yí fèng zhōng, yǒu rú shēng liǔ yì zhě, yìng jǔ xià dì, jiāng hái xiāng bīn. niàn xiāng rén yǒu kè yú jīng yáng zhě, suì wǎng gào bié. zhì liù qī lǐ, niǎo qǐ mǎ jīng, jí yì dào zuǒ. yòu liù qī lǐ, nǎi zhǐ. jiàn yǒu fù rén, mù yáng yú dào pàn. yì guài shì zhī, nǎi shū sè yě. rán ér é liǎn bù shū, jīn xiù wú guāng, níng tīng xiáng lì, ruò yǒu suǒ cì. yì jí zhī yuē:" zi hé kǔ ér zì rǔ rú shì?" fù shǐ chǔ ér xiè, zhōng qì ér duì yuē:" jiàn qiè bù xìng, jīn rì jiàn rǔ wèn yú zhǎng zhě. rán ér hèn guàn jī gǔ, yì hé néng kuì bì? xìng yī wén yān. qiè, dòng tíng lóng jūn xiǎo nǚ yě. fù mǔ pèi jià jīng chuān cì zǐ, ér fū xù lè yì, wèi bì pú suǒ huò, rì yǐ yàn bó. jì ér jiāng sù yú jiù gū, jiù gū ài qí zi, bù néng yù. dài sù pín qiè, yòu dé zuì jiù gū. jiù gū huǐ chù yǐ zhì cǐ." yán qì, xū xī liú tì, bēi bù zì shèng. yòu yuē:" dòng tíng yú zī, xiāng yuǎn bù zhī qí jǐ duō yě? cháng tiān máng máng, xìn hào mò tōng. xīn mù duàn jǐn, wú suǒ zhī āi. wén jūn jiāng hái wú, mì tōng dòng tíng. huò yǐ chǐ shū jì tuō shì zhě, wèi bǔ jiāng yǐ wéi kě hū?" yì yuē:" wú yì fū yě. wén zi zhī shuō, qì xuè jù dòng, hèn wú máo yǔ, bù néng fèn fēi, shì hé kě fǒu zhī wèi hū! rán ér dòng tíng shēn shuǐ yě. wú xíng chén jiān, nìng kě zhì yì yé? wéi kǒng dào tú xiǎn huì, bù xiāng tōng dá, zhì fù chéng tuō, yòu guāi kěn yuàn. zi yǒu hé shù kě dǎo wǒ xié?" nǚ bēi qì qiě xiè, yuē:" fù zài zhēn zhòng, bù fù yán yǐ. tuō huò huí hào, suī sǐ bì xiè. jūn bù xǔ, hé gǎn yán. jì xǔ ér wèn, zé dòng tíng zhī yǔ jīng yì, bù zú wèi yì yě." yì qǐng wén zhī. nǚ yuē:" dòng tíng zhī yīn, yǒu dà jú shù yān, xiāng rén wèi zhī' shè jú'. jūn dāng jiě qù zī dài, shù yǐ tā wù. rán hòu kòu shù sān fā, dāng yǒu yīng zhě. yīn ér suí zhī, wú yǒu ài yǐ. xìng jūn zǐ shū xù zhī wài, xī yǐ xīn chéng zhī huà yǐ tuō, qiān wàn wú yú!" yì yuē:" jìng wén mìng yǐ." nǚ suì yú rú jiān jiě shū, zài bài yǐ jìn. dōng wàng chóu qì, ruò bù zì shèng. yì shēn wèi zhī qī, nǎi zhì shū náng zhōng, yīn fù wèi yuē:" wú bù zhī zi zhī mù yáng, hé suǒ yòng zāi? shén qǐ zǎi shā hū?" nǚ yuē:" fēi yáng yě, yǔ gōng yě."" hé wéi yǔ gōng?" yuē:" léi tíng zhī lèi yě." yì gù shì zhī, zé jiē jiǎo gù nù bù, yǐn hé shén yì, ér dà xiǎo máo jiǎo, zé wú bié yáng yān. yì yòu yuē:" wú wèi shǐ zhě, tā rì guī dòng tíng, xìng wù xiāng bì." nǚ yuē:" níng zhǐ bù bì, dāng rú qīn qī ěr." yǔ jìng, yǐn bié dōng qù. bù shù shí bù, huí wàng nǚ yǔ yáng, jù wáng suǒ jiàn yǐ.
