xíng
◎刑
xī zhě xiān wáng yīn rén zhī zhī wèi ér zuò xíng, yīn rén zhī zhī chǐ ér zuò fǎ. wèi yě chǐ yě, wǔ xìng zhī liáng zhī, qī qíng zhī dà xián yě. shì gù, xíng yǐ zhì yǐ rán, fǎ yǐ jìn wèi rán, wèi yǐ chù xiǎo rén, chǐ yǐ yù jūn zǐ. jūn zǐ zhī chǐ, xiǎo rén zhī wèi, tiān xià píng yǐ! shì gù xiān wáng yǎng qí wēi ér yòng zhī, wèi kě yǐ jiào ài. shèn qí fǎ ér xíng zhī, chǐ kě yǐ lì lián. ài yǐ xīng rén, lián yǐ xīng yì, rén yì xīng, xíng fǎ bù jǐ yú cuò hū? jīn chū, fǎ zhì jiǎn yì, wú qīng zhòng guì jiàn zhī bié, xíng shú bìng xíng, cǐ kě shī zhū xīn guó, fēi jīng shì jiǔ yuǎn zhī guī yě. tiān huì yǐ lái, jiàn cóng lì yì, huáng tǒng bān zhì, jiān yòng gǔ lǜ. jué hòu, zhèng lóng yòu yǒu xù jiàng zhì shū. dà dìng yǒu quán yí tiáo lǐ, yǒu chóng xiū zhì tiáo. míng chāng zhī shì, lǜ yì chì tiáo bìng xiū, pǐn shì dāng jìn bèi. jì ér tài hé lǜ yì chéng shū, yí wú yí hàn. rán guó mài shū cù, fēng sú chún chū, shì dào shēng jiàng, jūn zǐ guān yī dài zhī xíng fǎ, měi yǒu yǐ xiān zhī yān. jīn fǎ yǐ zhàng zhé tú, lěi jí èr bǎi, zhōu xiàn lì wēi, shèn zhě zhì rèn yú zhàng, nüè yú ròu xíng. jì nián, jūn chén hǎo yòng kuāng qiè gù xí, yóu shì yǐ shēn wén fù zhì wèi néng lì, yǐ cǎn kù bàn shì wèi cháng cái. bǎi sī jiān zāng zhēn fàn, cǐ kě jué yě, ér wēi guò yì rán. fēng jì zhī chén, shī jiū jiē jué. kǎo mǎn, xiào qí shòu jué duō guǎ yǐ wéi diàn zuì. yuán qí lì fǎ chū yì, yù yǐ tóng shū qī yī xiǎo dà, shǐ zhī xián jiù shéng yuē yú lǜ lìng zhī zhōng, mò bù qí shǒu bìng zú yǐ tīng gōng shàng zhī suǒ wéi, gài qín rén qiáng zhǔ wēi zhī yì yě. shì yǐ dài zōng shì shǎo ēn, dài dài fū shì shǎo lǐ. zhōng jīn zhī dài, rěn chǐ yǐ jiù gōng míng, suī yī shí míng shì yǒu suǒ bù miǎn. zhì yú bì rǔ yuǎn yǐn, hǎn wén qí rén. shū bù zhī jūn zǐ wú chǐ ér fàn yì, zé xiǎo rén wú wèi ér fàn xíng yǐ. shì gù lùn zhě yú jiào ài lì lián zhī dào, wǎng wǎng zhì tài xī zhī yì yān. suī rán, shì zōng lín yù, fǎ sī zòu yàn, huò qù lǜ yuán jīng, huò kuí yì zhì fǎ. jìn gǔ rén jūn tīng duàn, yán jǐ yú dào, xiān yǒu jí zhī zhě. zhāng zōng xuān zōng cháng qīn mín shì, dāng níng cái jué, kuān měng chū rù suī shí huò guò zhōng, jī qí jīn shù zhī duō, yóu yǒu zǔ fēng yān. jiǎn dú suǒ cún, kě wèi guī jiàn zhě, běn jì xíng zhì xiáng lüè hù xiàn yún.
昔者先王因人之知畏而作刑,因人之知耻而作法。畏也、耻也,五性之良知,七情之大闲也。是故,刑以治已然,法以禁未然,畏以处小人,耻以遇君子。君子知耻,小人知畏,天下平矣!是故先王养其威而用之,畏可以教爱。慎其法而行之,耻可以立廉。爱以兴仁,廉以兴义,仁义兴,刑法不几于措乎?金初,法制简易,无轻重贵贱之别,刑、赎并行,此可施诸新国,非经世久远之规也。天会以来,渐从吏议,皇统颁制,兼用古律。厥后,正隆又有《续降制书》。大定有《权宜条理》,有《重修制条》。明昌之世,《律义》、《敕条》并修,品式当浸备。既而《泰和律义》成书,宜无遗憾。然国脉纾蹙,风俗醇樗,世道升降,君子观一代之刑法,每有以先知焉。金法以杖折徒,累及二百,州县立威,甚者置刃于杖,虐于肉刑。季年,君臣好用筐箧故习,由是以深文傅致为能吏,以惨酷办事为长才。百司奸赃真犯,此可决也,而微过亦然。风纪之臣,失纠皆决。考满,校其受决多寡以为殿最。原其立法初意,欲以同疏戚、壹小大,使之咸就绳约于律令之中,莫不齐手并足以听公上之所为,盖秦人强主威之意也。是以待宗室少恩,待大夫士少礼。终金之代,忍耻以就功名,虽一时名士有所不免。至于避辱远引,罕闻其人。殊不知君子无耻而犯义,则小人无畏而犯刑矣。是故论者于教爱立廉之道,往往致太息之意焉。虽然,世宗临御,法司奏谳,或去律援经,或揆义制法。近古人君听断,言几于道,鲜有及之者。章宗、宣宗尝亲民事,当宁裁决,宽猛出入虽时或过中,迹其矜恕之多,犹有祖风焉。简牍所存,可为龟鉴者,《本纪》、《刑志》详略互见云。
jīn guó jiù sú, qīng zuì chī yǐ liǔ cǎn, shā rén jí dào jié zhě, jī qí nǎo shā zhī, méi qí jiā zī, yǐ shí zhī sì rù guān, qí liù cháng zhǔ, bìng yǐ jiā rén wéi nú bì. qí qīn shǔ yù yǐ mǎ niú zá wù shú zhě cóng zhī. huò zhòng zuì yì tīng zì shú, rán kǒng wú biàn yú qí mín, zé yì èr yǐ wéi bié. qí yù zé jué dì shēn guǎng shù zhàng wèi zhī. tài zōng suī chéng tài zǔ wú biàn jiù fēng zhī xùn, yì shāo yòng liáo sòng fǎ. tiān huì qī nián, zhào fán qiè dào, dàn dé wù tú sān nián, shí guàn yǐ shàng tú wǔ nián, cì zì chōng xià jūn, sān shí guàn yǐ shàng zhōng shēn, réng yǐ zāng mǎn jǐn mìng cì zì yú miàn, wǔ shí guàn yǐ shàng sǐ, zhēng cháng rú jiù zhì. xī zōng tiān juàn yuán nián shí yuè, jìn qīn wáng yǐ xià pèi dāo rù gōng. wèi jìn zhī fǎ, shí zì cǐ shǐ. sān nián, fù qǔ hé nán dì, nǎi zhào qí mín, yuē suǒ yòng xíng fǎ jiē cóng lǜ wén, bà yù zú kù dú xíng jù, yǐ cóng kuān shù. zhì huáng tǒng jiān, zhào