xíng
◎刑
xī zhě xiān wáng yīn rén zhī zhī wèi ér zuò xíng, yīn rén zhī zhī chǐ ér zuò fǎ. wèi yě chǐ yě, wǔ xìng zhī liáng zhī, qī qíng zhī dà xián yě. shì gù, xíng yǐ zhì yǐ rán, fǎ yǐ jìn wèi rán, wèi yǐ chù xiǎo rén, chǐ yǐ yù jūn zǐ. jūn zǐ zhī chǐ, xiǎo rén zhī wèi, tiān xià píng yǐ! shì gù xiān wáng yǎng qí wēi ér yòng zhī, wèi kě yǐ jiào ài. shèn qí fǎ ér xíng zhī, chǐ kě yǐ lì lián. ài yǐ xìng rén, lián yǐ xìng yì, rén yì xìng, xíng fǎ bù jǐ yú cuò hū? jīn chū, fǎ zhì jiǎn yì, wú qīng zhòng guì jiàn zhī bié, xíng shú bìng xíng, cǐ kě shī zhū xīn guó, fēi jīng shì jiǔ yuǎn zhī guī yě. tiān huì yǐ lái, jiàn cóng lì yì, huáng tǒng bān zhì, jiān yòng gǔ lǜ. jué hòu, zhèng lóng yòu yǒu xù jiàng zhì shū. dà dìng yǒu quán yí tiáo lǐ, yǒu chóng xiū zhì tiáo. míng chāng zhī shì, lǜ yì chì tiáo bìng xiū, pǐn shì dāng jìn bèi. jì ér tài hé lǜ yì chéng shū, yí wú yí hàn. rán guó mài shū cù, fēng sú chún chū, shì dào shēng jiàng, jūn zǐ guān yī dài zhī xíng fǎ, měi yǒu yǐ xiān zhī yān. jīn fǎ yǐ zhàng zhé tú, lěi jí èr bǎi, zhōu xiàn lì wēi, shèn zhě zhì rèn yú zhàng, nüè yú ròu xíng. jì nián, jūn chén hǎo yòng kuāng qiè gù xí, yóu shì yǐ shēn wén fù zhì wèi néng lì, yǐ cǎn kù bàn shì wèi zhǎng cái. bǎi sī jiān zāng zhēn fàn, cǐ kě jué yě, ér wēi guò yì rán. fēng jì zhī chén, shī jiū jiē jué. kǎo mǎn, xiào qí shòu jué duō guǎ yǐ wèi diàn zuì. yuán qí lì fǎ chū yì, yù yǐ tóng shū qī yī xiǎo dà, shǐ zhī xián jiù shéng yuē yú lǜ lìng zhī zhōng, mò bù qí shǒu bìng zú yǐ tīng gōng shàng zhī suǒ wèi, gài qín rén qiáng zhǔ wēi zhī yì yě. shì yǐ dài zōng shì shǎo ēn, dài dài fū shì shǎo lǐ. zhōng jīn zhī dài, rěn chǐ yǐ jiù gōng míng, suī yī shí míng shì yǒu suǒ bù miǎn. zhì yú bì rǔ yuǎn yǐn, hǎn wén qí rén. shū bù zhī jūn zǐ wú chǐ ér fàn yì, zé xiǎo rén wú wèi ér fàn xíng yǐ. shì gù lùn zhě yú jiào ài lì lián zhī dào, wǎng wǎng zhì tài xī zhī yì yān. suī rán, shì zōng lín yù, fǎ sī zòu yàn, huò qù lǜ yuán jīng, huò kuí yì zhì fǎ. jìn gǔ rén jūn tīng duàn, yán jǐ yú dào, xiān yǒu jí zhī zhě. zhāng zōng xuān zōng cháng qīn mín shì, dāng níng cái jué, kuān měng chū rù suī shí huò guò zhōng, jī qí jīn shù zhī duō, yóu yǒu zǔ fēng yān. jiǎn dú suǒ cún, kě wèi guī jiàn zhě, běn jì xíng zhì xiáng lüè hù jiàn yún.
昔者先王因人之知畏而作刑,因人之知恥而作法。畏也、恥也,五性之良知,七情之大閒也。是故,刑以治已然,法以禁未然,畏以處小人,恥以遇君子。君子知恥,小人知畏,天下平矣!是故先王養其威而用之,畏可以教愛。慎其法而行之,恥可以立廉。愛以興仁,廉以興義,仁義興,刑法不幾於措乎?金初,法制簡易,無輕重貴賤之別,刑、贖並行,此可施諸新國,非經世久遠之規也。天會以來,漸從吏議,皇統頒制,兼用古律。厥後,正隆又有《續降制書》。大定有《權宜條理》,有《重修制條》。明昌之世,《律義》、《敕條》並修,品式當浸備。既而《泰和律義》成書,宜無遺憾。然國脈紓蹙,風俗醇樗,世道升降,君子觀一代之刑法,每有以先知焉。金法以杖折徒,累及二百,州縣立威,甚者置刃於杖,虐於肉刑。季年,君臣好用筐篋故習,由是以深文傅致為能吏,以慘酷辦事為長才。百司奸贓真犯,此可決也,而微過亦然。風紀之臣,失糾皆決。考滿,校其受決多寡以為殿最。原其立法初意,欲以同疏戚、壹小大,使之咸就繩約於律令之中,莫不齊手並足以聽公上之所為,蓋秦人強主威之意也。是以待宗室少恩,待大夫士少禮。終金之代,忍恥以就功名,雖一時名士有所不免。至於避辱遠引,罕聞其人。殊不知君子無恥而犯義,則小人無畏而犯刑矣。是故論者於教愛立廉之道,往往致太息之意焉。雖然,世宗臨御,法司奏讞,或去律援經,或揆義製法。近古人君聽斷,言幾於道,鮮有及之者。章宗、宣宗嘗親民事,當寧裁決,寬猛出入雖時或過中,跡其矜恕之多,猶有祖風焉。簡牘所存,可為龜鑑者,《本紀》、《刑志》詳略互見雲。
jīn guó jiù sú, qīng zuì chī yǐ liǔ cǎn, shā rén jí dào jié zhě, jī qí nǎo shā zhī, méi qí jiā zī, yǐ shí zhī sì rù guān, qí liù cháng zhǔ, bìng yǐ jiā rén wèi nú bì. qí qīn shǔ yù yǐ mǎ niú zá wù shú zhě cóng zhī. huò zhòng zuì yì tīng zì shú, rán kǒng wú biàn yú qí mín, zé yì èr yǐ wèi bié. qí yù zé jué dì shēn guǎng shù zhàng wèi zhī. tài zōng suī chéng tài zǔ wú biàn jiù fēng zhī xùn, yì shāo yòng liáo sòng fǎ. tiān huì qī nián, zhào fán qiè dào, dàn dé wù tú sān nián, shí guàn yǐ shàng tú wǔ nián, cì zì chōng xià jūn, sān shí guàn yǐ shàng zhōng shēn, réng yǐ zāng mǎn jǐn mìng cì zì yú miàn, wǔ shí guàn yǐ shàng sǐ, zhēng cháng rú jiù zhì. xī zōng tiān juàn yuán nián shí yuè, jìn qīn wáng yǐ xià pèi dāo rù gōng. wèi jìn zhī fǎ, shí zì cǐ shǐ. sān nián, fù qǔ hé nán dì, nǎi zhào qí mín, yuē suǒ yòng xíng fǎ jiē cóng lǜ wén, bà yù zú kù dú xíng jù, yǐ cóng kuān shù. zhì huáng