chū èr rì chén cān hòu, yǔ jìng wén gù pū guǒ shū liáng, xié wò jù, dōng chū fú qiáo mén. dù fú qiáo, yòu dōng dù huā qiáo, cóng qiáo dōng jí běi zhuǎn xún shān. huā qiáo dōng yá yǒu xiǎo shí tū lín qiáo duān, xiū xī zhuì cūn, dōng wǎng shū dòu rén xīn mù. shān zhì huā qiáo dōng běi, qí cuó é zhī shì, fǎn bù ruò dōng nán jiā dào zhī fēng, ér qī xīng yán jí zhì yān, qí qù fú qiáo gòng lǐ yú ěr. yán xī xiàng, qí xià yǒu shòu fó sì, jí cóng sì zuǒ dēng shān. xiān yǒu tíng yì rán yíng kè, míng yuē zhāi xīng, zé cáo néng shǐ suǒ gòu ér shū zhī. qí shàng yǒu yá héng qiān, jǐn kě zhì zú, rán fǔ kàn chéng dié xī shān, zé shèn chàng yě. qí zuǒ jí wéi fú lú, dāng yán zhī kǒu, rù qí nèi bù zhī qí wèi yán yě. xún sì sēng yán suǒ hé zài, sēng tuī hòu fēi dǎo yú rù. lì jí ér shàng yuē sān zhàng, dòng kǒu wèi lú yǎn hēi àn, hū zhuǎn ér xī běi, huò rán zhōng kāi, shàng qióng xià píng, zhōng duō liè sǔn xuán zhù, shuǎng lǎng tōng lòu, cǐ shàng dòng yě, shì wèi qī xīng yán. cóng qí yòu lì jí xià, yòu rù xià dòng, shì wèi qī xiá dòng. qí dòng hóng lǎng xióng tà, mén yì xī běi xiàng, yǎng tiào chóng hè. dòng dǐng héng liè yī xì, yǒu shí lǐ yú cóng xì xuán yuè xià xiàng, shǒu wěi lín sāi, shǐ zuó shí wèi zhī, bù néng kù xiāo nǎi ěr. qí páng pán jié pán gài, wǔ sè càn làn. xī běi céng tái gāo dié, yuán jí ér shàng, shì wèi lǎo jūn tái. yóu tái běi xiàng, dòng ruò liǎng jiè, xī xíng gāo tái zhī shàng, dōng xún shēn hè zhī zhōng. yóu tái shàng xíng, rù yī mén, zhí běi zhì hēi àn chù, shàng qióng wú jì, xià xiàn chéng tán, hòng h ng dòng t ng mí màn wú jì qiào liè, hū biàn yí wèi xiǎn. shí yú xiān mì dǎo zhě, rán sōng míng yú dòng dǐ yǐ rù dòng, bù yóu tái shàng, gù bù jí cóng, ér bù zhī qí chù zhī yì bù kě míng yě. nǎi xià tái, réng zhì dòng dǐ. dǎo zhě xié dēng qián qū, xún tái dōng hè zhōng xíng, shǐ jiàn tái bì zǎn liè xiù cuò, bèi zhū líng huàn, gèng jì shēn zhī zì shàng lái yě. zhí běi rù yì tiān mén, shí yíng chuí lì, jǐn dù dān rén. jì rù, zé fù qióng rán gāo yuǎn, qí zuǒ yǒu shí lán héng liè, xià xiàn shēn hēi, yǎo bú jiàn dǐ, shì wèi tǎ zi tán. dǎo zhě yán qí yuān shēn tōng hǎi, wèi bì rán yě. gài jí lǎo jūn tái běi xiàng xià zhuì chù, zhì cǐ zé gāo shēn yì wèi, cóng pì jiāo guān, yòu chéng yī jìng yǐ. qí nèi yòu lián jìn liǎng tiān mén, lù jiàn zhuǎn ér dōng běi, nèi yǒu" huā píng chā zhú"" chè wǎng"" yì qí"" bā xiān"" mán tou" zhū shí, liǎng páng shàn cái tóng zǐ, zhōng yǒu guān yīn zhū xiàng. dǎo zhě xíng jí, qiǎng liú dì shì, gù cǐ shī bǐ. rán yú suǒ yù guān zhě, bù zài cǐ yě. yòu yú yá ér shàng, qí yòu yǒu tán, yuān hēi yī rú tǎ zi tán, ér hóng guǎng gèng guò zhī, shì míng lóng jiāng, qí gài yǔ tǎ zi xiāng tōng yān. yòu běi xíng dōng zhuǎn, guò hóng zhān bái zhān, wěi qiú chuí tǎn, wén lǚ ruò zhī. yòu dōng guò fèng huáng xì shuǐ, shǐ chuān yī mén, yīn fēng sōu liú wēi fēng chuī dòng de yàng zi, juǎn dēng liè jī, gài fēng zì dòng wài rù, zhì cǐ zé bī jù ér shì yù dà yě. dié cǎi fēng dòng yì rè. rán dié cǎi xī wú fēng dòng zhī míng, ér jīn rén chēng zhī cǐ zhōng xī yǒu fēng dòng, jīn wú zhī zhě. chū cǐ, hū jiàn bái guāng yī yuán, nèi yìng shēn hè, kōng méng ruò tiān zhī yù shǔ. suì dōng chū hòu dòng, yǒu shuǐ zì dòng běi huán liú, nán rù dòng zhōng, xiǎng xià wèi lóng jiāng zhě, xiǎo shí liáng kuà qí shàng, zé sòng xiāng céng gōng bù suǒ wéi yě. dù qiáo, fú dòng kǒu yòu yá, zé céng gōng zhī jì zài yān. shǐ zhī shì dòng xī míng lěng shuǐ yán, céng gōng shuài guì jīn guì lín, sōu qí zhì qiáo, shǐ yì míng céng gōng yán, yǔ qī xiá gài yī dòng qián tōng, liǎng mén gè shàn ěr.