zhū chén, yǐ běn cháo jiù zhì, jiān cǎi suí táng zhī zhì, cān liáo sòng zhī fǎ. lèi yǐ chéng shū, míng yuē huáng tǒng zhì, bān xíng zhōng wài. shí zhì, zhàng zuì zhì bǎi, zé tún bèi fēn jué. jí hǎi líng shù rén yǐ jí jìn xīn fù, suì jìn zhī, suī zhǔ jué nú pái, yì lùn yǐ wéi zhì. yòu duō biàn yì jiù zhì, zhì zhèng lóng jiān, zhe wèi xù jiàng zhì shū, yǔ huáng tǒng zhì bìng xíng yān. rán èr jūn rèn qíng yòng fǎ, zì yǒu yì yú shì zhě yǐ. jí shì zōng jí wèi, yǐ zhèng lóng zhī luàn, dào zéi gōng xíng, bīng jiǎ wèi xī, yī shí zhì zhǐ duō cóng shí yí, suì jí wèi jūn qián quán yí tiáo lǐ. dà dìng sì nián, shàng shū shěng zòu:" dà xīng mín nán zǐ lǐ shí fù rén yáng xiān gē bìng yǐ luàn yán dāng zhǎn." shàng yuē:" yú mín bù shí diǎn fǎ, yǒu sī yì wèi cháng dīng níng gào jiè, qǐ kě jù jiā jí xíng." yǐ jiǎn sǐ lùn. wǔ nián, mìng yǒu sī fù jiā shān dìng tiáo lǐ, yǔ qián zhì shū jiān yòng. qī nián, zuǒ cáng kù yè yǒu dào shā dōu jiān guō liáng chén dào jīn zhū, qiú dào bù dé. mìng diǎn jiǎn sī zhì zhī, zhí qí kě yí zhě bā rén jū zhī, lüè sān rén sǐ, wǔ rén wū fú. shàng yí zhī, mìng tóng zhī dà xīng fǔ shì yí lá dào zá zhì. jì ér qīn jūn bǎi fū zhǎng ā sī bō yù jīn yú shì, shì jué, fú zhū. shàng wén zhī yuē:" chuí chǔ zhī xià, hé qiú bù dé, nài hé jū yù zhě bù yǐ qíng qiú zhī hū?" cì sǐ zhě qián rén èr bǎi guàn, bù sǐ zhě wǔ shí guàn. yú shì jìn hù wèi bǎi fū zhǎng wǔ shí fū zhǎng fēi zhí rì bù dé dài dāo rù gōng. shì suì, duàn sǐ qiú èr shí rén. bā nián, zhì pǐn guān fàn dǔ bó fǎ, zāng bù mǎn wǔ shí guàn zhě qí fǎ zhàng, tīng shú. zài fàn zhě zhàng zhī. qiě yuē:" zhàng zhě suǒ yǐ fá xiǎo rén yě. jì wèi zhí guān, dāng xiān lián chǐ, jì wú lián chǐ, gù yǐ xiǎo rén zhī fá fá zhī." jiǔ nián, yīn yù shǐ tái zòu yù shì, shàng yuē:" jìn wén fǎ guān huò gè zhí suǒ jiàn, huò guān wàng zǎi zhí zhī yì, zì jīn zhì wú zhèng tiáo zhě jiē yǐ lǜ wén wéi zhǔn." fù mìng zhàng zhì bǎi zhě tún bèi fēn shòu, rú jiù fǎ. yǐ ér, shàng wèi zǎi chén yuē:" zhèn niàn zuì rén zhàng bù fēn shòu, kǒng zhì shēn zhòng, nǎi lìng fù jiù. jīn wén mín jiān yǒu bù yù zhě, qí lìng bà zhī." shí nián, shàng shū shěng zòu:" hé zhōng fǔ zhāng jǐn zì yán fù fù chóu, fǎ dāng sǐ." shàng yuē:" bǐ fù fù chóu, yòu zì yán zhī, liè shì yě. yǐ jiǎn sǐ lùn." shí yī nián, zhào yù yǒu sī yuē:" yīng sī yù xiè shě xū jìn yù ān zhì, qiú jìn zhī shì cháng qīn tí kòng, qí yù zú bì xuǎn nián shēn ér xìn shí zhě lún zhí." shí èr nián, shàng shū shěng yán:" nèi qiū lìng pú chá tái bǔ zì kē bù nèi qián lì dé zhèng bēi, fù yǒu qí yú qián èr bǎi yú guàn, zuì dāng chú míng. jīn yù shè dāng xù, réng miǎn zhēng zāng." shàng yǐ tān wěi, wù xù, qiě yuē:" qǐ qǔ zhī zāng, ruò yǒu shè yuán, yǔ zhě hé gū? zì jīn kě bìng zhuī huán qí zhǔ, wéi yīng rù guān zhě miǎn zhēng." shàng shū shěng zòu, dào yǒu fā zhǒng zhě, shàng yuē:" gōng chén fén mù yì yǒu bèi fā zhě, gài wú gào bǔ zhī shǎng, gù rén wú suǒ wèi. zì jīn gào dé shí zhě liàng yǔ gěi shǎng." gù xián píng yǐn shí mǒ ā méi lá yǐ zāng sǐ yú yù, shàng wèi:" qí bù shī zhū shì yǐ wèi hòu xìng. pín qióng ér wèi dào zéi, gài bù dé yǐ. sān pǐn zhí guān yǐ zāng zhì sǐ, yú yì shén yǐ! qí zhū zǐ kě jiē chú míng." xiān shì, zhào zì jīn chú míng rén zǐ sūn yǒu zài shì zhě bìng qǔ zòu cái. shí sān nián, zhào lì chūn hòu lì qiū qián, jí dà jì sì, yuè shuò wàng, shàng xià xián, èr shí sì qì, yǔ wèi qíng, yè wèi míng, xiū xiá bìng jìn tú zǎi rì, jiē bù tīng jué sǐ xíng, wéi qiáng dào zé bù dài qiū hòu. shí wǔ nián, zhào yǒu sī yuē:" zhèn wéi rén mìng zhì zhòng, ér zài zhì qiè dào zāng zhì wǔ shí guàn zhě chǔ sǐ, zì jīn kě lìng zhì bā shí guàn zhě chǔ sǐ." shí qī nián, chén yán zhě qǐ shè tí xíng sī, yǐ jiū zhū lù xíng yù zhī shī. shàng shū shěng yì, yǐ wèi jiǔ kǒng zī bì. shàng nǎi mìng jù jīng shī shù qiān lǐ wài huái yuān shàng sù zhě, jí qí shì yǐ dài xuǎn guān jiù wèn.
