niè sōng yán yán, jí mò yú shēng, qí yī lǘ fù jīng shī, zhōng lù qì xī gāo gǎng shàng, xì lǘ yú shù, ér yǐ shí jiǎ mèi, hū jiàn lǘ áng shǒu sì gù, hào rán tàn yuē: bù zhì cǐ dì shù shí nián, qīng shān rú gù, cūn luò yǐ fēi jiù jìng yǐ. yú gù hào qí, wén zhī yuè rán qǐ yuē: cǐ sòng chù zōng zhǎng míng jī yě. rì rì chéng zhī gòng tán, bù huàn zhǎng tú jì mò yǐ. yī ér yǔ yán, lǘ niè cǎo bù yīng, fǎn fù kāi dǎo, yuē yǔ wèi wàng xíng jiāo , lǘ yì ruò wù wén. nù ér tòng biān zhī, lǘ tiào zhì kuáng hǒu, zhōng bù néng yán, jìng zhé yī zú, yù yú tú sì. tú bù yǐ guī, cǐ shì jué kě xiào. dài shuì mèng zhōng wù tīng yé? yì cǐ lǘ sù shēng yuān qiǎn, yǒu wù píng zhī, yǐ jī yú zhī nù shā yé?
聶松岩言，即墨於生，騎一驢赴京師，中路憩息高崗上，系驢於樹，而倚石假寐，忽見驢昂首四顧，浩然嘆曰：不至此地數十年，青山如故，村落已非舊徑矣。於故好奇，聞之躍然起曰：此宋處宗長鳴雞也。日日乘之共談，不患長途寂寞矣。揖而與言，驢齧草不應，反覆開導，約與為忘形交 ，驢亦若勿聞。怒而痛鞭之，驢跳擲狂吼，終不能言，竟折一足，鬻於屠肆。徒步以歸，此事絕可笑。殆睡夢中誤聽耶？抑此驢夙生冤譴，有物憑之，以激於之怒殺耶？

sān shū yí nán gōng, yǒu jiàn pū bì sì, shàn yì liè, néng wǎn shí lì gōng, héng bǔ chún yú yě. fán bǔ chún zhě bì yǐ yè. xiān yǐ gǎo jiē chā dì rú hé lǒng zhī zhuàng, ér bù wǎng yú shàng, yǐ niú jiǎo zuò qǔ guǎn, xiào chún shēng chuī zhī, chún jì jí, xiān wēi jīng zhī, shǐ jiàn cì bì rù gǎo jiē zhōng, rán hòu dà shēng jīng zhī, shǐ qún fēi tū qǐ, zé xī chù wǎng yǐ. chuī guǎn shí qí shēng qī yàn, wǎng wǎng wù yǐn guǐ wù zhì. gù bì zhú tuán jiāo zì wèi, ér xié bīng zhàng yǐ bèi zhī. yī yè yuè míng zhī xià, jiàn lǎo sǒu lái zuò lǐ yuē: wǒ hú yě, ér sūn yǔ běi cūn hú pā xìn, jǔ zú xiè zhàn. bǐ zhèn qín wǒ yī nǚ, měi zhàn bì fǎn jiē qū chū yǐ rǔ wǒ, wǒ yì zhèn qín bǐ yī qiè, rú suǒ shī bào yān. yóu cǐ chóu yì jié, yuē jīn yè jué zhàn yú cǐ, wén jūn yì xiá, qǐ zhù yī bì lì, zé méi chǐ gǎn ēn. chí tiě chǐ zhě bǐ, chí dāo zhě wǒ yě. bì fàng gù shì, xīn rán suí zhī wǎng, yì cóng báo jiān. liǎng zhèn jì jiāo , liǎng hú xuè zhàn bù jiě, zhì xiāng bào shǒu bó. bì shěn shì jì de, kòng xián yī fā, shè běi cūn hú bó, bù yú gōng jìn shǐ dān, guàn fù ér guò. bìng lǎo sǒu dòng yè yì yān. liǎng zhèn gè huáng jù duó shī, qì fú qiú ér dùn, bì jiě èr hú zhī fù, qiě gào zhī yuē: chuán yǔ ěr zú, liǎng jiā shèng bài xiāng dāng, kě yǐ jiě yuān yǐ. xiān shì běi cūn měi yè wén zhàn shēng, zì cǐ suì jì. cǐ yǔ lǐ bīng shì xiāng lèi. rán bīng zhàn jiāng shén wèi hàn zāi yù huàn, cǐ hú chéng qí sī fèn, liǎng dòu bù yǐ, zú zhì liǎng shāng. shì yì bù kě yǐ yǐ hū?
三叔儀南公，有健仆畢四，善弋獵，能挽十力弓，恆捕鶉於野。凡捕鶉者必以夜。先以稿秸插地如禾隴之狀，而布網於上，以牛角作曲管，肖鶉聲吹之，鶉既集，先微驚之，使漸次避入稿秸中，然後大聲驚之，使群飛突起，則悉觸網矣。吹管時其聲淒咽，往往誤引鬼物至。故必築團 焦自衛，而攜兵仗以備之。一夜 月明之下，見老叟來作禮曰：我狐也，兒孫與北村狐皅釁，舉族械戰。彼陣擒我一女，每戰必反接驅出以辱我，我亦陣擒彼一妾，如所施報焉。由此仇益結，約今夜決戰於此，聞君義俠，乞助一臂力，則沒齒感恩。持鐵尺者彼，持刀者我也。畢放故事，忻然隨之往，翳叢薄間。兩陣既交 ，兩狐血戰不解，至相抱手搏。畢審視既的，控弦一發，射北村狐踣，不虞弓勁矢癉，貫腹而過。並老叟洞腋殪焉。兩陣各惶遽奪屍，棄俘囚而遁，畢解二狐之縛，且告之曰：傳與爾族，兩家勝敗相當，可以解冤矣。先是北村每夜聞戰聲，自此遂寂。此與李冰事相類。然冰戰江 神為捍災御患，此狐呈其私憤，兩斗不已，卒至兩傷。是亦不可以已乎？

