tiān xià yǒu jí xì zhī shì, ér gāo yáo yì bù néng duàn zhě. mén rén zhé shēng yù lán, jiàn lìng yě. guān ān dìng rì, yǒu liǎng jiā zhēng yī fén shān, sòng sì wǔ shí nián, yuè liǎng shì yǐ. qí dì guǎng kuò bù yíng mǔ, zhōng yǒu èr zhǒng, liǎng jiā gè yǐ wéi zǔ yíng, wèn lín zhèng zé wàn shān zhī zhōng, guǒ liáng qiè shuǐ nǎi néng zhì, sì wú jū rén wèn qì quàn zé jiē chēng qián míng bīng xiǎn, yǐ bù cún wèn dì liáng chuàn piào, zé liǎng zào jù zài. qí cí jiē yuē: cǐ dì wàn bù zú gēng, wú zī zhū zhī lì, ér yǒu dì dīng zhī é, suǒ yǐ bǎi kòng bù yǐ zhě, tú yǐ zǔ zōng qiū lǒng, bù yù wèi tā rén zhàn ěr. yòu jiē yuē: gǒu fēi xiān rén zhī tǐ pò, shuí kěn shè sòng shù shí nián, rèn tā rén wéi zǔ zōng zhě. huò yí wèi móu zhàn jí dì, zé yòu jiē yuē: qín lǒng sù bù jiǎng cǐ shì, shí wú cǐ xīn, yì bǐ cǐ bù yí yǒu cǐ xīn, qiě sì zhōu jiē shí, bù néng zài róng yī guān, rú de dì zhī hòu, jué ér bié zàng, shì fǎn shòu bù dé zhě yǐ jiān, shuí gǎn wéi zhī. jìng wú yǐ zhé fú, yòu wú jūn fēn lǐ, wú rù guān lǐ, yì mò néng pàn dìng. dà dǐ měi jì bì dòu, měi dòu bì sòng, guān wéi jiù dòu lùn dòu, gèng bù wèn qí suǒ yīn yǐ. hòu cài xī zhāi wèi gān sù fān sī, wén zhī yuē: cǐ zhēng jì, fēi zhēng chǎn yě, hé yǐ lǐ yù zhī yuē: ěr jì zì yǐ wéi zǔ mù, yīng tīng ěr jì. qí lái zhēng jì zhě, jì yuàn yǐ ěr zǔ wèi zǔ, yú ěr zǔ wú sǔn, yú ěr yì wú sǔn yě, tīng qí xiǎng jiàn yì dà jiā, hé bì jù hū? yì bù dé yǐ zhī quán cí, rán qì bù zhī qí zūn fǒu yě.
天下有极细之事,而皋陶亦不能断者。门人折生遇兰,健令也。官安定日,有两家争一坟山,讼四五十年,阅两世矣。其地广阔不盈亩,中有二冢,两家各以为祖茔,问邻证则万山之中,裹粮挈水乃能至,四无居人;问契券则皆称前明兵燹,已不存;问地粮串票,则两造具在。其词皆曰:此地万不足耕,无锱铢之利,而有地丁之额,所以百控不已者,徒以祖宗丘陇,不欲为他人占耳。又皆曰:苟非先人之体魄,谁肯涉讼数十年,认他人为祖宗者。或疑为谋占吉地,则又皆曰:秦陇素不讲此事,实无此心,亦彼此不疑有此心,且四周皆石,不能再容一棺,如得地之后,掘而别葬,是反授不得者以间,谁敢为之。竟无以折服,又无均分理,无入官理,亦莫能判定。大抵每祭必斗,每斗必讼,官惟就斗论斗,更不问其所因矣。后蔡西斋为甘肃藩司,闻之曰:此争祭,非争产也,盍以理喻之曰:尔既自以为祖墓,应听尔祭。其来争祭者,既愿以尔祖为祖,于尔祖无损,于尔亦无损也,听其享荐亦大佳,何必拒乎?亦不得已之权词,然迄不知其遵否也。