　　仪凤中，有儒生柳毅者，应举下第，将还湘滨。念乡人有客于泾阳者，遂往告别。至六七里，鸟起马惊，疾逸道左。又六七里，乃止。见有妇人，牧羊于道畔。毅怪视之，乃殊色也。然而蛾脸不舒，巾袖无光，凝听翔立，若有所伺。毅诘之曰：“子何苦而自辱如是？”妇始楚而谢，终泣而对曰：“贱妾不幸，今日见辱问于长者。然而恨贯肌骨，亦何能愧避？幸一闻焉。妾，洞庭龙君小女也。父母配嫁泾川次子，而夫婿乐逸，为婢仆所惑，日以厌薄。既而将诉于舅姑，舅姑爱其子，不能御。迨诉频切，又得罪舅姑。舅姑毁黜以至此。”言讫，歔欷流涕，悲不自胜。又曰：“洞庭于兹，相远不知其几多也？长天茫茫，信耗莫通。心目断尽，无所知哀。闻君将还吴，密通洞庭。或以尺书寄托侍者，未卜将以为可乎？”毅曰：“吾义夫也。闻子之说，气血俱动，恨无毛羽，不能奋飞，是何可否之谓乎！然而洞庭深水也。吾行尘间，宁可致意耶？惟恐道途显晦，不相通达，致负诚托，又乖恳愿。子有何术可导我邪？”女悲泣且谢，曰：“负载珍重，不复言矣。脱获回耗，虽死必谢。君不许，何敢言。既许而问，则洞庭之与京邑，不足为异也。”毅请闻之。女曰：“洞庭之阴，有大橘树焉，乡人谓之‘社橘’。君当解去兹带，束以他物。然后叩树三发，当有应者。因而随之，无有碍矣。幸君子书叙之外，悉以心诚之话倚托，千万无渝！”毅曰：“敬闻命矣。”女遂于襦间解书，再拜以进。东望愁泣，若不自胜。毅深为之戚，乃致书囊中，因复谓曰：“吾不知子之牧羊，何所用哉？神岂宰杀乎？”女曰：“非羊也，雨工也。”“何为雨工？”曰：“雷霆之类也。”毅顾视之，则皆矫顾怒步，饮龁甚异，而大小毛角，则无别羊焉。毅又曰：“吾为使者，他日归洞庭，幸勿相避。”女曰：“宁止不避，当如亲戚耳。”语竟，引别东去。不数十步，回望女与羊，俱亡所见矣。

qí xī, zhì yì ér bié qí yǒu, yuè yú dào xiāng, huán jiā, nǎi fǎng yǒu yú dòng tíng. dòng tíng zhī yīn, guǒ yǒu shè jú. suì yì dài xiàng shù, sān jī ér zhǐ. é yǒu wǔ fū chū yú bō wèn, zài bài qǐng yuē:" guì kè jiāng zì hé suǒ zhì yě?" yì bù gào qí shí, yuē:" zǒu yè dài wáng ěr." wǔ fū jiē shuǐ zhǐ lù, yǐn yì yǐ jìn. wèi yì yuē:" dāng bì mù, shù xī kě dá yǐ." yì rú qí yán, suì zhì qí gōng. shǐ jiàn tái gé xiāng xiàng, mén hù qiān wàn, qí cǎo zhēn mù, wú suǒ bù yǒu. fū nǎi zhǐ yì, tíng yú dà shì zhī yú, yuē:" kè dāng jū cǐ yǐ qí yān." yì yuē:" cǐ hé suǒ yě?" fū yuē:" cǐ líng xū diàn yě." dì shì zhī, zé rén jiān zhēn bǎo bì jǐn yú cǐ. zhù yǐ bái bì, qì yǐ qīng yù, chuáng yǐ shān hú, lián yǐ shuǐ jīng, diāo liú lí yú cuì méi, shì hǔ pò yú hóng dòng. qí xiù shēn yǎo, bù kě dān yán. rán ér wáng jiǔ bù zhì. yì wèi fū yuē:" dòng tíng jūn ān zài zāi?" yuē:" wú jūn fāng xìng xuán zhū gé, yǔ tài yáng dào shì jiǎng huǒ jīng, shǎo xuǎn dāng bì." yì yuē:" hé wèi huǒ jīng?" fū yuē:" wú jūn, lóng yě. lóng yǐ shuǐ wèi shén, jǔ yī dī kě bāo líng gǔ. dào shì, nǎi rén yě. rén yǐ huǒ wèi shén shèng, fā yī dēng kě liáo ē páng. rán ér líng yòng bù tóng, xuán huà gè yì. tài yáng dào shì jīng yú rén lǐ, wú jūn yāo yǐ tīng yān." yǔ bì ér gōng mén pì, jǐng cóng yún hé, ér jiàn yī rén, pī zǐ yī, zhí qīng yù. fū yuè yuē:" cǐ wú jūn yě!" nǎi zhì qián yǐ gào zhī.
　　其夕，至邑而别其友，月余到乡，还家，乃访友于洞庭。洞庭之阴，果有社橘。遂易带向树，三击而止。俄有武夫出于波问，再拜请曰：“贵客将自何所至也？”毅不告其实，曰：“走谒大王耳。”武夫揭水止路，引毅以进。谓毅曰：“当闭目，数息可达矣。”毅如其言，遂至其宫。始见台阁相向，门户千万，奇草珍木，无所不有.夫乃止毅，停于大室之隅，曰：“客当居此以俟焉。”毅曰：“此何所也？”夫曰：“此灵虚殿也。”谛视之，则人间珍宝毕尽于此。柱以白璧，砌以青玉，床以珊瑚，帘以水精，雕琉璃于翠楣，饰琥珀于虹栋。奇秀深杳，不可殚言。然而王久不至。毅谓夫曰：“洞庭君安在哉？”曰：“吾君方幸玄珠阁，与太阳道士讲《火经》，少选当毕。”毅曰：“何谓《火经》？”夫曰：“吾君，龙也。龙以水为神，举一滴可包陵谷。道士，乃人也。人以火为神圣，发一灯可燎阿房。然而灵用不同，玄化各异。太阳道士精于人理，吾君邀以听焉。”语毕而宫门辟，景从云合，而见一人，披紫衣，执青玉。夫跃曰：“此吾君也！”乃至前以告之。

jūn wàng yì ér wèn yuē:" qǐ fēi rén jiān zhī rén hū?" duì yuē:" rán." yì ér shè bài, jūn yì bài, mìng zuò yú líng xū zhī xià. wèi yì yuē:" shuǐ fǔ yōu shēn, guǎ rén àn mèi, fū zǐ bù yuǎn qiān lǐ, jiāng yǒu wéi hū?" yì yuē:" yì, dài wáng zhī xiāng rén yě. cháng yú chǔ, yóu xué yú qín. zuó xià dì, xián qū jīng shuǐ yòu sì, jiàn dài wáng ài nǚ mù yáng yú yě, fēng huán yǔ bìn, suǒ bù rěn dǔ. yì yīn jí zhī, wèi yì yuē:' wèi fū xù suǒ báo, jiù gū bù niàn, yǐ zhì yú cǐ'. bēi sì lín