yáo ān gōng zài diān shí, mù yǒu yán shǔ zhōng xiāng yuán shù xià, yuè yè yǒu hóng shang nǚ zǐ jìng zhuāng lì. jiàn rén zé rǎn rǎn méi tǔ zhōng. zhòng yì fā shì zhī, yáo ān gōng xié zhī jiǔ jiāo shù xià, zì zhù zhī yuē: rǔ jiàn rén zé yǐn, shì wú yì yú wèi suì yě, yòu hé bì lǚ xiàn rǔ xíng, zì qǔ bào gǔ zhī huò. zì shì bù fù chū. yòu yǒu shū zhāi shén xuān chǎng, jiǔ wú rén jū, jiù shì ān gōng wǔ zhāng, shí xiāng cóng zài diān. ǒu xià rì luǒ qǐn qí nèi, mèng yī rén yī ér yán yuē: yǔ jūn suī yōu míng yì lù. rán juàn shǔ jū cǐ, yì yǒu nán nǚ zhī bié. jūn nài hé bù yǐ lǐ zì chù. jué rán xǐng, suì bù gǎn zài wǎng. yáo ān gōng cháng yuē: shù xià zhī guǐ kě yù zhī yǐ lǐ, shū zhāi zhī mèi néng yǐ lǐ yù rén. cǐ jùn pì chù wàn shān zhōng, fēng sú zhì pǔ, hún dùn wèi záo, gù yì lèi yì chún liáng rú shì yě.
姚安公在滇時，幕友言署中香櫞樹下，月夜有紅裳女子靚妝立。見人則冉冉沒土中。眾議發視之，姚安公攜卮酒澆樹下，自祝之曰：汝見人則隱，是無意於為祟也，又何必屢現汝形，自取暴骨之禍。自是不復出。又有書齋甚軒敞，久無人居，舅氏安公五章，時相從在滇。偶夏日裸寢其內，夢一人揖而言曰：與君雖幽明異路。然眷屬居此，亦有男女之別。君奈何不以禮自處。矍然醒，遂不敢再往。姚安公嘗曰：樹下之鬼可諭之以理，書齋之魅能以理喻人。此郡僻處萬山中，風俗質樸，渾沌未鑿，故異類亦淳良如是也。

