strong wú bǎo ān qì jiā shú yǒu strong
吳保安棄家贖友
gǔ rén jié jiāo wéi jié xīn, jīn rén jié jiāo wéi jié miàn. jié xīn kě yǐ tóng sǐ shēng, jié miàn nà kān gòng pín jiàn? jiǔ qú ān mǎ yuē fēn yún, zhuī pān sòng yè wú chén hūn. zuò zhōng kāng kǎi chū qī zǐ, jiǔ biān bài wǔ yóu dì xiōng. yī guān wēi lì jǐ jiāo è, kuàng fù tài nán kěn xiāng qīn? jūn bù jiàn, dāng nián yáng zuǒ chēng sǐ yǒu, zhì jīn shǐ chuán gāo qí rén.
古人結交惟結心,今人結交惟結面。結心可以同死生,結面那堪共貧賤?九衢鞍馬曰紛紜,追攀送謁無晨昏。座中慷慨出妻子,酒邊拜舞猶弟兄。一關微利己交惡,況復太難肯相親?君不見,當年羊、左稱死友,至今史傳高其人。
zhè piān cí míng wèi jié jiāo xíng, shì tàn mò shì rén xīn xiǎn báo, jié jiāo zuì nán. píng shí jiǔ bēi wǎng lái, rú xiōng ruò dì yī yù shī dà de shì, cái yǒu xiē lì hài xiāng guān, biàn ěr wǒ bù xiāng gù le. zhēn gè shì: jiǔ ròu dì xiōng gàn gè yǒu, luò nán zhī zhōng wú yī rén. hái yǒu zhāo xiōng dì, mù chóu dí, cái fàng xià jiǔ bēi, chū mén biàn wān gōng xiāng xiàng de. suǒ yǐ táo yuān míng yù xī jiāo, yuè shū yè yù jué jiāo, liú xiào biāo yòu zuò xià guǎng jué jiāo lùn, dōu shì gǎn kǎi shì qíng, gù wèi fèn jī zhī tán ěr. rú jīn wǒ shuō de liǎng gè péng yǒu, què shì cóng wú yī miàn dí. zhǐ yīn yī diǎn yì qì shàng xiàng xǔ, hòu lái huàn nán zhī zhōng, sǐ shēng xiàng jiù, zhè cái suàn zuò xīn jiāo zhì yǒu. zhèng shì: shuō lái gòng yǔ guān chén dòng, dào pò jīng qīng jiàn qì hán.
這篇詞名為《結交行》,是嘆末世人心險薄,結交最難。平時酒杯往來,如兄若弟;一遇虱大的事,才有些利害相關,便爾我不相顧了。真箇是:酒肉弟兄幹個有,落難之中無一人。還有朝兄弟,暮仇敵,才放下酒杯,出門便彎弓相向的。所以陶淵明欲息交,越叔夜欲絕交,劉孝標又做下《廣絕交論》,都是感慨世情,故為忿激之譚耳。如今我說的兩個朋友,卻是從無一面的。只因一點意氣上相許,後來患難之中,死生相救,這才算做心交至友。正是:「說來貢禹冠塵動,道破荊卿劍氣寒。」
huà shuō dà táng kāi yuán nián jiān, zǎi xiàng dài guó gōng guō zhèn, zì yuán zhèn, hé běi wǔ yáng rén shì. yǒu zhí ér guō zhòng xiáng, cái jiān wén wǔ, yī shēng háo xiá shàng qì, bù jū shéng mò, yīn cǐ méi rén jǔ jiàn. tā fù qīn jiàn tā nián zhǎng wú chéng, xiě le yī fēng shū, jiào tā dào jīng cān jiàn bó fù, qiú gè chū shēn zhī dì. yuán zhèn wèi yuē: dà zhàng fū bù néng duō wēi kē, dēng shàng dì, zhì shēn qīng yún yì dāng rú bān chāo, fù jiè zǐ, lì gōng yì yù, yǐ bó fù jiǎ. ruò dàn jiè mén dì wèi jiē tī, suǒ jiù qǐ néng yuǎn dà hū? zhòng xiáng wěi wěi. shì biān bào dào jīng: nán zhōng dòng mán zuò luàn. yuán lái wǔ zé tiān niáng niáng gé mìng zhī yuē, yào mǎi zhǔ rén xīn guī shùn, zhǐ zhè jiǔ xī shí rén dòng mán yí, měi nián yī xiǎo gǎo shǎng, yī nián yī dà gǎo shǎng. dào xuán zōng huáng dì dēng jí, bǎ zhè kào shǎng cháng guī dōu cái gé le. wèi cǐ qún mán yī shí zào fǎn, qīn rǎo zhōu xiàn. cháo tíng chà lǐ méng wèi yáo zhōu dū du, diào bīng jìn tǎo. lǐ méng lǐng le shèng zhǐ, lín xíng zhī jì, tè wǎng xiāng fǔ cí bié, yīn ér qǐng jiào. guō yuán zhèn yuē: xī zhū gé wǔ hòu qī qín mèng huò, dàn fú qí xīn, bù fú qí lì. jiāng jūn xuān yǐ shèn chóng xíng zhī, bì dāng zhì shèng. shě zhí guō zhòng xiáng, pō yǒu cái gàn, jīn dào yǔ jiāng jūn tóng háng. hòu pò zéi lì gōng, shù kě fù jì wěi yǐ chéng míng ěr. jí hū zhòng xiáng chū, yǔ lǐ méng xiāng jiàn. lǐ méng jiàn zhòng xiáng yī biǎo fēi sú yòu qiě dāng cháo zǎi xiàng zhī zhí, qīn kǒu zhǔ tuō, zěn gǎn tuī wěi. jí shǔ zhòng xiáng wèi xíng jūn pàn guān zhī zhí.
話說大唐開元年間,宰相代國公郭震,字元振,河北武陽人氏。有侄兒郭仲翔,才兼文武,一生豪俠尚氣,不拘繩墨,因此沒人舉薦。他父親見他年長無成,寫了一封書,教他到京參見伯父,求個出身之地。元振謂曰:「大丈夫不能掇巍科,登上第,致身青雲;亦當如班超,傅介子,立功異域,以博富賈。若但借門第為階梯,所就豈能遠大乎?」仲翔唯唯。適邊報到京:南中洞蠻作亂。原來武則天娘娘革命之曰,要買囑人心歸順,只這九溪十人洞蠻夷,每年一小搞賞,一年一大搞賞。到玄宗皇帝登極,把這犒賞常規都裁革了。為此群蠻一時造反,侵擾州縣。朝廷差李蒙為姚州都督,調兵進討。李蒙領了聖旨,臨行之際,特往相府辭別,因而請教。郭元振曰:「昔諸葛武侯七擒孟獲,但服其心,不服其力。將軍宣以慎重行之,必當制勝。舍侄郭仲翔,頗有才幹,今道與將軍同行。候破賊立功,庶可附驥尾以成名耳。」即呼仲翔出,與李蒙相見。李蒙見仲翔一表非俗;又且當朝宰相之侄,親口囑託,怎敢推委。即署仲翔為行軍判官之職。
zhòng xiáng bié le bó fù, tà suí lǐ méng qǐ chéng. xíng zhì jiàn nán dì fāng, yǒu tóng xiāng yī rén, xìng wú, míng bǎo ān, zì yǒng gù, jiàn rèn dōng chuān suì zhōu fāng yì wèi. suī yǔ zhòng xiáng cóng wèi shí miàn, rán sù zhī qí wèi rén, yì qì shēn zhòng, kěn fú chí jì bá rén de. nǎi xiū shū yī fēng, tè dào rén chí sòng yú zhòng xiáng. zhòng xiáng chāi shū dú zhī, shū yuē:
仲翔別了伯父,蹋隨李蒙起程。行至劍南地方,有同鄉一人,姓吳,名保安,字永固,見任東川遂州方義尉。雖與仲翔從未識面,然素知其為人,義氣深重,肯扶持濟拔人的。乃修書一封,特道人馳送於仲翔。仲翔拆書讀之,書曰:
wú bǎo ān bù xiào, xìng yǔ zú xià shēng tóng xiāng lǐ, suī quē zhǎn bài, ér mù zhòng yǒu rì. yǐ zú xià dà cái, fǔ lǐ jiāng jūn yǐ hū xiǎo kòu, chéng gōng zài dàn xī ěr. bǎo ān lì xué duō nián, jǐn guān yī wèi pì zài jiàn wài, xiāng guān mèng jué. kuàng cǐ guān jǐ mǎn, hòu rèn nán qī, kǒng è xuǎn yíng zhī gé xiàn yě. wěn wén zú xià, fēn yōu jí nán, yǒu gǔ rén fēng. jīn dà jūn zhēng jìn, zhèng zài yòng rén zhī jì. tǎng chuí niàn xiāng qū, lù jí xì wēi, shǐ bǎo ān dé zhí biān cóng shì, shù chǐ cùn yú mù fǔ, zú xià qiū shān zhī ēn, gǎn wàng jiē jié?