lí, chéng dá rén xīn. suì tuō shū yú yì. yì xǔ zhī, jīn yǐ zhì cǐ." yīn qǔ shū jìn zhī. dòng tíng jūn lǎn bì, yǐ xiù yǎn miàn ér qì yuē:" lǎo fù zhī zuì, bù néng jiàn tīng, zuò yí lóng gǔ, shǐ guī chuāng rú ruò, yuǎn lí gòu hài. gōng, nǎi mò shàng rén yě, ér néng jí zhī. xìng bèi chǐ fā, hé gǎn fù dé!" cí bì, yòu āi zhà liáng jiǔ. zuǒ yòu jiē liú tì. shí yǒu huàn rén mì shì jūn zhě, jūn yǐ shū shòu zhī, lìng dá gōng zhōng. xū yú, gōng zhōng jiē tòng kū. jūn jīng, wèi zuǒ yòu yuē:" jí gào gōng zhōng, wú shǐ yǒu shēng, kǒng qián táng suǒ zhī." yì yuē:" qián táng, hé rén yě?" yuē:" guǎ rén zhī ài dì, xī wèi qián táng zhǎng, jīn zé zhì zhèng yǐ." yì yuē:" hé gù bù shǐ zhī?" yuē:" yǐ qí yǒng guò rén ěr. xī yáo zāo hóng shuǐ jiǔ nián zhě, nǎi cǐ zi yī nù yě. jìn yǔ tiān jiàng shī yì, sāi qí wǔ shān. shàng dì yǐ guǎ rén yǒu báo dé yú gǔ jīn, suì kuān qí tóng qì zhī zuì. rán yóu mí xì yú cǐ, gù qián táng zhī rén rì rì hòu yān." yǔ wèi bì, ér dà shēng hū fā, tiān chāi dì liè. gōng diàn bǎi bǒ, yún yān fèi yǒng. é yǒu chì lóng zhǎng qiān yú chǐ, diàn mù xuè shé, zhū lín huǒ liè, xiàng chè jīn suǒ, suǒ qiān yù zhù. qiān léi wàn tíng, jī rào qí shēn, sǎn xuě yǔ báo, yī shí jiē xià. nǎi bāi qīng tiān ér fēi qù. yì kǒng jué pū dì. jūn qīn qǐ chí zhī yuē:" wú jù, gù wú hài." yì liáng jiǔ shāo ān, nǎi huò zì dìng. yīn gào cí yuē:" yuàn dé shēng guī, yǐ bì fù lái." jūn yuē:" bì bù rú cǐ. qí qù zé rán, qí lái zé bù rán, xìng wèi shǎo jǐn qiǎn quǎn." yīn mìng zhuó hù jǔ, yǐ kuǎn rén shì.
　　君望毅而问曰：“岂非人间之人乎？”对曰：“然。”毅而设拜，君亦拜，命坐于灵虚之下。谓毅曰：“水府幽深，寡人暗昧，夫子不远千里，将有为乎？”毅曰：“毅，大王之乡人也。长于楚，游学于秦。昨下第，闲驱泾水右涘，见大王爱女牧羊于野，风鬟雨鬓，所不忍睹。毅因诘之，谓毅曰：‘为夫婿所薄，舅姑不念，以至于此’。悲泗淋漓，诚怛人心。遂托书于毅。毅许之，今以至此。”因取书进之。洞庭君览毕，以袖掩面而泣曰：“老父之罪，不能鉴听，坐贻聋瞽，使闺窗孺弱，远罹构害。公，乃陌上人也，而能急之。幸被齿发，何敢负德！”词毕，又哀咤良久。左右皆流涕。时有宦人密侍君者，君以书授之，令达宫中。须臾，宫中皆恸哭。君惊，谓左右曰：“疾告宫中，无使有声，恐钱塘所知。”毅曰：“钱塘，何人也？”曰：“寡人之爱弟，昔为钱塘长，今则致政矣。”毅曰：“何故不使知？”曰：“以其勇过人耳。昔尧遭洪水九年者，乃此子一怒也。近与天将失意，塞其五山。上帝以寡人有薄德于古今，遂宽其同气之罪。然犹縻系于此，故钱塘之人日日候焉。”语未毕，而大声忽发，天拆地裂。宫殿摆簸，云烟沸涌。俄有赤龙长千余尺，电目血舌，朱鳞火鬣，项掣金锁，锁牵玉柱。千雷万霆，激绕其身，霰雪雨雹，一时皆下。乃擘青天而飞去。毅恐蹶仆地。君亲起持之曰：“无惧，固无害。”毅良久稍安，乃获自定。因告辞曰：“愿得生归，以避复来。”君曰：“必不如此。其去则然，其来则不然，幸为少尽缱绻。”因命酌互举，以款人事。

é ér xiáng fēng qìng yún, róng róng qià yí, chuáng jié líng lóng, xiāo sháo yǐ suí. hóng zhuāng qiān wàn, xiào yǔ xī xī. zhōng yǒu yī rén, zì rán é méi, míng dāng mǎn shēn, xiāo hú cēn cī. pò ér shì zhī, nǎi qián jì cí zhě. rán ruò xǐ ruò bēi, líng lèi rú sī. xū yú, hóng yān bì qí zuǒ, zǐ qì shū qí yòu, xiāng qì huán xuán, rù yú gōng zhōng. jūn xiào wèi yì yuē:" jīng shuǐ zhī qiú rén zhì yǐ." jūn nǎi cí guī gōng zhōng. xū yú, yòu wén yuàn kǔ, jiǔ ér bù yǐ. yǒu qǐng, jūn fù chū, yǔ yì yǐn shí. yòu yǒu yī rén, pī zǐ shang, zhí qīng yù, mào sǒng shén yì, lì yú jūn zuǒ. jūn wèi yì yuē:" cǐ qián táng yě." yì qǐ, qū bài zhī. qián táng yì jǐn lǐ xiāng jiē, wèi yì yuē:" nǚ zhí bù xìng, wèi wán tóng suǒ rǔ. lài míng jūn zǐ xìn yì zhāo zhāng, zhì dá yuǎn yuān. bù rán zhě, shì wèi jīng líng zhī tǔ yǐ. xiǎng dé huái ēn, cí bù xī xīn." yì huī tuì cí xiè, fǔ yǎng wěi wěi. rán hòu huí gào xiōng yuē:" xiàng zhě chén