金国旧俗,轻罪笞以柳篸,杀人及盗劫者,击其脑杀之,没其家赀,以十之四入官,其六偿主,并以家人为奴婢。其亲属欲以马牛杂物赎者从之。或重罪亦听自赎,然恐无辨于齐民,则劓、刵以为别。其狱则掘地深广数丈为之。太宗虽承太祖无变旧风之训,亦稍用辽、宋法。天会七年,诏凡窃盗,但得物徒三年,十贯以上徒五年,刺字充下军,三十贯以上终身,仍以赃满尽命刺字于面,五十贯以上死,征偿如旧制。熙宗天眷元年十月,禁亲王以下佩刀入宫。卫禁之法,实自此始。三年,复取河南地,乃诏其民,约所用刑法皆从律文,罢狱卒酷毒刑具,以从宽恕。至皇统间,诏诸臣,以本朝旧制,兼采隋、唐之制,参辽、宋之法。类以成书,名曰《皇统制》,颁行中外。时制,杖罪至百,则臀、背分决。及海陵庶人以脊近心腹,遂禁之,虽主决奴牌,亦论以违制。又多变易旧制,至正隆间,著为《续降制书》,与《皇统制》并行焉。然二君任情用法,自有异于是者矣。及世宗即位,以正隆之乱,盗贼公行,兵甲未息,一时制旨多从时宜,遂集为《军前权宜条理》。大定四年,尚书省奏:“大兴民男子李十、妇人杨仙哥并以乱言当斩。”上曰:“愚民不识典法,有司亦未尝丁宁诰戒,岂可遽加极刑。”以减死论。五年,命有司复加删定《条理》,与前《制书》兼用。七年,左藏库夜有盗杀都监郭良臣盗金珠,求盗不得。命点检司治之,执其可疑者八人鞫之,掠三人死,五人诬伏。上疑之,命同知大兴府事移剌道杂治。既而亲军百夫长阿思钵鬻金于市,事觉,伏诛。上闻之曰:“箠楚之下,何求不得,奈何鞫狱者不以情求之乎?”赐死者钱人二百贯,不死者五十贯。于是禁护卫百夫长、五十夫长非直日不得带刀入宫。是岁,断死囚二十人。八年,制品官犯赌博法,赃不满五十贯者其法杖,听赎。再犯者杖之。且曰:“杖者所以罚小人也。既为职官,当先廉耻,既无廉耻,故以小人之罚罚之。”九年,因御史台奏狱事,上曰:“近闻法官或各执所见,或观望宰执之意,自今制无正条者皆以律文为准。”复命杖至百者臀、背分受,如旧法。已而,上谓宰臣曰:“朕念罪人杖不分受,恐至深重,乃令复旧。今闻民间有不欲者,其令罢之。”十年,尚书省奏:“河中府张锦自言复父仇,法当死。”上曰:“彼复父仇,又自言之,烈士也。以减死论。”十一年,诏谕有司曰:“应司狱廨舍须近狱安置,囚禁之事常亲提控,其狱卒必选年深而信实者轮直。”十二年,尚书省言:“内丘令蒲察台补自科部内钱立德政碑,复有其余钱二百余贯,罪当除名。今遇赦当叙,仍免征赃。”上以贪伪,勿叙,且曰:“乞取之赃,若有赦原,予者何辜?自今可并追还其主,惟应入官者免征。”尚书省奏,盗有发冢者,上曰:“功臣坟墓亦有被发者,盖无告捕之赏,故人无所畏。自今告得实者量与给赏。”故咸平尹石抹阿没剌以赃死于狱,上谓:“其不尸诸市已为厚幸。贫穷而为盗贼,盖不得已。三品职官以赃至死,愚亦甚矣!其诸子可皆除名。”先是,诏自今除名人子孙有在仕者并取奏裁。十三年,诏立春后、立秋前,及大祭祀,月朔、望,上、下弦,二十四气,雨未晴,夜未明,休暇并禁屠宰日,皆不听决死刑,惟强盗则不待秋后。十五年,诏有司曰:“朕惟人命至重,而在制窃盗赃至五十贯者处死,自今可令至八十贯者处死。”十七年,陈言者乞设提刑司,以纠诸路刑狱之失。尚书省议,以谓久恐滋弊。上乃命距京师数千里外怀冤上诉者,集其事以待选官就问。
shí jǐ nán yǐn liáng sù yán, fàn tú zhě dāng miǎn zhàng. cháo tíng yǐ wéi jīn fǎ yǐ qīng yú gǔ, kǒng zī jiān è, bù cóng. cháng zhào zǎi chén, cháo tíng měi suì zài qiǎn shěn lù guān, běn yǐ wéi mín shēn yuān zhì yě, ér suǒ qiǎn duō bù jìn xīn, dàn wén jù ér yǐ. shěn lù zhī guān, fēi zhǐ lǐ wèn zhòng xíng, fán sù sòng àn dú, jiē dāng yuè shí shì fēi, qiú tú bù yīng qiú xì zé dāng shì fàng, guān lì zhī zuì jí yǐ zhuàng wén, shī jiū chá zhě yán jiā chéng duàn, bù yǐ shú lùn. yòu yǐ jiān chá yù shǐ tǐ chá dōng běi lù guān lì, zhé shòu sòng dié, wèi bù chèn zhí, chī zhī wǔ shí. yòu wèi zǎi chén yuē:" bǐ wén dà lǐ sì duàn yù, suī wú yí zhě yì jīng xún yuè, hé yé?" cān zhī zhèng shì yí lá dào duì yuē:" zài fǎ, jué sǐ qiú bù guò qī rì, tú xíng wǔ rì, zhàng zuì sān rì." shàng yuē:" fǎ yǒu chéng xiàn, ér zhé wéi zhī, chí màn yě." bà cháo, yù pī sòng shàng shū shěng yuē:" fán fǎ sì duàn zhòng qīng zuì gè yǒu qī xiàn, fǎ guān dàn fàn jiē de jué, qǐ gǎn yǒu wéi. dàn yǐ qīng děng suǒ jiàn bù yī, zhì yú zài sān pī sòng, qí yì dìng zòu zhě shū zòu dú yì bù xià xún rì, yǐ zhì shì duō zhì liú, zì jīn dāng wù fù ěr." yòu yuē:" gù guǎng níng yǐn gāo zhēn wéi zhèng shàng měng, suī xiǎo guò, yǒu zhàng ér shā zhī zhě. jí zuì zhì yú sǐ ér qíng huò kě shù, yóu dāng niàn zhī, kuàng qí xiǎo guò zhě hū? rén zhī xìng mìng ān kě qīng zāi!" shàng yǐ zhèng lóng xù jiàng zhì shū duō rèn jǐ yì, shāng yú kē chá. ér yǔ huáng tǒng zhī zhì bìng yòng, shì fēi xiáo luàn, mò zhī shì cóng, jiān lì yīn dé shàng xià qí shǒu. suì zhì jú, mìng dà lǐ qīng yí lá tīng zǒng zhōng wài míng fǎ zhě gòng jiào zhèng. nǎi yǐ huáng tǒng zhèng lóng zhī zhì jí dà dìng jūn qián quán yí tiáo lǐ hòu xù xíng tiáo lǐ, lún qí qīng zhòng, shān fán zhèng shī. zhì yǒu quē zhě yǐ lǜ wén zú zhī. zhì lǜ jù quē jí yí ér bù néng jué zhě, zé qǔ zhǐ huà dìng. jūn qián quán yí tiáo lǐ nèi yǒu kě yǐ cháng xíng zhě yì wèi dìng fǎ, yú wèi yīng zhě yì bié wèi yī bù cún zhī. cān yǐ jìn suǒ dìng tú zhàng jiǎn bàn zhī fǎ, fán xiào dìng qiān yī bǎi jiǔ shí tiáo, fēn wéi shí èr juǎn, yǐ dà dìng chóng xiū zhì tiáo wéi míng, zhào bān xíng yān.