初二日 晨餐后,与静闻、顾仆裹蔬粮,携卧具,东出浮桥门。渡浮桥,又东渡花桥,从桥东即北转循山。花桥东涯有小石突临桥端,修溪缀村,东往殊逗人心目。山峙花桥东北,其嵯峨之势,反不若东南夹道之峰,而七星岩即峙焉,其去浮桥共里余耳。岩西向,其下有寿佛寺,即从寺左登山。先有亭翼然迎客,名曰摘星,则曹能始所构而书之。其上有崖横骞,仅可置足,然俯瞰城堞西山,则甚畅也。其左即为佛庐,当岩之口,入其内不知其为岩也。询寺僧岩所何在,僧推后扉导余入。历级而上约三丈,洞口为庐掩黑暗,忽转而西北,豁然中开,上穹下平,中多列笋悬柱,〔爽朗通漏〕,此上洞也,是为七星岩。从其右历级下,又入下洞,是为栖霞洞。其洞宏朗雄拓,门亦西北向,仰眺崇赫。洞顶横裂一隙,有〔石〕鲤鱼从隙悬跃下向,首尾鳞腮,使琢石为之,不能酷肖乃尔。其旁盘结蟠盖,五色灿烂。西北层台高叠,缘级而上,是为老君台。由台北向,洞若两界,西行高〔台〕之上,东循深壑之中。由台上行,入一门,直北至黑暗处,上穹无际,下陷成潭,澒hòng洞tóng弥漫无际峭裂,忽变夷为险。时余先觅导者,燃松明于洞底以入洞,不由台上,故不及从,而不知其处之亦不可明也。乃下台,仍至洞底。导者携灯前趋,循台东壑中行,始见台〔壁〕攒裂绣错,备诸灵幻,更记身之自上来也。直北入一天门,石楹垂立,仅度单人。既入,则复穹然高远,其左有石栏横列,下陷深黑,杳不见〔底〕,是为獭子潭。导者言其渊深通海,未必然也。盖即老君台北向下坠处,至此则高深易位,丛辟交关,又成一境矣。其内又连进两天门,路渐转而东北,内有“花瓶插竹”、“撤网”、“弈棋”、“八仙”、“馒头”诸石,两旁善财童子,中有观音诸像。导者行急,强留谛视,顾此失彼。然余所欲观者,不在此也。又逾崖而上,其右有潭,渊黑一如獭子潭,而宏广更过之,〔是名龙江,〕其盖与獭子相通焉。又北行东转,过红毡、白毡,委裘垂毯,纹缕若织。又东过凤凰戏水,始穿一门,阴风飕飗微风吹动的样子,卷灯冽肌,盖风自洞外入,至此则逼聚而势愈大也。叠彩风洞亦热。然叠彩昔无风洞之名,而今人称之;此中昔有风洞,今无知者。出此,忽见白光一圆,内映深壑,空濛若天之欲曙。遂东出后洞,有水自洞北环流,南入洞中,〔想下为龙江者,〕小石梁跨其上,则宋相曾公布所为也。度桥,拂洞口右崖,则曾公之记在焉。始知是洞昔名冷水岩,曾公帅桂今桂林,搜奇置桥,始易名曾公岩,与栖霞盖一洞潜通,两门各擅耳。
yú zhù lì qiáo shàng, jiàn jiàn zhōng yǒu huàn ér jí zhě, yú xún:" cǐ shuǐ cóng dōng běi lái, kě sù zhī yǐ rù fǒu?" qí rén yán:" yóu shuǐ xué zhī shàng kě shēn rù shù lǐ, qí zhōng míng shèng, jiào zhī wài dòng, lù bèi ér qí yì bèi zhī. ruò shuǐ xué zé shēn qiǎn mò cè, wéi dōng yuè kě shè, cǐ fēi qí shí yě." yú jí mì qí rén wéi dǎo. qí rén nǎi guī qǔ sōng míng, yú suí zhī chū dòng ér yòu, dé qìng lín guān yān. yǐ suǒ fù náng guǒ jì zhī, qiě tuō qí chuī huáng liáng yǐ dài. suì tóng dǎo zhě rù, réng yóu ài kǒu dōng mén, guò fèng huáng xì shuǐ, dǐ hóng bái èr zhān, shǐ yóu qí běi xiàng xíng. qí zhōng yǒu nòng qiú zhī shī, juǎn bí zhī xiàng, zhǎng jǐng àng bèi zhī luò tuó, yǒu tǔ zhǒng zhī jì, zé zhū liè é zhǎng luó liè yú qián yǒu luó hàn zhī yàn, zé jīn zhǎn yín tái pái liè yú xià. qí gāo chù yǒu shān shén, zhǎng chǐ xǔ, fēi zuò xuán yá qí shēn chù yǒu fó xiàng, jǐn qī cùn, duān jū bàn bì pú sà zhī cè. chán tà yī kān, zhèng kě fū jiā ér zuò guān yīn zuò zhī qián, fǎ cáng yī lún, ruò yù yuán zhuǎn ér xíng. shēn chù fù yǒu yuān hēi, dāng qiáo jiàn shàng liú. zhì cǐ dǎo zhě yì bù gǎn rù, yuē:" tiǎo dēng yǐn jù, jí shù rì bù néng jìng, dàn cǐ cóng wú rù zhě, kuàng dāng shuǐ zhǎng zhī hòu, qí kě cháng bù cè hū?" nǎi fǎn, xún hóng bái èr zhān fèng huáng xì shuǐ ér chū. jì qián zì qī xiá dá céng gōng yán, yuē jìng guò zhě gòng èr lǐ, hòu zì céng gōng yán rù ér chū, yuē pán xuán zhě gòng sān lǐ, rán èr dòng zhī shèng, jǐ yī wǎng wú yí yǐ.
余伫立桥上,见涧中有浣而汲者,余询:“此水从东北来,可溯之以入否?”其人言:“由水穴之上可深入数里,其中名胜,较之外洞,路倍而奇亦倍之。若水穴则深浅莫测,惟冬月可涉,此非其时也。”余即觅其人为导。其人乃归取松明,余随之出洞而右,得庆林观焉。以所负囊裹寄之,且托其炊黄粱以待。遂同导者入,仍由隘口东门,过凤凰戏水,抵红、白二毡,始由岐北向行。其中有弄球之狮,卷鼻之象,长颈盎背之骆驼,有土冢之祭,则猪鬣鹅掌罗列于前;有罗汉之燕,则金盏银台排列于下。其高处有山神,长尺许,飞坐悬崖;其深处有佛像,仅七寸,端居半壁菩萨之侧。禅榻一龛,正可趺跏而坐;观音座之前,法藏一轮,若欲圆转而行。深处复有渊黑,当桥涧上流。至此导者亦不敢入,曰:“挑灯引炬,即数日不能竟,但此从无入者,况当水涨之后,其可尝不测乎?”乃返,循红白二毡、凤凰戏水而出。计前自栖霞达曾公岩,约径过者共二里,后自曾公岩入而出,约盘旋者共三里,然二洞之胜,几一网无遗矣。
chū dòng, fàn yú qìng lín guān. wàng lái shí suǒ jiàn niáng xí fù fēng jí zài qí dōng, cóng jiān dào qū qí xià, zé fēng xià xī kāi yī qiào, zhǒng pǔ guàn yuán zhě ér jù lú yān. zhǒng jīn xì cǎo, wèi chī yān yào zhě. qí běi fù yǒu yán dòng zhǒng zhǒng, gài céng gōng yán zhī shàng xià zuǒ yòu, bù yī ér zú yě. yú shì xún qī xīng shān zhī nán lù, běi xiàng cǎo mǎng zhōng, lián rù sān dòng. jì shěng chūn dāng zài qí běi, kě yú lǐng ér dá, suì běi wàng lǐng ào xíng. shǐ yǒu wēi lù, lǐ bàn zhì shān dǐng, shí gǔ jùn céng c ng gāo jùn tū wù, bù róng zhe zú, ér shí xì shǎo kāi chù, zé jí cì cóng yì yù nán jī rán shí piàn zhī qí, fēng bàn zhī yì, yuǎn wàng zé yǎn yìng, ér yù pī yù chū, lìng rén xīn mù jù xuàn. yòu lǐ bàn, yú lǐng ér xià, fù dé záo shí zhī jí, xià jí ér shěng chūn yán zài yǐ.
