xuān zōng zhōng
◎宣宗中
xìng dìng yuán nián chūn zhēng yuè jǐ mǎo shuò, sòng qiǎn shǐ lái hè. guǐ wèi, sòng shǐ cháo cí. shàng wèi zǎi chén yuē:" wén xī zhōu nán jìng yǒu dào, cǐ nǎi bǐ jiè jī mín yán huái wèi luàn ěr. sòng rén hé gù gōng wǒ." gāo qí qǐng fá zhī, yǐ guǎng jiāng tǔ. shàng yuē:" zhèn yì bù rán, dàn néng shǒu zǔ zōng suǒ fù zú yǐ, ān shì wài tǎo?" yǐ wèi, zhào zhōng dōu xī jīng běi jīng děng lù cè lùn jìn shì jí wǔ jǔ rén quán shì yú nán jīng dōng píng pó sù shàng jīng děng sì lù. bǐng shēn, dōng píng xíng shěng yán:" diào bīng yǐ lái, lì zú yīn láo jìn jué duō zhì wǔ pǐn, lì huò fēng zèng, jí mín nián qī shí bìng gāi tán ēn. ruò rén wǎng zì chén, gōng sī jù fèi. qǐng lìng běn lù wèi zhì gào chì, lèi fù cháo tíng, yǐ qiú yìn shǔ. shǐ shòu mìng zhě liàng shū zhū wù ér gěi zhī. rén lì bù láo, bīng shí shǎo jì." cóng zhī. huáng zǐ píng zhāng zhèng shì pú wáng shǒu chún shòu shì xí dōng píng fǔ lù sān tún měng ān. shàng shū zuǒ chéng xū dǐng jìn píng zhāng zhèng shì, fēng shēn guó gōng. guǐ mǎo, yì jiǎn shù guān rǒng yuán. yǐ sì, dà yuán bīng gōng guān zhōu.
兴定元年春正月己卯朔,宋遣使来贺。癸未,宋使朝辞。上谓宰臣曰:“闻息州南境有盗,此乃彼界饥民沿淮为乱耳。宋人何故攻我。”高琪请伐之,以广疆土。上曰:“朕意不然,但能守祖宗所付足矣,安事外讨?”乙未,诏中都、西京、北京等路策论进士及武举人权试于南京、东平、婆速、上京等四路。丙申,东平行省言:“调兵以来,吏卒因劳进爵多至五品,例获封赠,及民年七十并该覃恩。若人往自陈,公私俱费。请令本路为制诰敕,类赴朝廷,以求印署。使受命者量输诸物而给之。人力不劳,兵食少济。”从之。皇子平章政事濮王守纯授世袭东平府路三屯猛安。尚书左丞胥鼎进平章政事,封莘国公。癸卯,议减庶官冗员。乙巳,大元兵攻观州。
èr yuè wù shēn shuò, chū yòng" zhēn yòu tōng bǎo", fán yī guàn dāng" zhēn yòu bǎo quàn" qiān guàn. jǐ yǒu, mìng shū mì yuàn tài bà ruǎn jūn shì. yù shàng shū zhě, yòng guān mǎ gěi yì chuán yǐ shū mín lì. gēng xū, huáng hòu shēng chén, zhào bǎi guān miǎn hè, réng yù zhǐ yuē:" shí fāng duō nàn, jiāng lái cháng chūn jié yì miǎn hè lǐ." xīn hài, yǐ chóng jìn yuán shuài yòu dōu jiān wán yán sài bù qiān shū mì yuàn shì. guǐ chǒu, bà zhāo xián suǒ. yǐ mǎo, huáng sūn shēng, xuān huī qǐng chēng hè, zhào wú yòng lè. jǐ wèi, dà yuán bīng xùn xīn dài. zhào dìng zhōu xiàn guān suī jī jiē zhì sān pǐn, zuò fá jūn chǔ zhě, tīng xíng bù jué qiǎn. rén xū, shàng shū shěng yǐ jūn chǔ bù jì, qǐng bà zhōu fǔ xué shēng lǐn gěi. shàng yuē:" zì gǔ wén wǔ bìng yòng, xiàng zài zhōng dōu, shè xué yǎng shì yóu wèi cháng fā, kuàng jīn rì hū? qí lìng réng jiù gěi zhī." bǐng zǐ, yì zhì zhuāng xiàn tài zǐ miào.
二月戊申朔,初用“贞祐通宝”,凡一贯当“贞祐宝券”千贯。己酉,命枢密院汰罢软军士。谕尚书者,用官马给驿传以纾民力。庚戌,皇后生辰,诏百官免贺,仍谕旨曰:“时方多难,将来长春节亦免贺礼。”辛亥,以崇进、元帅右都监完颜赛不签枢密院事。癸丑,罢招贤所。乙卯,皇孙生,宣徽请称贺,诏无用乐。己未,大元兵徇忻、代。诏定州、县官虽积阶至三品,坐乏军储者,听行部决遣。壬戌,尚书省以军储不继,请罢州府学生廪给。上曰:“自古文武并用,向在中都,设学养士犹未尝发,况今日乎?其令仍旧给之。”丙子,议置庄献太子庙。
sān yuè wù yín, chì shì guān xíng míng, dāng miàn yì zhī, wù tīng zhuǎn zòu. yǐ jiàng yáng jūn jié dù shǐ lǐ gé zhī píng yáng fǔ, jiān hé dōng nán lù bīng dōu zǒng guǎn, quán cān zhī zhèng shì, xíng shàng shū shěng. rén wǔ, dìng mín jiān shōu kuì jūn wáng mǎ zhī fǎ, jí yǐ mǎ sòng guān chóu zhí zhī gé. yǐ yǒu, shàng gōng zhōng jiàn huáng, qiǎn guān fēn dào dū bǔ, réng jiè qí wù yǐ kē bào rǎo mín. gēng yín, cháng chūn jié, sòng qiǎn shǐ lái hè. xīn mǎo, zhào bà píng yáng hé zhōng yuán shuài. yǐ wèi, xiān zhēng shān dōng bīng jiē yìng miáo dào rùn gòng fù zhōng dōu, ér shí hǎi jù zhēn dìng pàn, lǜ wèi suǒ gěng, nǎi jí zhān gē zhēn guō wén zhèn wǔ xiān suǒ bù jīng ruì yǔ dōng píng jūn wèi jǐ jiǎo zhī shì, tú zhī. jǐ hài, dà yuán bīng gōng xīn chéng. gēng zǐ, gōng bà zhōu. jiǎ chén, wēi zhōu cì shǐ wǔ xiān lǜ bīng zhǎn shí hǎi jí qí dǎng èr bǎi yú rén, jiàng gé zhòng zhào lín zhāng lì děng jūn, jǐn huò hǎi tiě nǐ zhī wù. xún jìn xiān quán zhī zhēn dìng fǔ shì.
三月戊寅,敕事关刑名,当面议之,勿听转奏。以绛阳军节度使李革知平阳府,兼河东南路兵都总管,权参知政事,行尚书省。壬午,定民间收溃军亡马之法,及以马送官酬直之格。乙酉,上宫中见蝗,遣官分道督捕,仍戒其勿以苛暴扰民。庚寅,长春节,宋遣使来贺。辛卯,诏罢平阳、河中元帅。乙未,先征山东兵接应苗道润共复中都,而石海据真定叛,虑为所梗,乃集粘割贞、郭文振、武仙所部精锐与东平军为掎角之势,图之。己亥,大元兵攻新城。庚子,攻霸州。甲辰,威州刺史武仙率兵斩石海及其党二百余人,降葛仲、赵林、张立等军,尽获海僣拟之物。寻进仙权知真定府事。
xià sì yuè dīng wèi shuò, yǐ sòng suì bì bù zhì, mìng wū gǔ lùn qìng shòu wán yán sài bù děng jīng lüè nán biān. wù shēn, mèng zhōu jīng lüè sī wàn hù sòng zǐ yù lǜ suǒ bù pàn, zhǎn guān ér chū, jīng lüè shǐ cóng tǎn děng zhuī bài zhī. gēng xū, huā mào jūn zuò luàn yú téng zhōu, zhào shān dōng xíng shěng tǎo zhī. nán yáng wǔ duǒ shān dào fā, zhòng zhì qiān yú rén, jié dù fù shǐ yí lá yáng gē chū tǎo, yù zhī fāng chéng, zhāo zhī bù cóng, nǎi jìn jī zhī, shā qí zhòng dài jìn. guǐ chǒu, yǐ ān huà jūn jié dù shǐ wán yán yǔ quán yuán shuài zuǒ dōu jiān, xíng yuán shuài fǔ shì, dū jīng lüè shǐ miáo dào rùn jìn fù dū chéng, qiě lìng hé jí hé jiān zhāo fǔ shǐ yí lá tiě gē děng jūn. tiě gē yǔ dào rùn bù xié, hù yán gòng yǒu yì zhì, gù mìng zhòng chén lín zhèn zhī. wù wǔ, dān zhōu yǔ báo shāng jià, zhào qiǎn guān quàn yù nóng mín gǎi shí qiū tián, guān gěi qí zhǒng. píng dìng zhōu zéi yán dé yòng zhī dǎng yán xiǎn shā dé yòng, yǐ qí zhòng jiàng. jǐ wèi, yǐ quán cān zhī zhèng shì liáo dōng lù xíng shěng wán yán a lǐ bù sūn wèi cān zhī zhèng shì, xíng shàng shū shěng yuán shuài fǔ yú pó sù lù. yǐ quán liáo dōng lù xuān fǔ shǐ pú chá wǔ jīn quán cān zhī zhèng shì, xíng shàng shū shěng yuán shuài fǔ yú shàng jīng. gēng shēn, lǐ gé qǐng bà yì jūn zǒng lǐng shǐ fù, yǐ bì zhōu xiàn. shàng shū shěng yǐ qiū fáng zài ěr, gǎi fǎ fēi biàn, gū rú jiù zhì, zhōu xiàn gè sī chá zhī. jiǎ zǐ, yuán shuài shǒu yán sài bù pò sòng bīng yú xìn yáng, shǐ lái zòu jié. yǐ chǒu, jǐ nán tài ān téng yǎn děng zhōu zéi bìng qǐ, hóu zhì qiǎn dì zhōu fáng yù shǐ wán yán tíng tǎo píng zhī, jiàng qí zhuàng shì èr wàn rén lǎo yòu wǔ wàn rén. wán yán sài bù fù zòu bài sòng jūn yú lǒng shān děng chù, fú guó shén zhòng. wù chén, tài bái zhòu jiàn yú jǐng. xīn wèi, quán mèng zhōu jīng lüè shǐ cóng tǎn zhuī zéi sòng zǐ yù zhì huī zhōu jìng shàng, qí dǎng xíng fú shā zi yù, yǐ zhòng lái guī. rén shēn, yǐ wàn nú pàn nì wèi tiǎn, zhào yù liáo dōng zhū jiàng. wán yán sài bù jūn dù huái, pò guāng zhōu liǎng guān, huò jūn shí fēn gěi jiàng shì.
夏四月丁未朔,以宋岁币不至,命乌古论庆寿、完颜赛不等经略南边。戊申,孟州经略司万户宋子玉率所部叛,斩关而出,经略使从坦等追败之。庚戌,花帽军作乱于滕州,诏山东行省讨之。南阳五朵山盗发,众至千余人,节度副使移剌羊哥出讨,遇之方城,招之不从,乃进击之,杀其众殆尽。癸丑,以安化军节度使完颜宇权元帅左都监,行元帅府事,督经略使苗道润进复都城,且令和辑河间招抚使移剌铁哥等军。铁哥与道润不协,互言共有异志,故命重臣临镇之。戊午,单州雨雹伤稼,诏遣官劝谕农民改莳秋田,官给其种。平定州贼阎德用之党阎显杀德用,以其众降。己未,以权参知政事辽东路行省完颜阿里不孙为参知政事,行尚书省、元帅府于婆速路。以权辽东路宣抚使蒲察五斤权参知政事,行尚书省、元帅府于上京。庚申,李革请罢义军总领使副,以畀州县。尚书省以秋防在迩,改法非便,姑如旧制,州县各司察之。甲子,元帅守颜赛不破宋兵于信阳,使来奏捷。乙丑,济南、泰安、滕、兖等州贼并起,侯挚遣棣州防御使完颜霆讨平之,降其壮士二万人、老幼五万人。完颜赛不复奏败宋军于陇山等处,俘馘甚众。戊辰,太白昼见于井。辛未,权孟州经略使从坦追贼宋子玉至辉州境上,其党邢福杀子玉,以众来归。壬申,以万奴叛逆未殄,诏谕辽东诸将。完颜赛不军渡淮,破光州两关,获军实分给将士。
wǔ yuè wù yín, shǎn xī xíng shěng pò xià rén yú dà běi chà, shì rì jié zhì. dīng hài, mín yuàn rǔ jì shàng shū chén lì hài, shàng yǐ shì zǎi chén yuē:" bēi jiàn xiǎo rén, yóu néng jìn yán rú cǐ, yǒu kě cǎi zhě jí xíng zhī." jǐ chǒu, zéi sòng zǐ yù yú dǎng jiā shǔ xī fàng guī nóng. shàng shū yòu chéng pú chá yí lá dōu qì guān shàn fù jīng shī, jiàng zhī hé nán fǔ shì, xíng shū mì yuàn jiān xíng liù bù shì. rén chén, yán zhōu yuán wǔ xiàn yǔ báo shāng jià, zhào guān dài mín zhǒng gǎi shí. guǐ sì, sòng rén gōng yǐng zhōu, fén lüè ér qù. wù xū, xíng shū mì yuàn bīng bài sòng rén yú ní hé wān, yòu bài zhī fán chéng xiàn. shān dōng xíng yuán shuài fǔ shì méng gǔ gāng shàn xiè zhuǎn yùn shǐ lǐ bǐng jūn, fǎ dāng jué, bǐng jūn fǎn lì gāng, yīng lùn shú, zhào liǎng shì zhī. sòng rén qǔ lián shuǐ xiàn. guǐ mǎo, lán zhōu shuǐ jūn qiān hù lǐ píng děng kǔ tí kòng pú chá yān jīng tān bào, shā zhī. gòu xià rén yǐ pàn, xié qí tú zhāng yǐ jù xíng, yǐ yǐ jì jǐn huò zhī. shǎn xī xíng shěng pián yí qiān yǐ guān sì jiē, shòu tóng zhī lán zhōu shì, shǎng shì zú yǒu chà, yǐ qí shì shàng wén. jiǎ chén, dà yuán bīng xià miǎn chéng xiàn, jūn guān rèn fú sǐ zhī. bǐng wǔ, dìng hé běi qiú shì guān dù hé zhī fǎ, céng jīng zǒng bīng zhě bái shū mì yuàn, yú yàn jù tīng dù. xíng shū mì yuàn shì wū gǔ lùn qìng shòu nán fá hái, zòu bù yǐ shí, zhào jū zhī.
