shí huò sān
◎食货三
qián bì
○钱币
qián bì. jīn chū yòng liáo sòng jiù qián, tiān huì mò, suī liú yù" fù chāng yuán bǎo"" fù chāng zhòng bǎo" yì yòng zhī. hǎi líng shù rén zhēn yuán èr nián qiān dū zhī hòu, hù bù shàng shū cài sōng nián fù chāo yǐn fǎ, suì zhì jiāo chāo, yǔ qián bìng yòng. zhèng lóng èr nián, lì sì shí yú suì, shǐ yì gǔ zhù. dōng shí yuè, chū jìn tóng yuè wài jiè, xuán zuì shǎng gé. kuò mín jiān tóng tōu qì, shǎn xī nán jīng zhě shū jīng zhào, tā lù xī shū zhōng dōu. sān nián èr yuè, zhōng dōu zhì qián jiān èr, dōng yuē bǎo yuán, xī yuē bǎo fēng. jīng zhào zhì jiān yī. yuē lì yòng. sān jiān zhù qián, wén yuē" zhèng lóng tōng bǎo", qīng zhòng rú sòng xiǎo píng qián, ér ròu hǎo zì wén jùn zhěng guò zhī, yǔ jiù qián tōng yòng.
钱币。金初用辽、宋旧钱,天会末,虽刘豫“阜昌元宝”、“阜昌重宝”亦用之。海陵庶人贞元二年迁都之后,户部尚书蔡松年复钞引法,遂制交钞,与钱并用。正隆二年,历四十余岁,始议鼓铸。冬十月,初禁铜越外界,悬罪赏格。括民间铜鍮器,陕西、南京者输京兆,他路悉输中都。三年二月,中都置钱监二,东曰宝源,西曰宝丰。京兆置监一。曰利用。三监铸钱,文曰“正隆通宝”,轻重如宋小平钱,而肉好字文峻整过之,与旧钱通用。
shì zōng dà dìng yuán nián, yòng lì bù shàng shū zhāng zhōng yàn yán, mìng shǎn xī lù cān yòng sòng jiù tiě qián. sì nián, jìn bù xíng, zhào shǎn xī xíng hù bù bìng liǎng lù tōng jiǎn guān, xiáng jiū qí shì. jiē yán:" mín jiān yòng qián, míng yǔ tiě qián jiān yòng, qí shí bù wéi zhǔn shù, gōng sī bù biàn." suì bà zhī. bā nián, mín yǒu fàn tóng jìn zhě, shàng yuē:" xiāo qián zuò tóng, jiù yǒu jìn lìng. rán mín jiān yóu yǒu zhù jìng zhě, fēi xiāo qián ér hé?" suì bìng jìn zhī. shí nián, shàng yù hù bù chén yuē:" guān qián jī ér bù sàn, zé mín jiān qián zhòng, mào yì bì jiān, yí lìng shì jīn yín jí zhū wù. qí zhū lù gū què zhī huò, yì lìng yǐ wù píng zhé shū zhī." shí yuè, shàng zé hù bù guān yuē:" xiān yǐ guān qián lǜ duō, kǒng mín jiān bù dé liú tōng, lìng zhū chù mào yì jīn yín sī bó, yǐ tú liú zhuǎn. jīn zhī nǎi yǒu yǐ yì pèi fǎn hài bǎi xìng zhě. qián xǔ yuàn wù dé zhé nà qīng jī zhī wù yǐ biàn mín, shì jiē zhèn sī ér hòu xíng zhě yě, cǐ shàng chū zhèn, ān yòng ruò wéi. yòu suí chù shí yǒu zhèn jì, wǎng wǎng jìn dì wú liáng, qǔ yú tā chù, wǎng fǎn jì yuǎn, rén yù nán zhī. hé wéi bù suí chù qǐ cāng. nián fēng zé duō dí yǐ bèi zhèn shàn, shè yǒu huǎn jí, yì qǐ bù yì bàn hū? ér tú shǐ qián chōng fǔ kù, jiāng ān yòng zhī. tiān xià zhī dà, zhèn qǐ néng yī yī biàn zhī, fán cǐ shù shì, rǔ děng hé wéi ér shǐ zhì cǐ. qiě hù bù yǔ tā bù bù tóng, dāng cóng yí wèi jì, ruò dàn wù yīn xún, yǐ shǒu qí zhí, zé hù bù guān shuí bù néng wéi." shí yī nián èr yuè, jìn sī zhù tóng jìng. jiù yǒu tóng qì xī sòng guān, gěi qí zhí zhī bàn. wéi shén fó xiàng zhōng qìng bó gǔ yāo shù dài yú dài zhī shǔ, zé cún zhī. shí èr nián zhēng yuè, yǐ tóng shǎo, mìng shàng shū shěng qiǎn shǐ zhū lù guī cuò tóng huò. néng zhǐ kēng yě dé shí zhě, shǎng. shàng yǔ zǎi chén yì gǔ zhù zhī shù, zǎi chén yuē:" yǒu yán suǒ zài yǒu jīn yín kēng yě, jiē kě cǎi yǐ zhù qián, chén qiè wèi gōng fèi guò yú suǒ de shù bèi, kǒng bù kě xíng." shàng yuē:" jīn yín, shān zé zhī lì, dāng yǐ yǔ mín, wéi qián bù dàng sī zhù. jīn guó jiā cái yòng fēng yíng, ruò liú bù sì fāng yǔ zài guān hé yì? suǒ fèi suī duō, dàn zài mín jiān, ér xīn qián rì zēng ěr. qí qiǎn néng lì jīng yíng zhī." zuǒ chéng shí jū jìn yuē:" chén wén tiān zǐ zhī fù cáng zài tiān xià, qián huò rú quán, zhèng yù liú tōng." shàng fù wèn jū yuē:" gǔ yì yǒu mín zì zhù qián zhě hū?" jū duì yuē:" mín ruò zì zhù, zé xiǎo rén tú lì, qián yì báo è, cǐ gǔ suǒ yǐ jìn yě." shí sān nián, mìng fēi tún bīng zhī zhōu fǔ, yǐ qián shì yì jīn bó, yùn zhì jīng shī, shǐ qián bì liú tōng, yǐ jì mín yòng. shí wǔ nián shí yī yuè, shàng wèi zǎi chén yuē:" huò yán zhù qián wú yì, suǒ de bù cháng suǒ fèi. zhèn wèi bù rán. tiān xià rú yī jiā, hé gōng sī zhī jiān, gōng jiā zhī fèi sī jiā dé zhī, dàn xīn bì rì zēng, gōng sī jù biàn yě." shí liù nián sān yuè, qiǎn shǐ fēn lù fǎng chá tóng kuàng miáo mài. shí bā nián, dài zhōu lì jiān zhù qián, mìng zhèn wǔ jūn jié dù shǐ lǐ tiān jí zhī bǎo dé jūn shì gāo jì sūn wǎng jiān zhī, ér suǒ zhù bān bó hēi sè bù kě yòng, zhào xuē tiān jí jì sūn děng guān liǎng jiē, jiě zhí, réng zhàng jì sūn bā shí. gèng mìng gōng bù láng zhōng zhāng dà jié lì bù yuán wài láng má guī jiān zhù. qí qián wén yuē" dà dìng tōng bǎo", zì wén ròu hǎo yòu shèng zhèng lóng zhī zhì, shì chuán qí qián liào wēi yòng yín yún. shí jiǔ nián, shǐ zhù zhì wàn liù qiān yú guàn. èr shí nián, zhào xiān yǐ wǔ qiān jìn chéng, ér hòu mìng yǔ jiù qián bìng yòng.
世宗大定元年,用吏部尚书张中彦言,命陕西路参用宋旧铁钱。四年,浸不行,诏陕西行户部、并两路通检官,详究其事。皆言:“民间用钱,名与铁钱兼用,其实不为准数,公私不便。”遂罢之。八年,民有犯铜禁者,上曰:“销钱作铜,旧有禁令。然民间犹有铸镜者,非销钱而何?”遂并禁之。十年,上谕户部臣曰:“官钱积而不散,则民间钱重,贸易必艰,宜令市金银及诸物。其诸路酤榷之货,亦令以物平折输之。”十月,上责户部官曰:“先以官钱率多,恐民间不得流通,令诸处贸易金银丝帛,以图流转。今知乃有以抑配反害百姓者。前许院务得折纳轻赍之物以便民,是皆朕思而后行者也,此尚出朕,安用若为。又随处时有赈济,往往近地无粮,取于它处,往返既远,人愈难之。何为不随处起仓。年丰则多籴以备赈赡,设有缓急,亦岂不易办乎?而徒使钱充府库,将安用之。天下之大,朕岂能一一遍知,凡此数事,汝等何为而使至此。且户部与它部不同,当从宜为计,若但务因循,以守其职,则户部官谁不能为。”十一年二月,禁私铸铜镜。旧有铜器悉送官,给其直之半。惟神佛像、钟、磬、钹、钴、腰束带、鱼袋之属,则存之。十二年正月,以铜少,命尚书省遣使诸路规措铜货。能指坑冶得实者,赏。上与宰臣议鼓铸之术,宰臣曰:“有言所在有金银坑冶,皆可采以铸钱,臣窃谓工费过于所得数倍,恐不可行。”上曰:“金银,山泽之利,当以与民,惟钱不当私铸。今国家财用丰盈,若流布四方与在官何异?所费虽多,但在民间,而新钱日增尔。其遣能吏经营之。”左丞石琚进曰:“臣闻天子之富藏在天下,钱货如泉,正欲流通。”上复问琚曰:“古亦有民自铸钱者乎?”琚对曰:“民若自铸,则小人图利,钱益薄恶,此古所以禁也。”十三年,命非屯兵之州府,以钱市易金帛,运致京师,使钱币流通,以济民用。十五年十一月,上谓宰臣曰:“或言铸钱无益,所得不偿所费。朕谓不然。天下如一家,何公私之间,公家之费私家得之,但新币日增,公私俱便也。”十六年三月,遣使分路访察铜矿苗脉。十八年,代州立监铸钱,命震武军节度使李天吉、知保德军事高季孙往监之,而所铸斑驳黑涩不可用,诏削天吉、季孙等官两阶,解职,仍杖季孙八十。更命工部郎中张大节、吏部员外郎麻珪监铸。其钱文曰“大定通宝”,字文肉好又胜正隆之制,世传其钱料微用银云。十九年,始铸至万六千余贯。二十年,诏先以五千进呈,而后命与旧钱并用。
chū, xīn qián zhī wèi xíng yě, yǐ sòng dà guān qián zuò dāng wǔ yòng zhī. èr yuè, shàng wén shàng jīng xiū nèi suǒ, shì mín wù bù jí yǔ zhí, yòu yòng duǎn qián, zé zǎi chén yuē:" rú cǐ xiǎo shì, zhèn qǐ néng xī zhī? qīng děng hé wéi bù chá yě." shí mín jiān yǐ bā shí wèi mò, wèi zhī duǎn qián, guān yòng zú mò, wèi zhī cháng qián. dà míng nán zǐ wò lǔ bǔ zhě shàng yán, wèi guān sī suǒ yòng qián jiē dāng yǐ bā shí wèi mò, suì wèi dìng zhì. èr shí nián shí yī yuè, míng dài zhōu jiān yuē fù tōng, shè jiān yī yuán, zhèng wǔ pǐn, yǐ zhōu jié dù jiān lǐng. fù jiān yī yuán, zhèng liù pǐn, yǐ zhōu tóng zhī jiān lǐng. chéng yī yuán, zhèng qī pǐn, yǐ guān chá pàn guān jiān lǐng. shè gòu dàng guān èr yuán, cóng bā pǐn. gěi yín pái, mìng fù jiān jí chéng gèng chí yì jīng lǐ. èr shí èr nián shí yuè, yǐ cān jiā zhèng shì zhān gē wò tè lá tí kòng dài zhōu fù tōng jiān. èr shí sān nián, shàng yǐ fù tōng jiān gǔ zhù suì jiǔ, ér qián bù jiā duō, gài yǐ dài zhōu zhǎng èr tīng mù jiān lǐng, ér duó yú zhōu wù, bù dé zhuān yì zōng lǐ gù yě. suì shè fù jiān jiān chéng wèi zhèng yuán, ér yǐ jié dù lǐng jiān shì. èr shí liù nián, shàng yuē:" zhōng wài jiē yán qián nán, zhèn cháng jì zhī, jīng shī jī qián wǔ bǎi wàn guàn yì bù wéi duō, wài lù suī yǒu zhōng yì wú yòng, zhū lù guān qián fēi tún bīng chù kě jǐn yùn zhì jīng shī." tài wèi chéng xiàng kè níng yuē:" mín jiān qián gù yǐ jiān dé, ruò jǐn guī jīng shī, mín yì jiān dé yǐ! bù ruò qǐ qí bàn zhì dōu, yú bàn biàn zhé qīng jī, zé zhōng wài jiē biàn." shí yī yuè, shàng yù zǎi chén yuē:" guó jiā tóng jìn jiǔ yǐ, shàng wén mín sī zào yāo dài jí jìng, tuō wèi jiù wù, gōng rán shì zhī, yí jiā jìn yuē." èr shí qī nián èr yuè, qǔ yáng xiàn zhù qián bié wèi yī jiān, yǐ lì tōng wéi míng, shè fù jiān jiān chéng, gěi yì gèng chū jīng yíng tóng shì. èr shí bā nián, shàng wèi zǎi chén yuē:" jīn zhě wài lù jiàn qián qí shù shén duō, wén yǒu liù qiān yú wàn guàn, jiē zài pì chǔ jī zhù. jì bù liú sàn, gōng sī wú yì, yǔ wú děng ěr. jīn zhōng dōu suì fèi sān bǎi wàn guàn, zhī yòng bù jì, ruò zhì zhī jīng shī, bù guò shǎo yǒu wǎn yùn zhī fèi, zòng suǒ fèi duō, yì wéi sàn zài mín ěr." zhāng zōng dà dìng èr shí jiǔ nián shí èr yuè, yàn mén wǔ tái mín liú wán děng sù:" zì lì jiān zhù qián yǐ lái, yǒu tóng kuàng zhī dì suī yuē guān yùn, qí gù zhí bù zú zé lìng mín gòng cháng. qǐ yǔ běn zhōu sī xiàn jūn wèi chà pèi." suì mìng zhēn guān shǔ chéng dīng yòng jí wǎng shěn qí lì bìng, hái yán:" suǒ yùn tóng kuàng, mín yǐ wù lì kē chà jì zhī, fēi suǒ yuàn yě. qí gù zhí jí dī, yòu yǒu kè bō zhī bì. ér xiāng shì miáo mài gōng jiàng, wàng zhǐ rén zhī yuán wū jí sì guàn wèi dāng kāi cǎi, yīn yǐ qǔ huì. yòu suí yě fū jiàng, rì bàn jìng tóng sì liǎng, duō bù jí shù, fù xiāo tóng qì jí jiù qián, sòng guān yǐ zú zhī. jīn fù tōng, lì tōng liǎng jiān, suì zhù qián shí sì wàn yú guàn, ér suì suǒ fèi nǎi zhì bā shí yú wàn guàn, bìng mín ér duō fèi, wèi jiàn qí lì biàn yě." zǎi chén yǐ wén, suì bà dài zhōu qǔ yáng èr jiān.