出洞,饭于庆林观。望来时所见娘媳妇峰即在其东,从间道趋其下,则峰下西开一窍,种圃灌园者而聚庐焉。种金系草,为吃烟药者。其北复有岩洞种种,盖曾公岩之上下左右,不一而足也。于是循七星山之南麓,北向草莽中,连入三洞。计省春当在其北,可逾岭而达,遂北望岭坳行。始有微路,里半至山顶,石骨峻嶒céng高峻突兀,不容着足,而石隙少开处,则棘刺丛翳愈难跻;然石片之奇,峰瓣之异,远望则掩映,而愈披愈出,令人心目俱眩。又里半,逾岭而下,复得〔凿〕石之级,下级而省春岩在矣。
qí yán sān dòng pái liè, jù dōng běi xiàng. zuì xī zhě qiān yún shàng fēi, nèi shēn rù, yǒu shí rú chuí fèi zhōng xuán. xī rù nán zhuǎn, qí dòng jiàn hēi, xī wú jū rén, bù néng suǒ jù yǐ rù, rán wén nèi yì wú qí, bù bì rù yě. dòng yòu páng tōng yī qiào, yǐ dá zhōng dòng. jū zhōng zhě wài shēn ér zhōng bù néng yuǎn rù, dòng qián yì yǒu chuí chá dào lóng zhī shí. dòng yòu yòu tòu yī mén yǐ dá dōng dòng. zuì dōng zhě chuí shí yù fán, dòng yì páng liè, zhōng yǒu qīng quán xià zhù chéng tán, hán bì kě jiàn. yú lìng gù pū shǒu jǐ xíng náng yú zhōng dòng, yǔ jìng wén yóu dòng qián xún yá dōng xíng. dòng shàng sǒng shí rú rén, dūn shí rú shòu. dòng dōng zé wēi shí gèn kōng, yǎng wàng rú pī. qí xià qīng liú yíng zhī, yuē tuō jiàn jiāng, jí guǐ shuǐ yě. yuán fā yáo shān, zì dōng běi ér dǐ shān zhī běi lù, nǎi xī chū gé lǎo qiáo ér xī rù lí shuǐ yān. shí yú zhuǎn zhì shān zhī dōng yú, yǎng jiàn yá bàn liè qiào céng dié, ruò yún xū xiāo mù, lián guò sān qiào, yì wèi ruò qiào nèi páng tōng, lián sān wèi yī, zhèng rú dié ruǐ gé yú zhōng tiān, tòu qióng léng yú yún biǎo, cǐ yī qí yě. rán ér wèi bì kě dá, nǎi pái huái qí xià, pī mǎng xì, tī xuán yá, céng lèi ér shàng. jì dá yī qiào, zé qiào nèi guǒ tōng zhōng qiào. dì zhōng qiào bēi fú, bù néng áng shǒu, xū cóng qiào wài héng dù, ruò tái xiè rán, bù yóu zhōng ào yě. jì dá dì sān qiào, chuān xì ér rù, cóng hòu yǒu yī kān, qián pì yī chuāng, chuāng zhōng yǒu yù zhù zhōng xuán, zhù zuǒ yòu yǒu kān yī yuán, shàng yǒu yuán dǐng, xià yǒu píng zuò, jié jiā ér zuò, sì tǐ qià shì, jí guā zuó bù néng ruò cǐ zhī miào. qí qián zhèng duì yù zhù, yǒu xiǎo rǔ xià chuí, zhū quán shí shí yī dī. yú yǔ jìng wén fēn jù zhù qián chuāng xì, xià lín wēi yá. háng dào zhě wàng zhī, wú bù huí xuán qí xià, yǒu zài sān bù néng qù zhě. yǐ ér yǒu èr cūn qiáo, yǎng tiào jiǔ zhī, yì pān jī ér dēng, wèi yú:" cǐ chù jié lú shén biàn, yú cūn jìn cǐ, kě yǐ bù shí zhān yǎng yě." yú wèi:" cǐ kōng zhōng lóu gé, dì hèn lüè qiǎn ér ài, ruò shǎo hóng shēn, biàn kě tíng qī ěr." qí rén yuē:" zhōng qiào zhī shàng shàng yǒu yī dòng shén hóng." yù wèi yú pān jī ér shàng, jiǔ zhī bù néng dá. yú nǎi xià yǐ sōng yīn, cóng èr qiáo yǎng tiào chù, fǎn tiào èr qiáo zài shàng, pān zhī mì jí, zhōng zǔ xuán yá, wú cóng shàng jī yě. jiǔ zhī, réng xī xíng rù shěng chūn dōng dòng nèi, chuān rù zhōng dòng, yòu cóng qí xī yè chuān rù xī dòng. dòng duō jīn rén mó yá zhī kè.