fā líng xū, sì zhì jīng yáng, wǔ zhàn yú bǐ, wèi hái yú cǐ. zhōng jiān chí zhì jiǔ tiān, yǐ gào shàng dì. dì zhī qí yuān, ér yòu qí shī. qián suǒ qiǎn zé, yīn ér huò miǎn. rán ér gāng cháng jī fā, bù huáng cí hòu, jīng rǎo gōng zhōng, fù wǔ bīn kè. kuì tì cán jù, bù zhī suǒ shī." yīn tuì ér zài bài. jūn yuē:" suǒ shā jǐ hé?" yuē:" liù shí wàn."" shāng jià hū?" yuē:" bā bǎi lǐ." wú qíng láng ān zài?" yuē:" shí zhī yǐ." jūn wǔ rán yuē:" wán tóng zhī wéi shì xīn yě, chéng bù kě rěn, rán rǔ yì tài cǎo cǎo. lài shàng dì xiǎn shèng, liàng qí zhì yuān. bù rán zhě, wú hé cí yān? cóng cǐ yǐ qù, wù fù rú shì." qián táng jūn fù zài bài. shì xī, suì sù yì yú níng guāng diàn.
　　俄而祥风庆云，融融恰怡，幢节玲珑，箫韶以随。红妆千万，笑语熙熙。中有一人，自然蛾眉，明珰满身，绡縠参差。迫而视之，乃前寄辞者。然若喜若悲，零泪如丝。须臾，红烟蔽其左，紫气舒其右，香气环旋，入于宫中。君笑谓毅曰：“泾水之囚人至矣。”君乃辞归宫中。须臾，又闻怨苦，久而不已。有顷，君复出，与毅饮食。又有一人，披紫裳，执青玉，貌耸神溢，立于君左。君谓毅曰：“此钱塘也。”毅起，趋拜之。钱塘亦尽礼相接，谓毅曰：“女侄不幸，为顽童所辱。赖明君子信义昭彰，致达远冤。不然者，是为泾陵之土矣。飨德怀恩，词不悉心。”毅撝退辞谢，俯仰唯唯。然后回告兄曰：“向者辰发灵虚，巳至泾阳，午战于彼，未还于此。中间驰至九天，以告上帝。帝知其冤，而宥其失。前所谴责，因而获免。然而刚肠激发，不遑辞候，惊扰宫中，复忤宾客。愧惕惭惧，不知所失。”因退而再拜。君曰：“所杀几何？”曰：“六十万。”“伤稼乎？”曰：“八百里。”无情郎安在？”曰：“食之矣。”君怃然曰：“顽童之为是心也，诚不可忍，然汝亦太草草。赖上帝显圣，谅其至冤。不然者，吾何辞焉？从此以去，勿复如是。”钱塘君复再拜。是夕，遂宿毅于凝光殿。

míng rì, yòu yàn yì yú níng bì gōng. huì yǒu qī, zhāng guǎng yuè, jù yǐ láo lǐ, luó yǐ gān jié. chū, jiā jiǎo pí gǔ, jīng qí jiàn jǐ, wǔ wàn fū yú qí yòu. zhōng yǒu yī fū qián yuē:" cǐ qián táng pò zhèn lè." jīng jié qì, gù zhòu hàn lì. zuò kè shì zhī, máo fà jiē shù. fù yǒu jīn shí sī zhú, luó qǐ zhū cuì, wǔ qiān nǚ yú qí zuǒ, zhōng yǒu yī nǚ qián jìn yuē:" cǐ guì zhǔ hái gōng lè." qīng yīn wǎn zhuǎn, rú sù rú mù, zuò kè tīng xià, bù jué lèi xià. èr wǔ jì bì, lóng jūn dà yuè. xī yǐ wán qǐ, bān yú wǔ rén, rán hòu mì xí guàn zuò, zòng jiǔ jí yú. jiǔ hān, dòng tíng jūn nǎi jī xí ér gē yuē:" dà tiān cāng cāng xī, dà dì máng máng, rén gè yǒu zhì xī, hé kě sī liang, hú shén shǔ shèng xī, báo shè yī qiáng. léi tíng yī fà xī, qí shú gǎn dāng? hé zhēn rén xī xìn yì zhǎng, lìng gǔ ròu xī hái gù xiāng, qí yán cán kuì xī hé shí wàng!" dòng tíng jūn gē bà, qián táng jūn zài bài ér gē yuē:" shàng tiān pèi hé xī, shēng sǐ yǒu tú. cǐ bù dàng fù xī, bǐ bù dàng fū. fù xīn xīn kǔ xī, jīng shuǐ zhī yú. fēng shuāng mǎn bìn xī, yǔ xuě luó rú. lài míng gōng xī yǐn sù shū, lìng gǔ ròu xī jiā rú chū. yǒng yán zhēn zhòng xī wú shí wú." qián táng jūn gē què, dòng tíng jūn jù qǐ, fèng shāng yú yì. yì cù jí ér shòu jué, yǐn qì, fù yǐ èr shāng fèng èr jūn, nǎi gē yuē:" bì yún yōu yōu xī, jīng shuǐ dōng liú. shāng měi rén xī, yǔ qì huā chóu. chǐ shū yuǎn dá xī, yǐ jiě jūn yōu. āi yuān guǒ xuě xī, hái chù qí xiū. hé hé yǎ xī gǎn gān xiū. shān jiā jì mò xī nán jiǔ liú. yù jiāng cí qù xī bēi chóu móu." gē bà, jiē hū wàn suì. dòng tíng jūn yīn chū bì yù xiāng, zhù yǐ kāi shuǐ xī qián táng jūn fù chū hóng pò pán, zhù yǐ zhào yè jī: jiē qǐ jìn yì, yì cí xiè ér shòu. rán hòu gōng zhōng zhī rén, xián yǐ xiāo cǎi zhū bì, tóu yú yì cè. chóng dié huàn hè, xū yú mái mò qián hòu. yì xiào yǔ sì gù, kuì xiè bù xiá. jì jiǔ lán huān jí, yì cí qǐ, fù sù yú níng guāng diàn.
