nì chén
◎逆臣
bǐng dé běn míng yǐ xīn táng kuò biàn wū dài dà xìng guó tú dān a lǐ chū hǔ pū sàn shī gōng běn míng hū tǔ tú dān zhēn lǐ lǎo sēng wán yán yuán yí hé shí liè zhí zhōng běn míng hú shā hǔ
○秉德(本名乙辛) 唐括辯 烏帶 大興國 徒單阿里出虎 仆散師恭(本名忽土) 徒單貞 李老僧 完顏元宜 紇石烈執中(本名胡沙虎)
xī zhě kǒng zǐ zuò chūn qiū ér luàn chén zéi zi jù, qí fǎ yǒu wǔ yān: wēi ér xiǎn, zhì ér huì, wǎn ér chéng zhāng, jǐn ér bù wū, chéng è ér quàn shàn. fū chéng è nǎi suǒ yǐ quàn shàn yě, zuò nì chén chuán.
昔者孔子作《春秋》而亂臣賊子懼,其法有五焉:微而顯,志而晦,婉而成章,盡而不污,懲惡而勸善。夫懲惡乃所以勸善也,作《逆臣傳》。
bǐng dé, běn míng yǐ xīn. chū wèi xī nán lù zhāo tǎo shǐ, gǎi biàn jīng liú shǒu. dīng mǔ yōu, qǐ fù wèi bīng bù shàng shū, bài cān zhī zhèng shì. huáng tǒng bā nián, yǔ wū lín dá pú lú hǔ děng lián chá jùn xiàn, shǐ hái, bài píng zhāng zhèng shì. tíng yì yù xǐ liáo yáng bó hǎi rén tún yàn nán, bǐng dé jí zuǒ sī láng zhōng sān hé yì qí shì. jìn shì gāo shòu xīng zài xǐ zhōng, shòu xīng sù yú dào hòu, hòu yǐ bái dì, dì nù, zhàng bǐng dé ér shā sān hé. shì shí xī zōng zài wèi jiǔ, dào hòu gàn zhèng, ér jì sì wèi lì, dì wú liáo bù píng, lǚ shā zōng shì, chuí rǔ dà chén. bǐng dé yǐ qí gù huái fèn, nǎi yǔ táng kuò biàn wū dài děng móu fèi lì.
秉德,本名乙辛。初為西南路招討使,改汴京留守。丁母憂,起復為兵部尚書,拜參知政事。皇統八年,與烏林答蒲盧虎等廉察郡縣,使還,拜平章政事。廷議欲徙遼陽渤海人屯燕南,秉德及左司郎中三合議其事。近侍高壽星在徙中,壽星訴於悼後,後以白帝,帝怒,杖秉德而殺三合。是時熙宗在位久,悼後干政,而繼嗣未立,帝無聊不平,屢殺宗室,箠辱大臣。秉德以其故懷忿,乃與唐括辯、烏帶等謀廢立。
wū dài yǐ qí móu gào hǎi líng, hǎi líng nǎi yǔ bǐng dé móu shì xī zōng. huáng tǒng jiǔ nián shí èr yuè jiǔ rì, suì yǔ táng kuò biàn wū dài hū tǔ a lǐ chū hǔ dà xìng guó lǐ lǎo sēng hǎi líng mèi fū tè sī, shì xī zōng yú qǐn diàn. bǐng dé chū yì bù zài hǎi líng, yǐ shì xī zōng, wèi yǒu suǒ shǔ, hū tǔ fèng hǎi líng zuò, bǐng dé děng jiē bài chēng wàn suì. shā cáo guó wáng zōng mǐn zuǒ chéng xiàng zōng xián. shí bǐng dé wèi zài hǎi líng shàng, yīn bèi zhàng yuàn wàng móu fèi lì, ér hǎi líng yīn zhī yǐ wèi luàn. jì lì, yǐ bǐng dé wèi zuǒ chéng xiàng, jiān shì zhōng zuǒ fù yuán shuài, fēng xiāo wáng, cì tiě quàn, yǔ qián èr qiān wàn juàn yī qiān pǐ mǎ niú gè sān bǎi yáng sān qiān. jiǔ zhī, wèi wū dài suǒ zèn, chū lǐng xíng tái shàng shū shěng shì.
烏帶以其謀告海陵,海陵乃與秉德謀弒熙宗。皇統九年十二月九日,遂與唐括辯、烏帶、忽土、阿里出虎、大興國、李老僧、海陵妹夫特廝,弒熙宗於寢殿。秉德初意不在海陵,已弒熙宗,未有所屬,忽土奉海陵坐,秉德等皆拜稱萬歲。殺曹國王宗敏、左丞相宗賢。時秉德位在海陵上,因被杖怨望謀廢立,而海陵因之以為亂。既立,以秉德為左丞相,兼侍中、左副元帥,封蕭王,賜鐵券,與錢二千萬、絹一千匹、馬牛各三百、羊三千。久之,為烏帶所譖,出領行台尚書省事。
shí bǐng dé fāng zài gào, jí zhào zhī, xiàn shí rì nèi fā xíng. huì hǎi líng yù chú tài zōng zhū zi, bìng chú bǐng dé, yǐ bǐng dé shǒu móu fèi lì, jí shì xī zōng xià jí quàn jìn, xián zhī. wū dài yīn yán bǐng dé yǔ zōng běn móu fǎn yǒu zhuàng, yuē: zuó lái bǐng dé céng yú zōng běn jiā yǐn jiǔ, hǎi zhōu cì shǐ zi zhōng yán, bǐng dé yǒu fú, mào lèi zhào tài zǔ, bǐng dé yǎn yǎng xiào shòu qí yán. chén qī yán bǐng dé qī cháng zhǐ chì zhǔ shàng, yǔ jiē bù shùn. jí bǐng dé yǔ zōng běn xiàng bié shí, zhǐ chì yóu shén, qiě wèi lì shù yǒu guī. bǐng dé zhāo xíng bù shì láng màn dú yuē yǐ qián céng shuō nà gōng shì, pō jì yì fǒu. màn dú yuē, bù cún xìng mìng shì hé kě duì zhòng biàn shuō. shì cǐ nì zhuàng shén míng. hǎi líng qiǎn shǐ jiù xíng tái shā bǐng dé, bìng shā qián xíng tái cān zhī zhèng shì wū lín dá zàn móu.
時秉德方在告,亟召之,限十日內發行。會海陵欲除太宗諸子,並除秉德,以秉德首謀廢立,及弒熙宗下即勸進,銜之。烏帶因言秉德與宗本謀反有狀,曰:「昨來秉德曾於宗本家飲酒,海州刺史子忠言,秉德有福,貌類趙太祖,秉德偃仰笑受其言。臣妻言秉德妻嘗指斥主上,語皆不順。及秉德與宗本相別時,指斥尤甚,且謂歷數有歸。秉德招刑部侍郎漫獨曰『已前曾說那公事,頗記憶否』。漫獨曰,『不存性命事何可對眾便說』。似此逆狀甚明。」海陵遣使就行台殺秉德,並殺前行台參知政事烏林答贊謀。
zàn móu qī, bǐng dé rǔ mǔ yě. chū, zàn móu yǔ qián xíng tái zuǒ chéng wēn dūn sī zhōng tóng zài háng tái, sī zhōng dú huò wú yàn, zàn móu báo zhī, yóu shì yǒu xì, gù sī zhōng chéng shì bìng wū zàn móu jí qí zi, shā zhī. zàn móu bù kěn guì shòu xíng, xíng xíng zhě lì ér yì shā zhī. hǎi líng yǐ zàn móu jiā cái nú bì jǐn cì sī zhōng.
贊謀妻,秉德乳母也。初,贊謀與前行台左丞溫敦思忠同在行台,思忠黷貨無厭,贊謀薄之,由是有隙,故思忠乘是並誣贊謀及其子,殺之。贊謀不肯跪受刑,行刑者立而縊殺之。海陵以贊謀家財奴婢盡賜思忠。
bǐng dé yǔ wū dài yǐ kǒu yǔ zhì yuàn, jì sǐ suì bìng shā qí dì tè lǐ zhǎn lǐ, jí zōng hàn zi sūn, sǐ zhě sān shí yú rén, zōng hàn zhī hòu suì jué. shì zōng jí wèi, zhuī fù bǐng dé guān jué, zèng yí tóng sān sī.
秉德與烏帶以口語致怨,既死遂並殺其弟特里、颭里,及宗翰子孫,死者三十餘人,宗翰之後遂絕。世宗即位,追復秉德官爵,贈儀同三司。
chū, sā gǎi hōng, zōng hàn xí qí měng ān qīn guǎn móu kè. bǐng dé sǐ, hǎi líng yǐ shǎng wū dài, chuán qí zi wù dá bǔ, dà dìng liù nián, shì zōng mǐn zōng hàn wú hòu, zhào yǐ měng ān móu kè hái sā gǎi céng sūn pén mǎi, qiǎn shǐ gǎi zàng sā gǎi zōng hàn yú shān líng xī nán èr shí lǐ, bǎi guān zhì diàn, qí jiā chǎn gěi jìn qīn yǐ fèng jì sì.
初,撒改薨,宗翰襲其猛安親管謀克。秉德死,海陵以賞烏帶,傳其子兀答補,大定六年,世宗憫宗翰無後,詔以猛安謀克還撒改曾孫盆買,遣使改葬撒改、宗翰於山陵西南二十里,百官致奠,其家產給近親以奉祭祀。
bǐng dé jì sǐ, qí zhōng dōu zhái dì, zuǒ fù yuán shuài gǎo jū zhī. gǎo sǐ, hǎi líng qiān dōu, yíng qí dí mǔ tú dān shì jū zhī. tú dān yù hài, shì zōng è qí bù xiáng, shī wèi fó sì.
秉德既死,其中都宅第,左副元帥杲居之。杲死,海陵遷都,迎其嫡母徒單氏居之。徒單遇害,世宗惡其不祥,施為佛寺。
táng kuò biàn, běn míng wò gǔ lá. shàng xī zōng nǚ dài guó gōng zhǔ, wèi fù mǎ dū wèi. lèi guān cān zhī zhèng shì shàng shū zuǒ chéng. yǔ yòu chéng xiàng bǐng dé móu fèi lì, ér wū dài yǐ gào hǎi líng, hǎi líng wèi biàn yuē: wǒ bèi bù yǐ kuāng jiù, dàn mù qiě jí huò. ruò xíng dà shì, shuí kě lì zhě? biàn yuē: wú nǎi zuò wáng cháng shèng hū? hǎi líng wèn qí cì, biàn yuē: dèng wáng zǐ ā léng. hǎi líng yuē: ā léng shǔ shū, ān dé lì. biàn yuē: gōng qǐ yǒu yì xié? hǎi líng yuē: ruò bù dé yǐ, shě wǒ qí shuí. yú shì, dàn xī xiāng yǔ mì móu. hù wèi jiāng jūn tè sī yí zhī, yǐ gào dào hòu yuē: biàn děng yīn jiān měi qiè qiè ǒu yǔ, bù zhī yì hé shì. dào hòu yǐ gào xī zōng, xī zōng nù, zhào biàn zé zhī yuē: ěr yǔ liàng móu hé shì, jiāng rú wǒ hé. zhàng ér qiǎn zhī. zì shì móu yì shén.
唐括辯,本名斡骨剌。尚熙宗女代國公主,為駙馬都尉。累官參知政事、尚書左丞。與右丞相秉德謀廢立,而烏帶以告海陵,海陵謂辯曰:「我輩不以匡救,旦暮且及禍。若行大事,誰可立者?」辯曰:「無乃胙王常勝乎?」海陵問其次,辯曰:「鄧王子阿楞。」海陵曰:「阿楞屬疏,安得立。」辯曰:「公豈有意邪?」海陵曰:「若不得已,捨我其誰。」於是,旦夕相與密謀。護衛將軍特思疑之,以告悼後曰:「辯等因間每竊竊偶語,不知議何事。」悼後以告熙宗,熙宗怒,召辯責之曰:「爾與亮謀何事,將如我何。」杖而遣之。自是謀益甚。
shí èr yuè jiǔ rì, dài guó gōng zhǔ wèi qí mǔ dào hòu zuò fó shì, jū sì zhōng, gù hǎi líng bǐng dé děng jù huì yú biàn jiā. zhì yè, biàn děng yǐ dāo cáng yī xià, xiāng suí rù gōng, mén zhě yǐ biàn fù mǎ bù yí, jiē nèi zhī. zhì diàn mén, zhí sù hù wèi jué zhī, biàn jǔ dāo ā zhī shǐ wú dòng. jì shì xī zōng, lì hǎi líng, biàn wèi shàng shū yòu chéng xiàng jiān zhōng shū lìng, fēng wáng, cì qián èr qiān wàn juàn qiān pǐ mǎ niú gè sān bǎi yáng sān qiān bìng tiě quàn. jìn bài zuǒ chéng xiàng. fù zhāng dé jūn jié dù shǐ zhòng guó, qiān dōng píng yǐn.
