mǎ dé zhòng yán, cāng zhōu chéng nán, dào jié yī fù shì, yǐ pò fēi rù, zhǔ rén fū fù bìng bèi zhí, zhòng mò gǎn shuí hé. yǒu qiè jū dōng xiāng, biàn fú táo nì chú xià, sī yǔ zào bì yuē: zhǔ rén zài dào shǒu, shì bù gǎn yǔ dòu, qú bèi wū jǐ gè yǒu rén, yǐ fáng jiù yìng, rán bù néng jiàn yán xià, rǔ jué hòu chuāng xún yán chū, mì gào zhū pū, gè chéng mǎ zhí xiè, sì miàn fú sān wǔ lǐ wài, dào sì gēng hòu bì chū, sì gēng bù chū, zé tiān xiǎo bù néng guī cháo yě, chū bì xié zhǔ rén sòng, gǒu wú rén zǔ, zé xíng yī èr lǐ bì shì, bù shì kǒng jiàn qí qù xiàng yě, qí qí shì zhǔ rén, jí fù hái, ér xiāng shuài suí qí hòu, xiāng qù wù zài bàn lǐ nèi, bǐ rú fǎn dòu jí bēn hái, bǐ zhǐ yì zhǐ, bǐ xíng yòu suí háng, zài fǎn dòu réng bēn, zài zhǐ réng zhǐ, zài xíng réng suí háng, rú cǐ shù sì, bǐ bù fǎn dòu zé suí zhī, dé qí cháo, bǐ fǎn dòu zé jì bù dé zhàn, yòu bù dé dùn, dǎi zhì tiān míng, wú yī rén dé tuō yǐ. bì mào sǐ chū gào, zhòng yǐ wéi zhōng lǐ, rú qí yán, guǒ bìng jiù qín, zhòng shǎng zào bì. qiè yǔ dí gù bù shèn xié, zhì shì yì xiāng mù. hòu wèn qiè hé yǐ bàn cǐ, xuàn rán yuē: wú gù dào kuí mǒu jiǎ nǚ, fù zài shí cháng yán xíng jié suǒ wèi wéi cǐ fǎ, rán wèi jiàn yǒu yòng zhī zhě, jīn shì jí gū shì, jìng jiǎo xìng yàn yě. gù yuē yòng bīng zhě wù dé dí zhī qíng, yòu yuē yǐ zéi gōng zéi.
马德重言,沧州城南,盗劫一富室,已破扉入,主人夫妇并被执,众莫敢谁何。有妾居东厢,变服逃匿厨下,私语灶婢曰:主人在盗手,是不敢与斗,渠辈屋脊各有人,以防救应,然不能见檐下,汝抉后窗循檐出,密告诸仆,各乘马执械,四面伏三五里外,盗四更后必出,四更不出,则天晓不能归巢也,出必挟主人送,苟无人阻,则行一二里必释,不释恐见其去向也,俟其释主人,急负还,而相率随其后,相去务在半里内,彼如返斗即奔还,彼止亦止,彼行又随行,再返斗仍奔,再止仍止,再行仍随行,如此数四,彼不返斗则随之,得其巢,彼返斗则既不得战,又不得遁,逮至天明,无一人得脱矣。婢冒死出告,众以为中理,如其言,果并就擒,重赏灶婢。妾与嫡故不甚协,至是亦相睦。后问妾何以办此,泫然曰:吾故盗魁某甲女,父在时尝言行劫所畏惟此法,然未见有用之者,今事急姑试,竟侥幸验也。故曰用兵者务得敌之情,又曰以贼攻贼。
dài dōng yuán yán, yǒu hú jū rén jiā kōng wū zhōng, yǔ zhǔ rén tōng yán yǔ, zhì kuì yí, huò hù jiǎ qì wù, xiāng ān ruò bǐ lín. yī rì hú gào zhǔ rén yuē: jūn bié yuàn kōng wū, yǒu yì guǐ duō nián yǐ, jūn jìn chāi shì wū, guǐ wú suǒ qī, nǎi lái yǔ wǒ zhēng wū, shí shí xiàn è zhuàng, kǒng bù xiǎo ér nǚ, yǐ zì kě zēng, yòu zuò suì shǐ huàn hán rè, yóu bù kān rěn. mǒu guān dào shì néng hé guǐ, jūn hé qiú zhī chú cǐ hài. zhǔ rén guǒ qiú dé yī fú, fén yú yuàn zhōng, é bào fēng zhòu qǐ, shēng hōng rán rú léi tíng. fāng hài è jiān, wén wū wǎ gé gé luàn míng, rú shù shí rén bēn zǒu jiàn tà zhě, wū shàng hū yuē: wú jì dà zuǒ, huǐ bù jí, qǐng shén jiāng xià jī, guǐ fù ér wú yì bèi qū, jīn bié jūn qù yǐ. gài bù rěn qí fèn, jí yú yī chěng, wèi yǒu bù liǎng bài jù shāng zhě. guān yú cǐ hú, kě wèi jiǒng jiàn. yòu lǚ shì biǎo xiōng, yán yǒu rén huàn hú suì, yán shù shì jìn zhòu, hú qù ér shù shì xū suǒ wú yàn, shí qiǎn mù rén zhǐ hǔ zhī lèi, zhì qí jiā rǎo rén, lù zhī zàn zhǐ, yuè xún rì fù rán, qí suì gèng shèn yú hú, xié jiā zhì jīng shī bì zhī, nǎi miǎn. ruì yú qiú shèng, jiè zhù xiǎo rén, wèi yǒu bù zāo fǎn shì zhě, cǐ yì yī zhēng yǐ.
