yú fú shàng
◎舆服上
tiān zǐ chē lù huáng hòu fēi pín chē niǎn huáng tài zǐ chē zhì wáng gōng yǐ xià chē zhì jí ān lēi shì
○天子车辂 皇后妃嫔车辇 皇太子车制 王公以下车制及鞍勒饰
gǔ zhě jūn yú zhī zhì, gè yǒu míng wù biǎo shí, yǐ sì yǐ fēng, yǐ tián yǐ róng, suǒ yǐ bié shàng xià míng děng wēi yě. lì dài xiāng chéng, hù yǒu sǔn yì, huò yīn shí chuàng shǐ, huò xí jiù zhì wén, qí qiǎo rì zī, fú mí yì dàng. jiā yǐ hòu shì biàn xí qí chéng, chē yòng gài guǎ, wéi yú jiāo miào sì xiǎng fǎ jià dǎo yǐn, wèi yī dài lìng yí ér bù gǎn fèi yě. qí yú xiān wáng jīng shì lì fǎ zhī yì, liáo hū kuò zāi! jīn chū dé liáo zhī yí wù, jì ér kè sòng, yú shì hū yǒu chē lù zhī zhì. xī zōng xìng yàn, shǐ yòng fǎ jià. dài zhì shì zōng, zhì zuò nǎi dìng, bān bān hū gǔ yǐ! kǎo lǐ wén, zhèng guó shǐ, yǐ jiàn yī dài zhī zhì dù yún.
古者军舆之制,各有名物表识,以祀以封,以田以戎,所以别上下、明等威也。历代相承,互有损益,或因时创始,或袭旧致文,奇巧日滋,浮靡益荡。加以后世便习骑乘,车用盖寡,惟于郊庙祀享法驾导引,为一代令仪而不敢废也。其于先王经世立法之意,寥乎阔哉!金初得辽之仪物,既而克宋,于是乎有车辂之制。熙宗幸燕,始用法驾。迨至世宗,制作乃定,班班乎古矣!考礼文,证国史,以见一代之制度云。
dà dìng shí yī nián, jiāng yǒu shì yú nán jiāo, mìng tài cháng sì jiǎn sòng nán jiāo lǐ, lǔ bù dāng yòng yù lù jīn lù xiàng lù gé lù mù lù gēng gēn chē míng yuǎn chē zhǐ nán chē jì lǐ gǔ chē chóng dé chē pí xuān chē jìn xián chē huáng yuè chē bái lù chē luán qí chē bào wěi chē yáo chē yáng chē gè yī, gé chē wǔ, shǔ chē shí èr. chú jiàn yǒu chē lù wài, quē xiàng mù gé lù gēng gēn míng yuǎn pí xuān jìn xián bái lù yáng chē, dà niǎn gè yī, gé chē sān, shǔ chē sì.
大定十一年,将有事于南郊,命太常寺检宋南郊礼,卤簿当用玉辂、金辂、象辂、革辂、木辂、耕根车、明远车、指南车、记里鼓车、崇德车、皮轩车、进贤车、黄钺车、白鹭车、鸾旗车、豹尾车、轺车、羊车各一,革车五,属车十二。除见有车辂外,阙象、木、革辂、耕根、明远、皮轩、进贤、白鹭、羊车,大辇各一,革车三,属车四。
àn wǔ lǐ xīn yí, yù lù yǐ qīng, jīn lù yǐ fēi, xiàng lù yǐ yín hè, gé lù yǐ huáng, mù lù yǐ zào, gài qí wù yǒu hé suí lù zhī sè zhě, yǒu dāng yòng bié sè zhě, rú yù lù yòng qīng sī xiù yún lóng luò dài, qīng luó xiù bǎo xiāng huā dài, qīng huà lún yuán, qīng máo niú wěi, cǐ suí lù zhī sè zhě yě. ruò xiàng mù gé lù zé dāng yòng fēi yòng yín hè yòng huáng jí zào. ruò zhì zūn chéng yù bù wǔ suǒ jí, fēi ruò yú wù dàn wèi měi guān, qí tà chuáng yǐ bèi tà dào zhī rù jiē yòng hóng jǐn, zuò rù jí xíng mǎ rù tòu bì ruǎn lián sān, yòng yín hè huáng qīng luó jǐn sān sè. yòu dà niǎn, sòng táo gǔ chuàng yì wèi zhī, zhì xiáng fú zhōng yǐ qí tài zhòng, jiǎn qī bǎi yú jīn, kě jiàn dāng shí yì wú dìng zhì, gè yǐ yì cóng zhǎng zhēn zhuó zào zhī. qí zhì, jīn yù lù quē, kě jiàn zhě xiàng lù gé lù mù lù, gēng gēn pí xuān jìn xián míng yuǎn bái lù yáng chē gé chē dà niǎn, fán shí yǒu yī:
按《五礼新仪》,玉辂以青,金辂以绯,象辂以银褐,革辂以黄,木辂以皂,盖其物有合随辂之色者,有当用别色者,如玉辂用青丝绣云龙络带,青罗绣宝相花带,青画轮辕,青氂牛尾,此随辂之色者也。若象、木、革辂则当用绯、用银褐、用黄及皂。若至尊乘御步武所及,非若余物但为美观,其踏床、倚背、踏道之褥皆用红锦,座褥、及行马褥、透壁软帘三,用银褐、黄、青罗锦三色。又大辇,宋陶谷创意为之,至祥符中以其太重,减七百余斤,可见当时亦无定制,各以意从长斟酌造之。其制,金玉辂阙,可见者象辂、革辂、木辂,耕根、皮轩、进贤、明远、白鹭、羊车、革车、大辇,凡十有一:
xiàng lù, huáng zhì, jīn tú tóng zhuāng, yǐ xiàng shì zhū mò. lún yī yǐ yín hè. jiàn dà chì. yú tóng yù lù.
象辂,黄质,金涂铜装,以象饰诸末。轮衣以银褐。建大赤。余同玉辂。
gé lù, huáng zhì, mán zhī yǐ gé, jīn tú tóng zhuāng, lún yī yǐ huáng, jiàn dà bái. yú tóng yù lù.
革辂,黄质,鞔之以革,金涂铜装,轮衣以黄,建大白。余同玉辂。
mù lù, hēi zhì, qī zhī, lún yī yǐ zào, jiàn dà huī. yú tóng yù lù.
木辂,黑质,漆之,轮衣以皂,建大麾。余同玉辂。
gēng gēn chē, qīng zhì, gài sān chóng, zhì rú yù lù ér wú yù shì.
耕根车,青质,盖三重,制如玉辂而无玉饰。
pí xuān chē, chì zhì, shàng yǒu qī zhù, guàn wǔ lún xiāng zhòng, huà hǔ wén, yī yuán.
皮轩车,赤质,上有漆柱,贯五轮相重,画虎纹,一辕。
jìn xián chē, chì zhì, rú gé chē, fēi lún yī luò dài mén lián bìng xiù fèng. shàng shè zhū qī chuáng xiāng àn, zǐ líng yī. yī yuán.
进贤车,赤质,如革车,绯轮衣、络带、门帘并绣凤。上设朱漆床、香案,紫绫衣。一辕。
míng yuǎn chē, zhì rú wū, ruì dǐng, zhòng yán, gōu lán. dǐng shàng yǒu jīn lóng, sì jiǎo chuí duó. shàng céng sì miàn chuí lián, xià céng zhōu yǐ huā bǎn. sān yuán.
明远车,制如屋,锐顶,重檐,勾栏。顶上有金龙,四角垂铎。上层四面垂帘,下层周以花板。三辕。
bái lù chē, chì zhì, zhōu shī huā bǎn, shàng yǒu qī zhù, zhù miǎo kè wèi lù sī, xián é máo tǒng, hóng shòu dài. zhù guàn wǔ lún xiāng zhòng. lún yī zào dǐng fēi qún fēi luò dài, bìng xiù fēi lù. yī yuán.
白鹭车,赤质,周施花板,上有漆柱,柱杪刻为鹭鸶,衔鹅毛筒,红绶带。柱贯五轮相重。轮衣、皂顶、绯裙、绯络带,并绣飞鹭。一辕。
yáng chē, chì zhì, liǎng bì yóu huà guī wén, jīn fèng chì, xiǎn yī jié dài bìng xiù ruì yáng. èr yuán.
羊车,赤质,两壁油画龟纹,金凤翅,幰衣、结带并绣瑞羊。二辕。
dà niǎn, chì zhì, zhèng fāng, yóu huà, jīn tú yín yè lóng fèng zhuāng. qí shàng sì miàn shī xíng lóng yún duǒ huǒ zhū, fāng jiàn yín sī náng wǎng, zhū cuì jié yún lóng, diàn kē xiá zi. sì jiǎo lóng tóu xián xiāng náng. dǐng lún shī yào yè, zhōng yǒu yín lián huā, zuò lóng. hóng líng lǐ, bì yá yā tiē. nèi shè yuán jiàn xiāng náng, yín shì gōu lán tái zuò, zǐ sī tiáo wǎng fēn tà. zhōng shī huáng rù, shàng zhì yù zuò qū jǐ, xiāng lú jǐn jié shòu. jǐ yī lún yī luò dài bìng fēi xiù yún lóng bǎo xiāng huā, jīn xiàn yā. zhǎng gān sì, shì yǐ jīn tú yín lóng tóu. huà tī tuō chā xíng mǎ.