十二月九日,代國公主為其母悼後作佛事,居寺中,故海陵、秉德等俱會於辯家。至夜,辯等以刀藏衣下,相隨入宮,門者以辯駙馬不疑,皆內之。至殿門,直宿護衛覺之,辯舉刀呵之使無動。既弒熙宗,立海陵,辯為尚書右丞相兼中書令,封王,賜錢二千萬、絹千匹、馬牛各三百、羊三千、並鐵券。進拜左丞相。父彰德軍節度使重國,遷東平尹。
chū, biàn yǔ hǎi líng móu nì, biàn cháng yán qí jiā nú duō kě yòng zhě, hǎi líng gù yǐ huái zhī. jí xíng shì zhī xī huì yú biàn jiā, dài xìng guó chū gōng, biàn yīn shè zhuàn, zhòng jiē kuāng jù bù néng shí, biàn dú bǎo shí zì ruò, hǎi líng yóu cǐ zhī qí zhì rěn, wèi jì zhī, jí jí wèi, cháng yǔ biàn guān tài zǔ huà xiàng, hǎi líng zhǐ shì biàn yuē: cǐ yǎn yǔ ěr xiāng sì. biàn sè dòng, hǎi líng yì sè dòng, yóu shì yí biàn, yì jì zhī. jí yǔ xiāo yù móu zhì zōng běn zuì, bìng zhì biàn cháng yǔ zōng běn móu fǎn, jí shā zhī.
初,辯與海陵謀逆,辯嘗言其家奴多可用者,海陵固已懷之。及行弒之夕會於辯家,待興國出宮,辯因設饌,眾皆恇懼不能食,辯獨飽食自若,海陵由此知其忮忍,畏忌之,及即位,嘗與辯觀太祖畫像,海陵指示辯曰:「此眼與爾相似。」辯色動,海陵亦色動,由是疑辯,益忌之。及與蕭裕謀致宗本罪,並致辯嘗與宗本謀反,即殺之。
zhòng guó zuò duó guān, zhèng lóng èr nián, qǐ wèi yí zhōu fáng yù shǐ, gǎi qīng zhōu fáng yù shǐ. dà dìng chū, zhòng guó yǔ tú dān bá gǎi jù yǐ zhèng jī zhe wén, lì ān guó zhāng huà héng hǎi jūn jié dù shǐ.
重國坐奪官,正隆二年,起為沂州防禦使,改清州防禦使。大定初,重國與徒單拔改俱以政跡著聞,歷安國、彰化、橫海軍節度使。
hòu biàn zi sūn shàng shū, yán biàn sǐ tiān dé jiān, zǔ zhòng guó yì zuò zhuī xuē. zhèng lóng chū, zhòng guó yǐ fù guān zhí, qǐ zhuī fù biàn guān jué. shì shí, hǎi líng yǐ jiàng wèi shù rén, yǐ biàn yǔ shì nì, bù xǔ.
後辯子孫上書,言辯死天德間,祖重國亦坐追削。正隆初,重國已復官職,乞追復辯官爵。是時,海陵已降為庶人,以辯與弒逆,不許。
yán běn míng wū dài, xíng tái zuǒ chéng xiàng ā lǔ bǔ zi yě. xī zōng shí, lèi guān dà lǐ qīng. xī zōng wǎn nián xǐ nù bù cháng, dà chén wǎng wǎng wēi jù, yòu chéng xiàng bǐng dé zuǒ chéng táng kuò biàn móu fèi lì, wū dài jí yì hǎi líng qǐ zhī, suì yǔ jù shì xī zōng. hǎi líng jí wèi, wū dài wèi píng zhāng zhèng shì, fēng xǔ guó wáng, cì qián juàn mǎ niú yáng tiě quàn, bìng rú qí dǎng.
言本名烏帶,行台左丞相阿魯補子也。熙宗時,累官大理卿。熙宗晚年喜怒不常,大臣往往危懼,右丞相秉德、左丞唐括辯謀廢立,烏帶即詣海陵啟之,遂與俱弒熙宗。海陵即位,烏帶為平章政事,封許國王,賜錢、絹、馬、牛、羊、鐵券,並如其黨。
wū dài qī táng kuò shì yín yì, jiù yǔ hǎi líng tōng, yòu sī qí jiā nú yán qǐ ér, bǐng dé cháng duì xī zōng chì qí shì, wū dài xián zhī wèi fā yě. shí hǎi líng duō jì, huì yǒu jí, shǎo jiān, wū dài suì wū zòu: bǐng dé yǒu zhǐ chì yǔ, yuē: zhǔ shàng shù rì bù shì cháo, ruò yǒu bù huì, shuí dāng jì zhě? chén yuē: zhǔ shàng yǒu huáng zǐ. bǐng dé yuē: yīng ér qǐ néng shèng tiān xià dà rèn, bì yě gé wáng hū. hǎi líng yǐ wèi shí rán, gù chū bǐng dé, yǐ ér shā zhī, yǐ bǐng dé shì xí měng ān móu kè shòu wū dài. jìn yòu chéng xiàng. wū dài yǔ zōng běn yǒu qīn, hǎi líng yǐ wū dài gào bǐng dé shì, gù zōng běn zhī huò wū dài dú miǎn, suì yǐ bǐng dé qiān hù móu kè jí qí zi fù jiā chǎn jǐn cì zhī. jìn sī kōng zuǒ chéng xiàng jiān shì zhōng.
烏帶妻唐括氏淫泆,舊與海陵通,又私其家奴閻乞兒,秉德嘗對熙宗斥其事,烏帶銜之未發也。時海陵多忌,會有疾,少間,烏帶遂誣奏:「秉德有指斥語,曰:主上數日不視朝,若有不諱,誰當繼者?臣曰:主上有皇子。秉德曰:嬰兒豈能勝天下大任,必也葛王乎」。海陵以為實然,故出秉德,已而殺之,以秉德世襲猛安謀克授烏帶。進右丞相。烏帶與宗本有親,海陵以烏帶告秉德事,故宗本之禍烏帶獨免,遂以秉德千戶謀克及其子婦家產盡賜之。進司空、左丞相、兼侍中。
jū shù yuè, wū dài zǎo cháo, yǐ rì yīn huì jiāng yǔ, yì hǎi líng bù shì cháo, xiān qū chū cháo, bǎi guān jiē suí zhī qù. yǐ ér hǎi líng yù diàn, zhī wū dài lǜ bǎi guān chū cháo, è zhī, suì luò sī kōng, chū wèi chóng yì jūn jié dù shǐ. hòu hǎi líng sī mù táng kuò róng sè, yīn qí shì bì lái hòu wèn qǐ jū, hǎi líng xǔ lì wèi hòu, shǐ shā wū dài. hǎi líng zhà wèi wū dài āi shāng, shǐ qí zi wù dá bǔ pèi jīn fú chéng yì fù sàng, zhuī fēng wèi wáng, réng zhào yǒu sī sòng qí líng chē, cì juàn sān bǎi wèi dào tú fèi. nà táng kuò yú gōng zhōng, fēng guì fēi.
居數月,烏帶早朝,以日陰晦將雨,意海陵不視朝,先趨出朝,百官皆隨之去。已而海陵御殿,知烏帶率百官出朝,惡之,遂落司空,出為崇義軍節度使。後海陵思慕唐括容色,因其侍婢來候問起居,海陵許立為後,使殺烏帶。海陵詐為烏帶哀傷,使其子兀答補佩金符乘驛赴喪,追封為王,仍詔有司送其靈車,賜絹三百為道途費。納唐括於宮中,封貴妃。
wù dá bǔ xí měng ān móu kè. dà dìng liù nián, yǐ měng ān móu kè hái sā gǎi céng sūn, yǐ ā lǔ bǔ móu kè shòu wù dá bǔ, zhōng tóng zhī dà xìng yǐn. zi táng, běn míng wū yě ā bǔ, yǐ zēng zǔ ā lǔ bǔ gōng, chōng bǐ yàn zhī hòu.
兀答補襲猛安謀克。大定六年,以猛安謀克還撒改曾孫,以阿魯補謀克授兀答補,終同知大興尹。子瑭,本名烏也阿補,以曾祖阿魯補功,充筆硯祗候。
dà xìng guó, shì xī zōng wèi qǐn diàn xiǎo dǐ, quán jìn shì jú zhí zhǎng, zuì jiàn qīn xìn, wèi cháng qù zuǒ yòu. měi dǎi yè, xī zōng jiù qǐn, xìng guó shí cóng zhǔ zhě qǔ fú yào guī jiā, zhǔ zhě jí yǐ fù zhī, tīng qí chū rù yǐ wèi cháng. huáng tǒng jiǔ nián, hǎi líng shēng rì, xī zōng shǐ xìng guó yǐ sòng sī mǎ guāng huà xiàng jí tā zhēn wán cì hǎi líng, dào hòu yì yǐ wù fù cì, xī zōng bù yuè, zhàng xìng guó yī bǎi.
大興國,事熙宗為寢殿小底,權近侍局直長,最見親信,未嘗去左右。每逮夜,熙宗就寢,興國時從主者取符鑰歸家,主者即以付之,聽其出入以為常。皇統九年,海陵生日,熙宗使興國以宋司馬光畫像及他珍玩賜海陵,悼後亦以物附賜,熙宗不悅,杖興國一百。
hǎi líng móu shì, yì xiān dé xìng guó nǎi kě cì jiān rù gōng xíng dà shì, qiě dù xìng guó wú zuì bèi zhàng bì yǒu yuàn wàng xīn, kě chéng cǐ shuō zhī, nǎi yīn lǐ lǎo sēng jié xìng guó. jì ér, zhī wú yì xīn kě yǔ móu, nǎi zhào zhì wò nèi, lìng jiě yī, yù yǔ zhī jù wò, yì yǒu suǒ shǔ zhě. xìng guó gù cí bù gǎn, yuē: jí yǒu shǐ, wéi dài wáng zhī mìng. hǎi líng yuē: zhǔ shàng wú gù shā cháng shèng, yòu shā huáng hòu. nǎi yǐ cháng shèng jiā chǎn cì ā léng, jì yòu shā ā léng, suì yǐ cì wǒ. wǒ shēn yǐ wèi yōu, nài hé? xìng guó yuē: shì gù kě lǜ yě. hǎi líng yuē: cháo chén dàn xī wēi jù, jiē bù zì bǎo. xiàng zhě wǒ shēng rì, yīn huáng hòu fù cì wù, jūn suì bèi zhàng, wǒ yì jiàn yí. zhǔ shàng cháng yán huì xū shā jūn, wǒ yǔ jūn jiē jiāng bù miǎn, níng zuò dài sǐ hé rú jǔ dà shì. wǒ yǔ dà chén shù rén móu yì yǐ dìng, ěr yǐ wèi rú hé? xìng guó yuē: rú dài wáng yán, shì bù kě huǎn yě. nǎi yuē shí èr yuè jiǔ rì yè qǐ shì. xìng guó qǔ fú yào kāi mén, jiǎo zhào zhào hǎi líng rù. yè èr gēng, hǎi líng bǐng dé děng rù. xī zōng cháng zhì pèi dāo yú yù tà shàng, shì yè xìng guó xiān qǔ tóu tà xià, jí luàn zuò, xī zōng qiú pèi dāo bù dé, suì yù shì.
海陵謀弒,意先得興國乃可伺間入宮行大事,且度興國無罪被杖必有怨望心,可乘此說之,乃因李老僧結興國。既而,知無異心可與謀,乃召至臥內,令解衣,欲與之俱臥,意有所屬者。興國固辭不敢,曰:「即有使,惟大王之命。」海陵曰:「主上無故殺常勝,又殺皇后。乃以常勝家產賜阿楞,既又殺阿楞,遂以賜我。我深以為憂,奈何?」興國曰:「是固可慮也。」海陵曰:「朝臣旦夕危懼,皆不自保。向者我生日,因皇后附賜物,君遂被杖,我亦見疑。主上嘗言會須殺君,我與君皆將不免,寧坐待死何如舉大事。我與大臣數人謀議已定,爾以為如何?」興國曰:「如大王言,事不可緩也。」乃約十二月九日夜起事。興國取符鑰開門,矯詔召海陵入。夜二更,海陵、秉德等入。熙宗常置佩刀於御榻上,是夜興國先取投榻下,及亂作,熙宗求佩刀不得,遂遇弒。
hǎi líng jì lì, yǐ xìng guó wèi guǎng níng yǐn, cì nú bì bǎi kǒu xī yù dài gè yī qián juàn mǎ niú tiě quàn rú qí dǎng, jìn jiē jīn zǐ guāng lù dài fū. zài cì xìng guó qián qiān wàn huáng jīn sì bǎi liǎng yín qiān liǎng liáng mǎ sì pǐ tuó chē yī chéng tuó tuó sān tóu zhēn zhū jīn yù gōu dài yù pèi dāo jí yù xiào ān pèi. tiān dé sì nián, gǎi chóng yì jūn jié dù shǐ, cì míng bāng jī. zài shòu jiàng yáng wǔ níng jié dù shǐ, gǎi hé jiān yǐn.
海陵既立,以興國為廣寧尹,賜奴婢百口、犀玉帶各一、錢絹馬牛鐵券如其黨,進階金紫光祿大夫。再賜興國錢千萬、黃金四百兩、銀千兩、良馬四匹、駝車一乘、橐駝三頭、真珠巾、玉鈎帶、玉佩刀、及玉校鞍轡。天德四年,改崇義軍節度使,賜名邦基。再授絳陽、武寧節度使,改河間尹。
shì zōng jí wèi, fèi yú jiā, fán hǎi líng suǒ cì jiē duó zhī. dà dìng zhōng, bāng jī xiōng bāng jié zì jīng zhào pàn guān hái, shì zōng yuē: dà bāng jié yīn qí dì jìn, làn cè jìn shēn, qǐ kě fù yòng. bìng bà qí zǐ dì yǔ suǒ zèng fù guān. jí hǎi líng jiàng wèi shù rén, zhào yuē: dà bāng jī yǔ hǎi líng tóng móu shì nì, bū zhū zhì jīn, wèi xìng duō yǐ. suì zhé yú sāi líng zhī cè.
