xué bù yīn lǎo ér fèi, liú lǎn shū cè, zhèng kě jiè yǐ qiǎn xián, zé zhōng rì pán huán, bù lí shū shì. shì qǔ xiàng nán, chéng yáng yě. dòng líng jīng yuē: tài míng shāng hún. yú àn hún wèi yáng qì zhī yīng yě, pò wèi yīn tǐ zhī jīng yě, suǒ wèi shāng zhě, jí mù guāng kě yàn. rú tài míng jiù àn, zé mù zhuǎn hūn, shāng qí yáng yě tài àn jiù míng, zé mù zhuǎn mī, shāng qí yīn yě. yòu lǚ shì chūn qiū yuē: shì dà duō yīn, duō yīn zé wěi. wěi zhě, yù yán zhī tǐ xiè chí, xīn shén huàn sàn zhī yì.
學不因老而廢,流覽書冊,正可藉以遣閒,則終日盤桓,不離書室。室取向南,乘陽也。《洞靈經》曰:「太明傷魂。」愚按魂為陽氣之英也,魄為陰體之精也,所謂傷者,即目光可驗。如太明就暗,則目轉昏,傷其陽也;太暗就明,則目轉眯,傷其陰也。又《呂氏春秋》曰:「室大多陰,多陰則痿。」痿者,喻言肢體懈弛,心神渙散之意。
shì zhōng dāng hù, qiū dōng chuí mù, chūn xià chuí lián, zǒng wèi zhàng fēng ér shè. qíng nuǎn shí, réng kě gōu lián juǎn mù, yǐ yì y yǎo yáng guāng. nèi jīng yuē: fēng zhě, bǎi bìng zhī shǐ yě. yòu yuē: gǔ rén bì fēng, rú pì shǐ shí mǎ. qí wēi cí xiāng jǐng rú cǐ, dāng suí shí suí dì, liú yì bì zhī.
室中當戶,秋冬垂幕,春夏垂簾,總為障風而設。晴暖時,仍可鈎簾卷幕,以挹[yì舀]陽光。《內經》曰:「風者,百病之始也。」又曰:「古人避風,如辟矢石馬。」其危詞相儆如此,當隨時隨地,留意避之。
sān qiū liáng qì shàng wēi, chuí mù huò xián qí mì, zhuó shū mì zhī zhōng, yǐ lián zuò lǐ, lán sè qīng shā zuò miàn, jiā céng zhì zhī. rì guāng yǎn yìng, cōng cuì zhào rù jǐ tà jiān. xǔ dīng mǎo shī, suǒ wèi cuì lián níng wǎn de yě, kě yǐ yǎng tiān hé, kě yǐ qīng xīn mù. měi rì qīng chén, shì zhōng dòng kāi chuāng hù, sǎo chú yī biàn, suī shì běn jié jìng, wù zàn chuò, fǒu zé jiàn shēng gù qì. gù qì jí tóng yù zhēng zhī qì, rù yú kǒu bí, yǒu sǔn pí fèi, pí kāi qiè yú kǒu, fèi kāi qiè yú bí yě. gǔ rén sǎo bì xiān sǎ shuǐ, shī rì jī, shì yì fēi yí. yán dōng qǔ gàn xuě sǎ dì ér sǎo, zhì jiā cháng shí yòng mù xiè wēi rùn yǐ shuǐ, yì néng nián bàn chén huī, bù shǐ fēi yáng, zé bèi jiā jié jìng.
三秋涼氣尚微,垂幕或嫌其密,酌疏密之中,以簾作里,藍色輕紗作面,夾層制之。日光掩映,蔥翠照入几榻間。許丁卯詩,所謂「翠簾凝晚得」也,可以養天和,可以清心目。每日清晨,室中洞開窗戶,掃除一遍,雖室本潔淨,勿暫輟,否則漸生故氣。故氣即同鬱蒸之氣,入於口鼻,有損脾肺,脾開竊於口,肺開竊於鼻也。古人掃必先灑水,濕日積,似亦非宜。嚴冬取干雪灑地而掃,至佳;常時用木屑微潤以水,亦能黏拌塵灰,不使飛揚,則倍加潔淨。
bēi shī zhī dì bù kě jū, nèi jīng yuē: dì zhī shī qì, gǎn zé hài pí ròu. zhuān pù nián jiǔ, jí yǒu shī qì shàng qīn, bì yì xīn zhuān. pù yǐ bǎn, zé shī qì jiào wēi bǎn shàng yì kě pù tǎn, bù dàn jǔ bù hé ruǎn, jiān qiě tǎn néng shōu shī. chūn qiū zuǒ shì chuán: jìn píng gōng jí, qín bó shǐ yī hé shì zhī, yǒu yǔ yín fù jí zhī yǔ. wèi yǔ shī zhī qì, gǎn ér wèi xiè, gù méi yǔ shí, yóu yí yuǎn shī.