戴东原言,有狐居人家空屋中,与主人通言语,致馈遗,或互假器物,相安若比邻。一日狐告主人曰:君别院空屋,有缢鬼多年矣,君近拆是屋,鬼无所栖,乃来与我争屋,时时现恶状,恐怖小儿女,已自可憎,又作祟使患寒热,尤不堪忍。某观道士能劾鬼,君盍求之除此害。主人果求得一符,焚于院中,俄暴风骤起,声轰然如雷霆。方骇愕间,闻屋瓦格格乱鸣,如数十人奔走践踏者,屋上呼曰:吾计大左,悔不及,顷神将下击,鬼缚而吾亦被驱,今别君去矣。盖不忍其愤,急于一逞,未有不两败俱伤者。观于此狐,可为炯鉴。又吕氏表兄,言有人患狐祟,延术士禁咒,狐去而术士需索无厌,时遣木人纸虎之类,至其家扰人,赂之暂止,越旬日复然,其祟更甚于狐,携家至京师避之,乃免。锐于求胜,借助小人,未有不遭反噬者,此亦一征矣。
wū lǔ mù qí cān jiāng hǎi qǐ yún yán, xī zhēng wū shí shí, zhàn bà hái yíng, jiàn yá xià shù yā jiān, yī rén tàn shǒu wài, kuī yí wèi jiàn dié, fèn máo cì zhī jūn zhōng hū máo yuē miáo zǐ, gài shēng zhī zhuǎn yě, zhōng shí shàng, huǒ guāng jī bèng máo, zhé bì jǐ sǔn, yí wèi mù xuàn, rán máo shàng dì shàng, jiē yǒu xuè jī, bù zhī hé guài. yú wèi cǐ bì shān jīng yě, shēn shān dà zé, hé suǒ bù yù. bái zé tú suǒ zài, suī duō fù huì, dài yì yǒu zhī. yòu yán yǒu yī yóu bīng, jiàn hēi wù dūn shí shàng, yí wèi xióng, yǐn mǎn shè zhī, sān fā jiē zhōng, ér cǐ wù yí rán rú bù zhī, hài jí chí huí, hū huǒ bàn xié chòng wǎng, zé yǐ qù yǐ, yú wèi cǐ yì shān jīng ěr.