hú mù tíng yán, qí xiāng yī fù shì, hòu zì fèng yǎng, bì mén bù yǔ wài shì, rén hǎn dé shí qí miàn. bù shàn zhì shēng ér cái zhōng bù hào, bù shàn tiáo shè ér zhōng wú jí bìng, huò yǒu huò huàn yì yì wài dé jiě. cháng yī bì zì yì sǐ, lǐ xū dà xǐ, zhāng qí shì bào guān, guān yì xīn rán jí rì lái, bǐ chén shī jiǎn yàn, hū shǒu zú rú rú dòng, fāng gòng hài guài, é qiàn shēn, é zhuǎn cè, é qǐ zuò, yǐ fù sū yǐ. guān shàng yù yǐ bī wū tóu huán duàn liàn luó zhī, wēi yǐ yǔ dǎo zhī, bì kòu shǒu yuē: zhǔ rén qiè yìng rú shén xiān, níng yǒu qíng dào wǒ, shè qí dào, wǒ fāng huān xǐ bù xiá, nìng kěn zì qiāng? shí wén fù bù zhī hé gù, wèi guān suǒ zhàng shā, bēi tòng nán shì, fèn huì qiú sǐ ěr, wú tā gù yě. guān nǎi dà jǔ qù, qí tā wǎng wǎng duō lèi cǐ, xiāng rén jiē yán qí chǔn rán yī wù, nǎi yǒu cǐ fú, lǐ bù kě míng. ǒu fú jī zhào xiān, yǐ cǐ kòu zhī, jī pàn yuē: zhū gōng wù yǐ, qí fú zhèng yǐ qí chǔn yě, cǐ wēng guò qù shēng zhōng, nǎi yī cūn sǒu, qí rén chún chún mèn mèn wú jì jiào xīn, yōu yōu hū hū wú de shī xīn, luò luò mò mò wú ài zēng xīn, tǎn tǎn píng píng wú piān sī xīn, rén huò líng wǔ wú zhēng jìng xīn, rén huò qī dài wú jī xiè xīn, rén huò bàng lì wú chēn nù xīn, rén huò liǎo hài wú bào fù xīn, gù suī gǎo sǐ yǒu xià, wú dà gōng dé, ér dú yǐ shì xīn wèi shén suǒ fú, shǐ zhī shí bào yú jīn shēng. qí chǔn wú zhī shí, zhèng qí shēn yì xìng cún, wèi mèi qián shì shàn gēn yě. zhū jūn nǎi yǐ wéi yí, bù yì wù yé? shí zài cè zhě xìn bù xìn cān bàn, wú qiè yǒu wèi sī yán yě. yú yuē: cǐ xiān shēng zì zuò zhuàn zàn, tuō zhū sī rén ěr. rán lǐ gù yǒu zhī.
胡 牧亭言,其乡一富室,厚自奉养,闭门不与外事,人罕得识其面。不善治生而财终不耗,不善调摄而终无疾病,或有祸患亦意外得解。尝一婢自缢死,里胥大喜,张其事报官,官亦欣然即日来,比陈尸检验,忽手足蠕蠕动,方共骇怪,俄欠伸,俄转侧,俄起坐,已复苏矣。官尚欲以逼污投缳锻炼罗织,微以语导之,婢叩首曰:主人妾媵如神仙,宁有情到我,设其到,我方欢喜不暇,宁肯自戕?实闻父不知何故,为官所杖杀,悲痛难释,愤恚求死耳,无他故也。官乃大沮去,其他往往多类此,乡人皆言其蠢然一物,乃有此福,理不可明。偶扶乩召仙,以此叩之,乩判曰:诸公误矣,其福正以其蠢也,此翁过去生中,乃一村叟,其人淳淳闷闷无计较心,悠悠忽忽无得失心,落落漠漠无爱憎心,坦坦平平无偏私心,人或凌侮无争竞心,人或欺绐无机械心,人或谤詈无嗔怒心,人或瞭害无报复心,故虽槁死牖下,无大功德,而独以是心为神所福,使之食报于今生。其蠢无知识,正其身异性存,未昧前世善根也。诸君乃以为疑,不亦误耶?时在侧者信不信参半,吾窃有味斯言也。余曰:此先生自作传赞,托诸斯人耳。然理固有之。