其岩三洞排列,俱东北向。〔最西者骞云上飞,〕内深入,有石如垂肺中悬。西入南转,其洞渐黑,惜无居人,不能索炬以入,然闻内亦无奇,不必入也。洞右旁通一窍,以达中洞。居中者外深而中不能远入,洞前亦有垂槎倒龙之石。洞右又透一门以达东洞。最东者垂石愈繁,洞亦旁裂,中有清泉下注成潭,寒碧可鉴。余令顾仆守己行囊于中洞,与静闻由洞前循崖东行。洞上耸石如人,蹲石如兽。洞东则危石亘空,仰望如劈。其下清流潆之,曰拖剑江,即癸水也。〔源发尧山,〕自东北而抵山之北麓,乃西出葛老桥而西入漓水焉。时余转至山之东隅,仰见崖半裂窍层叠,若云嘘绡幕,连过三窍,意谓若窍内旁通,连三为一,正如叠蕊阁于中天,透琼楞于云表,此一奇也。然而未必可达,乃徘徊其下,披莽隙,梯悬崖,层累而上。既达一窍,则窍内果通中窍。第中窍卑伏,不能昂首,须从窍外横度,若台榭然,不由中奥也。既达第三窍,穿隙而入,从后有一龛,前辟一窗,窗中有玉柱中悬,柱左又有龛一圆,上有圆顶,下有平座,结跏而坐,四体恰适,即刮琢不能若此之妙。其前正对玉柱,有小乳下垂,珠泉时时一滴。余与静闻分踞柱前窗隙,下临危崖。行道者望之,无不回旋其下,有再三不能去者。已而有二村樵,仰眺久之,亦攀跻而登,谓余:“此处结庐甚便,余村近此,可以不时瞻仰也。”余谓:“此空中楼阁,第恨略浅而隘,若少宏深,便可停栖耳。”其人曰:“中窍之上尚有一洞甚宏。”欲为余攀跻而上,久之不能达。余乃下倚松阴,从二樵仰眺处,反眺二樵在上,攀枝觅级,终阻悬崖,无从上跻也。久之,仍西行入省春东洞内,穿入中洞,又从其西腋穿入西洞。洞多今人摩崖之刻。
chū dòng ér xī, yòu dé yī dòng, dòng mén běi xiàng, yuē gāo wǔ zhàng, nèi shāo xià, xī zhuǎn suī jiàn hūn hēi, ér chóng hóng zhī shì yù shén, yǐ wú jù mò rù, cǐ gǔ dòng yě. zuǒ yá dà shū" wǔ měi sì è" zhāng, nǎi zhāng nán xuān bǐ, qiú jìng wán měi, xī wú zhī zhě, bìng dòng yì mò biàn qí míng, huò yǐ wéi huì xiān yán, huò yǐ wéi dàn wán yán. fú yán bì, sòng pú tián chén fǔ f tí, zé qīng yán dòng yě, qǐ yǐ dòng zài guǐ shuǐ zhī zhǔ yé? dòng xī tuō jiàn shuǐ mù dōng běi zhí bī yá xià, yá yù qióng xuē, gāo chā xiāo ér shēn qiàn yuān, shén xióng zhuàng yě. shí liáng kuà shuǐ xī dù, yú shì yá yǔ shuǐ jù zài lù nán yǐ. gài qī xīng shān zhī dōng běi yú yě, shì míng dàn wán shān, zì xǐng chūn lái gòng yī lǐ yǐ.
出洞而西,又得一洞,洞门北向,约高五丈,内稍下,西转虽渐昏黑,而崇宏之势愈甚,以无炬莫入,此古洞也。左崖大书“五美四恶”章,乃张南轩笔,遒劲完美,惜无知者,并洞亦莫辨其名,或以为会仙岩,或以为弹丸岩。拂岩壁,宋莆田陈黼fǔ题,则清岩洞也,岂以洞在癸水之渚耶?洞西拖剑水目东北直逼崖下,崖愈穹削,高插霄而深嵌渊,甚雄壮也。石梁跨水西度,于是崖与水俱在路南矣。盖七星山之东北隅也,是名弹丸山,自省春来共一里矣。
yóu qí xī nán dù gè lǎo qiáo, yǐ gè xiāng zhī lǎo suǒ jiàn, gù yǐ wéi míng. wàng yá diān yǒu dòng gāo xuán qióng, shàng xià jù jí qiào xuē, yǐ wéi jí qī xiá dòng kǒu yě. ér xì dì qí zuǒ, yòu yǒu yī yá zhǎn yún jià lú, yǔ qī xīng dòng hòu mén yǒu yì. jí dōng xiàng dēng shān, shān xià xiān yǒu yī shā, gài yǔ shòu fó sì qī xīng guān nán běi dǐng zhì shān qián zhě yě. nán wèi qī xīng guān, dōng shàng jí qī xīng dòng zhōng wèi shòu fó sì, dōng shàng jí qī xiá dòng běi wèi cǐ shā, dōng shàng jí zhāo yún yán yě. yǎng miàn jú xī pān dēng, zhí shàng zhě shù bǎi jí, suì rù zhāo yún yán, qí yán xī xiàng, zài qī xiá zhī běi, cóng gè lǎo qiáo yòu yī lǐ yǐ. dòng kǒu gāo xuán, qí nèi běi zhuǎn, gāo qióng yù shén, huī sēng tài xū dié dèng jià gé yú dòng kǒu, fēi lín jué bì, xià kàn jiāng chéng, yuǎn yì y zuō yī xī shān, shén chàng. dì shí dāng fǎn zhào rù bì, jié jué ér dēng, chuǎn hàn jiāo pò. fǔ tóu tǐ kòu fú, hū yī sēng qián hū, zé róng zhǐ yě. xiān shì, yǔ róng zhǐ yī yù yú héng shān tài gǔ píng, zài yù yú héng zhōu lǜ zhú ān, róng zhǐ xiān guī guì lín, xiāng qī huì yú qī xīng. bǐ yú zhì, féng rén zhé wèn, bìng wú shí zhě. guò qī xīng, wèi yǐ wú cóng wù sè. zhì cǐ hū wài yù zhī, suì tíng sù qí yán. yīn wèn qí běi shàng gāo yán zhī dào, róng zhǐ yuē:" cǐ yán suī gāo sǒng, suī jìn yá yòu, céng wú kě dēng zhī jí. yuē qí dòng zhī nán bì, yǔ cǐ dòng zhī běi dǐ, xiāng gé zhǐ zhàng xǔ, ruò cóng dòng nèi kě záo dòu yǐ tōng, dòng yǐ wài gèng wú xuán shì y xiǎo mù zhuāng tī zhī chù yě". píng lán běi tiào, dòng wèi shí yǎn, fǎn bù néng jìn zhǔ, wéi sǎ fā tái tóu yuǎn wàng xiàng xī shān, lì shǔ qí zhū fēng ěr. xī shān zì běi ér nán: jí běi wèi yú shān, zài nán wèi dōng zhèn mén shān, zài nán wèi mù lóng fēng dòng shān, jí guì shān yě, zài nán wèi fú bō shān. cǐ chéng dōng yī zhī yě. yú shān zhī xī, jí běi wèi huá jǐng shān, zài nán wèi mǎ liú shān, zài nán wèi yǐn shān, zài nán wèi hóu shān guǎng fú wáng shān. cǐ chéng xī yī zhī yě. fú bō yǐn shān zhī zhōng wèi dú xiù, qí nán duì ér jù yú shuǐ kǒu zhě, wèi lí shān chuān shān. jiē lí jiāng yǐ xī, gù yuē xī shān yún.
