zuò jiǔ zé luò mài zhì, jū cháng wú suǒ shì, jí yú shì nèi shí shí huǎn bù, pán xuán shù shí zā, shǐ jīn hái huó dòng, luò mài nǎi dé liú tōng. xí zhī jì jiǔ, bù kě jiàn zhì qiān bǎi, jiān zēng zú lì. bù zhǔ jīn, bù zé jīn shū ér sì zhī jiàn lǎn bù zé jīn luán, jīn luán rì yì jiā lǎn. ǒu zhǎn shù wǔ, biàn kǔ qì guǎn, nán miǎn jiǔ zuò shāng ròu zhī bì. yù bù xiān qǐ lì, zhèn yī dìng xī, yǐ lì gōng zhū fǎ, xú xú xíng yí dù lì gōng jiàn èr juǎn dǎo yǐn nèi. rán hòu cóng róng zhǎn bù, zé jīng shén zú lì, bèi jiā shuǎng jiàn. xún zǐ yuē: ān yàn ér qì xuè bù duò, cǐ zhī wèi yě.
坐久則絡脈滯，居常無所事，即於室內時時緩步，盤旋數十匝，使筋骸活動，絡脈乃得流通。習之既久，步可漸至千百，兼增足力。步主筋，步則筋舒而四肢健；懶步則筋攣，筋攣日益加懶。偶展數武，便苦氣管，難免久坐傷肉之弊。欲步先起立，振衣定息，以立功諸法，徐徐行一度（「立功」見二卷《導引》內）。然後從容展步，則精神足力，倍加爽健。《荀子》曰：「安燕而氣血不惰，此之謂也。」

fàn hòu shí wù tíng wèi, bì huǎn xíng shù bǎi bù, sàn qí qì yǐ shū yú pí, zé mó wèi ér yì fǔ huà. lí hǎi jí yuē: pí yǔ wèi jù shǔ tǔ, tǔ gēng chú shǐ néng shēng zhí, bù dòng zé wèi huāng tǔ yǐ, gù bù suǒ yǐ dòng zhī! láng huán jì yuē: gǔ zhī lǎo rén, fàn hòu bì sàn bù, yù yáo dòng qí shēn yǐ xiāo shí yě, gù hòu rén yǐ sàn bù wèi xiāo yáo.
飯後食物停胃，必緩行數百步，散其氣以輸於脾，則磨胃而易腐化。《蠡海集》曰：「脾與胃俱屬土，土耕鋤始能生殖，不動則為荒土矣，故步所以動之！」《琅環記》曰：「古之老人，飯後必散步，欲搖動其身以消食也，故後人以散步為消搖。」

zūn shēng jiān yuē: fán xíng bù shí, bù dé yǔ rén yǔ, yù yǔ xū zhù zú, fǒu zé lìng rén shī qì. wèi xíng bù zé dòng qì, fù kāi kǒu yǐ fā zhī, qì suì duàn xù ér shī diào yě. suī fēi shén yào, qǐn shí ér wài, bù kě yán yǔ, yì xū tiān cǐ yī jié.
《遵生箋》曰：「凡行步時，不得與人語，欲語須住足，否則令人失氣。」謂行步則動氣，復開口以發之，氣遂斷續而失調也。雖非甚要，寢食而外，不可言語，亦須添此一節。

sàn bù zhě, sàn ér bù jū zhī wèi. qiě xíng qiě lì, qiě lì qiě xíng, xū dé yī zhǒng xián xiá zì rú zhī tài. lú lún shī: bái yún liú shuǐ rú xián bù shì yě. nán huá jīng yuē: shuǐ zhī xìng bù zá zé qīng. yù bì ér bù liú, yì bù néng qīng, cǐ yǎng shén zhī dào yě, sàn bù suǒ yǐ yǎng shén.
散步者，散而不拘之謂。且行且立，且立且行，須得一種閒暇自如之態。盧綸詩：「白雲流水如閒步」是也。《南華經》曰：「水之性不雜則清。」鬱閉而不流，亦不能清，此養神之道也，散步所以養神。