tǒng jiān, zhào zhū chén, yǐ běn cháo jiù zhì, jiān cǎi suí táng zhī zhì, cān liáo sòng zhī fǎ. lèi yǐ chéng shū, míng yuē huáng tǒng zhì, bān xíng zhōng wài. shí zhì, zhàng zuì zhì bǎi, zé tún bèi fēn jué. jí hǎi líng shù rén yǐ jí jìn xīn fù, suì jìn zhī, suī zhǔ jué nú pái, yì lùn yǐ wéi zhì. yòu duō biàn yì jiù zhì, zhì zhèng lóng jiān, zhe wèi xù jiàng zhì shū, yǔ huáng tǒng zhì bìng xíng yān. rán èr jūn rèn qíng yòng fǎ, zì yǒu yì yú shì zhě yǐ. jí shì zōng jí wèi, yǐ zhèng lóng zhī luàn, dào zéi gōng xíng, bīng jiǎ wèi xī, yī shí zhì zhǐ duō cóng shí yí, suì jí wèi jūn qián quán yí tiáo lǐ. dà dìng sì nián, shàng shū shěng zòu: dà xìng mín nán zǐ lǐ shí fù rén yáng xiān gē bìng yǐ luàn yán dāng zhǎn. shàng yuē: yú mín bù shí diǎn fǎ, yǒu sī yì wèi cháng dīng níng gào jiè, qǐ kě jù jiā jí xíng. yǐ jiǎn sǐ lùn. wǔ nián, mìng yǒu sī fù jiā shān dìng tiáo lǐ, yǔ qián zhì shū jiān yòng. qī nián, zuǒ cáng kù yè yǒu dào shā dōu jiān guō liáng chén dào jīn zhū, qiú dào bù dé. mìng diǎn jiǎn sī zhì zhī, zhí qí kě yí zhě bā rén jū zhī, lüè sān rén sǐ, wǔ rén wū fú. shàng yí zhī, mìng tóng zhī dà xìng fǔ shì yí lá dào zá zhì. jì ér qīn jūn bǎi fū zhǎng ā sī bō yù jīn yú shì, shì jué, fú zhū. shàng wén zhī yuē: chuí chǔ zhī xià, hé qiú bù dé, nài hé jū yù zhě bù yǐ qíng qiú zhī hū? cì sǐ zhě qián rén èr bǎi guàn, bù sǐ zhě wǔ shí guàn. yú shì jìn hù wèi bǎi fū zhǎng wǔ shí fū zhǎng fēi zhí rì bù dé dài dāo rù gōng. shì suì, duàn sǐ qiú èr shí rén. bā nián, zhì pǐn guān fàn dǔ bó fǎ, zāng bù mǎn wǔ shí guàn zhě qí fǎ zhàng, tīng shú. zài fàn zhě zhàng zhī. qiě yuē: zhàng zhě suǒ yǐ fá xiǎo rén yě. jì wèi zhí guān, dāng xiān lián chǐ, jì wú lián chǐ, gù yǐ xiǎo rén zhī fá fá zhī. jiǔ nián, yīn yù shǐ tái zòu yù shì, shàng yuē: jìn wén fǎ guān huò gè zhí suǒ jiàn, huò guān wàng zǎi zhí zhī yì, zì jīn zhì wú zhèng tiáo zhě jiē yǐ lǜ wén wèi zhǔn. fù mìng zhàng zhì bǎi zhě tún bèi fēn shòu, rú jiù fǎ. yǐ ér, shàng wèi zǎi chén yuē: zhèn niàn zuì rén zhàng bù fēn shòu, kǒng zhì shēn zhòng, nǎi lìng fù jiù. jīn wén mín jiān yǒu bù yù zhě, qí lìng bà zhī. shí nián, shàng shū shěng zòu: hé zhōng fǔ zhāng jǐn zì yán fù fù chóu, fǎ dāng sǐ. shàng yuē: bǐ fù fù chóu, yòu zì yán zhī, liè shì yě. yǐ jiǎn sǐ lùn. shí yī nián, zhào yù yǒu sī yuē: yīng sī yù xiè shě xū jìn yù ān zhì, qiú jìn zhī shì cháng qīn tí kòng, qí yù zú bì xuǎn nián shēn ér xìn shí zhě lún zhí. shí èr nián, shàng shū shěng yán: nèi qiū lìng pú chá tái bǔ zì kē bù nèi qián lì dé zhèng bēi, fù yǒu qí yú qián èr bǎi yú guàn, zuì dāng chú míng. jīn yù shè dāng xù, réng miǎn zhēng zāng. shàng yǐ tān wěi, wù xù, qiě yuē: qǐ qǔ zhī zāng, ruò yǒu shè yuán, yǔ zhě hé gū? zì jīn kě bìng zhuī hái qí zhǔ, wéi yīng rù guān zhě miǎn zhēng. shàng shū shěng zòu, dào yǒu fā zhǒng zhě, shàng yuē: gōng chén fén mù yì yǒu bèi fā zhě, gài wú gào bǔ zhī shǎng, gù rén wú suǒ wèi. zì jīn gào dé shí zhě liàng yǔ gěi shǎng. gù xián píng yǐn shí mǒ ā méi lá yǐ zāng sǐ yú yù, shàng wèi: qí bù shī zhū shì yǐ wèi hòu xìng. pín qióng ér wèi dào zéi, gài bù dé yǐ. sān pǐn zhí guān yǐ zāng zhì sǐ, yú yì shén yǐ! qí zhū zi kě jiē chú míng. xiān shì, zhào zì jīn chú míng rén zǐ sūn yǒu zài shì zhě bìng qǔ zòu cái. shí sān nián, zhào lì chūn hòu lì qiū qián, jí dà jì sì, yuè shuò wàng, shàng xià xián, èr shí sì qì, yǔ wèi qíng, yè wèi míng, xiū xiá bìng jìn tú zǎi rì, jiē bù tīng jué sǐ xíng, wéi qiáng dào zé bù dài qiū hòu. shí wǔ nián, zhào yǒu sī yuē: zhèn wéi rén mìng zhì zhòng, ér zài zhì qiè dào zāng zhì wǔ shí guàn zhě chù sǐ, zì jīn kě lìng zhì bā shí guàn zhě chù sǐ. shí qī nián, chén yán zhě qǐ shè tí xíng sī, yǐ jiū zhū lù xíng yù zhī shī. shàng shū shěng yì, yǐ wèi jiǔ kǒng zī bì. shàng nǎi mìng jù jīng shī shù qiān lǐ wài huái yuān shàng sù zhě, jí qí shì yǐ dài xuǎn guān jiù wèn.