大辇,赤质,正方,油画,金涂银叶龙凤装。其上四面施行龙、云朵、火珠,方鉴、银丝囊网,珠翠结云龙,钿窠霞子。四角龙头衔香囊。顶轮施耀叶,中有银莲花,坐龙。红绫里,碧牙压帖。内设圆鉴、香囊,银饰勾栏台坐,紫丝条网帉錔。中施黄褥,上置御座、曲几,香炉、锦结绶。几衣、轮衣、络带并绯绣云龙宝相花,金线压。长竿四,饰以金涂银龙头。画梯、托叉、行马。
qī bǎo niǎn, zhì rú dà niǎn, shì yǐ yù qún wǎng, qī bǎo, dī zi yòng zhēn zhū. sòng qīn zōng wèi shàng huáng zhì, hǎi líng zì biàn qǔ ér yòng zhī.
七宝辇,制如大辇,饰以玉裙网,七宝,滴子用真珠。宋钦宗为上皇制,海陵自汴取而用之。
huáng hòu zhī chē liù.
皇后之车六。
yī yuē zhòng dí chē, qīng zhì, jīn shì jīn tú tóng sà huā yè duàn zhuāng dīng, dí yè èr shí sì, míng jīn lì fèng yī, zǐ luó xiāo jīn shēng sè bǎo xiāng wéi yī, qīng luó qīng yóu xiǎn yī gè yī, zhū sī luò wǎng zǐ luó míng jīn shēng sè yún lóng luò dài gè èr, liǎng xiāng míng jīn wǔ cǎi jiān zhuāng dí yǔ èr, jīn tú tōu shí zhǎng yuán fèng tóu sān, héng yuán lì luán bā, xiāng lú xiāng bǎo zǐ yī fù, yí nán jǐn dài jié, zhū hóng qī wù zǐ tà chuáng gè yī, fú bǎn fú yú yī fù, hóng luó míng jīn yī rù, hóng luó chèn rù yī, qīng luó háng dào rù sì, qīng luó míng jīn shēng sè yún fèng jiā màn yī, hóng luó míng jīn yuán hóng zhú lián èr, jīn tú tóng yè duàn xíng mǎ èr, zhū hóng qī jīn tú yín yè zhuāng dīng hú tī yī, qīng luó hú tī xún yí rù èr, tà dào rù shí, qīng juàn guǒ dà má suǒ èr, yóu méng pà yī. èr yuē yàn dí chē, chì zhì, dào xiān jǐn wéi yī, zǐ luó zǐ yóu xiǎn yī gè yī, zhū sī luò wǎng, yí nán jǐn luò dài gè èr, yú tóng zhòng dí, wéi háng dào rù jiā màn xún yí rù luó jí guǒ suǒ děng yòng hóng. sān yuē dí chē, huáng zhì, jīn shì tōu shí yè duàn zhuāng dīng, yí nán jǐn wéi, huáng luó yóu xiǎn yī, tōu shí zhǎng yuán fèng tóu sān, ér wú héng yuán lì luán, yú tóng yàn dí, ér luó sè yòng huáng. sì yuē ān chē, chì zhì, dào xiān jǐn wéi, zǐ yóu xiǎn yī, zhū sī luò wǎng, tiān xià lè jǐn luò dài, tōu shí zhǎng yuán fèng tóu sān, wú héng yuán lì luán jí xiāng lú xiāng bǎo zǐ, yú tóng dí chē, ér sè jiē yòng hóng. wǔ yuē sì wàng chē, zhū zhì, yí nán jǐn wéi, qīng yóu xiǎn yī, yuán duān chī tóu èr, yú bìng tóng ān chē. liù yuē jīn gēn chē, zhū zhì, zǐ luó zǐ yóu xiǎn yī, zhū sī luò wǎng dào xiān jǐn luò dài gè èr, tà chuáng yī rù yòng hóng líng, xún yí rù tà dào rù bìng yòng líng, yú bìng tóng ān chē.
一曰重翟车,青质,金饰金涂铜鈒花叶段装钉,翟叶二十四,明金立凤一,紫罗销金生色宝相帷一,青罗、青油幰衣各一,朱丝络网、紫罗明金生色云龙络带各二,两厢明金五彩间装翟羽二,金涂鍮石长辕凤头三,横辕立鸾八,香炉香宝子一副,宜男锦带结,朱红漆杌子、踏床各一,扶板扶鱼一副,红罗明金衣褥,红罗衬褥一,青罗行道褥四,青罗明金生色云凤夹幔一,红罗明金缘红竹帘二,金涂铜叶段行马二,朱红漆金涂银叶装钉胡梯一,青罗胡梯寻仪褥二,踏道褥十,青绢裹大麻索二,油蒙帕一。二曰厌翟车,赤质,倒仙锦帷一,紫罗、紫油幰衣各一,朱丝络网,宜男锦络带各二,余同重翟,惟行道褥、夹幔、寻仪褥罗及裹索等用红。三曰翟车,黄质,金饰鍮石叶段装钉,宜男锦帷,黄罗油幰衣,鍮石长辕凤头三,而无横辕立鸾,余同厌翟,而罗色用黄。四曰安车,赤质,倒仙锦帷,紫、油幰衣,朱丝络网,天下乐锦络带,鍮石长辕凤头三,无横辕立鸾及香炉香宝子,余同翟车,而色皆用红。五曰四望车,朱质,宜男锦帷,青、油幰衣,辕端螭头二,余并同安车。六曰金根车,朱质,紫罗、紫油幰衣,朱丝络网、倒仙锦络带各二,踏床衣褥用红绫,寻仪褥、踏道褥并用绫,余并同安车。
zào liù chē chéng hòu, fù gǎi zào yuán lù zhòng yán, fāng lù wǔ huá tíng tóu píng tóu liù děng zhī zhì, yòu zēng zhì jiǔ lóng chē yī, gāo èr zhàng guǎng yī zhàng yī chǐ zhǎng èr zhàng liù chǐ. wǔ fèng chē sì, gè gāo yī zhàng bā chǐ, zhǎng guǎng rú zhī. yuán lù chē yī fāng lù chē yī zhòng yán chē yī, gè gāo yī zhàng qī chǐ, zhǎng yī zhàng bā chǐ, guǎng bā chǐ. jiē jià mǎ sì, jià shì gè wǔ shí rén, bìng píng jīn zé shēng sè qīng fēi huáng sān sè bǎo xiāng huā shān yín hè mǒ dài dà kǒu kù. píng tóu niǎn yī wǔ huá niǎn yī tíng tóu niǎn yī, gè gāo yī zhàng jiǔ chǐ, guǎng zhàng wǔ cùn, zhǎng sān zhàng. yú shì gè jiǔ shí liù rén zuò liǎng fān dài, bìng shēng sè fēi bǎo xiāng huā shān, yú rú qián zhì. guǎn yā rén yuán sān shí wǔ rén, zhǎng jiǎo fú tóu zǐ luó zhǎi shān jīn tóng dài shù. jià mǎ fán yīng liáng tì líng fú bāo wěi jiē cóng chē sè, jīn tóng miàn, chā dí wěi, zhū pèi, zhū zǒng. lóng chē hé yòng hóng luó sǎn yī, sǎn zi èr rén yòng běn fú jǐn mào fú dài. yòu jiǎn dìng shàn zhàng děng zhì. piān shàn rú xiān rén yǔ shàn. xíng zhàng liù shàn, gè zhǎng bā chǐ gāo liù chǐ, yòng hóng luó biǎo zhū lǐ, huà yún fèng, lóng shǒu gān xián pán jié, měi zhàng yòng gōng rén sì. zuò zhàng sān shàn, gè zhǎng qī chǐ gāo wǔ chǐ, huà yún fèng, hóng luó biǎo zhū lǐ, yú tóng háng zhàng. jǐn liù zhù bā shàn, gè kuò èr chǐ gāo sān chǐ, mào yǐ jǐn, nèi gěi shǐ bā rén zhí. gōng rén chē zhì rú shǔ chē, jià shì bā rén, píng jīn zé fēi shān dà kǒu kù xié wà gòng fèng gōng rén sān shí rén, yún jiǎo shā mào zǐ shān shù dài, lǜ xuē. míng chāng yuán nián sān yuè, dìng fēi pín chē niǎn tóng dù jīn fèng tóu huáng jié. yù qī shì fù yòng jiàn jīn fèng tóu méi hóng jié zǐ.
造六车成后,复改造圆辂、重檐,方辂、五华、亭头、平头六等之制,又增制九龙车一,高二丈、广一丈一尺、长二丈六尺。五凤车四,各高一丈八尺,长广如之。圆辂车一、方辂车一、重檐车一,各高一丈七尺,长一丈八尺,广八尺。皆驾马四,驾士各五十人,并平巾帻、生色青绯黄三色宝相花衫、银褐抹带、大口袴。平头辇一、五华辇一、亭头辇一,各高一丈九尺,广丈五寸,长三丈。舁士各九十六人作两番代,并生色绯宝相花衫,余如前制。管押人员三十五人,长脚幞头、紫罗窄衫、金铜带束。驾马繁缨、凉屉、铃拂、包尾皆从车色,金铜面,插翟尾,朱辔,朱总。龙车合用红罗伞一,伞子二人用本服锦帽幞带。又检定扇、障等制。偏扇如仙人羽扇。行障六扇,各长八尺、高六尺,用红罗表、朱里,画云凤,龙首竿衔鞶结,每障用宫人四。坐障三扇,各长七尺、高五尺,画云凤,红罗表、朱里,余同行障。锦六柱八扇,各阔二尺、高三尺,冒以锦,内给使八人执。宫人车制如属车,驾士八人,平巾帻、绯衫、大口袴、鞋袜、供奉宫人三十人,云脚纱帽、紫衫束带,绿靴。明昌元年三月,定妃嫔车辇同镀金凤头、黄结。御妻、世妇用间金凤头、梅红结子。
huáng tài zǐ chē zhì.