卑濕之地不可居,《內經》曰:「地之濕氣,感則害皮肉。」磚鋪年久,即有濕氣上侵,必易新磚。鋪以板,則濕氣較微;板上亦可鋪毯,不但舉步和軟,兼且毯能收濕。《春秋左氏傳》:晉平公疾,秦伯使醫和視之,有雨淫腹疾之語。謂雨濕之氣,感而為泄,故梅雨時,尤宜遠濕。
nán běi jiē yí shè chuāng, běi zé suī shè cháng guān, shèng shǔ ǒu kāi, tōng qì ér yǐ. yuān míng cháng yán wǔ liù yuè zhōng, běi chuāng xià wò, yù liáng fēng zàn zhì, zì wèi shì xī huáng shàng rén. cǐ tè qí wén cí jiā ěr, guǒ rú cǐ, rù qiū wèi yǒu bù bìng zhě, wú wèi gǔ rén suǒ yú.
南北皆宜設窗,北則雖設常關,盛暑偶開,通氣而已。淵明常言五六月中,北窗下臥,遇涼風暫至,自謂是羲皇上人。此特其文辭佳耳,果如此,入秋未有不病者,毋為古人所愚。
chuāng zuò zuǒ yòu kāi hé zhě, kǎn bì dī, dī zé shòu fēng duō. yí shàng xià liǎng shàn, sú wèi zhī hé chuāng. qíng míng shí guà qǐ shàng shàn, réng yǒu xià shàn zuò zhàng, suī zuò chuāng xià, fēng bù dé qīn. chuāng xū biāo bǎng líng shū zé míng, hú bì yǐ zhǐ zé mì.
窗作左右開闔者,檻必低,低則受風多。宜上下兩扇,俗謂之合窗。晴明時掛起上扇,仍有下扇作障,雖坐窗下,風不得侵。窗須標榜欞疏則明,糊必以紙則密。
sān dōng rì xíng nán lù, guāng rù chuāng yǒu, zuì wèi kě ài. rú yuàn zhōng dōng xī qiáng jùn, rì yǐ chū ér chuāng wèi míng, rì fāng xié ér chuāng dùn àn. wéi liǎng páng kōng kuò, zé hóng rì mǎn chuāng, kě yǐ yǒng zhòu. yǔ cháng zuò yuán jū shī, yǒu hǎo shì dōng xī qiáng fàng duǎn, bái jū wǎn dé zhù shū líng zhī jù.
三冬日行南陸,光入窗牖,最為可愛。如院中東西牆峻,日已出而窗未明,日方斜而窗頓暗。惟兩旁空闊,則紅日滿窗,可以永晝。予嘗作《園居》詩,有「好是東西牆放短,白駒挽得駐疏欞」之句。
shì qián tíng yuàn kuān dà, zé jǔ mù kāi lǎng, huái bào yì chàng. gèng xū shù yīn shū bù, míng àn shì yí. rú tài bī zhì, yáng guāng shǎo ér yīn qì duō, yì zī shī zhēng rù shì zhī bì. běi xiàng yuàn xiǎo, shī zhēng mí shén, zuò tà wù jìn zhī. zhǎng xià yuàn zhōng, yáng guāng zhào zhuó, lán sè bù wèi wò yǐ zhàng zhī, tuǒ yǐ. wēi xián guāng yóu yào mù, bù ruò huò lián lòu yǐng, jiān dé tōng fēng huò jiǎn sōng zhī dài yè zuò péng, shí jué xiāng zì fēng lái, gèng miào. rú yǐ xí péng zhē bì, fēi bù yōu suì, rán jiǔ jū yú zhōng, ǒu jiàn rì sè, fǎn yì shòu shǔ.
