běn cǎo wèi zhǔ fàn: yǐ chén lǐn mǐ wèi bǔ yì, qiū gǔ chū chéng, lǎo nián shí zhī, dòng qì fā bìng. yú yì wèi ruò nán huà zé yǒu zhī, zī rùn xiāng gān, mò rú xīn lì, bù fáng zhuó yí ér shí wēi chǎo zé sōng ér yì huà, jiān kāi wèi. yǒu xiāng dào mǐ, chǎo zé xiāng qì jiǎn, kě jìng zhǔ shí, zhǔ bì guò shú, nǎi jiā. chāng lí shī, suǒ wèi" shi chāo làn fàn wěn sòng zhī, hé kǒu ruǎn jué rú niú sī" yě. yǒu yǐ mǐ jìn shuǐ, dōng yuè bīng zhī fēng gān, zhǔ fàn sōng ruǎn, chēng lǎo nián zhī gōng. fán zhǔ bái mǐ, yí jǐn huǒ, hòu shú kāi guō jí shí. lǐn mǐ chǎo mǐ yí huǎn huǒ, shú hòu yǒu qǐng, qí shōu shī qì, zé fā sōng tòu lǐ.
《本草》谓煮饭:以陈廪米为补益,秋谷初成,老年食之,动气发病。愚意胃弱难化则有之,滋润香甘,莫如新粒,不妨酌宜而食;微炒则松而易化,兼开胃。有香稻米,炒则香气减,可竟煮食,煮必过熟,乃佳。昌黎诗,所谓“匙抄烂饭稳送之,合口软嚼如牛 司”也。有以米浸水,冬月冰之风干,煮饭松软,称老年之供。凡煮白米,宜紧火,候熟开锅即食。廪米炒米宜缓火,熟后有顷,俟收湿气,则发松透里。
zhǔ zhōu yòng xīn mǐ, xiāng gān kuài wèi, lè tiān shī yún:" zhōu měi cháng xīn mǐ", xiāng dào mí jiā. àn běn cǎo zhǔ zhōu zhī fāng shén duō, dà dǐ yǐ mǐ hé lián ròu wèi dì yī, qí cì qiàn shí yì yǐ rén jù jiā. cǐ wài huò yīn wēi jí, jiè yǐ tiáo yǎng, suī gè yǒu qǔ yì, yào fēi cháng gōng. lǐ lì wēng yuē: zhǔ fàn wù yǐ shuǐ duō ér jiǎn, zhǔ zhōu wù yǐ shuǐ shǎo ér tiān, fāng dé zhōu fàn xià wèi.
煮粥用新米,香甘快胃,乐天诗云:“粥美尝新米”,香稻弥佳。按《本草》煮粥之方甚多,大抵以米和莲肉为第一,其次芡实薏苡仁俱佳。此外或因微疾,借以调养,虽各有取益,要非常供。李笠翁曰:煮饭勿以水多而减,煮粥勿以水少而添,方得粥饭下味。
chá néng jiě kě, yì néng zhì kě, dàng dí jīng yè gù ěr. lú tóng qī wǎn, nǎi yù yǐn yù kě, fēi chá liàng jiā yě. nèi jīng wèi" shǎo yǐn bù bìng chuǎn kě" huà tuó shí lùn yuē:" kǔ chá jiǔ shí yì yì sī", kǒng bù zú jù. duō yǐn miàn huáng, yì shǎo shuì. wèi cù xiān xiè yǒu rén huì chá shī yún:" bù gǎn pín cháng wú bié yì, zhǐ chóu shuì shǎo mèng jūn xī." wéi fàn hòu yǐn zhī, kě jiě féi nóng ruò qīng chén yǐn chá, dōng pō wèi" zhí rù shèn jīng", nǎi yǐn zéi rù mén yě. chá pǐn fēi yī, jìn dì kě mì zhě, wǔ yí lù ān wèi shàng.