liú yuē zhāi shè rén, yán liú shēng míng yín cǐ zài liú jǐng nán jiā jiǔ jiān huà jí, nán běi xiāng yīn gè yì, bù zhī shì cǐ yín zì fǒu yě. jiā kù pín, qí fù zǎo nián yǔ yī yǒu dìng hūn yīn, yī nuò wèi dìng, wú méi shuò, wú hūn shū gēng tiě, yì wú pìn bì, rán zǐ nǚ zé bìng zhī zhī yě. liú shēng fù zú, yǒu yì zú, liú shēng shào bù gēng shì, jù yì shén, zhì jì shí sēng liáo. yǒu qī móu huǐ hūn, liú shēng wú rú zhī hé, nǚ jìng yù yù sǐ, liú shēng zhī zhī, tòng dào ér yǐ. shì xī, dēng xià dú zuò, yì yì bù níng, hū wén chuāng wài chuò qì shēng, wèn zhī bù yīng, ér qì bù yǐ. gù wèn zhī, fǎng fú shì dá yī wǒ zì, liú shēng dùn wù yuē: shì zi yě yé? wú zhī zhī yǐ, shì yǐ zhì cǐ, lái shēng xiàng jù kě yě. yǔ qì suì jì, hòu liú shēng yì yāo sǐ, xī wú rén hǎo shì, jìng bù néng hé zàng huà shān. cháng hèn gē yuē: tiān cháng dì jiǔ yǒu shí jǐn, cǐ hèn mián mián wú le qī, cǐ zhī wèi hū? suī huǐ hūn wú jī, bù néng míng yǐ zhēn, yòu yǐ bìng zhōng, bù néng míng yǐ liè, rán qí zhì zé zhēn liè jiān yǐ. shuō shì shì shí mǎn zuò tài xī, ér wàng wèn liú shēng lǐ guàn. yuē zhāi jiā zài sū zhōu, yì qí xiāng lǐ yú.
刘约斋舍人,言刘生名寅--此在刘景南家酒间话及,南北乡音各异,不知是此寅字否也。家酷贫,其父早年与一友订婚姻,一诺为定,无媒妁,无婚书庚帖,亦无聘币,然子女则并知之也。刘生父卒,友亦卒,刘生少不更事,窭益甚,至寄食僧寮。友妻谋悔婚,刘生无如之何,女竟郁郁死,刘生知之,痛悼而已。是夕,灯下独坐,悒悒不宁,忽闻窗外啜泣声,问之不应,而泣不已。固问之,仿佛似答一我字,刘生顿悟曰:是子也耶?吾知之矣,事已至此,来生相聚可也。语讫遂寂,后刘生亦夭死,惜无人好事,竟不能合葬华山。长恨歌曰:天长地久有时尽,此恨绵绵无了期,此之谓乎?虽悔婚无迹,不能名以贞,又以病终,不能名以烈,然其志则贞烈兼矣。说是事时满座太息,而忘问刘生里贯。约斋家在苏州,意其乡里欤。
hé jiān yǒu yóu sēng, mài yào yú shì, yǐ yī tóng fó zhì àn shàng, ér pán zhù yào wán, fú zuò yǐn shǒu qǔ wù zhuàng. yǒu mǎi zhě xiān dǎo yú fú, ér pěng pán jìn zhī, bìng kě zhì zhě, zé wán yuè rù fó shǒu. qí nán zhì zhě, zé wán bù yuè. jǔ guó xìn zhī. hòu yǒu rén yú suǒ yù sì nèi, jiàn qí bì hù yán tiě xiè, nǎi wù qí pán zhōng zhī wán, bì bàn yǒu tiě xiè, bàn wú tiě xiè, qí fó shǒu bì cí shí wèi zhī, ér zhuāng jīn yú wài, yàn zhī xìn rán, qí shù nǎi bài. huì yǒu jiǎng xué zhě, yīn zuò sòng dié, wéi rén suǒ jié, dào guān áng rán bù jiè yì, kǎn kǎn ér zhēng, qǔ suǒ pī xìng lǐ dà quán hé duì, bǐ jī jiē xiāng fú, nǎi kòu é fú zuì. tài shǒu xú gōng huì jǐng céng, tōng rú yě, wén zhī xiào yuē: wú píng shēng xìn fó bù xìn sēng, xìn shèng xián bù xìn dào xué, jīn rì guān zhī, zhuó rán bù miù.