吳保安不肖,幸與足下生同鄉里,雖缺展拜,而慕仲有日。以足下大才,輔李將軍以乎小寇,成功在旦夕耳。保安力學多年,僅官一尉;僻在劍外,鄉關夢絕。況此官己滿,後任難期,恐厄選營之格限也。穩聞足下,分憂急難,有古人風。今大軍征進,正在用人之際。倘垂念鄉曲,錄及細微,使保安得執鞭從事,樹尺寸於幕府,足下丘山之恩,敢忘街結?
zhòng xiáng wán qí shū yì, tàn yuē: cǐ rén yǔ wǒ sù mèi hū shēng, ér zhòu yǐ huǎn jí xiāng wěi, nǎi shēn zhì wǒ zhě. dà zhàng fū yù zhī jǐ ér bù néng yǔ zhī chū lì, níng bù fù guī hū? suì xiàng lǐ méng kuā jiǎng wú bǎo ān zhī cái, qǐ zhēng lái jūn zhōng xiào yòng. lǐ dū du tīng le, biàn xíng xià wén tiē dào suì zhōu qù, yào qǔ fāng yì wèi wú bǎo ān wèi guǎn jì.
仲翔玩其書意,嘆曰:「此人與我素昧乎生,而驟以緩急相委,乃深知我者。大丈夫遇知己而不能與之出力,寧不負傀乎?」遂向李蒙誇獎吳保安之才,乞征來軍中效用。李都督聽了,便行下文帖到遂州去,要取方義尉吳保安為管記。
cái dǎ fā chāi rén qǐ shēn, tàn mǎ bào: mán zéi chāng jué, bī jìn nèi dì. lǐ dū du chuán lìng: xīng yè zǎn xíng. lái dào yáo zhōu, zhèng yù zhe mán bīng qiǎng lǔ cái wù, bù zuò zhǔn bèi, bèi dà jūn yī yǎn, dōu sì sàn luàn cuàn, bù chéng duì wǔ, shā dé tā dà bài quán shū. lǐ dū du shì yǒng, zhāo yǐn dà jūn, chéng shì zhuī zhú wǔ shí lǐ. tiān wǎn xià zhài, guō zhòng xiáng jiàn yuē: mán rén tān zhà wú bǐ, jīn bīng bài yuǎn dùn, jiāng jūn zhī wēi jǐ lì yǐ! xuān bān shī huí zhōu, dào rén xuān bō wēi dé, zhāo shǐ nèi fù bù kě shēn rù qí dì, kǒng duò zhà móu zhī zhōng. lǐ méng dà hē yuē: qún mán jīn jǐ sàng dǎn, bù chéng cǐ jī sǎo qīng xī dòng, gèng chí hé shí? rǔ wù duō yán, kàn wǒ pò zéi!
才打發差人起身,探馬報:蠻賊猖獗,逼近內地。李都督傳令:星夜趲行。來到姚州,正遇着蠻兵搶擄財物,不做準備,被大軍一掩,都四散亂竄,不成隊伍,殺得他大敗全輸。李都督恃勇,招引大軍,乘勢追逐五十里。天晚下寨,郭仲翔諫曰:「蠻人貪詐無比,今兵敗遠遁,將軍之威己立矣!宣班師回州,道人宣播威德,招使內附;不可深入其地,恐墮詐謀之中。」李蒙大喝曰:「群蠻今己喪膽,不乘此機掃清溪洞,更持何時?汝勿多言,看我破賊!
cì rì, bá zhài dōu qǐ. xíng le shù rì, zhí dào wū mán jiè shàng. zhǐ jiàn wàn shān dié cuì, cǎo mù méng róng, zhèng bù zhī nà yī tiáo shì qù lù. lǐ méng xīn zhōng dà yí, chuán lìng: zàn tuì hū yǎn chù tún zā. yī miàn xún mì tǔ rén, fǎng wèn lù jìng. hū rán shān gǔ zhī zhōng, jīn gǔ zhī shēng sì qǐ, mán bīng mí shān biàn yě ér lái. dòng zhǔ xìng méng míng xì nú luó, shǒu zhí mù gōng yào shǐ, bǎi fā bǎi zhòng. qū lǜ gè dòng mán qiú chuān lín dù lǐng, fēn míng shì niǎo fēi shòu bēn, quán bù fèi lì. táng bīng xiàn yú fú zhōng, yòu qiě lù shēng lì juàn, rú hé dǐ dí? lǐ dū du suī rán xiǎo yǒng, qīn yīng xióng wú yòng wǔ zhī dì. shǒu xià zhǎo yá kàn kàn jiāng jǐn, tàn yuē: wǔ bù tīng guō pàn guān zhī yán, nǎi wèi quǎn yáng suǒ wǔ! bá chū xuē zhōng duǎn dāo, zì cì qí hóu ér sǐ. quán jūn zhǐ méi yú mán zhōng. hòu rén yǒu shī yún:
次日,拔寨都起。行了數日,直到烏蠻界上。只見萬山疊翠,草木蒙茸,正不知那一條是去路。李蒙心中大疑,傳令:「暫退乎衍處屯紮。」一面尋覓土人,訪問路徑。忽然山谷之中,金鼓之聲四起,蠻兵瀰山遍野而來。洞主姓蒙名細奴邏,手執木弓藥矢,百發百中。驅率各洞蠻酋穿林渡嶺,分明似鳥飛獸奔,全不費力。唐兵陷於伏中,又且路生力倦,如何抵敵?李都督雖然曉勇,親英雄無用武之地。手下爪牙看看將盡,嘆曰:「侮不聽郭判官之言,乃為犬羊所侮!」拔出靴中短刀,自刺其喉而死。全軍旨沒於蠻中。後人有詩云:
mǎ yuán tóng zhù biāo qiān gǔ, zhū gé qí tái zhèn jiǔ xī. hé shì táng shī jiē fù shè? jiāng jūn xìng lǐ shù piān qí.
馬援銅柱標千古,諸葛旗台鎮九溪。何事唐師皆覆設?將軍姓李數偏奇。
yòu yǒu yī shī, zhuān jiù lǐ dū du bù tīng guō zhòng xiáng zhī yán, yǐ zì qǔ bài. shī yún:
又有一詩,專咎李都督不聽郭仲翔之言,以自取敗。詩云:
bú shì jiāng jūn shù dú qí, xuán jūn shēn rù zǒng kān wēi. dāng shí ruò tīng hái shī cè, zǒng yǒu qún mán shuí gǎn kuī?
不是將軍數獨奇,懸軍深入總堪危。當時若聽還師策,總有群蠻誰敢窺?