茶能解渴,亦能致渴,荡涤精液故耳。卢仝七碗,乃愈饮愈渴,非茶量佳也。《内经》谓“少饮不病喘渴”;《华陀食论》曰:“苦茶久食益意思”,恐不足据。多饮面黄,亦少睡。魏促先《谢友人惠茶》诗云:“不敢频尝无别意,只愁睡少梦君稀。”惟饭后饮之,可解肥浓;若清晨饮茶,东坡谓“直入肾经”,乃引贼入门也。茶品非一,近地可觅者,武夷六安为尚。
shī bīn fēng yún:" wèi cǐ chūn jiǔ, yǐ jiè méi shòu. shū jiǔ gào yún, jué fù mǔ qìng." zì xǐ tiǎn ti n fēng hòu, zhì yòng jiǔ. jiǔ gù lǎo nián suǒ yí, dàn shǎo shí shāng yú jiǔ, lǎo bì jiè jí sù bù bìng jiǔ, huáng hūn hòu yì bù yí yǐn, wéi yí wǔ hòu yǐn zhī, jiè yǐ xuān dǎo xuè mài. gǔ rén yǐn jiǔ, měi zài shí hòu, yí lǐ wèi zhī" yìn y n chī dōng xī hòu yòng jiǔ shù kǒu". zhù yún: yìn zhě, yǎn ān qí shí yě. jīn shì sú yán yàn, bǎo shí jùn, fù shè xiǎo dié yǐ yòu jiǔ, qí yóu cún gǔ zhī yì yǔ? mǐ jiǔ wèi jiā, qū jiǔ cì zhī, jù qǔ chén xūn y n dì xià shì duō nián zhě. shāo jiǔ chún yáng, xiāo shuò zhēn yīn, dāng jiè. yān cǎo jù yáo lǚ lù shū, chǎn lǚ sòng, míng" dàn bā gū", běn cǎo bù zài, bèi yào zēng rù, qí shuō què wèi míng què. yú àn: yān cǎo wèi xīn xìng zào, xūn zhuó hào jīng cuì, qí xià yàn yě, fèi wèi shòu zhī, yǒu yù hán jiě wù pì huì xiāo nì zhī néng, yī rù xīn qiào, biàn hūn hūn rú zuì yǐ. qīng chén yǐn shí wèi rù kǒu, yí shèn. dǔ shì zhě shèn zhì shé tāi huáng hēi, yǐn shí shǎo wèi, fāng shū wú zhì fǎ, shí zhū yáng yóu kě yù, rùn qí zào yě. yǒu zhì shuǐ yān , gé shuǐ xī zhī zhě yǒu lìng rén kǒu pēn, yǐ kǒu jiē zhī zhě, wèi qí xūn zhuó, réng nán juān qì, gù yòu míng" xiāng sī cǎo". yǐn ān suǒ yǔ yuē:" biān shàng rén hán jí, fēi yān bù zhì, zhì yǐ pǐ mǎ yì yān yī hú". míng chóng zhēn guǐ wèi, jìn mín sī shòu, zé yān zhī néng yù hán xìn yǐ! shèng xià zì dāng qiáng zhì.
《诗·豳风》云:“为此春酒,以介眉寿。书酒诰云,厥父母庆。”自洗腆[tiǎn丰厚],致用酒。酒固老年所宜,但少时伤于酒,老必戒;即素不病酒,黄昏后亦不宜饮,惟宜午后饮之,藉以宣导血脉。古人饮酒,每在食后,《仪礼》谓之“酳[yìn吃东西后用酒漱口]”。注云: 酳者,演安其食也。今世俗筵宴,饱食竣,复设小碟以侑酒,其犹存古之意与?米酒为佳,曲酒次之,俱取陈窨[yìn地下室]多年者。烧酒纯阳,消烁真阴,当戒。烟草据姚旅露书,产吕宋,名“淡巴菰”,《本草》不载,《备要》增入,其说却未明确。愚按:烟草味辛性燥,熏灼耗精粹,其下咽也,肺胃受之,有御寒解雾辟秽消腻之能,一入心窍,便昏昏如醉矣。清晨饮食未入口,宜慎。笃嗜者甚至舌胎黄黑,饮食少味,方书无治法,食猪羊油可愈,润其燥也。有制水烟 ,隔水吸之者;有令人口喷,以口接之者,畏其熏灼,仍难捐弃,故又名“相思草”。《蚓庵琐语》曰:“边上人寒疾,非烟不治,至以匹马易烟一斛”。明崇祯癸未,禁民私售,则烟之能御寒信矣!盛夏自当强制。
zū z cài zhī shǔ, měi shí suǒ xū, běn fēi yī lèi, rén gè yǒu yí. wén wáng shì chāng xiāo" gāo" huàn chéng" shǔ", kǒng zǐ bù chè jiāng shí, jiē shěn qí suǒ yí, gù qǔ zhī. fēi jǐn yuē chāng kě yì cōng, jiāng kě tōng shén míng yě. àn chāng xiāo" gāo" huàn chéng" shǔ" jí chāng pú zū, dùn ān mì lù yǒu zhǒng shí chāng pú fǎ, yǐ chén shā chuí mò dài ní, hòu qí shēng fà, cǎi gēn shí zhī, bù bì dìng zuò zū yě. lì qiào jiān kě zhèn xīn, jù yún néng zhì bù mèi, jí wéi shén miào zhī pǐn.