河间有游僧,卖药于市,以一铜佛置案上,而盘贮药丸,佛作引手取物状。有买者先祷于佛,而捧盘进之,病可治者,则丸跃入佛手。其难治者,则丸不跃。举国信之。后有人于所寓寺内,见其闭户研铁屑,乃悟其盘中之丸,必半有铁屑,半无铁屑,其佛手必磁石为之,而装金于外,验之信然,其术乃败。会有讲学者,陰作讼牒,为人所讦,到官昂然不介意,侃侃而争,取所批性理大全核对,笔迹皆相符,乃叩额伏罪。太守徐公讳景曾,通儒也,闻之笑曰:吾平生信佛不信僧,信圣贤不信道学,今日观之,灼然不谬。
yáng huái tíng qián bèi, yǒu zú shū xià rì dú shū shān sì zhōng, zhì yè bàn, dì zǐ jiē shuì, dú bǐng zhú yī wú, juàn jí jiǎ mèi, wén kòu chuāng yǔ yuē: gǎn jìng wèn xiān shēng, cǐ wǎng mǒu cūn dāng cóng hé lù? guài wèn wèi shuí, yuē: wú guǐ yě, huí gǔ chóng fù, dú xíng shī lù. kōng shān zhōng guǐ běn xī shū, ǒu yī èr wú lài jiàn guǐ, bù yù yǔ yán, jí wèn zhī yì wèi bì kěn xiāng gào, yǔ jūn yōu míng suī gé, qì lèi yuán tóng, gù wén shū shēng ér zhì yě. jù yǐ gào zhī, xiè ér qù. hòu yǐ yǔ huái tíng, huái tíng wǔ rán yuē: wú nǎi zhī gū jiè guǎ hé, jí zuò guǐ yì nán.
杨槐亭前辈,有族叔夏日读书山寺中,至夜半,弟子皆睡,独秉烛咿唔,倦极假寐,闻叩窗语曰:敢敬问先生,此往某村当从何路?怪问为谁,曰:吾鬼也,迴谷重复,独行失路。空山中鬼本稀疏,偶一二无赖贱鬼,不欲与言,即问之亦未必肯相告,与君幽明虽隔,气类原同,故闻书声而至也。具以告之,谢而去。后以语槐亭,槐亭怃然曰:吾乃知孤介寡合,即作鬼亦难。
lǐ qiū yá yǔ jīn gǔ cūn, cháng qiū yè zuò jǐ nán lì xià tíng, shí wēi yǔ xīn jì, piàn yuè chū shēng, qiū yá yuē: wéi sū zhōu liú yún tǔ huá yuè jù, qì xiàng tiān rán, jué zhāng zi yě yún pò yuè lái huā nòng yǐng jù, biàn duō shǎo zhe lì. gǔ cūn wèi dá, hū àn zhōng rén yǔ yuē: qǐ dàn zhe lì bù zhe lì yì jìng jiǒng shū, yī shì shī yǔ, yī shì cí yǔ, gé diào yì jiǒng shū yě. jí rú huā jiān jí xì yǔ shī liú guāng jù, zài cí jiā wèi miào yǔ, zài shī jiā zé mǐ mǐ yǐ. è rán jīng gù, jì wú yī rén.