金國舊俗,輕罪笞以柳篸,殺人及盜劫者,擊其腦殺之,沒其家貲,以十之四入官,其六償主,並以家人為奴婢。其親屬欲以馬牛雜物贖者從之。或重罪亦聽自贖,然恐無辨於齊民,則劓、刵以為別。其獄則掘地深廣數丈為之。太宗雖承太祖無變舊風之訓,亦稍用遼、宋法。天會七年,詔凡竊盜,但得物徒三年,十貫以上徒五年,刺字充下軍,三十貫以上終身,仍以贓滿盡命刺字於面,五十貫以上死,征償如舊制。熙宗天眷元年十月,禁親王以下佩刀入宮。衛禁之法,實自此始。三年,復取河南地,乃詔其民,約所用刑法皆從律文,罷獄卒酷毒刑具,以從寬恕。至皇統間,詔諸臣,以本朝舊制,兼采隋、唐之制,參遼、宋之法。類以成書,名曰《皇統制》,頒行中外。時制,杖罪至百,則臀、背分決。及海陵庶人以脊近心腹,遂禁之,雖主決奴牌,亦論以違制。又多變易舊制,至正隆間,著為《續降制書》,與《皇統制》並行焉。然二君任情用法,自有異於是者矣。及世宗即位,以正隆之亂,盜賊公行,兵甲未息,一時制旨多從時宜,遂集為《軍前權宜條理》。大定四年,尚書省奏:「大興民男子李十、婦人楊仙哥並以亂言當斬。」上曰:「愚民不識典法,有司亦未嘗丁寧誥戒,豈可遽加極刑。」以減死論。五年,命有司復加刪定《條理》,與前《制書》兼用。七年,左藏庫夜有盜殺都監郭良臣盜金珠,求盜不得。命點檢司治之,執其可疑者八人鞫之,掠三人死,五人誣伏。上疑之,命同知大興府事移剌道雜治。既而親軍百夫長阿思缽鬻金於市,事覺,伏誅。上聞之曰:「箠楚之下,何求不得,奈何鞫獄者不以情求之乎?」賜死者錢人二百貫,不死者五十貫。於是禁護衛百夫長、五十夫長非直日不得帶刀入宮。是歲,斷死囚二十人。八年,製品官犯賭博法,贓不滿五十貫者其法杖,聽贖。再犯者杖之。且曰:「杖者所以罰小人也。既為職官,當先廉恥,既無廉恥,故以小人之罰罰之。」九年,因御史台奏獄事,上曰:「近聞法官或各執所見,或觀望宰執之意,自今制無正條者皆以律文為準。」復命杖至百者臀、背分受,如舊法。已而,上謂宰臣曰:「朕念罪人杖不分受,恐至深重,乃令復舊。今聞民間有不欲者,其令罷之。」十年,尚書省奏:「河中府張錦自言復父仇,法當死。」上曰:「彼復父仇,又自言之,烈士也。以減死論。」十一年,詔諭有司曰:「應司獄廨舍須近獄安置,囚禁之事常親提控,其獄卒必選年深而信實者輪直。」十二年,尚書省言:「內丘令蒲察台補自科部內錢立德政碑,復有其餘錢二百餘貫,罪當除名。今遇赦當敘,仍免徵贓。」上以貪偽,勿敘,且曰:「乞取之贓,若有赦原,予者何辜?自今可並追還其主,惟應入官者免徵。」尚書省奏,盜有發冢者,上曰:「功臣墳墓亦有被發者,蓋無告捕之賞,故人無所畏。自今告得實者量與給賞。」故咸平尹石抹阿沒剌以贓死於獄,上謂:「其不屍諸市已為厚幸。貧窮而為盜賊,蓋不得已。三品職官以贓至死,愚亦甚矣!其諸子可皆除名。」先是,詔自今除名人子孫有在仕者並取奏裁。十三年,詔立春後、立秋前,及大祭祀,月朔、望,上、下弦,二十四氣,雨未晴,夜未明,休暇並禁屠宰日,皆不聽決死刑,惟強盜則不待秋後。十五年,詔有司曰:「朕惟人命至重,而在制竊盜贓至五十貫者處死,自今可令至八十貫者處死。」十七年,陳言者乞設提刑司,以糾諸路刑獄之失。尚書省議,以謂久恐滋弊。上乃命距京師數千里外懷冤上訴者,集其事以待選官就問。
shí jì nán yǐn liáng sù yán, fàn tú zhě dāng miǎn zhàng. cháo tíng yǐ wèi jīn fǎ yǐ qīng yú gǔ, kǒng zī jiān è, bù cóng. cháng zhào zǎi chén, cháo tíng měi suì zài qiǎn shěn lù guān, běn yǐ wèi mín shēn yuān zhì yě, ér suǒ qiǎn duō bù jǐn xīn, dàn wén jù ér yǐ. shěn lù zhī guān, fēi zhǐ lǐ wèn zhòng xíng, fán sù sòng àn dú, jiē dāng yuè shí shì fēi, qiú tú bù yīng qiú xì zé dāng shì fàng, guān lì zhī zuì jí yǐ zhuàng wén, shī jiū chá zhě yán jiā chéng duàn, bù yǐ shú lùn. yòu yǐ jiān chá yù shǐ tǐ chá dōng běi lù guān lì, zhé shòu sòng dié, wèi bù chēng zhí, chī zhī wǔ shí. yòu wèi zǎi chén yuē: bǐ wén dà lǐ sì duàn yù, suī wú yí zhě yì jīng xún yuè, hé yé? cān zhī zhèng shì yí lá dào duì yuē: zài fǎ, jué sǐ qiú bù guò qī rì, tú xíng wǔ rì, zhàng zuì sān rì. shàng yuē: fǎ yǒu chéng xiàn, ér zhé wéi zhī, chí màn yě. bà cháo, yù pī sòng shàng shū shěng yuē: fán fǎ sì duàn zhòng qīng zuì gè yǒu qī xiàn, fǎ guān dàn fàn jiē de jué, qǐ gǎn yǒu wéi. dàn yǐ qīng děng suǒ jiàn bù yī, zhì yú zài sān pī sòng, qí yì dìng zòu zhě shū zòu dú yì bù xià xún rì, yǐ zhì shì duō zhì liú, zì jīn dāng wù fù ěr. yòu yuē: gù guǎng níng yǐn gāo zhēn wèi zhèng shàng měng, suī xiǎo guò, yǒu zhàng ér shā zhī zhě. jí zuì zhì yú sǐ ér qíng huò kě shù, yóu dāng niàn zhī, kuàng qí xiǎo guò zhě hū? rén zhī xìng mìng ān kě qīng zāi! shàng yǐ zhèng lóng xù jiàng zhì shū duō rèn jǐ yì, shāng yú kē chá. ér yǔ huáng tǒng zhī zhì bìng yòng, shì fēi xiáo luàn, mò zhī shì cóng, jiān lì yīn dé shàng xià qí shǒu. suì zhì jú, mìng dà lǐ qīng yí lá tīng zǒng zhōng wài míng fǎ zhě gòng jiào zhèng. nǎi yǐ huáng tǒng zhèng lóng zhī zhì jí dà dìng jūn qián quán yí tiáo lǐ hòu xù xíng tiáo lǐ, lún qí qīng zhòng, shān fán zhèng shī. zhì yǒu què zhě yǐ lǜ wén zú zhī. zhì lǜ jù què jí yí ér bù néng jué zhě, zé qǔ zhǐ huà dìng. jūn qián quán yí tiáo lǐ nèi yǒu kě yǐ cháng xíng zhě yì wèi dìng fǎ, yú wèi yīng zhě yì bié wèi yī bù cún zhī. cān yǐ jìn suǒ dìng tú zhàng jiǎn bàn zhī fǎ, fán xiào dìng qiān yī bǎi jiǔ shí tiáo, fēn wèi shí èr juǎn, yǐ dà dìng chóng xiū zhì tiáo wèi míng, zhào bān xíng yān.