时济南尹梁肃言,犯徒者当免杖。朝廷以为今法已轻于古,恐滋奸恶,不从。尝诏宰臣,朝廷每岁再遣审录官,本以为民伸冤滞也,而所遣多不尽心,但文具而已。审录之官,非止理问重刑,凡诉讼案牍,皆当阅实是非,囚徒不应囚系则当释放,官吏之罪即以状闻,失纠察者严加惩断,不以赎论。又以监察御史体察东北路官吏,辄受讼牒,为不称职,笞之五十。又谓宰臣曰:“比闻大理寺断狱,虽无疑者亦经旬月,何耶?”参知政事移剌道对曰:“在法,决死囚不过七日,徒刑五日,杖罪三日。”上曰:“法有程限,而辄违之,弛慢也。”罢朝,御批送尚书省曰:“凡法寺断重轻罪各有期限,法官但犯皆的决,岂敢有违。但以卿等所见不一,至于再三批送,其议定奏者书奏牍亦不下旬日,以致事多滞留,自今当勿复尔。”又曰:“故广宁尹高桢为政尚猛,虽小过,有杖而杀之者。即罪至于死而情或可恕,犹当念之,况其小过者乎?人之性命安可轻哉!”上以正隆《续降制书》多任己意,伤于苛察。而与皇统之《制》并用,是非淆乱,莫知适从,奸吏因得上下其手。遂置局,命大理卿移剌綎总中外明法者共校正。乃以皇统、正隆之《制》及大定《军前权宜条理》、后《续行条理》,伦其轻重,删繁正失。制有阙者以律文足之。制、律俱阙及疑而不能决者,则取旨画定。《军前权宜条理》内有可以常行者亦为定法,余未应者亦别为一部存之。参以近所定徒杖减半之法,凡校定千一百九十条,分为十二卷,以《大定重修制条》为名,诏颁行焉。
èr shí nián, shàng jiàn yǒu róu jiàn hé jià zhě, wèi zǎi xiàng yuē:" jīn hòu yǒu jiàn mín tián zhě zhàng liù shí, dào rén gǔ zhě zhàng bā shí, bìng cháng qí zhí." èr shí yī nián, shàng shū shěng zòu:" gǒng zhōu mín mǎ jùn qī ān jiě yǔ guǎn zhuō jiān, jùn yǐ fǔ jī shā zhī, zuì dāng sǐ." shàng yuē:" kě jiǎn sǐ yī děng, yǐ jiè bài fēng sú zhě." èr shí èr nián, shàng wèi zǎi chén yuē:" fán shàng shū shěng sòng dà lǐ sì wén zì, yī duàn biàn kě wén zòu. rú wū gǔ lùn gōng shuō shì, jìn qǔ guān zhī, chū sòng fǎ sì rú fǎ cái duàn, zài sòng sī zhí pī xiáng, yòu sòng hé sì cān xiáng, fǎn fù sān cì, wàng shēng qíng jiàn, bù dé jié jué. zhèn yǐ guó zhèng bù yí zhì liú, zuó suī zhì ài liù bǎi zhù, wèi cháng yī rì bù zuò cháo, yù shǐ qīng děng zhī qín zhèng yě. zì jīn kě zhǐ yī cì sòng sì, hé sì pī xiáng, xún yǒu qíng jiàn jí jù yǐ wén, wú shǐ zhì liú yě." èr shí sān nián, shàng shū shěng zòu:" yì dōu mín fàn dé nián qī shí liù, wèi liú yòu ōu shā. yòu fǎ dāng sǐ, yǐ yòu fù mǔ nián jù qī shí yú, jiā wú shì dīng, shàng qǐng." shàng yuē:" fàn dé yǔ yòu fù mǔ nián xiāng ruò, zì dāng rú fù mǔ xiāng dài, zhì ōu shā zhī, nán yì mò jiǎn, qí lùn rú fǎ." shàng shū shěng zòu zhāo tǎo sī guān jí tū lǐ qǐ qǔ běn bù cái wù zhì, shàng yuē:" yuǎn rén zhǐ kě jīn xù, ruò jìn gòng bù quē, gèng yǐ bīng yāo zhī, qiáng qǔ cái wù, yǔ dào hé yì? qiě huò yīn ér shēng shì, hé kě bù chéng." yòu yuē:" zhèn suǒ xíng zhì tiáo, jiē chén xià suǒ zòu xíng zhě, tiān xià shì duō, rén lì yǒu xiàn, qǐ néng yī yī jǐn zhī. bì yīn yī shì zòu wén, fāng zhī yǒu suǒ zhì ài, suí jí gēng dìng. jīn yǒu shèng zhǐ tiáo lǐ, fù yǒu zhì tiáo, shì shǐ jiān lì dé yǐ qīng zhòng yě." dà xīng fǔ mín zhào wú shì dài jiǔ luàn yán, fù qiān bǔ gào, fǎ dāng sǐ. shàng yuē:" wèi fù bù xù qí zi ér gào bǔ zhī, qí zhèng rú cǐ, rén suǒ shén nán. kě tè jiǎn sǐ yī děng." wǔ qì shǔ chéng yì zhí cháng gǔ nǎn zuò shòu cǎo pàn zi cái, yì zhàng bā shí, gǔ nǎn chī èr shí, jiān chá yù shǐ liáng xiāng děng zuò shī jiū chá fá fèng yī yuè. shàng yuē:" jiān chá, rén jūn zhī ěr mù. shì yóu zhèn fā, hé yǐ jiān chá wèi?" shàng yǐ fǎ sì duàn yù, yǐ hàn zì yì nǚ zhí zì, huì fǎ yòu fù gè chū qíng jiàn, wàng shēng chuān záo, tú zhì jī huǎn, suì zhào bà qíng jiàn. èr shí wǔ nián èr yuè, shàng yǐ fù rén zài qiú, shū zuò bù biàn, ér zhàng bù fēn jué, yǔ shā wú yì, suì mìng