李秋崖与金谷村,尝秋夜坐济南历下亭,时微雨新霁,片月初生,秋崖曰:韦苏州流云吐华月句,气象天然,觉张子野云破月来花弄影句,便多少著力。谷村未答,忽暗中人语曰:岂但著力不著力意境迥殊,一是诗语,一是词语,格调亦迥殊也。即如花间集细雨湿流光句,在词家为妙语,在诗家则靡靡矣。愕然惊顾,寂无一人。
jiāo zhōu fǎ nán shù, cháng xié yī yǒu dēng rì guān, xiān yǒu yī dào shì yǐ shí zuò, ào bù wéi lǐ, èr rén yì fú yǔ yán. é dān xī yù tǔ, hǎi tiān wéi yào, qiān huì wàn zhuàng, bù kě duān ní, nán shù yín yuán rén shī yuē: wàn gǔ qí zhōu yān jiǔ diǎn, wǔ gēng cāng hǎi rì sān gān, bù xìn rán hū! dào shì hū shěn yuē: chāng gǔ yòng zuò mèng tiān shī, gù wèi qí yǔ, yòng zhī tài shān, bù tài jiǎ jiè hū? nán shù huí gù, dào shì jí bù zài yán. jì ér qiáo wū yǒng shàng, nán shù wèi qí yǒu yuē: tài yáng zhēn huǒ, gù rù shuǐ bù rú yě. dào shì yòu shěn yuē: gōng wèi rì zì hǎi chū hū? cǐ yóu bù zhī tiān xíng, gù bù zhī dì xíng, bù zhī dì xíng, gù bù zhī shuǐ xíng yě. gài tiān tuǒ yuán rú jī luǎn, dì hún yuán rú dàn wán, shuǐ zé fù dì ér liú, rú hé táo zhī cūn zhòu. tuǒ yuán zhě dōng xī yuǎn ér shàng xià jìn, fán yǒu jiǔ zhòng, zuì shàng yuē zōng dòng, yuán qì zhī biǎo, wú xiàng kě kuī cì wèi héng xīng, gāo bù kě cè cì qī zhòng, zé rì yuè wǔ xīng gè zhàn yī zhòng, suí dà qì xuán zhuǎn, qù dì qiě èr bǎi yú wàn lǐ, wú lùn hǎi yě. hún yuán zhě dì wú zhèng dǐng, shēn suǒ lì chù jiē wèi dǐng, dì wú zhèng píng, mù suǒ jiàn chù jiē wèi píng, zhì guǎng mò zhī yě, sì wàng tiān dì xiāng jiē chù, qí yuán zhōng guī, zhōng gāo ér sì qiáo zhī zhèng yě. shì wèi dì píng, yuán guī yǐ wài, mù suǒ bú jiàn zhě, zé dì píng xià yǐ. hú hǎi zhī zhōng, sì wàng tiān shuǐ xiàng hé chù, yì yuán zhōng guī, shì yòu shuǐ suí dì xíng, zhōng gāo sì qiáo zhī zhèng yě. rán jiāng hé zhī shuǐ xiá qiě qiǎn, jiā yǐ liǎng àn, xíng yú dì zhōng. gù rì chū dì shàng, shǐ shòu rì guāng, wéi hǎi zhì guǎng zhì shēn, fù yú dì miàn, wú suǒ zhàng bì, gù zhōng gāo sì qiáo zhī chù, rú shuǐ jīng qiú zhī bàn. rì wèi zhì dì píng, dào yǐng shàng shè, zé chū jiàn rú yī xiàn rì jiāng jìn dì píng, zé xié yǐng héng chuān, wèi míng xiān dǔ. jīn suǒ jiàn zhě, shì rì zhī yǐng, fēi rì zhī xíng, shì tiān shàng zhī rì yǐng gé shuǐ ér yìng, fēi hǎi zhōng zhī rì yǐng yù shuǐ ér chū yě. zhì rì chū dì píng, zé yǐng xié luò hǎi dǐ, zhuǎn bù néng jiàn yǐ. rú jiā gài cháng jiàn cǐ jǐng, gù yǐ wéi tiān bāo shuǐ, shuǐ fú dì, rì chū rù yú shuǐ zhōng, ér bù zhī rì zì fù tiān, shuǐ zì fù dì fó jiā wèi jiàn cǐ jǐng, gù yǐ xū mí shān sì miàn wèi sì zhōu, rì huán rào cǐ shān, nán zhòu zé běi yè, dōng mù zé xī cháo, shì rì cháng xuán zhuǎn, píng xíng jìng bù rù dì, zhèng yǐ jīn rì suǒ jiàn, qí miù gèng wú yōng biàn yǐ. nán shù jīng qí bó biàn, yù yǔ zài yán. dào shì xiào yuē: gèng jìng qí shuō, zi bù zhī jiǔ wàn lǐ zhī wéi yuán, yǐ jiàn ér yí, yǐ jiàn ér zhuǎn, jiàn yí jiàn zhuǎn, suì zhì zhōu huán. bì yǐ wéi rén néng zhèng lì, bù néng dào lì, shí yáng guāng xiān zhī shuō kǔ xiāng jié nán. lǎo fū yōng duò, bù néng yǔ zi dào dà láng shān shàng kàn nán dòu dà láng shān zài yà lù guó, yǔ zhōng guó shàng xià fǎn duì, qí dì nán jí chū dì sān shí wǔ dù, běi jí rù dì sān shí wǔ dù bù rú qí yǐ yě. zhèn yī jìng qù, jìng mò cè qí hé xǔ rén.