世宗即位,廢於家,凡海陵所賜皆奪之。大定中,邦基兄邦傑自京兆判官還,世宗曰:「大邦傑因其弟進,濫廁縉紳,豈可復用。」並罷其子弟與所贈父官。及海陵降為庶人,詔曰:「大邦基與海陵同謀弒逆,逋誅至今,為幸多矣。」遂磔于思陵之側。
tú dān a lǐ chū hǔ, huì níng gé mǎ hé kū shēn rén, xǐ yì zhōu. fù bá gǎi, tài zǔ shí yǒu zhàn gōng, lǐng móu kè, hé sù guǎn jūn shuài, huáng tǒng sì nián wèi bīng bù shì láng, lì tiān dé jūn jié dù shǐ, gǎi xìng zhōng yǐn, yǔ zōng gàn shì wèi yīn jiā. huáng tǒng jiǔ nián, a lǐ chū hǔ yǔ pū sàn hū tǔ jù wèi hù wèi shí rén zhǎng. hǎi líng jiāng shì xī zōng, yù de èr rén zhě wèi nèi yīng, suì xǔ yǐ nǚ qī a lǐ chū hǔ zǐ, ér yǐ nì móu gào zhī. a lǐ chū hǔ sù xiōng bào, wén qí yán xǐ shén, yuē: ā jiā cǐ yán hé wǎn xié, fèi lì zhī shì yì nán zǐ suǒ wèi. zhǔ shàng bù néng bǎo tiān xià, rén wàng suǒ shǔ wéi zài ā jiā, jīn rì zhī móu nǎi wǒ sù zhì yě. suì yǔ hū tǔ jù yǐ shí èr yuè jiǔ rì zhí jìn zhōng, hǎi líng gù yǐ shì yè èr gēng rù gōng, zhì qǐn diàn, a lǐ chū hǔ xiān jìn rèn, hū tǔ cì zhī, xī zōng dùn pū, hǎi líng fù rèn zhī, xuè jiàn qí miàn jí yī.
徒單阿里出虎,會寧葛馬合窟申人,徙懿州。父拔改,太祖時有戰功,領謀克,曷速館軍帥,皇統四年為兵部侍郎,歷天德軍節度使,改興中尹,與宗干世為姻家。皇統九年,阿里出虎與仆散忽土俱為護衛十人長。海陵將弒熙宗,欲得二人者為內應,遂許以女妻阿里出虎子,而以逆謀告之。阿里出虎素凶暴,聞其言喜甚,曰:「阿家此言何晚邪,廢立之事亦男子所為。主上不能保天下,人望所屬惟在阿家,今日之謀乃我素志也。」遂與忽土俱以十二月九日直禁中,海陵故以是夜二更入宮,至寢殿,阿里出虎先進刃,忽土次之,熙宗頓仆,海陵復刃之,血濺其面及衣。
hǎi líng jì lì, yǐ a lǐ chū hǔ wèi yòu fù diǎn jiǎn, cì qián juàn mǎ niú yáng rú qí dǎng, zi shù sī lá shàng róng guó gōng zhǔ hé nǚ, jiā zhāo yì dà jiāng jūn fù mǎ dū wèi. tiān dé èr nián, liú shǒu dōng jīng, jiā yí tóng sān sī. bā yuè, gǎi hé jiān yǐn, shì xí lín huáng fǔ lù xié lá ā měng ān lǐng qīn guǎn móu kè. yǐ yōu qù zhí, qǐ fù wèi tài yuán yǐn, fēng wáng.
海陵既立,以阿里出虎為右副點檢,賜錢絹馬牛羊如其黨,子術斯剌尚榮國公主合女,加昭毅大將軍駙馬都尉。天德二年,留守東京,加儀同三司。八月,改河間尹,世襲臨潢府路斜剌阿猛安領親管謀克。以憂去職,起復為太原尹,封王。
a lǐ chū hǔ zì wèi yǒu zuǒ lì gōng, shòu tiě quàn, xiōng hěn yì shén, nú shì liáo shǔ, shǎo wǔ qí yì zhé chuí rǔ wú suǒ xù. cháng wèn xiū jiù yú bo zhě gāo dǐng, suì yǐ dǐng suǒ zhàn wèn zhāng wáng qǐ. wáng qǐ yǐ wèi dāng yǒu tiān mìng, a lǐ chū hǔ xǐ, yǐ wáng qǐ yǔ gào dǐng. dǐng shàng biàn, a lǐ chū hǔ fú zhū, bìng shā qí qī jí wáng qǐ. hǎi líng shǐ qí zi shù sī lá fén qí shī, tóu gǔ shuǐ zhōng.
阿里出虎自謂有佐立功,受鐵券,兇狠益甚,奴視僚屬,少忤其意輒箠辱無所恤。嘗問休咎於卜者高鼎,遂以鼎所占問張王乞。王乞以謂當有天命,阿里出虎喜,以王乞語告鼎。鼎上變,阿里出虎伏誅,並殺其妻及王乞。海陵使其子術斯剌焚其屍,投骨水中。
bá gǎi zì xī jīng liú shǒu lì xī nán lù zhāo tǎo shǐ zhōng shùn jūn jié dù shǐ, rù wèi quàn nóng shǐ, fù wèi hé jiān yǐn, gǎi lín táo yǐn, rù wèi gōng bù shàng shū, gǎi xìng píng jūn jié dù shǐ, jì nán yǐn, zú.
拔改自西京留守歷西南路招討使、忠順軍節度使,入為勸農使,復為河間尹,改臨洮尹,入為工部尚書,改興平軍節度使,濟南尹,卒。
pū sàn shī gōng, běn míng hū tǔ, shàng jīng lǎo hǎi dá gé rén. běn wēi jiàn, zōng gàn cháng zhōu xù zhī, zhuó zhì sù wèi wèi shí rén zhǎng. hǎi líng móu nì, yǐ hū tǔ chū zì qí jiā, yǒu ēn, yù shǐ wèi nèi yīng, wèi zhī yuē: wǒ yǒu yī yán yù gào jūn jiǔ yǐ, kǒng xiè yú rén, wèi gǎn yě. hū tǔ yuē: jī ròu zhī wài, jiē xiān tài shī suǒ cì, gǒu yǒu bǔ yú guó wáng, sǐ bù gǎn cí. xiān tài shī, wèi zōng gàn yě. hǎi líng yuē: zhǔ shàng shī dào, wú jiāng xíng fèi lì shì, bì děi jūn wèi zhù nǎi kě. hū tǔ xǔ zhī.
仆散師恭,本名忽土,上京老海達葛人。本微賤,宗干嘗周恤之,擢置宿衛為十人長。海陵謀逆,以忽土出自其家,有恩,欲使為內應,謂之曰:「我有一言欲告君久矣,恐泄於人,未敢也。」忽土曰:「肌肉之外,皆先太師所賜,苟有補於國王,死不敢辭。」先太師,謂宗干也。海陵曰:「主上失道,吾將行廢立事,必得君為助乃可。」忽土許之。
shí èr yuè jiǔ rì, hū tǔ zhí sù, hǎi líng yīn zhī rù gōng. zhì qǐn diàn, xī zōng wén bù xǐ shēng, duō zhī, zhòng jiē què lì bù gǎn dòng, hū tǔ yuē: shì zhì cǐ, bù jìn dé hū? nǎi xiāng yǔ pái tà ér rù. jì shì xī zōng, bǐng dé děng shàng wèi yǒu suǒ shǔ, hū tǔ yuē: shǐ zhě yì lì píng zhāng, jīn fù hé yí. nǎi fèng hǎi líng zuò, zhòng qián chēng wàn suì. suì zhào cáo guó wáng zōng mǐn zhì, jí shǐ hū tǔ shā zhī.
十二月九日,忽土直宿,海陵因之入宮。至寢殿,熙宗聞步屣聲,咄之,眾皆卻立不敢動,忽土曰:「事至此,不進得乎?」乃相與排闥而入。既弒熙宗,秉德等尚未有所屬,忽土曰:「始者議立平章,今復何疑。」乃奉海陵坐,眾前稱萬歲。遂召曹國王宗敏至,即使忽土殺之。
jì jí wèi, hū tǔ wèi zuǒ fù diǎn jiǎn, cì qián juàn mǎ niú yáng tiě quàn. zhuǎn dōu diǎn jiǎn, gǎi míng shī gōng. qiān huì níng mù, bài tài zǐ shǎo shī gōng bù shàng shū, fēng wáng. qǐng zhī, yǐ yōu jiě zhí. qǐ fù wèi shū mì fù shǐ, jìn bài shū mì shǐ. zhēn yuán sān nián, wèi yòu chéng xiàng. zhèng lóng chū, bài tài wèi, fù wèi shū mì shǐ. wú hé, yǐ yōu qù, qǐ fù wèi tài wèi shū mì shǐ.
既即位,忽土為左副點檢,賜錢絹馬牛羊鐵券。轉都點檢,改名師恭。遷會寧牧,拜太子少師、工部尚書,封王。頃之,以憂解職。起復為樞密副使,進拜樞密使。貞元三年,為右丞相。正隆初,拜太尉,復為樞密使。無何,以憂去,起復為太尉、樞密使。
hǎi líng zhì biàn jīng, cì hū tǔ dì yī qū, lín níng dé gōng. gōng, tú dān tài hòu suǒ jū yě, hū tǔ shí shí rù jiàn tài hòu. jí qì dān sā bā fǎn, hǎi líng mìng hū tǔ yǔ xiāo huái zhōng běi fá. bǐ xíng, hū tǔ rù cí níng dé, tài hòu yǔ yǔ jiǔ zhī. hǎi líng wén ér è zhī, yí qí yǔ tài hòu yǒu yì móu. shì shí, xiāo tū lá wò lú bǔ yǔ qì dān sā bā lián zhàn jiē wú gōng, liáng yùn bù jì, nǎi tuì jūn lín huáng. ér sā bā wén shī gōng yǐ dà jūn qiě zhì, nǎi móu guī dà shí, yán lóng jū hé xī qù. shī gōng zhì lín huáng, zhuī zhī bù jí. hǎi líng shǐ shū mì fù shǐ bái yàn jìng děng tǎo sā bā, shī gōng hái, qiǎn qí zi hū shā hǔ chéng chuán nì zhī, zhì zé zhí ér lù yú shì. shī gōng lín xíng, shéng méi zhì kǒu bù néng yán, dàn jǔ shǒu shì tiān rì ér yǐ. suì zú miè zhī, bìng zhū miè xiāo tū lá xiāo zé xiāo huái zhōng jiā.
海陵至汴京,賜忽土第一區,鄰寧德宮。宮,徒單太后所居也,忽土時時入見太后。及契丹撒八反,海陵命忽土與蕭懷忠北伐。比行,忽土入辭寧德,太后與語久之。海陵聞而惡之,疑其與太后有異謀。是時,蕭禿剌、斡盧補與契丹撒八連戰皆無功,糧運不繼,乃退軍臨潢。而撒八聞師恭以大軍且至,乃謀歸大石,沿龍駒河西去。師恭至臨潢,追之不及。海陵使樞密副使白彥敬等討撒八,師恭還,遣其子忽殺虎乘傳逆之,至則執而戮於市。師恭臨刑,繩枚窒口不能言,但舉首視天日而已。遂族滅之,並誅滅蕭禿剌、蕭賾、蕭懷忠家。
dà dìng chū, jiē fù guān jué. jí hǎi líng jiàng wèi shù rén, shī gōng yǐ yù shì fù xuē zhī. shì zōng xìng shàng jīng, guò lǎo hǎi dá gé. shī gōng zú rén lín huáng yǐn shǒu zhōng dìng yuǎn dà jiāng jūn a lǐ tú děng jiē duó guān. èr shí bā nián, shàng wèi zǎi xiàng yuē hǎi líng qiǎn pū sàn shī gōng xiāo tū lá xiāo huái zhōng zhuī sā bā bù jí, jiē zuò zhū, suì yí qí zú, nüè zhī shén yě. píng zhāng zhèng shì xiāng duì yuē: shì shí chén zài jūn zhōng, hū tǔ zé yǒu jīng jiǎ yī wàn sān qiān yǒu yú, zéi jūn suī duō jiē xié cóng zhī rén, yǐ zhān zhǐ wèi jiǎ, yì yǔ yě. hū tǔ děng kuāng qiè qiān yán, zéi nǎi dùn qù. shàng yuē: shěn rú shì, zé zhū zhī kě yě. xiōng hún tǎn.