由其西南渡各老桥,以各乡之老所建,故以为名。望崖巅有洞高悬穹,上下俱极峭削,以为即栖霞洞口也。而细谛其左,又有一崖展云架庐,与七星洞后门有异。亟东向登山,山下先有一刹,盖与寿佛寺、七星观南北鼎峙山前者也。〔南为七星观,东上即七星洞;中为寿佛寺,东上即栖霞洞;北为此刹,东上即朝云岩也。〕仰面局膝攀蹬,直上者数百级,遂入朝云岩,其岩西向,在栖霞之北,从各老桥又一里矣。洞口高悬,其内北转,高穹愈甚,徽僧太虚叠磴驾阁于洞口,飞临绝壁,下瞰江城,远挹yì作揖西山,甚畅。第时当返照入壁,竭蹶而登,喘汗交迫。甫投体叩佛,忽一僧前呼,则融止也。先是,与融止一遇于衡山太古坪,再遇于衡州绿竹庵,融止先归桂林,相期会于七星。比余至,逢人辄问,并无识者。过七星,谓已无从物色。至此忽外遇之,遂停宿其岩。因问其北上高岩之道,融止曰:“此岩虽高耸,虽近崖右,曾无可登之级。约其洞之南壁,与此洞之北底,相隔只丈许,若从洞内可凿窦以通,洞以外更无悬栻yì小木桩梯之处也”。凭栏北眺,洞为石掩,反不能近瞩,惟洒发抬头远望向西山,历数其诸峰耳。西山自北而南:极北为虞〔山〕,再南为东镇门山,再南为木龙风洞山,即桂山也,再南为伏波山。此城东一支也。虞山之西,极北为华景山,再南为马留山,再南为隐山,再南为侯山、广福王山。此城西一支也。伏波、隐山之中为独秀,其南对而踞于水口者,为漓山、穿山。〔皆漓江以西,故曰西山云。〕
chū sān rì liú zhāo yún yán gé shàng, duì xī zhuī lù shù rì yóu jì. bó mù nǎi bié róng zhǐ xià shān, nán guò shòu fó sì qī xīng guān, gòng yī lǐ, xī dù huā qiáo, yòu xī yī lǐ, dù fú qiáo, rù dōng jiāng mén, nán bàn lǐ, zhì zhào yù sù yān.
初三日 留朝云岩阁上,对西追录数日游记。薄暮乃别融止下山,南过寿佛寺、七星观,共一里,西渡花桥,又西一里,渡浮桥,入东江门,南半里,至赵寓宿焉。
chū sì rì chén cān hòu, běi yī lǐ, guò jìng jiāng fǔ dōng mén, cóng dōng běi jiǎo yòu yī lǐ, rào zhì běi mén. lǐ chàn tán sēng líng shì, nǎi yǒng zhōu chá ān huì yuán tú sūn yě, yǐn yú bèi rù fān chéng běi mén. mén nèi jí chí shuǐ yī wān, nán rào dú xiù shān zhī běi lù, shì wèi yuè yá chí. yóu chí xī nán jīng dú xiù xī lù, yǒu bēi jiā dào. xī wèi tài píng yán jì, dōng wèi dà bēi zūn shèng liǎng zhòu. yòu nán, dú xiù zhī xī, yǒu dòng yuē xī yán. jí tài píng dòng. duì yán yǒu zhòng mén dōng xiàng, nǎi fú lú yě. fāng jiōng ji ng guān suǒ zhū yōu yú nèi, chū rù shén yán, gài luò chǎng shí kǒng qí bù jìng ěr. sì nèi wèi líng shì shī gàn gǔ suǒ zhǔ. yǒu xū, jí yǒng zhōu chá ān huì yuán zhī tú, fān fǔ zhī lǐ chàn jiōng yōu jiē bǐ zhǔ zhī. líng shì qiāo mén yǐn kè rù, jí chū fù chàn tán. gàn gǔ yuè míng xiàn kè, wèi yú yán:" jūn yù dēng dú xiù, xū xiān qǐ bǐng gào wáng, xìng qí chàn wán, wáng chè gōng hòu qǐ zhī." shí wáng dēng fēng shí kàn chàn tán xì tái, zhū gōng rén suí zhī, gù bù biàn dēng. gài jìng wén xiān qiú zhī líng shì, ér líng shì zhuǎn yán shī zhě. qī yǐ shí yī rì qǐ, shí èr rì dēng. nǎi fù qǐ dǎ kāi zhòng mén, sòng kè chū. chū mén jí dú xiù yán, nǎi xī rù yán yān. qí yán nán xiàng, bù shèn gāo, yán nèi kè shī lǚ huà shén duō. qí xī liè yī xì, xià zhuì yǒu yuán wā, yì bù shèn shēn, fēn liǎng chóng ér yǐ. yán zuǒ yá juān xī yán jì, nǎi yuán zhì shùn jiān jì shùn dì qián dǐ yú cǐ. shǒu kè fó xiàng, lǚ shí bù yá, jù jí jīng qiǎo, shí zì wèi tái yǎn, bù néng rèn yě. dòng shàng zhuàn fāng shí, dà shū" tài píng yán" sān zì. jiā dào xī bēi yán: xī yán zì yuán shùn dì kè xiàng, qí nèi guān juān jì, hòu jí wéi běn cháo fān fēng. qí dòng jiǔ sāi, zhòng tǎn bì zhī. jiā jìng jiān, wáng jiàn shòu rù qí xì, zhú ér kāi zhī, shǐ jué qí bì ér biǎo yáng yān, mìng yuē tài píng yán. yán yòu yǒu lù, kě pán yá ér dēng, shí wú dǎo zhě, gū tīng zhī yì rì.