miǎn sǐ shū zuò zhě, jué zhàng èr bǎi ér miǎn shū zuò, yǐ tún bèi fēn jué. shí hòu zú yǒu fàn zuì zhě, shàng shū shěng yǐn" bā yì" zòu, shàng yuē:" fǎ zhě, gōng tiān xià chí píng zhī qì, ruò qīn zhě fàn ér cóng jiǎn, shì shǐ zhī shì cǐ ér héng zì yě. xī hàn wén zhū báo zhāo, yǒu zú qǔ zhě. qián èr shí nián shí, hòu zú jì zhōu jié dù shǐ wū lín dá chāo wù cháng fàn dà pì, zhèn wèi cháng yòu. jīn nǎi yòu zhī, shì kāi hòu shì qīng chóng chū rù zhī mén yě." zǎi chén yuē:" gǔ suǒ yǐ yì qīn, zūn tiān zǐ, bié shù rén yě." shàng yuē:" wài jiā zì yì yú zōng shì, hàn wài qī quán tài zhòng, zhì yí guó zuò, zhèn suǒ yǐ bù lìng zhū wáng gōng zhǔ yǒu quán yě. fū yǒu gōng yú guó, yì xūn kě yě. zhì ruò yì xián, jì yuē xián yǐ, kěn fàn fǎ hū? tuō huò yuán zuò, zé gù dāng jiǎn qǐng yě." èr shí liù nián, suì zòu dìng tài zǐ fēi dà gōng yǐ shàng qīn, jí yǔ huáng jiā wú fú zhě jí xián ér fàn sī zuì zhě, jiē bù rù yì. shàng wèi zǎi chén yuē:" fǎ yǒu lún ér bù lún zhě, qí gǎi dìng zhī." jiān chá yù shǐ táo jūn yǐ xié jì yóu běi yuàn, gē yǐn chí dǎo jiān, pò jìn diàn tíng, tí kòng guān shí jiè wén ér fā zhī. jūn lìng qí yǒu yán shù shǔ jiè dé huǎn. jì ér shì jué, fǎ sī zòu, dāng tú èr nián bàn. zhào yǐ jūn ěr mù zhī guān, xié jì rù jìn yuàn, wú shàng xià zhī fēn, zhàng liù shí, jiè shù jiē zuò zhī. èr shí bā nián, shàng yǐ zhì tiáo jū yú jiù lǜ, jiān yǒu nán jiě zhī cí, mìng shān xiū míng bái, shǐ rén jiē xiǎo zhī.
二十年,上见有蹂践禾稼者,谓宰相曰:“今后有践民田者杖六十,盗人谷者杖八十,并偿其直。”二十一年,尚书省奏:“巩州民马俊妻安姐与管卓奸,俊以斧击杀之,罪当死。”上曰:“可减死一等,以戒败风俗者。”二十二年,上谓宰臣曰:“凡尚书省送大理寺文字,一断便可闻奏。如乌古论公说事,近取观之,初送法寺如法裁断,再送司直披详,又送阖寺参详,反覆三次,妄生情见,不得结绝。朕以国政不宜滞留,昨虽炙艾六百炷,未尝一日不坐朝,欲使卿等知勤政也。自今可止一次送寺,阖寺披详,荀有情见即具以闻,毋使滞留也。”二十三年,尚书省奏:“益都民范德年七十六,为刘祐殴杀。祐法当死,以祐父母年俱七十余,家无侍丁,上请。”上曰:“范德与祐父母年相若,自当如父母相待,至殴杀之,难议末减,其论如法。”尚书省奏招讨司官及秃里乞取本部财物制,上曰:“远人止可矜恤,若进贡不阙,更以兵邀之,强取财物,与盗何异?且或因而生事,何可不惩。”又曰:“朕所行制条,皆臣下所奏行者,天下事多,人力有限,岂能一一尽之。必因一事奏闻,方知有所窒碍,随即更定。今有圣旨、条理,复有制条,是使奸吏得以轻重也。”大兴府民赵无事带酒乱言,父千捕告,法当死。上曰:“为父不恤其子而告捕之,其正如此,人所甚难。可特减死一等。”武器署丞奕、直长骨赧坐受草畔子财,奕杖八十,骨赧笞二十,监察御史梁襄等坐失纠察罚俸一月。上曰:“监察,人君之耳目。事由朕发,何以监察为?”上以法寺断狱,以汉字译女直字,会法又复各出情见,妄生穿凿,徒致稽缓,遂诏罢情见。二十五年二月,上以妇人在囚,输作不便,而杖不分决,与杀无异,遂命免死输作者,决杖二百而免输作,以臀、背分决。时后族有犯罪者,尚书省引“八议”奏,上曰:“法者,公天下持平之器,若亲者犯而从减,是使之恃此而横恣也。昔汉文诛薄昭,有足取者。前二十年时,后族济州节度使乌林达钞兀尝犯大辟,朕未尝宥。今乃宥之,是开后世轻重出入之门也。”宰臣曰:“古所以议亲,尊天子,别庶人也。”上曰:“外家自异于宗室,汉外戚权太重,至移国祚,朕所以不令诸王、公主有权也。夫有功于国,议勋可也。至若议贤,既曰贤矣,肯犯法乎?脱或缘坐,则固当减请也。”二十六年,遂奏定太子妃大功以上亲,及与皇家无服者、及贤而犯私罪者,皆不入议。上谓宰臣曰:“法有伦而不伦者,其改定之。”监察御史陶钧以携妓游北苑,歌饮池岛间,迫近殿廷,提控官石玠闻而发之。钧令其友阎恕属玠得缓。既而事觉,法司奏,当徒二年半。诏以钧耳目之官,携妓入禁苑,无上下之分,杖六十,玠、恕皆坐之。二十八年,上以制条拘于旧律,间有难解之词,命删修明白,使人皆晓之。
jiù jìn mín bù dé shōu zhì shū, kǒng zī gào jié zhī bì, zhāng zōng dà dìng èr shí jiǔ nián, yán shì zhě qǐ xǔ mín cáng zhī. píng zhāng zhāng rǔ lín yuē:" xī zǐ chǎn zhù xíng shū, shū xiàng jī zhī zhě, gài bù yù yù shǐ mín cè qí qīng zhòng yě. jīn zhe bù kān zhī diǎn, shǐ mín xiǎo rán zhī zhī, yóu jiāng hé zhī yì bì ér nán fàn, zú yǐ fǔ zhì, bù jīn wèi biàn." yǐ zhòng yì duō bù yù, zhào gū lìng réng jiù jìn zhī.