乌鲁木齐参将海起云言,昔征乌什时,战罢还营,见崖下树桠间,一人探首外,窥疑为间谍,奋矛刺之--军中呼矛曰苗子,盖声之转也,中石上,火光激迸矛,折臂几损,疑为目眩,然矛上地上,皆有血迹,不知何怪。余谓此必山精也,深山大泽,何所不育。白泽图所载,虽多附会,殆亦有之。又言有一游兵,见黑物蹲石上,疑为熊,引满射之,三发皆中,而此物夷然如不知,骇极驰回,呼伙伴携铳往,则已去矣,余谓此亦山精耳。
cháng shān yù dào zhōng jiā bān jiào fū liú fú yán jiǔ qīng jiān yú, yǐ bā rén gēng fān chū jīng, zé jiā sì rén, wèi zhī jiā bān zhǎng jiě zhě, wàng qí xìng, shān dōng liú mín zhī nǚ, nián shí wǔ liù, fù mǔ jiù shí yú chì fēng jí wū lán hǎ dá, wū lán yì yán hóng, hǎ dá yì yán fēng yě, jīn jiàn wèi chì fēng zhōu. zū tián yǐ gēng. yī rì rù shān cǎi qiáo, yù fēng yǔ, bì yán xià, yǔ zhǐ yǐ hūn hēi, wèi hǔ bù gǎn xíng, nì cǎo jiān, yáo jiàn shuāng jù, yí wèi hǔ mù. zhì qián zé guān yì shù rén, yì guān bù gǔ bù jīn, chì wèn hé rén, yǐ shí gào. guān zuò shí shàng, lìng yè chū, zhòng hū guì. zhǎng jiě yǐ wéi shān shén, pú fú tīng mìng. guān yuē: rǔ sù niè yīng chōng wǒ shí, jīn jiù qín, dāng dàn ěr, sù jiě yī fú shí shàng, wú liú cùn lǚ, zhì guà ài chǐ yá. zhī wèi hǔ wáng, hú sù qí miǎn. guān yuē: shì ěr mào shàng kě, kěn shì wǒ qǐn, dāng shè ěr, hòu dāng lái wǎng yú ěr jiā, qiě fú ěr. zhǎng jiě fèn nù yuè qǐ yuē: qǐ yǒu shén líng kěn zuò cǐ yǔ, bì xié mèi yě. dàn zé dàn ěr, zhǎng jiě liáng jiā nǚ, bù néng méng miàn zuò cǐ shì. shí shí kuài fèn jī, yī shí bēn sàn, cǐ fēi qí lì zú shèng zhī, qí qì zú shèng zhī. qí zhēn liè zhī xīn zú yǐ shuài qí qì yě. gù yuē qí wèi qì yě zhì dà zhì gāng.
常山峪道中加班轿夫刘福言--九卿肩舆,以八人更番出京,则加四人,谓之加班--长姐者,忘其姓,山东流民之女,年十五六,父母就食于赤峰--即乌蓝哈达,乌蓝译言红,哈达译言峰也,今建为赤峰州。租田以耕。一日入山采樵,遇风雨,避岩下,雨止已昏黑,畏虎不敢行,匿草间,遥见双炬,疑为虎目。至前则官役数人,衣冠不古不今,叱问何人,以实告。官坐石上,令曳出,众呼跪。长姐以为山神,匍匐听命。官曰:汝夙孽应充我食,今就擒,当啖尔,速解衣伏石上,无留寸缕,致挂碍齿牙。知为虎王,觳觫祈免。官曰:视尔貌尚可,肯侍我寝,当赦尔,后当来往于尔家,且福尔。长姐愤怒跃起曰:岂有神灵肯作此语,必邪魅也。啖则啖耳,长姐良家女,不能蒙面作此事。拾石块奋击,一时奔散,此非其力足胜之,其气足胜之。其贞烈之心足以帅其气也。故曰其为气也至大至刚。
zhāng tài shǒu mò gǔ yán, dé jǐng jiān yǒu fù shì, héng jī gǔ ér bù jī jīn, fáng jié dào yě. kāng xī yōng zhèng jiān suì pín qiàn, mǐ jià áng, bì lǐn bù kěn tiào shēng gǔ, jì jià zài zēng. xiāng rén bìng zhī, ér wú rú hé. yǒu jiǎo jì hào yù miàn hú zhě yuē: shì yì yǔ, dì bèi qián yǐ dài kě ěr. nǎi zì yì qí jiā yuē: wǒ wèi bǎo mǔ qián shù, bǎo mǔ gù nüè wǒ, zuó yǔ bó xī, yuē wǒ yǐ qiān jīn zì shú, wǒ yì yàn juàn fēng chén, yuàn dé yī zhōng hòu zhǎng zhě tuō zhōng shēn, niàn wú rú gōng zhě, gōng néng juān qiān jīn, zé zhōng shēn zhí jīn zhì. wén gōng bù xǐ jī jīn, jí qián èr qiān guàn yì zú dǐ, zuó yǒu mù shāng wén cǐ shì, yǐ huí tiān jīn qǔ zī, jì qí dào dāng zài bàn yuè wài, wǒ bù yuàn suí cǐ yōng nú, gōng néng yú shí rì nèi xiān dìng, zé shòu dé duō yǐ. zhāng gù huò cǐ jì, wén zhī jīng xǐ, jí chū gǔ jiàn shòu, lǐn yǐ kāi, mǎi zhě bèn zhì, bù néng fù bì, suì kōng qí suǒ jī, mǐ jià dà píng. gǔ jǐn zhī rì, jì qiǎn xiè fù shì yuē: bǎo mǔ yǎng wǒ jiǔ, yī shí fù qì xiāng gòu, zhì yǒu shì yì, jīn huǐ guò wǎn liú, yì bù kě fù xīn, suǒ yán gū qí zhū yì rì. fù shì yuán yǔ sī yuē, wú méi wú zhèng, wú yī qián pìn dìng, jìng wú rú hé yě. cǐ shì lǐ lù yuán yì yán zhī, dāng fēi xū miù. wén cǐ jì nián fǔ shí liù qī, jù néng bàn cǐ, yì nǚ xiá zāi.