初四日 晨餐后,北一里,过靖江府东门,从东北角又一里,绕至北门。礼忏坛僧灵室,乃永州茶庵会源徒孙也,引余辈入藩城北门。门内即池水一湾,南绕独秀山之北麓,是为月牙池。由池西南经独秀西麓,有碑夹道。西为《太平岩记》,东为《大悲尊胜》两咒。又南,独秀之西,有洞曰西岩。即太平洞。对岩有重门东向,乃佛庐也。方扃jiōng关锁诸优于内,出入甚严,盖落场时恐其不净耳。寺内为灵室师绀谷所主。有须,即永州茶庵会源之徒,藩府之礼忏扃优皆俾主之。灵室敲门引客入,即出赴忏坛。绀谷瀹茗献客,为余言:“君欲登独秀,须先启禀告王,幸俟忏完,王撤宫后启之。”时王登峰时看忏坛戏台,诸宫人随之,故不便登。盖静闻先求之灵室,而灵室转言师者。期以十一日启,十二日登。乃复启打开重门,送客出。出门即独秀岩,乃西入岩焉。其岩南向,不甚高,岩内刻诗缕画甚多。其西裂一隙,下坠有圆洼,亦不甚深,分两重而已。岩左崖镌《西岩记》,乃元至顺间记顺帝潜邸于此。手刻佛像,缕石布崖,俱极精巧,时字为苔掩,不能认也。洞上篆方石,大书“太平岩”三字。夹道西碑言:西岩自元顺帝刻像,其内官镌记,后即为本朝藩封。其洞久塞,重坦闭之。嘉靖间,王见兽入其隙,逐而开之,始抉其闭而表扬焉,命曰太平岩。岩右有路,可盘崖而登,时无导者,姑听之异日。
nǎi réng cóng yuè chí xī ér běi, chū fān chéng. yú shì yòu xī bàn lǐ, guò fèn xún. qí xī yǒu zōng fān, shōu luó zhū qiǎo shí, huán zhì hù nèi wài. yú rù guān zhī, zé qí xiǎo zhě yǐ dìng wǔ méi, qí hòu rì lái qǔ. nǎi cóng hòu àn chá sī qián nán xíng dà jiē yī lǐ, zhì qiáo lóu. cóng lóu běi xī xiàng xíng bàn lǐ, chuān róng shù mén. qí mén běi xiàng, dà shù zhèng kuà qí diān, jù běn pán sǒng ér shàng, qiú gēn fēn kuà ér xià, xī wèi táng sòng nán mén, yuán shí tà chéng yú wài, qí mén jiǔ sāi, jiā jìng yǐ mǎo, zǒng kǔn k n fù zé dài bīng shǒu mén de guān yuán zhōu yú dé jué yōng bì ér tōng yān. yóu mén nán chū, qián jí yǒu shuǐ huì wèi dà chí. hòu jí mén dǐng, yǐ jù shí dié jí fēn dōng xī shàng, yì yǒu liǎng dà róng nán xiàng, dōng xī jiā zhī. shàng jiàn guān dì diàn, nán miàn lín chí, shèn wéi xióng chàng. diàn xī xià, zǒng kǔn jiàn yá. lù cóng zǒng kǔn xī xún chéng ér nán, yī lǐ, xī chū wǔ shèng mén, nǎi běi sù xī jiāng xíng, yī lǐ ér dá yǐn shān.
乃仍从月池西而北,出藩城。于是又西半里,过分巡。其西有宗藩,收罗诸巧石,环置户内外。余入观之,择其小者以定五枚,俟后日来取。乃从后按察司前南行大街一里,至樵楼。从楼北西向行半里,穿榕树门。其门北向,大树正跨其巅,巨本盘耸而上,虬根分跨而下,昔为唐、宋南门,元时拓城于外,其门久塞,嘉靖乙卯,总阃kǔn负责带兵守门的官员周于德抉壅闭而通焉。由门南出,前即有水汇为大池。后即门顶,以巨石叠级分东西上,亦有两大榕南向,东西夹之。上建关帝殿,南面临池,甚为雄畅。殿西下,总阃建牙。路从总阃西循城而南,一里,西出武胜门,乃北溯西江行,一里而达隐山。
qí shān běi yǐ mǎ liú zhū xiù, xī jiē hóu shān zhū fēng, dōng dài chéng yuán, nán lín xī jiāng, dú zhì wù zhōng, bù gāo ér zhōng kōng, gù yuē yǐn shān. shān sì miàn yǒu liù dòng huán liè: dōng wèi zhāo yáng dòng, sì zài qí xià. dòng kǒu dōng xiàng, xià céng tōng shuǐ, shàng céng běi pì yī mén, jiù shí kè lǎo jūn xiàng, jīn chēng lǎo jūn dòng. shān běi lù xià wèi běi yǒu dòng. dòng dōng shí chí yī fāng, shuǐ yì lù xià, huì ér bù liú, wài dòu bēi fú, ér nèi shén hóng shēn. qián yǒu ān, yóu ān hòu pī xì rù, dòng yuán zhěng wēi lǎng, hòu fù shàng pán yī kān, zuǒ yǒu yī chuāng xī pì, shí zhù páng liè, bù tōng shuǐ dòu. qí běi yá zhī shàng wèi bái què dòng, zài zhāo yáng hòu dòng xī. mén běi xiàng, rù shén ài, qián yǒu xiàn xì héng liè, shàng chè tiān guāng, jiàn nán jiàn xià, zhí tōng shuǐ. yòu xī wèi jiā lián dòng, yì běi xiàng, yǔ bái què bìng liè. dòng fēn dōng xī liǎng xì, jù nán xiàng xià zhuì, dòng nèi shí kāi xiǎo xué, bǐ cǐ xiāng wàng, shù zhàng zhé hé, nèi zhuì yuān hēi, yì dǐ shuǐ. yòu xī guò yī shí xì, xī běi yǒu shí, píng guǐ cuò è zhōng, jué shèng qióng tái. nǎi nán zhuǎn wéi xī yáng. dòng xī xiàng, dòng kǒu fēi shí, zhōng mén wèi liǎng. mén zuǒ yī cè hè huì shuǐ, yóu shuǐ dòu dōng tōng yú nèi, yòu yǒu qū xué běi zhuǎn, nèi shén qī àn, xià zhuì shēn tán, gài nán běi jiē yǔ shuǐ huì yān. yòu nán zhuǎn xī nán shān lù, wèi nán huá dòng. dòng nán xiàng, shì jiàn xià, huì shuǐ dāng mén, kě lì rù. shēn rù zé liù dòng tóng liú. wǔ dòng zhī dǐ, jiē jiāo lián zhòng luò, wéi běi yǒu zé lìng pì yī shuǐ dòu, chū bù yóu dòng zhōng tōng yún. wén xī táng sòng shí, xī jiāng zhī shuǐ dōng yíng róng shù mén, qí shān huì yú jù jìn zhōng, shì míng xī hú. qí zhū jì yóu zhě, jù yún" chéng zhōu zài jiǔ ér rù". jīn zé xī jiāng nán xià, hú biàn chéng tián, cāng sāng zhī gǎn yǒu yú, dàng yàng zhī guān bù zú yǐ.