　　明日，又宴毅于凝碧宫。会友戚，张广乐，具以醪醴，罗以甘洁。初，笳角鼙鼓，旌旗剑戟，舞万夫于其右。中有一夫前曰：“此《钱塘破阵乐》。”旌杰气，顾骤悍栗。座客视之，毛发皆竖。复有金石丝竹，罗绮珠翠，舞千女于其左，中有一女前进曰：“此《贵主还宫乐》。”清音宛转，如诉如慕，坐客听下，不觉泪下。二舞既毕，龙君大悦。锡以纨绮，颁于舞人，然后密席贯坐，纵酒极娱。酒酣，洞庭君乃击席而歌曰：“大天苍苍兮，大地茫茫，人各有志兮，何可思量，狐神鼠圣兮，薄社依墙。雷霆一发兮，其孰敢当？荷贞人兮信义长，令骨肉兮还故乡，齐言惭愧兮何时忘！”洞庭君歌罢，钱塘君再拜而歌曰：“上天配合兮，生死有途。此不当妇兮，彼不当夫。腹心辛苦兮，泾水之隅。风霜满鬓兮，雨雪罗襦。赖明公兮引素书，令骨肉兮家如初。永言珍重兮无时无。”钱塘君歌阕，洞庭君俱起，奉觞于毅。毅踧踖而受爵，饮讫，复以二觞奉二君，乃歌曰：“碧云悠悠兮，泾水东流。伤美人兮，雨泣花愁。尺书远达兮，以解君忧。哀冤果雪兮，还处其休。荷和雅兮感甘羞。山家寂寞兮难久留。欲将辞去兮悲绸缪。”歌罢，皆呼万岁。洞庭君因出碧玉箱，贮以开水犀；钱塘君复出红珀盘，贮以照夜玑：皆起进毅，毅辞谢而受。然后宫中之人，咸以绡彩珠璧，投于毅侧。重叠焕赫，须臾埋没前后。毅笑语四顾，愧谢不暇。洎酒阑欢极，毅辞起，复宿于凝光殿。

yì rì, yòu yàn yì yú qīng guāng gé. qián táng yīn jiǔ zuò sè, jù wèi yì yuē:" bù wén měng shí kě liè bù kě juǎn, yì shì kě shā bù kě xiū yé? yú yǒu zhōng qǔ, yù yī chén yú gōng. rú kě, zé jù zài yún xiāo rú bù kě, zé jiē yí fèn rǎng. zú xià yǐ wéi hé rú zāi?" yì yuē:" qǐng wén zhī." qián táng yuē:" jīng yáng zhī qī, zé dòng tíng jūn zhī ài nǚ yě. shū xìng mào zhì, wèi jiǔ yīn suǒ zhòng. bù xìng jiàn rǔ yú fěi rén, jīn zé jué yǐ. jiāng yù qiú tuō gāo yì, shì wèi qīn qī, shǐ shòu ēn zhě zhī qí suǒ guī, huái ài zhě zhī qí suǒ fù, qǐ bù wéi jūn zǐ shǐ zhōng zhī dào zhě?" yì sù rán ér zuò, chuā rán ér xiào yuē:" chéng bù zhī qián táng jūn càn kùn rú shì! yì shǐ wén kuà jiǔ zhōu, huái wǔ yuè, xiè qí fèn nù fù jiàn duàn jīn suǒ, chè yù zhù, fù qí jí nàn. yì yǐ wéi gāng jué míng zhí, wú rú jūn zhě. gài fàn zhī zhě bù bì qí sǐ, gǎn zhī zhě bù ài qí shēng, cǐ zhēn zhàng fū zhī zhì. nài hé xiāo guǎn fāng qià, qīn bīn zhèng hé, bù gù qí dào, yǐ wēi jiā rén? qǐ pú rén sù wàng zāi! ruò yù gōng yú hóng bō zhī zhōng, xuán shān zhī jiān, gǔ yǐ lín xū, bèi yǐ yún yǔ, jiāng pò yì yǐ sǐ, yì zé yǐ qín shòu shì zhī, yì hé hèn zāi! jīn tǐ bèi yì guān, zuò tán lǐ yì, jǐn wǔ cháng zhī zhì xìng, fù bǎi xíng bù zhī wēi zhǐ, suī rén shì xián jié, yǒu bù rú zhě, kuàng jiāng hé líng lèi hū? ér yù yǐ chǔn rán zhī qū, hàn rán zhī xìng, chéng jiǔ jiǎ qì, jiāng pò yú rén, qǐ jìn zhí zāi! qiě yì zhī zhì, bù zú yǐ cáng wáng yī jiǎ zhī jiān. rán ér gǎn yǐ bù fú zhī xīn, shèng wáng bù dào zhī qì. wéi wáng chóu zhī!" qián táng nǎi qūn xún zhì xiè yuē:" guǎ rén shēng zhǎng gōng fáng, bù wén zhèng lùn. xiàng zhě cí shù shū kuáng, wàng tū gāo míng. tuì zì xún gù, lì bù róng zé. xìng jūn zǐ bù wéi cǐ guāi wèn kě yě." qí xī, fù yǐn yàn, qí lè rú jiù. yì yǔ qián táng suì wèi zhī xīn yǒu.
