lǎo nián rén, wǎng wǎng tiān wèi míng ér zhěn shàng yǐ xǐng. fán zàng fǔ yǒu bù ān chǔ, gǔ jié yǒu suān tòng chù, bì yú cǐ shēng qì shí jué zhī. xiān yǐ wò gōng, cì dì xíng shù biàn wò gōng jiàn èr juǎn dǎo yǐn nèi, fǎn cè zhì zài, qí rì sè dào chuāng, fāng kě xú xú ér qǐ zhà qǐ shèn wù jí chū hù wài, jí kāi chuāng yǒu.
老年人,往往天未明而枕上已醒。凡脏腑有不安处,骨节有酸痛处,必于此生气时觉之。先以卧功,次第行数遍(卧功见二卷导引内),反侧至再,俟日色到窗,方可徐徐而起;乍起慎勿即出户外,即开窗牖。
chūn yí yè wò zǎo qǐ, nì zhī zé shāng gān xià tóng yú chūn, nì zhī zé shāng xīn qiū yí zǎo wò zǎo qǐ, nì zhī zé shāng fèi dōng yí zǎo wò yàn qǐ, nì zhī zé shāng shèn. shuō jiàn nèi jīng, yǎng shēng jiā měi yǐn yǐ wéi jù. yú wèi juàn yù wò ér wù wò, xǐng yù qǐ ér wù qǐ, miǎn qiǎng zhuǎn duō bù shì. kuàng hū rì chū ér zuò, rì rù ér xī, zhòu dòng yè jìng, jí yí dìng zhī lǐ, shì bù dé yǐ sì shí fēn bié.
春宜夜卧早起,逆之则伤肝;夏同于春,逆之则伤心;秋宜早卧早起,逆之则伤肺;冬宜早卧晏起,逆之则伤肾。说见《内经》,养生家每引以为据。愚谓倦欲卧而勿卧,醒欲起而勿起,勉强转多不适。况乎日出而作,日入而息,昼动夜静,及一定之理,似不得以四时分别。
dōng yuè jiāng qǐ shí, yōng bèi pī yī zuò shǎo qǐng, xiān jìn rè yǐn, rú rǔ lào lián zǐ yuán zǎo tāng zhī shǔ, yǐ yì pí huò yǐn chún jiǔ, yǐ gǔ wǔ wèi qì. lè tiān shī, suǒ wèi" kōng fù sān bēi mǎo hòu jiǔ" yě. rán yì dāng zì shěn qí yí, yì" yí" guà tuàn yuē:" guān yí, guān qí suǒ yǎng yě, zì qiú kǒu shí, guān qí zì yǎng yě." chén qǐ shù kǒu, qí cháng yě. dòng wēi jīng yuē:" qīng zǎo kǒu hán yuán qì, bù dé shù ér tǔ zhī, cháng yǐ jīn shù kǒu, jí xì xì yàn jīn". yú wèi wò shí zhōng xiāo hū xī, zhuó qì shàng téng mǎn kǒu zhān nì, cǐ míng zhèng yě. gù qù zhuó shēng qīng, wéi shù wèi yí. zhòng xián yú huà yuē:" zǎo shù kǒu, bù ruò jiāng wò ér shù, rán jiān xíng zhī, yì wú bù kě."
冬月将起时,拥被披衣坐少顷,先进热饮,如乳酪莲子圆枣汤之属,以益脾;或饮醇酒,以鼓舞胃气。乐天诗,所谓“空腹三杯卯后酒”也。然亦当自审其宜,《易》“颐”卦《彖》曰:“观颐,观其所养也,自求口实,观其自养也。”晨起漱口,其常也。《洞微经》曰:“清早口含元气,不得漱而吐之,常以津漱口,即细细咽津”。愚谓卧时终宵呼吸,浊气上腾满口粘腻,此明证也。故去浊生清,惟漱为宜。《仲贤余话》曰:“早漱口,不若将卧而漱,然兼行之,亦无不可。”
shù yòng wēn shuǐ, dàn qù chǐ gòu. chǐ zhī huàn zài huǒ, yǒu cā chǐ zhū fāng, shì zhī jiǔ jù wú xiào. wéi lěng shuǐ shù kǒu, xí guàn zé hán dōng yì bù bīng chǐ, kě yǐ yǒng chú chǐ huàn jí dāng yù luò shí, yì miǎn zuò tòng. zōng shuā bù kě yòng, shāng fǔ ròu yě, shì wèi chǐ zhī suì. bào piáo zǐ yuē:" láo chǐ zhī fǎ, chén qǐ kòu chǐ sān bǎi xià wèi liáng." rì yǐ chū ér shuāng lù wèi , xiǎo qì qīng hán, zuì yì chù rén. zhì yú wù zhēng rú yān, yóu bù kě fàn. yuán mìng bāo yuē:" yīn yáng luàn zé wèi wù" ěr yǎ yuē:" dì qì fā, tiān bù yīng yuē wù" yuè lìng yuē:" zhòng dōng xíng xià lìng, zé fēn wù míng míng", qí fēi tiān dì zhī zhèng qì kě zhī. gèng yǒu rù bí wēi chòu, jí tóng shān lán zhī zhàng, dú mí shén yān. huáng jí jīng shì yuē:" shuǐ wù hēi, huǒ wù chì, tǔ wù huáng, shí wù bái." měi rì kōng fù, shí dàn zhōu yī ōu, néng tuī chén zhì xīn, shēng jīn kuài wèi, suǒ yì fēi xì. rú zá yǐ gān xián zhī wù, jí děng xún cháng yǐn shí. yáng zi yún jiě cháo wén yún:" dà wèi bì dàn" běn cǎo zài yǒu zhōu jì, jí yán kōng fù shí zhōu zhī miào lù fàng wēng shī yún:" shì rén gè gè xué cháng nián, bù sī cháng nián zài mù qián. wǒ dé wǎn qiū píng yì fǎ, zhǐ jiāng shí zhōu zhì shén xiān."