大定初,皆復官爵。及海陵降為庶人,師恭以預弒復削之。世宗幸上京,過老海達葛。師恭族人臨潢尹守中、定遠大將軍阿里徒等皆奪官。二十八年,上謂宰相曰;「海陵遣仆散師恭、蕭禿剌、蕭懷忠追撒八不及,皆坐誅,遂夷其族,虐之甚也。」平章政事襄對曰:「是時臣在軍中,忽土、賾有精甲一萬三千有餘,賊軍雖多皆脅從之人,以氈紙為甲,易與也。忽土等恇怯遷延,賊乃遁去。」上曰:「審如是,則誅之可也。」兄渾坦。
tú dān zhēn, běn míng tè sī, tè hēi pì lá rén yě. zǔ chāo, cóng tài zǔ fá liáo yǒu gōng, shòu shì xí měng ān. fù pó lú huǒ, yǐ zhàn gōng lèi guān kāi fǔ yí tóng sān sī. zhēn qǔ liáo wáng zōng gān nǚ, hǎi líng tóng mǔ nǚ dì yě. huáng tǒng jiǔ nián zhēn yǔ hǎi líng jù shì xī zōng. hǎi líng jì lì, yǐ zhēn wèi zuǒ wèi jiāng jūn, fēng zhēn qī píng yáng zhǎng gōng zhǔ, zhēn wèi fù mǎ dū wèi diàn qián zuǒ fù diǎn jiǎn. zhuǎn dōu diǎn jiǎn, jiān tài zǐ shǎo bǎo, fēng wáng. gǎi dà xìng yǐn, dōu diǎn jiǎn rú gù. é shòu lín huáng fǔ lù hūn sī lǔ měng ān.
徒單貞,本名特思,忒黑辟剌人也。祖抄,從太祖伐遼有功,授世襲猛安。父婆盧火,以戰功累官開府儀同三司。貞娶遼王宗乾女,海陵同母女弟也。皇統九年、貞與海陵俱弒熙宗。海陵既立,以貞為左衛將軍,封貞妻平陽長公主,貞為駙馬都尉、殿前左副點檢。轉都點檢,兼太子少保,封王。改大興尹,都點檢如故。俄授臨潢府路昏斯魯猛安。
jū èr nián, hǎi líng zhào zhēn xù zhī yuē: rǔ zì yòu cháng zài zuǒ yòu, pō zhe wēi láo, ér jìn rì nǎi dài hū, zòng yǒu zuì, shù sī ēn. fán rén fù guì ér jiāo, jiē sǐ zhēng yě. rǔ ruò bù zhì rǔ xīn, jiāng wú suǒ bù zhì, cì zhī sǐ fù hé cí. zhèn niàn dì xiāng jí gōng zhǔ yǔ zhèn tóng bāo, gù shǎo shì chéng jiè. zhēn dàn hào qì. jí rì jiě diǎn jiǎn zhí, réng wèi dà xìng yǐn, fù jiè zhī yuē: jīn ér hòu néng yǐ qín zì lì, zhèn dāng sī zhī. bù rán, chù ěr guī tián lǐ yǐ. yú yuè, fù wèi dōu diǎn jiǎn dà xìng yǐn rú gù. zhèng lóng èr nián, lì fēng shěn. qiān shū mì fù shǐ, cì pèi dāo rù gōng, zhuǎn tóng pàn dà zōng zhèng shì.
居二年,海陵召貞勖之曰:「汝自幼常在左右,頗著微勞,而近日乃怠忽,縱有罪,樹私恩。凡人富貴而驕,皆死征也。汝若不制汝心,將無所不至,賜之死復何辭。朕念弟襄及公主與朕同胞,故少示懲戒。」貞但號泣。即日解點檢職,仍為大興尹,復戒之曰:「今而後能以勤自勵,朕當思之。不然,黜爾歸田裡矣。」逾月,復為都點檢、大興尹如故。正隆二年,例封沈。遷樞密副使,賜佩刀入宮,轉同判大宗正事。
hǎi líng jiāng fá sòng, zhào cháo guān chú sān guó rén shǐ yàn yǐn, qí yú yǐn jiǔ zhě sǐ. liù nián zhēng yuè sì rì lì chūn jié, yì dōu yǐn jīng ān wǔ jié dù shǐ shuǎng jīn wú shàng jiāng jūn ā sù yǐn yú zhēn dì. hǎi líng shǐ zhōu fú ér cì tǔ niú zhì zhēn dì, jiàn zhī yǐ gào, hǎi líng zhào zhēn jié zhī yuē: róng shì fāng yīn, jìn bǎi guān yǐn jiǔ, qīng děng zhī zhī hū? zhēn děng fú dì qǐng sǐ, hǎi líng shù zhī yuē: rǔ děng ruò yǐ yǐn jiǔ shā rén tài zhòng, gù dāng jiàn, gǔ rén sān jiàn bù tīng yì miǎn cóng jūn mìng. wèi wǔ dì jūn xíng lìng yuē fàn mài zhě sǐ. yǐ ér suǒ chéng mǎ rù mài zhōng, nǎi gē fā yǐ zì xíng. fàn mài, wēi shì yě, rán bì yù yǐ shì xìn. zhèn wèi tiān xià zhǔ, fǎ bù néng xíng yú guì jìn hū? zhèn niàn cí xiàn tài hòu zi sì rén, wéi zhèn yǔ gōng zhǔ zài, ér jīng děng jiē jìn shǔ, qū dài sǐ zuì. yú shì zhàng zhēn qī shí, jīng děng sān rén gè zhàng yī bǎi, jiàng zhēn wèi ān wǔ jūn jié dù shǐ, jīng wèi luán zhōu cì shǐ, shuǎng guī huà zhōu cì shǐ.
海陵將伐宋,詔朝官除三國人使宴飲,其餘飲酒者死。六年正月四日立春節,益都尹京、安武節度使爽、金吾上將軍阿速飲於貞第。海陵使周福兒賜土牛至貞第,見之以告,海陵召貞詰之曰:「戎事方殷,禁百官飲酒,卿等知之乎?」貞等伏地請死,海陵數之曰:「汝等若以飲酒殺人太重,固當諫,古人三諫不聽亦勉從君命。魏武帝《軍行令》曰『犯麥者死』。已而所乘馬入麥中,乃割發以自刑。犯麥,微事也,然必欲以示信。朕為天下主,法不能行於貴近乎?朕念慈憲太后子四人,惟朕與公主在,而京等皆近屬,曲貸死罪。」於是杖貞七十,京等三人各杖一百,降貞為安武軍節度使,京為灤州刺史,爽歸化州刺史。
wú hé, bài zhēn yù shǐ dài fū, yǐ běn guān wèi zuǒ jiān jūn, cóng fá sòng. zhì yáng zhōu, hǎi líng sǐ, běi hái. jiàn shì zōng yú zhōng dōu, zhào yǐ zhēn nǚ wèi huáng tài zǐ fēi, chú zhēn wèi tài yuán yǐn, gǎi xián píng. zhēn zài xián píng tān wū bù fǎ, lèi zāng jù wàn, xǐ zhēn dìng yǐn, shì jué. shì zōng shǐ dà lǐ qīng lǐ chāng tú jū zhī, zhēn jí yǐn fú, chāng tú hái zòu, shàng wèn zhī yuē: zhēn tíng zhí fǒu? duì yuē: wèi yě. shàng nù, dǐ chāng tú zuì, fù qiǎn xíng bù shàng shū yí lá dào wǎng zhēn dìng wèn zhī, zhēng qí zāng hái zhǔ. yǒu sī zhēng gěi bù yǐ shí, zhào xiān yǐ guān qián hái qí zhǔ, ér lìng zhēn nà guān. fán hái zhǔ zāng, jiē zhǔn cǐ lì. jiàng zhēn wèi bó zhōu fáng yù shǐ, jiàng zhēn qī wèi qīng píng xiàn zhǔ.
無何,拜貞御史大夫,以本官為左監軍,從伐宋。至揚州,海陵死,北還。見世宗於中都,詔以貞女為皇太子妃,除貞為太原尹,改咸平。貞在咸平貪污不法,累贓巨萬,徙真定尹,事覺。世宗使大理卿李昌圖鞫之,貞即引伏,昌圖還奏,上問之曰:「貞停職否?」對曰:「未也。」上怒,抵昌圖罪,復遣刑部尚書移剌道往真定問之,征其贓還主。有司征給不以時,詔先以官錢還其主,而令貞納官。凡還主髒,皆準此例。降貞為博州防禦使,降貞妻為清平縣主。
qǐng zhī, qiān zhèn wǔ jié dù shǐ, qiǎn shǐ zhě wǎng jiè chì zhī, zhào yuē: zhèn niàn qīng yì qī, bù dài zhōng kǎo, gèng qiān dà zhèn. fēi cháng zhī ēn bù kě shù dé, qīng wù dǎo qián guò. zhuǎn hé zhōng yǐn. jìn fēng qí qī wèi rèn guó gōng zhǔ, cì huáng jīn bǎi liǎng zhòng cǎi èr shí duān, cì zhēn jī qiú mǎ èr pǐ. gǎi dōng jīng liú shǒu, cì yù tǔ gú gōng shǐ, cì zhēn qī qián wàn guàn.
頃之,遷震武節度使,遣使者往戒敕之,詔曰:「朕念卿懿戚,不待終考,更遷大鎮。非常之恩不可數得,卿勿蹈前過。」轉河中尹。進封其妻為任國公主,賜黃金百兩、重彩二十端,賜貞擊球馬二匹。改東京留守,賜玉吐鶻、弓矢,賜貞妻錢萬貫。
yǒu sī zòu: hǎi líng yǐ biǎn wèi shù rén, zōng gàn bù dāng yóu chēng dì. yú shì, yǐ zōng gàn yǒu shè jì gōng, zhào zhuī fēng wèi liáo zhǔ, qí zi sūn jí zhū nǚ jiē jiàng, zhēn qī jiàng yǒng píng xiàn zhǔ, zhēn zì yí tóng sān sī jiàng tè jìn, duó měng ān, bù chēng fù mǎ dū wèi. zài xǐ lín huáng yǐn.
有司奏:「海陵已貶為庶人,宗干不當猶稱帝。」於是,以宗干有社稷功,詔追封為遼主,其子孫及諸女皆降,貞妻降永平縣主,貞自儀同三司降特進,奪猛安,不稱駙馬都尉。再徙臨潢尹。
chū, yǔ shì xī zōng fán jiǔ rén, hǎi líng yǐ bào nüè zì bì, bǐng dé biàn hū tǔ a lǐ chū hǔ yǐ yí jiàn shā, yán yǐ qī yǔn, yù lǎo sēng yǐ fǎn zhū, zhì shì zhēn yǔ dà xìng guó shàng zài. ér xìng guó bìn qì bù yòng, dú zhēn yǐ shì yīn jí ēn chǒng, suī fū fù jiàng xuē jué hào, ér shì zōng lǜ jiǔ yuǎn, zhōng bù yǐ sī ēn qū bì, jiǔ zhī, zhào zhū zhēn jí qí qī yǔ èr zi shèn sī shí liù, ér yòu qí zhū sūn. é ér, xìng guó yì zhū, huáng tǒng nì dǎng jǐn yǐ.
初,與弒熙宗凡九人,海陵以暴虐自斃,秉德、辯、忽土、阿里出虎以疑見殺,言以妻殞,裕、老僧以反誅,至是貞與大興國尚在。而興國擯棄不用,獨貞以世姻籍恩寵,雖夫婦降削爵號,而世宗慮久遠,終不以私恩曲庇,久之,詔誅貞及其妻與二子慎思、十六,而宥其諸孫。俄而,興國亦誅,皇統逆黨盡矣。
zhāng zōng jí wèi, zūn mǔ huáng tài zǐ fēi wèi huáng tài hòu, zhuī fēng zhēn wèi tài wèi liáng guó gōng, zhēn zǔ chāo sī kōng lǔ guó gōng, fù pó lú huǒ sī tú qí guó gōng, zhēn qī liáng guó fū rén, zi tuó bǔ huǒ shèn sī shí liù jù wèi zhèn guó shàng jiāng jūn. wú hé, zài zèng zhēn tài shī guǎng píng jùn wáng, shì zhuāng jiǎn. zhēn qī jìn fēng liáng guó gōng zhǔ.
章宗即位,尊母皇太子妃為皇太后,追封貞為太尉梁國公,貞祖抄司空魯國公,父婆盧火司徒齊國公,貞妻梁國夫人,子陀補火、慎思、十六俱為鎮國上將軍。無何,再贈貞太師、廣平郡王,諡莊簡。貞妻進封梁國公主。
lǐ lǎo sēng, jiù wèi jiāng jūn sī shū lì, yǔ dà xìng guó yǒu qīn, sù xiāng hòu. hǎi líng bǐng zhèng, xìng guó shǔ zhū hǎi líng, hǎi líng yǐ wèi shěng lìng shǐ. jí jiāng jǔ shì, shǐ lǎo sēng jié xìng guó, xìng guó zhōng wèi hǎi líng qǔ fú yào, nà hǎi líng gōng zhōng chéng shì nì zhě, lǎo sēng wèi zhī yě. hǎi líng jì lì, yǐ lǎo sēng wèi tóng zhī guǎng níng yǐn shì, cì qián qiān wàn juàn wǔ bǎi pǐ mǎ niú gè èr bǎi yáng èr qiān.
李老僧,舊為將軍司書吏,與大興國有親,素相厚。海陵秉政,興國屬諸海陵,海陵以為省令史。及將舉事,使老僧結興國,興國終為海陵取符鑰,納海陵宮中成弒逆者,老僧為之也。海陵既立,以老僧為同知廣寧尹事,賜錢千萬、絹五百匹、馬牛各二百、羊二千。
jiǔ zhī, hǎi líng è hán wáng hēng, jiāng shā zhī, qiú qí zuì bù kě dé, suì yǐ hēng wèi guǎng níng yǐn, zài rèn lǎo sēng tóng zhī, shǐ cì chá hēng, gòu zhì qí zuì. hēng xǐ bó, jí zhì guǎng níng, cháng yǔ lǎo sēng bó, dài zhī shén hòu. lǎo sēng yóu shì bù rěn zhì hēng sǐ zuì, chí yí zhě jiǔ zhī. hǎi líng zài shǐ xiǎo dǐ é lùn cù lǎo sēng, lǎo sēng nǎi yǔ hēng jiā nú liù jīn móu, shā hēng yù zhōng, yǔ zài hēng chuán. jí yē lǜ ān lǐ zì guǎng níng hái cháo, hǎi líng wèi zhī yuē: bèi dié sān zuì, fú qí yī yǐ jiàn jué wàng. ěr nǎi liáng wáng gù lì, ruò hēng fú gū, bì zuì jí qīn zú, gù bǎng shā zhī.