五月戊寅,陕西行省破夏人于大北岔,是日捷至。丁亥,民苑汝济上书陈利害,上以示宰臣曰:“卑贱小人,犹能尽言如此,有可采者即行之。”己丑,贼宋子玉余党家属悉放归农。尚书右丞蒲察移剌都弃官擅赴京师,降知河南府事,行枢密院兼行六部事。壬辰,延州原武县雨雹伤稼,诏官贷民种改莳。癸巳,宋人攻颍州,焚掠而去。戊戌,行枢密院兵败宋人于泥河湾,又败之樊城县。山东行元帅府事蒙古纲擅械转运使李秉钧,法当决,秉钧返詈纲,应论赎,诏两释之。宋人取涟水县。癸卯,兰州水军千户李平等苦提控蒲察燕京贪暴,杀之。构夏人以叛,胁其徒张扆俱行,扆以计尽获之。陕西行省便宜迁扆官四阶,授同知兰州事,赏士卒有差,以其事上闻。甲辰,大元兵下沔城县,军官任福死之。丙午,定河北求仕官渡河之法,曾经总兵者白枢密院,余验据听渡。行枢密院事乌古论庆寿南伐还,奏不以实,诏鞫之。
liù yuè jǐ yǒu, miáo dào rùn biǎo guī guó rén lǐ chēn fù yǐ zhòng pàn, chēn yì biǎo dào rùn yì móu, zhào shān dōng xíng xǐng chá zhī. xiū tóng guān, qiǎn zhōng shǐ chí zhào jí shǔ yào láo fū jiàng. quán cān zhī zhèng shì zhāng xíng xìn jìn cān zhī zhèng shì. gēng xū, zhào bǔ zhì liáo dōng shòu wěi shǔ guān jiā shǔ, de àn chá shǐ gāo lǐ qī zǐ, jiē lù zhī. rén zǐ, zhì fū fāng dān zhōu sì pǐn yǐ xià zhōu xiàn guān shì huán qìng lì, yǐ èr shí yuè zhōng gèng. jiǎ yín, zhāo fǔ shǐ wéi hóng yán zhāng dé fǔ shǒu chén shàn xǐ mín shān zhài bì bīng, shàng yuē:" nán bǎo zhī chéng, shǒu zhī hé yì, tú shāng wú mín ěr. wù zhì." yǐ mǎo, xiǎn zōng jì rì, yè diàn yú qǐ qìng gōng. bǐng chén, zhào shū mì yuàn qiǎn jīng lì guān fēn yù xíng yuàn, yán bīng lì qì yǐ shǒu chōng yào, réng jìn yǐn yàn, wéi yǐ jūn lǜ lùn. sòng rén hé tǔ kòu gōng dōng hǎi jìng. wù wǔ, yǐ sòng qiǎn bīng shù fàn jìng, jí suì bì bù zhì, zhào yù yán biān zuì sòng. jǐ wèi, zhào fán shàng shū rén qí yán yǐ cǎi yòng zhě, shàng qí xìng míng. xīn yǒu, yǐ jìn shì zhū gài cǎo zé rén lǐ wéi yán lùn yì kě qǔ, zhào gěi bā guàn shí fèng. yǐ chǒu, shè tóng guān shǐ fù, jí sān mén jí jīn tí jǔ guān. shàng shū zuǒ chéng xiàng jiān dōu yuán shuài pū sàn duān hōng, chuò cháo. zhì nán jīng liú quán wù. liáo dōng xíng shěng qiǎn shǐ lái shàng zhēng yuè zhōng bài qì dān zhī jié.
六月己酉,苗道润表归国人李琛复以众叛,琛亦表道润异谋,诏山东行省察之。修潼关,遣中使持诏及署药劳夫匠。权参知政事张行信进参知政事。庚戌,诏捕治辽东受伪署官家属,得按察使高礼妻子,皆戮之。壬子,制鄜、坊、丹州四品以下州县官视环、庆例,以二十月终更。甲寅,招抚使惟宏言彰德府守臣擅徙民山砦避兵,上曰:“难保之城,守之何益,徒伤吾民耳。勿治。”乙卯,显宗忌日,谒奠于启庆宫。丙辰,诏枢密院遣经历官分谕行院,严兵利器以守冲要,仍禁饮宴,违以军律论。宋人合土寇攻东海境。戊午,以宋遣兵数犯境,及岁币不至,诏谕沿边罪宋。己未,诏凡上书人其言已采用者,上其姓名。辛酉,以进士朱盖、草泽人李维岩论议可取,诏给八贯石俸。乙丑,设潼关使、副,及三门、集津提举官。尚书左丞相兼都元帅仆散端薨,辍朝。置南京流泉务。辽东行省遣使来上正月中败契丹之捷。
qiū qī yuè bǐng zǐ shuò, rì yǒu shí zhī. xīn sì, sòng rén wéi sì zhōu. rén wǔ, wéi líng bì xiàn. guǐ wèi, yǔ zhōu zhèn wēi jūn wàn hù mǎ kuān zhú qí cì shǐ lǐ cè, jù chéng pàn. qiǎn shǐ zhāo zhī, nǎi jiàng. yǐ ér fù móu biàn, zhōu lì qín lù zhī, yí qí zú. jiǎ shēn, zhào yù liáo dōng zhū lù. yǐ yǒu, sòng rén xí pò dōng hǎi xiàn. bǐng shēn, zhì tí jǔ cāng chǎng shǐ fù. guǐ mǎo, tài shè tán chǎn jiā hé, yī jīng shí yǒu wǔ suì. jiǎ chén, xià rén fàn huáng hè chà, guān jūn bài zhī. yǐ sì, chū zhì jí xián yuàn zhī yuàn shì tóng zhī yuàn shì děng guān. sòng rén jí tǔ kòu gōng hǎi zhōu, jīng lüè shǐ jī pò qí zhòng. xià rén wéi yáng láng zhài, shuài fǔ fā zhū zhèn bīng jī zǒu zhī.
秋七月丙子朔,日有食之。辛巳,宋人围泗州。壬午,围灵璧县。癸未,庾州振威军万户马宽逐其刺史李策,据城叛。遣使招之,乃降。已而复谋变,州吏擒戮之,夷其族。甲申,诏谕辽东诸路。乙酉,宋人袭破东海县。丙申,置提举仓场使、副。癸卯,太社坛产嘉禾,一茎十有五穗。甲辰,夏人犯黄鹤岔,官军败之。乙巳,初置集贤院知院事、同知院事等官。宋人及土寇攻海州,经略使击破其众。夏人围羊狼寨,帅府发诸镇兵击走之。
bā yuè wù shēn, shǎn xī xíng shěng bào mù bō zéi fàn táo zhōu bài jī, dùn qù. mù xīng zhòu jiàn yú mǎo, liù shí yǒu qī rì nǎi fú. jǐ yǒu, hǎi zhōu jīng lüè sī biǎo guān jūn yǔ sòng rén zhàn shí jiǎo nán, zhàn lián shuǐ xiàn, zhàn zhōng tǔ qiáo, sòng bīng bài jī. rén zǐ, xuē yù shǐ dài fū yǒng xī guān jué, yǒu sī lùn shī lǜ dāng zhǎn, shàng yǐ jìn zú, tè shì qí sǐ. guǐ chǒu, sòng rén gōng què shān xiàn, wèi guān jūn suǒ bài, zhào yù guó nèi jūn shì, shǐ zhī sòng rén yú méng zhī gù, réng mìng dà chén yì qí shì. yǐ mǎo, jí xián yuàn zī yì guān zhū gài shang shū chén yù dí sān cè. rén xū, hǎi zhōu jīng lüè shǐ ā bù hǎn nú shī lá bài sòng rén yú qí jìng. tí kòng lǐ yuán yǔ sòng rén zhàn, lǚ jié, duō suǒ fú huò. xǐ lán tōng dù jīng lüè sī yú huáng líng gǎng. yǐ chǒu, zhì zēng dìng qín bǔ táo jūn shǎng gé jí jū tíng rén zuì. bǐng yín, zuǒ sī jiàn pū sàn yì fū qǐ gèng kāi fēng fǔ hào, cì měi míng, yǐ wèi shì xiàn wèi cì jùn, suī zhōu wèi fáng yù shǐ, yǔ zhèng yán èr zhōu zuǒ yòu qián hòu fǔ jīng shī. shàng yuē:" shān líng zài zhōng dōu, zhèn qǐ lè jiǔ jū cǐ hū?" suì zhǐ. guǐ yǒu, tài zǔ jì rì, yè diàn yú qǐ qìng gōng. jiǎ xū, yuán shuài zuǒ dōu jiān chéng yì qiǎn qí bù jiàng nà lán jì sēng děng, hé pā é zú dōu guǎn ní páng gǔ, yǐ bīng yǎn xí guā lí yú zú zhū fān zhàng, lǚ pò zhī, zhǎn guó shì zú, qín qí shǒu lǐng, fú huò rén chù shén duō, shì rì jié zhì.
八月戊申,陕西行省报木波贼犯洮州败绩,遁去。木星昼见于昴,六十有七日乃伏。己酉,海州经略司表官军与宋人战石湫南,战涟水县,战中土桥,宋兵败绩。壬子,削御史大夫永锡官爵,有司论失律当斩,上以近族,特贳其死。癸丑,宋人攻确山县,为官军所败,诏谕国内军士,使知宋人渝盟之故,仍命大臣议其事。乙卯,集贤院谘议官朱盖上书陈御敌三策。壬戌,海州经略使阿不罕奴失剌败宋人于其境。提控李元与宋人战,屡捷,多所俘获。徙栏通渡经略司于黄陵岗。乙丑,制增定擒捕逃军赏格及居停人罪。丙寅,左司谏仆散毅夫乞更开封府号,赐美名,以尉氏县为刺郡,睢州为防御使,与郑、延二州左右前后辅京师。上曰:“山陵在中都,朕岂乐久居此乎?”遂止。癸酉,太祖忌日,谒奠于启庆宫。甲戌,元帅左都监承裔遣其部将纳兰记僧等,合葩俄族都管尼旁古,以兵掩袭瓜黎余族诸蕃帐,屡破之,斩馘士卒,禽其首领,俘获人畜甚多,是日捷至。
jiǔ yuè dīng chǒu, gēng dìng jiān chá yù shǐ shī chá fǎ. yǐ yuán shuài zuǒ jiān jūn bì lán ā lǔ dài quán cān zhī zhèng shì, xíng shěng yú yì dōu. wù yín, xià rén fàn suí dé zhī kè róng zhài, dū tǒng luó shì huī nì jī, què zhī. jǐ mǎo, cài zhōu shuài fǔ zhēn sòng rén jiāng kuī xī zhōu, yǐ qīng bīng yòu qí jìn, bié yǐ ruì shī yāo jī zhī, lǔ qí jiāng shěn jùn. rén wǔ, yǐ gǎi yuán xìng dìng, shè guó nèi. jiǎ shēn, bà guī yùn suǒ, shè xíng liù bù. xīn mǎo, dà yuán bīng xùn xí zhōu jí fén xī xiàn, guǐ sì, gōng qìn zhōu. liáo dōng xíng shěng wán yán a lǐ bù sūn wèi pàn rén bó dé hú tǔ suǒ shā. yuè fàn dōng jǐng xī shàn běi dì èr xīng. yǐ wèi, dà yuán bīng gōng tài yuán bò ji zhǎng zhài. dīng yǒu, báo tài yuán chéng, gōng jiāo chéng qīng yuán. guǐ mǎo, lì yán hé bīng qiáng lù jiǎo.
九月丁丑,更定监察御史失察法。以元帅左监军必兰阿鲁带权参知政事,行省于益都。戊寅,夏人犯绥德之克戎寨,都统罗世晖逆击,却之。己卯,蔡州帅府侦宋人将窥息州,以轻兵诱其进,别以锐师邀击之,虏其将沈俊。壬午,以改元兴定,赦国内。甲申,罢规运所,设行六部。辛卯,大元兵徇隰州及汾西县,癸巳,攻沁州。辽东行省完颜阿里不孙为叛人伯德胡土所杀。月犯东井西扇北第二星。乙未,大元兵攻太原簸箕掌寨。丁酉,薄太原城,攻交城、清源。癸卯,立沿河冰墙鹿角。
dōng shí yuè dīng wèi, yǐ lín yǔ, zhào kuān nóng mín shū shuì zhī xiàn. gēng xū, yǐ jiāng yǒu shì yú sòng, zhào shuài chén zhěng lì shī tú. xīn hài, qiǎn guān kuò shì mín mǎ, hóng shǎng gé yǐ shì quàn. jiǎ yín, mìng gāo rǔ lì zhāng xíng jiǎn tóng xiū zhāng zōng shí lù. xī zhōu shuài fǔ xiàn pò sòng rén yú zhōng dù zhī jié. yǐ mǎo, dà yuán bīng xùn zhōng shān fǔ jí xīn lè xiàn. bǐng chén, dān zhōu jìn jiā hé, yì mǔ tóng yǐng. xīn yǒu, zhì dìng zhōu fǔ sī xiàn guān shī jué jiān xì zuì. rén xū, yòu sī jiàn jiān shì yù shǐ xǔ gǔ shàng shū, qǐng xiān qiǎn shǐ yǔ sòng yì hé. yǐ chǒu, dà yuán bīng xià cí zhōu. bǐng yín, dìng zhí guān bù qiú shì jí guī bì bù fù rèn fǎ. gāo rǔ lì shàng shū yán, hé yì xiān fā yú wǒ, kǒng zì shì ruò, fēi biàn. wù chén, shàng mìng xǔ gǔ cǎo tōng sòng yì hé dié, jì jìn yǐ shì zǎi chén, zǎi chén yǐ qí yán yǒu qí āi zhī yì, tú shì wēi ruò, wú zú qǔ zhě, yì suì qǐn. xīn wèi, bà liú quán wù. dà yuán bīng shōu zōu píng cháng shān jí zī zhōu. rén shēn, gǎi huán guó hào wèi guǎn, bì shàng xián míng. gāo rǔ lì biǎo zhì shì, bù yǔn.