葅[zū]菜之属,每食所需,本非一类,人各有宜。文王嗜菖藃(“高”換成“蜀”),孔子不撤姜食,皆审其所宜,故取之。非仅曰菖可益聪,姜可通神明也。按菖藃(“高”換成“蜀”)即菖蒲葅,《遯庵秘录》有种石菖蒲法,以辰砂槌末代泥,候其生发,采根食之,不必定作葅也。利窍兼可镇心,据云能治不寐,极为神妙之品。
zhēng lù fǎ tóng shāo jiǔ, zhū wù jiē kě zhēng, kān wèi yǐn shí zhī zhù. gài wù zhī jīng yè, quán zài qì wèi, qí zhì jǐn zāo pò ěr. yóu zhī yǐn shí rù wèi, jīng qì shàng shū yú fèi, xuān bù zhū cáng, zāo pò guī yú dà cháng yǔ zhēng lù děng. gù zhēng lù zhī xìng suī suí wù ér yì, néng shēng téng qīng yáng zhī qì, qí qǔ yì yī yě. rú dào mǐ lù fā shū wèi yáng, kě dài tāng yǐn, bìng hòu yóu yí. tā rú huò xiāng bò he zhī lèi, jù yí zhēng qǔ lù yòng. tài xī shuǐ fǎ yuē:" xī guó yào sì zhōng, dà bàn shì yào lù, chí fāng yì sì, hé lù fù zhī." zé fāng yào yì kě zhēng lù yě, xū yù bàn zhēng qì, suí wù zhēng yòng.
蒸露法同烧酒,诸物皆可蒸,堪为饮食之助。盖物之精液,全在气味,其质尽糟粕耳。犹之饮食入胃,精气上输于肺,宣布诸藏,糟粕归于大肠与蒸露等。故蒸露之性虽随物而异,能升腾清阳之气,其取益一也。如稻米露发舒胃阳,可代汤饮,病后尤宜。他如藿香薄荷之类,俱宜蒸取露用。《泰西水法》曰:“西国药肆中,大半是药露,持方诣肆,和露付之。”则方药亦可蒸露也,须预办蒸器,随物蒸用。
shuǐ lù fēi zǒu zhū shí wù, bèi zài běn cǎo, kě kǎo ér zhī. dàn jù qí suǒ cǎi lùn shuō, shì zhī bù jìn huò yàn. zhāng wén qián shī yún:" wǒ dú běn cǎo shū, měi è wèi yǒu píng." shì qǐ rén zhī bǐng qì bù tóng, suì shǐ suǒ tóu yì yì yé? dāng yǐ shēn tǐ chá, gè suí bǐng qì suǒ yí ér shí zhī, zé shù jī yǐ.
水陆飞走诸食物,备载《本草》,可考而知。但据其所采论说,试之不尽获验。张文潜诗云:“我读《本草》书,美恶未有凭。”是岂人之禀气不同,遂使所投亦异耶?当以身体察,各随禀气所宜而食之,则庶几矣。