qí shí, guō zhòng xiáng yě bèi lǔ qù. xì nú luó jiàn tā fēng shén bù jiàn, kòu wèn zhī, fāng zhī shì guō yuán zhèn zhī zhí, suì gěi yǔ běn dòng tóu mù wū luó bù xià. yuán lái nán mán cóng wú dà zhì, zhǐ tān tú zhōng guó cái wù. lǔ lüè dé hàn rén, bù fèn gěi yǔ gè dòng tóu mù. gōng duō de, fēn de duō, gōng shǎo de, fēn de shǎo. qí fēn de rén kǒu, bù wèn xián yú, zhī rú nú pú yì bān, gōng tā qū shǐ: kǎn chái gē cǎo, sì mǎ mù yáng. ruò shì rén kǒu duō de, yòu kě zhuǎn xiāng mǎi mài. hàn rén dào cǐ, shí gè jiǔ gè zhǐ yuàn sǐ, bù yuàn shēng. què yòu yǒu mán rén kān shǒu, qiú sǐ bù dé. yǒu chéng bān kǔ chǔ! zhè yī zhèn sī shā, lǔ dé hàn rén shén duō. qí zhōng duō yǒu yǒu zhí wèi de, mán qiú yī yī shěn chū, xǔ tā chù xìn dào zhōng guó qù, yào tā qīn qī lái shú, huò qí lì. nǐ xiǎng bèi lǔ de rén, nà yī gè bù sī xiǎng hái xiāng de? yī wén cǐ shì, bù lùn fù jiā pín jiā, dōu chù xìn dào jiā xiāng lái le. jiù shì gè rén jiā shǔ, shí fēn méi fǎ chù zhì de, zhǐ de bà le ruò hái yǒu qīn yǒu juàn, nuó yí bǔ còu dé mǐ, nà yī jiā bù xiǎng jiè dài qù qǔ shú? nà mán qiú rěn xīn tān lì, suí nǐ hú shēn qióng hàn, yě yào lēi qǔ hǎo juàn yī shí pǐ, fāng zhǔn shú huí ruò shàng yī děng de, píng tā suǒ zhà. wū luó wén zhī guō zhòng xiáng shì dāng cháo zǎi xiàng zhī zhí, gāo qí shú jià, suǒ juàn yī qiān pǐ
其時,郭仲翔也被擄去。細奴邏見他丰神不見,叩問之,方知是郭元振之侄,遂給與本洞頭目烏羅部下。原來南蠻從無大志,只貪圖中國財物。擄掠得漢人,部分給與各洞頭目。功多的,分得多,功少的,分得少。其分得人口,不問賢愚,只如奴僕一般,供他驅使:砍柴割草,飼馬牧羊。若是人口多的,又可轉相買賣。漢人到此,十個九個只願死,不願生。卻又有蠻人看守,求死不得。有懲般苦楚!這一陣廝殺,擄得漢人甚多。其中多有有職位的,蠻酋一一審出,許他畜信到中國去,要他親戚來贖,獲其利。你想被擄的人,那一個不思想還鄉的?一聞此事,不論富家貧家,都畜信到家鄉來了。就是各人家屬,十分沒法處置的,只得罷了;若還有親有眷,挪移補湊得米,那一家不想借貸去取贖?那蠻酋忍心貪利,隨你弧身窮漢,也要勒取好絹一十匹,方准贖回;若上一等的,憑他索詐。烏羅聞知郭仲翔是當朝宰相之侄,高其贖價,索絹一千匹
zhòng xiáng xiǎng dào: ruò yào gàn juàn, chú fēi bó fù chù kě bàn. zhǐ shì guān shān tiáo dì, zěn de chù gè xìn qù? hū rán xiǎng zhe: wú bǎo ān shì wǒ zhī jǐ, wǒ yǔ tā cóng wèi huì miàn, zhǐ wèi jiàn tā shù xíng zhī zì, biàn lì jiàn yú lǐ dū du, zhào wèi guǎn jì. wǒ zhī yòng qíng, tā bì liàng zhī. xìng tā xíng chí, bù yǔ cǐ nán, cǐ jì duō yīng jǐ dào yáo zhōu. chéng yāng tā fù xìn yú zhǎng ān, qǐ bù biàn hū? nǎi xiū chéng yī shū, jìng zhì bǎo ān. shū zhōng jù dào kǔ qíng jí wū luó suǒ jià xiáng xì: tǎng yǒng gù bù jiàn yí qì, chuán yǔ bó fù, zǎo lái jiàn shú, shàng kě shēng hái. bù rán, shēng wèi fú qiú, sǐ wèi mán guǐ, yǒng gù qí rěn zhī hū? yǒng gù zhě, bǎo ān zhī zì yě. shū hòu fù yī shī yún:
仲翔想道:「若要干絹,除非伯父處可辦。只是關山迢遞,怎得畜個信去?」忽然想着:「吳保安是我知己,我與他從未會面,只為見他數行之字,便力薦於李都督,召為管記。我之用情,他必諒之。幸他行遲,不與此難,此際多應、己到姚州。誠央他附信於長安,豈不便乎?」乃修成一書,徑致保安。書中具道苦情及烏羅索價詳細:「倘永固不見遺棄,傳語伯父,早來見贖,尚可生還。不然,生為俘囚,死為蠻鬼,永固其忍之乎?」永固者,保安之字也。書後附一詩云:
jī zǐ wèi nú réng yì yù, sū qīng shòu kùn zài chū nián. zhī jūn yì qì shēn xiāng mǐn, yuàn tuō zhēng cān xué fāng xián.
箕子為奴仍異域,蘇卿受困在初年。知君義氣深相憫,願脫征驂學方賢。
zhòng xiáng xiū shū jǐ bì, qià hǎo yǒu gè yáo zhōu jiě liáng guān, bèi shú fàng huí. zhòng xiáng chéng biàn jiù jiāng cǐ shū fù zhī, yǎn pàn pàn kàn zhe tā rén qù le, zì jǐ bù néng fèn fēi. wàn jiàn zǎn xīn, bù jué lèi rú yǔ xià. zhèng shì: yǎn kàn tā niǎo gāo fēi qù, shēn zài lóng zhōng zěn chū tóu? bù tí guō zhòng xiáng mán zhōng zhī shì.
仲翔修書己畢,恰好有個姚州解糧官,被贖放回。仲翔乘便就將此書付之,眼盼盼看着他人去了,自己不能奮飛。萬箭攢心,不覺淚如雨下。正是:眼看他鳥高飛去,身在籠中怎出頭?不題郭仲翔蠻中之事。
qiě shuō wú bǎo ān dú le lǐ dū du wén tiē, jǐ zhī guō zhòng xiáng suǒ jiàn. liú qī fáng zhāng shì hé nà xīn shēng xià wèi zhōu suì de hái ér zài suì zhōu zhù xià, yī zhǔ yī pū fēi shēn shàng lù, gǎn lái yáo zhōu fù rèn. wén zhī lǐ dū du zhèn wáng xiāo xī, chī le yī jīng, shàng wèi zhī zhòng xiáng shēng sǐ xià luò, bù tù liú shén dǎ tàn. qià hǎo jiě liáng guān cóng mán dì fàng huí, dài dé yǒu zhòng xiáng shū xìn, wú bǎo ān chāi kāi kàn le, hǎo shēng qī cǎn. biàn xiě huí shū yī zhǐ, shū zhōng xǔ tā qǔ shú, liú zài jiě liáng guān chù, zhǔ tā qù biàn chù dào mán zhōng, yǐ wèi zhòng xiáng zhī xīn. máng zhěng xíng náng, biàn wàng zhǎng ān jìn fā. zhè yáo zhōu dào zhǎng ān yī qiān yú lǐ, dōng chuān zhèng shì gè shùn lù, bǎo ān jìng bù huí jiā, zhí dào jīng dū, qiú jiàn guō yuán zhèn xiàng gōng. shuí zhī yī yuè qián yuán zhèn jǐ hōng, jiā xiǎo dōu fú shū ér huí le.