冬十月丁未,以霖雨,诏宽农民输税之限。庚戌,以将有事于宋,诏帅臣整厉师徒。辛亥,遣官括市民马,红赏格以示劝。甲寅,命高汝砺、张行简同修《章宗实录》。息州帅府献破宋人于中渡之捷。乙卯,大元兵徇中山府及新乐县。丙辰,丹州进嘉禾,异亩同颖。辛酉,制定州府司县官失觉奸细罪。壬戌,右司谏兼侍御史许古上疏,请先遣使与宋议和。乙丑,大元兵下磁州。丙寅,定职官不求仕及规避不赴任法。高汝砺上疏言,和议先发于我,恐自示弱,非便。戊辰,上命许古草通宋议和牒,既进以示宰臣,宰臣以其言有祈哀之意,徒示微弱,无足取者,议遂寝。辛未,罢流泉务。大元兵收邹平、长山及淄州。壬申,改郇国号为管,避上嫌名。高汝砺表致仕,不允。
shí yī yuè rén wǔ, cóng yí yí lá mǎi nú yán:" wǔ duǒ shān zéi yú zhāng èr děng, ruò xī zhū zhī, lǚ zhào miǎn zuì, kǒng guāi ēn xìn. qiě qí qīn shǔ lún luò sòng jìng, jìn zài jūn zhōu, huò xiāng gòu luàn. qǐ dài qí sǐ, xǐ zhī guī dé suī chén jūn xǔ jiān wèi biàn." zhào xǔ zhī. guǐ wèi, yuè yùn mù huǒ èr xīng, mù zài wèi, huǒ zài mǎo. bǐng xū, tài bái zhòu jiàn, qiǎn hàn lín shì jiǎng xué shì yáng yún yì chán zhī. dà yuán bīng shōu shān dōng bīn dì bó sān zhōu, jǐ chǒu, xià zī zhōu. gēng yín, xià yí zhōu. jiǎ wǔ, hé xī jū nà jiān nà děng zú qiān yú hù lái guī. dīng yǒu, zhào táng dèng cài zhōu xíng yuán shuài fǔ jǔ bīng fá sòng. wù xū, dà yuán bīng gōng tài yuán fǔ. gēng zǐ, shàng wèi zǎi chén yuē:" zhèn wén bǎi xìng liú wáng, bū fù jiē pèi jiàn hù, rén hé yǐ kān? yòu tiān zhēng jūn xū qián tài duō, wáng zhě jù kěn fù yè, qí bìng ràng chú zhī." zǎi chén qǐng mìng xíng bù guān yuè shí juān dài, yǐ dài nà zhě yǐ ēn lì, huò chú tā yì, huò jiǎn běn hù zá zhēng sì zhī yī. shàng yuē:" zhèn yú cǐ shì wèi cháng qù huái, qí jí xíng zhī."
十一月壬午,从宜移剌买奴言:“五朵山贼鱼张二等,若悉诛之,屡诏免罪,恐乖恩信。且其亲属沦落宋境,近在均州,或相构乱。乞贷其死,徙之归德、睢、陈、钧、许间为便。”诏许之。癸未,月晕木、火二星,木在胃,火在昴。丙戌,太白昼见,遣翰林侍讲学士杨云翼鋋之。大元兵收山东滨、棣、博三州,己丑,下淄州。庚寅,下沂州。甲午,河西掬纳、篯纳等族千余户来归。丁酉,诏唐、邓、蔡州行元帅府举兵伐宋。戊戌,大元兵攻太原府。庚子,上谓宰臣曰:“朕闻百姓流亡,逋赋皆配见户,人何以堪?又添征军须钱太多,亡者讵肯复业,其并让除之。”宰臣请命行部官阅实蠲贷,已代纳者以恩例,或除他役,或减本户杂征四之一。上曰:“朕于此事未尝去怀,其亟行之。”
shí èr yuè jiǎ chén shuò, dà yuán bīng gōng lù zhōu, dū tǒng mǎ fǔ sǐ zhī. wù shēn, jí mò yí fēng zhài yú dà bó zhōng de rì běn guó tài zǎi fǔ mín qī shí èr rén, yīn dí yù fēng, piāo zhì zhōng guó. yǒu sī fù yàn wú tā, zhào gěi yǐ liáng, bǐ huán běn guó. gēng xū, yuán shuài zuǒ jiān jūn pú chá wǔ jīn jìn yòu fù yuán shuài, quán cān zhī zhèng shì, chōng liáo dōng xíng shěng. shì rì, dà yuán bīng píng yì dōu fǔ. xīn hài, shǎn xī xíng shěng xū dǐng jiàn fá sòng, bù bào. jiǎ yín, hǎi zhōu jīng lüè shǐ bào tí kòng hán bì bài sòng rén yú yán cāng. jǐ wèi, dà yuán bīng fù gōng yí zhōu, guān mín qì chéng dùn. xīn yǒu, xià mì zhōu, jié dù shǐ wán yán yǔ sǐ zhī. rén xū, hóu zhì jiān sān sī shǐ. gēng wǔ, miǎn táo hù fù yè zhě chà fù.
十二月甲辰朔,大元兵攻潞州,都统马甫死之。戊申,即墨移风砦于大舶中得日本国太宰府民七十二人,因籴遇风,飘至中国。有司覆验无他,诏给以粮,俾还本国。庚戌,元帅左监军蒲察五斤进右副元帅,权参知政事,充辽东行省。是日,大元兵平益都府。辛亥,陕西行省胥鼎谏伐宋,不报。甲寅,海州经略使报提控韩璧败宋人于盐仓。己未,大元兵复攻沂州,官民弃城遁。辛酉,下密州,节度使完颜宇死之。壬戌,侯挚兼三司使。庚午,免逃户复业者差赋。
èr nián chūn zhēng yuè yǐ hài, zhào yì zhèn xù. xīn sì, chì nán zhēng jiàng shuài suǒ zhì wú zòng shā lüě. rén wǔ, sòng rén gōng huái běi, táng zhōu yuán shuài fǔ jī bài zhī, huò tǒng lǐng lǐ xióng tāo chén gāo yǐ guī. guǐ wèi, jìn shì jú fù shǐ é kě qiǎn shǐ bào nán shī zhī jié. yǐ yǒu, shǎn xī xíng shěng huò guī guó rén, yán dà yuán bīng wéi xià wáng chéng, lǐ zūn xū mìng qí zi jū shǒu ér chū zǒu xī liáng. zhào yù zhū shuài fǔ míng chì hòu, yán shǒu bèi. wù zǐ, táng dèng yuán shuài wán yán sài bù bào lián pò sòng rén zhī jié. sòng rén gōng sì zhōu, yòu zhàn què zhī.
二年春正月乙亥,诏议赈恤。辛巳,敕南征将帅所至毋纵杀掠。壬午,宋人攻淮北,唐州元帅府击败之,获统领李雄韬、陈皋以归。癸未,近侍局副使讹可遣使报南师之捷。乙酉,陕西行省获归国人,言大元兵围夏王城,李遵顼命其子居守而出走西凉。诏谕诸帅府明斥候,严守备。戊子,唐、邓元帅完颜赛不报连破宋人之捷。宋人攻泗州,又战却之。
èr yuè guǐ mǎo, sòng rén qīn qīng kǒu, xíng shū mì yuàn qiǎn bīng bài zhī. jiǎ chén, miǎn zhōng jīng sōng rǔ děng zhōu bū zū. yù xū dǐng, kè sòng sàn guān, kě bǎo zé bǎo, bù kě bǎo zé fén huǐ ér hái. dìng nú bì jiù zhǔ fǎ. bǐng wǔ, é kě bài sòng rén yú fáng shān. gē shí liè huán duān yì qiǎn shǐ lái shàng guāng zhōu xìn yáng zhī jié. gēng xū, hǎi zhōu jīng lüè bài sòng bīng yú qú shān, biǎo qǐng jì qí jūn chǔ, dū dōng píng shuài fǔ fā bīng hù sòng zī liáng yǐ yīng zhī. xǔ zhōu zhǎng shè xiàn hé miǎn děng móu fǎn, fú zhū. xīn hài, zhāng xíng xìn chū wèi zhāng huà jūn jié dù shǐ jiān jīng zhōu guǎn nèi guān chá shǐ. rén zǐ, yù shǐ yǐ běi bīng tuì, qǐng tài gè chù xíng shū mì yuàn yuán shuài fǔ rǒng guān. shàng shū yǐ wéi fēi biàn, shàng cóng shàng shū yán, réng jiù zhì. wán yán sài bù bào zǎo yáng zhī jié. guǐ chǒu, wán yán ā lín bào zào jiāo bǎo zhī jié. dīng sì, shòu zhōu xíng shū mì yuàn pò sòng rén gāo liǔ qiáo shuǐ zhài, yí qí zhài ér hái. rén xū, é kě qiǎn bīng bá sòng zhà qí pán lǐng, yòu pò qí zhòng yú péi jiā zhuāng hán shān lǐng lóng mén guān děng chù, dé sù èr qiān yú shí. yǐ chǒu, yù shū mì yuē:" zhōng jīng shāng guó zhū zhōu jūn rén yuàn gēng tún tián, bǐ kuò dì shòu zhī. wén xú sù jūn dú bù yuàn shòu, yì wèi yǔ tián bì jué qí lǐn gěi yě. zhèn kěn ěr yé? qí yǐ zhèn yì xiǎo zhī." bǐng yín, yù shàng shū shěng yuē:" wén zhōng dōu nà sù guān duō wèi lì bù jiǎo bó, shū bù sī fāng quē fá shí, lì hài wèi rú hé. yòu lì gōng zhàn zhèn rén, bì zé bǎo guān, ruò bèi jiē yì jūn bái dīng, qǐ shí zhí guān, gǒu wén dié kě xìn, jí dāng yǔ zhī. zhì ruò zài dōu shí, guī yùn xīn tàn rù chéng zhě, zhèn cháng zhí ēn shòu yǐ guān. cǐ qǐ róng wěi, ér jiān yì wèi suǒ jǔ gé. qí xī yù zhī, wù fù ruò shì." gē shí liè yá wú tǎ pò sòng rén xū yí jūn, shàng fú huò zhī shù. jǐ sì, yǐ hóu zhì xíng shěng hé běi, jiān xíng sān sī ān fǔ sī shì.
二月癸卯,宋人侵青口,行枢密院遣兵败之。甲辰,免中京、嵩、汝等州逋租。谕胥鼎,克宋散关,可保则保,不可保则焚毁而还。定奴婢救主法。丙午,讹可败宋人于防山。纥石烈桓端亦遣使来上光州、信阳之捷。庚戌,海州经略败宋兵于朐山,表请继其军储,督东平帅府发兵护送资粮以应之。许州长社县何冕等谋反,伏诛。辛亥,张行信出为彰化军节度使兼泾州管内观察使。壬子,御史以北兵退,请汰各处行枢密院、元帅府冗官。尚书以为非便,上从尚书言,仍旧制。完颜赛不报枣阳之捷。癸丑,完颜阿邻报皂郊堡之捷。丁巳,寿州行枢密院破宋人高柳桥水砦,夷其砦而还。壬戌,讹可遣兵拔宋栅棋盘岭,又破其众于裴家庄、寒山岭、龙门关等处,得粟二千余石。乙丑,谕枢密曰:“中京商、虢诸州军人愿耕屯田,比括地授之。闻徐、宿军独不愿受,意谓予田必绝其廪给也。朕肯尔耶?其以朕意晓之。”丙寅,谕尚书省曰:“闻中都纳粟官多为吏部缴驳,殊不思方阙乏时,利害为如何。又立功战阵人,必责保官,若辈皆义军白丁,岂识职官,苟文牒可信,即当与之。至若在都时,规运薪炭入城者,朕尝植恩授以官。此岂容伪,而间亦为所沮格。其悉谕之,勿复若是。”纥石烈牙吾塔破宋人盱眙军,上俘获之数。己巳,以侯挚行省河北,兼行三司安抚司事。
sān yuè gēng chén, shàng shū jí wén zī guān zá yì jìn shì zhī xuǎn, zhào yī tài hé lì xíng zhī. guǐ wèi, é kě bài sòng rén yú guāng huà jūn. jiǎ shēn, cháng chūn jié. wù zǐ, yù zǎi chén yuē:" jiù zhì, tíng shì jìn shì rì bū hòu chū gōng. jìn yù fù jiù, kǒng néng wén ér sī chí zhě, bù dé jǐn qí cái, qí lìng rì mò nǎi chū." yǐ yù shǐ zhōng chéng bǎ hú lǔ wèi cān zhī zhèng shì. shǎn xī xíng liù bù shàng shū yáng zhēn xuē wǔ guān, lèi zhàng yī bǎi qī shí, jiě zhí. é kě biǎo yán, guān jūn zì tóng bǎi rù sòng jìng, suǒ xiàng duō kè jié. guǐ sì, sòng rén zhēng zào jiāo bǎo, jī guān jūn, jūn kuì, zhǔ jiàng wán yán ā lín zhàn méi. bǐng shēn, gēng dìng jīng chéng bǔ gào qiáng dào guān shǎng zhì. xīn chǒu, shàng jīng xíng shěng pú chá wǔ jīn biǎo, zuǒ jiān jūn gē bù ǎi wū fāng zhōu xuān fǔ fù shǐ gē shí liè àn dūn jiāng pàn ér shā zhī. shì xià shàng shū shěng, zǎi chén yǐ wéi àn dūn zhī sǐ xú yì xù diǎn, gē bù ǎi yì gū láo lóng shǐ zhī, shàng miǎn cóng qí yán.