    ǒu ěr bù, yù shǎo yuǎn, xū zì chuāi zú lì, wú miǎn qiáng. gèng mìng xiǎo zhōu xiāng suí, bù chū kě yǐ zhōu huí, huò zhōu chū ér bù huí, suí qí yì zhī suǒ biàn. jì huí, jí jiù biàn tà mián shǎo qǐng, bìng jìn tāng yǐn yǐ hé qí qì. yuán wēi zhī shī yún: mǐn m n fǔ mi n gǔ tóng miǎn miǎn hái yí bù, chí yí yòu shěng gōng. jí wèi miǎn shè yú miǎn qiáng yǐ.
    偶爾步，欲少遠，須自揣足力，毋勉強。更命小舟相隨，步出可以舟回，或舟出而步回，隨其意之所便。既回，即就便榻眠少頃，並進湯飲以和其氣。元微之詩云：「僶[mǐn]俛[miǎn古同「黽勉」] 還移步，持疑又省躬。」即未免涉於勉強矣。

chūn tàn méi qiū fǎng jú, zuì shì yǎ shì. fēng rì qíng hé zhī shí, xié èr sān lǎo yǒu, zhī qióng lǐ xǔ, ān bù yì kě dāng chē. suǒ jiè zhě, chéng xìng zòng bù, yī shí kè qì wèi zhǔ, xiāng wàng pí kùn, zuò dìng shǐ jué shòu shāng, huǐ yǐ wú jí.
春探梅、秋訪菊，最是雅事。風日晴和之時，偕二三老友，支筇里許，安步亦可當車。所戒者，乘興縱步，一時客氣為主，相忘疲睏，坐定始覺受傷，悔已無及。

wǔ hòu zuò jiǔ wēi juàn, bù kě biàn tà jí mián, bì jiù wò shì ān zhěn yí shí, huò xǐng huò mèi, rèn qí zì rán, yù qǐ jí qǐ, bù xū liú liàn. zuǒ chuán yī hé zhī yán yuē: huì yín huò jí. zhù: qǐn guò jié zé huò luàn. jì qǐ, yǐ rè shuǐ xǐ miàn, zé yǎn guāng bèi shuǎng jiā báo mián yī nuǎn qí bèi, zé zhī tǐ jù jué qīng jiàn. lè tiān shī, suǒ wèi yī jué xián mián bǎi bìng xiāo yě. sān fú shí huò mián biàn tà, lìng shè zhàng, chuāng hù jù bì mì bì. dōng yuè zhòu wò, dāng yǐ báo bèi fù qí xià tǐ, cǐ shí wēi yáng qián zhǎng, bì wēn nuǎn yǐ yǎng zhī. xuè qì běn xǐ wēn ér è hán, hé kuàng dōng yuè. rú bù yǐ bèi fù, jí qǐ, dìng jué shén sè yǎn y n yǎng miàn dǎo xià jiǎn ji n bǒ, biàn tǐ jiā lěng, yáng wēi fú shèng yīn níng yě.
午後坐久微倦，不可便榻即眠，必就臥室安枕移時，或醒或寐，任其自然，欲起即起，不須留戀。《左傳》醫和之言曰：「晦淫惑疾。」註：寢過節則惑亂。既起，以熱水洗面，則眼光倍爽；加薄綿衣暖其背，則肢體俱覺輕健。樂天詩，所謂「一覺閒眠百病消」也。三伏時或眠便榻，另設帳，窗戶俱必密閉。冬月晝臥，當以薄被覆其下體，此時微陽潛長，必溫暖以養之。血氣本喜溫而惡寒，何況冬月。如不以被覆，及起，定覺神色偃[yǎn仰面倒下]蹇[jiǎn跛]，遍體加冷，陽微弗勝陰凝也。

zhǎng xià zhòu wò, xǐng hòu jí jìn rè yǐn, yǐ zhù yáng qì, rú dé wēi hàn yì miào. xià wèi yáng jí zhī hòu, zhòu yí dòng, ér wò zé fǎn jìng, xuān dá zhī suǒ yǐ shùn shí.
長夏晝臥，醒後即進熱飲，以助陽氣，如得微汗亦妙。夏為陽極之候，晝宜動，而臥則反靜，宣達之所以順時。