皇太子车制。
dà dìng liù nián shí èr yuè, zòu huáng tài zǐ jīn lù diǎn gù zhì dù, jí shàng yòng jīn lù yí shì, fèng chì xiáng dìng. zhōu qí qí shǒu jí yìng yòng lóng zhě gèng yǐ lín wèi shì, shěng qù zhàng chén děng wù. shàng yòng jīn lù míng jiàn sè shù, yī shàng gōng yǐ jiǔ wèi jié, jiǎn sì fēn zhī yī. shàng yòng lù, shì qián yǒu jīn lóng gǎi wéi fú lù, shì shàng zuò lóng gǎi wéi fèng, qí shí èr liú jiǎn wèi jiǔ, jià chì liú liù jiǎn wèi sì, jí lián rù yòng huáng luó chù gǎi yòng méi hóng, yú bìng jù tǐ chéng zào. qí zhì, chì zhì, jīn shì zhū mò, zhòng jiào. xiāng huà yú wén niǎo shòu, huáng wū. shì zuò chì fú lù, lóng zhōu. jīn fèng yī, zài shì qián. shè zhàng chén. zhū gài huáng lǐ. lún huà zhū yá. zuǒ jiàn jiǔ liú, yòu zài xì jǐ. qí shǒu xián jīn lóng tóu, jié suí jí líng ruí. bā luán zài héng, èr líng zài shì. jià chì liú sì, jīn jī xì fāng, chā dí wěi, lòu xī pán, yīng jiǔ jiù. huáng dì lù zì dǐng zhì dì gāo yī zhàng qī chǐ, jīn shài sì fēn zhī yī wèi yī zhàng sān chǐ èr cùn, xiū guǎng zhī shài yì rú zhī.
大定六年十二月,奏皇太子金辂典故制度,及上用金辂仪式,奉敕详定。辀、旗、旂首及应用龙者更以麟为饰,省去障尘等物。上用金辂名件色数,依上公以九为节,减四分之一。上用辂,轼前有金龙改为伏鹿,轼上坐龙改为凤,旂十二旒减为九,驾赤骝六减为四,及帘褥用黄罗处改用梅红,余并具体成造。其制,赤质,金饰诸末,重较。箱画虞文鸟兽,黄屋。轼作赤伏鹿,龙辀。金凤一,在轼前。设障尘。朱盖黄里。轮画朱牙。左建九旒,右载闟戟。旂首衔金龙头,结绥及铃緌。八鸾在衡,二铃在轼。驾赤骝四,金勣釳方,插翟尾,镂锡鞶,缨九就。皇帝辂自顶至地高一丈七尺,今閷四分之一为一丈三尺二寸,修广之閷亦如之。
wáng gōng yǐ xià chē zhì.
王公以下车制。
yī pǐn, yuán yòng yín chī tóu, liáng péng gān zǐ yuè bǎn bìng xǔ yǐ yín zhuāng shì. sān pǐn yǐ shàng, chī tóu bù dé shī yín, liáng péng gān zǐ yuè bǎn yì tīng yòng yín wèi shì. wǔ pǐn yǐ shàng, yuán shī tóu. liù pǐn yǐ xià, yuán yún tóu. shù rén zuò chē píng tóu, zhǐ yòng yī sè hēi yóu. qīn wáng ān, tú jīn yín guǒ, réng sà yǐ kāi huā. zhàng ní yòng zǐ luó, shì yǐ jǐn. pèi yǐ tú jīn yín zhuāng, shù yòng sī jié. huáng jiā xiǎo gōng yǐ shàng tài huáng tài hòu huáng tài hòu dà gōng yǐ shàng huáng hòu qī qīn yǐ shàng bìng yī pǐn guān jí guān zhí jù zhì sān pǐn yǐ shàng zhě, zhàng ní xǔ yòng jīn huā. ruò jīng cì huò yù qiú chǎng nèi, bù zài jìn xiàn. jiù zhì, qīn wáng zǎi zhí rèn wài zhě, yǔ dà xīng yǐn, jiē fú xiǎo mào shù dài yín ān sī biān. dà dìng zhōng, shì zōng yǐ jīng yǐn yì wài guān sān pǐn, ér yǔ qīn wáng wú bié, suì mìng bù dé yù yín ān sī biān, wéi tóng wài sān pǐn lì, fú tóu dài zhǎn zào shì shì. chéng ān èr nián, zhì hù wèi tóng zhuāng ān pèi bù dé jiè rén. shù rén mǎ ān xǔ yòng hēi qī, yǐ gǔ jiǎo tiě wèi shì, bù de yòng yù jiào jù jí jīn yín xī xiàng shì ān pèi.
一品,辕用银螭头,凉棚杆子、月板并许以银装饰。三品以上,螭头不得施银,凉棚杆子、月板亦听用银为饰。五品以上,辕狮头。六品以下,辕云头。庶人坐车平头,止用一色黑油。亲王鞍,涂金银裹,仍鈒以开花。障泥用紫罗,饰以锦。辔以涂金银装,束用丝结。皇家小功以上、太皇太后皇太后大功以上、皇后期亲以上、并一品官、及官职俱至三品以上者,障泥许用金花。若经赐或御球场内,不在禁限。旧制,亲王、宰执任外者,与大兴尹,皆服小帽、束带、银鞍、丝鞭。大定中,世宗以京尹亦外官三品,而与亲王无别,遂命不得御银鞍、丝鞭,惟同外三品例,幞头、带、展皂视事。承安二年,制护卫铜装鞍辔不得借人。庶人马鞍许用黑漆,以骨、角、铁为饰,不得用玉较具及金、银、犀、象饰鞍辔。
yú fú zhōng
◎舆服中
tiān zǐ gǔn miǎn
○天子衮冕
xī zhě shèng rén zhì wèi xuán huáng fǔ fú zhī fú, yǐ xiàng tiān dì zhī dé, yǐ zhāng guì jiàn zhī yí, xià shāng sǔn yì, zhì zhōu dà bèi, bù kě yǐ yǒu jiā yǐ. zì qín miè qì lǐ fǎ, xiān wáng zhī zhì mí bì bù cún, hàn chū yóu fú jūn xuán yǐ cóng dà sì, lì dài suī jiàn fù gǔ, zhōng yì bù chún ér yǐ. jīn zhì huáng dì fú tōng tiān jiàng shā yǎn miǎn bī, jí qián dài zhī yí zhì yě. qí chén yǒu diāo chán fǎ fú, jí suǒ wèi cháo fú zhě. zhāng zōng shí, lǐ guān qǐng cān zhuó hàn táng, gèng zhì jì fú, qīng yī zhū shang, qù diāo chán shù bǐ, yǐ bié yú cháo fú. wéi gōng cháo zé yòu yǒu zǐ fēi lǜ sān děng zhī fú, yǔ fū zhǎi zǐ zhǎn zào děng shì, xī zhe yú piān yún.
昔者圣人制为玄黄黼黻之服,以象天地之德,以章贵贱之仪,夏、商损益,至周大备,不可以有加矣。自秦灭弃礼法,先王之制靡敝不存,汉初犹服袀玄以从大祀,历代虽渐复古,终亦不纯而已。金制皇帝服通天、绛纱、兖冕、逼,即前代之遗制也。其臣有貂蝉法服,即所谓朝服者。章宗时,礼官请参酌汉、唐,更制祭服,青衣朱裳,去貂蝉竖笔,以别于朝服。惟公朝则又有紫、绯、绿三等之服,与夫窄紫、展皂等事,悉著于篇云。
tiān juàn sān nián, yǒu sī yǐ chē jià jiāng xìng yān jīng, hé yòng tōng tiān guān jiàng shā páo, jù jiàn quē míng jiàn, yī shì chéng zào. lǐ fú, páo shang fāng xīn qǔ lǐng zhōng dān bì xī gé dài dà dài yù jù jiàn shòu pèi lí wà. shèng yú fú, dà shòu liù cǎi, hēi huáng chì bái piāo lǜ xiǎo shòu sān sè, tóng dà shòu, jiān shī sān yù huán, dà shòu wǔ bǎi shǒu, xiǎo shòu bàn zhī. bái yù shuāng pèi gé dài yù gōu.