三月庚辰,尚书集文资官杂议进士之选,诏依泰和例行之。癸未,讹可败宋人于光化军。甲申,长春节。戊子,谕宰臣曰:“旧制,廷试进士日晡后出宫。近欲复旧,恐能文而思迟者,不得尽其才,其令日没乃出。”以御史中丞把胡鲁为参知政事。陕西行六部尚书杨贞削五官,累杖一百七十,解职。讹可表言,官军自桐柏入宋境,所向多克捷。癸巳,宋人争皂郊堡,击官军,军溃,主将完颜阿邻战没。丙申,更定京城捕告强盗官赏制。辛丑,上京行省蒲察五斤表,左监军哥不霭诬坊州宣抚副使纥石烈按敦将叛而杀之。事下尚书省,宰臣以为按敦之死徐议恤典,哥不霭亦姑牢笼使之,上勉从其言。
xià sì yuè rén yín shuò, pú chá wǔ jīn biǎo, liáo dōng pián yí a lǐ bù sūn dài liáng gāo lí bù yīng, zhé yǐ bīng lüè qí jìng. shàng mìng wǔ jīn qiǎn rén yǐ zhào wǎng yù gāo lí, shǐ zhī xīng bīng fēi shàng guó yì. yǐ sì, zhào hé nán lù xíng zǒng guǎn fǔ jié zhèn yǐ shàng guān, chōng xuān chà bǔ dào shǐ, yǐ fáng yù cì shǐ yǐ shàng zhǎng èr guān, jí shì xí měng ān zhī cái wǔ zhě wèi zhī fù, yòu mìng pú wáng fǔ wèi wán yán máo liáng hǔ wèi xuān chà tí kòng yǐ xún dū zhī. shì rì, qū shè liáo dōng děng lù. yǐ hù bù shàng shū jiā gǔ bì lán wèi hàn lín xué shì chéng zhǐ, quán cān zhī zhèng shì, xíng shěng yú liáo dōng. dīng wèi, chéng yì bài sòng rén yú zào jiāo bǎo. gēng xū, yù shǐ hé jí xián yuàn zī yì guān lǐ wéi yán běn zhōng shān fǔ wú jí xiàn jìn shì zhào xiào xuǎn jiā nú, qǐ zhèng qí shì. shàng yuē:" guó jiā yòng rén, xī zé guì jiàn?" mìng yǐ guān yín wǔ shí liǎng shú fàng wèi liáng, rèn shǐ réng jiù. rén zǐ, qiǎn shì yù shǐ wán yán sù lán jìn shì jú fù shǐ é kě tóng fù liáo dōng, chá fǎng pàn zéi wàn nú shì tǐ. xíng shěng hóu zhì dū bīng fù mì zhōu. tí kòng zhū chēn fù gāo mì xiàn. guǐ chǒu, wán yán sù lán qǐng xuān yù gāo lí fù kāi hù shì, cóng zhī. yǐ mǎo, tè cì wǔ jǔ wēn dí hǎn jiǎo zhù yǐ xià yī bǎi sì shí rén jí dì. dīng sì, shǎn xī xíng shěng pò sòng jī gōng shān, qǔ hé zhōu chéng zhōu, zhì hé chí xiàn hēi gǔ guān, shǒu zhě jiē dùn, qián hòu huò liáng jiǔ wàn hú, qián shù qiān wàn, jūn shí bù kě shèng jì. wù wǔ, hóng ǎo zéi fàn xú pī, xíng shū mì yuàn bīng dà pò zhī. jǐ wèi, a lǐ bù sūn zì tóng guān zhī bài, shī qí suǒ zài, biàn xìng míng nì jū zhè chéng, wèi yù shǐ jué chá, xì qí jiā shǔ, jiāng qióng zhì zhī, nǎi qiǎn zi shàng shū yì lì dài zuì. tái chén lì qǐng zhū zhī, yǐ chéng bù zhōng. shàng zú shè qí zuì, yù yǐ zì xiào. guǐ hài, qiǎn zhòng chén shěn lǐ jīng shī yuān yù. dīng mǎo, hé nán zhū jùn huáng. lín táo lù bào bài sòng rén zhī jié. dōng píng xíng shěng bài hēi qí zéi, bá jiāo xī xiàn, qú zéi lǐ quán lái yuán, bìng pò zhī. wù chén, hé běi xíng shěng bài hóng ǎo zéi, jìn zhì mì zhōu, jiàng wěi jiàng xiào shù shí rén, shì zú qī bǎi rén, xī fù qí yè.
夏四月壬寅朔,蒲察五斤表,辽东便宜阿里不孙贷粮高丽不应,辄以兵掠其境。上命五斤遣人以诏往谕高丽,使知兴兵非上国意。乙巳,诏河南路行总管府节镇以上官,充宣差捕盗使,以防御刺史以上长贰官,及世袭猛安之才武者为之副,又命濮王府尉完颜毛良虎为宣差提控以巡督之。是日,曲赦辽东等路。以户部尚书夹谷必兰为翰林学士承旨,权参知政事,行省于辽东。丁未,承裔败宋人于皂郊堡。庚戌,御史劾集贤院谘议官李维岩本中山府无极县进士赵孝选家奴,乞正其事。上曰:“国家用人,奚择贵贱?”命以官银五十两赎放为良,任使仍旧。壬子,遣侍御史完颜素兰、近侍局副使讹可同赴辽东,察访叛贼万奴事体。行省侯挚督兵复密州。提控朱琛复高密县。癸丑,完颜素兰请宣谕高丽复开互市,从之。乙卯,特赐武举温迪罕缴住以下一百四十人及第。丁巳,陕西行省破宋鸡公山,取和州、成州,至河池县黑谷关,守者皆遁,前后获粮九万斛,钱数千万,军实不可胜计。戊午,红袄贼犯徐、邳,行枢密院兵大破之。己未,阿里不孙自潼关之败,失其所在,变姓名匿居柘城,为御史觉察,系其家属,将穷治之,乃遣子上书诣吏待罪。台臣力请诛之,以惩不忠。上卒赦其罪,谕以自效。癸亥,遣重臣审理京师冤狱。丁卯,河南诸郡蝗。临洮路报败宋人之捷。东平行省败黑旗贼,拔胶西县,渠贼李全来援,并破之。戊辰,河北行省败红袄贼,进至密州,降伪将校数十人,士卒七百人,悉复其业。
wǔ yuè xīn wèi shuò, fèng xiáng yuán shuài wán yán lǘ shān pò sòng rén bù luò guō xiāng lú bǎo zhū tún. jiǎ xū, zhāo fǔ fù shǐ huáng guāi ā lǔ dá xí pò lǐ quán yú jǔ zhōu jí rì zhào xiàn zhī nán, sān dào jī zhī, zhuī bēn sì shí lǐ. bǐng zǐ, xià rén zì jiā zhōu rù fū yán, yuán shuài chéng lì qiǎn bīng bài zhī mǎ jí fēng, shì rì jié zhì. zhào qiǎn guān dū bǔ hé nán zhū lù huáng. xīn sì, cè lùn cí fù jīng yì jìn shì jí wǔ jǔ rén rù jiàn, cì gào mìng zhāng fú. lái zhōu mín qū guì shā jié dù jīng lüè shǐ nèi zú zhuǎn nú, zì chēng yuán shuài, gòu sòng rén jù chéng pàn. shān dōng zhāo fǔ sī qiǎn tí kòng wáng tíng yù zhāo fǔ fù shǐ huáng guāi ā lǔ dá děng tǎo píng zhī, zhǎn wěi tǒng zhì bái zhēn jí yá xiào shù shí rén, shēng qín guì jí wěi jié dù shǐ lǚ zhōng děng shí yú rén, zhū zhī. nǎi mìng tíng yù bǎo lái, zhū chēn bǎo mì, ā lǔ dá bǎo níng hǎi, yǐ ān jí qí mín. bǐng xū, shǎn xī xíng shěng yán:" sì yuè zhōng, gǒng zhōu xíng yuán shuài chéng yì qiǎn tí kòng wū gǔ lùn cháng shòu nà lán jì sēng fēn dào fá sòng. cháng shòu chū yán chuān zhèn, jì sēng chū tiě chéng bǎo, jiē kè jié ér hái." xīn mǎo, shòu zhōu xíng shū mì yuàn nán chéng jūn gōng xīn chéng zhèn, yī jūn qù shǐ hé, yǔ sòng rén zhàn, shèng zhī. rén chén, hé běi xíng shěng fù huáng xiàn. yǐ wèi, dì fèng xiáng qín gǒng sān dào nán zhēng jiàng shì gōng, gè qiān qí guān. bǐng shēn, zēng suí cháo guān jí zhū chéng yìng fèng. wù xū, shǎn xī xíng shěng lián bào chéng yì děng rù sòng jìng zhī jié. jǐ hài, dà yuán bīng xùn jǐn zhōu, yuán shuài zhòng hēng sǐ zhī. gēng zǐ, shǎn zhōu qún láng shāng bǎi yú rén, lì shǎng mù rén bǔ shā.
五月辛未朔,凤翔元帅完颜闾山破宋人步落埚、香炉堡诸屯。甲戌,招抚副使黄掴阿鲁答袭破李全于莒州及日照县之南,三道击之,追奔四十里。丙子,夏人自葭州入鄜延,元帅承立遣兵败之马吉峰,是日捷至。诏遣官督捕河南诸路蝗。辛巳,策论词赋经义进士及武举人入见,赐告命章服。莱州民曲贵杀节度经略使内族转奴,自称元帅,构宋人据城叛。山东招抚司遣提控王庭玉、招抚副使黄掴阿鲁答等讨平之,斩伪统制白珍及牙校数十人,生禽贵及伪节度使吕忠等十余人,诛之。乃命庭玉保莱,朱琛保密,阿鲁答保宁海,以安辑其民。丙戌,陕西行省言:“四月中,巩州行元帅承裔遣提控乌古论长寿、纳兰记僧分道伐宋。长寿出盐川镇,记僧出铁城堡,皆克捷而还。”辛卯,寿州行枢密院南城军攻辛城镇,一军趣史河,与宋人战,胜之。壬辰,河北行省复黄县。乙未,第凤翔、秦、巩三道南征将士功,各迁其官。丙申,增随朝官及诸承应俸。戊戌,陕西行省连报承裔等入宋境之捷。己亥,大元兵徇锦州,元帅仲亨死之。庚子,陕州群狼伤百余人,立赏募人捕杀。
liù yuè jiǎ chén, shū mì yuàn yán:" zhū dào biǎo chēng dà yuán jí bīng yīng zhōu fēi hú, jiāng fēn dào nán xià, guān qí yì bù zài hé běi, ér zài shǎn xī. hé dōng gè lù yì shì tǔ bīng fān hàn gōng jiàn shǒu, yí yú nóng xì jiào yuè, yǐ bèi huǎn jí. dōng píng dān zhōu chōng zhòng, yù xǐ qí nóng mín liáng chù, zhì kě shǒu zhī chéng, xiū jìn chéng shuǐ zhài, yīn yǐ wéi gù. tóng gǔ yuǎn lián shāng guó, yí lìng liǎng shuài fǔ xuǎn guān àn shì è sāi." yòu yán:" jiǎ yǔ děng cì shā miáo dào rùn, qǐ zhì yǔ děng zhuān shā zhī zuì, yú zhōu jùn gè yǐ zhèng zhí shòu tóu mù, shǐ fēn zhì yī fāng." shàng yù zhī yuē:" dào rùn zhī zhòng jí shōu jí zhī, yǔ děng shì fēi wèi míng, gū zhì wù wèn. zhū tóu mù gè zhì yī fāng, lì hài zhì zhòng, gèng shěn chǔ zhī." shí zhōu zéi féng tiān yǔ zhòng shù qiān, jù lín quán xiàn wèi luàn. shuài fǔ mìng jiāng tǎo bǔ zhī, wèi zéi suǒ bài, páng jùn xiàn jiāng móu yīng zhī. zhōu cì shǐ gē shí liè gōng shùn fù yǐ bīng, tiān yǔ děng shù shí rén yíng jiàng, gōng shùn shā zhī. yú zéi zǒu bǎo jī cuì shān, qiǎn jiàng wáng jiǔ sī gōng zhī, bù xià. zhào guó shǐ yuàn biān xiū guān mǎ jì liáng chí gào chì jīn bì wǎng zhāo zhī. bǐ zhì, jiǔ sī xiān pò zhà, shā zéi èr qiān rén, yú fù zǒu xiǎn. yǐ ér qí dǎng ān guó yòng děng yì jì liáng jiàng zhě wǔ qiān yú rén, jiù shǔ guó yòng tóng zhī mèng zhōu fáng yù shǐ shì, yǐ cì qiān zhuó yǒu chà. fēn qí zhòng yú jiàng huò jiān. dīng wèi, yǐ cān zhī zhèng shì bǎ hú lǔ quán zuǒ fù yuán shuài, yǔ píng zhāng zhèng shì xū dǐng xié lì fáng qiū. jǐ yǒu, miáo dào rùn suǒ bù jūn qǐng lì lù zhōu yuán shuài fǔ, zhào hé běi xíng shěng shěn chǔ zhī. rén zǐ, hóng ǎo zéi fàn yí zhōu, guān jūn bài zhī, zhuī zhì bái lǐ gǎng, dōu tí kòng qí xìn méi yú zhèn, zhào yǒu sī yì zèng xù. bǐng chén, qiǎn jiān chá yù shǐ zhān gē suō shī wǎng hé zhōng jiàng jiě děng jùn, tóng shǒu tǔ guān shāng dù kě bǎo chéng chí. dīng sì, shàng yǐ jiǔ hàn, yù zǎi chén zhì jīng yù yuān. yīn jí jīng chéng xiǎo mín, zhōng nà shí tàn, jì gěi qí jià, yù shǐ hé yǐ guò qǐng guān qián, bìng xì zhī yù, yǒu lùn zhì jí xíng zhě, yù xī cóng kuān yòu, hé rú? gāo qí duì bù rán, suì zhǐ. rén xū, yù shǐ yán hù bù yuán wài láng zāng bó shēng gōng yì xī zhōu, ǒu yù guān jūn zhàn shèng, yì mào qiān yī guān, qǐ lùn qí zuì. shàng yuē:" jūn qián rú cǐ zhě, hé zhǐ bó shēng, jīn jù jiàn zuì, yú jiē bù ān. qiě jí suǒ cóng lái, shì lián jí shuài fǔ. duō gù zhī qiū, qǐ wèi yī guān, suì wàng dà jì? dàn lìng lí zhèng zhī." guǐ hài, qiǎn gāo rǔ lì tú dān sī zhōng dǎo yǔ.