yú liǎng sān suì shí, cháng jiàn sì wǔ xiǎo ér cǎi yī jīn chuàn, suí yú xī xì, jiē hū yú wèi dì, yì shì shén xiāng ài, shāo zhǎng shí nǎi jiē bù jiàn. hòu yǐ gào xiān yáo ān gōng, gōng chén sī jiǔ zhī, shuǎng rán yuē: rǔ qián mǔ hèn wú zi, měi lìng ní ǎo yǐ cǎi sī xì shén miào ní hái, guī zhì yú wò nèi, gè mìng yǐ rǔ míng, rì sì guǒ ěr, yǔ bǔ zi wú yì. mò hòu, wú mìng rén yì lóu hòu kōng yuàn zhōng, bì shì wù yě. kǒng hòu lái wèi yāo, nǐ jué chū zhī, rán suì jiǔ yǐ mí qí chù yǐ. qián mǔ jí zhāng tài fū rén zǐ. yī suì jì chén jiā jì hòu, zhāng tài fū rén zhòu qǐn, mèng qián mǔ yǐ shǒu tuī zhī, yuē: sān mèi tài bù jīng shì, lì rèn qǐ kě fù ér xì. è rán jīng xǐng, zé yú fāng zuò shēn páng, chè yáo ān gōng gé dài pèi dāo chū qiào yǐ. shǐ zhī hún guī shòu jì, què yǒu qí shì. gǔ rén suǒ yǐ shì sǐ rú shēng yě.
余兩三歲時，嘗見四五小兒彩衣金釧，隨余嬉戲，皆呼余為弟，意似甚相愛，稍長時乃皆不見。後以告先姚安公，公沉思久之，爽然曰：汝前母恨無子，每令尼媼以彩絲系神廟泥孩，歸置於臥內，各命以乳名，日飼果餌，與哺子無異。歿後，吾命人瘞樓後空院中，必是物也。恐後來為妖，擬掘出之，然歲久已迷其處矣。前母即張太夫人姊。一歲忌辰家祭後，張太夫人晝寢，夢前母以手推之，曰：三妹太不經事，利刃豈可付兒戲。愕然驚醒，則余方坐身旁，掣姚安公革帶佩刀出鞘矣。始知魂歸受祭，確有其事。古人所以事死如生也。

biǎo shū wáng bì bó qī sàng, shù zhě yán mǒu rì zi kè huí shà, quán jiā jiē bì chū, yǒu dào wěi wèi shà shén, yú yuán rù, fāng kāi qiè jué zān ěr, shì yī dào yòu wěi wèi shà shén lái, guǐ shēng wū wū jiàn jìn, qián dào huáng jù bì chū. xiāng yù yú tíng, bǐ cǐ yǐ wèi zhēn shà shén, jiē jì ér shī hún, duì pū yú dì. lí míng jiā rén kū rù, tū jiàn zhī, dà hài, dì shì nǎi zhī wèi dào, yǐ jiāng tāng guàn sū, jí yǐ guǐ zhuāng fù sòng guān. yán lù jù guān, mò bù jué dào, jù cǐ yī shì, huí shà zhī shuō dāng wàng yǐ. rán huí shà xíng jī, yú shí lǚ mù dǔ zhī. guǐ shén máng mèi, jiū bù zhī qí rú hé yě.
表叔王碧伯妻喪，術者言某日子刻回煞，全家皆避出，有盜偽為煞神，逾垣入，方開篋攫簪珥，適一盜又偽為煞神來，鬼聲嗚嗚漸近，前盜皇遽避出。相遇於庭，彼此以為真煞神，皆悸而失魂，對仆於地。黎明家人哭入，突見之，大駭，諦視乃知為盜，以薑湯灌蘇，即以鬼裝縛送官。沿路聚觀，莫不絕倒，據此一事，回煞之說當妄矣。然回煞形跡，余實屢目睹之。鬼神茫昧，究不知其如何也。

yì dōu zhū tiān mén yán, jiǎ zǐ xià, yǔ shù yǒu yè jí míng hú cè zhào jì yòu shāng, yǐn fāng hān. jì sù bù shí zì, hū yuán bǐ shū yī jué jù yuē: yī yè xiāo xiāo yǔ, gāo lóu qiè xiǎo hán, táo huā líng luò fǒu, hū bì juǎn lián kàn. zhì yú yī yǒu zhī qián, shì rén guān qì, jù biàn sè pū dì, jì yì pū dì. qǐng zhī jì sū, ér shì rén bù sū yǐ. hòu biàn wèn suǒ qīn, qì bù zhī qí gù.
益都朱天門言，甲子夏，與數友夜集明湖側召妓侑觴，飲方酣。妓素不識字，忽援筆書一絕句曰：一夜 瀟瀟雨，高樓怯曉寒，桃花零落否，呼婢捲簾看。擲於一友之前，是人觀訖，遽變色仆地，妓亦仆地。頃之妓蘇，而是人不蘇矣。後遍問所親，迄不知其故。