旧禁民不得收制书,恐滋告讦之弊,章宗大定二十九年,言事者乞许民藏之。平章张汝霖曰:“昔子产铸刑书,叔向讥之者,盖不欲预使民测其轻重也。今著不刊之典,使民晓然知之,犹江、河之易避而难犯,足以辅治,不禁为便。”以众议多不欲,诏姑令仍旧禁之。
míng chāng yuán nián, shàng wèn zǎi chén yuē:" jīn hé bù zhuān yòng lǜ wén?" píng zhāng zhèng shì zhāng rǔ lín yuē:" qián dài lǜ yǔ lìng gè yǒu fèn, qí yǒu fàn lìng, yǐ lǜ jué zhī. jīn guó jiā zhì lǜ hùn xiáo, gù dāng fēn yě." suì zhì xiáng dìng suǒ, mìng shěn dìng lǜ lìng. chéng ān èr nián, zhì jūn qián shòu cái fǎ, yī guàn yǐ xià, tú èr nián, yǐ shàng tú sān nián, shí guàn chǔ sǐ. fú bǎo diǎn shū běi jīng nú dào fú bǎo jú jīn pái, fú zhū, réng chú shǔ jí. àn hǔ ā hǔ dài shī jué chá, gè zhàng qī shí. tài hé èr nián, yù shǐ tái zòu:" jiān chá yù shǐ shǐ sù yán, dà dìng tiáo lǐ: zì èr shí nián shí yī yuè sì rì yǐ qián, nú qǔ liáng rén nǚ wèi qī zhě, bìng zhǔn yǐ qǔ wèi dìng, ruò fú wáng, jū fàng cóng qí zhǔ. lí fū zhāi mài zhě lìng běn zhǔ shōu shú, yī jiù yǔ fū tóng jù. fàng liáng cóng liáng zhě jí tīng shú huàn, rú wèi shú huàn jiān yǔ fū suǒ shēng nán nǚ bìng tīng wèi liáng. ér tài hé xīn gé fù yǐ fū wáng fú chú zhǔn liáng rén lì, lí fū zhāi mài jí fàng fū wèi liáng zhě, bìng tīng wèi liáng. ruò wèi chū lí zài pèi yǔ nú, huò zá jiān suǒ shēng nán nǚ bìng xǔ wèi liáng. rú cǐ bù tóng, jiē biān gé guān wàng wéi zēng jiǎn, yǐ zhì suí chù sù sòng fēn rǎo, shì shè wéi wǎng." chì fù suǒ sī zhèng zhī. chū, zhào fán tiáo gé rù zhì wén nèi zhě, fēn wéi bié juǎn. fù zhào zhì yǔ lǜ wén qīng zhòng bù tóng, jí lǜ suǒ wú zhě, gè xiào dìng yǐ wén. rú jìn tú zǎi zhī lèi, dāng zhe yú lìng yě, shèn zhī wù hū, lǜ lìng yí dìng, bù kě gèng yǐ. míng chāng sān nián qī yuè, yòu sī láng zhōng sūn duó xiān yǐ xiáng dìng suǒ xiào míng lì piān jìn, jì ér zhū piān jiē chéng, fù mìng zhòng dōu lù zhuǎn yùn shǐ wáng jì dà lǐ qīng dǒng shī zhōng děng zhòng xiào zhī. sì nián qī yuè, shàng yǐ zhū lù jiā zhàng duō bù rú fǎ, píng zhāng zhèng shì shǒu zhēn yuē:" jiā zhàng chǐ cùn yǒu zhì, tí xíng liǎng yuè yī xún chá, bì bù gǎn wéi fǎ yě." wǔ nián zhēng yuè, fù lìng gōu xiào zhì lǜ, jí fù xiáng dìng suǒ. shí xiáng dìng guān yán:" ruò yī chóng xiū zhì wén wèi shì, zé tiáo mù zēng jiǎn, zuì míng qīng zhòng, dāng yì yú lǜ. jì dìng fù yǔ jiù tóng bān, zé shǐ rén huò ér yì wèi jiān yǐ! chén děng wèi, yòng jīn zhì tiáo, cān zhuó shí yí, zhǔn lǜ wén xiū dìng, lì cǎi qián dài xíng shū yí yú jīn zhě, yǐ bǔ yí quē, qǔ xíng tǒng shū wén yǐ shì zhī, zhe wèi cháng fǎ, míng yuē míng chāng lǜ yì. bié biān què huò biān bù quán yí děng shì, jí wèi chì tiáo." zǎi chén wèi:" xiān suǒ dìng lìng wén shàng yǒu wèi wán, qí jiē tōng dìng, rán hòu bān xíng. ruò lǜ kē jǔ rén, zé zhǐ xí jiù lǜ." suì yǐ zhī dà xīng fǔ shì ní páng gǔ jiàn yù shǐ zhōng chéng dǒng shī zhōng hàn lín dài zhì ào tún zhōng xiào xiǎo zì yá gē, tí diǎn sī tiān tāi zhāng sì hàn lín xiū zhuàn wán yán sā lá xíng bù yuán wài láng lǐ tíng yì dà lǐ chéng má ān shàng wèi xiào dìng guān, dà lǐ qīng yán gōng zhēn, hù bù shì láng lǐ jìng yì gōng bù láng zhōng jiǎ xuàn wèi fù dìng guān, chóng xiū xīn lǜ yān. shí zòu yù ér fǎ guān yǒu dú chū qíng jiàn zhě, shàng yuē:" huò yán fǎ guān bù dàng chū qíng jiàn, gù lùn zhě fēn fēn bù yǐ. zhèn wèi qíng jiàn fēi chū yú fǎ wài, dàn shé zhōng yǐ cóng fǎ ěr." píng zhāng shǒu zhēn yuē:" shì zhì zì dà dìng èr shí sān nián bà zhī. rán lǜ yǒu qǐ qǐng zhū tiáo, shì gǔ yì xǔ qíng jiàn yǐ." shàng yuē:" kē tiáo yǒu xiàn, ér rén qíng wú qióng, qíng jiàn yì qǐ kě wú yě." míng chāng wǔ nián, shàng shū shěng zòu:" zài zhì, míng lì nèi tú nián zhī lǜ, wú jué zhàng zhī wén biàn bù yòng zhàng. yuán xiān wèi liú xíng fēi jīn suǒ yí, qiě dài liú yì sì nián yǐ shàng jù jué zhàng, ér tú sān nián yǐ xià nán fù bù yòng. fù rén bǐ zhī nán zǐ suī chà qīng, yì dāng lì jiǎn." suì yǐ tú èr nián yǐ xià zhě zhàng liù shí, èr nián yǐ shàng zhàng qī shí, fù rén fàn zhě bìng jué wǔ shí, zhe yú chì tiáo.