天眷三年,有司以车驾将幸燕京,合用通天冠、绛纱袍,据见阙名件,依式成造。礼服,袍、裳、方心曲领、中单、蔽膝、革带、大带、玉具剑、绶、佩、褵、袜。乘舆服,大绶六采,黑、黄、赤、白、缥、绿、小绶三色,同大绶,间施三玉环,大绶五百首,小绶半之。白玉双佩、革带、玉钩。
miǎn zhì. tiān bǎn zhǎng yī chǐ liù cùn, guǎng bā cùn, qián gāo bā cùn wǔ fēn, hòu gāo jiǔ cùn wǔ fēn, shēn wéi yī chǐ bā cùn sān fēn, bìng nà yán, bìng yòng qīng luó wèi biǎo, hóng luó wèi lǐ, zhōu huí yòng jīn léng. tiān bǎn xià yǒu sì zhù, sì miàn zhēn zhū wǎng jié zǐ, huā sù zhuì zǐ, qián hòu zhū liú gòng èr shí sì, liú gè zhǎng yī chǐ èr cùn. qīng bì xiàn zhī zào tiān hé dài yī, zhǎng yī zhàng èr chǐ, kuò èr cùn, liǎng tóu gè yǒu zhēn zhū jīn bì liú sān jié, yù dī zi jié huā. hóng xiàn zǔ dài èr, shàng yǒu zhēn zhū jīn cuì liú, yù dī zi jié huā, xià yǒu jīn duó zi èr. méi hóng xiàn kuǎn màn dài yī. tǒu kuàng èr, zhēn zhū chuí xì, shàng yòng jīn è zi èr. zān kē, kuǎn màn zǔ dài diàn kē, gè èr, nèi zǔ dài diàn kē sì bìng yù lòu chén niǎn zào. yù zān yī, dǐng fāng èr cùn, dǎo zhǎng yī chǐ èr cùn, zān dǐng kè lòu chén yún lóng.
冕制。天板长一尺六寸,广八寸,前高八寸五分,后高九寸五分,身围一尺八寸三分,并纳言,并用青罗为表,红罗为里,周回用金棱。天板下有四柱,四面珍珠网结子,花素坠子,前后珠旒共二十四,旒各长一尺二寸。青碧线织造天河带一,长一丈二尺,阔二寸,两头各有真珠金碧旒三节,玉滴子节花。红线组带二,上有真珠金翠旒,玉滴子节花,下有金铎子二。梅红线款幔带一。黈纩二,真珠垂系,上用金萼子二。簪窠,款幔、组带钿窠,各二,内组带钿窠四并玉镂尘碾造。玉簪一,顶方二寸,导长一尺二寸,簪顶刻镂尘云龙。
gǔn, yòng qīng luó jiā zhì, wǔ cǎi jiān jīn huì huà, zhèng miàn rì yī yuè yī shēng lóng sì shān shí èr, shàng xià jīn huá chóng huǒ gè liù duì, hǔ wèi gè liù duì. bèi miàn xīng yī, shēng lóng sì shān shí èr, huá chóng huǒ gè èr shí duì, hǔ wèi gè liù duì. zhōng dān yī, bái luó dān zhì, luó lǐng biǎo zhuàn. shang yī, dài biǎo zhuàn, hóng luó bā fú jiā zhì, xiù zǎo sān shí èr, fěn shí liù mǐ shí liù fǔ sān shí èr fú sān shí èr. bì xī yī, dài biǎo zhuàn, bìng hóng luó jiā zhì, xiù shēng lóng èr. shòu yī fù: dà shòu yǐ chì huáng hēi bái lǜ piāo liù cǎi zhī, hóng luó tuō lǐ, xiǎo shòu sān sè, tóng dà shòu, xiāo jīn huáng luó shòu tóu, shàng jiān shī sān yù huán, jiē kè yún lóng, dà shòu wǔ bǎi shǒu, xiǎo shòu bàn zhī. fēi bái dà dài yī, xiāo jīn huáng luó dài tóu, diàn kē èr shí sì. hóng luó lè bó yī, qīng luó mǒ dài yī. yù pèi èr, bái yù shàng zhōng xià huáng gè yī, bàn yuè gè èr, jiē kè yún lóng, yù dī zi gè èr, jiē yǐ hóng zhēn zhū chuān zhì. jīn bì gōu shòu miàn shuǐ yè huán dīng. liáng dài yī, hóng luó guǒ, lǚ jīn, shàng yǒu yù é qī, jīn zhái wěi shù gè yī, jīn pān lóng kǒu, yǐ dài mào bǎn chèn dīng jiǎo. lí, zhòng dǐ hóng luó miàn, bái líng tuō lǐ, rú yì tóu, xiāo jīn huáng luó yuán kǒu, yù bí rén shì yǐ zhū. wà yòng fēi luó jiā mián. fán dà jì sì jiā zūn hào shòu cè bǎo, zé fú gǔn miǎn. xíng xìng zhāi jiè chū gōng huò yù zhèng diàn, zé tōng tiān guān jiàng shā páo.
衮,用青罗夹制,五彩间金绘画,正面日一、月一、升龙四、山十二,上下襟华虫、火各六对,虎、蜼各六对。背面星一,升龙四、山十二,华虫、火各二十对,虎、蜼各六对。中单一,白罗单制,罗领、褾、襈。裳一,带、褾襈,红罗八幅夹制,绣藻三十二,粉十六、米十六、黼三十二、黻三十二。蔽膝一,带、褾、襈,并红罗夹制,绣升龙二。绶一副:大绶以赤黄黑白绿缥六彩织,红罗托里,小绶三色,同大绶,销金黄罗绶头,上间施三玉环,皆刻云龙,大绶五百首,小绶半之。绯白大带一,销金黄罗带头,钿窠二十四。红罗勒帛一,青罗抹带一。玉佩二,白玉上中下璜各一,半月各二,皆刻云龙,玉滴子各二,皆以红真珠穿制。金篦钩、兽面、水叶、环、钉。凉带一,红罗裹,缕金,上有玉鹅七,钅宅尾束各一,金攀龙口,以玳瑁板衬钉脚。褵,重底、红罗面,白绫托里,如意头,销金黄罗缘口,玉鼻仁饰以珠。袜用绯罗加绵。凡大祭祀、加尊号、受册宝,则服衮冕。行幸、斋戒出宫或御正殿,则通天冠、绛纱袍。
zhèn guī, dà guī. huáng tǒng jiǔ nián shí yuè èr shí sì rì, lǐ bù xià tài cháng, huà zhèn guī shì yàng, dà lǐ shǐ jù sān lǐ tú yǐ jìn, yòng zhī. dà dìng shí yī nián, tài cháng sì àn lǐ" dà guī zhǎng sān chǐ, shū shàng zhōng kuí shǒu, tiān zǐ fú zhī". zì xī wèi suí táng yǐ lái, dà guī zhǎng chǐ èr cùn, yǔ zhèn guī tóng. gài zhèn guī yǐ zhèn tiān xià, yǐ sì zhèn shān wèi shì, jīn qí guī yǐ yī gǔ zhì, wéi wú dà guī. jīn yù fǔ yǒu gù sòng bái yù guī, yuán, wú shàng shài jí zhōng kuí shǒu. zì xī wèi yǐ lái, suǒ zhì yù hù jiē zhǎng chǐ yǒu èr cùn, fāng ér bù zhé, suī fēi xiān wáng zhī fǎ, gài hòu shì yù nán de, suí yí gù yě. nǐ hé yǐ yù fǔ suǒ cáng, xíng lǐ jiù yòng.
镇圭,大圭。皇统九年十月二十四日,礼部下太常,画镇圭式样,大礼使据《三礼图》以进,用之。大定十一年,太常寺按《礼》“大圭长三尺,抒上终葵首,天子服之”。自西魏、隋、唐以来,大圭长尺二寸,与镇圭同。盖镇圭以镇天下,以四镇山为饰,今其圭已依古制,惟无大圭。今御府有故宋白玉圭,圆,无上閷及终葵首。自西魏以来,所制玉笏皆长尺有二寸,方而不折,虽非先王之法,盖后世玉难得,随宜故也。拟合以御府所藏,行礼就用。
shì cháo zhī fú
视朝之服
chū, tài zōng jí wèi, shǐ fú zhě huáng, zì hòu shì bǎi guān cháo yù páo dài. zhāng zōng jí wèi, yǐ shì zōng zhī sàng, yǒu sī qǐng yù chún jí, bù cóng, nǎi fú dàn huáng páo wū xī dài. cháng cháo zé fú xiǎo mào hóng lán piān dài huò shù dài.