guǐ yǐ jiǎ wǔ jiān, yǒu fú jī zhě zì zhèng dìng lái, bù tán xiū jiù, wéi zuò shū huà, pō yí qí wěi tuō. rán jiàn qí wèi cáo mù táng zuò zhuó sè shān shuǐ zhǎng juǎn, jí zuì zhōng kuí xiàng, bǐ mò jiē bù sú. yòu jiàn zèng dǒng qǔ jiāng yī lián yuē: huáng jīn jié kè xīn yóu rè, bái shǒu hái xiāng mèng gèng yóu. yì kù xiāo qǔ jiāng zhī wèi rén.
癸已甲午間，有扶乩者自正定來，不談休咎，惟作書畫，頗疑其偽托。然見其為曹慕堂作着色山水長卷，及醉鍾馗像，筆墨皆不俗。又見贈董曲江 一聯曰：黃金結客心猶熱，白首還鄉夢更游。亦酷肖曲江 之為人。

diàn hù èr cáo fù hàn shén, dòng zhé hē lì fēng yǔ, gòu suì guǐ shén. lín xiāng lǐ lǘ, yī yǔ bù hé, jí xuān xiù lù bì, xié èr dǎo yī chǔ, fèn hū tiào zhì rú cí hǔ. yī rì chéng yīn yǔ chū qiè mài, hū fēng léi dà zuò, jù báo rú é luǎn, yǐ zhōng shāng pū dì, hū fēng juǎn yī wǔ dǒu kǎo lǎo, duò qí qián dǐng zhī, dé bù sǐ. qǐ tiān yì wèi qí héng yú? huò yuē: shì suī bào lì, ér shàn shì qí gū, měi yǔ rén jì, gū chì zhī zhé mǐ fú, gū pī qián jiá, yì guì ér shòu. rán zé yù nán bù sǐ yǒu yóu yǐ. kǒng zǐ yuē: fū xiào, tiān zhī jīng yě, dì zhī yì yě, qǐ bù rán hū?
佃戶二曹婦悍甚，動輒訶詈風雨，詬誶鬼神。鄰鄉里閭，一語不合，即揎袖露臂，攜二搗衣杵，奮呼跳擲如雌虎。一日乘陰雨出竊麥，忽風雷大作，巨雹如鵝卵，已中傷仆地，忽風卷一五斗栲栳，墮其前頂之，得不死。豈天亦畏其橫歟？或曰：是雖暴戾，而善事其姑，每與人計，姑叱之輒弭伏，姑批前頰，亦跪而受。然則遇難不死有由矣。孔子曰：夫孝，天之經也，地之義也，豈不然乎？