初,新钱之未行也,以宋大观钱作当五用之。二月,上闻上京修内所,市民物不即与直,又用短钱,责宰臣曰:“如此小事,朕岂能悉知?卿等何为不察也。”时民间以八十为陌,谓之短钱,官用足陌,谓之长钱。大名男子斡鲁补者上言,谓官私所用钱皆当以八十为陌,遂为定制。二十年十一月,名代州监曰阜通,设监一员,正五品,以州节度兼领。副监一员,正六品,以州同知兼领。丞一员,正七品,以观察判官兼领。设勾当官二员,从八品。给银牌,命副监及丞更驰驿经理。二十二年十月,以参加政事粘割斡特剌提控代州阜通监。二十三年,上以阜通监鼓铸岁久,而钱不加多,盖以代州长贰厅幕兼领,而夺于州务,不得专意综理故也。遂设副监、监丞为正员,而以节度领监事。二十六年,上曰:“中外皆言钱难,朕尝计之,京师积钱五百万贯亦不为多,外路虽有终亦无用,诸路官钱非屯兵处可尽运至京师。”太慰丞相克宁曰:“民间钱固已艰得,若尽归京师,民益艰得矣!不若起其半至都,余半变折轻赍,则中外皆便。”十一月,上谕宰臣曰:“国家铜禁久矣,尚闻民私造腰带及镜,托为旧物,公然市之,宜加禁约。”二十七年二月,曲阳县铸钱别为一监,以利通为名,设副监、监丞,给驿更出经营铜事。二十八年,上谓宰臣曰:“今者外路见钱其数甚多,闻有六千余万贯,皆在僻处积贮。既不流散,公私无益,与无等尔。今中都岁费三百万贯,支用不继,若致之京师,不过少有挽运之费,纵所费多,亦惟散在民尔。”章宗大定二十九年十二月,雁门、五台民刘完等诉:“自立监铸钱以来,有铜矿之地虽曰官运,其顾直不足则令民共偿。乞与本州司县均为差配。”遂命甄官署丞丁用楫往审其利病,还言:“所运铜矿,民以物力科差济之,非所愿也。其顾直即低,又有刻剥之弊。而相视苗脉工匠,妄指人之垣屋及寺观谓当开采,因以取贿。又随冶夫匠,日办净铜四两,多不及数,复销铜器及旧钱,送官以足之。今阜通,利通两监,岁铸钱十四万余贯,而岁所费乃至八十余万贯,病民而多费,未见其利便也。”宰臣以闻,遂罢代州、曲阳二监。
chū, zhēn yuán jiān jì xíng chāo yǐn fǎ, suì shè yìn zào chāo yǐn kù jí jiāo chāo kù, jiē shè shǐ fù pàn gè yī yuán, dōu jiān èr yuán, ér jiāo chāo kù fù zé zhuān zhǔ shū yā dā yìn hé tóng zhī shì. yìn yī guàn èr guàn sān guàn wǔ guàn shí guàn wǔ děng, wèi zhī dà chāo yī bǎi èr bǎi sān bǎi wǔ bǎi qī bǎi wǔ děng, wèi zhī xiǎo chāo. yǔ qián bìng xíng, yǐ qī nián wéi xiàn, nà jiù yì xīn. yóu xún sòng zhāng yǒng sì chuān jiāo zǐ zhī fǎ ér shū qí qī ěr, gài yì yǐ tóng shǎo, quán zhì zhī fǎ yě. shí yǒu yù bà zhī zhě, zhì shì èr jiān jì bà, yǒu sī yán:" jiāo chāo jiù tóng jiàn qián, shāng lǚ lì yú zhì yuǎn, wǎng wǎng yǐ qián mǎi chāo, gài gōng sī jù biàn zhī shì, qǐ kě bà qù! zhǐ yīn yǒu lí gé nián xiàn, bù néng wú yí, qǐ xuē qī nián lí gé zhī fǎ, lìng mín dé cháng yòng. ruò suì jiǔ zì wén mó miè, xǔ yú suǒ zài guān kù nà jiù huàn xīn, huò tīng biàn zhī qián." suì bà qī nián lí gé zhī xiàn, jiāo chāo zì hūn fāng huàn. fǎ zì cǐ shǐ, ér shōu liǎn wú shù, chū duō rù shǎo, mín jìn qīng zhī. jué hòu qí fǎ lǚ gèng, ér bù néng gé, bì yì shǐ yú cǐ yān.
初,贞元间既行钞引法,遂设印造钞引库及交钞库,皆设使、副、判各一员,都监二员,而交钞库副则专主书押、搭印合同之事。印一贯、二贯、三贯、五贯、十贯五等,谓之大钞;一百、二百、三百、五百、七百五等,谓之小钞。与钱并行,以七年为限,纳旧易新。犹循宋张咏四川交子之法而纾其期尔,盖亦以铜少,权制之法也。时有欲罢之者,至是二监既罢,有司言:“交钞旧同见钱,商旅利于致远,往往以钱买钞,盖公私俱便之事,岂可罢去!止因有厘革年限,不能无疑,乞削七年厘革之法,令民得常用。若岁久字文磨灭,许于所在官库纳旧换新,或听便支钱。”遂罢七年厘革之限,交钞字昏方换。法自此始,而收敛无术,出多入少,民浸轻之。厥后其法屡更,而不能革,弊亦始于此焉。
jiāo chāo zhī zhì, wài wèi lán, zuò huā wén, qí shàng héng shū guàn lì, zuǒ yuē:" mǒu zì liào." yòu yuē:" mǒu zì hào." liào hào wài, zhuàn shū yuē:" wěi zào jiāo chāo zhě zhǎn, gào bǔ zhě shǎng qián sān bǎi guàn." liào hào héng lán xià yuē:" zhōng dōu jiāo chāo kù, zhǔn shàng shū hù bù fú, chéng dōu táng zhá fù, hù bù fù diǎn kān, lìng shǐ xìng míng yā zì." yòu yuē:" shèng zhǐ yìn zào zhú lù jiāo chāo, yú mǒu chù kù nà qián huàn chāo, gèng xǔ yú mǒu chù kù nà chāo huàn qián, guān sī tóng jiàn qián liú zhuǎn." qí chāo bù xiàn nián yuè xíng yòng, rú zì wén gù àn, chāo zhǐ cā mó, xǔ yú suǒ shǔ kù sī nà jiù huàn xīn. ruò dào kù zhī qián, huò dǎo huàn xīn chāo, měi guàn kè gōng mò qián ruò gān wén. kù qiā zǎn sī kù fù fù shǐ shǐ gè yā zì, nián yuè rì. yìn zào chāo yǐn kù kù zi kù sī fù shǐ gè yā zì, shàng zhì shàng shū hù bù guān yì yā zì. qí dā yìn zhī qián chù hé tóng, yú yòng yìn yī cháng lì.
交钞之制,外为阑,作花纹,其上衡书贯例,左曰:“某字料。”右曰:“某字号。”料号外,篆书曰:“伪造交钞者斩,告捕者赏钱三百贯。”料号衡阑下曰:“中都交钞库,准尚书户部符,承都堂札付,户部覆点勘,令史姓名押字。”又曰:“圣旨印造逐路交钞,于某处库纳钱换钞,更许于某处库纳钞换钱,官私同见钱流转。”其钞不限年月行用,如字文故暗,钞纸擦磨,许于所属库司纳旧换新。若到库支钱,或倒换新钞,每贯克工墨钱若干文。库掐、攒司、库副、副使、使各押字,年月日。印造钞引库库子、库司、副使各押字,上至尚书户部官亦押字。其搭印支钱处合同,余用印依常例。
chū, dà dìng jiān dìng zhì, mín jiān yīng xǔ cún liú tóng tōu qì wù, ruò shēn mài rù guān, měi jīn gěi qián èr bǎi wén. qí qù gǒng cáng yīng jìn qì wù, shǒu nà zhě měi jīn gěi qián bǎi wén, fēi qì wù tóng huò yī bǎi wǔ shí wén, bù jí jīn zhě jì gěi zhī. zài dōu guān jú jí wài lù zào mài tóng qì jià, lìng yùn sī zuǒ èr jiǎn jiào, jìng měi jīn sān bǎi shí sì wén, dù jīn yù xiān huā yāo dài shí qī guàn liù bǎi qī shí yī wén, wǔ zǐ lì zhī yāo dài shí qī guàn jiǔ bǎi qī shí yī wén, tái sà luó wén shù dài bā guàn wǔ bǎi liù shí wén, yú dài èr guàn sān bǎi jiǔ wén, bó gǔ náo qìng měi jīn yī guàn jiǔ bǎi èr wén, líng chǔ zuò tóng zhě èr guàn qī bǎi liù shí jiǔ wén, tōu shí zhě sān guàn liù bǎi sì shí liù wén. míng chāng èr nián shí yuè, chì jiǎn mài jìng jià, fáng sī zhù xiāo qián yě. jiù cháng yǐ fū jiàng yú tiān shān běi jiè wài cǎi tóng, míng chāng sān nián, jiān chá yù shǐ lǐ bǐng yán:" qǐng wén yǒu sī zòu, zài guān tóng shù kě zhī shí nián, ruò fù měi suì lìng fū jiàng guò jiè yuǎn cǎi, bù wéi duō fèi, fù kǒng huò shēng biān xìn. ruò zhī yòng jiāng jǐn zhī rì, zhǐ kě yú jiè nèi cǎi liàn." shàng shì qí yán, suì bù xǔ chū jiè.