時濟南尹梁肅言,犯徒者當免杖。朝廷以為今法已輕於古,恐滋奸惡,不從。嘗詔宰臣,朝廷每歲再遣審錄官,本以為民伸冤滯也,而所遣多不盡心,但文具而已。審錄之官,非止理問重刑,凡訴訟案牘,皆當閱實是非,囚徒不應囚系則當釋放,官吏之罪即以狀聞,失糾察者嚴加懲斷,不以贖論。又以監察御史體察東北路官吏,輒受訟牒,為不稱職,笞之五十。又謂宰臣曰:「比聞大理寺斷獄,雖無疑者亦經旬月,何耶?」參知政事移剌道對曰:「在法,決死囚不過七日,徒刑五日,杖罪三日。」上曰:「法有程限,而輒違之,弛慢也。」罷朝,御批送尚書省曰:「凡法寺斷重輕罪各有期限,法官但犯皆的決,豈敢有違。但以卿等所見不一,至於再三批送,其議定奏者書奏牘亦不下旬日,以致事多滯留,自今當勿復爾。」又曰:「故廣寧尹高楨為政尚猛,雖小過,有杖而殺之者。即罪至於死而情或可恕,猶當念之,況其小過者乎?人之性命安可輕哉!」上以正隆《續降制書》多任己意,傷於苛察。而與皇統之《制》並用,是非淆亂,莫知適從,奸吏因得上下其手。遂置局,命大理卿移剌綎總中外明法者共校正。乃以皇統、正隆之《制》及大定《軍前權宜條理》、後《續行條理》,倫其輕重,刪繁正失。制有闕者以律文足之。制、律俱闕及疑而不能決者,則取旨畫定。《軍前權宜條理》內有可以常行者亦為定法,余未應者亦別為一部存之。參以近所定徒杖減半之法,凡校定千一百九十條,分為十二卷,以《大定重修制條》為名,詔頒行焉。
èr shí nián, shàng jiàn yǒu róu jiàn hé jià zhě, wèi zǎi xiàng yuē: jīn hòu yǒu jiàn mín tián zhě zhàng liù shí, dào rén gǔ zhě zhàng bā shí, bìng cháng qí zhí. èr shí yī nián, shàng shū shěng zòu: gǒng zhōu mín mǎ jùn qī ān jiě yǔ guǎn zhuō jiān, jùn yǐ fǔ jī shā zhī, zuì dāng sǐ. shàng yuē: kě jiǎn sǐ yī děng, yǐ jiè bài fēng sú zhě. èr shí èr nián, shàng wèi zǎi chén yuē: fán shàng shū shěng sòng dà lǐ sì wén zì, yī duàn biàn kě wén zòu. rú wū gǔ lùn gōng shuō shì, jìn qǔ guān zhī, chū sòng fǎ sì rú fǎ cái duàn, zài sòng sī zhí pī xiáng, yòu sòng hé sì cān xiáng, fǎn fù sān cì, wàng shēng qíng jiàn, bù dé jié jué. zhèn yǐ guó zhèng bù yí zhì liú, zuó suī zhì ài liù bǎi zhù, wèi cháng yī rì bù zuò cháo, yù shǐ qīng děng zhī qín zhèng yě. zì jīn kě zhǐ yī cì sòng sì, hé sì pī xiáng, xún yǒu qíng jiàn jí jù yǐ wén, wú shǐ zhì liú yě. èr shí sān nián, shàng shū shěng zòu: yì dōu mín fàn dé nián qī shí liù, wèi liú yòu ōu shā. yòu fǎ dāng sǐ, yǐ yòu fù mǔ nián jù qī shí yú, jiā wú shì dīng, shàng qǐng. shàng yuē: fàn dé yǔ yòu fù mǔ nián xiāng ruò, zì dāng rú fù mǔ xiāng dài, zhì ōu shā zhī, nán yì mò jiǎn, qí lùn rú fǎ. shàng shū shěng zòu zhāo tǎo sī guān jí tū lǐ qǐ qǔ běn bù cái wù zhì, shàng yuē: yuǎn rén zhǐ kě jīn xù, ruò jìn gòng bù què, gèng yǐ bīng yāo zhī, qiáng qǔ cái wù, yǔ dào hé yì? qiě huò yīn ér shēng shì, hé kě bù chéng. yòu yuē: zhèn suǒ xíng zhì tiáo, jiē chén xià suǒ zòu xíng zhě, tiān xià shì duō, rén lì yǒu xiàn, qǐ néng yī yī jǐn zhī. bì yīn yī shì zòu wén, fāng zhī yǒu suǒ zhì ài, suí jí gēng dìng. jīn yǒu shèng zhǐ tiáo lǐ, fù yǒu zhì tiáo, shì shǐ jiān lì dé yǐ qīng zhòng yě. dà xìng fǔ mín zhào wú shì dài jiǔ luàn yán, fù qiān bǔ gào, fǎ dāng sǐ. shàng yuē: wèi fù bù xù qí zi ér gào bǔ zhī, qí zhèng rú cǐ, rén suǒ shén nán. kě tè jiǎn sǐ yī děng. wǔ qì shǔ chéng yì zhí zhǎng gǔ nǎn zuò shòu cǎo pàn zi cái, yì zhàng bā shí, gǔ nǎn chī èr shí, jiān chá yù shǐ liáng xiāng děng zuò shī jiū chá fá fèng yī yuè. shàng yuē: jiān chá, rén jūn zhī ěr mù. shì yóu zhèn fā, hé yǐ jiān chá wèi? shàng yǐ fǎ sì duàn yù, yǐ hàn zì yì nǚ zhí zì, huì fǎ yòu fù gè chū qíng jiàn, wàng shēng chuān záo, tú zhì jī huǎn, suì zhào bà qíng jiàn. èr shí wǔ nián èr yuè, shàng yǐ fù rén zài qiú, shū zuò bù biàn, ér zhàng bù fēn jué, yǔ shā wú yì, suì mìng miǎn