久之,海陵惡韓王亨,將殺之,求其罪不可得,遂以亨為廣寧尹,再任老僧同知,使伺察亨,構致其罪。亨喜博,及至廣寧,常與老僧博,待之甚厚。老僧由是不忍致亨死罪,遲疑者久之。海陵再使小底訛論促老僧,老僧乃與亨家奴六斤謀,殺亨獄中,語在亨傳。及耶律安禮自廣寧還朝,海陵謂之曰:「孛迭三罪,伏其一已見觖望。爾乃梁王故吏,若亨伏辜,必罪及親族,故榜殺之。」
hǎi líng yǐ lǎo sēng yú hēng yǒu chí huí yì, suì jiàng lǎo sēng wèi yì zhōu cì shǐ. jiǔ zhī, qiān tóng zhī dà xìng yǐn, cì míng wéi zhōng, gǎi yán ān fǔ tóng zhī, dà dìng èr nián, yǔ bīng bù shàng shū kě xǐ móu fǎn, zhū.
海陵以老僧於亨有遲回意,遂降老僧為易州刺史。久之,遷同知大興尹,賜名惟忠,改延安府同知,大定二年,與兵部尚書可喜謀反,誅。
lùn yuē: shū yuē: wáng zuǒ yòu cháng bó cháng rèn zhǔn rén zhuì yī hǔ bì. zhōu gōng yuē: wū hū, xiū zī zhī xù, xiān zāi! mù wáng gào bó jiǒng yuē: shèn jiǎn nǎi liáo, qí wú yǐ qiǎo yán lìng sè biàn pì cè mèi, qí wéi jí shì. jīn rén suǒ wèi qǐn diàn xiǎo dǐ yóu zhōu zhī zhuì yī, suǒ wèi hù wèi yóu zhōu zhī hǔ bì yě, zé jiē qún pū shì yù zhī chén yǐ. hǎi líng shì nì, ér dà xìng guó hū tǔ a lǐ chū hǔ wèi zhī è bāi, jiē chū yú xiǎo dǐ hù wèi zhī zhōng, xī zōng gù bù zhī xù zhī yě. yī rì, xī zōng yǔ jìn shì yǐn jiǔ, huì yè, jī gǔ diàn huǒ, shàng yù wǎng shì, dōu diǎn jiǎn cí bù shī yǐn dì jū zhǐ zhī, zòu yuē: chén zài cǐ, bì xià hé huàn, yuàn wú qīn wǎng. xī zōng wèi cí bù shī bèi jiǔ, shén nù zhī, míng rì, zhàng ér chū zhī, yǐ ér sī qí zhōng, fù jiàn zhào yòng. hǎi líng yǔ táng kuò biàn shí shí píng rén sī yǔ, hù wèi tè sī chá qí fēi cháng, hǎi líng jǐ ér shā zhī. huáng tǒng mò nián, qún chén jiě tǐ, wú zūn jūn jǐn shàng zhī xīn, ér qún jiān qiè fā, pū yù zhī chén bù fù yǒu rú cí bù shī tè sī zhě yǐ. mián zhī shī yuē: yǔ yuē yǒu shū fù, yǔ yuē yǒu xiān hòu, yǔ yuē yǒu bēn zǒu, yǔ yuē yǒu yù wǔ. wū hū, xiān hòu yù wǔ zhī chén, qǐ kě shǎo zāi!
論曰:《書》曰:「王左右常伯、常任、准人、綴衣、虎賁。周公曰:嗚呼,休茲知恤,鮮哉!」穆王告伯冏曰:「慎簡乃僚,其無以巧言令色、便辟側媚,其惟吉士。」金人所謂寢殿小底猶周之綴衣,所謂護衛猶周之虎賁也,則皆群仆侍御之臣矣。海陵弒逆,而大興國、忽土、阿里出虎為之扼擘,皆出於小底護衛之中,熙宗固不知恤之也。一日,熙宗與近侍飲酒,會夜,稽古殿火,上欲往視,都點檢辭不失引帝裾止之,奏曰:「臣在此,陛下何患,願無親往。」熙宗謂辭不失被酒,甚怒之,明日,杖而出之,已而思其忠,復見召用。海陵與唐括辯時時屏人私語,護衛特思察其非常,海陵擠而殺之。皇統末年,群臣解體,無尊君謹上之心,而群奸竊發,仆御之臣不復有如辭不失、特思者矣。《綿》之詩曰:「予曰有疏附,予曰有先後,予曰有奔走,予曰有禦侮。」嗚呼,先後禦侮之臣,豈可少哉!
wán yán yuán yí, běn míng ā liè, yī míng yí tè niǎn, běn xìng yē lǜ shì. fù shèn sī, tiān fǔ qī nián, zōng wàng zhuī liáo zhǔ zhì tiān dé, shèn sī lái jiàng, qiě yán xià rén yǐ bīng yíng liáo zhǔ, jiāng dù hé qù. zōng wàng yí shū xià rén yù yǐ huò fú, xià rén nǎi zhǐ. cì shèn sī xìng wán yán shì, guān zhì yí tóng sān sī.
完顏元宜,本名阿列,一名移特輦,本姓耶律氏。父慎思,天輔七年,宗望追遼主至天德,慎思來降,且言夏人以兵迎遼主,將渡河去。宗望移書夏人諭以禍福,夏人乃止。賜慎思姓完顏氏,官至儀同三司。
yuán yí biàn qí shè, shàn jī qiú. huáng tǒng yuán nián, chōng hù wèi, lèi qiān ōu lǐ běn qún mù shǐ, rù wèi wǔ kù shǔ lìng, zhuǎn fú bǎo láng, hǎi líng cuàn lì, wèi bīng bù shàng shū. tiān dé sān nián, zhào fán cì xìng zhě jiē fù běn xìng, yuán yí fù xìng yē lǜ shì. lì shùn yì zhāo yì jié dù shǐ, fù wèi bīng bù shàng shū quàn nóng shǐ.
元宜便騎射,善擊球。皇統元年,充護衛,累遷甌里本群牧使,入為武庫署令,轉符寶郎,海陵篡立,為兵部尚書。天德三年,詔凡賜姓者皆複本姓,元宜複姓耶律氏。歷順義、昭義節度使,復為兵部尚書、勸農使。
hǎi líng fá sòng, yǐ běn guān lǐng shén wǔ jūn dōu zǒng guǎn, yǐ dà míng lù qí bīng wàn yú yì zhī. qián fēng dù huái, bá zhāo guān, yù sòng bīng wàn yú yú zhè gāo, lì zhàn què zhī. zhì hé zhōu, sòng bīng shí wàn lái jù, yuán yí huī jūn lì zhàn, dǐ mù ér bà. sòng rén chéng yè xí yíng, yuán yí jī zǒu zhī, lí míng zhuī jí sòng bīng, zhǎn shǒu shù wàn, yǐ gōng qiān yín qīng guāng lù dài fū. hǎi líng zēng zhì zhè xī dào dōu tǒng zhì, shǐ yuán yí lǐng zhī, dū zhū jūn dù jiāng, pèi jīn pái, cì yī yī xí.
海陵伐宋,以本官領神武軍都總管,以大名路騎兵萬餘益之。前鋒渡淮,拔昭關,遇宋兵萬餘於柘皋,力戰卻之。至和州,宋兵十萬來拒,元宜麾軍力戰,抵暮而罷。宋人乘夜襲營,元宜擊走之,黎明追及宋兵,斬首數萬,以功遷銀青光祿大夫。海陵增置浙西道都統制,使元宜領之,督諸軍渡江,佩金牌,賜衣一襲。
shì shí, shì zōng yǐ jí wèi yú liáo yáng, jūn zhōng duō huái qù jiù. hǎi líng jūn lìng cǎn jí, jí yù dù jiāng, zhòng yù wáng guī, jué jì yú yuán yí. měng ān táng kuò wū yě yuē: qián zǔ huái dù, jiē chéng qín yǐ. bǐ wén liáo yáng xīn tiān zǐ jí wèi, bù ruò gòng xíng dà shì, rán hòu jǔ jūn běi hái. yuán yí yuē: dài wáng xiáng zhì móu zhī. wáng xiáng zhě yuán yí zi, wèi xiāo qí fù dōu zhǐ huī shǐ, zài bié jūn. yuán yí shǐ rén mì zhào wáng xiáng, jì zhì, suì yuē jié dàn wèi jūn fān dài jí xíng shì. yuán yí xiān qī qí zhòng yuē: yǒu lìng, ěr bèi jiē qù mǎ, jié dàn dù jiāng. zhòng jiē jù, nǎi yǐ jǔ shì gào zhī, jiē xǔ nuò.
是時,世宗已即位於遼陽,軍中多懷去就。海陵軍令慘急,亟欲渡江,眾欲亡歸,決計於元宜。猛安唐括烏野曰:「前阻淮渡,皆成擒矣。比聞遼陽新天子即位,不若共行大事,然後舉軍北還。」元宜曰:「待王祥至謀之。」王祥者元宜子,為驍騎副都指揮使,在別軍。元宜使人密召王祥,既至,遂約詰旦衛軍番代即行事。元宜先欺其眾曰:「有令,爾輩皆去馬,詰旦渡江。」眾皆懼,乃以舉事告之,皆許諾。
shí yuè yǐ wèi lí míng, yuán yí wáng xiáng yǔ wǔ shèng jūn dōu zǒng guǎn tú dān shǒu sù měng ān táng kuò wū yě móu kè wò lú bǎo lóu xuē wēn dōu zhǎng shòu děng lǜ zhòng fàn yù yíng. hǎi líng wén luàn, yǐ wèi sòng bīng yǎn zhì, lǎn yī jù qǐ, jiàn rù zhàng zhōng, qǔ shì zhī, è rán yuē: nǎi wǒ bīng yě. dà qìng shān yuē: shì jí yǐ, dāng chū bì zhī. hǎi líng yuē: zǒu jiāng ān wǎng. fāng qǔ gōng, yǐ zhōng jiàn pū dì. yán ān shǎo yǐn nà hé wò lǔ bǔ xiān rèn zhī, shǒu zú yóu dòng, suì yì shā zhī. xiāo qí zhǐ huī shǐ dà pán zhěng bīng lái jiù, wáng xiáng chū yǔ zhī yuē: wú jí yǐ. dà pán nǎi zhǐ. jūn shì rǎng qǔ xíng yíng fú yòng jiē jǐn, nǎi qǔ dà pán yī jīn guǒ hǎi líng shī, fén zhī. suì shōu shàng shū yòu chéng lǐ tōng zhè xī dào fù tǒng zhì guō ān guó jiān jūn tú dān yǒng nián jìn shì jú shǐ liáng chōng fù shǐ dà qìng shān, jiē shā zhī. yuán yí xíng zuǒ lǐng jūn fù dà dū dū shì, shǐ shǐ zhě shā huáng tài zǐ guāng yīng yú nán jīng. dà jūn běi hái.
十月乙未黎明,元宜、王祥與武勝軍都總管徒單守素、猛安唐括烏野、謀克斡盧保、婁薛、溫都長壽等率眾犯御營。海陵聞亂,以為宋兵奄至,攬衣遽起,箭入帳中,取視之,愕然曰:「乃我兵也。」大慶山曰:「事急矣,當出避之。」海陵曰:「走將安往。」方取弓,已中箭仆地。延安少尹納合斡魯補先刃之,手足猶動,遂縊殺之。驍騎指揮使大磐整兵來救,王祥出語之曰:「無及矣。」大磐乃止。軍士攘取行營服用皆盡,乃取大磐衣巾裹海陵屍,焚之。遂收尚書右丞李通、浙西道副統制郭安國、監軍徒單永年、近侍局使梁珫、副使大慶山,皆殺之。元宜行左領軍副大都督事,使使者殺皇太子光英於南京。大軍北還。
dà dìng èr nián chūn, rù jiàn, bài yù shǐ dài fū, zhào yuē: gāo zhēn wèi yù shǐ dài fū, hào wèi zhèng zhí, pō shè fán suì, chén xià yì guān bù zhèng yì bèi jiū jǔ. zhí shì yǒu dà yú cǐ zhě, ěr yí miǎn zhī. wèi jǐ, bài píng zhāng zhèng shì, fēng jì guó gōng. cì yù dài jiǎ dì yī qū, fù cì xìng wán yán shì.