室前庭院寬大,則舉目開朗,懷抱亦暢。更須樹陰疏布,明暗適宜。如太逼窒,陽光少而陰氣多,易滋濕蒸入室之弊。北向院小,濕蒸彌甚,坐榻勿近之。長夏院中,陽光照灼,藍色布為幄以障之,妥矣。微嫌光猶耀目,不若獲簾漏影,兼得通風;或剪松枝帶葉作棚,時覺香自風來,更妙。如以席蓬遮蔽,非不幽邃,然久居於中,偶見日色,反易受暑。
gāo lóu xià rì bù shàng bī, qí xī piān zhě, rì guò wǔ jí yǐng yí xiàng dōng, sān fú shí kě yǐ zàn qiān shū shì yú cǐ. jiān lìng yán xià chuí lián, yuàn zhōng zhàng rì, nán chuāng xiàng míng ér shí qǐ, běi yǒu suī shè ér cháng guān. qǐ jū qí zhōng, jǐn kān xiāo yōu.
高樓下日不上逼,其西偏者,日過午即影移向東,三伏時可以暫遷書室於此。兼令檐下垂簾,院中障日,南窗向明而時啟,北牖雖設而常關。起居其中,盡堪銷憂。
jǐ yóu àn yě, zhuō yě, qí shì fēi yī. shū jǐ nǎi chén shū cè, shè bǐ yàn, zhōng rì zuò duì zhī. zhǎng guǎng rèn yì, ér shì yú yòng zhě, bì jù chōu tì èr sān, yǐ biàn zá zhì wén fáng zhī wù. chōu tì bù kě shēn, shēn bù guò èr cùn xǔ, tài shēn wèi miǎn zhàn xià dì wèi, zuò bì ài xī. huò zuǒ yòu zuò chōu tì, ér qí zuò chù, zé shēn qiǎn jù kě. tán mù yǐng mù, zuò jǐ jí jiā, dàn zhì jiān bù néng shōu shī, méi yǔ shí wǎng wǎng zhēng ruò hàn chū, wéi xiāng nán wú cǐ bì. huò yǐ qī wēi kāi zhī, qí bì réng bù miǎn yǐ. yǒu hēi qī tuì guāng zhě, dù shǎo líng shī, suǒ wèi fú shì wū pí jǐ shì yě. kǒu bí hū xī, jǐ miàn jí fú shuǐ qì, zhuó shǒu yǒu jī, nián zhǐ wū shū, bù kān shū jǐ zhī yòng. jǐ shàng wén jù luó liè, lìng yǐ pán chén zhī, sú chēng duō chén pán. huò jí yú jǐ biān shàng zuò ǎi lán, wù diāo shì, gāo bù guò cùn, qián yǔ liǎng páng, sān miàn xiāng tóng. qí liǎng páng lán shǎo duǎn, jǐn jí jǐ zhī bàn, zé shǒu wú zhàng ài. yǐ cǐ zá chén wén jù, dé yǒu zhē lán, jiào shèng yú pán.
幾猶案也,桌也,其式非一。書幾乃陳書冊,設筆硯,終日坐對之。長廣任意,而適於用者,必具抽替二三,以便雜置文房之物。抽替不可深,深不過二寸許,太深未免占下地位,坐必礙膝。或左右作抽替,而其坐處,則深淺俱可。檀木癭木,作幾極佳,但質堅不能收濕,梅雨時往往蒸若汗出,惟香楠無此弊。或以漆微揩之,其弊仍不免矣。有黑漆退光者,杜少陵詩,所謂「拂拭烏皮幾」是也。口鼻呼吸,幾面即浮水氣,着手有跡,黏紙污書,不堪書幾之用。几上文具羅列,另以盤陳之,俗稱「多陳盤」。或即於幾邊上作矮欄,勿雕飾,高不過寸,前與兩旁,三面相同。其兩旁欄少短,僅及幾之半,則手無障礙。以此雜陳文具,得有遮攔,較勝於盤。
dà lǐ shí, zhào qìng shí, jiān jié guāng rùn, jù kě zuò jǐ miàn, shǔ yuè yí zhī. yòu yǒu yǐ yáng bō lí zuò jǐ miàn, tán mù xiāng qí biān, xī zuò fāng chí chéng qí xià, yǎng jīn yú jí xìng zǎo yú qí zhōng, jìng duì kě yǐ wàng shǔ.