六月甲辰,枢密院言:“诸道表称大元集兵应州、飞狐,将分道南下,观其意不在河北,而在陕西。河东各路义士、土兵、蕃汉弓箭手,宜于农隙教阅,以备缓急。东平、单州冲重,豫徙其农民粮畜,置可守之城,修近城水砦,因以为固。潼谷远连商、虢,宜令两帅府选官按视扼塞。”又言:“贾瑀等刺杀苗道润,乞治瑀等专杀之罪,余州郡各以正职授头目,使分治一方。”上谕之曰:“道润之众亟收集之,瑀等是非未明,姑置勿问。诸头目各制一方,利害至重,更审处之。”石州贼冯天羽众数千,据临泉县为乱。帅府命将讨捕之,为贼所败,旁郡县将谋应之。州刺史纥石烈公顺赴以兵,天羽等数十人迎降,公顺杀之。余贼走保积翠山,遣将王九思攻之,不下。诏国史院编修官马季良持告敕金币往招之。比至,九思先破栅,杀贼二千人,余复走险。已而其党安国用等诣季良降者五千余人,就署国用同知孟州防御使事,以次迁擢有差。分其众于绛、霍间。丁未,以参知政事把胡鲁权左副元帅,与平章政事胥鼎协力防秋。己酉,苗道润所部军请隶潞州元帅府,诏河北行省审处之。壬子,红袄贼犯沂州,官军败之,追至白里港,都提控齐信没于阵,诏有司议赠恤。丙辰,遣监察御史粘割梭失往河中、绛、解等郡,同守土官商度可保城池。丁巳,上以久旱,谕宰臣治京狱冤。因及京城小民,中纳石炭,既给其价,御史劾以过请官钱,并系之狱,有论至极刑者,欲悉从宽宥,何如?高琪对不然,遂止。壬戌,御史言户部员外郎臧伯升供亿息州,偶遇官军战胜,亦冒迁一官,乞论其罪。上曰:“军前如此者,何止伯升,今遽见罪,余皆不安。且诘所从来,势连及帅府。多故之秋,岂为一官,遂忘大计?但令厘正之。”癸亥,遣高汝砺、徒单思忠祷雨。
qiū qī yuè gēng wǔ shuò, rì yǒu shí zhī. xīn wèi, zhào shǎng nán fá jiāng yǒu shì yǒu chà. xià rén fàn kān gǔ, tí kòng jiā gǔ ruì jí qí fù zhào fáng jī zǒu zhī. jiǎ xū, yǐ hàn zāi, zhào zhōng wài. jǐ mǎo, qiǎn guān wàng sì yuè zhèn hǎi dú yú běi jiāo, xiǎng tài miào, jì tài shè tài jì, jì jiǔ gōng guì shén yú dōng jiāo, yǐ dǎo yǔ. qiǎn tài zǐ tài bǎo ā bù hǎn dé gāng lǐ bù shàng shū yáng yún yì fēn dào shěn lǐ yuān yù. guǐ wèi, dà yǔ. tài zǐ qīn wáng bǎi guān biǎo qǐng yù zhèng diàn, fù cháng shàn. gēng yín, zé míng gàn guān tí kòng quán xuǎn wú wéi shī zhě yǔ shēng zhuó, lìng yì shǐ bù rèn shì zhě, yàn yǐ lì fèng yuè fàng mǎn, bié xuǎn néng zhě. jiǎ wǔ, xià rén fù fàn kān gǔ, jiā gǔ ruì dà pò zhī. yòng diǎn jiǎn chéng xuán yán, qiǎn guān yì zhū dào xuǎn jì jū shǒu quē dīng yōu guān jí qīn jūn rù shì cái kān zǒng bīng zhě, dé yī bǎi liù rén, fù shū mì rèn shǐ.
秋七月庚午朔,日有食之。辛未,诏赏南伐将有士有差。夏人犯龛谷,提控夹谷瑞及其副赵防击走之。甲戌,以旱灾,诏中外。己卯,遣官望祀岳镇海渎于北郊,享太庙,祭太社、太稷,祭九宫贵神于东郊,以祷雨。遣太子太保阿不罕德刚、礼部尚书杨云翼分道审理冤狱。癸未,大雨。太子、亲王、百官表请御正殿,复常膳。庚寅,择明干官提控铨选无违失者与升擢,令译史不任事者,验已历俸月放满,别选能者。甲午,夏人复犯龛谷,夹谷瑞大破之。用点检承玄言,遣官诣诸道选寄居守阙丁忧官及亲军入仕才堪总兵者,得一百六人,付枢密任使。
bā yuè gēng zǐ shuò, hé běi xíng shěng yǐ miáo dào rùn jūn lì zhuō zhōu cì shǐ lǐ qué lǘ, fù yǐ zhāng fǔ zhāng róu. wù shēn, chì qīn jūn bǎi hù yǐ xià shòu zhí dài quē zhě gěi běn fèng, réng chōng yì, qí dāng fù rèn qiǎn zhī. jǐ yǒu, zhào hé běi xíng shěng wán yán tíng jìn jūn yuán shān dōng zhāo fǔ shǐ tián zuó, zì jīn jiàng shì lì gōng tīng zuó xiān shǎng yǐ wén. dà yuán qiǎn mù huá lǐ děng shuài bù qí shù wàn zì tài hé lǐng xùn hé dōng. yǐ mǎo, dà yuán bīng shōu dài zhōu. xīn yǒu, dì zhōu tí kòng gē shí liè chǒu hàn tǎo zéi zhāng jù, dà pò qí zhòng, fù bīn dì èr zhōu. jiān rén lǐ yí fú zhū. fù jìn běi guī mín dù hé. wù chén, dà yuán bīng shōu xí zhōu.
八月庚子朔,河北行省以苗道润军隶涿州刺史李瘸驴,副以张甫、张柔。戊申,敕亲军百户以下授职待阙者给本俸,仍充役,俟当赴任遣之。己酉,诏河北行省完颜霆进军援山东招抚使田琢,自今将士立功听琢先赏以闻。大元遣木华里等帅步骑数万自太和岭徇河东。乙卯,大元兵收代州。辛酉,棣州提控纥石烈丑汉讨贼张聚,大破其众,复滨、棣二州。奸人李宜伏诛。复禁北归民渡河。戊辰,大元兵收隰州。
jiǔ yuè yǐ hài, xià tài yuán fǔ, yuán shuài zuǒ jiān jūn jiān zhī shū fǔ shì wū gǔ lùn dé shēng sǐ zhī. bǐng xū, lùn huáng tài zǐ yuē:" jūn wù zhī sù, dòng guān jī huì, xī cóng zhōng fù, zé huò jī huǎn. zì jīn yǒu dāng jí xíng zhě, xiān xíng hòu wén." yǐ hù bù shàng shū nà hé pú lá dōu wèi yuán shuài yòu jiān jūn, xíng yuán shuài fǔ shì yú lù zhōu. wù zǐ, zhì qín guān děng chù jiǔ shǒu yù shǐ, mìng wán yán pú chá děng fēn shù zhū è. yì qiān hǎi zhōu, hóu zhì yán bù biàn, zhǐ. dà yuán bīng xùn fén zhōu, jié dù shǐ wù yán é chū hǔ sǐ zhī. gēng yín, lǐ quán pò mì zhōu, zhí zhāo fǔ fù shǐ huáng guāi ā lǔ dá tóng zhī jié dù shǐ jiā gǔ sì jiā nú. xīn mǎo, dà yuán bīng xià xiào yì xiàn. yǐ wèi, shè suí chù xíng liù bù guān, yǐ jīng fǔ jié zhèn cháng guān chōng shàng shū, cì shì láng láng zhōng yuán wài láng fáng cì zhǎng guān shì láng, cì láng zhōng yuán wài láng zhǔ shì gòu dàng guān tīng suǒ shǔ rèn shǐ. zhōu fǔ guān bìng chōng quàn nóng shì, fáng cì zhǎng guān jí jīng fǔ jié zhèn tóng zhī yǐ xià chōng fù shǐ. bǐng shēn, lǐ quán pò shòu guāng xiàn.
九月乙亥,下太原府,元帅左监军兼知枢府事乌古论德升死之。丙戌,论皇太子曰:“军务之速,动关机会,悉从中覆,则或稽缓。自今有当亟行者,先行后闻。”以户部尚书纳合蒲剌都为元帅右监军,行元帅府事于潞州。戊子,置秦关等处九守御使,命完颜蒲察等分戍诸厄。议迁海州,侯挚言不便,止。大元兵徇汾州,节度使兀颜讹出虎死之。庚寅,李全破密州,执招抚副使黄掴阿鲁答、同知节度使夹谷寺家奴。辛卯,大元兵下孝义县。乙未,设随处行六部官,以京府节镇长官充尚书,次侍郎、郎中、员外郎;防刺长官侍郎,次郎中、员外郎、主事;勾当官听所属任使。州府官并充劝农事,防刺长官及京府节镇同知以下充副使。丙申,李全破寿光县。
dōng shí yuè jiǎ chén, lǐ quán pò zōu píng xiàn, wù shēn, pò lín qú xiàn. jǐ yǒu, dà yuán bīng xùn jiàng lù. rén zǐ, gōng píng yáng, tí kòng guō yòng sǐ zhī. guǐ chǒu, xià píng yáng, zhī fǔ shì, quán cān zhī zhèng shì xíng shàng shū shěng lǐ gé jí cóng tǎn sǐ zhī. jiǎ yín, quán píng dìng zhōu cì shǐ fàn duó yǐ qì chéng fú zhū. zhào zhū jùn lù qiú guān, fán zuò jūn qī zhě jiē zòu yàn. shān dōng lù zhuǎn yùn fù shǐ jiān tóng zhī yí zhōu fáng yù shǐ chéng jiǎn jí pī zhōu fù tí kòng wáng rǔ lín děng tōng sòng rén wéi biàn, fú zhū. sòng rén gōng lián shuǐ xiàn, tí kòng liú yīng bài zhī. dīng sì, dà yuán bīng gōng zé zhōu. wù wǔ, shàng shū shěng yán huò jiān xì pàn wáng, lǜ duō sēng dào. zhào yán biān zhū zhōu, wéi běn chǔ shòu dù tīng yī jiù jū zhǐ, lái zì hé běi shān dōng qiǎn rù nèi jùn, jī qí chū rù. jǐ wèi, lǐ quán jù ān qiū, tí kòng wáng zhèng tún chāng lè qí wáng tíng yù bīng tóng jìn tǎo. xuān chà tài fǔ shǎo jiān bó dé wán shàn lǜ zhèng bīng gōng quán, wèi quán suǒ bài, tí kòng wáng xiǎn sǐ yān. tián zuó shàng yán qǐ zhèng wán zuì. guǐ hài, yuè fàn xuān yuán zuǒ jiǎo zhī shǎo mín xīng. jiǎ zǐ, zhào hé dōng běi lù xīn dài níng huà dōng shèng zhū zhōu bìng shòu lán zhōu shuài fǔ jié zhì.
冬十月甲辰,李全破邹平县,戊申,破临朐县。己酉,大元兵徇绛、潞。壬子,攻平阳,提控郭用死之。癸丑,下平阳,知府事,权参知政事、行尚书省李革及从坦死之。甲寅,权平定州刺史范铎以弃城伏诛。诏诸郡录囚官,凡坐军期者皆奏谳。山东路转运副使兼同知沂州防御使程戩及邳州副提控王汝霖等通宋人为变,伏诛。宋人攻涟水县,提控刘瑛败之。丁巳,大元兵攻泽州。戊午,尚书省言获奸细叛亡,率多僧道。诏沿边诸州,惟本处受度听依旧居止,来自河北、山东遣入内郡,讥其出入。己未,李全据安丘,提控王政屯昌乐俟王庭玉兵同进讨。宣差太府少监伯德玩擅率政兵攻全,为全所败,提控王显死焉。田琢上言乞正玩罪。癸亥,月犯轩辕左角之少民星。甲子,诏河东北路忻、代、宁化、东胜诸州并受岚州帅府节制。
shí yī yuè gēng wǔ, dà shè. gēng chén, yù dēng xián mén zhào zhì zhèng jiù chén cì shí, fǎng yǐ shí zhèng dé shī. xīn sì, yǐ xíng yuán shuài fǔ gē shí liè huán duān quán qiān shū mì yuàn shì, xíng yuàn yú xú zhōu, quán yòu dōu jiān é kě xíng yuán shuài fǔ shì yú xī zhōu. jiǎ shēn, zhào hé dōng nán lù xí jí děng zhōu tīng jiàng zhōu yuán shuài fǔ jié zhì. dà yuán bīng shōu lù zhōu, yuán shuài yòu jiān jūn nà hé pú lá dōu cān yì guān xiū qǐ jū zhù wáng liáng chén sǐ zhī. wù zǐ, kān gǔ tí kòng jiā gǔ ruì bài xià rén yú zhì gū bǎo. hé běi xíng shěng bào hǎi zhōu zhī jié. rén chén, dìng jīng bīng zhōu xiàn zhí guān zǐ sūn fēi běn guàn lǐ yīn jí guò qī bù yīn děng gé. bǐng shēn, dà yuán bīng xià tài yuán zhī hán cūn zhài. dìng jīng shī shī huǒ fǎ.