张太守墨谷言,德、景间有富室,恒积谷而不积金,防劫盗也。康熙雍正间岁频歉,米价昂,闭廪不肯粜升谷,冀价再增。乡人病之,而无如何。有角妓号玉面狐者曰:是易与,第备钱以待可耳。乃自诣其家曰:我为鸨母钱树,鸨母顾虐我,昨与勃溪,约我以千金自赎,我亦厌倦风尘,愿得一忠厚长者托终身,念无如公者,公能捐千金,则终身执巾栉。闻公不喜积金,即钱二千贯亦足抵,昨有木商闻此事,已回天津取资,计其到当在半月外,我不愿随此庸奴,公能于十日内先定,则受德多矣。张故惑此妓,闻之惊喜,急出谷贱售,廪已开,买者坌至,不能复闭,遂空其所积,米价大平。谷尽之日,妓遣谢富室曰:鸨母养我久,一时负气相诟,致有是议,今悔过挽留,义不可负心,所言姑俟诸异日。富室原与私约,无媒无证,无一钱聘定,竟无如何也。此事李露园亦言之,当非虚谬。闻此妓年甫十六七,遽能办此,亦女侠哉。
dīng yào yuán yán, yǒu xiào lián sì shí wú zi, mǎi yī qiè shén míng huì, dí bù néng xiāng ān, dàn xī gòu suì. yuè suì shēng yī zi, yì bù néng róng, jìng zhuǎn yù yú yuǎn chù, xiào lián wǎng wǎng rú yǒu shī. dú sù shū zhāi, yè fēn wèi qǐn, qiè hū qiān wéi rù, jīng wèn hé lái, yuē: táo guī ěr. xiào lián chén sī yuē: táo guī lǜ lái zhuī bǔ, dù fù qǐ kěn nì, qiě shì yǐ zhì cǐ, guī hé suǒ róng. qiè xiào yuē: bù qī jūn, wǒ shí hú yě, qián yǐ rén lái, rén yǒu rén lǐ, bù gǎn bù rěn gòu, jīn yǐ hú lái, biàn huàn wú duān, chū rù wú jī, bǐ wū dé ér zhī zhī. yīn yàn wǎn rú chū, jiǔ ér jiàn wèi tóng bì xiè, dí dà huì, duō jīn mù shù shì hé zhì, yī shù shì xí jiāng jū qiè zhì, qiè bù fú zuì, rǎng bì yǔ shù shì zhēng yuē: wú zi nà qiè, zé nà wèi yǒu lǐ, shēng zǐ qiǎn qiè, zé fū wèi fù xīn, wú gù jiàn chū, zuì bù zài wǒ. shù shì yuē: jì jiàn chū yǐ, qǐ kě sī guī. qiè yuē: chū mǔ wèi jià, yǔ zi wèi jué, chū fù wèi jià, yú fū yì wèi jué, kuàng yù wǒ zhě dù fù, fēi jiàn chū yú fū, fū réng nà wǒ, shì wèi chū yě, hé bù kě guī. shù shì nù yuē: ěr běn shòu lèi, hé gǎn jù rén lǐ zhēng. qiè yuē: rén biàn shòu xīn, yīn lǜ yáng lǜ jiē yǒu xíng, shòu biàn rén xīn, fǎn yǐ wéi zuì, fǎ shī jù hé xiàn diǎn yé? shù shì yì nù yuē: wú chí wǔ léi fǎ, zhī zhū yāo ěr, bù zhī qí tā. qiè dà xiào yuē: yāo yì tiān dì zhī yī wù, gǒu qí wú zuì, tiān dì wèi cháng bù bìng yù. shàng dì suǒ bù zhū, fǎ shī nǎi yù jǐn zhū hū? shù shì pāi àn yuē: mèi huò nán zǐ, fēi ěr zuì yé? qiè yuē: wǒ yǐ lǐ nà, bù dé wèi mèi