jì nèi zé yuē: fán hé, chūn duō suān, xià duō kǔ, qiū duō xīn, dōng duō xián, diào yǐ huá gān. zhù: suān kǔ xīn xián, mù huǒ jīn shuǐ zhī suǒ shǔ. duō qí shí wèi, suǒ yǐ yǎng qì yě. sì shí jiē diào yǐ huá gān, xiàng tǔ zhī jì yě. sūn sī miǎo yuē: chūn shǎo suān zēng gān, xià shǎo kǔ zēng xīn, qiū shǎo xīn zēng suān, dōng shǎo xián zēng kǔ, sì jì shǎo gān zēng xián. nèi zé yì zài chéng wàng, sūn shì yì zài fú shuāi. yào zhī wú lùn sì shí, wǔ wèi bù kě piān duō. bào piáo zǐ yuē: suān duō shāng pí, kǔ duō shāng fèi, xīn duō shāng gān, xián duō shāng xīn, gān duō shāng shèn. cǐ wǔ wèi kè wǔ zàng, nǎi wǔ xíng zì rán zhī lǐ yě, fán yán shāng zhě, dāng shí tè wèi jù jué ěr.
《記·內則》曰：「凡和，春多酸，夏多苦，秋多辛，冬多咸，調以滑甘。」（註：酸苦辛咸，木火金水之所屬。）多其時味，所以養氣也。四時皆調以滑甘，象土之寄也。孫思邈曰：「春少酸增甘，夏少苦增辛，秋少辛增酸，冬少咸增苦，四季少甘增咸。」《內則》意在乘旺，孫氏意在扶衰。要之無論四時，五味不可偏多。《抱朴子》曰：「酸多傷脾，苦多傷肺，辛多傷肝，咸多傷心，甘多傷腎。」此五味克五臟，乃五行自然之理也，凡言傷者，當時特未遽覺耳。

fán shí wù bù néng fèi xián, dàn shǎo jiā shǐ dàn, dàn zé wù zhī zhēn wèi zhēn xìng jù dé. měi jiàn duō shí xián wù bì fā kě, xián shǔ shuǐ rùn xià, ér fǎn fā kě zhě hé? nèi jīng wèi xuè yǔ xián xiāng de zé níng, níng zé xuè zào, qí yì shì wèi xiǎn huō tài xī shuǐ fǎ yuē: yǒu rú mù jìn chéng huī dé lǔ, kě zhī xián yóu huǒ shēng yě, gù lǔ shuǐ bù bīng. yú àn wù jí bì fǎn, huǒ jí fǎn xián zé xián jí fǎn kě yòu wán kǎn guà zhōng huà yáng yáo, jí shì shuǐ hán huǒ xìng zhī xiàng, gù shèn zhōng yì yǒu zhēn huǒ.
凡食物不能廢咸，但少加使淡，淡則物之真味真性俱得。每見多食咸物必發渴，咸屬水潤下，而反發渴者何？《內經》謂「血與咸相得則凝，凝則血燥」，其義似未顯豁；《泰西水法》曰：「有如木燼成灰得鹵」，可知咸由火生也，故滷水不冰。愚按物極必反，火極反咸則咸極反渴；又玩「坎」卦中畫陽爻，即是水含火性之象，故腎中亦有真火。

jì nèi zé yuē: zǎo lì yí mì yǐ gān zhī, jǐn huán fén yú miǎn hāo xiǔ suǐ yǐ huá zhī, zhī gāo yǐ gāo zhī. yú àn gān zhī yǐ yuè pí xìng, huá zhī yǐ shū pí yáng, gāo zhī yǐ yì pí yīn, sān zhī zì jiē zhǐ pí yán, gǔ rén yǎng lǎo diào pí zhī fǎ, fú shí jí dāng yào ěr.
《記·內則》曰：「棗、栗、飴、蜜以甘之，堇、荁 、枌 、榆、免、薧、滫、瀡以滑之，脂膏以膏之。」愚按甘之以悅脾性，滑之以舒脾陽，膏之以益脾陰，三之字皆指脾言，古人養老調脾之法，服食即當藥餌。

