lǎo nián rén, wǎng wǎng tiān wèi míng ér zhěn shàng yǐ xǐng. fán zàng fǔ yǒu bù ān chù, gǔ jié yǒu suān tòng chù, bì yú cǐ shēng qì shí jué zhī. xiān yǐ wò gōng, cì dì xíng shù biàn wò gōng jiàn èr juǎn dǎo yǐn nèi, fǎn cè zhì zài, qí rì sè dào chuāng, fāng kě xú xú ér qǐ zhà qǐ shèn wù jí chū hù wài, jí kāi chuāng yǒu.
老年人,往往天未明而枕上已醒。凡臟腑有不安處,骨節有酸痛處,必於此生氣時覺之。先以臥功,次第行數遍(臥功見二卷導引內),反側至再,俟日色到窗,方可徐徐而起;乍起慎勿即出戶外,即開窗牖。
chūn yí yè wò zǎo qǐ, nì zhī zé shāng gān xià tóng yú chūn, nì zhī zé shāng xīn qiū yí zǎo wò zǎo qǐ, nì zhī zé shāng fèi dōng yí zǎo wò yàn qǐ, nì zhī zé shāng shèn. shuō jiàn nèi jīng, yǎng shēng jiā měi yǐn yǐ wèi jù. yú wèi juàn yù wò ér wù wò, xǐng yù qǐ ér wù qǐ, miǎn qiáng zhuǎn duō bù shì. kuàng hū rì chū ér zuò, rì rù ér xī, zhòu dòng yè jìng, jí yí dìng zhī lǐ, shì bù dé yǐ sì shí fēn bié.
春宜夜臥早起,逆之則傷肝;夏同於春,逆之則傷心;秋宜早臥早起,逆之則傷肺;冬宜早臥晏起,逆之則傷腎。說見《內經》,養生家每引以為據。愚謂倦欲臥而勿臥,醒欲起而勿起,勉強轉多不適。況乎日出而作,日入而息,晝動夜靜,及一定之理,似不得以四時分別。
dōng yuè jiāng qǐ shí, yōng bèi pī yī zuò shǎo qǐng, xiān jìn rè yǐn, rú rǔ lào lián zi yuán zǎo tāng zhī shǔ, yǐ yì pí huò yǐn chún jiǔ, yǐ gǔ wǔ wèi qì. lè tiān shī, suǒ wèi kōng fù sān bēi mǎo hòu jiǔ yě. rán yì dāng zì shěn qí yí, yì yí guà tuàn yuē: guān yí, guān qí suǒ yǎng yě, zì qiú kǒu shí, guān qí zì yǎng yě. chén qǐ shù kǒu, qí cháng yě. dòng wēi jīng yuē: qīng zǎo kǒu hán yuán qì, bù dé shù ér tǔ zhī, cháng yǐ jīn shù kǒu, jí xì xì yàn jīn. yú wèi wò shí zhōng xiāo hū xī, zhuó qì shàng téng mǎn kǒu zhān nì, cǐ míng zhèng yě. gù qù zhuó shēng qīng, wéi shù wèi yí. zhòng xián yú huà yuē: zǎo shù kǒu, bù ruò jiāng wò ér shù, rán jiān xíng zhī, yì wú bù kě.
冬月將起時,擁被披衣坐少頃,先進熱飲,如乳酪蓮子圓棗湯之屬,以益脾;或飲醇酒,以鼓舞胃氣。樂天詩,所謂「空腹三杯卯後酒」也。然亦當自審其宜,《易》「頤」卦《彖》曰:「觀頤,觀其所養也,自求口實,觀其自養也。」晨起漱口,其常也。《洞微經》曰:「清早口含元氣,不得漱而吐之,常以津漱口,即細細咽津」。愚謂臥時終宵呼吸,濁氣上騰滿口粘膩,此明證也。故去濁生清,惟漱為宜。《仲賢余話》曰:「早漱口,不若將臥而漱,然兼行之,亦無不可。」
shù yòng wēn shuǐ, dàn qù chǐ gòu. chǐ zhī huàn zài huǒ, yǒu cā chǐ zhū fāng, shì zhī jiǔ jù wú xiào. wéi lěng shuǐ shù kǒu, xí guàn zé hán dōng yì bù bīng chǐ, kě yǐ yǒng chú chǐ huàn jí dāng yù luò shí, yì miǎn zuò tòng. zōng shuā bù kě yòng, shāng fǔ ròu yě, shì wèi chǐ zhī suì. bào piáo zǐ yuē: láo chǐ zhī fǎ, chén qǐ kòu chǐ sān bǎi xià wèi liáng. rì yǐ chū ér shuāng lù wèi , xiǎo qì qīng hán, zuì yì chù rén. zhì yú wù zhēng rú yān, yóu bù kě fàn. yuán mìng bāo yuē: yīn yáng luàn zé wèi wù ěr yǎ yuē: dì qì fā, tiān bù yīng yuē wù yuè lìng yuē: zhòng dōng xíng xià lìng, zé fēn wù míng míng, qí fēi tiān dì zhī zhèng qì kě zhī. gèng yǒu rù bí wēi chòu, jí tóng shān lán zhī zhàng, dú mí shén yān. huáng jí jīng shì yuē: shuǐ wù hēi, huǒ wù chì, tǔ wù huáng, shí wù bái. měi rì kōng fù, shí dàn zhōu yī ōu, néng tuī chén zhì xīn, shēng jīn kuài wèi, suǒ yì fēi xì. rú zá yǐ gān xián zhī wù, jí děng xún cháng yǐn shí. yáng zi yún jiě cháo wén yún: dà wèi bì dàn běn cǎo zài yǒu zhōu jì, jí yán kōng fù shí zhōu zhī miào lù fàng wēng shī yún: shì rén gè gè xué zhǎng nián, bù sī zhǎng nián zài mù qián. wǒ dé wǎn qiū píng yì fǎ, zhǐ jiāng shí zhōu zhì shén xiān.