huò, tǎng qí mèi huò, zé shè jīng xī qì, cǐ shēng jiǔ gǎo yǐ. jīn zài jiā liǎng nián, fù guī yòu wǔ liù nián, kāng qiáng wú yàng, suǒ wèi mèi huò zhě ān zài? fǎ shī shòu dù fù duō jīn, duàn liàn zhōu nà, yǐ kù jì tān ěr, wú qǐ fú yé. wèn dá zhī qǐng, shù shì gù suǒ zhào shén jiāng, yǐ shī suǒ zài, wú kě rú hé. chēn mù yuē: jīn bù yǔ ěr zhēng, míng rì huì dāng zhào léi bù. míng rì dí zài cù shè tán, zé xiāo dùn yǐ. gài suǒ chí zhī fǎ suī zhèng, ér fǎ yǐ huì xíng, gù mèi yì bù wèi, shén jiāng yì bù mǎn yě. xiāng chuán liú niàn tái xiān shēng guān zǒng xiàn shí, tí yù shǐ tái yī lián yuē: wú yù cháng jiào xīn shì shuǐ, yǒu yán zì jué qì rú shuāng. kě wèi zhī běn yǐ.
丁药园言,有孝廉四十无子,买一妾甚明慧,嫡不能相安,旦夕诟谇。越岁生一子,益不能容,竟转鬻于远处,孝廉惘惘如有失。独宿书斋,夜分未寝,妾忽搴帷入,惊问何来,曰:逃归耳。孝廉沉思曰:逃归虑来追捕,妒妇岂肯匿,且事已至此,归何所容。妾笑曰:不欺君,我实狐也,前以人来,人有人理,不敢不忍诟,今以狐来,变幻无端,出入无迹,彼乌得而知之。因燕婉如初,久而渐为童婢泄,嫡大恚,多金募术士劾治,一术士檄将拘妾至,妾不服罪,攘臂与术士争曰:无子纳妾,则纳为有理,生子遣妾,则夫为负心,无故见出,罪不在我。术士曰:既见出矣,岂可私归。妾曰:出母未嫁,与子未绝,出妇未嫁,于夫亦未绝,况鬻我者妒妇,非见出于夫,夫仍纳我,是未出也,何不可归。术士怒曰:尔本兽类,何敢据人理争。妾曰:人变兽心,陰律陽律皆有刑,兽变人心,反以为罪,法师据何宪典耶?术士益怒曰:吾持五雷法,知诛妖耳,不知其他。妾大笑曰:妖亦天地之一物,苟其无罪,天地未尝不并育。上帝所不诛,法师乃欲尽诛乎?术士拍案曰:媚惑男子,非尔罪耶?妾曰:我以礼纳,不得为媚惑,倘其媚惑,则摄精吸气,此生久槁矣。今在家两年,复归又五六年,康强无恙,所谓媚惑者安在?法师受妒妇多金,锻练周内,以酷济贪耳,吾岂服耶。问答之顷,术士顾所召神将,已失所在,无可如何。瞋目曰:今不与尔争,明日会当召雷部。明日嫡再促设坛,则宵遁矣。盖所持之法虽正,而法以贿行,故魅亦不畏,神将亦不满也。相传刘念台先生官总宪时,题御史台一联曰:无欲常教心似水,有言自觉气如霜。可谓知本矣。
mò xuě yá yán, yǒu xiāng rén huàn yì, kùn wò cǎo tà, hún hū yǐ chū mén wài, jué dùn lí rè nǎo, yì shū zì shì rán, dào lù dōu fēi suǒ céng jīng, xìn bù suǒ zhī, ǒu yù yī gù yǒu, xiāng jiàn bēi xǐ. yì qí yǐ sǐ, hū zì wù yuē: wǒ qí rù míng yé? yǒu yuē: jūn wèi hé sǐ, lí hún dào cǐ ěr, cǐ jìng fēi rén suǒ kě dào, hé tóng yóu lǎn, yǐ guǎng jiàn wén? yīn suí zhī xíng, suǒ jīng chéng shì xū luò, dōu bù yì rén shì, wǎng lái rǎo rǎo, yì gè yǒu suǒ yíng, jiàn xiāng rén jiē mù sòng zhī, rán wú rén jiāo yī yǔ yě. xiāng rén yuē: wén yǒu dì