大定二年春,入見,拜御史大夫,詔曰:「高楨為御史大夫,號為正直,頗涉煩碎,臣下衣冠不正亦被糾舉。職事有大於此者,爾宜勉之。」未幾,拜平章政事,封冀國公。賜玉帶、甲第一區,復賜姓完顏氏。
wǎng tài zhōu lù guī cuò tǎo qì dān shì, yuán yí shǐ zhōng yǒng xiào wèi lǐ róng zhāo wō wò, wō wò shā róng, zhào zhuī zèng róng jìn guān sì jiē. wǔ yuè, shàng wén yuán yí jiāng hái, qiǎn shǐ zhǐ zhī. qì dān yǐ píng yuán yí hái cháo, zòu qǐng yì zhū qún mù kǎi jiǎ. zhào cóng zhī, měi qún mù yì èr shí fù. yuán yí fù qǐng yì lín huáng shù jūn shì mǎ, zhào gěi mǎ liù bǎi pǐ. jiǔ zhī, bà wèi dōng jīng liú shǒu. qǐ hái suǒ cì jiǎ dì, shàng cóng zhī, cì yǐ xí yī tǔ gú jiù mǎ hǎi dōng qīng gú. wèi jǐ, zhì shì, hōng yú jiā. shàng wén zhī, qiǎn shǐ zhì jì, fù zèng shén hòu.
往泰州路規措討契丹事,元宜使忠勇校尉李榮招窩斡,窩斡殺榮,詔追贈榮進官四階。五月,上聞元宜將還,遣使止之。契丹已平、元宜還朝,奏請益諸群牧鎧甲。詔從之,每群牧益二十副。元宜復請益臨潢戍軍士馬,詔給馬六百匹。久之,罷為東京留守。乞還所賜甲第,上從之,賜以襲衣、吐鶻、廄馬、海東青鶻。未幾,致仕,薨於家。上聞之,遣使致祭,賻贈甚厚。
dà dìng shí yī nián, shàng shū shěng zòu nǐ nà hé wò lǔ bǔ chú shòu, shàng yuē: xī fèi hǎi líng, cǐ rén shǒu rù shì zhī, rén chén zhī zuì mò dà yú shì, qǐ kě fù jiā guān shǐ? qí shì xí móu kè gū tīng réng jiù. dà dìng shí bā nián, zā lǐ hǎi shàng yán: fán wèi rén chén néng hàn zāi yù wǔ yǒu gōng zhě, yí lù yòng zhī. jīn shì hǎi líng zhě yǐ wèi yǒu gōng, shǎng yǐ gāo jué, fēi suǒ yǐ quàn shì jūn yě. yí xuē duó, yǐ wèi rén chén zhī jiè. chén zài dāng shí yì yǔ qí dǎng, rú zhèng míng dìng zuì, qǐng zì chén shǐ. shàng yuē: zā lǐ hǎi zì qǐng qí zuì yǐ quàn shì jūn, cǐ yì rén zhī suǒ nán. suì yǐ zā lǐ hǎi chōng zhào wáng fǔ zhī hòu láng jūn.
大定十一年,尚書省奏擬納合斡魯補除授,上曰:「昔廢海陵,此人首入弒之,人臣之罪莫大於是,豈可復加官使?其世襲謀克姑聽仍舊。」大定十八年,紥裏海上言:「凡為人臣能捍災禦侮有功者,宜錄用之。今弒海陵者以為有功,賞以高爵,非所以勸事君也。宜削奪,以為人臣之戒。臣在當時亦與其黨,如正名定罪,請自臣始。」上曰:「紥裏海自請其罪以勸事君,此亦人之所難。」遂以紥裏海充趙王府祗候郎君。
yuán yí zi xí niè ā bǔ, dà dìng èr shí wǔ nián wèi fú bǎo zhī hòu, qǐ yī nǚ zhí rén lì qiān guān, shàng yuē: cì xìng yī shí zhī quán yí. lìng xí niè ā bǔ hái běn xìng.
元宜子習涅阿補,大定二十五年為符寶祗候,乞依女直人例遷官,上曰:「賜姓一時之權宜。」令習涅阿補還本姓。
lùn yuē: chūn qiū shū qí gōng zǐ shāng rén shì qí jūn shě, yòu yuē: qí rén shì qí jūn shāng rén. jiē hū, shì shě zhě shāng rén yě, shì shāng rén zhě bǐng yì yán zhí yě. hǎi líng shì xī zōng, wán yán yuán yí shì hǎi líng. shāng rén zhī shì yě, bǐng yì yán zhí qù zhī. hǎi líng zhī shì yě, yuán yí guī yú shì zōng. bǐng yán jiàn yì, yuán yí dū jiāng yě, wò jūn zhī qīn bīng, kuī lì yǐ shì zhī, qí zuì qǐ róng zhū hū, shì zōng jǐn néng bù dà yòng zhī ér yǐ. zā lǐ hǎi yóu shā rén ér zì shǒu zhě yě, zài lǜ, shā rén wèi wén zhǔn shǒu miǎn zuì ér yòu yǔ shǎng zhě yě, kuàng shì nì hū. hǎi líng shì wǔ shí sān nián, dé yǒu hú shā hǔ zhī shì.
論曰:《春秋》書「齊公子商人弒其君舍」,又曰:「齊人弒其君商人。」嗟乎,弒舍者商人也,弒商人者邴埸、閻職也。海陵弒熙宗,完顏元宜弒海陵。商人之弒也,邴埸、閻職去之。海陵之弒也,元宜歸於世宗。邴、閻賤役,元宜都將也,握君之親兵,窺利以弒之,其罪豈容誅乎,世宗僅能不大用之而已。紥裏海猶殺人而自首者也,在律,殺人未聞准首免罪而又予賞者也,況弒逆乎。海陵弒五十三年,得有胡沙虎之事。
hé shí liè zhí zhōng, běn míng hú shā hǔ, ā shū yì sūn yě. xǐ dōng píng lù měng ān. dà dìng bā nián, chōng huáng tài zǐ hù wèi, chū zhí tài zǐ pū chéng, gǎi yīng fāng zhí zhǎng, zài qiān yīng fāng shǐ gǒng wèi zhí zhǐ huī shǐ. míng chāng sì nián, shǐ guò zǔ jū, jiān jiǔ guān yí lá bǎo yíng yè hòu shí, yǐn yǐ jiǔ, jiǔ wèi báo, zhí zhōng nù, ōu shāng yí lá bǎo, zhào de jué wǔ shí. wèi jǐ, qiān yòu fù diǎn jiǎn, sì ào bù fèng zhí, jiàng zhào zhōu fáng yù shǐ. yú nián, qiān xìng píng jūn jié dù shǐ. dīng mǔ yōu, qǐ fù guī dé jūn jié dù shǐ, gǎi kāi yuǎn jūn jiān xī nán lù zhāo tǎo fù shǐ. é zhī dà míng fǔ shì. chéng ān èr nián, zhào wèi qiān shū mì yuàn shì. zhào zuǒ chéng xiàng xiāng zhēng fá, zhí zhōng bù yù xíng, zòu yuē: chén yǔ xiāng yǒu xì, qiě shā chén yǐ. shàng nù qí yán bù xùn, shì xià yǒu sī, jì ér shè zhī, chū wèi yǒng dìng jūn jié dù shǐ. gǎi xī běi lù zhāo tǎo shǐ, fù wèi yǒng dìng jūn, zuò duó bù jūn mǎ jiě zhí.
紇石烈執中,本名胡沙虎,阿疏裔孫也。徙東平路猛安。大定八年,充皇太子護衛,出職太子仆丞,改鷹坊直長,再遷鷹坊使、拱衛直指揮使。明昌四年,使過阻居,監酒官移剌保迎謁後時,飲以酒,酒味薄,執中怒,毆傷移剌保,詔的決五十。未幾,遷右副點檢,肆傲不奉職,降肇州防禦使。逾年,遷興平軍節度使。丁母憂,起復歸德軍節度使,改開遠軍兼西南路招討副使。俄知大名府事。承安二年,召為簽樞密院事。詔佐丞相襄征伐,執中不欲行,奏曰:「臣與襄有隙,且殺臣矣。」上怒其言不遜,事下有司,既而赦之,出為永定軍節度使。改西北路招討使,復為永定軍,坐奪部軍馬解職。
tài hé yuán nián, qǐ zhī dà xìng fǔ shì. zhào qì dān rén lì gōng guān shǎng ēn tóng nǚ zhí rén, xǔ cún yǎng mǎ pǐ, dé chōng sī lì yì rén, zhe wèi lìng. zhí zhōng gé zhào bù xià, shàng zé zhī yuē rǔ suī yì zài fáng xián, ér bù zhī cháo tíng zì yǒu dìng gé, zì jīn wù fù rú cǐ fán suì shēng shì yě. nǎi xià zhào xíng zhī.
泰和元年,起知大興府事。詔契丹人立功官賞恩同女直人,許存養馬匹,得充司吏譯人,著為令。執中格詔不下,上責之曰;「汝雖意在防閒,而不知朝廷自有定格,自今勿復如此煩碎生事也。」乃下詔行之。
lái shuǐ rén wèi tíng shí zǔ rèn ér, jiù wèi jìn wén zhāo jiā fàng liáng, tiān dé sān nián, biān jí zhèng hù, yǐ sān shì yǐ. wén zhāo sūn qíng dǐ tíng shí wèi nú, jí wàng sù ōu lì, jǐng xún yuàn jū duì wú zhuàng, fǎ dāng sù běn guàn. qíng sù yú fǔ, zhí zhōng shǐ tíng shí nà qián wǔ bǎi guàn yǔ qíng. tíng shí bù cóng, hái lái shuǐ, zhí zhōng jìng qiǎn suǒ zhì tíng shí. yù shǐ tái qǐng yí wèn, zhí zhōng zhuǎn zòu yù shǐ tái bù yī zhì, fǔ wèi jié duàn, lìng yí tuī. zhào lì bù shì láng lǐ bǐng hù bù shì láng zhān gē hé dá tuī wèn. bǐng hé dá zòu yù shǐ tái lǐ zhí, zhào nǎi qiè zé zhí zhōng.
淶水人魏廷實祖任兒,舊為靳文昭家放良,天德三年,編籍正戶,已三世矣。文昭孫勍詆廷實為奴,及妄訴毆詈,警巡院鞫對無狀,法當訴本貫。勍訴於府,執中使廷實納錢五百貫與勍。廷實不從,還淶水,執中徑遣鎖致廷實。御史台請移問,執中轉奏御史台不依制,府未結斷,令移推。詔吏部侍郎李柄、戶部侍郎粘割合答推問。炳、合答奏御史台理直,詔乃切責執中。
yù shǐ zhōng chéng mèng zhù zòu dàn zhí zhōng tān cán zhuān zì, bù fèng fǎ lìng. shì zuì zhī hòu, lèi guò bù quān. jì méng ēn dài, zhuǎn shēng bá hù. rú xióng zhōu zhà rèn mǎ, píng zhōu mào zhī fèng, pò wèi tíng shí jiā. fā qí zhǒng mù, bài biǎo bù fù, qí yǔ jù jì, ōu lì tóng liáo shàn lìng tíng zhí, shī shī shuài zhī tǐ, bù chēng jīng yǐn zhī rèn. shàng yuē: zhí zhōng cū rén, shì yǒu bá hù ěr. zhù duì yuē: míng tiān zǐ zài shàng, qǐ róng yǒu bá hù zhī chén. shàng yì wù, qǔ yuè zòu zhāng, zhào shàng shū shěng wèn zhī. yóu shì gǎi wǔ wèi jūn dōu zhǐ huī shǐ.
御史中丞孟鑄奏彈執中「貪殘專恣,不奉法令。釋罪之後,累過不悛。既蒙恩貸,轉生跋扈。如雄州詐認馬,平州冒支俸,破魏廷實家。發其冢墓,拜表不赴,祈雨聚妓,毆詈同僚擅令停職,失師帥之體,不稱京尹之任」。上曰:「執中粗人,似有跋扈爾。」鑄對曰:「明天子在上,豈容有跋扈之臣。」上意寤,取閱奏章,詔尚書省問之。由是改武衛軍都指揮使。
píng zhāng zhèng shì pū sàn kuí xuān fǔ hé nán, zhí zhōng chú shān dōng dōng xī lù tǒng jūn shǐ. kuí xíng shěng biàn jīng fá sòng, shēng zhū dào tǒng jūn sī wèi bīng mǎ dōu tǒng fǔ, zhí zhōng wèi shān dōng liǎng lù bīng mǎ dōu tǒng, dìng hǎi jūn jié dù shǐ wán yán sā lá fù zhī. zhí zhōng fēn bīng zhù jīn chéng qú shān, qǐng yì fā dōng píng lù bīng tún mì yí níng hǎi dēng lái yǐ è bīng chōng, zhào cóng zhī, shí tài hé liù nián sì yuè yě.
平章政事仆散揆宣撫河南,執中除山東東西路統軍使。揆行省汴京伐宋,升諸道統軍司為兵馬都統府,執中為山東兩路兵馬都統,定海軍節度使完顏撒剌副之。執中分兵駐金城、朐山,請益發東平路兵屯密、沂、寧海、登、萊以遏兵沖,詔從之,時泰和六年四月也。
wǔ yuè, sòng bīng fàn jīn chéng, zhí zhōng qiǎn xún jiǎn shǐ zhōu nú yǐ qí bīng sān bǎi yù zhī. huì sòng yì bīng zhuǎn qū shù yáng, móu kè sān hé fú zú wǔ shí rén huáng zhú zhōng, cì sòng bīng guò tū chū jī zhī, shā shí shù rén, zhuī zhì xiàn chéng, sòng bīng bù gǎn chū. huì zhōu nú yǐ bīng rù chéng, sòng bīng yú chéng zǒu, sān hé yǐ fén qí zhōu, hé jī dà pò zhī, zhǎn shǒu wǔ bǎi yú jí, shā sòng tǒng lǐng lǐ zǎo, qín zhōng yì jūn jiāng lǚ zhāng.