漱用溫水,但去齒垢。齒之患在火,有擦齒諸方,試之久俱無效。惟冷水漱口,習慣則寒冬亦不冰齒,可以永除齒患;即當欲落時,亦免作痛。鬃刷不可用,傷輔肉也,是為齒之祟。《抱朴子》曰:「牢齒之法,晨起叩齒三百下為良。」日已出而霜露未 ,曉氣清寒,最易觸人。至於霧蒸如煙,尤不可犯。元命包曰:「陰陽亂則為霧」;《爾雅》曰:「地氣發,天不應曰霧」;《月令》曰:「仲冬行夏令,則氛霧冥冥」,其非天地之正氣可知。更有入鼻微臭,即同山嵐之瘴,毒彌甚焉。《皇極經世》曰:「水霧黑,火霧赤,土霧黃,石霧白。」每日空腹,食淡粥一甌,能推陳致新,生津快胃,所益非細。如雜以甘咸之物,即等尋常飲食。揚子云《解嘲》文云:「大味必淡」;《本草》載有《粥記》,極言空腹食粥之妙;陸放翁詩云:「世人個個學長年,不司長年在目前。我得宛邱平易法,只將食粥致神仙。」
lüè jìn yǐn shí hòu, rú zhí rì qíng fēng dìng, jiù nán chuāng xià, bèi rì guāng ér zuò, liè zǐ suǒ wèi fù rì zhī xuān yě. jí liáng dé yǒu wēi nuǎn, néng shǐ biàn tǐ hé chàng. rì wèi tài yáng zhī jīng, qí guāng zhuàng rén yáng qì, jí wèi bǔ yì. guò wǔ yīn qì jiàn zhǎng, rì guāng jiǎn nuǎn, jiǔ zuò fēi yí.
略進飲食後,如值日晴風定,就南窗下,背日光而坐,《列子》所謂「負日之暄」也。脊樑得有微暖,能使遍體和暢。日為太陽之精,其光壯人陽氣,極為補益。過午陰氣漸長,日光減暖,久坐非宜。
zhǎng xià chén xìng, wù zhé jìn shí yǐ shí wèi. xià huǒ shèng yáng, xiāo shuò fèi yīn, xiān jìn mǐ yǐn yǐ rùn fèi, jià qiáng zuò gān, tǔ néng shēng jīn yě. zhì yú xiǎo qì qīng liáng, shuǎng rén xīn mù, wéi zǎo qǐ nǎi dé lǐng lüè. hán shān zǐ yuē: zǎo qǐ bù zài jī míng qián, gài yín shí chū kè, wèi fèi shēng qì zhī shǐ, zhèng yí hān shuì zhì mǎo qì rù dà cháng, fāng kě qǐ shēn, shāo jìn tāng yǐn zhì chén qì rù wèi, nǎi dé jìn shí, cǐ sì shí jiē tóng.
長夏晨興,勿輒進食以實胃。夏火盛陽,銷鑠肺陰,先進米飲以潤肺,稼檣作甘,土能生金也。至於曉氣清涼,爽人心目,惟早起乃得領略。寒山子曰:「早起不在雞鳴前」,蓋寅時初刻,為肺生氣之始,正宜酣睡;至卯氣入大腸,方可起身,稍進湯飲;至辰氣入胃,乃得進食,此四時皆同。