其山北倚马留诸岫,西接侯山诸峰,东带城垣,南临西江,独峙坞中,不高而中空,故曰隐山。山四面有六洞环列:〔东为朝阳洞,寺在其下。洞口东向,下层通水,上层北辟一门,就石刻老君像,今称老君洞。山北麓下为北牖洞。洞东石池一方,水溢麓下,汇而不流,外窦卑伏,而内甚宏深。前有庵,由庵后披隙入,洞圆整危朗,后复上盘一龛,左有一窗西辟,石柱旁列,不通水窦。其北崖之上为白雀洞,在朝阳后洞西。门北向,入甚隘,前有线隙横列,上彻天光,渐南渐下,直通水。又西为嘉莲洞,亦北向,与白雀并列。洞分东西两隙,俱南向下坠,洞内时开小穴,彼此相望,数丈辄合,内坠渊黑,亦抵水。又西过一石隙,西北有石,平庋错萼中,绝胜琼台。乃南转为夕阳。洞西向,洞口飞石,中门为两。门左一侧壑汇水,由水窦东通于内,右有曲穴北转,内甚凄暗,下坠深潭,盖南北皆与水会焉。又南转西南山麓,为南华洞。洞南向,势渐下,汇水当门,可厉入。深入则六洞同流。五洞之底,皆交连中络,惟北牖则另辟一水窦,初不由洞中通云。闻昔〕唐宋时,西江之水东潆榕树门,其山汇于巨浸中,是名西湖。其诸纪游者,俱〔云〕“乘舟载酒而入”。今则西江南下,湖变成田,沧桑之感有余,荡漾之观不足矣。
yú chū zhì zhāo yáng sì, wèi dōng dòng sēng yuè yìn dǎo, yóu diàn hòu rù dòng, chuān lǎo jūn zhī cè shàng, chū shān běi, nǎi xī guò bái què jiā lián, jiē běi yú zhī dòng yě. xī nán zhuǎn píng shí tái, shì rì fǔ zhào bù néng tíng, nǎi nán guò xī yáng, cǐ xī yú zhī dòng yě. yòu nán zhuǎn ér dōng, guò nán huá, zé nán yú zhī dòng yún. yú yù cóng cǐ shè shuǐ ér rù, yuè yìn yán:" qiū dōng shuǐ hé chóng zhé, fāng kě nèi shè jīn shuǐ dà, shēn chù mò cè, ér shé lóng jū yān, lǎo sēng bù néng dǎo. qǐng běi yóu běi yǒu, kě chuī yān. zī yǐ yú wǔ yǐ." yú cóng zhī, nǎi dōng guò xī hú shén miào, yòu běi zhuǎn guò zhāo yáng, bié yuè yìn, yú yǐn shān dōng běi yú. qí chù shí piàn fēn liè, báo ruò liè xiāo, sǒng ruò shēn zhǎng, shí zhì zhī yì, bù kě míng yán. yǒu yī shí fēng, jí shí chí yī fāng, xià jìn běi lù, qí nèi shuǐ shí dī lì, shēng rú hóng zhōng. xī rù běi yǒu ān, lìng gù pū jiù chuī yú ān nèi, yú yǔ jìng wén fēn jù běi yǒu dòng xī chuāng shàng, wài lǎn qún fēng, nèi hǎn dòng fǔ. jiǔ zhī chū, fàn ān qián sōng yīn xià. fù yóu lǎo jūn dòng rù, réng cì dì tàn yān.
余初至朝阳寺,为东洞僧月印导,由殿后入洞,穿老君之侧上,出山北,乃西过白雀、嘉莲,皆北隅之洞也。西南转平石台,是日甫照不能停,乃南过夕阳,此西隅之洞也。又南转而东,过南华,则南隅之洞云。余欲从此涉水而入,月印言:“秋〔冬〕水涸虫蛰,方可内涉;今水大,深处莫测,而蛇龙居焉,老僧不能导。请北游北牖,可炊焉。兹已逾午矣。”余从之,乃东过西湖神庙,又北转过朝阳,别月印,逾〔隐山〕东北隅。其处石片分裂,薄若裂绡,耸若伸掌,石质之异,不可名言。有一石峰,即石池一方,下浸北麓,其内水时滴沥,声如宏钟。西入北牖庵,令顾仆就炊于庵内,余与静闻分踞北牖洞西窗上,外揽群峰,内阚洞府。久之出,饭庵前松荫下。复由老君洞入,仍次第探焉。
nán dǐ nán huá, yù yī lǎo sǒu yuē:" cǐ nèi shuǐ dòu páng tōng, suī qiǎn shēn bù cè, ér yú dú shú jīng qí nèi. jūn yù rù, míng dāng yǐn jù yǐ zuǒ qián qū." yú yù qiáng qí jí rù, yuē:" cǐ shí bù jí, qiě wèi sōng míng." jí yǐ jí dàn míng zǎo wéi qī. yú nǎi nán suí xī jiāng zhī dōng yá, réng yī lǐ, guò wǔ shèng mén, xī mén. yòu nán xún chéng xī yī lǐ, guò níng yuǎn mén. nán mén. yóu zhèng jiē nán dù qiáo, xíng bàn lǐ, fù dōng rù qí. lù xún xī jiāng nán fēn zhī pài, xíng yī lǐ, dǐ lí shān. shān zhī dōng jí lí jiāng yě, nán yǒu qiān shǒu guān yīn ān. cóng shān zhī xī lù zhuǎn qí běi, zé lí shuǐ zì běi, xī jiāng zì xī, jù zhí dǎo shān xià, shān nù yá péng qiān, shàng téng xià liè, yǐ è qí chōng, zhì dèng shàng pán shān yāo, dé zhì yán sì. shí yǐ bó mù, suì tíng náng yán sì. yù xiáng yǒu yáng zǐ zhèng, fāng dú shū qí jiān, suì cóng qí hòu jī shí xiá, tóng niè qīng luó gé, yè yù huáng xiàng. yú yǔ zi zhèng yǐ gé mù tán zhì hūn hēi, nǎi fàn yán sì ér jiù zhěn yān.