yù, kě yī guān hū? yǒu yuē: dì yù rú qiú láo, fēi míng guān bù néng qǐ, fēi míng lì bù néng dǎo, wú bù néng zhì yě. yǒu sān shù qí guǐ jìn hū dì yù, jūn kě yǐ wǎng guān. yīn gǎi xún qí lù, xíng bàn lǐ xǔ, zhì yī dì, kōng kuàng rú xū mù, jiàn yī guǐ, zhuàng mào rú rén, ér bí xià zé wú kǒu. wèn cǐ hé gù, yuē: shì rén shēng shí, qiǎo yú yìng duì, yú cí sòng yǔ mèi shì yuè rén, gù shòu cǐ bào, shǐ bù néng yǔ. huò yù yàn kǒu jiāng shuǐ, zé yǐn yǐ bí. yòu jiàn yī guǐ, kāo sǒng xiàng shàng, shǒu zhé xiàng xià, miàn zhe yú fù, yǐ liǎng shǒu zhī zhǔ ér xíng. wèn cǐ hé gù, yuē: shì rén shēng shí, wàng zì zūn dà, gù shòu cǐ bào, shǐ bù néng yǎng miàn ào rén. yòu jiàn yī guǐ, zì xiōng zhì fù, liè xià shù cùn, wǔ zàng liù fǔ, xū wú yī wù. wèn cǐ hé gù, yuē: shì rén shēng shí, chéng fǔ shēn yǐn, rén bù néng cè, gù shòu shì bào, shǐ zhōng wú nì xíng. yòu jiàn yī guǐ, zú zhǎng èr chǐ, zhǐ jù rú chuí, zhǒng jù rú dòu, zhòng rú qiān hú zhī zhōu, nǔ lì bàn kè, shǐ yí yī cùn. wèn cǐ hé gù, yuē: cǐ rén shēng shí, gāo cái jié zú, shì shì wù jū rén xiān, gù shòu shì bào, shǐ bù néng xíng. yòu jiàn yī guǐ, liǎng ěr tuō dì, rú yè shuāng yì, ér hùn dùn wú qiào. wèn cǐ hé gù, yuē: cǐ rén shēng shí, huái jì duō yí, xǐ wén fēi yǔ, gù shòu cǐ bào, shǐ bù néng tīng. shì jiē àn è yè qiǎn shēn, dài shòu bào qī mǎn, shǐ rù zhuàn lún. qí zuì jiǎn dì yù yī děng, rú yáng lǜ zhī tú liú yě. é jiàn chē qí zá xù, yī míng guān jīng guò, jiàn xiāng rén jīng yuē: cǐ shì shēng hún, wù yóu zhì cǐ, kǒng mí bù dé guī, shuí shí qí jiā, kě dǎo shǐ qù. yǒu guì qǐ shì jiù jiāo , guān jí lìng sòng fǎn, jiāng zhì mén, dà hàn ér xǐng, zì shì bìng yù. xuě yá tiān xìng shuǎng lǎng, xiōng zhōng luò luò wú sù wù, yǔ péng yǒu xié xì, měi jùn biàn héng shēng, cǐ dàng shì qí yù yán, wèi bì zhēn yǒu. rán zhuāng shēng liè zǐ, bàn shǔ yù yán, yì zú quàn chéng, gù bù bì kè zhōu qiú jiàn ěr.