初,大定间定制,民间应许存留铜鍮器物,若申卖入官,每斤给钱二百文。其{去廾}藏应禁器物,首纳者每斤给钱百文,非器物铜货一百五十文,不及斤者计给之。在都官局及外路造卖铜器价,令运司佐贰检校,镜每斤三百十四文,镀金御仙花腰带十七贯六百七十一文,五子荔支腰带十七贯九百七十一文,抬鈒罗文束带八贯五百六十文,鱼袋二贯三百九文,钹钴铙磬每斤一贯九百二文,铃杵坐铜者二贯七百六十九文,鍮石者三贯六百四十六文。明昌二年十月,敕减卖镜价,防私铸销钱也。旧尝以夫匠逾天山北界外采铜,明昌三年,监察御史李炳言:“顷闻有司奏,在官铜数可支十年,若复每岁令夫匠过界远采,不惟多费,复恐或生边衅。若支用将尽之日,止可于界内采炼。”上是其言,遂不许出界。
wǔ yuè, chì shàng shū shěng yuē:" mín jiān liú zhuǎn jiāo chāo, dāng xiàn qí shù, wú lìng duō yú jiàn qián yě." sì nián, shàng yù zǎi chén yuē:" suí chù yǒu wú yòng guān wù, kě wèi jì zhì, rú tiě qián zhī lèi shì yě." huò yǒu yán tiě qián yǒu pò sǔn, dāng lìng suǒ sī yǐ tóng qián cháng zhī zhě, cān zhī zhèng shì xū chí guó bù kě, shàng yuē:" lìng cháng zhī shàng huài, bù cháng jiāng jǐn huài yǐ! ruò guǒ wú yòng, hé bié wèi jì?" chí guó yuē:" rú jiāng nán yòng tóng qián, jiāng běi huái nán yòng tiě qián, gài yǐ gé hé tóng qián bù lìng guò jiè ěr. rú shǎn xī shì yì yì yǒu yòng yín bù jiāng má, ruò jiù yǒu tiě qián, yí gū shōu zhù, yǐ bèi huǎn jí." suì lìng yǒu sī jí tiě qián jí zhū wú yòng zhī wù, zhù yú kù.
五月,敕尚书省曰:“民间流转交钞,当限其数,毋令多于见钱也。”四年,上谕宰臣曰:“随处有无用官物,可为计置,如铁钱之类是也。”或有言铁钱有破损,当令所司以铜钱偿之者,参知政事胥持国不可,上曰:“令偿之尚坏,不偿将尽坏矣!若果无用,曷别为计?”持国曰:“如江南用铜钱,江北、淮南用铁钱,盖以隔阂铜钱不令过界尔。如陕西市易亦有用银布姜麻,若旧有铁钱,宜姑收贮,以备缓急。”遂令有司籍铁钱及诸无用之物,贮于库。
bā yuè, tí xíng sī yán:" suǒ jiàng shǎn xī jiāo chāo duō yú jiàn qián, shǐ mín jiān yú liú zhuǎn." zǎi chén yǐ wén, suì lìng běn lù què shuì jí zhū míng sè qián, zhé jiāo chāo. guān bīng fèng, xǔ qián juàn yín chāo gè bàn zhī, ruò qián yín shù shǎo, jí quán gěi jiāo chāo. wǔ nián sān yuè, zǎi chén zòu:" mín jiān qián suǒ yǐ jiān dé, yǐ guān háo jiā duō jī gù yě. zài táng yuán hé jiān, cháng xiàn fù jiā qián guò wǔ qiān guàn zhě sǐ, wáng gōng zhòng biǎn mò rù, yǐ wǔ zhī yī shǎng gào zhě." shàng lìng cān zhuó dìng zhì, lìng guān mín zhī jiā yǐ pǐn cóng wù lì xiàn jiàn qián, duō bù guò èr wàn guàn, měng ān móu kè zé yǐ niú jù wèi chà, bù dé guò wàn guàn, fán yǒu suǒ yú, jǐn lìng yì zhū wù shōu zhù zhī. yǒu néng gào shù wài liú qián zhě, nú bì miǎn wèi liáng, yōng zhě chū lí, yǐ shí zhī yī wèi shǎng, yú jiē mò rù. yòu yù zhǐ yǒu sī, fán shǐ gāo lí hái zhě, suǒ de tóng qì lìng jǐn mǎi zhī.
八月,提刑司言:“所降陕西交钞多于见钱,使民艰于流转。”宰臣以闻,遂令本路榷税及诸名色钱,折交钞。官兵俸,许钱绢银钞各半之,若钱银数少,即全给交钞。五年三月,宰臣奏:“民间钱所以艰得,以官豪家多积故也。在唐元和间,尝限富家钱过五千贯者死,王公重贬没入,以五之一赏告者。”上令参酌定制,令官民之家以品从物力限见钱,多不过二万贯,猛安谋克则以牛具为差,不得过万贯,凡有所余,尽令易诸物收贮之。有能告数外留钱者,奴婢免为良,佣者出离,以十之一为赏,余皆没入。又谕旨有司,凡使高丽还者,所得铜器令尽买之。
chéng ān èr nián shí yuè, zǎi chén zòu:" jiù lì jiāo chāo fǎ, fán yǐ jiù yì xīn zhě, měi guàn qǔ gōng mò qián shí wǔ wén. zhì dà dìng èr shí sān nián, bù jū guàn lì, měi zhāng shōu bā wén, jì wú yì yú guān, yì fáng chāo fǎ, yí cóng jiù zhì biàn. ruò yǐ chāo mǎi yán yǐn, měi guàn quán zuò yī guàn wǔ shí wén, shù dé duō shòu." shàng yuē:" gōng mò qián, guàn kě lìng shōu shí èr wén. mǎi yán yǐn zhě, měi guàn kě quán zuò yī guàn yī bǎi wén." shí jiāo chāo suǒ chū shù duō, mín jiān chéng guàn lì zhě jiān yú liú zhuǎn, zhào yǐ xī běi èr jīng liáo dōng lù cóng yí gěi xiǎo chāo, qiě xǔ yú guān kù huàn qián, yǔ tā lù tōng xíng.
承安二年十月,宰臣奏:“旧立交钞法,凡以旧易新者,每贯取工墨钱十五文。至大定二十三年,不拘贯例,每张收八文,既无益于官,亦妨钞法,宜从旧制便。若以钞买盐引,每贯权作一贯五十文,庶得多售。”上曰:“工墨钱,贯可令收十二文。买盐引者,每贯可权作一贯一百文。”时交钞所出数多,民间成贯例者艰于流转,诏以西北二京、辽东路从宜给小钞,且许于官库换钱,与它路通行。
shí èr yuè, shàng shū shěng yì, wèi shí suǒ gěi guān bīng fèng jí biān shù jūn xū, jiē yǐ yín chāo xiāng jiān, jiù lì yín měi dìng wǔ shí liǎng, qí zhí bǎi guàn, mín jiàn huò yǒu jié záo zhī zhě, qí jià yì suí dī áng, suì gǎi zhù yín míng" chéng ān bǎo huò", yī liǎng zhì shí liǎng fēn wǔ děng, měi liǎng shé qián èr guàn, gōng sī tóng jiàn qián yòng, réng dìng xiāo zhù jí jiē shòu jī liú zuì shǎng gé.
十二月,尚书省议,谓时所给官兵俸及边戍军须,皆以银钞相兼,旧例银每铤五十两,其直百贯,民间或有截凿之者,其价亦随低昂,遂改铸银名“承安宝货”,一两至十两分五等,每两折钱二贯,公私同见钱用,仍定销铸及接受稽留罪赏格。
chéng ān sān nián zhēng yuè, shěng zòu:" suí chù què chǎng ruò xǔ jiàn qián yuè jìng, suī fēi xiāo huǐ, jí yǔ xiāo huǐ wú yì." suì lì zhì, yǐ qián yǔ wài fāng rén shǐ jí yǔ jiāo yì zhě, tú wǔ nián, sān jīn yǐ shàng sǐ, zǎng kuài tóng zuì. bǔ gào rén zhī shǎng, guān xiān wèi dài gěi qián wǔ bǎi guàn. qí dǎi jí yǔ jiē yǐn guǎn bàn, xiān pái tōng yǐn shū biǎo děng yǐ cì zuò zuì, réng lìng jūn cháng. shí jiāo chāo shāo zhì, mìng xī jīng běi jīng lín huáng, liáo dōng děng lù yī guàn yǐ shàng jù yòng yín chāo bǎo huò, bù xǔ yòng qián, yī guàn yǐ xià tīng mín biàn. shí jì xíng xiàn qián fǎ, rén duō bù zūn, shàng yuē:" yǐ dìng tiáo yuē, bù wéi bù zhòng, qí lìng yù shǐ tái jí tí xíng sī chá zhī." jiǔ yuè, yǐ mín jiān chāo zhì, jǐn yǐ yī guàn yǐ xià jiāo chāo yì qián yòng zhī, suì fù jiǎn yuán xiàn zhī shù, gēng dìng guān mín cún liú qián fǎ, sān fēn wéi lǜ, qīn wáng gōng zhǔ pǐn guān xǔ liú yī fēn, yú jiē bàn zhī, qí yíng yú zhī shù qī wǔ shí rì nèi jǐn yì zhū wù, wéi zhě yǐ wéi zhì lùn, yǐ qián shǎng gào zhě. yú liǎng xíng bù gè zhì huí yì wù, yǐ mián juàn wù duàn yì yín chāo, yì xǔ běn wù nà yín chāo. fù què huò chū yán yǐn, nà chāo yú shān dōng hé běi hé dōng děng lù, cóng biàn yì qián. gè jiàng bǔ guān jí dé hào kōng chì sān bǎi dù dié yī qiān, cóng liǎng xíng bù zhǐ dìng chù, xiàn sì yuè jìn nà bǔ huàn. yòu gèng zào yī bǎi lì xiǎo chāo, bìng xǔ guān kù yì qián. yī guàn èr guàn lì bìng zhī xiǎo chāo, sān guàn lì zé zhī yín yī liǎng xiǎo chāo yī guàn, ruò wǔ guàn shí guàn lì zé sì fēn zhī xiǎo chāo liù fēn zhī yín, yù de bǎo huò zhě tīng, yǒu zǔ zhì jí zhé jiǎn jià zhě zuì zhī. sì nián sān yuè, yòu yǐ yín chāo zǔ zhì, nǎi quán zhǐ shān dōng zhū lù yǐ yín chāo yǔ mián juàn yán yǐn cóng biàn yì qián zhī zhì. lìng yuàn wù zhū kē míng qián, chú jīng shī hé nán shǎn xī yín chāo cóng biàn, yú lù bìng xǔ shōu yín chāo gè bàn, réng yú chāo sì fēn zhī yī xǔ nà qí běn lù. suí lù suǒ shōu jiāo chāo, chú běn lù zhě bù fù zhī fā, yú tōng xíng zhě bìng xún huán yòng zhī. què huò suǒ yù yán yǐn, shōu nà bǎo huò yǔ chāo xiāng bàn, yín měi liǎng zhǐ zhé chāo liǎng guàn. shěng xǔ rén yī jiù yì kù nà chāo, suí lù cáo sī suǒ shōu, chú é wài xiàn yú zhě, yì rú zhī. suǒ zhī guān qián, yì yǐ yín chāo xiāng jiān, yín yǐ líng jié zhě lìng jiāo chāo kù bù fù zhī, ruò bǎo huò shù shǎo, kě jìn zēng zhù. yín chāo jì tōng zé wù jià zì píng, suī yǒu jìn fǎ yì ān suǒ shī suì chú zǔ zhì yín chāo zuì zhì. sì nián, yǐ hù bù yán, mìng zài dōu guān qián què huò wù yán yǐn, bìng tīng shōu bǎo huò, fù jìn yán sī tiē qián shù yì xǔ dài nà. mín jiān bǎo huò yǒu suǒ guī, zì rán tōng xíng, bù zhì xiāo huǐ. xiān shì, shè sì kù yìn xiǎo chāo yǐ dài chāo běn, lìng rén biàn jī xiǎo chāo fù kù huàn qián, jí yǔ zhī jiàn qián wú yì. jīn gèng bù xū yìn zào, qí qí huàn jǐn, kě bà sì kù. dàn yǐ dà chāo yàn qián shù zhī yì jiàn qián. shí sī zhù" chéng ān bǎo huò" zhě duō zá yǐ tóng xī, jìn bù néng xíng, jīng shī bì sì. wǔ nián shí èr yuè, zǎi zòu chén:" bǐ yǐ jūn chǔ diào fā, zhī chū jiāo chāo shù duō. suì zhù bǎo huò, yǔ qián jiān yòng, yǐ dài chāo běn, gài quán shí zhī zhì, fēi jīng jiǔ zhī fǎ." suì bà" chéng ān bǎo huò".
