí shān, hòu rén màn wú shì cóng. rán èr shān xíng xiàng pō xiāng sì. dàn zhì yán shí mén, bù ruò shuǐ yuè kuò rán jù guān, gù yóu zhě shě bǐ qū cǐ. rán yǐ yǔ quán zhī, bīn jiāng wǔ xiàng nán xiàng sān shān, bù tè cǐ èr shān xiāng pǐ, yá tóu xī běi shān jiǎo, shí yì wān kōng qiàn shuǐ, kuà chéng xiǎo mén, qí lí lì jiāng shuǐ chōng hé zhōng, sān shān jù kě míng lí yě.
雉岩，《一統志》以為即漓山，在城南三里。〔陽水南支經其北，灕水南下經其東，東有石門嵌江，西有穹洞深入，南有千手大士庵，俱列其足。雉岩寺高懸山半，北迎兩江頹浪，飛檻綴崖，倒影澄碧。寺西為雉山亭，南為雉山洞。洞外即飛崖斗發，裂隙迸峽，直自巔下徹，旁有懸龍矯變，石色都異。前大石平涌為蓮台。台右根與後峽相接處，下透小穴入，西向台隙，摩崖登台，則懸龍架峽，正出其上。昔有閣曰青蘿，今移置台端，登之不知其為台也。然勝概麕jūn集，不以閣掩。是山正對城南，為城外第二重案山。北一里曰象鼻山水月洞，南三里曰崖頭淨瓶山荷葉洞，俱東逼灕江，而是山在中較高，《志》遂以此為漓山。〕范成大又以象鼻山水月洞為漓山，後人漫無適從。然二山形象頗相似。〔但雉岩石門，不若水月擴然巨觀，故游者舍彼趨此。然以予權之，瀕江午向南向三山，不特此二山相匹，崖頭西北山腳，石亦剜空嵌水，跨成小門，其離立江水沖合中，三山俱可名漓也。〕