明昌元年,上问宰臣曰:“今何不专用律文?”平章政事张汝霖曰:“前代律与令各有分,其有犯令,以律决之。今国家制、律混淆,固当分也。”遂置详定所,命审定律、令。承安二年,制军前受财法,一贯以下,徒二年,以上徒三年,十贯处死。符宝典书北京奴盗符宝局金牌,伏诛,仍除属籍。按虎、阿虎带失觉察,各杖七十。泰和二年,御史台奏:“监察御史史肃言,《大定条理》:自二十年十一月四日以前,奴娶良人女为妻者,并准已娶为定,若夫亡,拘放从其主。离夫摘卖者令本主收赎,依旧与夫同聚。放良从良者即听赎换,如未赎换间与夫所生男女并听为良。而《泰和新格》复以夫亡服除准良人例,离夫摘卖及放夫为良者,并听为良。若未出离再配与奴,或杂奸所生男女并许为良。如此不同,皆编格官妄为增减,以致随处诉讼纷扰,是涉违枉。”敕付所司正之。初,诏凡条格入制文内者,分为别卷。复诏制与律文轻重不同,及律所无者,各校定以闻。如禁屠宰之类,当著于令也,慎之勿忽,律令一定,不可更矣。明昌三年七月,右司郎中孙铎先以详定所校《名例篇》进,既而诸篇皆成,复命中都路转运使王寂、大理卿董师中等重校之。四年七月,上以诸路枷杖多不如法,平章政事守贞曰:“枷杖尺寸有制,提刑两月一巡察,必不敢违法也。”五年正月,复令钩校制、律,即付详定所。时详定官言:“若依重修制文为式,则条目增减,罪名轻重,当异于律。既定复与旧同颁,则使人惑而易为奸矣!臣等谓,用今制条,参酌时宜,准律文修定,历采前代刑书宜于今者,以补遗阙,取《刑统》疏文以释之,著为常法,名曰《明昌律义》。别编榷货、边部、权宜等事,集为《敕条》。”宰臣谓:“先所定令文尚有未完,俟皆通定,然后颁行。若律科举人,则止习旧律。”遂以知大兴府事尼厖古鉴、御史中丞董师中、翰林待制奥屯忠孝(小字牙哥),提点司天台张嗣、翰林修撰完颜撒剌、刑部员外郎李庭义、大理丞麻安上为校定官,大理卿阎公贞,户部侍郎李敬义、工部郎中贾铉为覆定官,重修新律焉。时奏狱而法官有独出情见者,上曰:“或言法官不当出情见,故论者纷纷不已。朕谓情见非出于法外,但折衷以从法尔。”平章守贞曰:“是制自大定二十三年罢之。然律有起请诸条,是古亦许情见矣。”上曰:“科条有限,而人情无穷,情见亦岂可无也。”明昌五年,尚书省奏:“在制,《名例》内徒年之律,无决杖之文便不用杖。缘先谓流刑非今所宜,且代流役四年以上俱决杖,而徒三年以下难复不用。妇人比之男子虽差轻,亦当例减。”遂以徒二年以下者杖六十,二年以上杖七十,妇人犯者并决五十,著于《敕条》。
chéng ān sān nián, chì shàng shū shěng:" zì jīn tè zhǐ shì, rú lǜ lìng chéng shì zhě, shǐ kě sòng bù. zì yú chuàng xíng zhī shì, dàn zhào bù guān fù shěng yì zhī." sì nián sì yuè, shàng shū shěng qǐng zài fù dìng lìng wén, shàng yīn chì zǎi chén yuē:" fán shì lǐ míng bái zhě zhuǎn zòu kě yě. wén dú duō zhě kǒng nán biàn lǎn, qí sān tuī qíng yí yǐ wén." wǔ yuè, shàng yǐ fǎ bù shì píng, cháng xíng zhàng yàng, duō bù néng yòng. suì dìng fēn cùn, zhù tóng wèi zhàng shì, bān zhī tiān xià. qiě yuē:" ruò yǐ chī zhàng tài qīng, kǒng qíng lǐ yǒu nán shù zhě, xùn zhàng kě zài yì zhī." wǔ nián wǔ yuè, xíng bù yuán wài láng mǎ fù yán:" wài guān shàng kē kè zhě bù zūn tóng zhàng shì, zhé yòng dà zhàng, duō zhì rén sǐ." zhào lìng àn chá sī jiū hé chù zhī. xiān cháng lìng zhū sǐ qiú jí chú míng zuì, suǒ wěi guān xiāng qù èr bǎi lǐ wài, bìng fàn tú yǐ xià dǎi jí èr shí rén yǐ shàng zhě, bìng lìng qí guān jiù yàn zhī. xíng bù yuán wài láng wán yán gāng yán:" zì shì zhì xíng, rú shàng jīng zuì jìn zhī dì wǎng huán bù xià sān èr qiān lǐ, rú běi jīng liú shǒu sī yì dòng jīng shù yuè, yù zhì jī liú, wèi biàn." zhào fù cóng jiù, lìng wěi guān zhuī qǔ jū zhī.
承安三年,敕尚书省:“自今特旨事,如律令程式者,始可送部。自余创行之事,但召部官赴省议之。”四年四月,尚书省请再覆定令文,上因敕宰臣曰:“凡事理明白者转奏可也。文牍多者恐难遍览,其三推情疑以闻。”五月,上以法不适平,常行杖样,多不能用。遂定分寸,铸铜为杖式,颁之天下。且曰:“若以笞杖太轻,恐情理有难恕者,讯杖可再议之。”五年五月,刑部员外郎马复言:“外官尚苛刻者不遵铜杖式,辄用大杖,多致人死。”诏令按察司纠劾黜之。先尝令诸死囚及除名罪,所委官相去二百里外,并犯徒以下逮及二十人以上者,并令其官就谳之。刑部员外郎完颜纲言:“自是制行,如上京最近之地往还不下三、二千里,如北京留守司亦动经数月,愈致稽留,未便。”诏复从旧,令委官追取鞫之。
shí èr yuè, hàn lín xiū zhuàn yáng tíng xiù yán:" zhōu xiàn guān wǎng wǎng yǐ quán shì zì jū, xǐ nù zì rèn, tīng sòng zhī jì, xiān kè jiā shěn. dàn shǐ yì rén wǎng lái chuán cí, zuì zhī qīng zhòng, chéng yú qí kǒu, huò lù gōng xíng, yuān zhě zhì yǒu sān èr shí nián bù néng zhèng zhě." shàng suì mìng dìng lì tiáo yuē, wéi zhě àn chá sī jiū zhī. qiě wèi zǎi chén yuē:" zhǎng èr guān wěi mù zhí jí sī lì tuī wèn yù qiú, mìng shēn yù shǐ tái wén zòu zhī zhì, dāng fù jǔ xíng yě." yòu mìng biān qián hòu tiáo zhì, shū zhī yú cè, yǐ bèi jiāng lái kǎo yàn.
十二月,翰林修撰杨庭秀言:“州县官往往以权势自居,喜怒自任,听讼之际,鲜克加审。但使译人往来传词,罪之轻重,成于其口,货赂公行,冤者至有三、二十年不能正者。”上遂命定立条约,违者按察司纠之。且谓宰臣曰:“长贰官委幕职及司吏推问狱囚,命申御史台闻奏之制,当复举行也。”又命编前后条制,书之于册,以备将来考验。
tài hé yuán nián zhēng yuè, shàng shū shěng zòu, yǐ jiàn xíng tóng zhàng shì qīng xì, jiān guǐ bù wèi, suì mìng yǒu sī liàng suǒ fàn yòng dà zhàng, qiě jìn bù dé guò wǔ fēn.