莫雪崖言,有乡人患疫,困卧草榻,魂忽已出门外,觉顿离热恼,意殊自适然,道路都非所曾经,信步所之,偶遇一故友,相见悲喜。忆其已死,忽自悟曰:我其入冥耶?友曰:君未合死,离魂到此耳,此境非人所可到,盍同游览,以广见闻?因随之行,所经城市墟落,都不异人世,往来扰扰,亦各有所营,见乡人皆目送之,然无人交 一语也。乡人曰:闻有地狱,可一观乎?友曰:地狱如囚牢,非冥官不能启,非冥吏不能导,吾不能至也。有三数奇鬼近乎地狱,君可以往观。因改循歧路,行半里许,至一地,空旷如墟墓,见一鬼,状貌如人,而鼻下则无口。问此何故,曰:是人生时,巧于应对,谀词颂语媚世悦人,故受此报,使不能语。或遇焰口浆水,则饮以鼻。又见一鬼,尻耸向上,首折向下,面著于腹,以两手支拄而行。问此何故,曰:是人生时,妄自尊大,故受此报,使不能仰面傲人。又见一鬼,自胸至腹,裂罅数寸,五脏六腑,虚无一物。问此何故,曰:是人生时,城府深隐,人不能测,故受是报,使中无匿形。又见一鬼,足长二尺,指巨如椎,踵巨如斗,重如千斛之舟,努力半刻,始移一寸。问此何故,曰:此人生时,高材捷足,事事务居人先,故受是报,使不能行。又见一鬼,两耳拖地,如曳双翼,而混沌无窍。问此何故,曰:此人生时,怀忌多疑,喜闻蜚语,故受此报,使不能听。是皆按恶业浅深,待受报期满,始入转轮。其罪减地狱一等,如陽律之徒流也。俄见车骑杂盢,一冥官经过,见乡人惊曰:此是生魂,误游至此,恐迷不得归,谁识其家,可导使去。友跪启是旧交 ,官即令送返,将至门,大汗而醒,自是病愈。雪崖天性爽朗,胸中落落无宿物,与朋友谐戏,每俊辩横生,此当是其寓言,未必真有。然庄生列子,半属寓言,义足劝惩,固不必刻舟求剑尔。
chén bàn jiāng yán, yǒu shū shēng yuè xī yù yī fù, sè pō jiāo lì, tiāo yǐ wēi cí, xīn rán xiāng jiù, zì yún jiā zài lín jìn, ér bù kěn yán xìng míng. yòu yún fū héng shù rì yī wài chū, jiā yǒu hòu chuāng kě kāi, yǒu qiáng quē kě dìng, yù xì jí lái, bù néng yù dìng qī yě. rú shì wǔ liù nián, qíng hǎo shèn zhì. yī suì shū shēng jiāng yuǎn xíng, fù yè lái huà bié, shū shēng yán suí rén zuò jì, hòu huì wú qī, qī liàn wàn zhuàng, gěng yè zhì bù chéng yǔ. fù hū xī xiào yuē: jūn rú cǐ qíng chī, bì xiāng sī zhì jí, fēi wǒ chū lái xiāng jiù yì. shí yǔ jūn yán, wǒ guǐ zhī dài tì zhě yě. fán rén yǔ guǐ xiá, wú bù bìng qiě sǐ, yīn bō yáng yě. wéi wǒ yǐ ài jūn sháo xiù, bù rěn yù zhé lán cuī, gù bì yuè qī bā rì hòu, dài jūn yáng fù, nǎi kěn zài lái, yǒu bō yǒu fù, gù jūn néng wú yàng. shǐ yù tā guǐ, zé zòng qíng yě dàng, bù chū bàn zǎi, suǒ jūn yú kū yú zhī sì yǐ. wǒ bèi zhì duō, qiú rú wǒ zhě zé zhì shǎo, jūn qí yí shèn. gǎn jūn yì zhòng, cǐ suǒ yǐ bào yě. yǔ qì sàn fà tǔ shé zuò guǐ xíng, cháng xiào ér qù. shū shēng zhèn lì jǐ shī hún, zì shì suī yù yě róng, céng bù cè shì.
陈半江 言,有书生月夕遇一妇,色颇姣丽,挑以微词,欣然相就,自云家在邻近,而不肯言姓名。又云夫恒数日一外出,家有后窗可开,有墙缺可矴,遇隙即来,不能预定期也。如是五六年,情好甚至。一岁书生将远行,妇夜来话别,书生言随人作计,后会无期,凄恋万状,哽咽至不成语。妇忽嬉笑曰:君如此情痴,必相思致疾,非我初来相就意。实与君言,我鬼之待替者也。凡人与鬼狎,无不病且死,陰剥陽也。惟我以爱君韶秀,不忍玉折兰摧,故必越七八日后,待君陽复,乃肯再来,有剥有复,故君能无恙。使遇他鬼,则纵情 冶荡,不出半载,索君于枯鱼之肆矣。我辈至多,求如我者则至少,君其宜慎。感君义重,此所以报也。语讫散发吐舌作鬼形,长啸而去。书生震栗几失魂,自是虽遇冶容,曾不侧视。