十一月庚午,大赦。庚辰,御登贤门召致政旧臣赐食,访以时政得失。辛巳,以行元帅府纥石烈桓端权签枢密院事,行院于徐州,权右都监讹可行元帅府事于息州。甲申,诏河东南路隰、吉等州听绛州元帅府节制。大元兵收潞州,元帅右监军纳合蒲剌都、参议官修起居注王良臣死之。戊子,龛谷提控夹谷瑞败夏人于质孤堡。河北行省报海州之捷。壬辰,定经兵州县职官子孙非本贯理荫及过期不荫等格。丙申,大元兵下太原之韩村砦。定京师失火法。
shí èr yuè jǐ hài shuò, yǐ yù shǐ zhōng chéng wán yán bó jiā quán cān zhī zhèng shì yuán shuài zuǒ jiān jūn, xíng hé zhōng fǔ shàng shū shěng yuán shuài fǔ, kòng zhì hé dōng nán běi lù pián yí cóng shì. shēng jiàng zhōu wèi jìn ān fǔ, zǒng guǎn hé dōng nán lù bīng, jiàng píng yáng wèi sàn fǔ. xīn chǒu, qiān shū mì yuàn shì pú chá yí lá dōu fú zhū. rén yín, qián shān dōng xī lù zhuǎn yùn shǐ zhì shì yí lá fú sēng shàng zhāng yán shí shì. guǐ mǎo, zhào dà lǐ qīng wēn dí hǎn dá quán tóng qiān shū mì yuàn shì, xíng yuàn yú xǔ zhōu. jiǎ chén, yǐ zhū yí lá dōu, zhào zhōng wài. yǐ sì, mìng tú dān sī zhōng qí xuě, yǐ ér dà xuě. jiǎ yín, yǐ kāi fēng fǔ zhì zhōng lǚ zǐ yǔ děng shǐ sòng jiǎng hé. hóng ǎo zéi gōng péng chéng zhī hú cái zhài, xú zhōu bīng tǎo bài zhī. yǐ mǎo, yǐ lǐ bù shì láng mǒ niǎn hú lǔ lá wèi fén yáng jūn jié dù shǐ, quán yuán shuài yòu jiān jūn, yǔ lán zhōu yuán shuài gǔ lǐ jiǎ shí lún wán fù hé dōng. dīng sì, jí bīn hé sào bīng. guǐ hài, shàng shū shěng yán:" shū mì zhǎng tiān xià bīng, huáng tài zǐ fǔ jūn, ér zhū dào yòu shè xíng yuàn. qí yǒu gōng jí shī lǜ zhě, xū bái yuàn, qǐ dōng gōng, zhì yú zòu kě, rán hòu zhū shǎng, yǒu sī dàn fèng xíng ér yǐ. zì jīn jūn zhōng hào lìng guān shǎng fá zhě, jiē míng zhù zhào zhǐ jiào lìng, wú róng jūn sī shòu qí jiān qī." shàng cóng zhī. yǐ shū mì fù shǐ fù mǎ dū wèi pū sàn ān zhēn wèi zuǒ fù yuán shuài, quán cān zhī zhèng shì, xíng shàng shū shěng yuán shuài fǔ shì, fá sòng. jiǎ zǐ, shàng yù zhǐ yǒu sī:" jīng shī gài shí sǐ yú qí hán, zhèn shén mǐn zhī. gěi yǐ hòu yuàn zhú mù, lìng jū huò yù suǒ."
十二月己亥朔,以御史中丞完颜伯嘉权参知政事、元帅左监军,行河中府尚书省元帅府,控制河东南、北路便宜从事。升绛州为晋安府,总管河东南路兵,降平阳为散府。辛丑,签枢密院事蒲察移剌都伏诛。壬寅,前山东西路转运使致仕移剌福僧上章言时事。癸卯,诏大理卿温迪罕达权同签枢密院事,行院于许州。甲辰,以诛移剌都,诏中外。乙巳,命徒单思忠祈雪,已而大雪。甲寅,以开封府治中吕子羽等使宋讲和。红袄贼攻彭城之胡材寨,徐州兵讨败之。乙卯,以礼部侍郎抹撚胡鲁剌为汾阳军节度使,权元帅右监军,与岚州元帅古里甲石伦完复河东。丁巳,籍濒河埽兵。癸亥,尚书省言:“枢密掌天下兵,皇太子抚军,而诸道又设行院。其有功及失律者,须白院,启东宫,至于奏可,然后诛赏,有司但奉行而已。自今军中号令关赏罚者,皆明注诏旨、教令,毋容军司售其奸欺。”上从之。以枢密副使驸马都尉仆散安贞为左副元帅,权参知政事,行尚书省元帅府事,伐宋。甲子,上谕旨有司:“京师丐食死于祁寒,朕甚悯之。给以后苑竹木,令居获燠所。”
sān nián chūn zhēng yuè gēng qiān, lǚ zǐ yǔ zhì huái, sòng rén bù nà ér hái. zhào fá sòng. bǐng zǐ, shuì mín zhòng dì mǔ, yì xíng jūn shū. wù yín, chì hé shì biān chéng jūn xū, wú zhì pèi mín. dìng zhèn shù zhēng xíng jūn guān jiǎn zī lì yuè rì gé. rén wǔ, dà xuě. shàng wén dōng yē yǒu chè wǎ shēng, wèn zuǒ yòu, zhī wèi dīng fū qì qì wù kù wǔ shě, shàng cè rán, yù zhǔ zhě yuē:" xuě hán yì rén bù xiū, kě hū? gū zhǐ zhī." bǐng xū, gē shí liè yá wú tǎ shàng háo zhōu xiāng shān cūn zhī jié. dīng hài, yù xuān huī, huáng hòu shēng rì miǎn bǎi guān hè. rén chén, yǐ dà yuán bīng yǐ dìng tài yuán, hé běi shì shì fēi fù xiàng rì, jí bǎi guān yì bèi yù cháng jiǔ zhī jì. fá sòng jié zhì, shàng wèi shì chén yuē:" cǐ shì qǐ dé yǐ zāi. jìn rì qiǎn shǐ shí yù jiǎng hé, bǐ jì bù cóng, ān dé bù yòng bīng yě?" miǎn dān dīng mín hù yuè shū jūn xū qián. jiǎ wǔ, yǒu sī qǐng lì jià yǐ mǎi nán zhēng jūn shì suǒ huò mǎ, shàng kǒng shī zhòng xīn, yīn zhì bài shì, bù tīng. yǐ wèi, chì shàng shū shěng, zì jīn liù bù bǐng yì cháng shì, dàn kě zài sòng, bù dé qù zhào biàn zhèng. yú yīng rù fǎ sì dìng duàn ér zài sòng, yóu wèi dāng zhě jù yǐ wén, xià lì zhì zhī. zǎi xiàng zhí zhèng yǐ xià jiē bù dé zhào bù sì guān, bù sì guān yì bù dé yì shěng, fàn zhě lùn wéi zhì. dīng yǒu, dèng zhōu yuán shuài fǔ tí kòng lóu shì yǒu zuì, jiǎn sǐ xuē jué.
三年春正月庚千,吕子羽至淮,宋人不纳而还。诏伐宋。丙子,税民种地亩,议行均输。戊寅,敕和市边城军需,无至配民。定镇戍征行军官减资历月日格。壬午,大雪。上闻东掖有撤瓦声,问左右,知为丁夫葺器物库庑舍,上恻然,谕主者曰:“雪寒役人不休,可乎?姑止之。”丙戌,纥石烈牙吾塔上濠州香山村之捷。丁亥,谕宣徽,皇后生日免百官贺。壬辰,以大元兵已定太原,河北事势非复向日,集百官议备御长久之计。伐宋捷至,上谓侍臣曰:“此事岂得已哉。近日遣使实欲讲和,彼既不从,安得不用兵也?”免单丁民户月输军需钱。甲午,有司请立价以买南征军士所获马,上恐失众心,因至败事,不听。乙未,敕尚书省,自今六部禀议常事,但可再送,不得趣召辨正。余应入法寺定断而再送,犹未当者具以闻,下吏治之。宰相执政以下皆不得召部寺官,部寺官亦不得诣省,犯者论违制。丁酉,邓州元帅府提控娄室有罪,减死削爵。
èr yuè gēng zǐ, shàng yǔ tài zǐ móu nán zhēng shuài, bù dé qí rén, tàn yuē:" tiān xià zhī guǎng, huǎn jí wú kě shǐ zhě, zhèn ān dé bù yōu?" gē shí liè yá wú tǎ bài sòng rén yú chú. jiǎ chén, xū dǐng yán:" jūn zhōng zhū shǎng, jìn zhì xū wén cháo tíng. shǎng yóu zhōng chū, shì ēn yǒu guī, kě. bù fèn shī lǜ, zhǔ jiàng bù dé jí zhì qí zuì, bù kě." zhào shàng shū shū mì zá yì. zǎi chén qǐng chéng yě zhàn jiàng xiào yǒu zuì, cóng qī pǐn yǐ xià xǔ pián yí jué fá, yú xī zòu cái. shàng yuē:" qī pǐn yǐ xià cái lìng zhì zhī, jiāng quán tài qīng, huò zhì wù shì. zì jīn sì pǐn yǐ xià tīng jué." yǐ sì, gōng sòng guāng shān xiàn, fú qí tǒng zhì cài cóng dìng děng, guāng zhōu yǐ bīng qiú yuán, fù bài zhī. bǐng wǔ, shàng wèi zǎi chén:" jiāng huái zhī rén, hào chēng xuǎn xin ruǎn, rán guān jūn gōng mán jīng guō, qí zhòng kùn shén, xié zhī shǐ jiàng, wú yī kěn cóng zhě. wǒ jiā hé shuò zhōu jùn, yī yù běi jǐng, wǎng wǎng chū jiàng, cǐ hé lǐ yě?" dīng wèi, chì fán lì gōng jiāng jū sāng zhě tè qǐ fù qiān shòu. wù shēn, bá sòng xiǎo jiāng zhài, shā qí tǒng zhì wáng dà péng. jǐ yǒu, qǔ sòng wǔ xiū guān. gēng xū, yuán shuài zuǒ dōu jiān chéng lì, yǐ suí dé bǎo ān zhī jìng, gè huò xià rén tǒng jūn sī wén yí lái shàng, qí cí suī shè bù xùn, ér jiē yǒu bǎo jìng xī mín zhī yán, zhào shàng shū shěng yì zhī. zǎi chén yán:" zhèn róng líng píng děng zhèn jìn hào, xià rén shù fàn jiāng yì. cǐ wén zhèng huǎn wǒ ěr, yí yán bèi yù, yǐ pò jiān jì." shàng rán qí yán. yòu yuē:" qǐng jìn shì hái zì shǎn xī, wèi bái sā yǐ dé fèng zhōu, rú dé wǔ xiū guān, jiāng suì qǔ shǔ. zhèn yì shū bù rán, jiǎ lìng dé zhī, yì hé kě shǒu? cǐ jǔ gài wèi sòng rén yú méng, chū qǐ tān qí tǔ dì yé? zhèn zhòng xī shēng líng, wéi hé yì zǎo chéng wéi jiā ěr." gāo rǔ lì qǐ zhì shì, yōu zhào bù yǔn. jiǎ yín, zhào shǎn xī xíng shěng, cóng qī pǐn yǐ xià guān xǔ zhù nǐ, yǒu zuì xǔ jué fá, dīng yōu děng quē suí yí rèn shǐ. jūn guān tú yǐ shàng zuì jí jūn shì dài màn zhě, xún àn yù shǐ zhì zhī. jǐ wèi, xíng shěng ān zhēn rù sòng jìng, pò liáng xiàn děng jūn, qín tǒng zhì lǐ shēn zhī. yòu fù yuán shuài wán yán sài bù zuǒ dōu jiān yá wú tǎ, bái shí guān píng shān zhài zhī jié jù zhì.