且說吳保安毒了李都督文帖,己知郭仲翔所薦。留妻房張氏和那新生下未周歲的孩兒在遂州住下,一主一仆飛身上路,趕來姚州赴任。聞知李都督陣亡消息,吃了一驚,尚未知仲翔生死下落,不兔留神打探。恰好解糧官從蠻地放回,帶得有仲翔書信,吳保安拆開看了,好生悽慘。便寫回書一紙,書中許他取贖,留在解糧官處,囑他覷便畜到蠻中,以慰仲翔之心。忙整行囊,便望長安進發。這姚州到長安一千餘里,東川正是個順路,保安徑不回家,直到京都,求見郭元振相公。誰知一月前元振己薨,家小都扶樞而回了。
wú bǎo ān dà shī suǒ wàng, pán chán léng jǐn, zhǐ de jiāng pū mǎ mài qù, jiāng lái shǐ yòng. fù shēn huí dào suì zhōu, jiàn le qī ér, fàng shēng dà kū. zhāng shì wèn qí yuán gù, bǎo ān jiāng guō zhòng xiáng shī xiàn nán zhōng zhī shì, shuō le yī biàn. rú jīn yào qù shú tā, zhēng qīn zì jiā wú lì, shǐ tā zài qióng xiāng xuán wàng, wǒ xīn hé ān? shuō bà yòu kū. zhāng shì quàn zhǐ zhī, yuē: cháng yán qiǎo xí fù zhǔ bù dé méi mǐ zhōu, nǐ rú jīn lì bù cóng xīn, zhǐ suǒ fù zhī wú qīn le. bǎo ān yáo shǒu yuē: wú xiàng zhě ǒu chù chǐ shū, jí méng guō jūn chuí qíng jiàn bá jīn bǐ zài sǐ shēng zhī jì, yǐ xìng mìng tuō wǒ wǒ hé rěn fù zhī? bù dé guō huí, shì bù dú shēng yě! yú shì qīng jiā suǒ yǒu, gū jì lái zhǐ zhí de juàn èr bǎi pǐ. suì piē le qī ér, yù chū wài wèi shāng, yòu pà mán zhōng bù shí yǒu xìn chù lái, zhī zài yáo zhōu zuǒ jìn yíng yùn. cháo chí mù zǒu, dōng chèn xī bēn shēn chuān pò yī, kǒu chī cū lì. suī yī qián yī sù, bù gǎn wàng fèi, dōu jī lái wèi mǎi juàn zhī yòng. dé yī wàng shí, dé shí wàng bǎi, mǎn le bǎi pǐ, jiù chù fàng yáo zhōu fǔ kù. mián lǐ mèng lǐ zhǐ xiǎng zhe: guō zhòng xiáng yī zì, lián qī zǐ dōu wàng jì le. zhěng zhěng de zài wài guò le shí gè nián tóu, gāng gāng de còu dé qī bǎi pǐ juàn, hái wèi zú gàn pǐ zhī shù. zhèng shì:
吳保安大失所望,盤纏楞盡,只得將仆、馬賣去,將來使用。復身回到遂州,見了妻兒,放聲大哭。張氏問其緣故,保安將郭仲翔失陷南中之事,說了一遍。」如今要去贖他,爭親自家無力,使他在窮鄉懸望,我心何安?」說罷又哭。張氏勸止之,曰:「常言巧媳婦煮不得沒米粥,你如今力不從心,只索付之無親了。」保安搖首曰:「吾向者偶畜尺書,即蒙郭君垂情薦拔;今彼在死生之際,以性命托我、我何忍負之?不得郭回,誓不獨生也!」於是傾家所有,估計來止直得絹二百匹。遂撇了妻兒,欲出外為商,又怕蠻中不時有信畜來,只在姚州左近營運。朝馳暮走,東趁西奔;身穿破衣,口吃粗糲。雖一錢一粟,不敢妄費,都積來為買絹之用。得一望十,得十望百,滿了百匹,就畜放姚州府庫。眠里夢裡只想着:「郭仲翔」一字,連妻子都忘記了。整整的在外過了十個年頭,剛剛的湊得七百匹絹,還未足干匹之數。正是:
lí jiā qiān lǐ zhú zhuī dāo, zhǐ wèi xiāng zhī yì qì ráo. shí zài wèi cháng mán dòng zhài, bù rú hé rì wèi xīn jiāo?
離家千里逐錐刀,只為相知意氣饒。十載未償蠻洞債,不如何日慰心交?
huà fēn liǎng tóu. què shuō wú bǎo ān qī zhāng shì, tóng nà yòu nián hái zi, gū gū lì lì de zhù zài suì zhōu. chū shí hái yǒu rén kàn xiàn wèi miàn shàng, xiǎo yì ér zhōu jì tā: yī lián jǐ nián mù tōng yīn hào, jiù méi rén lǐ tā le. jiā zhōng yòu wú jī xù, ái dào shí nián zhī wài, yī dān shí quē, wàn nán cún jì, zhǐ de bìng dié jǐ jiàn pò jiā huǒ, biàn mài pán chán, lǐng le shí yī suì de hái ér, qīn zì wèn lù, yù wǎng yáo zhōu xún qǔ zhàng fū wú bǎo ān. yè sù cháo xíng, yī rì zhǐ zǒu dé yī sì shí lǐ. bǐ dào de róng zhōu jiè shàng, pán fèi jǐ jǐn, jì wú suǒ chū. yù chí qiú qǐ qián qù, yòu hán xiū bù guàn sī liang bó mìng, bù rú sǐ xiū, kàn le shí yī suì de hái ér, yòu gē shě bù xià. zuǒ sī yòu xiǎng, kàn kàn tiān wǎn, zuò zài wū měng shān xià, fàng shēng dà kū, jīng dòng le guò wǎng de guān rén. nà guān rén xìng yáng, míng ān jū, xīn rèn yáo zhōu dū du, zhèng dǐng zhe lǐ méng de quē. cóng zhǎng ān chí sāo dào rèn, dǎ cóng wū měng shān xià jīng guò, tīng dé kū shēng āi qiē, yòu shì gè fù rén, tíng le chē mǎ, zhào ér wèn zhī. zhāng shì shǒu chān zhe shí yī suì de hái ér, shàng qián kū sù yuē: qī nǎi suì zhōu fāng yì wèi wú bǎo ān zhī qī, cǐ hái ér jí wàng zhī zǐ yě. wàng fū yīn yǒu rén guō zhòng xiáng xiàn méi mán zhōng, yù yíng qiú gàn pǐ juàn wǎng shú, qì wàng mǔ zǐ, jiǔ zhù yáo zhōu, shí nián bù tōng yīn xìn. qī pín kǔ wú yī, qīn wǎng xún qǔ, liáng jǐn lù zhǎng, shì yǐ bēi qì ěr. ān jū àn àn tàn yì dào: cǐ rén zhēn yì shì! hèn wǒ wú yuán shí zhī. nǎi wèi zhāng shì yuē: fū rén tǐ yōu. xià guān gǒng rèn yáo zhōu dū du, yí dào bǐ jùn, jí chāi rén xún fǎng zūn fū. fū rén xíng lǐ zhī fèi, dōu zài xià guān shēn shàng. qǐng dào qián tú guǎn yì zhōng, dāng yǔ fū rén shè chù. zhāng shì shōu lèi bài xiè. suī rán rú cǐ, xīn xià shàng huái huáng huò. yáng dū du chē mǎ rú fēi qù le. zhāng shì mǔ zǐ xiāng fú, yī bù bù yá dào yì qián. yáng dū du zǎo jǐ fēn fù yì guān cì hou, wèn le lái lì, qǐng dào kōng fáng fàn shí ān zhì. cì rì wǔ gǔ, yáng dū du qǐ mǎ xiān xíng. yì guān chuán yáng dū du zhī mìng, jiāng shí gān qián, zèng wèi lù fèi yòu bèi xià yī liàng chē ér, chāi rén fū sòng dào yáo zhōu pǔ péng yì zhōng jū zhù. zhāng shì xīn zhōng gǎn jī bù jǐn. zhèng shì: hǎo rén hái yù hǎo rén jiù, è rén zì shēn è rén mó.
話分兩頭。卻說吳保安妻張氏,同那幼年孩子,孤孤糲糲的住在遂州。初時還有人看縣尉面上,小意兒周濟他:一連幾年木通音耗,就沒人理他了。家中又無積蓄,捱到十年之外,衣單食缺,萬難存濟,只得并迭幾件破家火,變賣盤纏,領了十一歲的孩兒,親自問路,欲往姚州尋取丈夫吳保安。夜宿朝行,一日只走得一四十里。比到得戎州界上,盤費己盡,計無所出。欲持求乞前去,又含羞不慣;思量薄命,不如死休,看了十一歲的孩兒,又割捨不下。左思右想,看看天晚,坐在烏蒙山下,放聲大哭,驚動了過往的官人。那官人姓楊,名安居,新任姚州都督,正頂着李蒙的缺。從長安馳騷到任,打從烏蒙山下經過,聽得哭聲哀切,又是個婦人,停了車馬,召而問之。張氏手攙着十一歲的孩兒,上前哭訴曰:「妻乃遂州方義尉吳保安之妻,此孩兒即妄之子也。妄夫因友人郭仲翔陷沒蠻中,欲營求干匹絹往贖,棄妄母子,久住姚州,十年不通音信。妻貧苦無依,親往尋取,糧盡路長,是以悲泣耳。」安居暗暗嘆異道:「此人真義士!恨我無緣識之。」乃謂張氏曰:「夫人體憂。下官汞任姚州都督,一到彼郡,即差人尋訪尊夫。夫人行李之費,都在下官身上。請到前途館驛中,當與夫人設處。」張氏收淚拜謝。雖然如此,心下尚懷惶惑。楊都督車馬如飛去了。張氏母子相扶,一步步涯到驛前。楊都督早己分付驛官伺候,問了來歷,請到空房飯食安置。次日五鼓,楊都督起馬先行。驛官傳楊都督之命,將十干錢,贈為路費;又備下一輛車兒,差人夫送到姚州普棚驛中居住。張氏心中感激不盡。正是:好人還遇好人救,惡人自身惡人磨。
qiě shuō yáng ān jū yí dào yáo zhōu, biàn chāi rén sì xià shǒu fǎng wú bǎo ān xià luò. bù yī sì rì, biàn xún zhe le. ān jū qǐng dào dū du fǔ zhōng, jiàng jiē yíng jiē qīn zhí qí shǒu, dēng táng wèi láo. yīn wèi bǎo ān yuē: xià guān cháng wén gǔ rén yǒu sǐ shēng zhī jiāo, jīn qīn jiàn zhī zú xià yǐ. zūn fū rén tóng lìng sì yuǎn lái xiāng mì, jiàn zài yì shě, zú xià qiě wǎng, zàn xù shí nián zhī bié. suǒ xū juàn pǐ ruò gān, wú dāng wèi zú xià tú zhī. bǎo ān yuē: pū wèi yǒu jǐn xīn, gù qí fēn nèi, nài hé lěi jí míng gōng hū? ān jū: mù gōng zhī yì, yù chéng gōng zhī zhì ěr. bǎo ān kòu shǒu yuē: jì méng míng gōng gāo yì, pū bù gǎn gù cí. suǒ shǎo shàng yī fēn zhī yī, rú shù jí fù, pū dāng qīn wǎng mán zhōng, shú qǔ wú yǒu. rán hòu yǔ qī xiāng jiàn, mò wèi wǎn yě. shí ān jū chū dào rèn, nǎi yú kù zhōng cuō jiè guān juàn sì bǎi pǐ, zèng yǔ bǎo ān, yòu zèng tā quán fù ān mǎ. bǎo ān dà xǐ, lǐng le zhè sì bǎi pǐ juàn, bìng kù shàng qī bǎi pǐ, gòng yī qiān yī bǎi zhī shù, qí mǎ zhí dào nán mán jiè kǒu, xún gè shú mán, wǎng mán zhōng tōng huà jiāng suǒ yú bǎi pǐ juàn, jǐn shù tuō tā shǐ fèi. zhǐ yào zhòng xiáng huí guī, xīn mǎn yì zú. zhèng shì: shì shí hái dé jiàn, shèng shì yuè yáng jīn.