sǐ shū zuò zhě, jué zhàng èr bǎi ér miǎn shū zuò, yǐ tún bèi fēn jué. shí hòu zú yǒu fàn zuì zhě, shàng shū shěng yǐn bā yì zòu, shàng yuē: fǎ zhě, gōng tiān xià chí píng zhī qì, ruò qīn zhě fàn ér cóng jiǎn, shì shǐ zhī shì cǐ ér héng zì yě. xī hàn wén zhū báo zhāo, yǒu zú qǔ zhě. qián èr shí nián shí, hòu zú jì zhōu jié dù shǐ wū lín dá chāo wù cháng fàn dà pì, zhèn wèi cháng yòu. jīn nǎi yòu zhī, shì kāi hòu shì qīng chóng chū rù zhī mén yě. zǎi chén yuē: gǔ suǒ yǐ yì qīn, zūn tiān zǐ, bié shù rén yě. shàng yuē: wài jiā zì yì yú zōng shì, hàn wài qī quán tài zhòng, zhì yí guó zuò, zhèn suǒ yǐ bù lìng zhū wáng gōng zhǔ yǒu quán yě. fū yǒu gōng yú guó, yì xūn kě yě. zhì ruò yì xián, jì yuē xián yǐ, kěn fàn fǎ hū? tuō huò yuán zuò, zé gù dāng jiǎn qǐng yě. èr shí liù nián, suì zòu dìng tài zǐ fēi dà gōng yǐ shàng qīn, jí yǔ huáng jiā wú fú zhě jí xián ér fàn sī zuì zhě, jiē bù rù yì. shàng wèi zǎi chén yuē: fǎ yǒu lún ér bù lún zhě, qí gǎi dìng zhī. jiān chá yù shǐ táo jūn yǐ xié jì yóu běi yuàn, gē yǐn chí dǎo jiān, pò jìn diàn tíng, tí kòng guān shí jiè wén ér fā zhī. jūn lìng qí yǒu yán shù shǔ jiè dé huǎn. jì ér shì jué, fǎ sī zòu, dāng tú èr nián bàn. zhào yǐ jūn ěr mù zhī guān, xié jì rù jìn yuàn, wú shàng xià zhī fēn, zhàng liù shí, jiè shù jiē zuò zhī. èr shí bā nián, shàng yǐ zhì tiáo jū yú jiù lǜ, jiān yǒu nán jiě zhī cí, mìng shān xiū míng bái, shǐ rén jiē xiǎo zhī.
二十年,上見有蹂踐禾稼者,謂宰相曰:「今後有踐民田者杖六十,盜人谷者杖八十,並償其直。」二十一年,尚書省奏:「鞏州民馬俊妻安姐與管卓奸,俊以斧擊殺之,罪當死。」上曰:「可減死一等,以戒敗風俗者。」二十二年,上謂宰臣曰:「凡尚書省送大理寺文字,一斷便可聞奏。如烏古論公說事,近取觀之,初送法寺如法裁斷,再送司直披詳,又送闔寺參詳,反覆三次,妄生情見,不得結絕。朕以國政不宜滯留,昨雖炙艾六百炷,未嘗一日不坐朝,欲使卿等知勤政也。自今可止一次送寺,闔寺披詳,荀有情見即具以聞,毋使滯留也。」二十三年,尚書省奏:「益都民范德年七十六,為劉祐毆殺。祐法當死,以祐父母年俱七十餘,家無侍丁,上請。」上曰:「范德與祐父母年相若,自當如父母相待,至毆殺之,難議末減,其論如法。」尚書省奏招討司官及禿里乞取本部財物制,上曰:「遠人止可矜恤,若進貢不闕,更以兵邀之,強取財物,與盜何異?且或因而生事,何可不懲。」又曰:「朕所行制條,皆臣下所奏行者,天下事多,人力有限,豈能一一盡之。必因一事奏聞,方知有所窒礙,隨即更定。今有聖旨、條理,復有制條,是使奸吏得以輕重也。」大興府民趙無事帶酒亂言,父千捕告,法當死。上曰:「為父不恤其子而告捕之,其正如此,人所甚難。可特減死一等。」武器署丞奕、直長骨赧坐受草畔子財,奕杖八十,骨赧笞二十,監察御史梁襄等坐失糾察罰俸一月。上曰:「監察,人君之耳目。事由朕發,何以監察為?」上以法寺斷獄,以漢字譯女直字,會法又復各出情見,妄生穿鑿,徒致稽緩,遂詔罷情見。二十五年二月,上以婦人在囚,輸作不便,而杖不分決,與殺無異,遂命免死輸作者,決杖二百而免輸作,以臀、背分決。時後族有犯罪者,尚書省引「八議」奏,上曰:「法者,公天下持平之器,若親者犯而從減,是使之恃此而橫恣也。昔漢文誅薄昭,有足取者。前二十年時,後族濟州節度使烏林達鈔兀嘗犯大辟,朕未嘗宥。今乃宥之,是開後世輕重出入之門也。」宰臣曰:「古所以議親,尊天子,別庶人也。」上曰:「外家自異於宗室,漢外戚權太重,至移國祚,朕所以不令諸王、公主有權也。夫有功於國,議勛可也。至若議賢,既曰賢矣,肯犯法乎?脫或緣坐,則固當減請也。」二十六年,遂奏定太子妃大功以上親,及與皇家無服者、及賢而犯私罪者,皆不入議。上謂宰臣曰:「法有倫而不倫者,其改定之。」監察御史陶鈞以攜妓游北苑,歌飲池島間,迫近殿廷,提控官石玠聞而發之。鈞令其友閻恕屬玠得緩。既而事覺,法司奏,當徒二年半。詔以鈞耳目之官,攜妓入禁苑,無上下之分,杖六十,玠、恕皆坐之。二十八年,上以制條拘於舊律,間有難解之詞,命刪修明白,使人皆曉之。
jiù jìn mín bù dé shōu zhì shū, kǒng zī gào jié zhī bì, zhāng zōng dà dìng èr shí jiǔ nián, yán shì zhě qǐ xǔ mín cáng zhī. píng zhāng zhāng rǔ lín yuē: xī zi chǎn zhù xíng shū, shū xiàng jī zhī zhě, gài bù yù yù shǐ mín cè qí qīng zhòng yě. jīn zhe bù kān zhī diǎn, shǐ mín xiǎo rán zhī zhī, yóu jiāng hé zhī yì bì ér nán fàn, zú yǐ fǔ zhì, bù jīn wèi biàn. yǐ zhòng yì duō bù yù, zhào gū lìng réng jiù jìn zhī.