二月庚子,上与太子谋南征帅,不得其人,叹曰:“天下之广,缓急无可使者,朕安得不忧?”纥石烈牙吾塔败宋人于滁。甲辰,胥鼎言:“军中诛赏,近制须闻朝廷。赏由中出,示恩有归,可。部分失律,主将不得即治其罪,不可。”诏尚书枢密杂议。宰臣请城野战将校有罪,从七品以下许便宜决罚,余悉奏裁。上曰:“七品以下财令治之,将权太轻,或至误事。自今四品以下听决。”乙巳,攻宋光山县,俘其统制蔡从定等,光州以兵求援,复败之。丙午,上谓宰臣:“江淮之人,号称选忄耎,然官军攻蔓菁埚,其众困甚,胁之使降,无一肯从者。我家河朔州郡,一遇北警,往往出降,此何理也?”丁未,敕凡立功将居丧者特起复迁授。戊申,拔宋小江寨,杀其统制王大蓬。己酉,取宋武休关。庚戌,元帅左都监承立,以绥德、保安之境,各获夏人统军司文移来上,其辞虽涉不逊,而皆有保境息民之言,诏尚书省议之。宰臣言:“镇戎、灵平等镇近耗,夏人数犯疆埸。此文正缓我耳,宜严备御,以破奸计。”上然其言。又曰:“顷近侍还自陕西,谓白撒已得凤州,如得武休关,将遂取蜀。朕意殊不然,假令得之,亦何可守?此举盖为宋人渝盟,初岂贪其土地耶?朕重惜生灵,惟和议早成为佳耳。”高汝砺乞致事,优诏不允。甲寅,诏陕西行省,从七品以下官许注拟,有罪许决罚,丁忧等阙随宜任使。军官徒以上罪及军事怠慢者,巡按御史治之。己未,行省安贞入宋境,破梁县等军,擒统制李申之。右副元帅完颜赛不、左都监牙吾塔,白石关、平山砦之捷俱至。
sān yuè dīng mǎo shuò, shǎn xī bīng pò sòng hǔ tóu guān, qǔ xìng yuán yáng zhōu. jié zhì, shàng dà yuè. gēng wǔ, pò sòng rén yú qī kǒu cāng. jiǎ xū, gāo lí xiān qǐng cháo gòng, yīn qiǎn shǐ fǔ yù zhī, shǐ hái, biǎo yán dào lù bù tōng, qí píng dìng hòu yì tōng kuǎn. mìng xíng shěng gū shì jī mí, wù jué qí hǎo. wù yín, cài zhōu xíng yuán shuài fǔ yòu dōu jiān wán yán hé dá pò sòng rén yú méi lín guān, qín tǒng zhì zhāng shí. jǐ mǎo, cháng chūn jié, miǎn cháo hè. tí kòng ào tún wú lǐ bù bài sòng rén yú shàng jīn xiàn, jūn hái zhì háo zhōu, sòng rén lái jù, yá wú tǎ jī zǒu zhī. yǐ yǒu, hé nán lù jié zhèn yǐ shàng lì jūn qì kù, shè shǐ fù gè yī yuán, fáng cì jùn shè dōu jiān tóng jiān gè yī yuán wán yán hé dá bài sòng rén yú mǎ lǐng bǎo. bǐng xū, xíng shěng ān zhēn pò sòng rén yú shí gù shān. jǐ chǒu, zhuī cì huáng hòu fù tài wèi biàn guó gōng yàn chāng xìng wēn dūn. gēng yín, gōng sòng má chéng xiàn, bá zhī, huò qí lìng zhāng tì děng. xīn mǎo, xíng shěng ān zhēn pò sòng bīng yú tú shān. rén chén, sài bù bài sòng bīng yú lǎo kǒu zhèn, yòu bài sòng rén yú shí gǔ yá. jiǎ wǔ, lù yòng zuì fèi guān fù yuán shuài pú chá a lǐ bù sūn yù shǐ dài fū yǒng xī děng qī shí rén. zhào tài yuán děng lù, zhōu xiàn quē zhèng shòu guān, lìng mín tuī qí suǒ ài wèi zhǎng, cóng xíng shěng liàng yǔ zhí rèn. jí yùn jiě yán rén shǎn xī, yǐ jì diào dù, mìng xū dǐng jiān lǐng qí shì. rùn sān yuè bǐng shēn shuò, shēn míng tú zǎi niú zuì lǜ. yǐ xióng bà yǐ dōng fù quán zhōng dōu jīng lüè lǐ qué lǘ, yì zhōu yǐ xī fù quán zhōng dōu xī lù jīng lüè jìng ān mín zhì zhī. yáo shòu jīn ān jūn jié dù shǐ wán yán hé shàng gù xíng jūn fù tí kòng jiā gǔ wú diǎn jiē chú míng. gēng zǐ, huáng zǐ píng zhāng zhèng shì pú wáng shǒu chún jìn fēng yīng wáng. rén yín, pàn zéi wáng gōng xǐ gòu sòng rén qǔ yí zhōu. jiǎ chén, yǐ yí guó gōng zhǔ hōng, chuò cháo. bǐng wǔ, gěi kōng míng xuān chì jí jīn yín fú, fù lán zhōu shuài gǔ lǐ jiǎ shí lún, xǔ pián yí qiān zhù, yǐ zhāo xié cóng. dīng wèi, yù shū mì yuàn yì jìn ān dōng píng hé zhōng zhū jùn bèi bīng zhī cè. gēng xū, xíng shěng zuǒ fù yuán shuài pū sàn ān zhēn zhì zì jūn qián, rù jiàn yú rén ān diàn. xīn hài, shào fǔ shǎo jiān zhān gē suō shī yán lì hài qī shì. jiǎ yín, yǐ nán fá shī hái, bà nán biān zhōu jùn jí mín wèi bīng zhě. wù wǔ, xià rén pò jiā zhōu zhī tōng qín zhài, cì shǐ gē shí liè wáng jiā nú zhàn méi. rén xū, zhì shū shì yù shǐ pú lǔ hǔ shàng shū, qǐng xuǎn tài zǐ shī fū. jiǎ zǐ, xū dǐng děng gè qiān guān, shǎng nán fá zhī gōng.
三月丁卯朔,陕西兵破宋虎头关,取兴元、洋州。捷至,上大悦。庚午,破宋人于七口仓。甲戌,高丽先请朝贡,因遣使抚谕之,使还,表言道路不通,俟平定后议通款。命行省姑示羁縻,勿绝其好。戊寅,蔡州行元帅府右都监完颜合达破宋人于梅林关,擒统制张时。己卯,长春节,免朝贺。提控奥屯吾里不败宋人于上津县,军还至濠州,宋人来拒,牙吾塔击走之。乙酉,河南路节镇以上立军器库,设使、副各一员,防刺郡设都监、同监各一员、完颜合达败宋人于马岭堡。丙戌,行省安贞破宋人于石堌山。己丑,追赐皇后父太尉汴国公彦昌姓温敦。庚寅,攻宋麻城县,拔之,获其令张倜等。辛卯,行省安贞破宋兵于涂山。壬辰,赛不败宋兵于老口镇,又败宋人于石鹘崖。甲午,录用罪废官副元帅蒲察阿里不孙、御史大夫永锡等七十人。诏太原等路,州县阙正授官,令民推其所爱为长,从行省量与职任。及运解盐人陕西,以济调度,命胥鼎兼领其事。闰三月丙申朔,申明屠宰牛罪律。以雄、霸以东付权中都经略李瘸驴,易州以西付权中都西路经略靖安民治之。遥授金安军节度使完颜和尚、故行军副提控夹古吾典皆除名。庚子,皇子平章政事濮王守纯进封英王。壬寅,叛贼王公喜构宋人取沂州。甲辰,以沂国公主薨,辍朝。丙午,给空名宣敕及金银符,付岚州帅古里甲石伦,许便宜迁注,以招胁从。丁未,谕枢密院议晋安、东平、河中诸郡备兵之策。庚戌,行省左副元帅仆散安贞至自军前,入见于仁安殿。辛亥,少府少监粘割梭失言利害七事。甲寅,以南伐师还,罢南边州郡籍民为兵者。戊午,夏人破葭州之通秦砦,刺史纥石烈王家奴战没。壬戌,治书侍御史蒲鲁虎上书,请选太子师傅。甲子,胥鼎等各迁官,赏南伐之功。
xià sì yuè bǐng yín shuò, yù sù děng zhōu zhì yuán shuài fǔ, xuǎn shǎn xī bù qí jīng ruì liù qiān rén shí jīng zhào. wù chén, xuǎn jīng ruì liù wàn fēn tún liáng jīng bīn gān yào děng zhōu. gēng wǔ, yǐ qín zhōu zhǔ yù shǐ nǚ xī liè gǔ lǐ jiān xíng yuán shuài fǔ yú píng liáng. bà mù mín yùn jiě yán. zhù jīng shī lǐ chéng, mìng hóu zhì dǒng yì, gāo qí zǒng jiān zhī. jiǎ xū, yǐ zhī lín táo fǔ shì shí zhǎn hé xǐ wèi yuán shuài zuǒ dōu jiān, xíng yuán shuài fǔ shì yú gǒng zhōu. rén wǔ, qiǎn jìn shì sì rén xún shì zhù chéng dīng fū, shí qí yǐn shí, tīng qí gèng xiū, dū lì cǎn kù, xī jìn zhǐ zhī. guǐ wèi, shǎn xī hēi fēng zhòu qǐ, yǒu shēng rú léi, dì dà zhèn. jiǎ shēn, zhào hé běi zhōu xiàn guān zhǐ lìng tǔ zhù tuī qí suǒ ài zhě chōng, cháo tíng yǐ shòu zhě bié yì rèn shǐ. yǐ yǒu, xià rén jù tōng qín zhài, tí kòng nà hé mǎi zhù jī bài zhī. jǐ chǒu, lín zhōu dū tǒng huò chéng yǐ yí èr wū shā jiàng rén, lùn zuì dāng sǐ, yuán shuài wéi liáng bù yù yǐ shā dí rén zhū biān jiāng, qǐng kuān qí fá, réng qǐng lì hù sòng jiàng mín shǎng gé, yǐ dù hòu huàn. shàng wèi zhī shè chéng, ér mìng yǒu sī bān shǎng gé yān: hù sòng shí rén yǐ zhì zhě qiān yī guān, bù jí zhě měi míng shǎng qián èr bǎi mín, wǔ shí rén yǐ shàng liǎng guān, bǎi rén yǐ shàng liǎng guān zá bān rèn shǐ. gēng yín, yǐ shí shǔ, zhào cháo chén sì rì yī zòu shì. gāo rǔ lì qǐng bèi fáng qiū zhī liáng, yí jí nián fēng yú hé nán zhōu jùn yàn zhí lì shì, mù mín rù sù. shàng yǔ yì dìng qí fǎ ér xíng zhī. tóng tí jǔ què huò sī wáng sān xī qǐng què yóu, suì kě rù yín shù wàn liǎng, gāo qí zhǔ zhī, zhòng yǐ wéi bù biàn, suì zhǐ. xīn mǎo, xià rén fàn tōng qín zhài, yuán shuài wán yán hé dá chū bīng ān sāi bǎo yǐ dǎo qí cháo. zhì lóng zhōu, xià rén nì zhàn, guān jūn jī zhī, zhòng kuì, jìn báo chéng, é xiàn qí xī nán yú, huì rì mù, hái. rén chén, yǐ tóng zhī píng yáng fǔ shì hú tiān zuò chōng pián yí zhāo fǔ shǐ.
夏四月丙寅朔,裕、宿等州置元帅府,选陕西步骑精锐六千人实京兆。戊辰,选精锐六万分屯凉、泾、邠、乾、耀等州。庚午,以秦州主御使女奚烈古里间行元帅府于平凉。罢募民运解盐。筑京师里城,命侯挚董役,高琪总监之。甲戌,以知临洮府事石盏合喜为元帅左都监,行元帅府事于巩州。壬午,遣近侍四人巡视筑城丁夫,时其饮食,听其更休,督吏惨酷,悉禁止之。癸未,陕西黑风昼起,有声如雷,地大震。甲申,诏河北州县官止令土著推其所爱者充,朝廷已授者别议任使。乙酉,夏人据通秦寨,提控纳合买住击败之。己丑,林州都统霍成以疑贰诬杀降人,论罪当死,元帅惟良不欲以杀敌人诛边将,请宽其罚,仍请立护送降民赏格,以杜后患。上为之赦成,而命有司班赏格焉:护送十人以至者迁一官,不及者每名赏钱二百缗,五十人以上两官,百人以上两官杂班任使。庚寅,以时暑,诏朝臣四日一奏事。高汝砺请备防秋之粮,宜及年丰于河南州郡验直立式,募民入粟。上与议定其法而行之。同提举榷货司王三锡请榷油,岁可入银数万两,高琪主之,众以为不便,遂止。辛卯,夏人犯通秦砦,元帅完颜合达出兵安塞堡以捣其巢。至隆州,夏人逆战,官军击之,众溃,进薄城,俄陷其西南隅,会日暮,还。壬辰,以同知平阳府事胡天作充便宜招抚使。
wǔ yuè yǐ wèi shuò, fèng xiáng yuán shuài fǔ qiǎn bīng bài sòng rén yú huáng niú děng bǎo. rén zǐ, tài bái zhòu jiàn yú cān.
五月乙未朔,凤翔元帅府遣兵败宋人于黄牛等堡。壬子,太白昼见于参。
liù yuè jiǎ zǐ shuò, shí shǔ, gěi xiū chéng fū bìng zhě yào ěr. qiǎn yù yuán shuài hé dá yuē:" yǐ qīng gàn jú, gù yǒu táng dèng zhī wěi. huò yǒu qīn yì, zhàn tuì bù yí yuǎn zhuī, dì gù wú yǔ." yǐ piào qí shàng jiàng jūn hé nán lù tǒng jūn shǐ shí zhǎn nǚ lǔ huān wèi yuán shuài yòu dōu jiān, xíng píng liáng yuán shuài fǔ shì. zhào fù liáo dōng děng chù xíng shěng jīn yín fú jí kōng míng xuān chì, tīng pián yí chǔ zhì. rén shēn, zhì yán hé shù bīng táo wáng zuì bìng tóng zhēng xíng jūn rén lì. zhào yù shǐ zhōng chéng wán yán bó jiā xíng shū mì yuàn yú xǔ zhōu. jiǎ xū, dìng fáng qiū jiàng xiào jī qiú yǐn yàn zhī fá. lǐ quán kòu rì zhào bó xīng, gē shí liè wàn nú bài zhī kòu jí mò, wán yán sēng shòu yòu bài zhī, fù lái zhōu. wù yín, zhào shǎn xī qiān jūn rú hé nán lì, qū shè hé dōng nán běi lù. dīng hài, mìng fáng yù shǐ tú dān fú dìng děng shuài suǒ bù yì jūn, yǔ yí zhōu mín lǎo yòu jǐn xǐ yú pī. wù zǐ, liáo zhōu zǒng lǐng tí kòng táng kuò gǒu ér shuài shī fù tài yuán fǔ. píng liáng děng chù dì zhèn, zhào yòu sī jiàn guō zhe fǔ yù qí jūn mín.