承安三年正月,省奏:“随处榷场若许见钱越境,虽非销毁,即与销毁无异。”遂立制,以钱与外方人使及与交易者,徒五年,三斤以上死,驵侩同罪。捕告人之赏,官先为代给钱五百贯。其逮及与接引、馆伴,先排、通引、书表等以次坐罪,仍令均偿。时交钞稍滞,命西京、北京、临潢,辽东等路一贯以上俱用银钞、宝货,不许用钱,一贯以下听民便。时既行限钱法,人多不遵,上曰:“已定条约,不为不重,其令御史台及提刑司察之。”九月,以民间钞滞,尽以一贯以下交钞易钱用之,遂复减元限之数,更定官民存留钱法,三分为率,亲王、公主、品官许留一分,余皆半之,其赢余之数期五十日内尽易诸物,违者以违制论,以钱赏告者。于两行部各置回易务,以绵绢物段易银钞,亦许本务纳银钞。赴榷货出盐引,纳钞于山东、河北、河东等路,从便易钱。各降补官及德号空敕三百、度牒一千,从两行部指定处,限四月进纳补换。又更造一百例小钞,并许官库易钱。一贯、二贯例并支小钞,三贯例则支银一两、小钞一贯,若五贯、十贯例则四分支小钞、六分支银,欲得宝货者听,有阻滞及辄减价者罪之。四年三月,又以银钞阻滞,乃权止山东诸路以银钞与绵绢盐引从便易钱之制。令院务诸科名钱,除京师、河南、陕西银钞从便,余路并许收银钞各半,仍于钞四分之一许纳其本路。随路所收交钞,除本路者不复支发,余通行者并循环用之。榷货所鬻盐引,收纳宝货与钞相半,银每两止折钞两贯。省许人依旧诣库纳钞,随路漕司所收,除额外羡余者,亦如之。所支官钱,亦以银钞相兼,银已零截者令交钞库不复支,若宝货数少,可浸增铸。银钞既通则物价自平,虽有禁法亦安所施、遂除阻滞银钞罪制。四年,以户部言,命在都官钱、榷货务盐引,并听收宝货,附近盐司贴钱数亦许带纳。民间宝货有所归,自然通行,不至销毁。先是,设四库印小钞以代钞本,令人便赍小钞赴库换钱,即与支见钱无异。今更不须印造,俟其换尽,可罢四库。但以大钞验钱数支易见钱。时私铸“承安宝货”者多杂以铜锡,浸不能行,京师闭肆。五年十二月,宰奏臣:“比以军储调发,支出交钞数多。遂铸宝货,与钱兼用,以代钞本,盖权时之制,非经久之法。”遂罢“承安宝货”。
tài hé yuán nián liù yuè, tōng zhōu cì shǐ lú gòu yán:" mín jiān chāo gù yǐ liú xíng, dú yín jià wèi píng, guān zhī suǒ dìng měi dìng yǐ shí wàn wéi zhǔn, ér shì sì cái zhí bā wàn, gài chū duō rù shǎo gù yě. ruò lìng zhū shuì yǐ qián yín chāo sān fēn jūn nà. shù gé qí bì." xià shěng yì, zǎi chén wèi' jūn xìng yǐ lái, quán lài jiāo chāo zuǒ yòng, yǐ chū duō suì zhì, qǐng lìng yuàn wù shōu chāo qī fēn, yì jiàn liú tōng. ruò yǔ yín jūn nà, zé bǐ zēng cǐ jiǎn, lǐ bì piān shèng, zhì ài chāo fǎ. bì yù yín jià zhī píng, yí lìng zhū míng ruò' pù mǎ'' jūn xū' děng qián, xǔ nà yín bàn, wú zhě tīng biàn." xiān shì, cháng xíng sān hé tóng jiāo chāo, zhì tài hé èr nián, zhǐ xíng yú mín jiān, ér guān bù shōu liǎn, cháo tíng lǜ qí bìng mín, suì lìng zhū shuì gè dài nà yī fēn, suī zhǐ xì běn lù zhě, yì xǔ bù xiàn lù fēn tōng nà. hù bù jiàn zhēng lěi nián pù mǎ qián, yì tīng shōu qí bàn. rùn shí èr yuè, shàng yǐ jiāo chāo shì, zhào hù bù shàng shū sūn duó shì láng zhāng fù hēng, yì yú nèi diàn. fù hēng yǐ sān hé tóng chāo kě xíng, duó qǐng fèi bù yòng, jì ér fù hēng yán jìng qū. zì shì ér hòu, guó xū mín pín, jīng yòng bù zú, zhuān yǐ jiāo chāo yú bǎi xìng, ér fǎ yòu bù cháng, shì zōng zhī yè shuāi yān. yǐ zhì tài hé sān nián, qí bì mí shén, nǎi wèi zǎi chén yuē:" dà dìng jiān, qián zhì zú, jīn mín jiān qián shǎo, ér yòu bù zài guān, hé yé? qí jí wèn bǎi guān, bì yǒu néng zhī zhī zhě." sì nián qī yuè, bà xiàn qián fǎ, cóng hù bù shàng shū shàng guān yú suǒ qǐng yě. sì nián, yù zēng zhù qián, mìng bǎi guān yì suǒ yǐ zú tóng zhī shù. zhōng chéng mèng zhù wèi:" xiāo qián zuò tóng, jí dào yòng chū jìng zhě bù zhǐ, yí zuì qí guān jí lín." tài fǔ jiān liáng yīn děng yán:" zhù qián shén fèi, lǜ fèi shí qián kě dé yī qián. shí zhě wèi fèi suī duō yóu zēng yī qián yě, qǐ cǎi tóng jū qì yǐ zhù." zǎi chén wèi:" gǔ zhù wèi kě sù xíng, qí tóng zhì tīng mín jiān liàn, guān wèi mǎi zhī. fán sì guàn bù jí shí rén, bù xǔ chù fǎ qì. mín jiān tōu tóng qì qī yǐ liǎng yuè sòng guān gěi jià. nì zhě yǐ sī fǎ zuò, xiàn wài rén gào zhě, yǐ zhī ér bù jiū zuò qí guān. sì guàn xǔ tóng xíng gào zhě shǎng. qí tóng duō, bié jù yǐ wén." bā yuè, dìng cóng biàn yì qián fǎ, tīng rén shū nà yú jīng shī, ér yú shān dōng hé běi dà míng hé dōng děng lù yī shù zhī qǔ. hòu zhù dà qián yī zhí shí, zhuàn wén yuē" tài hé zhòng bǎo", yǔ chāo cān xíng. wǔ nián, shàng yù bà jiāo chāo gōng mò qián, fù yǐ yìn shí cháng fèi suì mìng guàn zhǐ shōu liù wén.
泰和元年六月,通州刺史卢构言:“民间钞固已流行,独银价未平,官之所定每铤以十万为准,而市肆才直八万,盖出多入少故也。若令诸税以钱银钞三分均纳。庶革其弊。”下省议,宰臣谓‘军兴以来,全赖交钞佐用,以出多遂滞,顷令院务收钞七分,亦渐流通。若与银均纳,则彼增此减,理必偏胜,至碍钞法。必欲银价之平,宜令诸名若‘铺马’‘军须’等钱,许纳银半,无者听便。”先是,尝行三合同交钞,至泰和二年,止行于民间,而官不收敛,朝廷虑其病民,遂令诸税各带纳一分,虽止系本路者,亦许不限路分通纳。户部见征累年铺马钱,亦听收其半。闰十二月,上以交钞事,召户部尚书孙铎、侍郎张复亨,议于内殿。复亨以三合同钞可行,铎请废不用,既而复亨言竟诎。自是而后,国虚民贫,经用不足,专以交钞愚百姓,而法又不常,世宗之业衰焉。以至泰和三年,其弊弥甚,乃谓宰臣曰:“大定间,钱至足,今民间钱少,而又不在官,何耶?其集问百官,必有能知之者。”四年七月,罢限钱法,从户部尚书上官瑜所请也。四年,欲增铸钱,命百官议所以足铜之术。中丞孟铸谓:“销钱作铜,及盗用出境者不止,宜罪其官及邻。”太府监梁絪等言:“铸钱甚费,率费十钱可得一钱。识者谓费虽多犹增一钱也,乞采铜、拘器以铸。”宰臣谓:“鼓铸未可速行,其铜治听民煎炼,官为买之。凡寺观不及十人,不许畜法器。民间鍮铜器期 以两月送官给价。匿者以私法坐,限外人告者,以知而不纠坐其官。寺观许童行告者赏。俟铜多,别具以闻。”八月,定从便易钱法,听人输纳于京师,而于山东、河北、大名、河东等路依数支取。后铸大钱一直十,篆文曰“泰和重宝”,与钞参行。五年,上欲罢交钞工墨钱,复以印时常费遂命贯止收六文。
liù nián sì yuè, shǎn xī jiāo chāo bù xíng, yǐ jiàn qián shí wàn guàn wèi chāo běn, yǔ chāo xiāng yì, fù yǐ xiǎo chāo shí wàn guàn xiāng cān yòng zhī. liù nián shí yī yuè, fù xǔ zhū lù gè xíng xiǎo chāo. zhōng dōu lù zé yú zhōng dōu jí bǎo zhōu, nán jīng lù zé yú nán jīng guī dé hé nán fǔ, shān dōng dōng lù zé yú yì dōu jǐ nán fǔ, shān dōng xī lù zé yú dōng píng dà míng fǔ, hé běi dōng lù zé yú hé jiān fǔ jì zhōu, hé běi xī lù zé yú zhēn dìng zhāng dé fǔ, hé dōng nán lù zé yú píng yáng, hé dōng běi lù zé yú tài yuán fén zhōu, liáo dōng zé yú shàng jīng xián píng, xī jīng zé yú xī jīng fǔ zhōu, běi jīng zé yú lín huáng fǔ guān kù yì qián. lìng hù bù yìn xiǎo chāo wǔ děng, fù gè lù tóng jiàn qián yòng. qī nián zhēng yuè, chì zài guān wú dé zhī chū dà chāo, zài mín zhě lìng fù kù, yǐ duō guǎ zhì shù yì xiǎo chāo jí jiàn qián, yuàn wù shāng shuì jí zhū míng qián, sān fēn xū nà dà chāo yī fēn, wéi liáo dōng yǐ biàn. shí mín yǐ huò bì lǚ biàn, wǎng wǎng yuàn jiē, jù yǔ yú shì. shàng zhī zhī, yù zhǐ yú yù shǐ tái yuē:" zì jīn dū shì gǎn yǒu xiāng jù lùn chāo fǎ nán xíng zhě, xǔ rén bǔ gào, shǎng qián sān bǎi guàn." wǔ yuè, yǐ hù bù shàng shū gāo rǔ lì yì, lì" chāo fǎ tiáo yuē", tiān yìn dà xiǎo chāo, yǐ chāo kù zhì jí qiè, zēng fù shǐ yī yuán. rǔ lì yòu yǔ zhōng dōu lù zhuǎn yùn shǐ sūn duó yán qián bì, shàng mìng zhòng chéng mèng zhù lǐ bù shì láng qiáo yǔ guó zǐ sī yè liú áng děng shí rén yì, yuè yú bù jué. qī yuè, shàng zhào yì yú tài hé diàn, qiě yù rǔ lì yuē:" jīn hòu wú wèi chāo duō, bù jiā zhòng ér zhé yì zhī. zhòng zhī jiā yú qián, kě yě." míng rì, chì:" mín jiān zhī jiāo yì diǎn zhì yī guàn yǐ shàng bìng yòng jiāo chāo, wú de yòng qián. xū lì qì zhě, sān fēn zhī yī yòng zhū wù. liù pán shān xī liáo hé dōng yǐ wǔ fēn zhī yī yòng chāo, dōng bǐ tún tián hù yǐ liù fēn zhī yī yòng chāo. bù xū lì qì zhě, wéi liáo dōng qián chāo cóng biàn. fàn zhě tú èr nián, gào zhě shǎng yǒu chà, jiān lín fàn zhě zhàng qiě jiě zhí, xiàn guān néng fèng xíng liú tōng zhě shēng chú, fǒu zhě jiàng fá, jí zhòng jǔ fǎ zhě yǐ wéi zhì lùn. gōng mò qián měi zhāng zhǐ shōu èr qián. shāng lǚ jī jiàn qián bù dé guò shí guàn. suǒ sī jí biàn chāo rén yǐ fáng wěi mào. pǐn guān jí mín jiā cún liú jiàn qián, bǐ jiù jiǎn qí shù, ruò jiù yǒu jiàn qián duō zhě, xǔ sòng guān yì chāo, shí guàn yǐ shàng bù dé chū jīng." yòu dìng zhì, àn chá sī yǐ chāo fǎ liú tōng wèi chèn zhí, ér hé běi àn chá shǐ xié bù chū xún àn suǒ gěi quàn yīng de chāo yī guàn, yǐ nán zhī yòng, mìng qǔ jiàn qián. yù shǐ yǐ jǔ huài chāo fǎ hé zhī, shàng yuē:" jiū chá zhī guān nǎi xiān huài fǎ, qíng bù kě shù." zhàng zhī qī shí, xuē guān yī jiē, jiě zhí.