guǐ hài xià, gāo chuān zhī běi duò yī lóng, lǐ rén duō mù dǔ zhī. yáo ān gōng mìng jià wǎng shì, zé yǐ chéng fēng yǔ qù. qí wān yán jué líng zhī jī, róu lìn hé jià èr mǔ xǔ, shàng fēn míng kě jiàn. lóng shén wù yě, hé yǐ zhì duò, huò yuē shì xíng yǔ yǒu wù, tiān suǒ zhé yě. àn shì chēng lóng néng zhì yǔ, ér sòng rú wèi yǔ wèi tiān dì zhī qì, bù yóu yú lóng. yú wèi lǐ chēng tiān jiàng shí yǔ, shān chuān chū yún, gù gōng yáng chuán wèi chù shí ér chū, fū cùn ér hé, bù chóng cháo ér yǔ tiān xià zhě, wéi tài shān zhī yún. shì sòng rú zhī shuō suǒ běn yě. yì wén yán chuán chēng, yún cóng lóng. gù dǒng zhòng shū qí yǔ fǎ, zhào yǐ tǔ lóng. cǐ shì sú zhī shuō suǒ běn yě. dà dǐ yǒu tiān yù, yǒu lóng yǔ, yóu yóu ér yún, xiāo xiāo ér yǔ zhě, tiān yù yě jí fēng zhèn léi, bù jiǔ ér guò zhě, lóng yǔ yě. guān chù fàn lóng tán zhě, lì zhì fēng yǔ tiān dì zhī qì, néng rú shì zhī sù hé hū? xǐ mò dá sòng fàn zhòu zhě, yì lì zhì fēng yǔ. tiān dì zhī qì, néng rú shì zhī kè qī hū? gù bì liǎng yì jiān chén, qí lǐ shǐ bèi. bì guī guī rán jiāo zhí yī shuō, wú nǎi bù tōng qí biàn yú.
癸亥夏，高川之北墮一龍，里人多目睹之。姚安公命駕往視，則已乘風雨去。其蜿蜒攫皊之跡，蹂躪 禾稼二畝許，尚分明可見。龍神物也，何以致墮，或曰是行雨有誤，天所謫也。按世稱龍能致雨，而宋儒謂雨為天地之氣，不由於龍。余謂禮稱天降時雨，山川出雲，故公羊傳謂觸石而出，膚寸而合，不崇朝而雨天下者，惟泰山之雲。是宋儒之說所本也。易文言傳稱，雲從龍。故董仲舒祈雨法，召以土龍。此世俗之說所本也。大抵有天雨，有龍雨，油油而雲，瀟瀟而雨者，天雨也；疾風震雷，不久而過者，龍雨也。觀觸犯龍潭者，立致風雨天地之氣，能如是之速合乎？洗皌答誦梵咒者，亦立致風雨。天地之氣，能如是之刻期乎？故必兩義兼陳，其理始備。必規規然膠執一說，毋乃不通其變歟。

lǐ rén wáng lǘ gēng yú yě, juàn ér zhěn kuài yǐ wò, hū jiàn jiān yú cóng xī lái, pū mǎ shén zhòng, yú zhōng zuò zhě xiān shū fù yí nán gōng yě. guài gōng fāng wò jí, hé yǐ chū xíng, jí jìn qián qǐ jū, gōng yǔ yǔ liáng jiǔ, nǎi xiàng dōng běi qù, guī ér wén gōng yǐ shì yǐ. jì suǒ jiàn pū mǎ, zhèng fú suǒ fén zhǐ qì zhī shù. pú rén shěn chóng guì zhī qī, qīn wén lǘ yán zhī, hòu yuè yú lǘ yì bìng zú, zhī bái zhòu yù guǐ, zhōng wèi shuāi qì yǐ.
里人王驢耕於野，倦而枕塊以臥，忽見肩輿從西來，仆馬甚眾，輿中坐者先叔父儀南公也。怪公方臥疾，何以出行，急近前起居，公與語良久，乃向東北去，歸而聞公已逝矣。計所見仆馬，正符所焚紙器之數。僕人沈崇貴之妻，親聞驢言之，後月余驢亦病卒，知白晝遇鬼，終為衰氣矣。

yú dì sān nǚ, xǔ hūn gē xiān zhōu tài pú zi, nián shí suì, yǐ gēng xū xià zhì zú. xiān yī rì, bìng yǐ gé, shí yú yǐ zhí shì zài fāng zé, nǚ hū zì yǔ yuē: jīn rì chū bā, wú dāng míng rì chén kè qù, yóu jí jiàn wú fù yě, wèn hé yǐ zhī zhī, míng mù bù yán. yú chū jiǔ rì lǐ chéng guī dǐ, guǒ jí jiàn qí zú, zú shí bì guà yáng zhōng, qià jí rán míng bā shēng, shì yì yì yǐ.
余第三女，許婚戈仙舟太僕子，年十歲，以庚戌夏至卒。先一日，病已革，時余以執事在方澤，女忽自語曰：今日初八，吾當明日辰刻去，猶及見吾父也，問何以知之，瞑目不言。余初九日禮成歸邸，果及見其卒，卒時壁掛洋鍾，恰皍然鳴八聲，是亦異矣。