南抵南华,遇一老叟曰:“此内水窦旁通,虽浅深不测,而余独熟经其内。君欲入,明当引炬以佐前驱。”余欲强其即入,曰:“此时不及,且未松明。”及以诘旦明早为期。余乃南随西江之东涯,仍一里,过武胜门,西门。又南循城西一里,过宁远门。南门。由正街南渡桥,行半里,复东入岐。路循西江南分之派,行一里,抵漓山。山之东即漓江也,南有千手观音庵。从山之西麓转其北,则漓水自北,西江自西,俱直捣山下,山怒崖鹏骞,上腾下裂,以厄其冲,置磴上盘山腰,得雉岩寺。时已薄暮,遂停囊岩寺。遇庠友杨子正,方读书其间,遂从其后跻石峡,同蹑青萝阁,谒玉皇像。余与子正倚阁暮谈至昏黑,乃饭岩寺而就枕焉。
chū wǔ rì shì wèi duān yáng jié. chén qǐ, yǔ dà zhù, niàn lìng jié jiā jié míng shān, hé bù zàn qì, nǎi lìng gù pū rù chéng shì shū jiǔ. yú fāng píng kǎn kàn shān, hū yáng jūn zhī chuāng yǒu zhèng jūn zǐ yīng zhū jūn xiōng dì chāo fán dí jù zhì, gài jù dú shū qīng luó gé. shàng wǔ yǔ zhǐ, xià zhì yán sì, lüè jì lián rì yóu zhé ér xié yǐn zhě zhì, yú ràng zhī, chū zuò zhì yán sì tíng, yáng zhèng sì jūn fù yǐ jiǎn lái dìng yuē dìng. dāng wǔ, yú jiù tíng zhōng, yǐ pú jiǔ xióng huáng zì chóu jié yì. xià wǔ, sì jūn xié jiǔ zhì, fù jiù qīng luó yǐn zhī. zhū jūn yǒu jiā lè, xiào wú qiāng, yǐ wéi cǐ zhōng shèng shì, bù zhī yú zhī yàn wén yě. shí fāng jìn lóng zhōu, zhōu rén gè yǐ xiǎo tǐng sī zhào yú shān xià, tuó tu yáng zǐ è gǔ léi yīn, huí bō xuě yǒng, shū fāng tóng sú, liáo zī píng diào, bù jué zài rè. jì mù, fù xià shān, xī rù yī dòng. dòng zài shān zú, mén xī xiàng, gāo qióng ér zhōng píng, shàng juān" lè shèng dòng" sān zì, gǔ shén, bù zhī hé rén tí. qián yǒu dào gōng, yì jiù huāng pǐ. chū dòng, fù dōng xún zhì yán yá lù, yán jiāng ér dōng. qí dōng yú yǒu shí, shàng zì shān diān, xià chā jiāng zhōng, zhōng wān ér tòu míng, shēn èr zhàng, gāo sān zhàng, ruò pì ér chéng hù, jiāng liú zì běi huì qí zhōng. shè qí nán tòu yá yǐ shàng, jí wéi qiān shǒu dà shì ān. yú yīn zhuó zú nòng shuǐ, dǐ mù nǎi shàng sù zhì yán.
初五日 是为端阳节。晨起,雨大注,念令节佳节名山,何不暂憩,乃令顾仆入城市蔬酒。余方凭槛看山,忽杨君之窗友郑君子英、朱君兄弟超凡、涤俱至,盖俱读书青萝阁。上午雨止,下雉岩寺,略纪连日游辙;而携饮者至,余让之,出坐雉岩寺亭,杨、郑四君复以柬来订约定。当午,余就亭中,以蒲酒、雄黄自酬节意。下午,四君携酒至,复就青萝饮之。朱君有家乐,效吴腔,以为此中盛事,不知余之厌闻也。时方禁龙舟,舟人各以小艇私棹于山下,鼍tuó扬子鳄鼓雷殷,回波雪涌,殊方同俗,聊资凭吊,不觉再热。〔既暮,〕复下山,西入一洞。洞〔在山足,〕门西向,高穹而中平,上镌“乐盛洞”三字,古甚,不知何人题。前有道宫,亦就荒圮。出洞,复东循雉岩崖麓,沿江而东。其东隅有石,上自山巅,下插江中,中剜而透明,〔深二丈,高三丈,〕若辟而成户,〔江流自北汇其中。涉其南透崖以上,即为千手大士庵。〕余因濯足弄水,抵暮乃上宿雉岩。
zhì yán, yī tǒng zhì yǐ wéi jí lí shān, zài chéng nán sān lǐ. yáng shuǐ nán zhī jīng qí běi, lí shuǐ nán xià jīng qí dōng, dōng yǒu shí mén qiàn jiāng, xī yǒu qióng dòng shēn rù, nán yǒu qiān shǒu dà shì ān, jù liè qí zú. zhì yán sì gāo xuán shān bàn, běi yíng liǎng jiāng tuí làng, fēi kǎn zhuì yá, dào yǐng chéng bì. sì xī wèi zhì shān tíng, nán wèi zhì shān dòng. dòng wài jí fēi yá dòu fā, liè xì bèng xiá, zhí zì diān xià chè, páng yǒu xuán lóng jiǎo biàn, shí sè dōu yì. qián dà shí píng yǒng wèi lián tái. tái yòu gēn yǔ hòu xiá xiāng jiē chù, xià tòu xiǎo xué rù, xī xiàng tái xì, mó yá dēng tái, zé xuán lóng jià xiá, zhèng chū qí shàng. xī yǒu gé yuē qīng luó, jīn yí zhì tái duān, dēng zhī bù zhī qí wèi tái yě. rán shèng gài jūn j n jí, bù yǐ gé yǎn. shì shān zhèng duì chéng nán, wèi chéng wài dì èr chóng àn shān. běi yī lǐ yuē xiàng bí shān shuǐ yuè dòng, nán sān lǐ yuē yá tóu jìng píng shān hé yè dòng, jù dōng bī lí jiāng, ér shì shān zài zhōng jiào gāo, zhì suì yǐ cǐ wéi lí shān. fàn chéng dà yòu yǐ xiàng bí shān shuǐ yuè dòng wèi lí shān, hòu rén màn wú shì cóng. rán èr shān xíng xiàng pō xiāng sì. dàn zhì yán shí mén, bù ruò shuǐ yuè kuò rán jù guān, gù yóu zhě shě bǐ qū cǐ. rán yǐ yǔ quán zhī, bīn jiāng wǔ xiàng nán xiàng sān shān, bù tè cǐ èr shān xiāng pǐ, yá tóu xī běi shān jiǎo, shí yì wān kōng qiàn shuǐ, kuà chéng xiǎo mén, qí lí lì jiāng shuǐ chōng hé zhōng, sān shān jù kě míng lí yě.
雉岩,《一统志》以为即漓山,在城南三里。〔阳水南支经其北,漓水南下经其东,东有石门嵌江,西有穹洞深入,南有千手大士庵,俱列其足。雉岩寺高悬山半,北迎两江颓浪,飞槛缀崖,倒影澄碧。寺西为雉山亭,南为雉山洞。洞外即飞崖斗发,裂隙迸峡,直自巅下彻,旁有悬龙矫变,石色都异。前大石平涌为莲台。台右根与后峡相接处,下透小穴入,西向台隙,摩崖登台,则悬龙架峡,正出其上。昔有阁曰青萝,今移置台端,登之不知其为台也。然胜概麕jūn集,不以阁掩。是山正对城南,为城外第二重案山。北一里曰象鼻山水月洞,南三里曰崖头净瓶山荷叶洞,俱东逼漓江,而是山在中较高,《志》遂以此为漓山。〕范成大又以象鼻山水月洞为漓山,后人漫无适从。然二山形象颇相似。〔但雉岩石门,不若水月扩然巨观,故游者舍彼趋此。然以予权之,濒江午向南向三山,不特此二山相匹,崖头西北山脚,石亦剜空嵌水,跨成小门,其离立江水冲合中,三山俱可名漓也。〕