六年四月,陕西交钞不行,以见钱十万贯为钞本,与钞相易,复以小钞十万贯相参用之。六年十一月,复许诸路各行小钞。中都路则于中都及保州,南京路则于南京、归德、河南府,山东东路则于益都、济南府,山东西路则于东平、大名府,河北东路则于河间府、冀州,河北西路则于真定、彰德府,河东南路则于平阳,河东北路则于太原、汾州,辽东则于上京、咸平,西京则于西京、抚州,北京则于临潢府官库易钱。令户部印小钞五等,附各路同见钱用。七年正月,敕在官毋得支出大钞,在民者令赴库,以多寡制数易小钞及见钱,院务商税及诸名钱,三分须纳大钞一分,惟辽东以便。时民以货币屡变,往往怨嗟,聚语於市。上知之,谕旨于御史台曰:“自今都市敢有相聚论钞法难行者,许人捕告,赏钱三百贯。”五月,以户部尚书高汝砺议,立“钞法条约”,添印大小钞,以钞库至急切,增副使一员。汝砺又与中都路转运使孙铎言钱币,上命中丞孟铸、礼部侍郎乔宇、国子司业刘昂等十人议,月余不决。七月,上召议于泰和殿,且谕汝砺曰:“今后毋谓钞多,不加重而辄易之。重之加于钱,可也。”明日,敕:“民间之交易、典质、一贯以上并用交钞,毋得用钱。须立契者,三分之一用诸物。六盘山西、辽河东以五分之一用钞,东鄙屯田户以六分之一用钞。不须立契者,惟辽东钱钞从便。犯者徒二年,告者赏有差,监临犯者杖且解职,县官能奉行流通者升除,否者降罚,集众沮法者以违制论。工墨钱每张止收二钱。商旅赍见钱不得过十贯。所司籍辨钞人以防伪冒。品官及民家存留见钱,比旧减其数,若旧有见钱多者,许送官易钞,十贯以上不得出京。”又定制,按察司以钞法流通为称职,而河北按察使斜不出巡按所给券应得钞一贯,以难支用,命取见钱。御史以沮坏钞法劾之,上曰:“纠察之官乃先坏法,情不可恕。”杖之七十,削官一阶,解职。
hù bù shàng shū gāo rǔ lì yán:" chāo fǎ wù zài bì xíng, fǔ zhōu xiàn zhèn yí gè jí biàn chāo rén, gěi yǐ tiáo yìn, tīng yú rén biàn yàn, suí guàn liàng gěi èr qián, guàn lì suī duō, liù qián jí zhǐ. měi cháo guān chū shǐ, zé lìng tǐ jiū tōng zhì yǐ wén. mín jiān jiù yǒu sòng huì zǐ, yì lìng tóng jiàn qián yòng, shí guàn yǐ shàng bù xǔ chí xíng. què yán xǔ yòng yín juàn, yú shì yì jí fèng, bìng yòng jiāo chāo, qí jī shù yǐ xiǎo chāo zú zhī, yīng zhī yín juàn ér bù zú zhě yì yǐ chāo gěi zhī." shàng qiǎn jìn shì yù zhǐ shàng shū shěng:" jīn jì yǐ àn chá sī chāo fǎ tōng kuài wèi chèn zhí, fǒu zé wèi bù chèn zhí, réng yú zhōu fǔ sī xiàn guān gěi yóu nèi, míng shū suǒ fàn zhī shù, dàn fàn chāo fǎ zhě suī jiān chá yù shǐ jǔ qí néng gàn, yì bù zhǔn yòng." shí yuè, yáng xù yán:" jiāo chāo liào hào bù míng, nián yuè gù àn, suī lìng fù kù yì xīn, rán wài lù wú shè dìng kù sī, yù yì wú suǒ, yuǎn zhě zhí xū fù dōu." shàng yǐ wèn rǔ lì, duì yuē:" suí chù zhōu fǔ kù nèi, gè yǒu biàn chāo kù zi, chāo suī bì bù wěi, yì kě shōu nà. qù dōu yuǎn zhī chéng yì, jì yǒu shè zhì hé tóng huàn qián, kè lǚ jīng zhī jiē kě xiāng yì. gèng lǜ wú hé tóng zhī dì, nán yǐ yì zhě, lìng guān kù fán nà hūn chāo zhě shòu ér bù zhī, yú chāo bèi yìn jì guān lì xìng míng, jī bàn suì fù dōu yì xīn chāo. rú cǐ, zé hūn chāo yǒu suǒ guī ér wú zhì yǐ!"
户部尚书高汝砺言:“钞法务在必行,府州县镇宜各籍辨钞人,给以条印,听与人辨验,随贯量给二钱,贯例虽多,六钱即止。每朝官出使,则令体究通滞以闻。民间旧有宋会子,亦令同见钱用,十贯以上不许持行。榷盐许用银绢,余市易及俸,并用交钞,其奇数以小钞足之,应支银绢而不足者亦以钞给之。”上遣近侍谕旨尚书省:“今既以按察司钞法通快为称职,否则为不称职,仍于州府司县官给由内,明书所犯之数,但犯钞法者虽监察御史举其能干,亦不准用。”十月,杨序言:“交钞料号不明,年月故暗,虽令赴库易新,然外路无设定库司,欲易无所,远者直须赴都。”上以问汝砺,对曰:“随处州府库内,各有辨钞库子,钞虽弊不伪,亦可收纳。去都远之城邑,既有设置合同换钱,客旅经之皆可相易。更虑无合同之地,难以易者,令官库凡纳昏钞者受而不支,于钞背印记官吏姓名,积半岁赴都易新钞。如此,则昏钞有所归而无滞矣!”
shí yī yuè, shàng yù hù bù guān yuē:" jīn chāo fǎ suī xíng, qīng děng yì yí shěn chá , shǎo yǒu yōng zhì, jí dāng yǐ wén, wù wèi yǐ xíng ér dàn gǎi." rǔ lì duì yuē:" jīn zhū chǔ zhì kù duō zài gōng xiè nèi, xiǎo mín chū rù pō nán, suī yǒu shāng gǔ yì zhī, rán huàn chāo běn bù fēng. bǐ zhě hé běi xī lù zhuǎn yùn sī yán, yī fù mín shǒu qí dāng cún liú qián wài, jiàn qián shí sì wàn guàn. tā lù yì huò yǒu rú cǐ zhě, chén děng wèi yí lìng zhōu xiàn wěi guān jí kù diǎn, yú shì sì yào chǔ zhì kù zhī huàn. yǐ chū shǒu zhī qián wèi chāo běn, shí wàn hù yǐ shàng zhōu fǔ, gěi sān wàn guàn, yǐ cì wèi chà, yì chāo zhě rén bù dé guò èr guàn. yǐ suǒ de gōng mò qián chōng kù diǎn shí zhí, réng lìng zhōu fǔ zuǒ èr jí zhuǎn yùn sī guān yī yuán tí kòng." shàng shì zhī, suì mìng yí kù yú shì sì zhī huì, lìng mín yǐ chāo yì qián.
十一月,上谕户部官曰:“今钞法虽行,卿等亦宜审察 ,少有壅滞,即当以闻,勿谓已行而惮改。”汝砺对曰:“今诸处置库多在公廨内,小民出入颇难,虽有商贾易之,然患钞本不丰。比者河北西路转运司言,一富民首其当存留钱外,见钱十四万贯。它路臆或有如此者,臣等谓宜令州县委官及库典,于市肆要处置库支换。以出首之钱为钞本,十万户以上州府,给三万贯,以次为差,易钞者人不得过二贯。以所得工墨钱充库典食直,仍令州府佐贰及转运司官一员提控。”上是之,遂命移库于市肆之会,令民以钞易钱。
shì yuè, chì bǔ huò wěi zào jiāo chāo zhě, jiē yǐ jiāo chāo wèi shǎng.
是月,敕捕获伪造交钞者,皆以交钞为赏。
shí fù yì gèng chāo fǎ, shàng cóng gāo rǔ lì yán, mìng zài guān dà chāo gèng bù xǔ chū. tīng mín yǐ wǔ guàn shí guàn lì zhě fù kù yì xiǎo chāo, yù de qián zhě wǔ guàn nèi yǔ yī mín, shí guàn nèi yǔ liǎng mín, wéi liáo dōng cóng biàn. hé nán shǎn xī shān dōng jí tā xíng chāo zhū lù, yuàn wù zhū shuì jí zhū kē míng qián, bìng yǐ sān fēn wéi lǜ, yī fēn nà shí guàn lì zhě, èr fēn wǔ guàn lì zhě, yú bìng shōu jiàn qián.
时复议更钞法,上从高汝砺言,命在官大钞更不许出。听民以五贯十贯例者赴库易小钞,欲得钱者五贯内与一缗,十贯内与两缗,惟辽东从便。河南、陕西、山东及它行钞诸路,院务诸税及诸科名钱,并以三分为率,一分纳十贯例者,二分五贯例者,余并收见钱。
bā nián zhēng yuè, yǐ jīng shī chāo zhì, dìng suǒ sī shǎng fá gé. shí xīn zhì, àn chá sī jí zhōu xiàn guān, lì yǐ chāo tōng zhì wèi shēng jiàng. suì mìng jiān chá yù shǐ shǎng fá tóng wài dào àn chá sī, dà xīng fǔ jǐng xún yuàn guān tóng wài lù zhōu xiàn guān.
八年正月,以京师钞滞,定所司赏罚格。时新制,按察司及州县官,例以钞通滞为升降。遂命监察御史赏罚同外道按察司,大兴府警巡院官同外路州县官。
shì yuè, shōu huǐ dà chāo, xíng xiǎo chāo.
是月,收毁大钞,行小钞。
bā yuè, cóng liáo dōng àn chá sī yáng yún yì yán, yǐ xián píng dōng jīng liǎng lù shāng lǚ suǒ jí, suì cóng dōu nán lì, yī guàn yǐ shàng jiē yòng jiāo chāo, bù de yòng qián. shí yuè, sūn duó yòu yán:" mín jiān chāo duō, zhèng yí shōu liǎn, yuàn wù shuì zhū míng qián, kě jǐn shōu chāo, qiū xià shuì nà běn shǎi wài, yì lìng shōu chāo, bù jū guàn lì. nóng mín zhī zhī zé jiàn zhòng chāo, kě yǐ liú tōng. bǐ lái zhōu xiàn yì pèi shì sì mǎi chāo, tú zēng sāo rǎo, kě bà zhū chù chuàng shè chāo jú, zhǐ lìng fù shěng kù huàn yì. jīn xiǎo chāo gè xiàn lù fēn, yì shén wèi biàn, kě lìng tōng yòng." shàng mìng jí xíng zhī.