初,太宗即位,始服赭黄,自后视百官朝御袍带。章宗即位,以世宗之丧,有司请御纯吉,不从,乃服淡黄袍、乌犀带。常朝则服小帽、红襕、偏带或束带。
huáng hòu guān fú
皇后冠服
huā zhū guān, yòng shèng zi yī, qīng luó biǎo qīng juàn chèn jīn hóng luó tuō lǐ, yòng jiǔ lóng sì fèng, qián miàn dà lóng xián suì qiú yī duǒ, qián hòu yǒu huā zhū gè shí yǒu èr, jí xī chì kǒng què yún hè wáng mǔ xiān rén duì fú dòng chā bàn děng, hòu yǒu nà yán, shàng yǒu jīn chán pàn jīn liǎng bó bìn, yǐ shàng bìng yòng pù cuì dī fěn lǚ jīn zhuāng zhēn zhū jié zhì, xià yǒu jīn quān kǒu, shàng yòng qī diàn kē, hòu yǒu jīn diàn kē èr, chuān hóng luó pù jīn kuǎn màn dài yī. yī yī, shēn qīng luó zhī chéng huī dí zhī xíng, sù zhì, shí èr děng, lǐng biǎo zhuàn bìng hóng luó zhī chéng yún lóng, zhōng dān yǐ sù qīng shā zhì, lǐng zhī chéng fǔ xíng sǎn shí èr, biǎo xiù zhuàn zhī chéng yún lóng, bìng zhī hóng hú zào. shang, bā fù, shēn qīng luó zhī chéng dí wén liù děng, biǎo zhuàn zhī chéng hóng luó yún lóng, míng jīn dài yāo. bì xī, shēn qīng luó zhī chéng dí wén sān děng, lǐng yuán, zōu sè luó zhī chéng yún lóng, míng jīn dài dà shòu yī, zhǎng wǔ chǐ, kuò yī chǐ, huáng chì bái hēi piāo lǜ liù cǎi zhī chéng, xiǎo shòu sān sè tóng dà shòu, jiān qī bǎo diàn kē, shī sān yù huán. shàng niǎn yún lóng, niān jīn xiàn zhī chéng dà xiǎo shòu tóu, hóng luó huā chèn, dà dài, qīng luó zhū lǐ, pī qí wài, shàng yǐ zhū jǐn, xià yǐ lǜ jǐn, niǔ yuē yòng qīng zǔ, niān jīn xiàn zhī chéng dài tóu. yù pèi èr duǒ, měi duǒ shàng zhōng xià huáng gè yī, bàn yuè zhuì zǐ gè èr, bìng yù niǎn, lǚ jīn dǎ sà shòu miàn bì gōu pèi zi gè yī, shuǐ yè zǐ zhēn zhū chuān zhuì. qīng yī gé dài, yòng lǚ jīn qīng luó guǒ zào, shàng yòng jīn dǎ sà shuǐ dì lóng, é yǎn jīn zhái wěi, lóng kǒu pān shù zi gòng bā shì, yǐ dài mào chèn jīn dīng jiǎo. mǒ dài èr, hóng luó qīng luó gè yī, bìng míng jīn zào, gè zhǎng yī zhàng wǔ cùn. lí yǐ qīng luó zhì, bái líng lǐ, rú yì tóu, míng jīn huáng luó zhǔn shàng yòng, yù bí rén zhēn zhū zhuāng, zhuì jì dài. wà, qīng luó biǎo lǐ, zhuì jì dài. xī guān, jiǎn bō huā yàng, lǚ jīn zhuāng zào, shàng yǒu yù zān yī, xià yǒu dài mào pán yī.
花株冠,用盛子一,青罗表、青绢衬金红罗托里,用九龙、四凤,前面大龙衔穗球一朵,前后有花株各十有二,及鸂鶒、孔雀、云鹤、王母仙人队、浮动插瓣等,后有纳言,上有金蝉鑻金两博鬓,以上并用铺翠滴粉缕金装珍珠结制,下有金圈口,上用七钿窠,后有金钿窠二,穿红罗铺金款幔带一。祎衣,深青罗织成翚翟之形,素质,十二等,领、褾、襈并红罗织成云龙,中单以素青纱制,领织成黼形霰十二,褾、袖襈、织成云龙,并织红縠造。裳,八副,深青罗织成翟文六等,褾、襈织成红罗云龙,明金带腰。蔽膝,深青罗织成翟文三等,领缘,緅色罗织成云龙,明金带大绶一,长五尺,阔一尺,黄赤白黑缥绿六彩织成,小绶三色同大绶,间七宝钿窠,施三玉环。上碾云龙,拈金线织成大小绶头,红罗花衬,大带,青罗朱里,纰其外,上以朱锦,下以绿锦,纽约用青组,拈金线织成带头。玉佩二朵,每朵上中下璜各一,半月坠子各二,并玉碾,缕金打鈒兽面、篦钩佩子各一,水叶子真珠穿缀。青衣革带,用缕金青罗裹造,上用金打鈒水地龙,鹅眼钅宅尾,龙口攀束子共八事,以玳瑁衬金钉脚。抹带二,红罗、青罗各一,并明金造,各长一丈五寸。褵以青罗制,白绫里,如意头,明金、黄罗准上用,玉鼻仁真珠装,缀系带。袜,青罗表里,缀系带。犀冠,减拨花样,缕金装造,上有玉簪一,下有玳瑁盘一。
huáng tài zǐ guān fú
皇太子冠服
miǎn yòng bái zhū jiǔ liú, hóng sī zǔ wèi yīng, qīng kuàng chōng ěr, xī zān dǎo. gǔn, qīng yī zhū shang, wǔ zhāng zài yī, shān lóng huá chóng huǒ zōng yí, sì zhāng zài shang, zǎo fěn mǐ fǔ fú. bái shā zhōng dān, qīng biǎo shì xùn jū. gé dài, tú jīn yín gōu. bì xī, suí shang sè, wèi huǒ shān èr zhāng. yú yù shuāng pèi, sì cǎi zhī chéng dà shòu, jiān shī yù huán sān. bái wà, zhū lí, lí jiā jīn tú yín kòu. yè miào zé fú zhī. yuǎn yóu guān, shí bā liáng, jīn tú yín huā, shì bó shān fù chán, hóng sī zǔ wèi yīng, xī zān dǎo. zhū míng fú, hóng shang, bái shā zhōng dān, fāng xīn qǔ lǐng. jiàng shā bì xī, bái wà hēi lí. yú tóng gǔn miǎn. cè bǎo zé fú zhī. huán guī, zhǎng jiǔ cùn guǎng sān cùn hòu bàn cùn yòng bái yù, ruò wū zhī huán yíng, wèi èr léng. tài zǐ rù cháo qǐ jū jí yǔ yàn, zé cháo fú, zǐ páo yù dài shuāng yú dài. qí shì shì jí jiàn shī shǎo bīn kè, zé fú xiǎo mào zào shān yù shù dài.
冕用白珠九旒,红丝组为缨,青纩充耳,犀簪导。衮,青衣朱裳,五章在衣,山、龙、华虫、火、宗彝,四章在裳,藻、粉米、黼、黻。白纱中单,青褾礻巽裾。革带,涂金银钩。蔽膝,随裳色,为火、山二章。瑜玉双佩,四采织成大绶,间施玉环三。白袜,朱褵,褵加金涂银釦。谒庙则服之。远游冠,十八梁,金涂银花,饰博山附蝉,红丝组为缨,犀簪导。朱明服,红裳,白纱中单,方心曲领。绛纱蔽膝,白袜黑褵。余同衮冕。册宝则服之。桓圭,长九寸、广三寸、厚半寸、用白玉,若屋之桓楹,为二棱。太子入朝起居及与宴,则朝服,紫袍、玉带、双鱼袋。其视事及见师少宾客,则服小帽、皂衫、玉束带。
zōng shì jí wài qī bìng yī pǐn mìng fù
宗室及外戚并一品命妇
yī fú tīng yòng míng jīn, qī qīn suī bié jí nǚ zǐ chū jià bìng tóng. yòu wǔ pǐn yǐ shàng guān mǔ qī, xǔ pī xiá pèi. wéi shǒu shì xiá pèi lǐng xiù yāo dài, xǔ yòng míng jīn lóng jīn jiān jīn zhī lèi. qí yī fú zhǐ yòng míng yín xiàng jīn jí jīn tiáo yā xiù. zhèng bān jú fēn chéng yìng dài guān rén, suī wèi chū zhí xì bān, qí zǔ mǔ jí mǔ qī zǐ sūn zhī fù tóng jí xiōng dì zhī qī jí zài shì nǚ sūn zǐ mèi bìng tóng. yòu jìn sī jiā yòng chún huáng zhàng mù chén shè, ruò céng jīng xuān cì luán yú fú yù, rì yuè yún jiān lóng wén huáng fú wǔ gè qiào yǎn zhī ān jiē xū gēng gǎi.
衣服听用明金,期亲虽别籍、女子出嫁并同。又五品以上官母、妻,许披霞帔。唯首饰、霞帔、领袖、腰带,许用明金、笼金、间金之类。其衣服止用明银、象金及金条压绣。正班局分承应带官人,虽未出职系班,其祖母及母、妻、子孙之妇、同籍兄弟之妻、及在室女、孙、姊妹并同。又禁私家用纯黄帐幕陈设,若曾经宣赐鸾舆服御,日月云肩、龙文黄服、五个鞘眼之鞍皆须更改。
chén xià cháo fú
臣下朝服
fán dǎo jià jí xíng dà lǐ, wén wǔ bǎi guān jiē fú zhī. zhèng yī pǐn: diāo chán lóng jīn, qī liáng é huā guān, diāo shǔ lì bǐ, yín lì bǐ, xī zān dǎo, pèi jiàn, fēi luó dà xiù fēi luó qún fēi luó bì xī gè yī, fēi bái luó dà dài, tiān xià lè yūn jǐn yù huán shòu yī, bái luó fāng xīn qǔ lǐng bái shā zhōng dān yín hè lēi bó gè yī, yù zhū pèi èr, jīn tú yín gé dài, wū pí lǚ, bái líng wà. zhèng èr pǐn: qī liáng guān, yín lì bǐ, xī zān dǎo, bù pèi jiàn, fēi luó dà xiù, zá huā yūn jǐn yù huán shòu, yú bìng tóng. zhèng sì pǐn: wǔ liáng guān, yín lì bǐ, xī zān, bái shī jǐn yín huán shòu, zhū pèi, yín gé dài, yù shǐ zhōng chéng zé xiè zhì guān qīng hé lián shòu, yú bìng tóng. zhèng wǔ pǐn: sì liáng guān, cù sì jīn diāo jǐn tóng huán shòu, yín zhū pèi, yú bìng tóng. zhèng liù pǐn zhì qī pǐn: sān liáng guān, huáng shī jǐn tóng huán shòu, tóng zhū pèi, tóng shù dài, yú bìng tóng. dà dìng èr shí èr nián xiá xiǎng, shè guān dǎo jià èr pǐn guān qī liáng, sān pǐn sì pǐn guān liù liáng, fú yǒu jīn huā, wǔ pǐn guān wǔ liáng, liù pǐn guān sì liáng, qī pǐn guān sān liáng, jiān chá yù shǐ xiè zhì guān qīng shòu, bā pǐn jiǔ pǐn guān èr liáng, yú zhì bìng tóng. sān pǐn jiù wú.