ōu yáng gōng yuē: jiè fǔ cháng yún:' xià yuè zhòu wò, fāng zhěn wèi jiā. shuì jiǔ qì zhēng zhěn rè, zé zhuǎn yī fāng lěng chù, lǎo nián suī bù yí shòu lěng, shǒu wèi yáng, bù kě lìng rè. kuàng zhǎng xià zhòu wò, zhěn suī mò jié, yì qǔ suǒ yí.
歐陽公曰：「介甫嘗云：'夏月晝臥，方枕為佳。』」睡久氣蒸枕熱，則轉一方冷處，老年雖不宜受冷，首為陽，不可令熱。況長夏晝臥，枕雖末節，亦取所宜。

tiān lù shí yú yún: lǐ huáng mén yǐ wǔ shuì wèi tān fàn. fàng wēng shī: tān fàn héng mián mèng dié chuáng. cǐ wéi nián zhuàng wèi qiáng fāng kě, lǎo nián wèi qì jì ruò, yùn dòng shàng lǜ tíng zhì, bì dài shí jiǔ jì huà, xiōng gé kuān rán, wèi juàn yóu fú wò shǎo juàn jí jiù zhěn, guò cǐ kǒng yòu bù chéng mèi yǐ.
《天祿識余》云：「李黃門以午睡為攤飯。」放翁詩：「攤飯橫眠夢蝶床。」此惟年壯胃強方可，老年胃氣既弱，運動尚慮停滯，必待食久既化，胸膈寬然，未倦猶弗臥；少倦及就枕，過此恐又不成寐矣。

zuò ér jiǎ mèi, xǐng shí mí jué shén qīng qì shuǎng, jiào zhī jiù zhěn ér wò, gèng wèi shòu yì rán yǒu zuò bù néng mèi zhě, dàn shǐ jiān qí kǒu bì qí mù shōu shè qí xīn shén, xiū xī piàn shí, zú dāng zhòu mián, yì kān qiǎn rì. lè tiān shī yún: bù zuò wǔ shí mián, rì zhǎng ān kě dù? cǐ zhēn lǎo nián xián jì zhī kuàng.
坐而假寐，醒時彌覺神清氣爽，較之就枕而臥，更為受益；然有坐不能寐者，但使緘其口、閉其目、收攝其心神，休息片時，足當晝眠，亦堪遣日。樂天詩云：「不作午時眠，日長安可度？」此真老年閒寂之況。

dāng zhòu jí qǐn, jì qǐn ér qǐ, rù yè fù qǐn, yī zhòu yè jiān, qǐn xìng fēn ér èr zhī. gài lǎo nián qì ruò, yùn dòng jiǔ zé qì dào sè, gù qǐn yǐ jié zhī. měi rì shí zhì wǔ, yáng qì jiàn xiāo, shǎo xī suǒ yǐ yǎng yáng shí zhì zi, yáng qì jiàn zhǎng, shú shuì suǒ yǐ yǎng yīn. dōng pō shī yún: cǐ shēn zhèng shì cán jiāng lǎo, gèng jǐn chūn guāng yī zài mián. ruò shǎo zhuàng yáng qì fāng shèng, zhòu qǐn fǎn lìng mù cuò tóu zhòng, yáng kàng yě.
當晝即寢，既寢而起，入夜復寢，一晝夜間，寢興分而二之。蓋老年氣弱，運動久則氣道澀，故寢以節之。每日時至午，陽氣漸消，少息所以養陽；時至子，陽氣漸長，熟睡所以養陰。東坡詩云：「此身正似蠶將老，更盡春光一再眠。」若少壯陽氣方盛，晝寢反令目錯頭重，陽亢也。