八月,从辽东按察司杨云翼言,以咸平、东京两路商旅所集,遂从都南例,一贯以上皆用交钞,不得用钱。十月,孙铎又言:“民间钞多,正宜收敛,院务税诸名钱,可尽收钞,秋夏税纳本色外,亦令收钞,不拘贯例。农民知之则渐重钞,可以流通。比来州县抑配市肆买钞,徒增骚扰,可罢诸处创设钞局,止令赴省库换易。今小钞各限路分,亦甚未便,可令通用。”上命亟行之。
shí èr yuè, zǎi chén zòu:" jiù zhì, nèi wài guān bīng fèng jiē gěi chāo, qí bì yòng qián yǐ zú shù zhě, kě yǐ shí fēn wéi lǜ, jūn bīng gěi sān fēn, guān yuán chéng yìng rén gěi èr fēn, duō bù guò shí guàn. fán qián suǒ shōu dà chāo, qí zhì tōng háng dāng fù jì zào, qí zhōng xū dāng jīng zhì yǐ tú jīng jiǔ. mín jiān jiù chāo gù àn zhě, qǐ xǔ yú suǒ zài kù yì xīn. ruò guān lì shì yào zhī jiā yǒu jiàn mǎi jiāo chāo, ér yú yuàn wù huàn qián xìng fàn zhě, yǐ wéi zhì lùn. fù qiǎn guān fēn lù xún chá, qí xiàn qián guò shù suī xǔ nú bì yǐ gào, nǎi yǒu suǒ shǔ mò lìng qí zhǔ cáng nì bù yǐ shí shǒu zhě, kě lìng àn chá sī chá zhī. ruò jiù xiàn yǐ mǎn, dāng gèng zhǎn wǔ shí rì, xǔ zài lìng biàn yì chāo yǐn zhū wù." shì zhì jì xíng zhī hòu, zhāng zōng xún bēng, wèi shào wáng jì lì, dà ān sān nián huì hé zhī yì, zhì yǐ bā shí sì chē wèi jūn shǎng, bīng nǜ guó cán, bù huáng jiù bì, jiāo chāo zhī qīng jǐ yú bù néng shì yì yǐ. zhì xuān zōng zhēn yòu èr nián èr yuè, sī yǒu yǐ zhòng zhī, nǎi gèng zuò èr shí guàn zhì bǎi guàn lì jiāo chāo, yòu zào èr bǎi guàn zhì qiān guàn lì zhě. rán zì tài hé yǐ lái, fán gèng jiāo chāo, chū suī zhòng, bù shù nián zé qīng ér bù xíng, zhì shì zé yù gèng ér yù zhì yǐ. nán qiān zhī hòu, guó cù mín kùn, jūn lǚ bù xī, gōng yì wú dù, qīng yòu shén yān.
十二月,宰臣奏:“旧制,内外官兵俸皆给钞,其必用钱以足数者,可以十分为率,军兵给三分,官员承应人给二分,多不过十贯。凡前所收大钞,俟至通行当复计造,其终须当精致以图经久。民间旧钞故暗者,乞许于所在库易新。若官吏势要之家有贱买交钞,而于院务换钱兴贩者,以违制论。复遣官分路巡察,其限钱过数虽许奴婢以告,乃有所属默令其主藏匿不以实首者,可令按察司察之。若旧限已满,当更展五十日,许再令变易钞引诸物。”是制既行之后,章宗寻崩,卫绍王继立,大安三年会河之役,至以八十四车为军赏,兵衄国残,不遑救弊,交钞之轻几于不能市易矣。至宣宗贞祐二年二月,思有以重之,乃更作二十贯至百贯例交钞,又造二百贯至千贯例者。然自泰和以来,凡更交钞,初虽重,不数年则轻而不行,至是则愈更而愈滞矣。南迁之后,国蹙民困,军旅不息,供亿无度,轻又甚焉。
sān nián sì yuè, hé dōng xuān fǔ shǐ xū dǐng shàng yán yuē:" jīn zhī wù zhòng, qí bì zài yú chāo zhì, yǒu chū ér wú rù yě. suī yuàn wù shuì zēng shōu shù bèi, ér suǒ nà jiē shí guàn lì dà chāo, cǐ hé yì zāi? jīn shí guàn lì zhě mín jiān shén duō, yǐ wú suǒ guī, gù shì yì duō yòng jiàn qián, ér chāo měi guàn jǐn zhí yī qián, céng bù jí gōng mò zhī fèi. chén yú wèi, yí quán jìn jiàn qián, qiě lìng jì sī yǐ jūn xū wéi míng, liàng mín lì zhēng liǎn, zé quán huò liú tōng, ér wù jià píng yǐ." zì shì, qián huò bù yòng, fù jiā nèi kùn cáng qiāng zhī xiàn, wài bì jiāo chāo lǚ biàn, jiē zhì jiǒng bài, wèi zhī" zuò huà". shāng rén wǎng wǎng zhōu yùn mào yì yú jiāng huái, qián duō rù yú sòng yǐ. sòng rén yǐ wéi xǐ, ér jīn rén bù jīn yě, shí zhě xī qí jì bù néng zhòng wú yòng zhī chǔ, ér yòu qì zì gǔ liú xíng zhī bǎo yān.
三年四月,河东宣抚使胥鼎上言曰:“今之物重,其弊在于钞窒,有出而无入也。虽院务税增收数倍,而所纳皆十贯例大钞,此何益哉?今十贯例者民间甚多,以无所归,故市易多用见钱,而钞每贯仅直一钱,曾不及工墨之费。臣愚谓,宜权禁见钱,且令计司以军须为名,量民力征敛,则泉货流通,而物价平矣。”自是,钱货不用,富家内困藏镪之限,外弊交钞屡变,皆至窘败,谓之“坐化”。商人往往舟运贸易于江淮,钱多入于宋矣。宋人以为喜,而金人不禁也,识者惜其既不能重无用之楮,而又弃自古流行之宝焉。
wǔ yuè, quán xī ān jūn jié dù shǐ wū lín dá yǔ yán:" guān shǎn jūn duō, gōng yì bù zú, suǒ yǎng jiāo chāo zé qǔ yú jīng shī, tú chéng fán fèi, qǐ xiáng bǎn jiù zào biàn." yòu yán:" huái zhōu jiù tiě qián jù wàn, jīn jì wú yòng, yuàn guàn wèi jiǎ, yǐ gěi zhàn shì." shí yǒu sī qīng zuì yì fá, lǜ yǐ tiě shú, ér dāng zuì bù píng, suì mìng shú tóng jì zāng jiē yǐ yín jià wéi zhǔn.
五月,权西安军节度使乌林达与言:“关陕军多,供亿不足,所仰交钞则取于京师,徒成烦费,乞降板就造便。”又言:“怀州旧铁钱钜万,今既无用,愿贯为甲,以给战士。”时有司轻罪议罚,率以铁赎,而当罪不平,遂命赎铜计赃皆以银价为准。
liù yuè, chì yì jiāo chāo lì biàn. qī yuè, gǎi jiāo chāo míng wéi" zhēn yòu bǎo quàn", réng lì jǔ zǔ zuì. jiǔ yuè, yù shǐ tái yán:" zì duō gù yǐ lái, quán jí jiāo chāo yǐ zhù jūn xū, rán suǒ rù bù jí suǒ chū, zé qí jià jìn jiǎn, zú wú fǎ yǐ jìn, cǐ bì rán zhī lǐ yě. jìn yòng' zhēn yòu bǎo quàn' yǐ gé qí bì, yòu lǜ jì duō ér mín qīng, yǔ jiù chāo wú yì yě, nǎi lìng mín jiān shì yì xī cóng shí gū, yán lì zuì shǎng, qī yú bì xíng, suì shǐ shāng lǚ bù xíng, sì fāng zhī wù bù gǎn rù. fū jīng shī bǎi wàn zhī zhòng, rì fèi bù zī, wù jià níng bù rì guì yé? qiě shí gū yuè zài dìng zhī, ér mín jiān jià dàn mù bù yī, jīn yǒu sī qiáng zhī, ér shì sì jǐn bì. fù yì sōu kuò yǐn nì, bì lìng rú gū yù zhī, zé jīng shī zhī wù zhǐ rì jǐn, ér bǎi xìng zhòng kùn yǐ. chén děng wèi, wéi guān hé mǎi jì zāng zhī lèi kě yòng shí gū, yú yí cóng biàn." zhì kě.
六月,敕议交钞利便。七月,改交钞名为“贞祐宝券”,仍立沮阻罪。九月,御史台言:“自多故以来,全藉交钞以助军需,然所入不及所出,则其价浸减,卒无法以禁,此必然之理也。近用‘贞祐宝券’以革其弊,又虑既多而民轻,与旧钞无异也,乃令民间市易悉从时估,严立罪赏,期于必行,遂使商旅不行,四方之物不敢入。夫京师百万之众,日费不赀,物价宁不日贵耶?且时估月再定之,而民间价旦暮不一,今有司强之,而市肆尽闭。复议搜括隐匿,必令如估鬻之,则京师之物指日尽,而百姓重困矣。臣等谓,惟官和买计赃之类可用时估,余宜从便。”制可。
shí èr yuè, shàng wén jìn jīng jùn xiàn duō dí yú jīng shī, gǔ jià xiáng yǒng, lìng shàng shū shěng jí hù bù jiǎng yì suǒ kāi fēng fǔ zhuǎn yùn sī, yì suǒ yǐ zhì zhī zhě. hù bù jí jiǎng yì suǒ yán, yǐ wǔ dǒu chū chéng zhě kě lán dí qí bàn, zhuǎn yùn sī wèi yí xī jìn qí chū, shàng cóng kāi fēng fǔ yì, wèi:" bǎo quàn chū xíng shí, mín shén zhòng zhī. dàn yǐ hé běi shǎn xī zhū lù suǒ zhī jì duō, rén suì qīng zhī. shāng gǔ zhēng shōu rù jīng, yǐ shì jīn yín, yín jià áng, gǔ yì suí zhī. ruò lìng bǎo quàn lù gè shū zhì, zé bù kě fù rù hé nán, zé hé nán jīn yín jiàn ér gǔ zì qīng. ruò zhí bì jīng chéng sù bù chū, zé wài yì zì shǒu, bù fù rù jīng, gǔ dāng yì guì. yí yù jùn xiàn xiǎo mín, wú wàng zēng jià, guān wèi dìng zhì, wù cóng qí biàn."
十二月,上闻近京郡县多籴于京师,谷价翔踊,令尚书省集户部、讲议所、开封府、转运司,议所以制之者。户部及讲议所言,以五斗出城者可阑籴其半,转运司谓宜悉禁其出,上从开封府议,谓:“宝券初行时,民甚重之。但以河北、陕西诸路所支既多,人遂轻之。商贾争收入京,以市金银,银价昂,谷亦随之。若令宝券路各殊制,则不可复入河南,则河南金银贱而谷自轻。若直闭京城粟不出,则外亦自守,不复入京,谷当益贵。宜谕郡县小民,毋妄增价,官为定制,务从其便。”
sì nián zhēng yuè, jiān chá yù shǐ tián jiǒng xiù yán:" guó jiā diào dù jiē zī bǎo quàn, xíng cái shù yuè, yòu fù yōng zhì, fēi yuē shù bù yán fèng xíng bù jǐn yě. fū qián bì yù liú tōng, bì qīng zhòng xiāng quán sàn liǎn yǒu shù ér hòu kě. jīn zhī huàn zài chū tài duō rù tài shǎo ěr. ruò suí shí cái sǔn suǒ zhī, ér zēng qí suǒ shōu, shù hū huò kě yě." yīn tiáo wǔ shì, yī yuē shěng rǒng guān lì, èr yuē sǔn jiǔ shǐ sī, sān yuē jié bīng fèng, sì yuē bà jì zhì guān, wǔ yuē jiǔ shuì jí nà sù bǔ guān jiē dāng yòng bǎo quàn. zhào jiǔ shuì cóng dà dìng zhī jiù, yú jiē bù cóng. xún yòu gēng dìng bǔ huò wěi zào bǎo quàn guān shǎng.
四年正月,监察御史田迥秀言:“国家调度皆资宝券,行才数月,又复壅滞,非约束不严、奉行不谨也。夫钱币欲流通,必轻重相权、散敛有术而后可。今之患在出太多、入太少尔。若随时裁损所支,而增其所收,庶乎或可也。”因条五事,一曰省冗官吏,二曰损酒使司,三曰节兵俸,四曰罢寄治官,五曰酒税及纳粟补官皆当用宝券。诏酒税从大定之旧,余皆不从。寻又更定捕获伪造宝券官赏。
sān yuè, hàn lín shì jiǎng xué shì zhào bǐng wén yán:" bǐ zhě bǎo quàn zhì sāi, gài cháo tíng jiāng yì gēng zhāng, yǐ ér wàng chuán bù yòng, yīn zhī yì è, jiàn zhì fèi jué, cǐ nǎi quán guī xiǎo mín yě. zì qiān biàn yǐ lái, fèi huí yì wù, chén yú wèi dāng fù zhì, lìng zhí guān tōng shì dào zhě zhǎng zhī, gěi yín chāo sù mài jiān bó zhī lèi, quán qí dī áng ér chū nà zhī. réng zì xuǎn liáng jiān dāng guān yíng wèi zhī, ruò bàn nián wú guò, jí quàn fǎ tōng liú, zé tīng suǒ zhǐ rèn biàn chāi qiǎn." zhào yì xíng zhī.