舊禁民不得收制書,恐滋告訐之弊,章宗大定二十九年,言事者乞許民藏之。平章張汝霖曰:「昔子產鑄刑書,叔向譏之者,蓋不欲預使民測其輕重也。今著不刊之典,使民曉然知之,猶江、河之易避而難犯,足以輔治,不禁為便。」以眾議多不欲,詔姑令仍舊禁之。
míng chāng yuán nián, shàng wèn zǎi chén yuē: jīn hé bù zhuān yòng lǜ wén? píng zhāng zhèng shì zhāng rǔ lín yuē: qián dài lǜ yǔ lìng gè yǒu fèn, qí yǒu fàn lìng, yǐ lǜ jué zhī. jīn guó jiā zhì lǜ hùn xiáo, gù dāng fēn yě. suì zhì xiáng dìng suǒ, mìng shěn dìng lǜ lìng. chéng ān èr nián, zhì jūn qián shòu cái fǎ, yī guàn yǐ xià, tú èr nián, yǐ shàng tú sān nián, shí guàn chù sǐ. fú bǎo diǎn shū běi jīng nú dào fú bǎo jú jīn pái, fú zhū, réng chú shǔ jí. àn hǔ ā hǔ dài shī jué chá, gè zhàng qī shí. tài hé èr nián, yù shǐ tái zòu: jiān chá yù shǐ shǐ sù yán, dà dìng tiáo lǐ: zì èr shí nián shí yī yuè sì rì yǐ qián, nú qǔ liáng rén nǚ wèi qī zhě, bìng zhǔn yǐ qǔ wèi dìng, ruò fú wáng, jū fàng cóng qí zhǔ. lí fū zhāi mài zhě lìng běn zhǔ shōu shú, yī jiù yǔ fū tóng jù. fàng liáng cóng liáng zhě jí tīng shú huàn, rú wèi shú huàn jiān yǔ fū suǒ shēng nán nǚ bìng tīng wèi liáng. ér tài hé xīn gé fù yǐ fū wáng fú chú zhǔn liáng rén lì, lí fū zhāi mài jí fàng fū wèi liáng zhě, bìng tīng wèi liáng. ruò wèi chū lí zài pèi yǔ nú, huò zá jiān suǒ shēng nán nǚ bìng xǔ wèi liáng. rú cǐ bù tóng, jiē biān gé guān wàng wèi zēng jiǎn, yǐ zhì suí chù sù sòng fēn rǎo, shì shè wéi wǎng. chì fù suǒ sī zhèng zhī. chū, zhào fán tiáo gé rù zhì wén nèi zhě, fēn wèi bié juǎn. fù zhào zhì yǔ lǜ wén qīng zhòng bù tóng, jí lǜ suǒ wú zhě, gè xiào dìng yǐ wén. rú jìn tú zǎi zhī lèi, dāng zhe yú lìng yě, shèn zhī wù hū, lǜ lìng yí dìng, bù kě gèng yǐ. míng chāng sān nián qī yuè, yòu sī láng zhōng sūn duó xiān yǐ xiáng dìng suǒ xiào míng lì piān jìn, jì ér zhū piān jiē chéng, fù mìng zhòng dōu lù zhuǎn yùn shǐ wáng jì dà lǐ qīng dǒng shī zhōng děng zhòng xiào zhī. sì nián qī yuè, shàng yǐ zhū lù jiā zhàng duō bù rú fǎ, píng zhāng zhèng shì shǒu zhēn yuē: jiā zhàng chǐ cùn yǒu zhì, tí xíng liǎng yuè yī xún chá, bì bù gǎn wéi fǎ yě. wǔ nián zhēng yuè, fù lìng gōu xiào zhì lǜ, jí fù xiáng dìng suǒ. shí xiáng dìng guān yán: ruò yī chóng xiū zhì wén wèi shì, zé tiáo mù zēng jiǎn, zuì míng qīng zhòng, dāng yì yú lǜ. jì dìng fù yǔ jiù tóng bān, zé shǐ rén huò ér yì wèi jiān yǐ! chén děng wèi, yòng jīn zhì tiáo, cān zhuó shí yí, zhǔn lǜ wén xiū dìng, lì cǎi qián dài xíng shū yí yú jīn zhě, yǐ bǔ yí què, qǔ xíng tǒng shū wén yǐ shì zhī, zhe wèi cháng fǎ, míng yuē míng chāng lǜ yì. bié biān què huò biān bù quán yí děng shì, jí wèi chì tiáo. zǎi chén wèi: xiān suǒ dìng lìng wén shàng yǒu wèi wán, qí jiē tōng dìng, rán hòu bān xíng. ruò lǜ kē jǔ rén, zé zhǐ xí jiù lǜ. suì yǐ zhī dà xìng fǔ shì ní páng gǔ jiàn yù shǐ zhōng chéng dǒng shī zhōng hàn lín dài zhì ào tún zhōng xiào xiǎo zì yá gē, tí diǎn sī tiān tāi zhāng sì hàn lín xiū zhuàn wán yán sā lá xíng bù yuán wài láng lǐ tíng yì dà lǐ chéng má ān shàng wèi xiào dìng guān, dà lǐ qīng yán gōng zhēn, hù bù shì láng lǐ jìng yì gōng bù láng zhōng jiǎ xuàn wèi fù dìng guān, chóng xiū xīn lǜ yān. shí zòu yù ér fǎ guān yǒu dú chū qíng jiàn zhě, shàng yuē: huò yán fǎ guān bù dāng chū qíng jiàn, gù lùn zhě fēn fēn bù yǐ. zhèn wèi qíng jiàn fēi chū yú fǎ wài, dàn shé zhōng yǐ cóng fǎ ěr. píng zhāng shǒu zhēn yuē: shì zhì zì dà dìng èr shí sān nián bà zhī. rán lǜ yǒu qǐ qǐng zhū tiáo, shì gǔ yì xǔ qíng jiàn yǐ. shàng yuē: kē tiáo yǒu xiàn, ér rén qíng wú qióng, qíng jiàn yì qǐ kě wú yě. míng chāng wǔ nián, shàng shū shěng zòu: zài zhì, míng lì nèi tú nián zhī lǜ, wú jué zhàng zhī wén biàn bù yòng zhàng. yuán xiān wèi liú xíng fēi jīn suǒ yí, qiě dài liú yì sì nián yǐ shàng jù jué zhàng, ér tú sān nián yǐ xià nán fù bù yòng. fù rén bǐ zhī nán zǐ suī chà qīng, yì dāng lì jiǎn. suì yǐ tú èr nián yǐ xià zhě zhàng liù shí, èr nián yǐ shàng zhàng qī shí, fù rén fàn zhě bìng jué wǔ shí, zhe yú chì tiáo.