漱用温水,但去齿垢。齿之患在火,有擦齿诸方,试之久俱无效。惟冷水漱口,习惯则寒冬亦不冰齿,可以永除齿患;即当欲落时,亦免作痛。鬃刷不可用,伤辅肉也,是为齿之祟。《抱朴子》曰:“牢齿之法,晨起叩齿三百下为良。”日已出而霜露未 ,晓气清寒,最易触人。至于雾蒸如烟,尤不可犯。元命包曰:“阴阳乱则为雾”;《尔雅》曰:“地气发,天不应曰雾”;《月令》曰:“仲冬行夏令,则氛雾冥冥”,其非天地之正气可知。更有入鼻微臭,即同山岚之瘴,毒弥甚焉。《皇极经世》曰:“水雾黑,火雾赤,土雾黄,石雾白。”每日空腹,食淡粥一瓯,能推陈致新,生津快胃,所益非细。如杂以甘咸之物,即等寻常饮食。扬子云《解嘲》文云:“大味必淡”;《本草》载有《粥记》,极言空腹食粥之妙;陆放翁诗云:“世人个个学长年,不司长年在目前。我得宛邱平易法,只将食粥致神仙。”
lüè jìn yǐn shí hòu, rú zhí rì qíng fēng dìng, jiù nán chuāng xià, bèi rì guāng ér zuò, liè zǐ suǒ wèi" fù rì zhī xuān" yě. jǐ liáng dé yǒu wēi nuǎn, néng shǐ biàn tǐ hé chàng. rì wèi tài yáng zhī jīng, qí guāng zhuàng rén yáng qì, jí wéi bǔ yì. guò wǔ yīn qì jiàn zhǎng, rì guāng jiǎn nuǎn, jiǔ zuò fēi yí.
略进饮食后,如值日晴风定,就南窗下,背日光而坐,《列子》所谓“负日之暄”也。脊梁得有微暖,能使遍体和畅。日为太阳之精,其光壮人阳气,极为补益。过午阴气渐长,日光减暖,久坐非宜。
cháng xià chén xīng, wù zhé jìn shí yǐ shí wèi. xià huǒ shèng yáng, xiāo shuò fèi yīn, xiān jìn mǐ yǐn yǐ rùn fèi, jià qiáng zuò gān, tǔ néng shēng jīn yě. zhì yú xiǎo qì qīng liáng, shuǎng rén xīn mù, wéi zǎo qǐ nǎi dé lǐng lüè. hán shān zǐ yuē:" zǎo qǐ bù zài jī míng qián", gài yín shí chū kè, wèi fèi shēng qì zhī shǐ, zhèng yí hān shuì zhì mǎo qì rù dà cháng, fāng kě qǐ shēn, shāo jìn tāng yǐn zhì chén qì rù wèi, nǎi dé jìn shí, cǐ sì shí jiē tóng.
长夏晨兴,勿辄进食以实胃。夏火盛阳,销铄肺阴,先进米饮以润肺,稼樯作甘,土能生金也。至于晓气清凉,爽人心目,惟早起乃得领略。寒山子曰:“早起不在鸡鸣前”,盖寅时初刻,为肺生气之始,正宜酣睡;至卯气入大肠,方可起身,稍进汤饮;至辰气入胃,乃得进食,此四时皆同。