三月,翰林侍讲学士赵秉文言:“比者宝券滞塞,盖朝廷将议更张,已而妄传不用,因之抑遏,渐至废绝,此乃权归小民也。自迁汴以来,废回易务,臣愚谓当复置,令职官通市道者掌之,给银钞粟麦缣帛之类,权其低昂而出纳之。仍自选良监当官营为之,若半年无过,及券法通流,则听所指任便差遣。”诏议行之。
sì yuè, hé dōng xíng shěng xū dǐng yán:" jiāo chāo guì hū liú tōng, jīn zhū lù suǒ zào bù chōng suǒ chū, bù yǐ shù shōu zhī, bù wú quē wù. yí liàng mín lì zhēng liǎn, yǐ bì jūn yòng. hé zhōng xuān fǔ sī yì yǐ bǎo quàn duō chū, mín bù zhī guì, qǐ yàn mín pín fù zhēng zhī. suī wèi shǎn xī, ruò yī tǐ zhēng shōu, zé bǐ zhōng suǒ yǒu rì còu yú hé dōng, yǔ bù liǎn hé yì? yòu hé běi bǎo quàn yǐ bù xǔ xíng yú hé nán, yóu shì yù zhì." zǎi chén wèi:" zuó yǐ hé běi bǎo quàn, shāng lǚ jī fàn jì zhǒng nán dù, suì zhì wù jià xiáng yǒng, nǎi quán yí xiàn yǐ lù fēn. jīn dǐng jì yǐ běn lù yòng dù fán yīn, yù zhēng jūn xū qián, yí cóng suǒ qǐng. ruò shǎn xī kě zhēng yǔ fǒu, zhào lìng xíng shěng yì dìng ér hòu xíng." wǔ yuè, shàng yǐ hé běi zhōu fǔ guān qián sàn shī, duō zài mín jiān, mìng shàng shū shěng jīng huà zhī.
四月,河东行省胥鼎言:“交钞贵乎流通,今诸路所造不充所出,不以术收之,不无缺误。宜量民力征敛,以裨军用。河中宣抚司亦以宝券多出,民不之贵,乞验民贫富征之。虽为陕西,若一体征收,则彼中所有日凑于河东,与不敛何异?又河北宝券以不许行于河南,由是愈滞。”宰臣谓:“昨以河北宝券,商旅赍贩继踵南渡,遂致物价翔踊,乃权宜限以路分。今鼎既以本路用度繁殷,欲征军须钱,宜从所请。若陕西可征与否,诏令行省议定而后行。”五月,上以河北州府官钱散失,多在民间,命尚书省经画之。
bā yuè, píng zhāng gāo qí zòu:" jūn xìng yǐ lái, yòng dù bù zī, wéi lài bǎo quàn, rán suǒ rù bù fū suǒ chū, shì yǐ jìn qīng, jīn qiān qián zhī quàn jǐn zhí shù qián, suí zào suí jǐn, gōng wù rì zēng, bù yǒu yǐ jiù zhī, bì jiāng zī shén. yí gèng zào xīn quàn, yǔ jiù quàn quán wèi zǐ mǔ ér jiān xíng zhī, shù gōng wù jù shěng, ér yòng bù fá." pú wáng shǒu chún yǐ xià jiē dàn gǎi, zòu yuē:" zì gǔ jūn lǚ zhī fèi jiē qǔ yú mín, xiàng cháo tíng yǐ xiǎo chāo shū qīng, quán gèng bǎo quàn, ér fù jīn yòng qián. xiǎo mín qiǎn lǜ, wèi chǔ bì yì huài, bù ruò qián kě jiǔ, yú shì de qián zé zhēn cáng, ér quàn zé jí yòng zhī, wéi kǒng pò liè ér zhì yú fèi yě. jīn zhāo tíng zhī zhī ér bù zhī shōu, suǒ yǐ qián rì guì ér quàn rì qīng. rán zé quàn zhī qīng fēi mín qīng zhī, guó jiā zhì zhī rán yě. bù ruò liàng qí suǒ zhī fù liǎn yú mín, chū rù xún huán, zé bǐ zhī wèi bì yòng zhī wù, ér zhī ài zhòng yǐ. jīn tú huàn qīng ér jí yù gèng zào, bù wéi xìn lìng bù xíng, qiě kǒng xīn quàn zhī qīng fù tóng jiù quàn yě." jì ér, lǒng zhōu fáng yù shǐ wán yán yǔ jí shǎn xī xíng shěng lìng shǐ huì jí jì yán quàn fǎ zhī bì. yǔ qǐng gū bà yìn zào, yǐ jiàn zài zhě liú tōng zhī, ruò zhì sāi zé yàn dīng kǒu zhī duō guǎ wù lì zhī gāo xià ér zhēng zhī. jí yán:" quàn zhě suǒ yǐ jiù bì yī shí, fēi kě tōng liú yǔ jiàn qián bǐ, bì yù tōng zhī, bù guò duō liǎn shǎo zhī ěr. rán liǎn duō zé shāng mín, zhī shǎo zé yòng bù zú, èr zhě jiē bù kě. wèi jīn rì jì, mò ruò gèng zào, yǐ' zhēn yòu tōng bǎo' wéi míng, zì bǎi zhì sān qiān děng zhī wèi shí, tīng gè lù zhuǎn yùn sī yìn zào, réng bù dé guò wǔ qiān guàn, yǔ jiù quàn cān yòng, shù hū kě yě." zhào jí bǎi guān yì. hù bù shì láng ào tún ā hǔ lǐ bù shì láng yáng yún yì láng zhōng lán zhī xíng bù shì láng féng è jiē zhǔ gèng zào. hù bù shì láng gāo kuí yuán wài láng zhāng shī lǔ bīng bù shì láng tú dān ōu lǐ bái jiē qǐng zhēng liǎn. wéi hù bù shàng shū xiāo gòng wèi zhǐ dāng rú jiù, ér gōng bù shàng shū lǐ yuán fǔ wèi èr zhě kě bìng xíng. tài zǐ shǎo bǎo zhāng xíng xìn yì yán bù yí gèng zào, dàn yán lì bù xíng zhī zuì, zú yǐ. shì yù shǐ zhào bó chéng yuē:" gèng zào zhī fǎ, yīn duó mín lì, qí bì shèn yú zhēng. zhēng zhī wèi fǎ, tè zhēng yú nóng mín zé bù kě, ruò zhēng yú shì sì shāng gǔ zhī jiā, shì yì dūn běn yì mò zhī yī duān." xíng bù zhǔ shì wáng shòu níng yuē:" bù rán, jīn zhī zhòng qián qīng quàn zhě jiē nóng ěr, qí liǎn bì xiān yú mín ér hòu kě." zhuǎn yùn shǐ wáng kuò yuē:" fán lùn shì dāng jiū qí běn, jīn suì zhī jūn shì jiā kǒu liáng sì wàn yú shí, rú shǐ sī rén dì zhe, shǎo kuān mín lì, rán hòu zhēng zhī, zé xíng zhī bù nán." què huò sī yáng zhēn yì yù jié wú míng zhī fèi, bà xián rǒng zhī guān. huò yǒu qǐng zhù dà qián yǐ dāng bǎi, bié zào xiǎo chāo yǐ shěng fèi. huò wèi xiàn guān dāng zé rén zhě. dú lì bù shàng shū wēn dí hǎn sī jìng shàng shū yán:" guó jiā lì fǎ, mò bù bèi jù, dàn yǒu sī bù kè fèng zhī ér yǐ. chéng shǐ chén dé pián yí cóng shì, fán wài lù sì pǐn yǐ xià guān jiē xǔ zhàng jué, sān pǐn yǐ shàng zòu wén, réng fù jiān chá èr rén chí yì wǎng lái, fǎ bù bì biàn, mín bù bì zhēng, yī hào lìng zhī, kě shǐ shàng xià wú bù fèng fǎ. rú qí bù rán, qǐng jiù zhòng xíng." shàng yǐ shì zǎi chén yuē:" bǐ zì xǔ rú cǐ, shì wěi zhī kě hū?" zǎi chén wèi yǒu yǐ chù, ér jiān chá yù shǐ chén guī, wán yán sù lán jiāo zhēng, yǐ wéi:" shì yǒu nán xíng, shèng zhé yóu bìng zhī, sī jìng hé wéi zhě, tú hài rén ěr." shàng yǐ zhòng yì fēn fēn, yuè yú bù jué, yàn zhī, nǎi zhào rú jiù, shū qí zhēng liǎn zhī qī yān. wèi jǐ, jìng yòng huì jí yán, zào" zhēn yòu tōng bǎo". xìng dìng yuán nián èr yuè, shǐ zhào xíng zhī, fán yī guàn dāng qiān guàn, zēng zhòng wěi zào jǔ zǔ zuì jí bǔ huò zhī shǎng.
八月,平章高琪奏:“军兴以来,用度不赀,惟赖宝券,然所入不敷所出,是以浸轻,今千钱之券仅直数钱,随造随尽,工物日增,不有以救之,弊将滋甚。宜更造新券,与旧券权为子母而兼行之,庶工物俱省,而用不乏。”濮王守纯以下皆惮改,奏曰:“自古军旅之费皆取于民,向朝廷以小钞殊轻,权更宝券,而复禁用钱。小民浅虑,谓楮币易坏,不若钱可久,于是得钱则珍藏,而券则亟用之,惟恐破裂而至于废也。今朝廷知支而不知收,所以钱日贵而券日轻。然则券之轻非民轻之,国家致之然也。不若量其所支复敛于民,出入循环,则彼知为必用之物,而知爱重矣。今徒患轻而即欲更造,不惟信令不行,且恐新券之轻复同旧券也。”既而,陇州防御使完颜宇及陕西行省令史惠吉继言券法之弊。宇请姑罢印造,以见在者流通之,若滞塞则验丁口之多寡、物力之高下而征之。吉言:“券者所以救弊一时,非可通流与见钱比,必欲通之,不过多敛少支尔。然敛多则伤民,支少则用不足,二者皆不可。为今日计,莫若更造,以‘贞祐通宝’为名,自百至三千等之为十,听各路转运司印造,仍不得过五千贯,与旧券参用,庶乎可也。”诏集百官议。户部侍郎奥屯阿虎、礼部侍郎杨云翼、郎中兰芝、刑部侍郎冯鹗皆主更造。户部侍郎高夔、员外郎张师鲁、兵部侍郎徒单欧里白皆请征敛。惟户部尚书萧贡谓止当如旧,而工部尚书李元辅谓二者可并行。太子少保张行信亦言不宜更造,但严立不行之罪,足矣。侍御史赵伯成曰:“更造之法,阴夺民利,其弊甚于征。征之为法,特征于农民则不可,若征于市肆商贾之家,是亦敦本抑末之一端。”刑部主事王寿宁曰:“不然,今之重钱轻券者皆农尔,其敛必先于民而后可。”转运使王扩曰:“凡论事当究其本,今岁支军士家口粮四万余石,如使斯人地着,少宽民力,然后征之,则行之不难。”榷货司杨贞亦欲节无名之费,罢闲冗之官。或有请铸大钱以当百,别造小钞以省费。或谓县官当择人者。独吏部尚书温迪罕思敬上书言:“国家立法,莫不备具,但有司不克奉之而已。诚使臣得便宜从事,凡外路四品以下官皆许杖决,三品以上奏闻,仍付监察二人弛驿往来,法不必变,民不必征,一号令之,可使上下无不奉法。如其不然,请就重刑。”上以示宰臣曰:“彼自许如此,试委之可乎?”宰臣未有以处,而监察御史陈规,完颜素兰交诤,以为:“事有难行,圣哲犹病之,思敬何为者,徒害人尔。”上以众议纷纷,月余不决,厌之,乃诏如旧,纾其征敛之期焉。未几,竟用惠吉言,造“贞祐通宝”。兴定元年二月,始诏行之,凡一贯当千贯,增重伪造沮阻罪及捕获之赏。
wǔ yuè, yǐ chāo fǎ lǚ biàn, suí chū ér suí huài, zhì zhǐ zhī sāng pí gù zhǐ jiē qǔ yú mín, zhì shì yòu shén jiān dé, suì lìng jì jià, dàn zhēng bǎo quàn tōng bǎo míng yuē" sāng pí gù zhǐ qián". wèi kě yǐ miǎn mín shū wǎn zhī láo, ér shěng gōng wù zhī fèi yě. gāo rǔ lì yán:" hé nán diào fā fán zhòng, suǒ zhēng zū shuì sān bèi yú jiù, jǐn kě gōng yì, rú cǐ qí zhòng yě. ér jīn nián wǔ yuè shěng bù yǐ suì shōu tōng bǎo bù chōng suǒ yòng, nǎi yú mín jiān liǎn sāng pí gù zhǐ chāo qī qiān wàn guàn yǐ bǔ zhī, yòu tài shèn yǐ! ér jìn yòu yǐ tōng bǎo shāo zhì, yòu zēng liǎng bèi. hé nán rén hù nóng jū sān zhī èr, jīn nián zū shuì zhēng shàng wèi zú, ér fù lìng chū cǐ, mín ruò bù tiào dāng nà zhī zū, zé mài suǒ shí zhī sù, shě cǐ jiāng hé dé yān? jīn suǒ jí ér nán de zhě chú liáng yě, chū yú mín ér yǒu xiàn. kě huǎn ér yì wèi zhě jiāo chāo yě, chū yú guó ér kě biàn. yǐ guó jiā zhī suǒ zì xíng zhě ér qiǎng qiú zhī mín, jiāng ruò zhī hé? xiàng zhě dà chāo zhì zé gèng wéi xiǎo chāo, xiǎo chāo bì zé gǎi wéi bǎo quàn, bǎo quàn bù xíng zé yì wèi tōng bǎo, biàn zhì zài wǒ, shàng hé fán mín zāi! mín jì xī lì yǐ fèng jūn ér bù zú, yòu jì kǒu jì shuì jì wù jì shēng zhí zhī yè ér jiā zhēng, ruò shì qí bō, bǐ bù néng gěi, zé yǒu wáng ér yǐ yǐ! mín táo tián huì, bīng shí bù gěi, shì jūn chǔ chāo fǎ liǎng fèi yǐ. chén fēi yú chāo fǎ bù jiā yì, fēi gù yǔ shěng bù xiāng wéi yě. dàn yǐ chāo zhì wù guì zhī hài qīng, mín qù jūn jī zhī hài zhòng ěr." shí bù néng yòng.