大理石,肇慶石,堅潔光潤,俱可作幾面,暑月宜之。又有以洋玻璃作幾面,檀木鑲其邊,錫作方池承其下,養金魚及荇藻於其中,靜對可以忘暑。
dōng yuè yǐ tǎn pù jǐ, fēi bì zēng nuǎn, dàn shǐ zhuó shǒu bù lěng, jí jué hé róu shì yì. sū zi yóu shī: xì tǎn jìng jǐ dú wén shǐ. hàn jiù yí zhì yún: dōng yuè jiā tí jǐn yú jǐ, wèi zhī tí jǐ. zé pù tǎn biàn kě wèi zhī tǎn jǐ. xià yuè pù yǐ zhú xí, shū gù mìng yuē: fū zhòng sǔn xí. zhù: zhú xí yě. gǔ shè yǐ zuò, jīn pù yú jǐ, qǔ qí liáng huá, yuán yǐ biān, biān xià chuí yán shù cùn nǎi bù yí dòng, yì kě wèi jǐ shì. jì yù zǎo yuē: jūn zǐ jū héng dāng hù, wèi xiàng míng ér zuò yě. fán shè shū jǐ, xiàng nán, piān zhe dōng bì wèi dāng. měi yǒu xiàng nán zhī shì, shè shū jǐ xiàng xī zhě, qǔ qí zuò zì shǒu yíng tiān guāng, cǐ yòu suí hū rén shì zhī biàn. wèi zhì zhī yí, fēi bì nì gǔ, yǔ jiù yǒu zì tí shū shì shī: luó bì yuán qiáng sōng yǐ tiān, yuán jū shòu cǐ zuì yōu piān. miàn xī yī jǐ nán chuāng xià, sān shí nián lái zuò tà chuān. yì yǔ chūn qiū èr shí yǒu bā, shǐ qǐ jū cǐ shì, zì jīn jì zhī, jǐ wǔ shí chù, jǐ tà wèi cháng shǎo gèng yě.
冬月以毯鋪幾,非必增暖,但使着手不冷,即覺和柔適意。蘇子由詩:「細毯淨幾讀文史。」《漢舊儀志》云:「冬月加綈錦於幾,謂之綈幾。」則鋪毯便可謂之毯幾。夏月鋪以竹蓆,《書·顧命》曰:「敷重筍席。」註:竹蓆也。古設以坐,今鋪於幾,取其涼滑,緣以邊,邊下垂沿數寸乃不移動,亦可為幾飾。《記·玉藻》曰:「君子居恆當戶,謂向明而坐也。凡設書幾,向南,偏着東壁為當。每有向南之室,設書幾向西者,取其作字手迎天光,此又隨乎人事之便。位置之宜,非必泥古,予舊有《自題書室》詩:「蘿薜緣牆松倚天,園居受此最幽偏。面西一幾南窗下,三十年來坐榻穿。」憶予春秋二十有八,始起居此室,自今計之,幾五十處,几榻未嘗少更也。
jǐ xià jiǎo tà ǎi dèng, zuò shí bì xū. dèng zhī zhì, dà dǐ miàn zuò fāng líng, jǐn gōng jiǎo tà ér yǐ, dāng xuē ér yuán zhī, kuān zhe qí liǎng tóu, rú lù lú kě yǐ zhuǎn dòng. jiǎo xīn wèi yǒng quán xué, bǐ tà chù shí shí zhuǎn dòng, xīn shén wèi zhī liú chàng, míng gǔn jiǎo dèng. huò jǐ zú xià, sì zhōu xiāng zuò lù lú shì, kuān rú jǐ miàn, gèng jué tà chù shū zhǎn.
幾下腳踏矮凳,坐時必需。凳之制,大抵面作方欞,僅供腳踏而已,當削而圓之,寬着其兩頭,如轆轤可以轉動。腳心為湧泉穴,俾踏處時時轉動,心神為之流暢,名「滾腳凳」。或幾足下,四周鑲作轆轤式,寬如幾面,更覺踏處舒展。