bào piáo zǐ yuē: rè shí shāng gǔ, lìng shí shāng fèi, rè wú zhuó chún, lěng wú bīng chǐ. yòu yuē: lěng rè bìng chén, yí xiān shí rè, hòu shí lěng. yú wèi shí wù zhī lěng rè, dāng xū hū shí zhī zì rán, rán guò lěng níng guò rè. rú xià rì fú yīn zài nèi, rè shí dé yǒu wēi hàn miào. nèi jīng yuē: xià shǔ hàn bù chū zhě, qiū chéng fēng nüè. hàn yóu qì huà, nǎi biǎo lǐ tōng sāi zhī niàn yě.
《抱朴子》曰：「熱食傷骨，令食傷肺，熱毋灼唇，冷毋冰齒。」又曰：「冷熱並陳，宜先食熱，後食冷。」愚謂食物之冷熱，當須乎時之自然，然過冷寧過熱。如夏日伏陰在內，熱食得有微汗妙。《內經》曰：「夏暑汗不出者，秋成風虐。」汗由氣化，乃表里通塞之 念也。

wèi shēng lù yuē: chūn bù shí gān, xià bù shí xīn, qiū bù shí fèi, dōng bù shí shèn, sì jì bù shí pí. dāng wàng zhī shí, bù kě fàn yǐ wù zhī sǐ qì, dàn fán wù zǒng wú huó shí zhī lǐ. qí shuō tài ní, yù shū wēi zhǐ yuē: chūn bù shí fèi, xià bù shí shèn, qiū bù shí xīn, dōng bù shí pí, sì jì bù shí gān. nǎi wèi bù shí qí suǒ shòu kè, cǐ shuō lǐ yóu kě tōng.
《衛生錄》曰：「春不食肝，夏不食心，秋不食肺，冬不食腎，四季不食脾。當旺之時，不可犯以物之死氣，但凡物總無活食之理。」其說太泥，《玉樞微旨》曰：「春不食肺，夏不食腎，秋不食心，冬不食脾，四季不食肝。」乃謂不食其所受克，此說理猶可通。

xià zhì yǐ hòu, qiū fēn yǐ qián, wài zé shǔ yáng jiàn chì, nèi zé wēi yīn chū shēng, zuì dāng diào tíng pí wèi, wù jìn féi nóng. nèi jīng yuē: hòu wèi yīn, báo wèi yáng hòu zé xiè, báo zé tōng. zài guā guǒ shēng lěng zhū wù, yì dāng shèn. wèi xǐ nuǎn, nuǎn zé sàn, lěng zé níng, níng zé wèi xiān shòu shāng, pí jí bù yùn. bái hǔ tōng yuē: wèi zhě pí zhī fǔ, pí bǐng qì yú wèi, wǔ qián wèi shēng qì, wǔ hòu wèi sǐ qì, shì shì yǒu guò wǔ bù shí zhī shuō, bì sǐ qì yě. nèi jīng yuē: rì zhōng ér yáng qì lóng, rì xī ér yáng qì xū. gù zǎo fàn kě bǎo, wǔ hòu jí yí shǎo shí, zhì wǎn gèng bì kōng xū.
夏至以後，秋分以前，外則暑陽漸熾，內則微陰初生，最當調停脾胃，勿進肥濃。《內經》曰：「厚為陰，薄為陽；厚則泄，薄則通。再瓜果生冷諸物，亦當慎。胃喜暖，暖則散，冷則凝，凝則胃先受傷，脾即不運。」《白虎通》曰：「胃者脾之府，脾稟氣於胃，午前為生氣，午後為死氣，釋氏有過午不食之說，避死氣也。《內經》曰：「日中而陽氣隆，日西而陽氣虛。」故早飯可飽，午後即宜少食，至晚更必空虛。

yīng qú q xìng sān sǒu shī yún: zhōng sǒu qián zhì cí, liàng fù jié suǒ shòu. liàng fù èr zì zuì miào, huò duō huò shǎo, fēi tā rén suǒ zhī, xū zì jǐ shěn liàng. jié zhě jīn rì rú cǐ, míng rì yì rú cǐ, níng shǎo wú duō. yòu gǔ shī yún: nǔ lì jiā cān fàn, lǎo nián rén bù jiǎn zú yǐ, jiā zé bì rǎo wèi qì. kuàng nǔ lì dìng jué miǎn qiáng, zòng shǐ yī cān kě jiā, hòu bì bù jì, xī yì yān?
應璩[qú姓]《三叟詩》云：「中叟前致辭，量腹節所受。」「量腹」二字最妙，或多或少，非他人所知，須自己審量。節者今日如此，明日亦如此，寧少毋多。又《古詩》云：「努力加餐飯」，老年人不減足矣，加則必擾胃氣。況努力定覺勉強，縱使一餐可加，後必不繼，奚益焉？