胶州法南墅,尝偕一友登日观,先有一道士倚石坐,傲不为礼,二人亦弗与言。俄丹曦欲吐,海天硙耀,千汇万状,不可端倪,南墅吟元人诗曰:万古齐州烟九点,五更沧海日三竿,不信然乎!道士忽哂曰:昌谷用作梦天诗,故为奇语,用之泰山,不太假借乎?南墅回顾,道士即不再言。既而硚乌涌上,南墅谓其友曰:太陽真火,故入水不濡也。道士又哂曰:公谓日自海出乎?此由不知天形,故不知地形,不知地形,故不知水形也。盖天椭圆如鸡卵,地浑圆如弹丸,水则附地而流,如核桃之皴皱。椭圆者东西远而上下近,凡有九重,最上曰宗动,元气之表,无象可窥;次为恒星,高不可测;次七重,则日月五星各占一重,随大气旋转,去地且二百余万里,无论海也。浑圆者地无正顶,身所立处皆为顶,地无正平,目所见处皆为平,至广漠之野,四望天地相接处,其圆中规,中高而四硚之证也。是为地平,圆规以外,目所不见者,则地平下矣。湖海之中,四望天水相合处,亦圆中规,是又水随地形,中高四硚之证也。然江 河之水狭且浅,夹以两岸,行于地中。故日出地上,始受日光,惟海至广至深,附于地面,无所障蔽,故中高四硚之处,如水晶球之半。日未至地平,倒影上射,则初见如一线;日将近地平,则斜影横穿,未明先睹。今所见者,是日之影,非日之形,是天上之日影隔水而映,非海中之日影浴水而出也。至日出地平,则影斜落海底,转不能见矣。儒家盖尝见此景,故以为天包水,水浮地,日出入于水中,而不知日自附天,水自附地;佛家未见此景,故以须弥山四面为四州,日环绕此山,南昼则北夜,东暮则西朝,是日常旋转,平行竟不入地,证以今日所见,其谬更无庸辩矣。南墅惊其博辩,欲与再言。道士笑曰:更竟其说,子不知九万里之围圆,以渐而迤,以渐而转,渐迤渐转,遂至周环。必以为人能正立,不能倒立,拾杨光先之说苦相诘难。老夫慵惰,不能与子到大郎山上看南斗--大郎山在亚禄国,与中国上下反对,其地南极出地三十五度,北极入地三十五度--不如其已也。振衣径去,竟莫测其何许人。
dà xué shì wēn gōng yán, zhēng wū shí shí, yǒu xiāo qí xiào fù zhōng shù rèn, yī bù néng fèng, shì shēng fú shù huí fù, yī yuē: dé zhī yǐ. zé yī nián zhuàng féi bái zhě, shēng kū fù pí, mì yú chuàng shàng, yǐ pǐ bó chán shù, jìng huò wú yàng. chuàng yù hòu, hún hé wéi yī, tòng yǎng yì rú yī. gōng wèi fēi zhàn zhèn wú cǐ bìng, fēi zhàn zhèn yì wú cǐ yào. xìn rán. rán pàn tú nì dǎng fǎ běn yīng zhū, jí bù bō fū, yì jí duàn dòu, yòng jiù zhōng yì zhī shì, gù yì yú shā rén, yǐ huó rén ěr.
大学士温 公言,征乌什时,有骁骑校腹中数刃,医不能缝,适生俘数回妇,医曰:得之矣。择一年壮肥白者,生刳腹皮,幂于创上,以匹帛缠束,竟获无恙。创愈后,浑合为一,痛痒亦如一。公谓非战阵无此病,非战阵亦无此药。信然。然叛徒逆党 法本应诛,即不剥肤,亦即断脰,用救忠义之士,固异于杀人,以活人尔。