shàn fū yáng pěng, cū zhī wén zì, suí yáo ān gōng zài diān shí, hū mèng èr guǐ chí gāo piào lái jū. biāo míng yuē yáng pěng, yì zhēng yuē: wǒ míng yáng yì, bù míng yáng pěng, ěr dìng wù jū, èr guǐ jiē yuē: zì shàng shàng yǒu yī diǎn shì shěng bǐ yì zì, yì yòu zhēng yuē: cóng wèi jiàn yì zì rú cǐ xiě, dāng réng shì pěng zì, wù dī yī mò diǎn. èr guǐ bù néng qiáng ér qù, tóng qǐn zhě wén qí yì yǔ, shū shén liǎo liǎo, é yáo ān gōng zhōng yǎng guī, yì suí zhì píng yí, yòu mèng èr guǐ chí piào lái, nǎi míng míng kǎi shū yáng yì zì, yì réng bù fú yuē: wǒ yǐ běi guī, dāng shǔ zhí lì chéng huáng, ěr yún nán chéng huáng, hé dé jū wǒ? xuān gòu liáng jiǔ, tóng qǐn zhě hū zhī nǎi xǐng, zì yún, èr guǐ shén fèn, shì bì bù xiāng shě. cì rì xíng zhì diān nán shèng jìng fāng xià, guǒ mǎ jué duò dì zú.
膳夫楊皏，粗知文字，隨姚安公在滇時，忽夢二鬼持皋票來拘。標名曰楊皏，義爭曰：我名楊義，不名楊皏，爾定誤拘，二鬼皆曰：字上尚有一點是省筆義字，義又爭曰：從未見義字如此寫，當仍是皏字，誤滴一墨點。二鬼不能強而去，同寢者聞其囈語，殊甚了了，俄姚安公終養歸，義隨至平彝，又夢二鬼持票來，乃明明楷書楊義字，義仍不服曰：我已北歸，當屬直隸城隍，爾雲南城隍，何得拘我？喧詬良久，同寢者呼之乃醒，自雲，二鬼甚憤，似必不相舍。次日行至滇南勝境坊下，果馬蹶墮地卒。

yú zài wū lǔ mù qí, chù shù quǎn, xīn mǎo cì huán dōng guī, yī hēi quǎn yuē sì ér, liàn liàn suí xíng, huī zhī bù qù, jìng tóng zhì jīng shī. tú zhōng shǒu xíng qiè shén yán, fēi yú zhì qián, suī tóng pú bù néng qǔ yī wù. shāo jìn, zhé rén lì nù niè, yī rì guò pì zhǎn qī dá bǎn dá bǎn yì yán shān lǐng, fán qī zhòng, qū zhé dǒu jùn, chēng wèi tiān xiǎn. chē sì liàng, bàn zài lǐng běi, bàn zài lǐng nán, rì yǐ xūn hēi, bù néng quán dù. quǎn nǎi dú wò lǐng diān, zuǒ yòu wàng ér hù shì zhī, jiàn rén yǐng zhé chí shì, yú wèi fù shī èr shǒu yuē: guī lù wú fán rǔ jì shū, fēng cān lù sù qiě suí yǔ. yè shēn nú zi hān mián hòu, wèi shǒu dōng xíng shù liàng chē. kōng shān rì rì rěn jī xíng, bīng xuě qí qū bǎi niàn chéng, wǒ yǐ wú guān hé suǒ liàn, kě lián rǔ yì tài chī shēng. jì qí shí yě. zhì jīng suì yú, yī xī zhòng dú sǐ. huò yuē: nú bèi bìng qí sī yè yán, gù yǐ jì shā zhī, ér tuō cí yú dào, xiǎng dāng rán yǐ. yú shōu zàng qí gǔ, yù wèi qǐ zhǒng tí yuē yì quǎn sì ér mù. ér zuó shí, xiàng chū sài sì nú zhī xíng, guì qí mù qián, gè juān xìng míng yú xiōng yì, yuē zhào zhǎng míng, yuē yú lù, yuē liú chéng gōng, yuē qí lái wàng. huò yuē: yǐ cǐ sì nú zhì quǎn páng, kǒng quǎn bù xiè. yú nǎi zhǐ. jǐn tí é zhū nú suǒ jū shì, yuē shī quǎn táng ér yǐ. chū dí xiào lián zèng yú cǐ quǎn shí, xiān yī xī, mèng gù pū sòng yù kòu shǒu yuē: niàn zhǔ rén cóng jūn wàn lǐ, jīn lái fú yì, cì rì dé shì quǎn, liǎo rán zhī wèi yù zhuǎn shēng yě. rán yù zài shí, yīn xiǎn jiǎo xiá, wèi zhū pū kuí. hé yǐ zuò quǎn, fǎn zhōng jìn? qǐ zì zhī yǐ è yè duò luò, huǐ ér cóng shàn yú? yì kě wèi shàn bǔ guò yǐ.
余在烏魯木齊，畜數犬，辛卯賜環東歸，一黑犬曰四兒，戀戀隨行，揮之不去，竟同至京師。途中守行篋甚嚴，非余至前，雖僮僕不能取一物。稍近，輒人立怒齧，一日過辟展七達坂達--坂譯言山嶺，凡七重，曲折陡峻，稱為天險。車四輛，半在嶺北，半在嶺南，日已曛黑，不能全度。犬乃獨臥嶺巔，左右望而護視之，見人影輒馳視，余為賦詩二首曰：歸路無煩汝寄書，風餐露宿且隨予。夜深奴子酣眠後，為守東行數輛車。空山日日忍飢行，冰雪崎嶇百廿程，我已無官何所戀，可憐汝亦太痴生。紀其實也。至京歲余，一夕中毒死。或曰：奴輩病其司夜嚴，故以計殺之，而託詞於盜，想當然矣。余收葬其骨，欲為起冢題曰義犬四兒墓。而琢石，象出塞四奴之形，跪其墓前，各鐫姓名於胸臆，曰趙長明，曰於祿，曰劉成功，曰齊來旺。或曰：以此四奴置犬旁，恐犬不屑。余乃止。僅題額諸奴所居室，曰師犬堂而已。初翟孝廉贈余此犬時，先一夕，夢故仆宋遇叩首曰：念主人從軍萬里，今來服役，次日得是犬，瞭然知為遇轉生也。然遇在時，陰險狡黠，為諸仆魁。何以作犬，反忠藎？豈自知以惡業墮落，悔而從善歟？亦可謂善補過矣。