明昌元年,上問宰臣曰:「今何不專用律文?」平章政事張汝霖曰:「前代律與令各有分,其有犯令,以律決之。今國家制、律混淆,固當分也。」遂置詳定所,命審定律、令。承安二年,制軍前受財法,一貫以下,徒二年,以上徒三年,十貫處死。符寶典書北京奴盜符寶局金牌,伏誅,仍除屬籍。按虎、阿虎帶失覺察,各杖七十。泰和二年,御史台奏:「監察御史史肅言,《大定條理》:自二十年十一月四日以前,奴娶良人女為妻者,並准已娶為定,若夫亡,拘放從其主。離夫摘賣者令本主收贖,依舊與夫同聚。放良從良者即聽贖換,如未贖換間與夫所生男女並聽為良。而《泰和新格》復以夫亡服除准良人例,離夫摘賣及放夫為良者,並聽為良。若未出離再配與奴,或雜奸所生男女並許為良。如此不同,皆編格官妄為增減,以致隨處訴訟紛擾,是涉違枉。」敕付所司正之。初,詔凡條格入制文內者,分為別卷。復詔制與律文輕重不同,及律所無者,各校定以聞。如禁屠宰之類,當著於令也,慎之勿忽,律令一定,不可更矣。明昌三年七月,右司郎中孫鐸先以詳定所校《名例篇》進,既而諸篇皆成,復命中都路轉運使王寂、大理卿董師中等重校之。四年七月,上以諸路枷杖多不如法,平章政事守貞曰:「枷杖尺寸有制,提刑兩月一巡察,必不敢違法也。」五年正月,復令鈎校制、律,即付詳定所。時詳定官言:「若依重修制文為式,則條目增減,罪名輕重,當異於律。既定復與舊同頒,則使人惑而易為奸矣!臣等謂,用今制條,參酌時宜,准律文修定,歷采前代刑書宜於今者,以補遺闕,取《刑統》疏文以釋之,著為常法,名曰《明昌律義》。別編榷貨、邊部、權宜等事,集為《敕條》。」宰臣謂:「先所定令文尚有未完,俟皆通定,然後頒行。若律科舉人,則止習舊律。」遂以知大興府事尼厖古鑒、御史中丞董師中、翰林待制奧屯忠孝(小字牙哥),提點司天台張嗣、翰林修撰完顏撒剌、刑部員外郎李庭義、大理丞麻安上為校定官,大理卿閻公貞,戶部侍郎李敬義、工部郎中賈鉉為覆定官,重修新律焉。時奏獄而法官有獨出情見者,上曰:「或言法官不當出情見,故論者紛紛不已。朕謂情見非出於法外,但折衷以從法爾。」平章守貞曰:「是制自大定二十三年罷之。然律有起請諸條,是古亦許情見矣。」上曰:「科條有限,而人情無窮,情見亦豈可無也。」明昌五年,尚書省奏:「在制,《名例》內徒年之律,無決杖之文便不用杖。緣先謂流刑非今所宜,且代流役四年以上俱決杖,而徒三年以下難復不用。婦人比之男子雖差輕,亦當例減。」遂以徒二年以下者杖六十,二年以上杖七十,婦人犯者並決五十,著於《敕條》。
chéng ān sān nián, chì shàng shū shěng: zì jīn tè zhǐ shì, rú lǜ lìng chéng shì zhě, shǐ kě sòng bù. zì yú chuàng xíng zhī shì, dàn zhào bù guān fù shěng yì zhī. sì nián sì yuè, shàng shū shěng qǐng zài fù dìng lìng wén, shàng yīn chì zǎi chén yuē: fán shì lǐ míng bái zhě zhuǎn zòu kě yě. wén dú duō zhě kǒng nán biàn lǎn, qí sān tuī qíng yí yǐ wén. wǔ yuè, shàng yǐ fǎ bù shì píng, cháng xíng zhàng yàng, duō bù néng yòng. suì dìng fēn cùn, zhù tóng wèi zhàng shì, bān zhī tiān xià. qiě yuē: ruò yǐ chī zhàng tài qīng, kǒng qíng lǐ yǒu nán shù zhě, xùn zhàng kě zài yì zhī. wǔ nián wǔ yuè, xíng bù yuán wài láng mǎ fù yán: wài guān shàng kē kè zhě bù zūn tóng zhàng shì, zhé yòng dà zhàng, duō zhì rén sǐ. zhào lìng àn chá sī jiū hé chù zhī. xiān cháng lìng zhū sǐ qiú jí chú míng zuì, suǒ wěi guān xiāng qù èr bǎi lǐ wài, bìng fàn tú yǐ xià dǎi jí èr shí rén yǐ shàng zhě, bìng lìng qí guān jiù yàn zhī. xíng bù yuán wài láng wán yán gāng yán: zì shì zhì xíng, rú shàng jīng zuì jìn zhī dì wǎng hái bù xià sān èr qiān lǐ, rú běi jīng liú shǒu sī yì dòng jīng shù yuè, yù zhì jī liú, wèi biàn. zhào fù cóng jiù, lìng wěi guān zhuī qǔ jū zhī.
承安三年,敕尚書省:「自今特旨事,如律令程式者,始可送部。自余創行之事,但召部官赴省議之。」四年四月,尚書省請再覆定令文,上因敕宰臣曰:「凡事理明白者轉奏可也。文牘多者恐難遍覽,其三推情疑以聞。」五月,上以法不適平,常行杖樣,多不能用。遂定分寸,鑄銅為杖式,頒之天下。且曰:「若以笞杖太輕,恐情理有難恕者,訊杖可再議之。」五年五月,刑部員外郎馬復言:「外官尚苛刻者不遵銅杖式,輒用大杖,多致人死。」詔令按察司糾劾黜之。先嘗令諸死囚及除名罪,所委官相去二百里外,並犯徒以下逮及二十人以上者,並令其官就讞之。刑部員外郎完顏綱言:「自是制行,如上京最近之地往還不下三、二千里,如北京留守司亦動經數月,愈致稽留,未便。」詔復從舊,令委官追取鞫之。
shí èr yuè, hàn lín xiū zhuàn yáng tíng xiù yán: zhōu xiàn guān wǎng wǎng yǐ quán shì zì jū, xǐ nù zì rèn, tīng sòng zhī jì, xiān kè jiā shěn. dàn shǐ yì rén wǎng lái chuán cí, zuì zhī qīng zhòng, chéng yú qí kǒu, huò lù gōng xíng, yuān zhě zhì yǒu sān èr shí nián bù néng zhèng zhě. shàng suì mìng dìng lì tiáo yuē, wéi zhě àn chá sī jiū zhī. qiě wèi zǎi chén yuē: zhǎng èr guān wěi mù zhí jí sī lì tuī wèn yù qiú, mìng shēn yù shǐ tái wén zòu zhī zhì, dāng fù jǔ xíng yě. yòu mìng biān qián hòu tiáo zhì, shū zhī yú cè, yǐ bèi jiāng lái kǎo yàn.
十二月,翰林修撰楊庭秀言:「州縣官往往以權勢自居,喜怒自任,聽訟之際,鮮克加審。但使譯人往來傳詞,罪之輕重,成於其口,貨賂公行,冤者至有三、二十年不能正者。」上遂命定立條約,違者按察司糾之。且謂宰臣曰:「長貳官委幕職及司吏推問獄囚,命申御史台聞奏之制,當復舉行也。」又命編前後條制,書之於冊,以備將來考驗。
tài hé yuán nián zhēng yuè, shàng shū shěng zòu, yǐ jiàn xíng tóng zhàng shì qīng xì, jiān guǐ bù wèi, suì mìng yǒu sī liàng suǒ fàn yòng dà zhàng, qiě jìn bù dé guò wǔ fēn.