且說楊安居一到姚州,便差人四下守訪吳保安下落。不一四日,便尋着了。安居請到都督府中,降階迎接;親執其手,登堂慰勞。因謂保安曰:「下官常聞古人有死生之交,今親見之足下矣。尊夫人同令嗣遠來相覓,見在驛舍,足下且往,暫敘十年之別。所需絹匹若干,吾當為足下圖之。」保安曰:「仆為友盡心,固其分內,奈何累及明公乎?」安居:「慕公之義,欲成公之志耳。」保安叩首曰:「既蒙明公高誼,仆不敢固辭。所少尚一分之一,如數即付,仆當親往蠻中,贖取吾友。然後與妻相見,末為晚也。」時安居初到任,乃於庫中撮借官絹四百匹,贈與保安,又贈他全副鞍馬。保安大喜,領了這四百匹絹,並庫上七百匹,共一千一百之數,騎馬直到南蠻界口,尋個熟蠻,往蠻中通話;將所余百匹絹,盡數托他使費。只要仲翔回歸,心滿意足。正是:市時還得見,勝是岳陽金。
què shuō guō zhòng xiáng zài wū luó bù xià, wū luó zhǐ wàng tā zhòng jià qǔ shú, chū shí hǎo shēng kàn dài, yǐn shí bù quē. guò le yī nián yǒu yú, bù jiàn zhōng guó rén lái jiǎng huà, wū luó xīn zhōng bù yuè, bǎ tā yǐn shí dōu cái jiǎn le. měi rì yī cān, zhe tā kàn yǎng zhàn xiàng. zhòng xiáng dǎ áo bù guò, sī xiāng niàn qiè, chéng wū luó chū wài dǎ wéi, zhuāi kāi jiǎo bù, wàng běi ér zǒu. nà mán zhōng dōu shì xiǎn jùn de shān lù, zhòng xiáng zǒu le yī rì yī yè, jiǎo dǐ dōu pò le, bèi yì bān kàn xiàng de mán zi, fēi yě sì gǎn lái, tí le huí qù. wū luó dà nù, jiāng tā zhuǎn mài yǔ nán dòng zhǔ xīn dīng mán wèi nú, lí wū luó bù èr bǎi lǐ zhī wài. nà xīn dīng zuì è, chāi shǐ xiǎo bù suí yì, zhěng bǎi pí biān, biān dé bèi dōu qīng zhǒng, rú cǐ jǐ fēi yī cì. zhòng xiáng áo bù dé tòng kǔ, zhuō gè kōng, yòu xiǎng táo zǒu. zhēng qīn lù jìng bù shú, zhī zài shān āo nèi pán xuán, yòu bèi běn dòng mán zi zhuī zhe le, ná qù xiàn yǔ xīn dīng. xīn dīng bù yòng le, yòu mài dào nán fāng yī dòng qù, yī bù yuǎn yī bù le. nà dòng zhǔ hào pú sà mán, gèng shì lì hài. xiǎo dé guō zhòng xiáng lǚ cì táo zǒu, nǎi qǔ mù bǎn liǎng piàn, gè zhǎng wǔ liù chǐ, hòu yī sì cùn, jiào zhòng xiáng bǎ liǎng zhī jiǎo lì zài bǎn shàng, yòng tiě dīng dīng qí jiǎo miàn, zhí tòu bǎn nèi, rì cháng dài zhe èr bǎn xíng dòng. yè jiān nà tǔ dòng zhōng, dòng kǒu yòng hòu mù bǎn mén zhē gài, běn dòng mán zi jiù shuì zài bǎn shàng kān shǒu, yī háo zhuǎn dòng bù dé. liǎng jiǎo bèi dīng chù, cháng liú nóng xuè, fēn míng shì dì yù shòu zuì yì bān. yǒu shī wèi zhèng:
卻說郭仲翔在烏羅部下,烏羅指望他重價取贖,初時好生看待,飲食不缺。過了一年有餘,不見中國人來講話,烏羅心中不悅,把他飲食都裁減了。每日一餐,着他看養戰象。仲翔打熬不過,思鄉念切,乘烏羅出外打圍,拽開腳步,望北而走。那蠻中都是險峻的山路,仲翔走了一日一夜,腳底都破了,被一般看象的蠻子,飛也似趕來,提了回去。烏羅大怒,將他轉賣與南洞主新丁蠻為奴,離烏羅部二百里之外。那新丁最惡,差使小不遂意,整百皮鞭,鞭得背都青腫,如此己非一次。仲翔熬不得痛苦,捉個空,又想逃走。爭親路徑不熟,只在山凹內盤旋,又被本洞蠻子追着了,拿去獻與新丁。新丁不用了,又賣到南方一洞去,一步遠一步了。那洞主號菩薩蠻,更是利害。曉得郭仲翔屢次逃走,乃取木板兩片,各長五六尺,厚一四寸,教仲翔把兩隻腳立在板上,用鐵釘釘其腳面,直透板內,日常帶着二板行動。夜間納土洞中,洞口用厚木板門遮蓋,本洞蠻子就睡在板上看守,一毫轉動不得。兩腳被釘處,常流膿血,分明是地獄受罪一般。有詩為證:
shēn mài nán mán nán gèng nán, tǔ láo mù suǒ kǔ nán kān. shí nián bù dá zhōng yuán chuán, mèng xiǎng xīn jiāo bù gǎn tán.