凡导驾及行大礼,文武百官皆服之。正一品:貂蝉笼巾,七梁额花冠,貂鼠立笔,银立笔,犀簪导,佩剑,绯罗大袖、绯罗裙、绯罗蔽膝各一,绯白罗大带,天下乐晕锦玉环绶一,白罗方心曲领、白纱中单、银褐勒帛各一,玉珠佩二,金涂银革带,乌皮履,白绫袜。正二品:七梁冠,银立笔,犀簪导,不佩剑,绯罗大袖,杂花晕锦玉环绶,余并同。正四品:五梁冠,银立笔,犀簪,白狮锦银环绶,珠佩,银革带,御史中丞则獬豸冠、青荷莲绶,余并同。正五品:四梁冠,簇四金雕锦铜环绶,银珠佩,余并同。正六品至七品:三梁冠,黄狮锦铜环绶,铜珠佩,铜束带,余并同。大定二十二年祫享,摄官、导驾二品冠七梁,三品四品冠六梁,服有金花,五品冠五梁,六品冠四梁,七品冠三梁,监察御史獬豸冠、青绶,八品九品冠二梁,余制并同。(三品旧无。)
jì fú
祭服
huáng tǒng qī nián, tài cháng sì yán:" tài miào chéng hòu, fèng ān shén zhǔ, xiá xiǎng xíng lǐ, fán xíng shì zhí shì zhù jì péi wèi guān, zhǔn gǔ diǎn dàng fú gǔn miǎn jiǔ zhāng huà xiáng lóng, suí pǐn gè yǒu děng chà. tōng diǎn yún yú xià yīn bìng shí èr zhāng, rì yuè xīng chén shān lóng huá chóng zuò huì yú yī, zōng yí zǎo huǒ fěn mǐ fǔ fú chī xiù yú shang. zhōu shēng sān chén yú qí, dēng lóng yú shān, dēng huǒ yú zōng yí, zuò jiǔ zhāng zhī fú, lóng shān huá chóng huǒ zōng yí huì yú yī, zǎo fěn mǐ fǔ fú xiù yú shang.' gōng zhī fú zì gǔn miǎn ér xià rú wáng zhī fú, hòu bó zhī fú zì bì miǎn ér xià rú gōng zhī fú'. yòu hòu wèi dì fú gǔn miǎn, yǔ jì zhě jiē cháo fú. yòu kāi yuán lǐ yī pǐn fú jiǔ zhāng. yòu wǔ lǐ xīn yí zhèng yī pǐn fú jiǔ liú miǎn xī zān, qīng yī huà xiáng lóng. jīn biàn jīng jiù lǐ zhí guān yán, zì xuān hé èr nián yǐ hòu, yī pǐn jì fú qī liú miǎn dà xiù wú lóng. táng suī fú jiǔ zhāng fú, dāng shí sī lǐ shǎo cháng bó sūn mào dào yán:' zhū chén zhī zhāng suī shū, rán shì lóng míng gǔn, zūn bēi xiāng luàn, qǐng sān gōng fú bì miǎn bā zhāng wèi yí.' chén děng qiè wèi lì dài yī fú zhī zhì bù tóng, ruò cóng hòu wèi zé zhǐ fú cháo fú, huò yòng sòng fú zé wèi qī zhāng, ruò zūn táng jiǔ zhāng, zé yǒu shì lóng míng gǔn zūn bēi xiāng luàn zhī yì." shàng shū shěng nǎi zòu yòng hòu wèi gù shì, zhǐ yòng yān jīng dà cè lǐ shí suǒ fú cháo fú yǐ jì. dà dìng sān nián bā yuè, zhào zūn huáng tǒng zhì, shè guān zé cháo fú, sàn guān zé gōng fú, yǐ huáng tài zǐ wèi yà xiàn, fú gǔn miǎn. shí sì nián, yòng táng zhì, ruò jì yù yǔ xuě zé fú cháng fú, wèi jīn zhī gōng fú yě. tài hé yuán nián bā yuè, lǐ guān yán:" jì fú suǒ yǐ jiē shén, cháo fú suǒ yǐ shì jūn, suī lì dài sǔn yì bù tóng, rán wèi cháng bù yǒu fèn bié. shì yǐ gǔn miǎn shí èr liú, xuán yī xūn shang bèi shí èr zhāng, tiān zǐ zhī jì fú yě. tōng tiān guān jiàng shā páo hóng luó shang, tiān zǐ zhī shì cháo fú yě. chén xià zhī fú zé yòng qīng yī zhū shang yǐ jì, zhū yī zhū shang yǐ cháo. guó cháo wéi tiān zǐ bèi gǔn miǎn tōng tiān guān èr děng zhī fú, jīn qún chén dàn yǒu zhāo fú, ér jì fú shàng quē, měi yǒu sì shì dàn yǐ cháo fú cóng shì, shí yú diǎn lǐ wèi dāng. qǐng yī hàn táng gù shì, jì fú miǎn liú huà zhāng, rán jūn chén miǎn fú suī zhāng shù gè shū ér jù shì lóng míng gǔn, ér táng sūn mào dào yǐ yǒu zūn bēi xiāng luàn zhī lùn. rán sān gōng fǎ fú yǒu lóng, kǒng shè yú tiě, guó chū lǐ guān yì cháng bó yì. qǐ cān zhuó gǔ jīn, gǎi zhì jì fú, qí guān zé rú cháo guān, ér dàn qù qí diāo chán shù bǐ, qí fú yòng qīng yī zhū shang bái wà zhū lǚ, fēi shè shì zhě zé yòng cháo fú, shù jī shǎo yǒu chā bié." shàng yuē:" cháo jì zhī fú, gù yí fēn yě."
皇统七年,太常寺言:“太庙成后,奉安神主,祫享行礼,凡行事、执事、助祭、陪位官,准古典当服衮冕、九章画降龙,随品各有等差。《通典》云虞、夏、殷并十二章,日、月、星辰、山、龙、华虫作绘于衣,宗彝、藻、火、粉米、黼、黻絺绣于裳。周升三辰于旂,登龙于山,登火于宗彝,作九章之服,龙、山、华虫、火、宗彝绘于衣,藻、粉米、黼、黻绣于裳。‘公之服自衮冕而下如王之服,候伯之服自鷩冕而下如公之服’。又后魏帝服衮冕,与祭者皆朝服。又《开元礼》一品服九章。又《五礼新仪》正一品服九旒冕、犀簪,青衣画降龙。今汴京旧礼直官言,自宣和二年已后,一品祭服七旒冕、大袖无龙。唐虽服九章服,当时司礼少常伯孙茂道言:‘诸臣之章虽殊,然饰龙名衮,尊卑相乱,请三公服鷩冕八章为宜。’臣等窃谓历代衣服之制不同,若从后魏则止服朝服,或用宋服则为七章,若遵唐九章,则有饰龙名衮尊卑相乱之议。”尚书省乃奏用后魏故事,止用燕京大册礼时所服朝服以祭。大定三年八月,诏遵皇统制,摄官则朝服,散官则公服,以皇太子为亚献,服衮冕。十四年,用唐制,若祭遇雨雪则服常服,谓今之公服也。泰和元年八月,礼官言:“祭服所以接神,朝服所以事君,虽历代损益不同,然未尝不有分别。是以衮冕十二旒,玄衣纁裳备十二章,天子之祭服也。通天冠、绛纱袍、红罗裳,天子之视朝服也。臣下之服则用青衣朱裳以祭,朱衣朱裳以朝。国朝惟天子备衮冕、通天冠二等之服,今群臣但有朝服,而祭服尚阙,每有祀事但以朝服从事,实于典礼未当。请依汉、唐故事,祭服冕旒画章,然君臣冕服虽章数各殊而俱饰龙名衮,而唐孙茂道已有尊卑相乱之论。然三公法服有龙,恐涉于僣,国初礼官亦尝驳议。乞参酌古今,改置祭服,其冠则如朝冠,而但去其貂蝉、竖笔,其服用青衣、朱裳、白袜、朱履,非摄事者则用朝服,庶几少有差别。”上曰:“朝、祭之服,固宜分也。”
gōng fú
公服
dà dìng guān zhì, wén zī wǔ pǐn yǐ shàng guān fú zǐ. sān shī sān gōng qīn wáng zǎi xiàng yī pǐn guān fú dà dú kē huā luó, jìng bù guò wǔ cùn, zhí zhèng guān fú xiǎo dú kē huā luó, jìng bù guò sān cùn. èr pǐn sān pǐn fú sàn dā huā luó, wèi wú zhī yè zhě, jìng bù guò cùn bàn. sì pǐn wǔ pǐn fú xiǎo zá huā luó, wèi huā tóu suì xiǎo zhě, jìng bù guò yī cùn. liù pǐn qī pǐn fú fēi zhī má luó. bā pǐn jiǔ pǐn fú lǜ wú wén luó. yīng wǔ guān jiē fú zǐ. fán sàn guān zhí shì jiē cóng yī gāo, shàng de jiān xià, xià bù dé tiě shàng, zhǎi zǐ yì tóng fú sè, gè yī guān zhì pǐn gé. qí zhū jú fēn chéng yìng rén bìng fú wú wén sù luó. shí wǔ nián zhì yuē:" páo bù jiā lán, fēi gǔ yě." suì mìng wén zī guān gōng fú jiē jiā lán. dài zhì, huáng tài zǐ yù dài, pèi yù shuāng yú dài. qīn wáng yù dài, pèi yù yú. yī pǐn yù dài, pèi jīn yú. èr pǐn hù tóu qiú wén jīn dài, pèi jīn yú. sān pǐn sì pǐn lì zhī huò yù xiān huā jīn dài, bìng pèi jīn yú. wǔ pǐn, fú zǐ zhě hóng tīng wū xī dài, pèi jīn yú, fú fēi zhě hóng tīng wū xī dài, pèi