泰和元年正月,尚書省奏,以見行銅杖式輕細,奸宄不畏,遂命有司量所犯用大杖,且禁不得過五分。
shí èr yuè, suǒ xiū lǜ chéng, fán shí yǒu èr piān: yī yuē míng lì, èr yuē wèi jìn, sān yuē zhí zhì, sì yuē hù hūn wǔ yuē jiù kù, liù yuē shàn xìng, qī yuē zéi dào, bā yuē dòu sòng, jiǔ yuē zhà wěi, shí yuē zá lǜ, shí yī yuē bǔ wáng, shí èr yuē duàn yù. shí táng lǜ yě, dàn jiā shú tóng jiē bèi zhī, zēng tú zhì sì nián wǔ nián wèi qī, xuē bù yí yú shí zhě sì shí qī tiáo, zēng shí yòng zhī zhì bǎi sì shí jiǔ tiáo, yīn ér lüè yǒu suǒ sǔn yì zhě èr bǎi bā shí yǒu èr tiáo, yú bǎi èr shí liù tiáo jiē cóng qí jiù. yòu jiā yǐ fēn qí yī wèi èr fēn qí yī wèi sì zhě liù tiáo, fán wǔ bǎi liù shí sān tiáo, wèi sān shí juǎn, fù zhù yǐ míng qí shì, shū yì yǐ shì qí yí, míng yuē tài hé lǜ yì. zì guān pǐn lìng zhí yuán lìng zhī xià, yuē cí lìng sì shí bā tiáo, hù lìng liù shí liù tiáo, xué lìng shí yī tiáo, xuǎn jǔ lìng bā shí sān tiáo, fēng jué lìng jiǔ tiáo fēng zèng lìng shí tiáo, gōng wèi lìng shí tiáo, jūn fáng lìng èr shí wǔ tiáo, yí zhì lìng èr shí sān tiáo, yī fú lìng shí tiáo, gōng shì lìng wǔ shí bā tiáo, lù lìng shí qī tiáo, cāng kù lìng qī tiáo, jiù mù lìng shí èr tiáo, tián lìng shí qī tiáo, fù yì lìng èr shí sān tiáo, guān shì lìng shí sān tiáo, bǔ wáng lìng èr shí tiáo, shǎng lìng èr shí wǔ tiáo, yī jí lìng wǔ tiáo, jiǎ níng lìng shí sì tiáo, yù guān lìng bǎi yǒu liù tiáo, zá lìng sì shí jiǔ tiáo, shì dào lìng shí tiáo, yíng shàn lìng shí sān tiáo, hé fáng lìng shí yī tiáo, fú zhì lìng shí yī tiáo, fù yǐ nián yuè zhī zhì, yuē lǜ lìng èr shí juǎn. yòu dìng zhì chì jiǔ shí wǔ tiáo, què huò bā shí wǔ tiáo, fān bù sān shí jiǔ tiáo, yuē xīn dìng chì tiáo sān juǎn, liù bù gé shì sān shí juǎn. sī kōng xiāng yǐ jìn, zhào yǐ míng nián wǔ yuè bān xíng zhī.
十二月,所修律成,凡十有二篇:一曰《名例》,二曰《衛禁》,三曰《職制》,四曰《戶婚》五曰《廄庫》,六曰《擅興》,七曰《賊盜》,八曰《斗訟》,九曰《詐偽》,十曰《雜律》,十一曰《捕亡》,十二曰《斷獄》。實《唐律》也,但加贖銅皆倍之,增徒至四年、五年為七,削不宜於時者四十七條,增時用之制百四十九條,因而略有所損益者二百八十有二條,余百二十六條皆從其舊。又加以分其一為二、分其一為四者六條,凡五百六十三條,為三十卷,附註以明其事,疏義以釋其疑,名曰《泰和律義》。自《官品令》、《職員令》之下,曰《祠令》四十八條,《戶令》六十六條,《學令》十一條,《選舉令》八十三條,《封爵令》九條、《封贈令》十條,《宮衛令》十條,《軍防令》二十五條,《儀制令》二十三條,《衣服令》十條,《公式令》五十八條,《祿令》十七條,《倉庫令》七條,《廄牧令》十二條,《田令》十七條,《賦役令》二十三條,《關市令》十三條,《捕亡令》二十條,《賞令》二十五條,《醫疾令》五條,《假寧令》十四條,《獄官令》百有六條,《雜令》四十九條,《釋道令》十條,《營繕令》十三條,《河防令》十一條,《服制令》十一條,附以年月之制,曰《律令》二十卷。又定《制敕》九十五條,《榷貨》八十五條,《蕃部》三十九條,曰《新定敕條》三卷,《六部格式》三十卷。司空襄以進,詔以明年五月頒行之。
zhēn yòu sān nián, shàng wèi zǎi chén: zì jīn jiān chá guān fàn zuì, qí shì guān jūn guó lì hài zhě, bìng chī jué zhī. zhēn yòu sì nián, zhào: fán jiān chá shī jiū hé zhě, cóng běn fǎ lùn. wài shǐ rù guó sī tōng běn guó shì qíng, sù wèi jìn shì guān chéng yīng rén chū rù qīn wáng gōng zhǔ zǎi zhí jiā, zāi shāng fá shí yǒu sī jiǎn hé bù shí zhì shāng rén mìng, zhuǎn yùn jūn chǔ ér yǒu sī zài, kǎo shì jǔ rén ér fáng xián bù yán, qí fá bìng jué. zài jīng fàn zhì liǎng cì zhě, tái guān jiǎn jiān chá yī děng zhì zuì, lùn shú, yú zhǐ zuò, zhuān chà rèn mǎn rì yì dìng. ruò rèn nèi céng yǐ lòu chá bèi jué, yī gé suī wèi chēng zhí, zhǐ cóng píng cháng, píng cháng zhě cóng jiàng fá. xìng dìng yuán nián bā yuè, shàng wèi zǎi chén yuē: lǜ yǒu bā yì, jīn yán zhě huò wèi yīng yì zhī rén jí dāng jiǎn děng, hé rú? zǎi chén duì yuē: fán yì zhě xiān tiáo suǒ zuò jí yīng yì zhī zhuàng yǐ qǐng, bì yì dìng rán hòu zòu cái yě. shàng rán zhī, yuē: ruò bù lùn qīng zhòng ér zhé jiǎn zhī, zé guì qī jiē jiāng shì cǐ yǐ nüè mín, mín hé yǐ kān.
貞祐三年,上謂宰臣:「自今監察官犯罪,其事關軍國利害者,並笞決之。」貞祐四年,詔:「凡監察失糾劾者,從本法論。外使入國私通本國事情,宿衛、近侍官、承應人出入親王、公主、宰執家,災傷乏食有司檢核不實致傷人命,轉運軍儲而有私載,考試舉人而防閒不嚴,其罰並決。在京犯至兩次者,台官減監察一等治罪,論贖,余止坐,專差任滿日議定。若任內曾以漏察被決,依格雖為稱職,止從平常,平常者從降罰。」興定元年八月,上謂宰臣曰:「律有八議,今言者或謂應議之人即當減等,何如?」宰臣對曰:「凡議者先條所坐及應議之狀以請,必議定然後奏裁也。」上然之,曰:「若不論輕重而輒減之,則貴戚皆將恃此以虐民,民何以堪。」