身賣南蠻南更南,土牢木鎖苦難堪。十年不達中原傳,夢想心交不敢譚。
què shuō shú mán lǐng le wú bǎo ān yán yǔ lái jiàn wū luó, shuō zhī qiú shú guō zhòng xiáng zhī shì. wū luó xiǎo dé juàn zú gàn pǐ, bù shèng zhī xǐ! biàn chāi rén wǎng nán dòng zhuǎn shú guō zhòng xiáng huí lái. nán dòng zhǔ xīn dīng, yòu yǐn dào pú sà dòng zhōng, jiāo gē le shēn jià, jiāng zhòng xiáng liǎng jiǎo dīng bǎn, yòng tiě qián qǔ chū dīng lái. nà dīng tóu rù ròu jǐ jiǔ, nóng shuǐ gàn hòu, rú shēng chéng yì bān. jīn fān zhòng fù qǔ chū, zhè téng tòng bǐ chū dīng shí gèng zì nán rěn, xuè liú mǎn dì, zhòng xiáng dēng shí mèn jué. liáng jiǔ fāng xǐng. cùn bù nán yí, zhǐ de yòng pí dài shèng le, liǎng gè mán zi káng qiǎng zhe, zhí sòng dào wū luó zhàng xià. wū luó shōu zú le juàn pǐ, bù guǎn sǐ huó, bǎ zhòng xiáng jiāo fù shú mán, zhuǎn sòng wú bǎo ān shōu lǐng. wú bǎo ān jiē zhe, rú jiàn qīn gǔ ròu yì bān. zhè liǎng gè péng yǒu, dào jīn rì fāng cái shí miàn. wèi xiá xù huà, gè zhēng yǎn kàn le yī kàn, bào tóu ér kū, jiē yí yǐ wèi mèng zhōng xiāng féng yě. guō zhòng xiáng gǎn xiè wú bǎo ān, zì bù bì shuō. bǎo ān jiàn zhòng xiáng xíng róng hòu cuì, bàn rén bàn guǐ, liǎng jiǎo yòu dòng dǎn bù dé, hǎo shēng qī cǎn! ràng mǎ yǔ tā qí zuò, zì jǐ bù xíng suí hòu, tóng dào yáo zhōu chéng nèi huí fù yáng dū du. yuán lái yáng ān jū zài guō yuán zhèn mén xià zuò gè mù liáo, yǔ guō zhòng xiáng suī wèi sī rèn, què yǒu tōng jiā zhī yì yòu qiě tā shì gè zhèng rén jūn zǐ, bù yǐ cún wáng yì xīn. yī jiàn zhòng xiáng, bù shèng zhī xǐ. jiào tā xǐ lín guò le, jiāng xīn yī yǔ tā gèng huàn, yòu jiào suí jūn yī shēng yī tā liǎng jiǎo chuāng kǒu, hǎo yǐn hǎo shí jiāng xī. bù gōu yī yuè, hū fù rú gù.
卻說熟蠻領了吳保安言語來見烏羅,說知求贖郭仲翔之事。烏羅曉得絹足干匹,不勝之喜!便差人往南洞轉贖郭仲翔回來。南洞主新丁,又引到菩薩洞中,交割了身價,將仲翔兩腳釘板,用鐵鉗取出釘來。那釘頭入肉己久,膿水干後,如生成一般。今番重複取出,這疼痛比初釘時更自難忍,血流滿地,仲翔登時悶絕。良久方醒。寸步難移,只得用皮袋盛了,兩個蠻子扛搶着,直送到烏羅帳下。烏羅收足了絹匹,不管死活,把仲翔交付熟蠻,轉送吳保安收領。吳保安接着,如見親骨肉一般。這兩個朋友,到今日方才識面。未暇敘話,各睜眼看了一看,抱頭而哭,皆疑以為夢中相逢也。郭仲翔感謝吳保安,自不必說。保安見仲翔形容候淬,半人半鬼,兩腳又動撣不得,好生悽慘!讓馬與他騎坐,自己步行隨後,同到姚州城內回復楊都督。原來楊安居在郭元振門下做個幕僚,與郭仲翔雖未廝認,卻有通家之誼;又且他是個正人君子,不以存亡易心。一見仲翔,不勝之喜。教他洗林過了,將新衣與他更換,又教隨軍醫生醫他兩腳瘡口,好飲好食將息。不勾一月,乎復如故。
qiě shuō wú bǎo ān cóng mán jiè huí lái, fāng cái dào pǔ péng yì zhōng yǔ qī ér xiāng jiàn. chū shí fēn bié, ér zi shàng zài qiǎng bǎo, rú jīn shí yī suì le. guāng yīn xùn sù, wèi miǎn shāng gǎn yú huái. yáng ān jū wèi wú bǎo ān yì qì shàng, shí fēn jìng zhòng. tā měi duì rén kuā jiǎng, yòu xiě shū yǔ zhǎng ān jiǎ yào, chēng tā qì jiā shú yǒu zhī shì. yòu hòu zèng zī liáng, sòng tā wǎng jīng shī bǔ guān. fán yáo zhōu yī jùn guān fǔ, jiàn dū du rú cǐ yòng qíng, wú bù hòu zèng. zhòng xiáng réng liú wèi dū du fǔ pàn guān. bǎo ān jiāng zhòng rén suǒ zèng, fēn yī bàn yǔ zhòng xiáng liú xià shǐ yòng. zhòng xiáng zài yī tuī cí, bǎo ān nà lǐ kěn yī, zhǐ de shòu le. wú bǎo ān xiè le yáng dū du, tóng jiā xiǎo wǎng zhǎng ān jìn fā. zhòng xiáng sòng chū yáo zhōu jiè wài, tòng kū ér bié. bǎo ān réng liú jiā xiǎo zài suì zhōu, dān shēn dào jīng, shēng bǔ jiā zhōu péng shān chéng zhī zhí. nà jiā zhōu réng shì xī shǔ dì fāng, yíng jiē jiā xiǎo yòu fāng biàn, bǎo ān huān xǐ fù rèn qù qì, bù zài huà xià.
且說吳保安從蠻界回來,方才到普棚驛中與妻兒相見。初時分別,兒子尚在襁褓,如今十一歲了。光陰迅速,未免傷感於懷。楊安居為吳保安義氣上,十分敬重。他每對人誇獎,又寫書與長安賈要,稱他棄家贖友之事。又厚贈資糧,送他往京師補官。凡姚州一郡官府,見都督如此用情,無不厚贈。仲翔仍留為都督府判官。保安將眾人所贈,分一半與仲翔留下使用。仲翔再一推辭,保安那裡肯依,只得受了。吳保安謝了楊都督,同家小往長安進發。仲翔送出姚州界外,痛哭而別。保安仍留家小在遂州,單身到京,升補嘉州彭山丞之職。那嘉州仍是西蜀地方,迎接家小又方便,保安歡喜赴任去訖,不在話下。
zài shuō guō zhòng xiáng zài mán zhōng rì jiǔ, shēn zhì kuǎn qǔ: mán zhōng fù nǚ, jǐn yǒu zī sè, jià fǎn zài nán zǐ zhī xià. cù xiáng zài rèn yī nián, lù xù chāi rén dào mán dòng gòu qiú nián shào měi nǚ, gòng yǒu shí rén. zì jǐ jiào chéng gē wǔ, xiān yī měi shì, tè xiàn yǔ yáng ān jū fú shì, yǐ bào qí dé. ān jū xiào yuē: wú zhòng shēng gāo yì, gù lè chéng qí měi ěr. yán jí xiāng bào, dé wú yǐ shì jǐng jiàn chí yé? zhòng xiáng yuē: hé míng gōng rén dé, wēi qū zài zào, tè qiú cǐ mán kǒu fèng xiàn, yǐ biǎo qū qū. míng gōng ruò jiàn cí, zhòng xiáng sǐ bù zhǔ mù yǐ! ān jū jiàn tā chéng kěn, nǎi yuē: pū yǒu yòu nǚ, zuì suǒ zhōng ài, miǎn shòu yī xiǎo kǒu wèi bàn, yú zé bù gǎn rú mìng. zhòng xiáng bǎ nà jiǔ gè měi nǚ, zèng yǔ yáng dū du zhàng xià jiǔ gè xīn fù jiāng xiào, yǐ xiǎn yáng gōng zhī dé
再說郭仲翔在蠻中日久,深知款曲:蠻中婦女,盡有姿色,價反在男子之下。促翔在任一年,陸續差人到蠻洞購求年少美女,共有十人。自己教成歌舞,鮮衣美飾,特獻與楊安居伏侍,以報其德。安居笑曰:「吾重生高義,故樂成其美耳。言及相報,得無以市井見持耶?」仲翔曰:「荷明公仁德,微軀再造,特求此蠻口奉獻,以表區區。明公若見辭,仲翔死不矚目矣!」安居見他誠懇,乃曰:「仆有幼女,最所鍾愛,勉受一小口為伴,余則不敢如命。」仲翔把那九個美女,贈與楊都督帳下九個心腹將校,以顯楊公之德
shí cháo tíng zhèng zhuī niàn dài guó gōng jūn gōng, yào lù yòng qí zǐ zhí. yáng ān jū biǎo zòu: gù xiāng guō zhèn dí zhí zhòng xiáng, shǐ jìn jiàn yú lǐ méng, yù zhī shèng bài jì xiàn shēn yú mán dòng, bèi zhe jiān zhēn. shí nián fù fǎn yú gù xiāng, yī zài xiào láo yú mù fǔ. yīn jì kě xù, gōng yì xuān chóu. yú shì guō zhòng xiáng dé shòu wèi zhōu lù shì cān jūn. zì cóng lí jiā dào jīn, gòng yī shí wǔ nián le, tā fù qīn hé qī zǐ zài jiā wén dé zhòng xiáng xiàn méi mán zhōng, chù wú yīn xìn, zhī dào shēn gù jǐ jiǔ. hū jiàn qīn bǐ jiā shū, yíng jiē jiā xiǎo lín wèi zhōu rèn suǒ, jǔ jiā huān xǐ wú xiàn. zhòng xiáng zài wèi zhōu zuò guān liǎng nián, dà yǒu shēng yù, kāi qiān dài zhōu hù cáo cān jūn. yòu jīng yī zài, fù qīn yī bìng ér wáng, zhòng xiáng fú shū huí guī hé běi. sàng zàng jǐ bì, hū rán tàn yuē: wú lài wú gōng jiàn shú, dé yǒu yú shēng. yīn lǎo qīn zài táng, fāng móu dú yǎng, wèi xiá tú bào sī ēn. jīn qīn duàn fú chú, qǐ kě zhì ēn rén yú dù wài hū? fǎng zhī wú bǎo ān zài huàn suǒ wèi huí, nǎi qīn dào jiā zhōu péng shān xiàn kàn zhī.