yín yú, fú lǜ zhě bìng zào tīng wū xī dài. wǔ guān, yī pǐn èr pǐn pèi dài tóng, sān pǐn sì pǐn jīn dài, wǔ pǐn liù pǐn qī pǐn hóng tīng wū xī dài, jiē bù pèi yú, bā pǐn yǐ xià bìng zào tīng wū xī dài. sī tiān tài yī nèi shì jiào fāng, fú jiē tóng wén wǔ guān, wéi bù pèi yú. yīng diàn tíng chéng yìng wǔ pǐn yǐ xià guān, fēi rù nèi bù xǔ jīn dài, yòu zhǎn zǐ rù diàn tíng zhě, bìng xǔ fú hóng tīng, bù pèi yú. yòu èr pǐn yǐ shàng guān, xǔ jiān fú tōng xī dài, sān pǐn guān ruò zhì shì jí jiàn bīn kè, xǔ jiān fú huā xī dài. dà dìng èr nián zhì, bǎi guān qū cháo fù shěng, bìng xū guǒ dài. wǔ pǐn yǐ shàng guān, qū cháo zé cháo fú, fù shěng zé zhǎn zào, yǔ xuě zhān yī zé cóng biàn. fán cháo cān, zhǔ bǎo zhǔ fú zhǎn zǐ, yù xiān huā huò tài píng huā jīn shù dài. jìn shì gěi shǐ gōng yù bǐ yàn zhí zhǎng fú bǎo lì zǐ ǎo zǐ, tú jīn shù dài. lún zhí, zé jìn shì gěi shǐ bìng cháng fú, cháng fú zé zhǎn zǐ. gé mén liù shàng, yù cháo cān shì lì zé fú běn pǐn fú, ruò gōng zhōng dāng zhí zé fú zhǎi zǐ jīn dài. xué shì yuàn guān xiū qǐ jū zhù bǔ quē shí yí mì shū chéng mì shū láng, cháo cān shì lì zé fú běn pǐn fú sè dài. dāng zhí zé zhǎi zǐ jīn dài. dōng gōng zuǒ yòu wèi lǜ pū zhèng fù pū zhèng diǎn yí zàn yí nèi zhí láng chéng, dāng zhí yì xǔ fú zhī. tài zǐ tài shī chū rù gōng zhōng zé zhǎn zǐ, zhì dōng gōng zé zhǎn zào, sān shǎo zé zhǎn zǐ.
大定官制,文资五品以上官服紫。三师、三公、亲王、宰相一品官服大独科花罗,径不过五寸,执政官服小独科花罗,径不过三寸。二品、三品服散搭花罗,谓无枝叶者,径不过寸半。四品、五品服小杂花罗,谓花头碎小者,径不过一寸。六品、七品服绯芝麻罗。八品、九品服绿无纹罗。应武官皆服紫。凡散官、职事皆从一高,上得兼下,下不得僣上,窄紫亦同服色,各依官制品格。其诸局分承应人并服无纹素罗。十五年制曰:“袍不加襕,非古也。”遂命文资官公服皆加襕。带制,皇太子玉带,佩玉双鱼袋。亲王玉带,佩玉鱼。一品玉带,佩金鱼。二品笏头球文金带,佩金鱼。三品、四品荔枝或御仙花金带,并佩金鱼。五品,服紫者红鞓乌犀带,佩金鱼,服绯者红鞓乌犀带,佩银鱼,服绿者并皂鞓乌犀带。武官,一品、二品佩带同,三品、四品金带,五品、六品、七品红鞓乌犀带,皆不佩鱼,八品以下并皂鞓乌犀带。司天、太医、内侍、教坊,服皆同文武官,惟不佩鱼。应殿庭承应五品以下官,非入内不许金带,又展紫入殿庭者,并许服红鞓,不佩鱼。又二品以上官,许兼服通犀带,三品官若治事及见宾客,许兼服花犀带。大定二年制,百官趋朝、赴省,并须裹带。五品以上官,趋朝则朝服,赴省则展皂,雨雪沾衣则从便。凡朝参,主宝、主符展紫,御仙花或太平花金束带。近侍给使、供御笔砚、直长、符宝吏紫袄子,涂金束带。轮直,则近侍给使并常服,常服则展紫。阁门六尚,遇朝参侍立则服本品服,若宫中当直则服窄紫、金带。学士院官、修起居注、补阙、拾遗、秘书丞、秘书郎,朝参侍立则服本品服、色带。当直则窄紫、金带。东宫左右卫率、仆正、副仆正、典仪、赞仪、内直郎丞,当直亦许服之。太子太师出入宫中则展紫,至东宫则展皂,三少则展紫。
yú fú xià
◎舆服下
yī fú tōng zhì
○衣服通制
jūn zǐ zhī fú, yǐ chēng dé yě, gù dé zhī bèi zhě qí wén bèi. gǔ zhě wáng gōng jí shì shù rén mò bù gè yǒu yí dìng zhī zhì, ér bù gǎn xiāng yú zhě, gài fēng sú zhī shē jiǎn, fǎ lìng zhī qí yī, bì yú shì ér guān yān. shī yuē:" bǐ dōu rén shì, hú qiú huáng huáng. qí róng bù gǎi, chū yán yǒu zhāng." qí sān zhāng yuē:" bǐ dōu rén shì, chōng ěr xiù shí. bǐ jūn zǐ nǚ, wèi zhī yǐn jí." cǐ yán dū yì zhī shèng, rén wù zhī yì yě. míng chāng jiān, zhāng zōng wèi zǎi chén yuē:" jīn fēng sú chǐ mí, mò ruò lǜ yǐ zhì dù, shǐ guì jiàn yǒu děng. qí lìng lǐ bù jù diǎn gù yǐ wén." tā rì yòu wèi cān zhī zhèng shì zhāng wàn gōng yuē:" shān dōng fēng sú rú hé?" wàn gōng duì yǐ shē, zuǒ chéng shǒu zhēn yīn yán yī fú zhī zhì, shàng yuē:" rú qīng suǒ yán, zhèng kǒng shī rén xīn ěr." shǒu zhēn yuē:" zhǐ shì shāng gǔ yǒu bù yuè zhě." wàn gōng yuē:" qǐ kuān yǔ zhī qī, sān nián zhī nèi dāng rú zhì yǐ." yú shì, shàng yǐ lǐ bù suǒ nǐ tài fán, yǐ shàng shū shěng suǒ nǐ ér xíng zhī. jiē hū! rén jūn yǐ fēng sú wèi yán, qí yì zhī suǒ wù yǐ.
君子之服,以称德也,故德之备者其文备。古者王公及士庶人莫不各有一定之制,而不敢相逾者,盖风俗之奢俭,法令之齐一,必于是而观焉。《诗》曰:“彼都人士,狐裘黄黄。其容不改,出言有章。”其三章曰:“彼都人士,充耳琇实。彼君子女,谓之尹吉。”此言都邑之盛,人物之懿也。明昌间,章宗谓宰臣曰:“今风俗侈靡,莫若律以制度,使贵贱有等。其令礼部具典故以闻。”他日又谓参知政事张万公曰:“山东风俗如何?”万公对以奢,左丞守贞因言衣服之制,上曰:“如卿所言,正恐失人心耳。”守贞曰:“止是商贾有不悦者。”万公曰:“乞宽与之期,三年之内当如制矣。”于是,上以礼部所拟太繁,以尚书省所拟而行之。嗟乎!人君以风俗为言,其亦知所务矣。
jīn rén zhī cháng fú sì: dài, jīn, pán lǐng yī, wū pí xuē. qí shù dài yuē tǔ gǔ. jīn zhī zhì, yǐ zào luó ruò shā wèi zhī, shàng jié fāng dǐng, zhé chuí yú hòu. dǐng zhī xià jì liǎng jiǎo gè zhuì fāng luó jìng èr cùn xǔ, fāng luó zhī xià gè fù dài zhǎng liù qī cùn. dāng héng é zhī shàng, huò wèi yī suō bì jī. guì xiǎn zhě yú fāng dǐng, xún shí zì fèng shì yǐ zhū, qí zhōng bì guàn yǐ dà zhě, wèi zhī dǐng zhū. dài páng gè luò zhū jié shòu, zhǎng bàn dài, chuí zhī, hǎi líng cì dà xīng guó zhě shì yě. qí yī sè duō bái, sān pǐn yǐ zào, zhǎi xiù, pán lǐng, fèng yè, xià wèi bì jī, ér bù quē kù. qí xiōng yì jiān xiù, huò shì yǐ jīn xiù, qí cóng chūn shuǐ zhī fú zé duō gǔ bǔ é, zá huā huì zhī shì, qí cóng qiū shān zhī fú zé yǐ xióng lù shān lín wéi wén, qí zhǎng zhōng gǔ gàn, qǔ biàn yú qí yě. tǔ gǔ, yù wèi shàng, jīn cì zhī, xī xiàng gǔ jiǎo yòu cì zhī. kuǎ tīng, xiǎo zhě jiān zhì yú qián, dà zhě shī yú hòu, zuǒ yòu yǒu biàn shuāng jīn zhái wěi, nà fāng shù zhōng, qí kè zuó duō rú chūn shuǐ qiū shān zhī shì. zuǒ pèi pái, yòu pèi dāo. dāo guì bīn, bǐng shàng jī shé mù, huáng hēi xiāng bàn, yǒu hēi shuāng jù zhě wèi shàng, huò sān shì wǔ shì. shì shì yǐ jiàng bàn huà, jīn piāo kǒu shì yǐ jiāo, huò xiè jīn tōu hé qī, tú jiāo xì ér lóng píng zhī. jiàng bàn huà zhě, wèi huà pí bān wén sè yīn zǐ rú jiàng zhōng dòu bàn yě, chǎn qí guó, gù shàng zhī.