　　翌日，又宴毅于清光阁。钱塘因酒作色，踞谓毅曰：“不闻猛石可裂不可卷，义士可杀不可羞耶？愚有衷曲，欲一陈于公。如可，则俱在云霄；如不可，则皆夷粪壤。足下以为何如哉？”毅曰：“请闻之。”钱塘曰：“泾阳之妻，则洞庭君之爱女也。淑性茂质，为九姻所重。不幸见辱于匪人，今则绝矣。将欲求托高义，世为亲戚，使受恩者知其所归，怀爱者知其所付，岂不为君子始终之道者？”毅肃然而作，欻然而笑曰：“诚不知钱塘君孱困如是！毅始闻跨九州，怀五岳，泄其愤怒；复见断金锁，掣玉柱，赴其急难。毅以为刚决明直，无如君者。盖犯之者不避其死，感之者不爱其生，此真丈夫之志。奈何萧管方洽，亲宾正和，不顾其道，以威加人？岂仆人素望哉！若遇公于洪波之中，玄山之间，鼓以鳞须，被以云雨，将迫毅以死，毅则以禽兽视之，亦何恨哉！今体被衣冠，坐谈礼义，尽五常之志性，负百行怖之微旨，虽人世贤杰，有不如者，况江河灵类乎？而欲以蠢然之躯，悍然之性，乘酒假气，将迫于人，岂近直哉！且毅之质，不足以藏王一甲之间。然而敢以不伏之心，胜王不道之气。惟王筹之！”钱塘乃逡巡致谢曰：“寡人生长宫房，不闻正论。向者词述疏狂，妄突高明。退自循顾，戾不容责。幸君子不为此乖问可也。”其夕，复饮宴，其乐如旧。毅与钱塘遂为知心友。

míng rì, yì cí guī. dòng tíng jūn fū rén bié yàn yì yú qián jǐng diàn, nán nǚ pú qiè děng xī chū yù huì. fū rén qì wèi yì yuē:" gǔ ròu shòu jūn zǐ shēn ēn, hèn bù dé zhǎn kuì dài, suì zhì kuí bié." shǐ qián jīng yáng nǚ dāng xí bài yì yǐ zhì xiè. fū rén yòu yuē:" cǐ bié qǐ yǒu fù xiāng yù zhī rì hū?" yì qí shǐ suī bù nuò qián táng zhī qíng, rán dāng cǐ xí, shū yǒu tàn hèn zhī sè. yàn bà, cí bié, mǎn gōng qī rán. zèng yí zhēn bǎo, guài bù kě shù. yì yú shì fù xún tú chū jiāng àn, jiàn cóng zhě shí yú rén, dān náng yǐ suí, zhì qí jiā ér cí qù. yì yīn shì guǎng líng bǎo sì, yù qí suǒ de. bǎi wèi fā yī, cái yǐ yíng zhào. gù huái yòu fù zú, xián yǐ wéi mò rú. suì qǔ yú zhāng shì, wáng. yòu qǔ hán shì. shù yuè, hán shì yòu wáng. xǐ jiā jīn líng. cháng yǐ guān kuàng duō gǎn, huò móu xīn pǐ. yǒu méi shì gào zhī yuē:" yǒu lú shì nǚ, fàn yáng rén yě. fù míng yuē hào, cháng wèi qīng liú zǎi. wǎn suì hǎo dào, dú yóu yún quán, jīn zé bù zhī suǒ zài yǐ. mǔ yuē zhèng shì. qián nián shì qīng hé zhāng shì, bù xìng ér zhāng fū zǎo wáng. mǔ lián qí shǎo, xī qí huì měi, yù zé dé yǐ pèi yān. bù shí hé rú?" yì nǎi bo rì jiù lǐ. jì ér nán nǚ èr xìng jù wèi háo zú, fǎ yòng lǐ wù, jǐn qí fēng shèng. jīn líng zhī shì, mò bù jiàn yǎng. jū yuè yú, yì yīn wǎn rù hù, shì qí qī, shēn jué lèi yú lóng nǚ, ér yàn yì fēng hòu, zé yòu guò zhī. yīn yǔ huà xī shì. qī wèi yì yuē:" rén shì qǐ yǒu rú shì zhī lǐ hū?"