時朝廷正追念代國公軍功,要錄用其子侄。楊安居表奏:「故相郭震嫡侄仲翔,始進諫於李蒙,預知勝敗;繼陷身於蠻洞,備著堅貞。十年復返於故鄉,一載效勞於幕府。蔭既可敘,功亦宣酬。」於是郭仲翔得授蔚州錄事參軍。自從離家到今,共一十五年了,他父親和妻子在家聞得仲翔陷沒蠻中,畜無音信,只道身故己久。忽見親筆家書,迎接家小臨蔚州任所,舉家歡喜無限。仲翔在蔚州做官兩年,大有聲譽,開遷代州戶曹參軍。又經一載,父親一病而亡,仲翔扶樞回歸河北。喪葬己畢,忽然嘆曰:「吾賴吳公見贖,得有餘生。因老親在堂,方謀毒養,未暇圖報私恩。今親段服除,豈可置恩人於度外乎?」訪知吳保安在宦所未回,乃親到嘉州彭山縣看之。
bù qī bǎo ān rèn mǎn, jiā pín wú lì fù jīng tīng diào, jiù biàn zài péng shān jū zhù. liù nián zhī qián, huàn le yì zhèng, fū fù shuāng wáng, zàng zài huáng lóng sì hòu xì dì. ér zi wú tiān yòu cóng yòu mǔ qīn jiào xùn, dú shū shí zì, jiù zài běn xiàn xùn méng dù rì. zhòng xiáng yī wén cǐ xìn, bēi tí bù jǐ. yīn zhì zhuì má zhī fú, yāo zhì zhí zhàng, bù dào huáng lóng sì nèi, xiàng jiā hào qì, jù lǐ jì diàn. diàn bì, xún wú tiān yòu xiāng jiàn, jí jiāng zì jǐ yī fú, tuō yǔ tā chuān le, hū zhī wèi dì, shāng yì guī zàng yī shì. nǎi wèi wén yǐ gào yú bǎo ān zhī líng, fā kāi tǔ duī, zhǐ cún kū gǔ èr jù. zhòng xiáng tòng kū bù jǐ, páng guān zhī rén, mò bù duò lèi. zhòng xiáng yù zhì xià liàn náng èr gè, zhuāng bǎo ān fū fù hái gǔ. yòu kǒng shī le cì dì, liǎn zàng shí yī shí nán rèn zhú jié yòng mò jì xià, zhuāng rén liàn náng, zǒng zhù yī zhú lóng zhī nèi, qīn zì bèi fù ér xíng. wú tiān yòu dào, shì tā fù mǔ de hái gǔ, lǐ hé tā tuó, lái duó nà zhú lóng. zhòng xiáng nà kěn fàng xià, kū yuē: yǒng yīn wèi wǒ bēn zǒu shí nián, jīn wǒ zàn shí wèi zhī fù gǔ, shǎo jǐn wǒ xīn ér jǐ. yí lù qiě xíng qiě kū, měi dào lǚ diàn, bì zhì zhú lóng yú shàng zuò, jiāng jiǔ fàn jiāo diàn guò le, rán hòu yǔ tiān xiàng tóng shí. yè jiān yì ān zhì zhú lóng tíng dāng, fāng gǎn jiù qǐn. jiā zhōu dào wèi jùn, fán shù qiān lǐ, dōu shì bù xíng. tā liǎng jiǎo céng jīng dīng bǎn, suī rán hǎo le, zhōng shì xuè mài shòu shāng. yī lián zǒu le jǐ rì, jiǎo miàn dōu zǐ zhǒng qǐ lái, nèi zhōng zuò tòng. kàn kàn xíng zǒu bù dòng, yòu lì xīn bú yào bié rén dū lì, miǎn qiáng ái qù. yǒu shī wèi zhèng:
不期保安任滿,家貧無力赴京聽調,就便在彭山居住。六年之前,患了疫症,夫婦雙亡,葬在黃龍寺後隙地。兒子吳天祐從幼母親教訓,讀書識字,就在本縣訓蒙度日。仲翔一聞此信,悲啼不己。因制綴麻之服,腰桎執杖,步到黃龍寺內,向家號泣,具禮祭奠。奠畢,尋吳天祐相見,即將自己衣服,脫與他穿了,呼之為弟,商議歸葬一事。乃為文以告於保安之靈,發開土堆,止存枯骨二具。仲翔痛哭不己,旁觀之人,莫不墮淚。仲翔預製下練囊二個,裝保安夫婦骸骨。又恐失了次第,斂葬時一時難認;逐節用墨記下,裝人練囊,總貯一竹籠之內,親自背負而行。吳天祐道,是他父母的骸骨,理合他馱,來奪那竹籠。仲翔那肯放下,哭曰:「永因為我奔走十年,今我暫時為之負骨,少盡我心而己。」一路且行且哭,每到旅店,必置竹籠於上坐,將酒飯澆奠過了,然後與天相同食。夜間亦安置竹籠停當,方敢就寢。嘉州到魏郡,凡數千里,都是步行。他兩腳曾經釘板,雖然好了,終是血脈受傷。一連走了幾日,腳面都紫腫起來,內中作痛。看看行走不動,又立心不要別人督力,勉強捱去。有詩為證:
chóu ēn wú dì zhǐ bēn sàng, fù gǔ tú xíng rì yè máng. yáo wàng hū yáng shù qiān lǐ, bù rú hé rì dào jiā xiāng?
酬恩無地只奔喪,負骨徒行日夜忙。遙望乎陽數千里,不如何日到家鄉?
zhòng xiáng sī xiǎng: qián lù zhèng zhǎng, rú hé shì hǎo? tiān wǎn jiù diàn ān sù, nǎi shè jiǔ fàn yú zhú lóng zhī qián, hán lèi zài bài, qián chéng āi kěn: yuàn wú yǒng gù fū fù xiǎn líng, bǎo yòu zhòng xiáng jiǎo huàn dùn chú, bù lǚ fāng biàn, zǎo dào wǔ yáng, jīng yíng zàng shì. wú tiān yòu yě cóng páng zài yī bài dǎo. dào cì rì qǐ shēn, zhòng xiáng biàn jué liǎng jiǎo qīng jiàn, zhí dào wǔ yáng xiàn zhōng, quán bù téng tòng. cǐ nǎi shén tiān hù yòu jí rén, bù dàn wú bǎo ān zhī líng yě.