五月,宋兵犯金城,執中遣巡檢使周奴以騎兵三百御之。會宋益兵轉趨沭陽,謀克三合伏卒五十人篁竹中,伺宋兵過突出擊之,殺十數人,追至縣城,宋兵不敢出。會周奴以兵入城,宋兵逾城走,三合已焚其舟,合擊大破之,斬首五百餘級,殺宋統領李藻,擒忠義軍將呂璋。
shí yuè, zhí zhōng lǜ bīng èr wàn chū qīng kǒu, sòng yǐ bù qí wàn yú liè nán àn, zhàn jiàn bǎi sōu jù shàng liú, xiāng chí lèi rì. zhí zhōng yǐ zhōu bīng èr qiān bó zhàn, è sòng zhōu bīng, qiǎn fù tǒng yí lá gǔ yǔ niè lǜ jīng qí sì qiān zì xià liú jìng dù. sòng bīng wàng qí bīng dēng nán àn, shuǐ lù jù kuì. zhuī zhǎn jí nì sǐ zhě shén zhòng, jǐn huò qí zhàn jiàn jí zhàn mǎ sān bǎi, suì kè huái yīn, jìn bīng wéi chǔ zhōu. qiān yuán shuài zuǒ jiān jūn. zhí zhōng zòng bīng lǔ lüè, shàng wén zhī, zhàng qí jīng lì guān a lǐ bù sūn, fàng hái suǒ lüè. wèi jǐ, sòng rén qǐng hé, zhào bà bīng. chú xī nán lù zhāo tǎo shǐ, gǎi xī jīng liú shǒu.
十月,執中率兵二萬出清口,宋以步騎萬餘列南岸,戰艦百艘拒上流,相持累日。執中以舟兵二千搏戰,遏宋舟兵,遣副統移剌古與涅率精騎四千自下流徑渡。宋兵望騎兵登南岸,水陸俱潰。追斬及溺死者甚眾,盡獲其戰艦及戰馬三百,遂克淮陰,進兵圍楚州。遷元帥左監軍。執中縱兵虜掠,上聞之,杖其經歷官阿里不孫,放還所掠。未幾,宋人請和,詔罷兵。除西南路招討使,改西京留守。
dà ān yuán nián, shòu shì xí móu kè, fù zhī dà xìng fǔ shì, chū zhī tài yuán fǔ, fù wèi xī jīng liú shǒu, xíng shū mì yuàn, jiān ān fǔ shǐ. yǐ jìn bīng qī qiān yù dà bīng, zhàn yú dìng ān zhī běi, bó mù, xiān yǐ huī xià dùn qù. zhòng suì kuì. xíng cì wèi zhōu, shàn qǔ guān kù yín wǔ qiān liǎng jí yī bì zhū wù, duó guān mín mǎ, yǔ cóng xíng sī rén rù zǐ jīng guān, zhàng shā lái shuǐ lìng. zhì zhōng dōu, cháo tíng jiē bù wèn. nǎi qiān yòu fù yuán shuài, quán shàng shū zuǒ chéng. zhí zhōng yì wú suǒ jì dàn, zì qǐng bù qí èr wàn tún xuān dé zhōu, yǔ zhī sān qiān, lìng zhù guī chuān.
大安元年,授世襲謀克,復知大興府事,出知太原府,復為西京留守,行樞密院,兼安撫使。以勁兵七千遇大兵,戰於定安之北,薄暮,先以麾下遁去。眾遂潰。行次蔚州,擅取官庫銀五千兩及衣幣諸物,奪官民馬,與從行私人入紫荊關,杖殺淶水令。至中都,朝廷皆不問。乃遷右副元帥,權尚書左丞。執中益無所忌憚,自請步騎二萬屯宣德州,與之三千,令駐媯川。
chóng qìng yuán nián zhēng yuè, zhí zhōng qǐ yí tún nán kǒu huò tún xīn zhuāng, yí wén shàng shū shěng yuē: dà bīng lái bì bù néng zhī, yī shēn bù zú xī, sān qiān bīng wèi kě yōu, shí èr guān jiàn chūn wàn níng gōng qiě bù bǎo. cháo tíng è qí yán, xià yǒu sī àn wèn, zhào shù qí shí wǔ zuì, bà guī tián lǐ.
崇慶元年正月,執中乞移屯南口或屯新莊,移文尚書省曰:「大兵來必不能支,一身不足惜,三千兵為可憂,十二關、建春、萬寧宮且不保。」朝廷惡其言,下有司按問,詔數其十五罪,罷歸田裡。
míng nián, fù zhào zhì zhōng dōu, yù yì jūn shì. zuǒ jiàn yì dài fū zhāng xíng xìn shàng shū yuē: hú shā hǔ zhuān chěng sī yì, bù xún gōng dào, miè shěng bù yǐ shì qiáng liáng, mèi jìn chén yǐ qiú chēng yù, wěi fǎ xíng shì, wǎng hài píng mín. xíng yuàn shān xī, chū shī wú lǜ, bù zhàn xiān tuì, shàn qǔ guān wù, zhàng shā xiàn lìng. tún zhù guī chuān, qǐ yí nèi dì, qí móu lüè gài kě jiàn yǐ. yù shǐ gǎi yì qián fēi. yǐ shōu hòu xiào, bù yì nán hū. cái chéng kě qǔ, suī zài wēi jiàn jiē dāng zhuó yòng, hé bì lǎo jiù shǐ néng lì gōng. yī jiāng zhī yòng, ān wēi suǒ xì, wéi cháo tíng jiā chá, tiān xià xìng shèn. chéng xiàng tú dān yì yǐ wèi bù kě yòng, cān zhī zhèng shì yīn guì zòu qí jiān è, nǎi zhǐ. zhí zhōng shàn jié jìn xìng, jiāo kǒu chēng yù. wǔ yuè, zhào gěi liú shǒu bàn fèng, yù yì jūn shì. zhāng xíng xìn fù jiàn yuē: fú wén yǐ hú shā hǔ lǎo chén, yù qǐ ér yòng. rén zhī néng fǒu, bù zài xīn jiù. bǐ xiàng zhī bài, cháo tíng jì zhī zhī yǐ. nǎi fù yòng zhī, wú nǎi bù kě hū. suì zhǐ.
明年,復召至中都,預議軍事。左諫議大夫張行信上書曰:「胡沙虎專逞私意,不循公道,蔑省部以示強梁,媚近臣以求稱譽,骫法行事,枉害平民。行院山西,出師無律,不戰先退,擅取官物,杖殺縣令。屯駐媯川,乞移內地,其謀略概可見矣。欲使改易前非。以收後效,不亦難乎。才誠可取,雖在微賤皆當擢用,何必老舊始能立功。一將之用,安危所系,惟朝廷加察,天下幸甚。」丞相徒單鎰以為不可用,參知政事絪跪奏其奸惡,乃止。執中善結近幸,交口稱譽。五月,詔給留守半俸,預議軍事。張行信復諫曰:「伏聞以胡沙虎老臣,欲起而用。人之能否,不在新舊。彼向之敗,朝廷既知之矣。乃復用之,無乃不可乎。」遂止。
shàng zhōng yǐ zhí zhōng wèi kě yòng, cì jīn pái, quán yòu fù yuán shuài, jiāng wǔ wèi jūn wǔ qiān rén tún zhōng dū chéng běi. zhí zhōng nǎi yǔ qí dǎng jīng lì guān wén xiù jú zhí zhǎng wán yán chǒu nú tí kòng sù zhí jiāng jūn pú chá liù jīn wǔ wèi jūn qián xiá wū gǔ lùn duó lá móu zuò luàn. shì shí, dà yuán dà bīng zài jìn, shàng shǐ fèng zhí jí jūn zhōng zé zhí zhōng zhǐ wù chí liè. bù xù jūn shì. zhí zhōng fāng sì yào, nù zhì shā zhī, suì wàng chēng zhī dà xìng fǔ tú dān nán píng jí qí zi xíng bù shì láng fù mǎ dū wèi méi liè móu fǎn, fèng zhào tǎo zhī. nán píng yīn jiā fú hǎi, bié jiāng bīng tún yú chéng běi, qiǎn rén yǐ hǎo yǔ zhāo zhī, fú hǎi bù zhī, jì zhì nǎi zhí zhī.
上終以執中為可用,賜金牌,權右副元帥,將武衛軍五千人屯中都城北。執中乃與其黨經歷官文繡局直長完顏丑奴、提控宿直將軍蒲察六斤、武衛軍鈐轄烏古論奪剌謀作亂。是時,大元大兵在近,上使奉職即軍中責執中止務馳獵。不恤軍事。執中方飼鷂,怒擲殺之,遂妄稱知大興府徒單南平及其子刑部侍郎駙馬都尉沒烈謀反,奉詔討之。南平姻家福海,別將兵屯於城北,遣人以好語招之,福海不知,既至乃執之。
bā yuè èr shí wǔ rì wèi wǔ gēng, fēn qí jūn wèi sān jūn, yóu zhāng yì mén rù, zì jiāng yī jūn yóu tōng xuán mén rù. zhí zhōng kǒng chéng zhōng chū bīng lái jù, nǎi qiǎn yī qí xiān chí dǐ dōng huá mén dà hū yuē: dà jūn zhì běi guān, yǐ jiē zhàn yǐ. jì ér zài qiǎn yī qí yì rú zhī. shǐ tú dān jīn shòu zhào zhī dà xìng fǔ tú dān nán píng, nán píng bù zhī, xíng zhì guǎng yáng mén xī fù yì fāng, mǎ shàng yǔ zhí zhōng xiāng jiàn, zhí zhōng shǒu qiāng cì zhī duò mǎ xià, jīn shòu zhuó shā zhī. shǐ wū gǔ lùn duó lá zhào méi liè, shā zhī. fú bǎo zhī hòu shàn yáng hù wèi shí rén zhǎng wán yán shí gǔ nǎi wén luàn, jù zhào dà hàn jūn wǔ bǎi rén fù nán, yǔ zhí zhōng zhàn bù shèng, jiē sǐ zhī. zhí zhōng zhì dōng huá mén, shǐ hū mén zhě qīn jūn bǎi hù dōng ér wǔ shí hù pú chá liù jīn, jiē bù yīng, xǔ yǐ shì xí měng ān sān pǐn zhí shì guān, yì bù yīng. hū dōu diǎn jiǎn tú dān wèi hé, wèi hé jí tú dān hào yě. wèi hé zhuì chéng chū jiàn zhí zhōng, zhí zhōng mìng jù xīn fén dōng huá mén, lì tī dēng chéng. hù wèi xié liè qǐ ér qīn jūn chūn shān gòng póu suǒ kāi mén nà zhí zhōng. zhí zhōng rù gōng, jǐn yǐ qí dǎng yì sù wèi. zì chēng jiān guó dōu yuán shuài, jū dà xìng fǔ, chén bīng zì wèi. jí zhào dōu zhuǎn yùn shǐ sūn chūn nián qǔ yín bì shǎng jīn shòu duó lá jí jūn guān jūn shì dà xìng fǔ yú lì. shì yè, zhào shēng jì yǔ qīn dǎng huì yǐn. míng rì, yǐ bīng bī shàng chū jū wèi dǐ, yòu zuǒ chéng wán yán gāng zhì jūn zhōng, jí shā zhī. zhí zhòng yì bù kě cè, chéng xiàng tú dān yì quàn zhí zhōng lì xuān zōng, zhí zhōng rán zhī.
八月二十五日未五更,分其軍為三軍,由章義門入,自將一軍由通玄門入。執中恐城中出兵來拒,乃遣一騎先馳抵東華門大呼曰:「大軍至北關,已接戰矣。」既而再遣一騎亦如之。使徒單金壽召知大興府徒單南平,南平不知,行至廣陽門西富義坊,馬上與執中相見,執中手槍刺之墮馬下,金壽斫殺之。使烏古論奪剌召沒烈,殺之。符寶祗候鄯陽、護衛十人長完顏石古乃聞亂,遽召大漢軍五百人赴難,與執中戰不勝,皆死之。執中至東華門,使呼門者親軍百戶冬兒、五十戶蒲察六斤,皆不應,許以世襲猛安、三品職事官,亦不應。呼都點檢徒單渭河,謂河即徒單鎬也。渭河縋城出見執中,執中命聚薪焚東華門,立梯登城。護衛斜烈、乞兒、親軍春山共掊鎖開門納執中。執中入宮,盡以其黨易宿衛。自稱監國都元帥,居大興府,陳兵自衛。急召都轉運使孫椿年取銀幣賞金壽、奪剌及軍官軍士、大興府輿隸。是夜,召聲妓與親黨會飲。明日,以兵逼上出居衛邸,誘左丞完顏綱至軍中,即殺之。執中意不可測,丞相徒單鎰勸執中立宣宗,執中然之。
shì shí, zhuāng xiàn tài zǐ zài zhōng dōu, zhí zhōng yǐ huáng tài zǐ yí zhàng yíng zhuāng xiàn rù jū dōng gōng. zhào fú bǎo láng tú dān fú shòu qǔ fú bǎo, chén yú dà xìng fǔ lù jiē shàng. dào yòng yù bǎo chū zhì, chú wán yán chǒu nú dé zhōu fáng yù shǐ, wū gǔ lùn duó lá shùn tiān jūn jié dù shǐ, pú chá liù jīn héng hǎi jūn jié dù shǐ, tú dān jīn shòu yǒng dìng jūn jié dù shǐ, suī chú wài guān, jiē liú zhī zuǒ yòu. qí yú chú bài yóu shù shí rén. tóng shí yǒu liǎng pú chá liù jīn, qí yī shǒu dōng huá mén bù kěn cóng luàn zhě. zhào lǐ bù lìng shǐ zhāng hǎo lǐ yù zhù jiān guó yuán shuài yìn, hǎo lǐ yuē: zì gǔ wú yì xìng jiān guó zhě. nǎi zhǐ. qiǎn fèng yù wán yán hū shī lái děng sān rén, hù wèi pú xiān bān dǐ wán yán chǒu nú děng shí rén, yíng xuān zōng yú zhāng dé. shǐ huàn zhě lǐ sī zhōng shì shàng yú wèi dǐ. jǐn chè yán biān zhū jūn fù zhōng dōu píng zhōu qí bīng tún jì zhōu yǐ zì zhòng, biān shù jiē bù shǒu yǐ.