六月甲子朔,时暑,给修城夫病者药饵。遣谕元帅合达曰:“以卿干局,故有唐、邓之委。或有侵轶,战退不宜远追,第固吾圉。”以骠骑上将军河南路统军使石盏女鲁欢为元帅右都监,行平凉元帅府事。诏付辽东等处行省金银符及空名宣敕,听便宜处置。壬申,制沿河戍兵逃亡罪并同征行军人例。诏御史中丞完颜伯嘉行枢密院于许州。甲戌,定防秋将校击球饮燕之罚。李全寇日照、博兴,纥石烈万奴败之;寇即墨,完颜僧寿又败之,复莱州。戊寅,诏陕西签军如河南例,曲赦河东南、北路。丁亥,命防御使徒单福定等帅所部义军,与沂州民老幼尽徙于邳。戊子,辽州总领提控唐括狗儿帅师复太原府。平凉等处地震,诏右司谏郭著抚谕其军民。
qiū qī yuè dīng yǒu, jí pī hǎi děng zhōu yì jūn jí xié cóng guī guó ér chōng jūn zhě, rén gěi dì sān shí mǔ, yǒu lì zhě wǔ shí mǔ, réng juān chà shuì, rì zhī liáng èr shēng, hào" jué shèng jūn". wù xū, shàng jìn shū mì chén liáo yù zhī yuē:" lǐ chéng jiǔ wèi bì gōng, shàng shū yù zēng diào mín, zhèn lǜ fáng nóng. kuàng liáng chǔ bù jì, jiāng ruò zhī hé, hé gǎi tú zhī." shū chén yán:" shì yì zhī xìng, shí wèi dà jì, jīn gōng yǐ guò bàn, ǒu zhí lín lǎo, chéng gōng chā chí. shàng shū yì zēng dīng fū, shì bì yàn kǒu, bù lìng fáng yè. bǐ jí fáng qiū, dāng gào chéng yǐ." shàng yuē:" qīng děng shàn wèi jì huà, wú yí zhèn yōu." gēng zǐ, yǐ dì zhèn, qū shè shǎn xī lù. jiǎ chén, zhì jīng dōng xī nán sān lù xíng sān sī. yǐ mǎo, qū shè shān dōng xī lù. dīng sì, qiǎn dān sī zhōng yǐ dì zhèn jì dì qí yú shàng qīng gōng.
秋七月丁酉,籍邳、海等州义军及胁从归国而充军者,人给地三十亩,有力者五十亩,仍蠲差税,日支粮二升,号“决胜军”。戊戌,上进枢密臣僚谕之曰:“里城久未毕功,尚书欲增调民,朕虑妨农。况粮储不继,将若之何,盍改图之。”枢臣言:“是役之兴,实为大计,今功已过半,偶值霖潦,成功差迟。尚书议增丁夫,势必验口,不令妨业。比及防秋,当告成矣。”上曰:“卿等善为计画,无贻朕忧。”庚子,以地震,曲赦陕西路。甲辰,置京东、西、南三路行三司。乙卯,曲赦山东西路。丁巳,遣单思忠以地震祭地祇于上清宫。
bā yuè bǐng yín, bǔ quē xǔ gǔ děng xuē guān jiě zhí. dīng mǎo, mù xīng fàn yú guǐ dōng nán xīng. wù chén, qiǎn lǐ bù shàng shū yáng yún yì jì shè jì, hàn lín shì dú xué shì zhào bǐng wén jì hòu tǔ yú hé zhōng fǔ. jīng xī xíng sān sī lǐ fù hēng yán rǔ dèng yě tiě, hé nán běi shí yán zhī lì. mù xīng zhòu jiàn yú liǔ, bǎi yǒu jiǔ rì nǎi miè. rén shēn, shàng chì tái chén:" zhèn chǔ fèn shàng shū shì, huò zhì shù rì bù fèng xíng, jí zài wèn zé qiǎo shì cì dì yǐ duì. dà chén róng yǒu yí wàng, zuǒ yòu sī wán chí, tái chén dāng jiū. jīn hòu fù ěr, bìng zuì qīng děng." nǎi dìng yù shǐ shàng xià bàn yuè gōu jiǎn shěng zhōng zhì chì wén zì. dà yuán bīng xià wǔ zhōu, jūn shì pàn guān guō xiù sǐ zhī. dīng chǒu, huǎn zài jīng chà yáo. zhōng shān zhì zhōng wáng shàn shā quán zhī fǔ shì lǐ zhòng děng yǐ pàn. dà yuán bīng xià hé hé xiàn, xiàn lìng qiáo tiān yì děng sǐ zhī. yǐ yǒu, mìng shū mì qiǎn guān jiǎn lǐng wài zhū jūn zhī wǔ jiàn zhě, yǎng zhī zhāng dé xíng míng wèi jùn huái mèng děng chéng, ruò zhě bà qiǎn, wù zǐ, chì hóu zhì yù sān sī xíng bù guān quàn mín zhǒng mài, wú zhǒng lì zhě dài zhī.
八月丙寅,补阙许古等削官解职。丁卯,木星犯舆鬼东南星。戊辰,遣礼部尚书杨云翼祭社稷,翰林侍读学士赵秉文祭后土于河中府。京西行三司李复亨言汝、邓冶铁,河南、北食盐之利。木星昼见于柳,百有九日乃灭。壬申,上敕台臣:“朕处分尚书事,或至数日不奉行,及再问则巧饰次第以对。大臣容有遗忘,左右司玩弛,台臣当纠。今后复尔,并罪卿等。”乃定御史上下半月勾检省中制敕文字。大元兵下武州,军事判官郭秀死之。丁丑,缓在京差徭。中山治中王善杀权知府事李仲等以叛。大元兵下合河县,县令乔天翼等死之。乙酉,命枢密遣官简岭外诸军之武健者,养之彰德、邢、洺、卫、浚、怀、孟等城,弱者罢遣,戊子,敕侯挚谕三司行部官劝民种麦,无种粒者贷之。
jiǔ yuè jiǎ wǔ, zhào dān zhōu jīng lüè shǐ wán yán zhòng yuán tún sù zhōu, yǔ yòu dōu jiān gē shí liè dé tóng háng shuài fǔ shì. bǐng shēn, táng zhōu cóng yí jiā gǔ tiān chéng bài sòng rén yú tóng bǎi. dīng yǒu, shàng shū shěng qǐng shēn mìng hóu zhì guǎng yíng cè jī zhù, shàng bù xǔ, yuē:" zhēng liǎn yǐ duō, jīn gèng guī huà, bù guò fù qǔ yú mín ěr. fáng qiū shāo huǎn, dāng liàng jiǎn shù bīng, yòng dù xìng zú, hé zhì shì yé." jiǎ chén, dà yuán bīng xùn dōng shèng zhōu, jié dù shǐ bó dé yǔ gē sǐ zhī. gēng xū, mìng xíng shěng xū dǐng lǐng bīng fù hé zhōng. rén zǐ, zhēn dìng zhāo fǔ shǐ wǔ xiān qǐng gěi jīn yín fú shǎng yǒu gōng, cóng zhī. yán hé zào zhàn jiàn, fù xíng yuàn shuài fǔ.
九月甲午,诏单州经略使完颜仲元屯宿州,与右都监纥石烈德同行帅府事。丙申,唐州从宜夹谷天成败宋人于桐柏。丁酉,尚书省请申命侯挚广营策积贮,上不许,曰:“征敛已多,今更规画,不过复取于民耳。防秋稍缓,当量减戍兵,用度幸足,何至是耶。”甲辰,大元兵徇东胜州,节度使伯德窳哥死之。庚戌,命行省胥鼎领兵赴河中。壬子,真定招抚使武仙请给金银符赏有功,从之。沿河造战舰,付行院帅府。
dōng shí yuè guǐ hài shuò, dìng bǎo jǔ xiàn lìng néng fǒu shēng chù jǔ zhǔ zhì. yǐ chǒu, yòng méng gǔ gāng yán, zhāo jí yì jūn gè zhì dū tǒng fù tǒng děng guān, rú zhēn yòu sān nián zhì. píng liáng fǔ xiān yǐ dì zhèn bèi mìng jiào jì, fāng xíng shì, qìng yún jiàn, yǐ tú lái shàng. qiǎn guān fù yàn dé shí, shì rì, bǎi guān fèng biǎo chēng hè. dīng mǎo, yǐ wán yán kāi quán yuán shuài zuǒ dōu jiān, guō wén zhèn quán yòu dōu jiān, bìng xíng yuán shuài fǔ shì, móu fù tài yuán. rén shēn, dìng zāng lì jì zuì yǐ yín wèi zé. guǐ yǒu, yǐ qìng yún qiǎn guān gào tài miào. jiǎ xū, yǐ qìng yún zhào guó nèi. jǐ mǎo, dà yuán bīng cì dān zhōu jìng, zhào zhū lù mín yīng qiān bì bīng ér bù yù zhě, jí qiǎn rén yǐ lì hài xiǎo zhī. guǐ wèi, lǐ chéng bì gōng, bǎi guān chēng hè. yàn zǎi chén biàn diàn. qiān yòu chéng zhì guān yī jiē, cì yòu chéng xiàng qí zuǒ chéng rǔ lì cān zhī zhèng shì sī zhōng jīn dǐng gè yī, zhòng bì sān. shì yì, shàng lǜ rǎo mín, mù rén néng zhì pì wǔ shí wàn zhě qiān yī guān, bǎi wàn réng shēng yī děng. píng yáng pàn guān wán yán ā lá zuǒ xiāng jī chá huò dìng hé fā sòng cài jīng gù jū, dé èr bǎi wàn yǒu qí, zhǔn gé qiān shǎng. jiǎ shēn, zǎi chén qǐng yǐ lǐ chéng zhī gōng jiàn bēi huì cháo mén, cóng zhī. dīng hài, dà yuán bīng tún mián shàng. rén chén, mìng yǒu sī qì xián shě, gěi xīn mǐ, yǐ jì pín mín, qī míng nián èr yuè bà, qí shí píng zé shàn zhī yǐ wéi cháng.
冬十月癸亥朔,定保举县令能否升黜举主制。乙丑,用蒙古纲言,招集义军各置都统、副统等官,如贞祐三年制。平凉府先以地震被命醮祭,方行事,庆云见,以图来上。遣官覆验得实,是日,百官奉表称贺。丁卯,以完颜开权元帅左都监,郭文振权右都监,并行元帅府事,谋复太原。壬申,定赃吏计罪以银为则。癸酉,以庆云遣官告太庙。甲戌,以庆云诏国内。己卯,大元兵次单州境,诏诸路民应迁避兵而不欲者,亟遣人以利害晓之。癸未,里城毕工,百官称贺。宴宰臣便殿。迁右丞挚官一阶,赐右丞相琪、左丞汝砺、参知政事思忠金鼎各一,重币三。是役,上虑扰民,募人能致甓五十万者迁一官,百万仍升一等。平阳判官完颜阿剌、左厢讥察霍定和发宋蔡京故居,得二百万有奇,准格迁赏。甲申,宰臣请以里城之功建碑会朝门,从之。丁亥,大元兵屯绵上。壬辰,命有司葺闲舍,给薪米,以济贫民,期明年二月罢,俟时平则赡之以为常。
shí yī yuè guǐ sì shuò, qián lán zhōu cāng shǐ zhāng yòu zì xià guó lái guī. yǐ shū mì fù shǐ pū sàn ān zhēn tóng qiān yuàn shì é kě xíng yuàn shì yú hé běi. yǐ wèi, yǐ guān lǘ jiè cháo shì zhī wú mǎ zhě chéng zhī, réng gěi chú dòu. jǐ hài, dà yuán bīng xùn zhāng dé fǔ. xīn chǒu, zhào cháo guān qī pǐn wài lù liù pǐn yǐ shàng guān, èr suì jǔ xiàn lìng yī rén. hù bù lìng shǐ sū táng cuī zū fēng qiū, qī xiàn pò cù, mín yǒu shēng yì hé shū zū zhě. shàng wén zhī, qiǎn lì àn wèn, zhàng táng wǔ shí, xiàn lìng gāo xī lóng jiǎn èr děng. shàng shū yǐ xī lóng fá qīng, shàng yuē:" shǐ chén zhì wài lù, zì fēi zhì gāng zhě, shú néng bù cóng? qí yī qián zhào." jiǎ yín, xú zhōu zǒng lǐng nà hé liù gē dà pò hóng ǎo zéi yú dí shān. lǐ bù láng zhōng mǒ niǎn lǔ lá shàng shū yán shí shì. dīng sì, yòu chéng xiàng gāo qí xià yù.
十一月癸巳朔,前岚州仓使张祐自夏国来归。以枢密副使仆散安贞、同签院事讹可行院事于河北。乙未,以官驴借朝士之无马者乘之,仍给刍豆。己亥,大元兵徇彰德府。辛丑,诏朝官七品、外路六品以上官,二岁举县令一人。户部令史苏唐催租封丘,期限迫促,民有生刈禾输租者。上闻之,遣吏按问,杖唐五十,县令高希隆减二等。尚书以希隆罚轻,上曰:“使臣至外路,自非至刚者,孰能不从?其依前诏。”甲寅,徐州总领纳合六哥大破红袄贼于狄山。礼部郎中抹撚鲁剌上疏言时事。丁巳,右丞相高琪下狱。
tài ān jūn fù shǐ zhāng tiān yì wèi zéi zhāng lín suǒ zhí yǐ guī sòng, zhí zhī chǔ zhōu, zhì shì táo guī, shòu suī zhōu cì shǐ, chāo liǎng guān, jìn zhí yī děng. wù wǔ, dà yuán bīng píng jìn ān fǔ, xíng yuán shuài fǔ shì gōng bù shàng shū zhān gē zhēn sǐ zhī.
泰安军副使张天翼为贼张林所执以归宋,絷之楚州,至是逃归,授睢州刺史,超两官,进职一等。戊午,大元兵平晋安府,行元帅府事、工部尚书粘割贞死之。
shí èr yuè, zhū gāo qí.
十二月,诛高琪。