wù jí jī ér shí, shí bù guò bǎo wù jí kě ér yǐn, yǐn bù guò duō. dàn shǐ fù bù kōng xū, zé chōng hé zhī qì, lún jiā ji shī tòu jī suǐ. bào piáo zǐ yuē: shí yù shù ér shǎo, bù yù dùn ér duō, dé cǐ yì yě. fán shí zǒng yǐ shǎo wèi yǒu yì, pí yì mó yùn, nǎi huà jīng yè fǒu zé jí bǔ zhī wù, duō shí fǎn zhì shòu shāng, gù yuē shǎo shí yǐ ān pí yě.
勿極飢而食，食不過飽；勿極渴而飲，飲不過多。但使腹不空虛，則沖和之氣，淪浹[jiā濕透]肌髓。《抱朴子》曰：「食慾數而少，不欲頓而多」，得此意也。凡食總以少為有益，脾易磨運，乃化精液；否則極補之物，多食反至受傷，故曰少食以安脾也。

dòng wēi jīng yuē: tài jī shāng pí, tài bǎo shāng qì, gài pí jí yú gǔ, jī zé pí wú yǐ yùn ér xū pí qì zhuǎn yú pí, bǎo zé pí guò yú shí ér zhì qì. gù xiān jī ér shí, suǒ yǐ gěi pí shí bù chōng pí, suǒ yǐ yǎng qì.
《洞微經》曰：「太飢傷脾，太飽傷氣」，蓋脾藉於谷，飢則脾無以運而虛脾；氣轉於脾，飽則脾過於實而滯氣。故先飢而食，所以給脾；食不充脾，所以養氣。

huá tuó shí lùn yuē: shí wù yǒu sān huà: yī huǒ huà, làn zhǔ yě yī kǒu huà, xì jué yě yī fù huà, rù wèi zì huà yě. lǎo nián wéi jí huǒ huà, mó yùn yì jí shū jīng duō. ruò shì pú měi jiā xiāo shí, sù qí mí làn, suī tóng wèi huǒ huà, bù yí pín shí, kǒng fǎn xuē wèi qì.
《華陀食論》曰：「食物有三化：一火化，爛煮也；一口化，細嚼也；一腹化，入胃自化也。」老年惟藉火化，磨運易即輸精多。若市脯每加消石，速其糜爛，雖同為火化，不宜頻食，恐反削胃氣。

shuǐ lù zhī wèi, suī zhēn měi bì bèi, měi shí jì zá. zá zé wǔ wèi xiāng náo, dìng wèi wèi huàn. dào dé jīng yuē: wǔ wèi lìng rén kǒu shuǎng, shuǎng: shī yě, wèi kǒu shī zhèng wèi yě. bù ruò cì dì fēn dùn shí zhī, nǎi néng gè dé qí wèi, shì yú kǒu, yì shì yú wèi.
水陸之味，雖珍美畢備，每食忌雜。雜則五味相撓，定為胃患。《道德經》曰：「五味令人口爽」，爽：失也，謂口失正味也。不若次第分頓食之，乃能各得其味，適於口，亦適於胃。

shí hòu wēi zǐ liú chǐ xì, zuì wèi chǐ lèi. yǐ liǔ mù xuē qiān, tī chú wù jìng, hǔ xū yóu miào zài jiān nóng chá, hòu lěng lián shù yǐ dàng zhī. wéi zhuāng shī xiè píng rú liàn sè, shù kǒu zuò quán shēng dōng pō yún: chǐ xìng biàn kǔ. rú shí gān tián wù, gèng dāng shù. měi jiàn nián wèi jí mài, chǐ jí quē luò zhě, nǎi gān wèi liú chǐ, jiàn zhì shēng chóng zuò nì chóng ni4. gōng sūn ní zǐ yuē: shí gān zhě, yì yú ròu ér gǔ bù lì yě, chǐ wèi shèn zhī gǔ.
食後微滓留齒隙，最為齒累。以柳木削簽，剔除務淨，虎鬚尤妙；再煎濃茶，候冷連漱以盪之。韋莊詩「瀉瓶如練色，漱口作泉聲」；東坡云：「齒性便苦」。如食甘甜物，更當漱。每見年未及邁，齒即缺落者，乃甘味留齒，漸至生蟲作｛匿蟲｝[ni4]。公孫尼子曰：「食甘者，益於肉而骨不利也」，齒為腎之骨。