泰和元年正月,尚书省奏,以见行铜杖式轻细,奸宄不畏,遂命有司量所犯用大杖,且禁不得过五分。
shí èr yuè, suǒ xiū lǜ chéng, fán shí yǒu èr piān: yī yuē míng lì, èr yuē wèi jìn, sān yuē zhí zhì, sì yuē hù hūn wǔ yuē jiù kù, liù yuē shàn xìng, qī yuē zéi dào, bā yuē dòu sòng, jiǔ yuē zhà wěi, shí yuē zá lǜ, shí yī yuē bǔ wáng, shí èr yuē duàn yù. shí táng lǜ yě, dàn jiā shú tóng jiē bèi zhī, zēng tú zhì sì nián wǔ nián wèi qī, xuē bù yí yú shí zhě sì shí qī tiáo, zēng shí yòng zhī zhì bǎi sì shí jiǔ tiáo, yīn ér lüè yǒu suǒ sǔn yì zhě èr bǎi bā shí yǒu èr tiáo, yú bǎi èr shí liù tiáo jiē cóng qí jiù. yòu jiā yǐ fēn qí yī wèi èr fēn qí yī wèi sì zhě liù tiáo, fán wǔ bǎi liù shí sān tiáo, wèi sān shí juǎn, fù zhù yǐ míng qí shì, shū yì yǐ shì qí yí, míng yuē tài hé lǜ yì. zì guān pǐn lìng zhí yuán lìng zhī xià, yuē cí lìng sì shí bā tiáo, hù lìng liù shí liù tiáo, xué lìng shí yī tiáo, xuǎn jǔ lìng bā shí sān tiáo, fēng jué lìng jiǔ tiáo fēng zèng lìng shí tiáo, gōng wèi lìng shí tiáo, jūn fáng lìng èr shí wǔ tiáo, yí zhì lìng èr shí sān tiáo, yī fú lìng shí tiáo, gōng shì lìng wǔ shí bā tiáo, lù lìng shí qī tiáo, cāng kù lìng qī tiáo, jiù mù lìng shí èr tiáo, tián lìng shí qī tiáo, fù yì lìng èr shí sān tiáo, guān shì lìng shí sān tiáo, bǔ wáng lìng èr shí tiáo, shǎng lìng èr shí wǔ tiáo, yī jí lìng wǔ tiáo, jiǎ níng lìng shí sì tiáo, yù guān lìng bǎi yǒu liù tiáo, zá lìng sì shí jiǔ tiáo, shì dào lìng shí tiáo, yíng shàn lìng shí sān tiáo, hé fáng lìng shí yī tiáo, fú zhì lìng shí yī tiáo, fù yǐ nián yuè zhī zhì, yuē lǜ lìng èr shí juǎn. yòu dìng zhì chì jiǔ shí wǔ tiáo, què huò bā shí wǔ tiáo, fān bù sān shí jiǔ tiáo, yuē xīn dìng chì tiáo sān juǎn, liù bù gé shì sān shí juǎn. sī kōng xiāng yǐ jìn, zhào yǐ míng nián wǔ yuè bān xíng zhī.
十二月,所修律成,凡十有二篇:一曰《名例》,二曰《卫禁》,三曰《职制》,四曰《户婚》五曰《厩库》,六曰《擅兴》,七曰《贼盗》,八曰《斗讼》,九曰《诈伪》,十曰《杂律》,十一曰《捕亡》,十二曰《断狱》。实《唐律》也,但加赎铜皆倍之,增徒至四年、五年为七,削不宜于时者四十七条,增时用之制百四十九条,因而略有所损益者二百八十有二条,余百二十六条皆从其旧。又加以分其一为二、分其一为四者六条,凡五百六十三条,为三十卷,附注以明其事,疏义以释其疑,名曰《泰和律义》。自《官品令》、《职员令》之下,曰《祠令》四十八条,《户令》六十六条,《学令》十一条,《选举令》八十三条,《封爵令》九条、《封赠令》十条,《宫卫令》十条,《军防令》二十五条,《仪制令》二十三条,《衣服令》十条,《公式令》五十八条,《禄令》十七条,《仓库令》七条,《厩牧令》十二条,《田令》十七条,《赋役令》二十三条,《关市令》十三条,《捕亡令》二十条,《赏令》二十五条,《医疾令》五条,《假宁令》十四条,《狱官令》百有六条,《杂令》四十九条,《释道令》十条,《营缮令》十三条,《河防令》十一条,《服制令》十一条,附以年月之制,曰《律令》二十卷。又定《制敕》九十五条,《榷货》八十五条,《蕃部》三十九条,曰《新定敕条》三卷,《六部格式》三十卷。司空襄以进,诏以明年五月颁行之。
zhēn yòu sān nián, shàng wèi zǎi chén:" zì jīn jiān chá guān fàn zuì, qí shì guān jūn guó lì hài zhě, bìng chī jué zhī." zhēn yòu sì nián, zhào:" fán jiān chá shī jiū hé zhě, cóng běn fǎ lùn. wài shǐ rù guó sī tōng běn guó shì qíng, sù wèi jìn shì guān chéng yìng rén chū rù qīn wáng gōng zhǔ zǎi zhí jiā, zāi shāng fá shí yǒu sī jiǎn hé bù shí zhì shāng rén mìng, zhuǎn yùn jūn chǔ ér yǒu sī zài, kǎo shì jǔ rén ér fáng xián bù yán, qí fá bìng jué. zài jīng fàn zhì liǎng cì zhě, tái guān jiǎn jiān chá yī děng zhì zuì, lùn shú, yú zhǐ zuò, zhuān chāi rèn mǎn rì yì dìng. ruò rèn nèi céng yǐ lòu chá bèi jué, yī gé suī wèi chèn zhí, zhǐ cóng píng cháng, píng cháng zhě cóng jiàng fá." xìng dìng yuán nián bā yuè, shàng wèi zǎi chén yuē:" lǜ yǒu bā yì, jīn yán zhě huò wèi yīng yì zhī rén jí dāng jiǎn děng, hé rú?" zǎi chén duì yuē:" fán yì zhě xiān tiáo suǒ zuò jí yīng yì zhī zhuàng yǐ qǐng, bì yì dìng rán hòu zòu cái yě." shàng rán zhī, yuē:" ruò bù lùn qīng zhòng ér zhé jiǎn zhī, zé guì qī jiē jiāng shì cǐ yǐ nüè mín, mín hé yǐ kān."
贞祐三年,上谓宰臣:“自今监察官犯罪,其事关军国利害者,并笞决之。”贞祐四年,诏:“凡监察失纠劾者,从本法论。外使入国私通本国事情,宿卫、近侍官、承应人出入亲王、公主、宰执家,灾伤乏食有司检核不实致伤人命,转运军储而有私载,考试举人而防闲不严,其罚并决。在京犯至两次者,台官减监察一等治罪,论赎,余止坐,专差任满日议定。若任内曾以漏察被决,依格虽为称职,止从平常,平常者从降罚。”兴定元年八月,上谓宰臣曰:“律有八议,今言者或谓应议之人即当减等,何如?”宰臣对曰:“凡议者先条所坐及应议之状以请,必议定然后奏裁也。”上然之,曰:“若不论轻重而辄减之,则贵戚皆将恃此以虐民,民何以堪。”