　　明日，毅辞归。洞庭君夫人别宴毅于潜景殿，男女仆妾等悉出预会。夫人泣谓毅曰：“骨肉受君子深恩，恨不得展愧戴，遂至睽别。”使前泾阳女当席拜毅以致谢。夫人又曰：“此别岂有复相遇之日乎？”毅其始虽不诺钱塘之情，然当此席，殊有叹恨之色。宴罢，辞别，满宫凄然。赠遗珍宝，怪不可述。毅于是复循途出江岸，见从者十余人，担囊以随，至其家而辞去。毅因适广陵宝肆，鬻其所得。百未发一，财已盈兆。故淮右富族，咸以为莫如。遂娶于张氏，亡。又娶韩氏。数月，韩氏又亡。徙家金陵。常以鳏旷多感，或谋新匹。有媒氏告之曰：“有卢氏女，范阳人也。父名曰浩，尝为清流宰。晚岁好道，独游云泉，今则不知所在矣。母曰郑氏。前年适清河张氏，不幸而张夫早亡。母怜其少，惜其慧美，欲择德以配焉。不识何如？”毅乃卜日就礼。既而男女二姓俱为豪族，法用礼物，尽其丰盛。金陵之士，莫不健仰。居月余，毅因晚入户，视其妻，深觉类于龙女，而艳逸丰厚，则又过之。因与话昔事。妻谓毅曰：“人世岂有如是之理乎？”

jīng suì yú, yǒu yī zi. yì yì zhòng zhī. jì chǎn, yú yuè, nǎi nóng shì huàn fú, zhào yì yú lián shì zhī jiān, xiào wèi yì yuē:" jūn bù yì yú zhī yú xī yě?" yì yuē:" sù wèi yīn hǎo, hé yǐ wéi yì?" qī yuē:" yú jí dòng tíng jūn zhī nǚ yě. jīng chuān zhī yuān, jūn shǐ de bái. xián jūn zhī ēn, shì xīn qiú bào. jì qián táng jì fù lùn qīn bù cóng, suì zhì kuí wéi. tiān gè yī fāng, bù néng xiāng wèn. fù mǔ yù pèi jià yú zhuó jǐn xiǎo ér mǒu. suì bì hù jiǎn fà, yǐ míng wú yì. suī wèi jūn zǐ qì jué, fēn jiàn wú qī. ér dāng chū zhī xīn, sǐ bù zì tì. tā rì fù mǔ lián qí zhì, fù yù chí bái yú jūn zǐ. zhí jūn zǐ lèi qǔ, dāng qǔ yú zhāng, yǐ ér yòu qǔ yú hán. dài zhāng hán jì zú, jūn bǔ jū yú zī, gù yú zhī fù mǔ nǎi xǐ yú dé suì bào jūn zhī yì. jīn rì huò fèng jūn zǐ, xián shàn zhōng shì, sǐ wú hèn yǐ." yīn wū yè, qì tì jiāo xià. duì yì yuē:" shǐ bù yán zhě, zhī jūn wú zhòng sè zhī xīn. jīn nǎi yán zhě, zhī jūn yǒu gǎn yú zhī yì. fù rén fěi báo, bù zú yǐ què hòu yǒng xīn, gù yīn jūn ài zǐ, yǐ tuō xiāng shēng. wèi zhī jūn yì rú hé? chóu jù jiān xīn, bù néng zì jiě. jūn fù shū zhī rì, xiào wèi qiè yuē:' tā rì guī dòng tíng, shèn wú xiāng bì.' chéng bù zhī dāng cǐ zhī jì, jūn qǐ yǒu yì yú jīn rì zhī shì hū? qí hòu jì fù qǐng yú jūn, jūn gù bù xǔ. jūn nǎi chéng jiāng bù kě xié, yì fèn rán xié? jūn qí huà zhī." yì yuē:" shì yǒu mìng zhě. pū shǐ jiàn jūn zǐ, zhǎng jīng zhī yú, wǎng yì qiáo cuì, chéng yǒu bù píng zhī zhì. rán zì yuē qí xīn zhě, dá jūn zhī yuān, yú wú jí yě. yǐ yán' shèn wú xiāng bì' zhě, ǒu rán ěr, qǐ yǒu yì zāi. jì qián táng bī pò zhī jì, wéi lǐ yǒu bù kě zhí, nǎi jī rén zhī nù ěr. fū shǐ yǐ yì xíng wéi zhī zhì, níng yǒu shā qí xù ér nà qí qī zhě xié? yī bù kě yě. mǒu sù yǐ cāo zhēn wèi zhì shàng, níng yǒu qū yú jǐ ér fú yú xīn zhě hū? èr bù kě yě. qiě yǐ lǜ sì xiōng yì, chóu zuò fēn lún, wéi zhí shì tú, bù huáng bì hài. rán ér jiāng bié zhī rì. jiàn jūn yǒu yī rán zhī róng, xīn shén hèn zhī. zhōng yǐ rén shì è shù, wú yóu bào xiè. xū, jīn rì, jūn, lú shì yě, yòu jiā yú rén jiān. zé wú shǐ xīn wèi wèi huò yǐ. cóng cǐ yǐ wǎng, yǒng fèng huān hǎo, xīn wú xiān lǜ yě." qī yīn shēn gǎn jiāo qì, liáng jiǔ bù yǐ. yǒu qǐng, wèi yì yuē:" wù yǐ tā lèi, suì wèi wú xīn, gù dāng zhī bào ěr. fū lóng shòu wàn suì, jīn yǔ jūn tóng zhī. shuǐ lù wú wǎng bù shì. jūn bù yǐ wéi wàng yě." yì jiā zhī yuē:" wú bù zhī guó kè nǎi fù wèi shén xiān zhī ěr!". nǎi xiāng yǔ jìn dòng tíng. jì zhì, ér bīn zhǔ shèng lǐ, bù kě jù jì.