仲翔思想:「前路正長,如何是好?」天晚就店安宿,乃設酒飯於竹籠之前,含淚再拜,虔誠哀懇:「願吳永固夫婦顯靈,保祐仲翔腳患頓除,步履方便,早到武陽,經營葬事。」吳天祐也從旁再一拜禱。到次日起身,仲翔便覺兩腳輕健,直到武陽縣中,全不疼痛。此乃神天護祐吉人,不但吳保安之靈也。
zài shuō zhòng xiáng dào jiā, jiù liú wú tiān xiàng tóng jū. dǎ sǎo zhōng táng, shè lì wú bǎo ān fū fù shén wèi mǎi bàn yī yuán guān pěng, chóng xīn bìn liàn. zì jǐ dài xiào, yī tóng wú tiān yòu shǒu mù shòu diào. gù jiàng zào fén, fán yī qiè zàng jù, zhào yī xiān zàng fù qīn yì bān. yòu lì yī dào shí bēi, xiáng jì bǎo ān qì jiā shú yǒu zhī shì, shǐ wǎng lái dú bēi zhě, jǐn zhī qí shàn. yòu tóng wú tiān yòu lú mù yī nián. nà yī nián zhōng, jiào xùn tiān yòu jīng shū, dé tā xué wèn jīng tōng, fāng hǎo chū shì. yī nián hòu, yào dào zhǎng ān bǔ guān, niàn wú tiān yòu wú jiā mò qǔ, zé zōng zú zhōng zhí nǚ yǒu xián dé zhě, dū tā nà pìn gē dōng biān zhái yuàn zi, ràng tā jū zhù chéng qīn yòu jiāng yī bàn jiā cái, fēn gěi tiān yòu guò huó. zhèng shì:
再說仲翔到家,就留吳天相同居。打掃中堂,設立吳保安夫婦神位;買辦衣袁棺捧,重新殯殮。自己戴孝,一同吳天祐守幕受吊。雇匠造墳,凡一切葬具,照依先葬父親一般。又立一道石碑,詳紀保安棄家贖友之事,使往來讀碑者,盡知其善。又同吳天祐廬墓一年。那一年中,教訓天祐經書,得他學問精通,方好出仕。一年後,要到長安補官,念吳天祐無家末娶,擇宗族中侄女有賢德者,督他納聘;割東邊宅院子,讓他居住成親;又將一半家財,分給天祐過活。正是:
xī nián wèi yǒu pāo qī zǐ, jīn rì gū ér zhuǎn shòu ēn. zhèng shì tóu guā hái dé bào, shàn rén bù fù shàn xīn rén.
昔年為友拋妻子,今日孤兒轉受恩。正是投瓜還得報,善人不負善心人。
zhòng xiáng qǐ fú, dào jīng bǔ fēng zhōu zhǎng shǐ, yòu jiā cháo sàn dài fū. zhòng xiáng sī niàn bǎo ān bù jǐ, nǎi shàng shū. qí lüè yuē:
仲翔起服,到京補風州長史,又加朝散大夫。仲翔思念保安不己,乃上疏。其略曰:
chén wén yǒu shàn bì quàn zhě, gù guó jiā zhī diǎn yǒu ēn bì chóu zhě, yì pǐ fū zhī yì. chén xiàng cóng gù yáo zhōu dū du lǐ mèng jìn yù mán kòu, yī zhàn zòu jié. chén wèi shēn rù fēi xuān, shàng dāng chí zhòng, zhǔ shuài bù tīng, quán jūn fù méi. chén yǐ zhōng huá shì zú, wèi jué yù qióng kùn. mán zéi tān lì, zé juàn hái fú. wèi chén zǎi xiàng zhī zhí, suǒ zhì yú pǐ. ér chén jiā jué wàn lǐ, wú xìn kě tōng. shí nián zhī zhōng, bèi cháng jiān kǔ, jī fū huǐ tī, mí kè bù lèi. mù yáng yǒu zhì, shè yàn wú qī. ér suì zhōu fāng yì wèi wú bǎo ān, shì dào yáo zhōu, yǔ chén suī xì tóng xiāng, cóng wú yī miàn, tú yǐ yì qì xiāng mù, suì móu shú chén. jīng yíng bǎi duān, piē jiā shù zài, xíng róng qiáo cuì, qī zǐ jī hán. bá chén yú chuí sǐ zhī zhōng, cì chén yǐ zài shēng zhī lù. dà ēn wèi bào, jù ěr yān duàn. chén jīn xìng zhān zhū jí, ér bǎo ān zǐ tiān yòu, shí huò xuán chún, chén qiè guī zhī. qiě tiān yòu nián fù xué shēn, zú kān rèn shǐ. yuàn yǐ chén guān, ràng zhī tiān yòu. shù jǐ guó jiā quàn shàn zhī diǎn, yǔ xià chén chóu ēn zhī yì, yī jǔ liǎng dé. chén gān jiù tuì xián, jí chǐ wú è. jǐn mèi sǐ pī lì yǐ wén
臣聞有善必勸者,固國家之典;有恩必酬者,亦匹夫之義。臣向從故姚州都督李夢進御蠻寇,一戰奏捷。臣謂深入非宣,尚當持重,主帥不聽,全軍覆沒。臣以中華世族,為絕域窮困。蠻賊貪利,責絹還俘。謂臣宰相之侄,索至於匹。而臣家絕萬里,無信可通。十年之中,備嘗艱苦,肌膚毀剔,靡刻不淚。牧羊有志,射雁無期。而遂州方義尉吳保安,適到姚州,與臣雖系同鄉,從無一面,徒以意氣相慕,遂謀贖臣。經營百端,撇家數載,形容憔悴,妻子饑寒。拔臣於垂死之中,賜臣以再生之路。大恩未報,遽爾淹段。臣今幸沾朱級,而保安子天祐,食藿懸鶉,臣竊傀之。且天祐年富學深,足堪任使。願以臣官,讓之天祐。庶幾國家勸善之典,與下臣酬恩之義,一舉兩得。臣甘就退閒,及齒無惡。謹昧死披瀝以聞
shí tiān bǎo shí èr nián yě. shū rù, xià lǐ bù xiáng yì. cǐ yī shì hòng dòng le jǔ cháo guān yuán: suī rán bǎo ān shī ēn zài qián, yě nán dé guō zhòng xiáng yì qì, zhēn bù guī sǐ yǒu zhě yǐ. lǐ bù wèi cǐ fù zòu, shèng kuā guō zhòng xiáng zhī pǐn, xuān pò gé fǔ cóng, yǐ lì jiāo sú. wú tiān kū kě shì piāo gǔ xiàn wèi, zhòng xiáng yuán guān rú gù. zhè diǎn gǔ xiàn yǔ lán zhōu xiāng lín, shǐ tā liǎng gè zhāo xī xiāng jiàn, yǐ wèi qí qíng, zhè shì lǐ bù guān de yòng qíng chù. cháo tíng yī yǔn, zhòng xiáng lǐng le wú tiān yòu gào shēn yī dào, xiè ēn chū jīng, huí dào wǔ yáng xiàn, jiāng gào shēn fù yǔ tiān yòu. bèi xià jì diàn, bài gào liǎng jiā fén mù. zé le jí rì, liǎng jiā zhái juàn, tóng rì qǐ chéng, xiàng xī jīng dào rèn.
時天寶十二年也。疏入,下禮部詳議。此一事鬨動了舉朝官員:「雖然保安施恩在前,也難得郭仲翔義氣,真不傀死友者矣。」禮部為此復奏,盛夸郭仲翔之品,「宣破格俯從,以勵澆俗。吳天枯可試飄谷縣尉,仲翔原官如故。」這點谷縣與嵐州相鄰,使他兩個朝夕相見,以慰其情,這是禮部官的用情處。朝廷依允,仲翔領了吳天祐告身一道,謝恩出京,回到武陽縣,將告身付與天祐。備下祭奠,拜告兩家墳墓。擇了吉日,兩家宅眷,同日起程,向西京到任。
nà shí zuò yī jiàn qí shì, yuǎn jìn chuán shuō, dōu dào wú guō jiāo qíng, suī gǔ zhī guǎn bào, yáng zuǒ, bù néng jí yě. hòu lái guō zhòng xiáng zài diǎn zhōu, wú tiān pāi zài diǎn gǔ xiàn, jiē yǒu zhèng jī, gè shēng qiān qù. lán zhōu rén zhuī mù qí shì, wèi lì shuāng yì cí, bǎ wú bǎo ān guō zhòng xiáng. lǐ zhōng fán yǒu yuē shì, dōu zài miào zhōng dǎo gào, xiāng huǒ zhì jīn bù jué. yǒu shī wèi zhèng pín pín wò shǒu mò wèi qīn, lín nán fāng zhī yì qì zhēn. shì kàn guō wú zhēn yì qì, yuán fēi hū rì jié jiāo rén.
那時做一件奇事,遠近傳說,都道吳、郭交情,雖古之管、鮑,羊、左,不能及也。後來郭仲翔在點州,吳天拍在點谷縣,皆有政績,各升遷去。嵐州人追慕其事,為立「雙義祠」,把吳保安、郭仲翔。里中凡有約誓,都在廟中禱告,香火至今不絕。有詩為證頻頻握手末為親,臨難方知意氣真。試看郭吳真義氣,原非乎日結交人。