金人之常服四:带,巾,盘领衣,乌皮靴。其束带曰吐鹘。巾之制,以皂罗若纱为之,上结方顶,折垂于后。顶之下际两角各缀方罗径二寸许,方罗之下各附带长六七寸。当横额之上,或为一缩襞积。贵显者于方顶,循十字缝饰以珠,其中必贯以大者,谓之顶珠。带旁各络珠结绶,长半带,垂之,海陵赐大兴国者是也。其衣色多白,三品以皂,窄袖,盘领,缝腋,下为襞积,而不缺袴。其胸臆肩袖,或饰以金绣,其从春水之服则多鹘捕鹅,杂花卉之饰,其从秋山之服则以熊鹿山林为文,其长中〈骨干〉,取便于骑也。吐鹘,玉为上,金次之,犀象骨角又次之。銙鞓,小者间置于前,大者施于后,左右有变双钅宅尾,纳方束中,其刻琢多如春水秋山之饰。左佩牌,右佩刀。刀贵镔,柄尚鸡舌木,黄黑相半,有黑双距者为上,或三事五事。室饰以酱瓣桦,钅剽口饰以鲛,或屑金鍮和漆,涂鲛隙而礲平之。酱瓣桦者,谓桦皮班文色殷紫如酱中豆瓣也,产其国,故尚之。
chū, nǚ zhí rén bù dé gǎi wéi hàn xìng jí xué nán rén zhuāng shù, wéi zhě zhàng bā shí, biān wèi yǒng zhì.
初,女直人不得改为汉姓及学南人装束,违者杖八十,编为永制。
fù rén fú chān qún, duō yǐ hēi zǐ, shàng biān xiù quán zhī huā, zhōu shēn liù bì jī. shàng yī wèi zhī tuán shān, yòng hēi zǐ huò zào jí gàn, zhí lǐng, zuǒ rèn, yē fèng, liǎng bàng fù wèi shuāng bì jī, qián fú dì, hòu yè dì chǐ yú. dài sè yòng hóng huáng, qián biàn chuí zhì xià qí. nián lǎo zhě yǐ zào shā lóng jì rú jīn zhuàng, sàn zhuì yù diàn yú shàng, wèi zhī yù xiāo yáo. cǐ jiē liáo fú yě, jīn yì xí zhī. xǔ jià zhī nǚ zé fú chuò zi, zhì rú fù rén fú, yǐ hóng huò yín hè míng jīn wèi zhī, duì jīn cǎi lǐng, qián qí fú dì, hòu yè wǔ cùn yú.
妇人服襜裙,多以黑紫,上编绣全枝花,周身六襞积。上衣谓之团衫,用黑紫或皂及绀,直领,左衽,掖缝,两傍复为双襞积,前拂地,后曳地尺余。带色用红黄,前变垂至下齐。年老者以皂纱笼髻如巾状,散缀玉钿于上,谓之玉逍遥。此皆辽服也,金亦袭之。许嫁之女则服绰子,制如妇人服,以红或银褐明金为之,对襟彩领,前齐拂地,后曳五寸余。
míng chāng liù nián zhì, wén wǔ guān liù guàn shí yǐ shàng chéng yìng rén bìng jí yīn zhě, xǔ yòng yá lǐng, zǐ yuán bǎn zào tiáo luó dài, zào xuē, shàng de jiān xià. xì jí rú shēng zhǐ fú bái shān lǐng, xì bēi dài bìng yǐ zǐ yuán tāo luó dài, gān zào xuē. yú rén yòng chún zǐ lǐng, bù de yòng yuán, zá sè yuán bǎn tāo luó dài bù de yòng zǐ, xuē yòng huáng jí hēi yóu zào là děng, fù rén gè cóng biàn. tài hé sì nián, yǐ qīn wáng pǐn guān jì fēn lǐng yuán, ér fù yǒu zào xuē zhī jìn, shì shè tài fán, suì tīng qīn wáng yòng yín hè lǐng zǐ yuán, pǐn guān jiē zǐ lǐng bái yuán, yú cóng míng chāng zhì.
明昌六年制,文武官六贯石以上承应人并及荫者,许用牙领,紫圆板皂条罗带,皂靴,上得兼下。系籍儒生止服白衫领,系背带并以紫圆绦罗带,乾皂靴。余人用纯紫领,不得用缘,杂色圆板绦罗带不得用紫,靴用黄及黑油皂蜡等,妇人各从便。泰和四年,以亲王品官既分领缘,而复有皂靴之禁,似涉太烦,遂听亲王用银褐领紫缘,品官皆紫领白缘,余从明昌制。
shū dài zhī zhì. dà dìng shí liù nián, shì zōng yǐ lì yuán yǔ shì mín zhī fú wú bié, qián rù mín jiān shòu qiú wēn yù, yǒu sī bù néng jiǎn chá, suì dìng xuán shū dài zhī zhì. shěng shū mì yuàn lìng yì shǐ yòng zǐ chān sī wèi zhī, tái liù bù zōng zhèng tǒng jūn sī jiǎn chá sī yǐ hēi xié pí wèi zhī, sì jiān suí cháo zhū jú bīng zhōu xiàn, bìng huáng pí wèi zhī, gè zhǎng qī cùn, kuò èr cùn hòu bàn cùn, bìng yú shù dài shàng xuán dài, gōng tuì zé xuán yú biàn fú, wéi zhě suǒ sī jiū zhī.
书袋之制。大定十六年,世宗以吏员与士民之服无别,潜入民间受赇辒狱,有司不能检察,遂定悬书袋之制。省、枢密院令、译史用紫襜丝为之,台、六部、宗正、统军司、检察司以黑斜皮为之,寺、监、随朝诸局、并州县,并黄皮为之,各长七寸,阔二寸、厚半寸,并于束带上悬带,公退则悬于便服,违者所司纠之。
dà dìng shí sān nián, tài cháng sì nǐ shì rén jí sēng ní dào nǚ guān yǒu shī hào bìng liáng xián guān bā pǐn yǐ shàng, xǔ fú huā shā líng luó sī chóu. zài guān chéng yìng yǒu chū shēn rén dài bā pǐn yǐ xià guān, wèi dài guān yì tóng, xǔ fú huā shā líng luó chān sī sī chóu, jiā shǔ tóng, fù rén xǔ yòng zhū wéi shǒu shì. qí dōu kǒng mù yǔ bā pǐn liáng xián guān tóng, jīng fǔ zhōu xiàn sī lì jiē yǔ shù rén tóng. shù rén zhǐ xǔ fú mài chóu juàn bù máo hè huā shā wú wén sù luó sī mián, qí tóu jīn xì yāo lǐng pà xǔ yòng zhī má luó tāo yòng róng zhī chéng zhě, bù dé yǐ jīn yù xī xiàng zhū bǎo mǎ nǎo bō lí zhī lèi wèi qì mǐn jí zhuāng shì dāo bà qiào bìng yín zhuāng dīng chuáng tà zhī lèi. fù rén shǒu shì, bù xǔ yòng zhū cuì diàn zi děng wù, cuì máo chú xǔ zhuāng shì huā huán guàn zi, yú wài bìng jìn. bīng zú xǔ fú wú wén yā luó mài chóu juàn bù máo hè. nú bì zhǐ xǔ fú mài chóu juàn bù máo hè. chàng yōu yù yíng jiē gōng yán chéng yìng, xǔ zàn fú huì huà zhī fú, qí sī fú yǔ shù rén tóng.
大定十三年,太常寺拟士人及僧尼道女冠有师号、并良闲官八品以上,许服花纱绫罗丝绸。在官承应有出身人、带八品以下官,未带官亦同,许服花纱绫罗襜丝丝绸,家属同,妇人许用珠为首饰。其都孔目与八品良闲官同,京府州县司吏皆与庶人同。庶人止许服霡绸、绢布、毛褐、花纱、无纹素罗、丝绵,其头巾、系腰、领帕许用芝麻罗、绦用绒织成者,不得以金玉犀象诸宝玛瑙玻璃之类为器皿、及装饰刀把鞘、并银装钉床榻之类。妇人首饰,不许用珠翠钿子等物,翠毛除许装饰花环冠子,余外并禁。兵卒许服无纹压罗、霡绸、绢布、毛褐。奴婢止许服霡绸、绢布、毛褐。倡优遇迎接、公筵承应,许暂服绘画之服,其私服与庶人同。