五月,以钞法屡变,随出而随坏,制纸之桑皮故纸皆取于民,至是又甚艰得,遂令计价,但征宝券、通宝、名曰“桑皮故纸钱”。谓可以免民输挽之劳,而省工物之费也。高汝砺言:“河南调发繁重,所征租税三倍于旧,仅可供亿,如此其重也。而今年五月省部以岁收通宝不充所用,乃于民间敛桑皮故纸钞七千万贯以补之,又太甚矣!而近又以通宝稍滞,又增两倍。河南人户农居三之二,今年租税征尚未足,而复令出此,民若不粜当纳之租,则卖所食之粟,舍此将何得焉?今所急而难得者刍粮也,出于民而有限。可缓而易为者交钞也,出于国而可变。以国家之所自行者而强求之民,将若之何?向者大钞滞则更为小钞,小钞弊则改为宝券,宝券不行则易为通宝,变制在我,尚何烦民哉!民既悉力以奉军而不足,又计口、计税、计物、计生殖之业而加征,若是其剥,彼不能给,则有亡而已矣!民逃田秽,兵食不给,是军储钞法两废矣。臣非于钞法不加意,非故与省部相违也。但以钞滞物贵之害轻,民去军饥之害重尔。”时不能用。
sān nián shí yuè, shěng chén zòu:" xiàng yǐ wù zhòng qián qīng, fàn zāng zhě jì qián lùn zuì zé tài zhòng, yú shì yǐ yín wèi zé, měi liǎng wèi qián èr guàn, yǒu fàn tōng bǎo zhī zāng zhě zhí yǐ tōng bǎo lùn, rú yīn jūn xìng diào fā, shòu tōng bǎo jí sān shí guàn zhě, yǐ de sǐ xíng, zhǔn yǐ jīn yín jià, cái wèi qián sì bǎi yǒu qí, zé dāng zhàng. qīng zhòng zhī jiān xuán jué rú cǐ." suì mìng zhǔn fàn shí yín jià lùn zuì. sì nián sān yuè, cān zhī zhèng shì lǐ fù hēng yán:" jìn zhì, fàn tōng bǎo zhī zāng zhě bìng yǐ wù jià zhé yín dìng zuì, měi liǎng wèi qián èr guàn, ér fǎ dāng shú tóng zhě, zhǐ nà tōng bǎo jiàn qián, yì qǐ lìng yī shàng shū yín, jì zú yǐ chéng è, yòu yǒu bǔ yú guān." zhào shěng chén yì, suì mìng fàn gōng cuò guò wù zhě zhǐ zhēng tōng bǎo jiàn qián, zāng wū gù fàn zhě shū yín.
三年十月,省臣奏:“向以物重钱轻,犯赃者计钱论罪则太重,于是以银为则,每两为钱二贯,有犯通宝之赃者直以通宝论,如因军兴调发,受通宝及三十贯者,已得死刑,准以金银价,才为钱四百有奇,则当杖。轻重之间悬绝如此。”遂命准犯时银价论罪。四年三月,参知政事李复亨言:“近制,犯通宝之赃者并以物价折银定罪,每两为钱二贯,而法当赎铜者,止纳通宝见钱,亦乞令依上输银,既足以惩恶,又有补於官。”诏省臣议,遂命犯公错过误者止征通宝见钱,赃污故犯者输银。
shí èr yuè, zhèn nán jūn jié dù shǐ wēn dí hǎn sī jìng shàng shū yán:" qián zhī wèi quán yě, guì liú tōng ér bù kě sài, jī yú guān ér bù sàn zé bìng mín, sàn yú mín ér bù liǎn zé quē yòng, bì duō guǎ qīng zhòng yǔ wù xiāng quán ér hòu kě. dà dìng zhī shì, mín jiān qián duō ér chāo shǎo, gù guì ér yì xíng. jūn xìng yǐ lái, zài guān shū shǎo, mín yì wú jǐ, jūn lǚ diào dù xī yǎng yú chāo, rì zhī suǒ chū dòng yǐ wàn jì, zhì yú tián wěi shì sì, néng wú qīng hū? bù ruò chí xiàn qián zhī jìn , xǔ mín zì cǎi tóng zhù qián, ér guān zhì mó fàn, báo è bù rú fǎ zhě lìng mín bù de yòng, zé qián bì rì duō, chāo kě shǎo chū, shǎo chū zé guì ér yì xíng yǐ. jīn rì chū yì zhòng, mín rì yì qīng, yǒu sī yù zhòng zhī ér bù dé qí fǎ, zhì nǎi jì guān lì zhī fèng yàn bǎi xìng zhī wù lì yǐ liǎn zhī, ér zú bù néng zēng zhòng, céng bù zhī qián shǎo zhī bì yě. chén wèi yí lìng mín zhù qián, ér dāng liǎn chāo zhě yì tīng shū yín, mín yīn yǐ yín zhù qián wéi shù děng, wén yuē" xìng dìng yuán bǎo", dìng zhí yǐ bèi jūn shǎng, yì jiù bì zhī yī fǎ yě." cháo tíng bù cóng.
十二月,镇南军节度使温迪罕思敬上书言:“钱之为泉也,贵流通而不可塞,积于官而不散则病民,散于民而不敛则阙用,必多寡轻重与物相权而后可。大定之世,民间钱多而钞少,故贵而易行。军兴以来,在官殊少,民亦无几,军旅调度悉仰于钞,日之所出动以万计,至于填委市肆,能无轻乎?不若驰限钱之禁 ,许民自采铜铸钱,而官制模范,薄恶不如法者令民不得用,则钱必日多,钞可少出,少出则贵而易行矣。今日出益众,民日益轻,有司欲重之而不得其法,至乃计官吏之俸、验百姓之物力以敛之,而卒不能增重,曾不知钱少之弊也。臣谓宜令民铸钱,而当敛钞者亦听输银,民因以银铸钱为数等,文曰“兴定元宝”,定直以备军赏,亦救弊之一法也。”朝廷不从。
wǔ nián rùn shí èr yuè, zǎi chén zòu:" xiàng zhě bǎo quàn jì bì, nǎi zào' zhēn yòu tōng bǎo' yǐ jiù zhī, qì jīn wǔ nián, qí bì yòu fù rú bǎo quàn zhī mò. chū, tōng bǎo sì guàn wèi yín yī liǎng, jīn bā bǎi yú guàn yǐ. yí fù gèng zào' xìng dìng bǎo quán', zǐ mǔ xiāng quán, yǔ tōng bǎo jiān xíng, měi guàn dāng tōng bǎo sì bǎi guàn, yǐ èr guàn wèi yín yī liǎng, suí chǔ zhì kù, xǔ rén yǐ tōng bǎo yì zhī. xiàn guān néng shǐ mín liú tōng zhě, jìn guān yī jiē shēng zhí yī děng, qí huò gū xī yǐ zhì yōng zhì, zé yì zhuī jiàng de jué wèi chà. zhōu fǔ guān yǐ suǒ shǔ sī xiàn dìng zuì shǎng, mìng jiān chá yù shǐ jí zhū lù xíng bù guān chá zhī, dìng náo fǎ shī jiū jǔ fǎ, shī jǔ zé yù shǐ jiàng jué, xíng bù guān jiàng fá, jí zhòng wàng yì nán xíng zhě tú èr nián, gào bǔ zhě shǎng qián sān bǎi guàn." yuán guāng yuán nián èr yuè, shǐ zhào xíng zhī. èr nián wǔ yuè, gèng zào měi guàn dāng tōng bǎo wǔ shí, yòu yǐ líng yìn zhì" yuán guāng zhēn huò", tóng yín chāo jí yú chāo xíng zhī. xíng zhī wèi jiǔ, yín jià rì guì, bǎo quán rì jiàn, mín dàn yǐ yín lùn jià. zhì yuán guāng èr nián, bǎo quán jǐ yú bù yòng, nǎi dìng fǎ, yín yī liǎng bù dé guò bǎo quán sān bǎi guàn, fán wù kě zhí yín sān liǎng yǐ xià zhě bù xǔ yòng yín, yǐ shàng zhě sān fēn wéi lǜ, yī fēn yòng yín, èr fēn yòng bǎo quán jí zhēn huò zhòng bǎo. jīng shī jí zhōu jùn zhì píng zhǔn wù, yǐ bǎo quán yín xiāng yì, qí sī yì jí wéi fǎ ér néng gào zhě zuì shǎng yǒu chà. shì lìng jì xià, shì sì zhòu bì, shāng lǚ bù xíng, cháo tíng huàn zhī, nǎi chú shì yì yòng yín jí yín bǎo quán sī xiāng yì zhī fǎ. rán shàng yǒu xiàn yòng zhī míng, ér xià wú cóng lìng zhī shí, yǒu sī suī zhī, mò néng zhì yǐ. yì zōng zhèng dà jiān, mín jiān dàn yǐ yín shì yì. tiān xìng èr nián shí yuè yìn" tiān xìng bǎo huì" yú cài zhōu, zì yī qián zhì sì qián sì děng, tóng jiàn yín liú zhuǎn, bù shù yuè guó wáng.
五年闰十二月,宰臣奏:“向者宝券既弊,乃造‘贞祐通宝’以救之,迄今五年,其弊又复如宝券之末。初,通宝四贯为银一两,今八百余贯矣。宜复更造‘兴定宝泉’,子母相权,与通宝兼行,每贯当通宝四百贯,以二贯为银一两,随处置库,许人以通宝易之。县官能使民流通者,进官一阶、升职一等,其或姑息以致壅滞,则亦追降的决为差。州府官以所属司县定罪赏,命监察御史及诸路行部官察之,定挠法失纠举法,失举则御史降决,行部官降罚,集众妄议难行者徒二年,告捕者赏钱三百贯。”元光元年二月,始诏行之。二年五月,更造每贯当通宝五十,又以绫印制“元光珍货”,同银钞及余钞行之。行之未久,银价日贵,宝泉日贱,民但以银论价。至元光二年,宝泉几于不用,乃定法,银一两不得过宝泉三百贯,凡物可直银三两以下者不许用银,以上者三分为率,一分用银,二分用宝泉及珍货、重宝。京师及州郡置平准务,以宝泉银相易,其私易及违法而能告者罪赏有差。是令既下,市肆昼闭,商旅不行,朝廷患之,乃除市易用银及银宝泉私相易之法。然上有限用之名,而下无从令之实,有司虽知,莫能制矣。义宗正大间,民间但以银市易。天兴二年十月印“天兴宝会”于蔡州,自一钱至四钱四等,同见银流转,不数月国亡。