shén néng huà xíng, gù hú zhī tōng líng zhě, kě wǎng lái yú yī xì zhī zhōng, rán tè zì huà qí xíng ěr. sòng méng quán yán, qí jiā yī pú fù, wèi hú suǒ mèi, yè zhé chǐ yī, wú cùn lǚ, zì chuāng líng yú chū, zhì yú láng xià, gòng xiāng xì xiá. qí fū lù rèn pò zhī, zé mén jiàn bù kě qǐ, huò yǎn fēi yǐ dài, yì zì néng jiān bì, jǐn yú chuāng nèi nù lì ér yǐ. yī rì, yīn cáng niǎo chòng, jiāng gé chuāng jī zhī, lín qī é chòng bù kě dé. cì rì, nǎi jiàn zài qián guì zhōng. chòng zhǎng jìn wǔ chǐ, ér guì kǒu jǐn chǐ yú, bù zhī hé yǐ dé rù, shì bìng néng huà tā xíng yǐ. sòng rú dòng yán gé wù, rú cǐ zhī lèi, yòu qǐ kě yǐ lǐ tuī hū? yáo ān gōng cháng yán: hú jū xū mù, ér huàn huà shì lú, rén shì zhī rú zhēn, dàn bù zhī hú zì shì rú hé ěr. hú jù máo gé, ér huàn huà fěn dài, rén shì zhī rú zhēn, bù zhī hú zì shì yòu rú hé? bù zhī cǐ hú suǒ huàn huà, bǐ hú shì zhī gèng dāng rú hé? cǐ zhēn wú cóng ér tuī jiū yě.
神能化形，故狐之通靈者，可往來於一隙之中，然特自化其形耳。宋蒙泉言，其家一僕婦，為狐所媚，夜輒褫衣，無寸縷，自窗欞舁出，置於廊下，共相戲狎。其夫露刃迫之，則門鍵不可啟，或掩扉以待，亦自能堅閉，僅於窗內怒詈而已。一日，陰藏鳥銃，將隔窗擊之，臨期皒銃不可得。次日，乃見在錢櫃中。銃長近五尺，而櫃口僅尺余，不知何以得入，是並能化他形矣。宋儒動言格物，如此之類，又豈可以理推乎？姚安公嘗言：狐居墟墓，而幻化室廬，人視之如真，但不知狐自視如何耳。狐具毛革，而幻化粉黛，人視之如真，不知狐自視又如何？不知此狐所幻化，彼狐視之更當如何？此真無從而推究也。