　　经岁余，有一子。毅益重之。既产，逾月，乃秾饰换服，召毅于帘室之间，笑谓毅曰：“君不忆余之于昔也？”毅曰：“夙为姻好，何以为忆？”妻曰：“余即洞庭君之女也。泾川之冤，君使得白。衔君之恩，誓心求报。洎钱塘季父论亲不从，遂至睽违。天各一方，不能相问。父母欲配嫁于濯锦小儿某。遂闭户剪发，以明无意。虽为君子弃绝，分见无期。而当初之心，死不自替。他日父母怜其志，复欲驰白于君子。值君子累娶，当娶于张，已而又娶于韩。迨张、韩继卒，君卜居于兹，故余之父母乃喜余得遂报君之意。今日获奉君子，咸善终世，死无恨矣。”因呜咽，泣涕交下。对毅曰：“始不言者，知君无重色之心。今乃言者，知君有感余之意。妇人匪薄，不足以确厚永心，故因君爱子，以托相生。未知君意如何？愁惧兼心，不能自解。君附书之日，笑谓妾曰：‘他日归洞庭，慎无相避。’诚不知当此之际，君岂有意于今日之事乎？其后季父请于君，君固不许。君乃诚将不可邪，抑忿然邪？君其话之。”毅曰：“似有命者。仆始见君子，长泾之隅，枉抑憔悴，诚有不平之志。然自约其心者，达君之冤，余无及也。以言‘慎无相避’者，偶然耳，岂有意哉。洎钱塘逼迫之际，唯理有不可直，乃激人之怒耳。夫始以义行为之志，宁有杀其婿而纳其妻者邪？一不可也。某素以操真为志尚，宁有屈于己而伏于心者乎？二不可也。且以率肆胸臆，酬酢纷纶，唯直是图，不遑避害。然而将别之日。见君有依然之容，心甚恨之。终以人事扼束，无由报谢。吁，今日，君，卢氏也，又家于人间。则吾始心未为惑矣。从此以往，永奉欢好，心无纤虑也。”妻因深感娇泣，良久不已。有顷，谓毅曰：“勿以他类，遂为无心，固当知报耳。夫龙寿万岁，今与君同之。水陆无往不适。君不以为妄也。”毅嘉之曰：“吾不知国客乃复为神仙之饵！”。乃相与觐洞庭。既至，而宾主盛礼，不可具纪。

hòu jū nán hǎi jǐn sì shí nián, qí dǐ dì yú mǎ zhēn xiān fú wán, suī hóu bó zhī shì, wú yǐ jiā yě. yì zhī zú xián suì rú zé. yǐ qí chūn qiū jī xù, róng zhuàng bù shuāi. nán hǎi zhī rén, mí bù jīng yì.
　　后居南海仅四十年，其邸第、舆马、珍鲜、服玩，虽侯伯之室，无以加也。毅之族咸遂濡泽。以其春秋积序，容状不衰。南海之人，靡不惊异。

jì kāi yuán zhōng, shàng fāng zhǔ yì yú shén xiān zhī shì, jīng suǒ dào shù. yì bù dé ān, suì xiāng yǔ guī dòng tíng. fán shí yú suì, mò zhī qí jī.
　　洎开元中，上方属意于神仙之事，精索道术。毅不得安，遂相与归洞庭。凡十余岁，莫知其迹。

zhì kāi yuán mò, yì zhī biǎo dì xuē gǔ wèi jīng jī lìng, zhé guān dōng nán. jīng dòng tíng, qíng zhòu zhǎng wàng, é jiàn bì shān chū yú yuǎn bō. zhōu rén jiē cè lì, yuē:" cǐ běn wú shān, kǒng shuǐ guài ěr." zhǐ gù zhī jì, shān yǔ zhōu xiāng bī, nǎi yǒu cǎi chuán zì shān chí lái, yíng wèn yú gǔ. qí zhōng yǒu yī rén hū zhī yuē:" liǔ gōng lái hòu ěr." gǔ shěng rán jì zhī, nǎi cù zhì shān xià, shè yī jí shàng. shān yǒu gōng què rú rén shì, jiàn yì lì yú gōng shì zhī zhōng, qián liè sī zhú, hòu luó zhū cuì, wù wán zhī shèng, shū bèi rén jiān. yì cí lǐ yì xuán, róng yán yì shǎo. chū yíng gǔ yú qì, chí gǔ shǒu yuē:" bié lái shùn xī, ér fā máo yǐ huáng." gǔ xiào yuē:" xiōng wèi shén xiān, dì wèi kū gǔ, mìng yě." yì yīn chū yào wǔ shí wán yí gǔ, yuē:" cǐ yào yī wán, kě zēng yī suì ěr. suì mǎn fù lái, wú jiǔ jū rén shì yǐ zì kǔ yě." huān yàn bì, gǔ nǎi cí xíng. zì shì yǐ hòu, suì jué yǐng xiǎng. gǔ cháng yǐ shì shì gào yú rén shì. dài sì jì, gǔ yì bù zhī suǒ zài.
　　至开元末，毅之表弟薛嘏为京畿令，谪官东南。经洞庭，晴昼长望，俄见碧山出于远波。舟人皆侧立，曰：“此本无山，恐水怪耳。”指顾之际，山与舟相逼，乃有彩船自山驰来，迎问于嘏。其中有一人呼之曰：“柳公来候耳。”嘏省然记之，乃促至山下，摄衣疾上。山有宫阙如人世，见毅立于宫室之中，前列丝竹，后罗珠翠，物玩之盛，殊倍人间。毅词理益玄，容颜益少。初迎嘏于砌，持嘏手曰：“别来瞬息，而发毛已黄。”嘏笑曰：“兄为神仙，弟为枯骨，命也。”毅因出药五十丸遗嘏，曰：“此药一丸，可增一岁耳。岁满复来，无久居人世以自苦也。”欢宴毕，嘏乃辞行。自是已后，遂绝影响。嘏常以是事告于人世。殆四纪，嘏亦不知所在。

lǒng xī lǐ cháo wēi xù ér tàn yuē:" wǔ chóng zhī zhǎng, bì yǐ líng zhě, bié sī jiàn yǐ. rén, luǒ yě, yí xìn lín chóng. dòng tíng hán nà dà zhí, qián táng xùn jí lěi luò, yí yǒu chéng yān. gǔ yǒng ér bù zài, dú kě lín qí jìng. yú yì zhī, wèi sī wén."
　　陇西李朝威叙而叹曰：“五虫之长，必以灵者，别斯见矣。人，裸也，移信鳞虫。洞庭含纳大直，钱塘迅疾磊落，宜有承焉。嘏咏而不载，独可邻其境。愚义之，为斯文。”