是時,莊獻太子在中都,執中以皇太子儀仗迎莊獻入居東宮。召符寶郎徒單福壽取符寶,陳於大興府露階上。盜用御寶出制,除完顏丑奴德州防禦使,烏古論奪剌順天軍節度使,蒲察六斤橫海軍節度使,徒單金壽永定軍節度使,雖除外官,皆留之左右。其餘除拜猶數十人。同時有兩蒲察六斤,其一守東華門不肯從亂者。召禮部令史張好禮欲鑄監國元帥印,好禮曰:「自古無異姓監國者。」乃止。遣奉御完顏忽失來等三人,護衛蒲鮮班底、完顏丑奴等十人,迎宣宗於彰德。使宦者李思忠弒上於衛邸。盡撤沿邊諸軍赴中都平州、騎兵屯薊州以自重,邊戍皆不守矣。
jiǔ yuè jiǎ chén, xuān zōng jí wèi, bài zhí zhōng tài shī shàng shū lìng dōu yuán shuài jiān xiū guó shǐ, fēng zé wáng, shòu zhōng dōu lù hé lǔ hū tǔ shì xí měng ān. yǐ qí dì tóng zhī hé nán fǔ tè mò yě wèi dōu diǎn jiǎn, jiān shì wèi qīn jūn dōu zhǐ huī shǐ, zi zhū fèn chú pú wáng fù bīng bù shì láng, dōu diǎn jiǎn tú dān wèi hé wèi yù shǐ zhōng chéng, wū gǔ lùn duó lá yáo shòu zhī zhēn dìng fǔ shì, tú dān jīn shòu yáo shòu zhī dōng píng fǔ shì, pú chá liù jīn yáo shòu zhī píng yáng fǔ shì, wán yán chǒu nú tóng zhī hé zhōng fǔ shì, quán sù zhí jiāng jūn. zhào yǐ wū gǔ lùn yì jū dì cì zhí zhōng, yí luán jú gěi gōng zhāng, qī wáng cì zǐ jié yín duó chē.
九月甲辰,宣宗即位,拜執中太師、尚書令、都元帥、監修國史,封澤王,授中都路和魯忽土世襲猛安。以其弟同知河南府特末也為都點檢,兼侍衛親軍都指揮使,子豬糞除濮王傅、兵部侍郎,都點檢徒單渭河為御史中丞,烏古論奪剌遙授知真定府事,徒單金壽遙授知東平府事,蒲察六斤遙授知平陽府事,完顏丑奴同知河中府事,權宿直將軍。詔以烏古論誼居第賜執中,儀鸞局給供張,妻王賜紫結銀鐸車。
wù shēn, zhí zhōng shì cháo, xuān zōng cì zhī zuò, zhí zhōng jiù zuò bù cí. wú hé, zhí zhōng zòu qǐng jiàng wèi shào wáng wèi shù rén, zòu zài shàng, zhào bǎi guān yì yú cháo táng. tài zǐ shǎo fù ào tún zhōng xiào shì dú xué shì pú chá sī zhōng fù zhí zhōng yì, zhòng xiāng shì mò gǎn yán, dú wén xué tián tíng fāng fèn rán yuē: xiān cháo sù wú shī dé, zūn hào zài lǐ bù dāng xuē. yú shì cóng zhī zhě lǐ bù zhāng jìng fǔ jiàn yì zhāng xìn fǔ hù bù wǔ wén bó páng cái qīng shí mǒ jìn qīng děng èr shí sì rén. xuān zōng yuē: pì zhū wèn tú, bǎi rén yuē dōng xíng shì, shí rén yuē xī xíng shì, háng dào zhī rén guǒ shì dōng hū shì xī hū. qǐ yǐ bǎi rén shí rén wèi shì fēi zāi? jì ér yuē: zhèn xú sī zhī. shù rì, zhào jiàng wèi dōng hǎi jùn hóu.
戊申,執中侍朝,宣宗賜之坐,執中就坐不辭。無何,執中奏請降衛紹王為庶人,奏再上,詔百官議於朝堂。太子少傅奧屯忠孝、侍讀學士蒲察思忠附執中議,眾相視莫敢言,獨文學田廷芳奮然曰:「先朝素無失德,尊號在禮不當削。」於是從之者禮部張敬甫、諫議張信甫、戶部武文伯、龐才卿、石抹晉卿等二十四人。宣宗曰:「辟諸問途,百人曰東行是,十人曰西行是,行道之人果適東乎、適西乎。豈以百人、十人為是非哉?」既而曰:「朕徐思之。」數日,詔降為東海郡侯。
dà yuán yóu qí zhì gāo qiáo, zǎi chén yǐ wén. xuān zōng shǐ rén wèn zhí zhōng, zhí zhōng yuē: jì huà yǐ dìng yǐ. jì ér ràng zǎi zhí yuē: wú wèi shàng shū lìng, qǐ dé bù xiān yǔ yì ér jù zòu yé? zǎi zhí xùn xiè ér yǐ.
大元游騎至高橋,宰臣以聞。宣宗使人問執中,執中曰:「計畫已定矣。」既而讓宰執曰:「吾為尚書令,豈得不先與議而遽奏耶?」宰執遜謝而已。
tí diǎn jìn shì jú qìng shān nú fù shǐ wéi bì fèng yù wéi kāng qǐng chú zhí zhōng, xuān zōng niàn yuán lì gōng, yǐn rěn bù xǔ. yuán shuài yòu jiān jūn shù hǔ gāo qí lǚ zhàn bù lì, zhí zhōng jiè zhī yuē: jīn rì chū bīng guǒ wú gōng, dāng yǐ jūn fǎ cóng shì yǐ. gāo qí chū zhàn fù bài, zì dù bù miǎn, pō wén qìng shān nú zhū rén yǒu móu, shí yuè xīn hài, gāo qí suì lǜ suǒ jiāng zhǎn jūn rù zhōng dōu, wéi zhí zhōng dì. zhí zhōng wén biàn, wān gōng zhù shǐ wài shè, bù shèng, dēng hòu yuán yù zǒu, yī guà duò ér shāng gǔ, jūn shì jiù zhǎn zhī. gāo qí chí zhí zhōng shǒu yì què dài zuì, xuān zōng shè zhī. yǐ wèi zuǒ fù yuán shuài.
提點近侍局慶山奴、副使惟弼、奉御惟康請除執中,宣宗念援立功,隱忍不許。元帥右監軍朮虎高琪屢戰不利,執中戒之曰:「今日出兵果無功,當以軍法從事矣。」高琪出戰復敗,自度不免,頗聞慶山奴諸人有謀,十月辛亥,高琪遂率所將颭軍入中都,圍執中第。執中聞變,彎弓注矢外射,不勝,登後垣欲走,衣絓墮而傷股,軍士就斬之。高琪持執中首詣闕待罪,宣宗赦之。以為左副元帥。
zhí zhōng zhī dǎng hū yú qú lù yuē: zhǎn jūn fǎn yǐ, shā zhī zhě yǒu shǎng. shì rén cóng zhī. zhǎn jūn sǐ zhě shén zhòng, yī jūn jiē xiōng xiōng, xuān zōng qiǎn jìn shì fǔ yù zhī, zhào yǒu sī liàng jiā fù zèng, zhòng nǎi shāo ān. míng rì, chú tè mò yě tài níng jūn jié dù shǐ, wū gǔ lùn fèn lá zhēn shòu zhī jì nán fǔ shì, tú dān jīn shòu zhēn shòu zhī guī dé fǔ shì, pú chá liù jīn zhēn shòu zhī píng yáng fǔ shì.
執中之黨呼於衢路曰:「颭軍反矣,殺之者有賞。」市人從之。颭軍死者甚眾,一軍皆恟恟,宣宗遣近侍撫諭之,詔有司量加賻贈,眾乃稍安。明日,除特末也泰寧軍節度使,烏古論奮剌真授知濟南府事,徒單金壽真授知歸德府事,蒲察六斤真授知平陽府事。
jiǎ yín, zuǒ jiàn yì dài fū zhāng xíng xìn shàng fēng shì yuē: chūn qiū zhī fǎ, guó jūn lì bù yǐ dào, ruò cháng yǔ zhū hóu méng huì, jí liè wèi zhū hóu. dōng hǎi zài wèi yǐ liù nián yǐ, wèi qí chén zhě shuí gǎn gàn zhī. hú shā hǔ wò bīng rù chéng, gōng xíng shì nì, dāng shì shí wéi shàn yáng shí gǔ nǎi lǜ zhòng fù yuán, zhì yú zhàn sǐ, lùn qí zhōng liè, zài cháo shí lù zhě jiē dāng kuì zhī. bì xià shǐ qīn wàn jī, hǎi nèi wàng huà, bāo xiǎn èr rén, yán jí zi sūn, shù jǐ shǎo wèi zhēn hún, jī tiān xià zhī yì qì. sòng xú xiàn zhī fù liàng xiè huì shì yíng yáng wáng lì wén dì, wén dì zhū zhī, yǐ jiāng líng fèng yíng zhī chéng, miǎn qí qī zǐ. hú shā hǔ guó zhī dà zéi, shì suǒ gòng è, suī yǐ sǐ ér zuì míng wèi zhèng, hé bào qí guò è, xuān bù zhōng wài, chú míng xuē jué, yuán zuò qí jiā, rán hòu wèi kuài. bì xià ruò bù rěn yuán lì zhī láo, zé yī fǎng yuán jiā gù shì, yì zú yǐ shì chéng jiè. xuān zōng nǎi xià zhào bào zhí zhōng guò è, xuē qí guān jué. zèng shàn yáng shí gǔ nǎi, jiā ēn qí zi. qìng shān nú wéi bì wéi kāng jiē qiān shǎng, jìn shì jú zì cǐ yòng shì yǐ.
甲寅,左諫議大夫張行信上封事曰:「《春秋》之法,國君立不以道,若嘗與諸侯盟會,即列為諸侯。東海在位已六年矣,為其臣者誰敢幹之。胡沙虎握兵入城,躬行弒逆,當是時惟鄯陽、石古乃率眾赴援,至於戰死,論其忠烈,在朝食祿者皆當愧之。陛下始親萬機,海內望化,褒顯二人,延及子孫,庶幾少慰貞魂,激天下之義氣。宋徐羨之、傅亮、謝晦弒營陽王立文帝,文帝誅之,以江陵奉迎之誠,免其妻子。胡沙虎國之大賊,世所共惡,雖已死而罪名未正,合暴其過惡,宣布中外,除名削爵,緣坐其家,然後為快。陛下若不忍援立之勞,則依仿元嘉故事,亦足以示懲戒。」宣宗乃下詔暴執中過惡,削其官爵。贈鄯陽、石古乃,加恩其子。慶山奴、惟弼、惟康皆遷賞,近侍局自此用事矣。
lùn yuē: jīn jiǔ zhǔ, yù shì zhě sān, qí nì móu zhě shí rén. xī zōng zhī shì, wéi dà xìng guó yī rén shì zōng shēng qí zuì ér zhé zhī sī líng zhī cè. tú dān zhēn suī zhū. wèi wén bào qí zuì zhuàng, hòu yǐ qī wǎn yòu fù zèng guān zhuī fēng. yú bǐng dé táng kuò biàn děng liù rén, jiē yǐ tā zuì zhū, hǎi líng zhī shì, qí shǒu è wèi wán yán yuán yí, zé lìng zhōng yān. wèi shào wáng zhī shì yuē hú shā hǔ, bù sǐ yú sī bài zhī zhū, ér sǐ yú gāo qí zhī shǒu. gǔ suǒ wèi shì jūn zhī zéi rén dé ér tǎo zhī zhě, wèi qǐng yú gōng shàng ér zhì tǎo yān. rú kǒng zǐ zhī qǐng tǎo chén héng shì yě. qǐ yǒu rú qí zhī shàn shā ér yǐ wèi gōng zhě hū. jīn zhī zhèng xíng, qí luàn ruò cǐ, guó yù bù wáng, qí kě dé hū!
論曰:金九主,遇弒者三,其逆謀者十人。熙宗之弒,惟大興國一人世宗聲其罪而磔之思陵之側。徒單貞雖誅。未聞暴其罪狀,後以戚畹又復贈官追封。余秉德、唐括辯等六人,皆以他罪誅,海陵之弒,其首惡為完顏元宜,則令終焉。衛紹王之弒曰胡沙虎,不死於司敗之誅,而死於高琪之手。古所謂弒君之賊人得而討之者,謂請於公上而致討焉。如孔子之請討陳恆是也。豈有如琪之擅殺而以為功者乎。金之政刑,其亂若此,國欲不亡,其可得乎!